________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. દેશ ગરમ છે તેથી બાળકોમાં બાળવયથી વિકારી ભાવના જાગૃત થાય છે. વળી આપણા સમાજમાં બાળકને પરણાવવાને પ્રશ્ન માતા-પિતાના હાથમાં છે. તેથી યુપીઅન લેકમાં જે મોટી ઉમરે લગ્ન થાય છે, તેમ આપણું લેકમાં થવું અશકય છે. અમારું એમ માનવું છે કે મોટી ઉમર થતાં સુધી બાળકો અને બાળિકાઓને અપરિણિત રાખવાં એ એગ્ય નથી. બાળવય પૂરી થતાં બાળા અને યુવક યુવાવસ્થામાં પ્રવેશે છે ત્યારથી જ તેમના હૃદયમાં પુરૂષ અને સ્ત્રીની ભાવના કુદરતી રીતે જાગૃત થાય છે. આ ભાવના એ એક પ્રકારનો વિકાર છે અને તે વિકારને સારે રસ્તે વાળવામાં ન આવે એટલે કે તેઓને લગ્ન સંબંધ જવામાં ન આવે તે ઘણે ભાગે તેઓનાં મન વ્યભિચારી થઈ જાય છે. આ હકીકત અમે એક સિદ્ધાંત તરીકે લખતાં નથી પરંતુ જનસમાજનું આપણે અવકન કરીએ તો આપણને
સ્પષ્ટ જણાઈ આવશે કે યુવાવસ્થા થતાં સુધીમાં તેઓના લગ્ન કરવામાં આવેલા ન હોય તો તેઓ ઘણે ભાગે વિકારી જીવન ગાળતાં હોય છે. માતાપિતાને દાબ હોય ત્યાંસુધી અનિષ્ટ પરિણામે આવતાં નથી પણ તેઓના મન વિકારી થાય છે. કઈ કહેશે કે પ્રાચીન સમયમાં પુખ્ત ઉમરે લગ્ન કરવામાં આવતાં હતાં તેનું કેમ ? આ શંકા નિરૂપયેગી છે. પ્રાચીન સમયમાં બાળકોને બાળવયથી જ ધર્મનું જ્ઞાન આપવામાં આવતું હતું તેથી તેનામાં વિકાર થતો ન હતો. આજે બાળકોને બાળવયથી ધર્મનું જ્ઞાન આપવામાં આવતું નથી તેથી તેઓ મનને સંયમ રાખી શકતાં નથી. આવાં કારણોને લઈને મેટી વય થતાં સુધી બાળકોને અવિવાહિત રાખવાં એ યોગ્ય નથી. જે આ લેખ બાળલગ્ન સંબંધી હોત તો અમે વધુ વિવેચન નમાં ઉતારવાનું પસંદ કરતે, પરંતુ આ લેખ એક સામાન્ય અવલોકન સંબધી છેવાથી વધુ વિવેચન કરવાનું અત્રિ અમને ઉચિત લાગતું નથી. આપણે જેનસમાજમાં આવા સવેગેને લઈ ત્રીજે જ માર્ગ ગ્રહણ કરવો જોઈએ. કેવળ બાલ્યાવસ્થામાં લગ્ન કરવાં એ જેમ હાનીકારક છે, તેમ મોટી ઉમર સુધી લગ્ન ન કરવાં એ પણ હાનીકારક છે. માટે તેર કે વૈદ વર્ષની બાલિકા અને અઢાર કે વીસ વર્ષના યુવક થાય કે જે સમયે તેઓના મનમાં સંસારના સુખની લાગણું ઉત્પન્ન થવાનો સંભવ છે તે સમયે તેઓનાં લગ્ન કરવાં, એમ અમારે અભિપ્રાય થાય છે.
ઉપરના દુષ્ટ રીવા સિવાય રડવા કુટવાનો અને મરણ પાછળ ખર્ચ કરવાના એ બે રીવાજે પણ આપણે જેનસમાજમાં વિશેષ છે. આ રીવાજો વિશે આપણી કોન્ફરન્સની બેઠકે વખતે અને લેખકે એ લેખ દ્વારા ઘણાં વિવેચને કરેલાં છે; તેથી અત્રે અમે તે સંબંધમાં વિશેષ વિવેચનમાં ઉતરવાનું પસંદ કરતાં નથી. કેટલાક સમય થયાં વિધવા વિવાહને પ્રશ્ન ચર્ચાય છે અને તેમાં કેટલાક વિદ્વાને કેવાં અવળે ભાગે દેરવાઈ ગયા છે તેનું અવેલેકન કરવાનું છે; પરંતુ તેના માટે અમારા વાંચકેએ આવતા અંક સુધી રાહ જોવી પડશે.
(અપૂર્ણ.)
For Private And Personal Use Only
