Atmanand Prakash Pustak 015 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

વાંચન દ્વારા શિક્ષણ
૧૫૩
And trifles for choice matters, worth a sponge,
As children gathering pebbles on the shore. ભાવાર્થ:–જે માણસ નિરંતર વાંચે છે પણ પિતાના વાંચનથી સમાન અથવા શ્રેટ જ્ઞાન મેળવતો નથી તે હમેશા અચેકસ અને અવ્યવસ્થિત રહે છે, તે પુસ્તકાની મોટી સંખ્યા વાંચે તેપણુ પતે તે અપૂર્ણ જ રહે છે. જેવી રીતે નાનાં બાળકે દરીયાકિનારેથી નકામા પથરાઓ એકઠા કરે છે તે પ્રમાણે તેઓ ઉત્તમ બાબતે ગ્રહણ કરવાને બદલે નકામી વસ્તુઓને સંગ્રહ કરે છે.
અંગ્રેજી ભાષાને મહાન શબ્દકોષ રચનાર મી. વેસ્ટર જ્યારે નાની ઉમરને હતો ત્યારે પુસ્તક એટલા બધા જુજ અને રમતા હતા કે તેને કદિ સ્વનમાં પણ ખ્યાલ નહોતો કે તેઓ માત્ર એક જ વખત વાંચવાના છે. પણ તેણે એવો નિશ્ચયાત્મક વિચાર કર્યો હતો કે પુસ્તકો જીલ્ડાગ્રેજ હોવા જોઈએ અથવા
જ્યાં સુધી તેઓ જીવનના એક અંશરૂપ બને નહિ ત્યાં સુધી પુન: પુન: વાંચવા જોઈએ.
એક સ્ત્રી લેખક કહે છે કે –“આપણે જોઈએ તે કરતાં વધારે પ્રમાણમાં વાંચવાથી એક પ્રકારની ભૂલ કરીએ છીએ. મને માનવાને કારણે મળે છે કે મેં વાંચ્યું તેનાથી અર્ધ પ્રમાણમાં વાંચ્યું હોત તો વધારે બુદ્ધિમાન અને પ્રતિભાશાળી થઈ શકત અને મારી માનસિક શક્તિને વધારે મજબૂત બનાવી શકત અને કેળવી
શકત.”
- જે પુરૂષો શાંત જીવન વહન કરે છે તેઓને વિક્ષેપ કરવાની સત્તાઓ આડે આવતી નથી જેથી તેઓ વધારે સારી રીતે વાંચી શકે છે અને વિચાર કરવામાં વધારે ઉંડા ઉતરી શકે છે. તેઓનું વાંચનક્ષેત્ર વિશાળ હોતું નથી પરંતુ તેઓ વાંચન કળામાં વધારે પ્રવીણ અને બાહોશ હોય છે. જેવી રીતે શરાણ પર ચઢાવવાને છરી, સુડી આદિ વસ્તુઓ લઈ જવામાં આવે છે તેવી રીતે આપણા મનને કઈ પણ વિષયના વાંચન અથવા અભ્યાસમાં લઈ જવું જોઈએ. શરામાંથી આપણને જે કંઈ મળે છે તે માટે આપણે સુડી અથવા છરીને તે પર ચઢાવતા નથી, પરંતુ તેની અણી તીણ બને તે હેતુથી જ આપણે તેમ કરીએ છીએ. આપણે જે પુસ્તક વાંચીએ છીએ તેમાંથી જે કંઈ યાદ રાખીએ છીએ તેને વાંચનના લાભ તરીકે ગ. ણવામાં અાવતું નથી. પણ આપણે તેઓની ચારિત્ર, બંધારણની શક્તિમાંથી શું ગ્રહણ કરીએ છીએ તેજ મોટામાં મોટો લાભ છે. જીવન રસાયન અને જીવનના વિકાસમાં ઉપયોગી સર્વ વસ્તુઓ પુસ્તકાલયમાં નથી પરંતુ તમારા પિતામાં, સ્વમાનની લાગણીમાં અને કરેલ કર્તવ્યના અભિજ્ઞાનમાં છે.
સારું પુસ્તક વાંચવું એ ઉત્તમ વાત છે. સારૂં જીવન વહન કરવું એ તને