Atmanand Prakash Pustak 014 Ank 06

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

૧૩૪
આત્માનંદ પ્રકાશ
આવ્યા હતા. બધા જ આચારને બધા જ મનુબે અનુસરે કે પાળે એમ કાંઈ નહોતું, જેને જેવું ચારિત્ર ખીલાવવું હોય તેને અનુસરતો આચાર તે તે મનુષ્ય અનુસરે એવો નિયમ હતો. જેમ ઇસ્પાતાળ માહેની બધી જ દવાઓ બધા જ દદીએ ખાવી જોઈએ એમ નથી, તેમ શાસ્ત્રમાં દર્શાવેલા બધા જ આચારો અને વિવિધ પ્રકારની ક્રિયાઓનું અનુશીલન પ્રત્યેક અનુયાયીએ કરવું એમ ફરજીઆત નહોતું. જેમાં અમુક રોગથી પીડીત દર્દવાળાએ આખી ઈસ્પીતાળમાંથી અમુક બે ચાર જાતની દવાઓ જ લેવી જોઈએ તેમ, અમુક પ્રકારના ચારિત્રવાળા મનુષ્ય પિતાને જેવા પ્રકારનું તે ચારિત્ર રચવું હોય તેને અનુરૂપ આચારે જ સેવવા એવું ધારણ પ્રચલીત હોવું જોઈએ. પ્રત્યેક મનુષ્ય એ અસંખ્ય ગોને અને અગણીત સાધનોને એક સામટે અનુસરી શકે એમ બને જ નહીં. શાસ્ત્રો એ દવાખાના જેવા છે. જેમ અસંખ્ય આષધિઓ છે તેમ શાસ્ત્રમાં અનેક આચારોની ગોઠવણ કરેલી છે. એ બધા જ બધાને માટે નહીં, પરંતુ તે માંહેના અમુક અમુક પ્રકારના મનુષ્ય માટે છે.
શાસ્ત્રીય ગ્રંથોમાં ચારિત્રને ઘડવાની ગમે તે પદ્ધતિ આપી હોય તે સાથે અત્યારે આપણે કોઈ સંબંધ નથી. કેમકે કાળના ઘસારામાં એ બધી વાતો તેના મૂળ સ્વરૂપથી કાંઈ જુદા જ પ્રકારે અત્યારે આપણા જોવામાં આવે છે.
હમે જુનુ એટલું બધું જ યોગ્ય માનતા નથી. એકપક્ષે જેમ હમે નવાને–પછી તે ગમે તેવું બેવકુફાઈ ભરેલું હોય-વધાવી લેતા નથી, તેમ જુનાને પણ–પછી તે ગમે તેવું બેટા પડતું અને અર્થ ભ્રષ્ટ હાય-અયોગ્ય આદર આપતા નથી. એ બધા માંથી જે કાંઈ આપણે વર્તમાન પરિસ્થિતિને ઉપયુક્ત થઈ પડે તેનાજ હમે સ્વકાર કરીએ છીએ. કહેવાનું તાત્પર્ય એટલું જ છે કે હમે આ સ્થાને ચારિત્ર–ગઠનની જે યોજના આપીએ છીએ તે જુના અને નવાનું મિશ્રણ છે. એ ઉભયમાંથી જે મુદ્દાઓ કાળની અને પરીક્ષાની કસોટીમાં સાચાર્યા છે તેનેજ હમે અત્ર આપવા ધાર્યું છે. હમને પિતાને જુના ઉપર મોહ નથી તેમ નવા ઉપર દ્વેષ
સ્થાન નથી. અપણાથી કે પોતાની શક્તિને વિચાર કર્યા વિના દીવસના દીવસ સુધી માત્ર ઉપવાસ ખેંચી કાઢવા, શરીરની અને મનની સ્વાભાવિક અને કુદરતી હાજતા ઉપર બળાત્કાર કરી તેમની પાસે અમુક પ્રકારની ટેવ પડાવવી, કલાકના કલાક સુધી એક ઠેકાણે એક આસને બેસીને મંત્ર જાપ કરાવવા એ સર્વમાં હમને પોતાને વિશ્વાસ નથી. એથી કાંઈ ચારિત્ર સુધરવા પામતું હોય એ હમે માની શકતા નથી, અને કેઈપણ બુદ્ધિમાન મનુષ્ય એ પ્રકારે માની પણ શકે નહી. જે કાંઈ અસ્વાભાવીક છે, આપણી વર્તમાન લાગણીઓ ઉપર આઘાત ઉપજાવનાર છે, મનને અતિશય કંટાળો આપનાર છે, જે આચારમાં નવાણું ટકા અરૂચિ