________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
લક્ષ્મીને ઉપયોગ કેમ કરવું જોઇએ?
૧૪૯
કલ્પી કાઢેલી વસ્તુમાં પાત્રતા માનવા કે મનાવવા માંગે તો એ આ બુદ્ધિવાદના જમાનામાં વધારે વખત ચાલી શકે એમ નથી. રાગ દ્વેષ અને મહાદિ દેષ માત્રથી રહિત આ પુરૂષમાં જ વચન નિષ્પક્ષ પાત પણે કહેવાયેલા હોવાથી સત્ય મનાય છે. તેમણે જે માર્ગ પાત્રદાનને બતાવેલ હોય છે તે વજનદાર લેખાય છે. જોકે તેમાં સાથે સાથેજ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવને લક્ષમાં રાખીને જ ઉચિત અને અધિક લાભદાયક માગેજ લક્ષમીને વ્યય કરી તેની સાર્થકતા કરી લેવા જણાવેલું હોય છે. તે તે મુદ્દાની વાત વખત જતાં વિચાર શક્તિના અભાવે અથવા ગતાનુગતિકતા, સ્વ
છંદતાદિક દેષના પ્રભાવે લગભગ વિસારી દેવામાં આવે છે, જેથી થયેલો કે થતો દ્રવ્યનેવ્યય બહુ લાભ દાયક થઈ શકતો નથી અને બહુતો એ ઈચ્છા પૂર્તિ જેટલું ફળ આપી શકે છે તેથી જ દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ ભાવનો પૂરતો વિચાર કરીને જ શાશનના સૂત્રધાર-ઉપદેશકેએ સભ્યજનને ઉપદેશવાની અને શ્રેતાજને એ તે વાતની સત્યતા વિચારીને જ તેને તેજ પ્રકારેજ આદર કરવાની ખાસ જરૂર રહે છે, કેમકે આપ્ત પુરૂષને પણ એજ વ્યાજબી ઉપદેશ, હિતરૂપે હોય છે, અને તેને એગ્ય અમલ કરવા-કરાવવા માટે જ ઉપદેશની દેરી ભવભીરૂ ગીતાર્થના જ હાથમાં મૂકવામાં આવી છે. અને તેઓ જ તેને ગ્ય ઈનસાફ આપી શકે છે.
સૂઠના ગાંગડે ગાંધી બની બેસી સ્વેચ્છા મુજબ ઉપદેશ દઈ મુગ્ધ-ગાડરીયા લેકને દોરી જવા એ બહુ જોખમ ભરેલું કામ છે.
શાસ્ત્રકારોએ લક્ષ્મીની અનિત્યતા તેમજ ઉપયોગિતા પણ જણાવેલી છે, તે સમજી લઈ તેની સફળતા-સાર્થક્તા કરી લેવા સુજ્ઞ-શ્રીમતાએ બહુભારે કાળજી રાખવી જોઈએ.
લકમીને ચપળા–વીજળી જેવી અસ્થિ કહી છે, તે હય ત્યાં સુધીમાં તેનો લાભ લઈ ન શકાય તો પાછળથી પસ્તાવું પડે છે.
વળી લક્ષ્મીને મર્કટી જેવી ચપળ અને પુન્યને સાંકળ જેવું મજબૂત કહ્યું છે. તે પુન્યરૂપી સાંકળ વડે બંધાયેલી (લક્ષ્મી) છટકી જઈ શકતી નથી.
સુકૃતસાગર નામના ગ્રંથમાં ભૂમિકારૂપે નીચે મુજબ સંક્ષિપ્ત ઉલેખ છે.
લકમી એ પુરૂષને અલંકાર છે અને લક્ષ્મીને અલંકાર દાન છે, જે ( સ ) પાત્રમાં જ આપવાથી શોભા પામે છે. તેમાં પાત્રને અર્થ આવો કર્યો છે. પા પાપવાચી છે અને ત્ર ત્રાણ-રક્ષણ વાચી છે. એટલે પાપથી બચાવે તેજ પાત્ર કહેવાય છે. જંગમ અને સ્થાવર એમ બે પ્રકારના પાત્ર કહ્યાં છે. તેમાં તત્ત્વજ્ઞાનથી
For Private And Personal Use Only
