Atmanand Prakash Pustak 014 Ank 06

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૧૩૬
આત્માનંદ પ્રકાશ.
માણસનું અત્યારનું ચારિત્ર એ તેના વિચારોનું, તેની કલ્પનાઓનું અને આદર્શોનું પરિણામ છે. જે માણસ પિતાને પિતાની કલ્પનામાં નિરંતર પામર, શક્તિહિન, વિજયહિન. ગરીબ અને દુનીયાના પગે કચરાતો જોવે છે, એ માણસ તેનું મનમય બંધારણ એવા પ્રકારનું રચતો હોય છે કે આખરે તેનું અખિલ જીવન અને પ્રકૃતિ એવા અનિષ્ટ મનોભાવાવડે ભરપૂર બની જાય છે અને એવા વિચારોને અનુસરતું તેનું બાહ્ય જીવન પણ રચાય છે. એથી ઉલટુ જે મનુષ્ય પિતાને ચોતરફ વિજયી, શક્તિમાન ધારેલું કામ પાર ઉતારનાર, અને સર્વ વિદનોને ઓળંગી જનાર માને છે તે વસ્તુત: બાહ્ય ચાર પણ તેવું જ પ્રગટાવી શકે છે માણસ પોતાની આંતરસૃષ્ટિના પ્રમાણે જ બહારની સુષ્ટિ ઘડે છે એવો કુદરતને સનાતન શાશ્વત નિયમ છે. તમે તમારા આંતર મનમાં ( નubconscious mind) ઈર્ષ્યા, અદેખાઈ, દ્વેષને પોષણ આપશો તો તમે આખા વિશ્વમાંથી એ પ્રકારનું સત્વ આકર્ષવાના. તમારૂ સર્વજીવન અને ચારિત્ર એ આંતરભાવને અનુસરતુ બની જવાનું. - સામાન્ય મનુષ્ય એમ માનતા હોય છે કે પોતાના ચારિત્રના જે કાંઈ શુભાશુભ લક્ષણે હોય છે, તેનામાં ફેરફાર કરો એ કાંઈ પિતાની સત્તાની વાત નથી. તેઓ પોતાની વર્તમાન ચરિત્રની સ્થિતિને તે જેવા રૂપે છે, તેવા રૂપે કાંઈ પણ પ્રશ્ન વિના, સ્વીકારી જ લે છે, તેમાં જાણે પોતાનો કાંઈજ ઈલાજ નથી એમ માની તેને અચળ, નહીં ફેરવી શકાય તેવી, અને દઢ માને છે, અજ્ઞાન ભરેલી લોકિક કહેવત પણ “પ્રાણ અને પ્રકૃતિ સાથે જવાના” એમ બોલીને લોકોની અજ્ઞાનને પોષણ આપે છે. યુરોપવાસીઓ પણ એવાજ આશયનું કથન ઉચ્ચારી સંતોષ માને છે કે, ] nl just as the L. Td made me” અર્થાત્ “મને પ્રભુએ જે બનાવ્યો તે હું છું.” બધી વાત માત્રનો અંત ત્યાં આવી જાય છે, અને જાણે કે હવે સુધારાને માટે કશેજ અવકાશ રહ્યો નથી એમ માની લે છે. કોધી મનુ તેિજ પોતાના મુખથી કહેતા સંભળાય છે કે “ભાઈ મારે મીજાજ મારા હાથમાં નથી, તમારે એ પ્રસંગે જરા ખમી ખાવું. હું મારા જીવને ઘણોય વારી રાખું છું પણ એ તે શું કાંઈ આપણું મરજીની વાત હતી? એ તો પ્રાણને પ્રકૃતિ સાથે જવાના એ સ્વભાવને સુધારવાની કડાકુટ નકામી છે, કુતરાની પૂંછડીને વાંકા રહેવાને સ્વભાવ જેમ કદીજ જતો નથી તેમ મારી પ્રકૃતિ પણ ગમે તેટલા પ્રયત્નથી જવાની નહીં.” વાસ્તવમાં આમ કહેનાર માણસ ભૂલે છે. અલબત ખરું છે કે અજ્ઞાનના ગાઢા આવરણમાં રહેલા આત્માને એ ચારિત્ર સુધારવાનો અવકાશ જણાતો નથી. છતાં પણ તે જરા વધારે બારીકીથી તપાસશે તો જણાશે કે તેની પ્રકૃતિ, સ્વભાવ અથવા ચારિત્ર હમેશાં ફેરફારના કમ ઉપર છે, તેના આસપાસના સંયોગથી બી