Atmanand Prakash Pustak 014 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

કમી મિમાંસા.
ઈએ. પ્રથમ ચોક્કસ પ્રકારની ભાવના સજ્જ કર્યા વિના જે કાંઈ થાય છે તે. માત્ર યંત્રવત્ નિત્ય વ્યવહાર રૂપ અને ટેવને લઈને બને છે. તેમાં કોઈ પ્રકારની પ્રેરક ભાવના હોતી નથી. ચોક્કસ નક્કી કરી રાખેલા શબ્દોના ઉચ્ચારણની સાથે અમુક અમુક ક્રિયાઓમાંથી તે હમેશાં પસાર થઈ જાય છે. અને તે બધું થઈ રહ્યા પછી તે ભાવના ભાવવા બેસી જાય છે. હમને સમજાતું નથી કે પછી એ ભાવનાના બળમાંથી એ શું ઉપજાવવા માગે છે. ભક્તિ તે જે થવાની હતી તે અગાઉ થઈ ગઈ છે. હમેશના પાઠનું ઉચ્ચારણ પણ અગાઉ થઈ ગયું છે. હવે તો ભાવના ભાવીને માત્ર ઘરે જ જવાનું બાકી રહેલું હોય છે.
આપણા સર્વ કાર્યો ઉત્તમ ભાવનામાંથી ઉદ્દભવે તે માટે આપણે ચિંતાશીલ રહેવું જોઈએ. વ્યકિત, સમાજ, રાષ્ટ્ર અને વિવનું કર્મ ભાવનામાંથી જ ઘડાય છે આથી તે જેમ ઉચ્ચ પ્રકારની થાય તેમ જનસમુદાયનું સુખ, કલ્યાણ અને શાંતિ વધતા જાય છે. અત્યારે વિવ ઉપર જે કાંઈ દુ:ખ, અનિષ્ટ, વિગ્રહ, મહામારી આદિ પ્રવતી રહ્યા છે તે જનસમાજની તેવી તેવી ભાવનાઓનું જ પરિણામ છે એમ તત્ત્વજ્ઞ પુરૂષોનો અભિપ્રાય છે. એક વ્યકિતના સુખદુ:ખનું જે કાંઈ નિયામક છે તે સમસ્ત પ્રજાઓના સુખદુખનું પણ છે. અને દેવી મહા નિયમ પિતાનું પ્રવર્તન વ્યકિત અને વિવ એ ઉભય ઉપર સમાન અપક્ષપાત અને સમદ્રષ્ટિથી કરતો હોવાથી, તે સર્વ કેઈને પોતપોતાની ભાવનાઓનું પરિણામ અનિવાર્યપણે કાળના પરિપાકે, સહવું જ પડે છે. આ દેશમાં ઘણા કાળથી હમારા પૂર્વના મહાપુરૂષોએ પ્રબેધેલા “આત્મવત્ સર્વ ભૂતેષુ” અને અહિંસા પરમો ધર્મ” ના જીવન-મંત્રોની અવગણના થઈ છે અને જ્યાં ત્યાં વ્યવહારમાં એ સૂત્રને અનુસરવાનો દા રાખનારા મનુષ્ય વર્તનમાં તે આજ્ઞાઓ ઉપર પાણી ફેરવે છે. તેમની ભાવનાનું જીવંતઝરણું શુષ્ક બની ગયું હોય છે. અને એ મહા નિયમના વિસ્મરણના પરિણામે આપણી મધ્યમાં સર્વ સ્થાને સ્વાર્થ, દ્વેષ, લોભ, ઈર્ષા વ્યાપી રહ્યા છે. હૃદયનું ઔદાર્ય, બંધુતા, ભૂત માત્ર ઉપર નિર્મળ આત્મપ્રેમ ભાગ્યેજ કયાંઈ દષ્ટિએ પડે છે. પ્રાણી માત્રને અંતરાત્મા એક છે” એ અર્થવાળા બધાજ શાસ્ત્ર વાક્ય હવે બહુ ઉપયોગથી જાણે ઘસાઈ ગયેલા જોવામાં આવે છે. હવે મનુષ્યના ભાવનાના ક્ષેત્ર ઉપર અંત:કરણમાં–થર અને કાંટાને જૂથ ઉગી નીકળ્યા છે. ખરૂં છે કે પૂર્વે કોઈપણ કાળ કરતા આ કાળે હમે લેકે દેવાલમાં મેટા મહોત્સવ કરીએ છીએ. ઉપવાસ કરી તેમજ શરીર ઉપર કેસર, ચંદન, તિલક આદિ ધારણ કરી દેવળોમાં એકઠા મળી પ્રાર્થનાઓને કાન ફાડી નાખે એવો મહાધ્વનિ જગાવીએ છીએ, અને અમે ધમી છીએ એવું સાબીત કરવા માટે પ્રભુની પાસે