________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કમ મિમાંસા. થવા છતા રોગો આ પૃથ્વીને વળગી રહેવાની હઠ છોડતા નથી, પરંતુ ઉલટા પતાનો જમાવ દઢ કરતા જાય છે અને જાણે કે એ રેગએ વૈકિલબ્ધિ પ્રાપ્ત કરી હોય તેમ ક્ષણે ક્ષણે નવા નવા રૂપમાં દર્શન દીધાજ કરે છે. એ બધાનું કારણ હમારા વૃદ્ધ પુરૂષ એમ જણાવે છે કે “ભાઈ, હવે પાંચમે આરા પિતાને પ્રબળ પ્રભાવ પ્રતિ પળે પ્રસારતો ચાલે છે. કલિયુગના ચેન હવે પુરા મ્હારમાં ભભકવા માંડ્યા છે.” નવી કેળવણુ પામેલા કહે છે કે “આ દેશમાં બહુ જાતિઓ, ધર્મો, સંપ્રદાયો, જ્ઞાતિઓ અને ભેદોએ સત્યાનાશ વાળ્યું છે. ” સ્ત્રી શિક્ષાના હિમાયતીઓ સ્ત્રીઓની અબુધ અવસ્થાને દેશની અધમ સ્થિતિનું કારણ લેખે છે. સુધારકો મૂર્તિપૂજાને, ફરજીઆત વૈધવ્યને અને એવા જુદા જુદા કારણોને આવી સ્થિતિના હેતુ રૂપે ગણાવે છે. સહકઈ પિત પિતાની મતિ અનુસાર દેશના દુર્ભાગ્યનું નિદાન કરી તે પ્રમાણે ચિકિત્સા કરવાનું સુચવે છે. અને એ સર્વમાં સત્યને કાંઈને કાંઈ અંશ પણ છે એ હમારે કબુલ કરવું જોઈએ. પરંતુ તત્વ દ્રષ્ટિથી જોતાં અને આંતરિક કારણો ભણી લક્ષ્ય રાખીને નિરીક્ષણ કરતા આ સઘળા હેતુઓ વ્યક્તિની કે દેશની બુરી દશાના મુખ્ય કારણ નથી. એ સઘળા જનસમુદાયના મનમાં જે ભાવનાઓ અજ્ઞાનપણે કે જ્ઞાનપણે પ્રવતી રહી છે તેના કાર્યરૂપે છે. વિશ્વની બધી ઘટનાઓ અને સર્વ વ્યતિકરેનુ અપક્ષ કારણ તેમની ભાવના છે. સાક્ષાત હેતુ તેમનું પિતાનું હૃદય છે. સર્વ શુભાશુભ ઘટનાઓની માતા મનુષ્યની માનસીક સ્થિતિ છે અને માનસીક સ્થિતિ એ ભાવનાઓ વડે રચાતી હોવાથી સર્વનું આદિ મહાકારણ મનુષ્ય હૃદયમાં વસતી ભાવનાઓ જ છે.
અત્યારે આપણે જે સ્થિતિ જોગવીએ છીએ તે આપણને અકસ્માત મળી ગઈ નથી. તે કાંઈ દેવકેપ નથી. અથવા કે ગ્રહના સંગમાંથી ઉદ્દભવેલી નથી. મનુષ્યો અને ગ્રહો વચ્ચે કોઈ જાતનો અણબનાવ નથી. આપણે તેમનું કાંઈ જ બગાડયું નથી કે તે આપણને કોઈ જાતનું કષ્ટ આપે, અથવા આપણા અંત:કરણમાં કલેશ ઉપજાવે. આપણું કષ્ટ અને વિપતિનું કારણ આપણે આપણી ભાવનાઓવડે પિોતેજ જેવું હોય છે. મનુષ્યના સુખદુખ એ એક પ્રકારના વૃક્ષો છે. તેના બીજેકો કઈ પૂર્વકાળે જરૂર અંત:કરણની ભૂમિ ઉપર વવાએલા હોય જ છે. આ વિશ્વમાં અકસ્માત જેવું કાંઈ જ નથી. એક મનુષ્ય ઉપર કે વિશ્વ ઉપર અકારણ આફત આવી પડતી નથી. અલબત આપણે કારણને તેના ખરા સ્વરૂપે જોઈ શક્તા નથી તેથી દુખને “અકારણ” આવી પડવાનું કલ્પીએ છીએ. પરંતુ એ સર્વ કારણે ભાવનારૂપે ત્યાં બીજકનું કામ અવશ્ય કરતા જ હોય છે. આ સ્થળ સૃષ્ટિ જે આપણી દષ્ટિએ પડે છે તેના પરભાગમાં સૂક્ષમ સૃષ્ટિ છે. તે ભાગમાં વ્યક્તિ અને વિશ્વની
For Private And Personal Use Only
