Atmanand Prakash Pustak 012 Ank 09

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

પન્યાસ શ્રીમદુ દાનવિય ધર્મ સંબંધી ભાષણ
અથ–માયા જે સત્ છે તે બે તત્વની સિદ્ધિ થઈ. અદ્વૈતને નાશ થયા. જે અસત્ છે તે આ સર્વ પ્રપંચ છે તે કયાંથી પેદા થયે? માયા પણ છે અને અર્થને પણ દેખાડવામાં સમર્થ છે, તે હે નાથ વીતરાગ ! તારાથી બીજા જે માયા માને છે તેનું આ વચન માતા પણ છે અને વધ્યા પણ છે તેવું વચન શું
ગ્ય ગણાય? કદાપિ નહિં. શિષ્ય-આ પ્રતિભાસ જે થાય છે તે ઈશ્વરની માયાથી જ થાય છે, માટે એક પરમ
બ્રહ્મજ સિદ્ધ છે. માયા તે વાસ્તવિકમાં અસત્ છે. ગુરૂ–માયા ઈશ્વરથી ભેદ છે કે અભેદ છે ? ભેદ છે તે તે જડ છે કે ચેતન? જે
જડ છે તે તે નિત્ય કે અનિત્ય ? ઈત્યાદિ પ્રથમ કહેલજ દૂષણે આવશે. શ્રી સામત ભદ્રાચાર્યે આસ મીસાંસા નામના ગ્રંથને વિષે કહેલ છે કે
अद्वैतैकांतपक्षेपि । दृष्टो भेदो विरुध्यते ॥ कारकाणां क्रियायाश्च । नैकं स्वस्मात्मजायते ॥ १ ॥ कर्मद्वैतं फलद्वैतं । लोकद्वैतं च नो भवेत् ॥ विद्याविद्याद्वयं न स्या । द्वंधमोक्षद्वयं तथा ॥३॥
તો તદ્ધિતા હૈતં ચાલુ થયો છે हेतुना चेद्विना सिद्धि । द्वैतं वाङ्मात्रतो न किं ॥ ३ ॥ अद्वैतं न विना द्वैता । दहेतुरिव हेतुना ॥
संझिनः प्रतिषेधो न । प्रतिषेध्याहते कचित् ॥४॥ અર્થ-કારક તથા ક્રિયા આદિને જે પ્રત્યક્ષ ભેદ દેખાય છે, તે એકાંત અદ્વૈતપક્ષને વિષે વિરોધને પ્રાપ્ત થાય છે, કારણ આપોઆપ એક હોય તે સર્વ પ્રકારથી સર્વ રૂપે બની શકતો નથી ૧ કેવળ અદ્વૈત માનીએ તે શુભ અશુભ કર્મ બે, તથા તેનાં ફળ બે સારાં ખેટાં, તથા આ લોક પરલોક બે, તથા વિદ્યા અને અવિદ્યા છે, તથા બંધ ને મેક્ષ છે, આ સવ ન બની શકે. ૨ (હે શિષ્ય અદ્વૈતની સિદ્ધિ શાથી તું કરે છે? જે કહે કે હેતુથી તે તે નહિ થાય.) જે હેતુથી અતની સિદ્ધિ થાય છે તે હેતુ તથા સાધ્ય જે અદ્વૈત આ બે પદાર્થ સિદ્ધ થયા, અને જે હેતુ વિનાજ વચન માત્રથી અતની સિદ્ધિ કરો છો તે વચન માત્રથી વૈત સિદ્ધ કેમ ન થાય? ૩ હેતુના વિના અહેતુ ન થાય. તેમ દ્વતના વિના અદ્વૈત સિદ્ધ ન થાય. પ્રતિષેધ્ય પદાર્થ વિના કેઈ ઠેકાણે સંજ્ઞી પદાથને નિષેધ થતો નથી. ૪ [માટે અતિ સિદ્ધ થશે નહિ.] શિષ્ય-આપ એક પરબ્રહ્મનું ખંડન કરે છે તે શું આપ કંત માને છે?