________________
રપર
આત્માન પ્રકાશ સુધી અમુક સ્થિતિ-મર્યાદા સુધી ખેડાઈને તૈયાર થઈ નથી, ત્યાં સુધી એ પ્રભાતનું સામર્થ્ય તેના હૃદય ઉપર પ્રકાશ નાંખી શકે નહિ, ત્યારે એ પ્રકાશથી હૃદયને વિકસિત કરવાને માટે એટલે કે એ પ્રકાશને ઝીલવાને માટે એ ભૂમિકાને તૈયાર કરવી જોઈએ અને તેને માટે વિવિધ પ્રયાસે જુદા જુદા પ્રકારે યોગ્યતા અનુસાર પ્રબોધેલા છે, ત્યારે પ્રાતઃકાળ એ ગત દિવસના સર્વ ભાનું વિસ્મરણ કરાવી “ જાગ્યા ત્યાંથી સવાર ” એ સાદી પણ ઉચ્ચ પ્રકારની જાગૃતિ સૂચક કહેવતને પોષનાર ઉત્તમ સમય છે. રાત્રિ દૂર થઈ પ્રાતઃકાળ જેને ભાગ્યસેગ બળવાન્ હોય તેને જ પ્રાપ્ત થાય છે, કેમકે તે વખતે આજના દિવસમાં મારે કેવી રીતે કયા સંજોગોમાં વતવાનું છે. એવા પ્રશ્નને ઉદ્દભવ થાય છે, અને તે ઉપરથી દિવસને કાર્યકમ નક્કી થાય છે અને રાત્રિ ફરીથી ન આવે ત્યાંસુધી એ આખા દિવસને જેટલા પ્રકારમાં શુભ સંગેને અવલંબી લાભ લેવાય તેટલો લેવાનું પ્રેરક બળ (motive power) સમપે છે.
જે સમયે રાત્રિએ આ જગતુ ઉપરથી પોતાને અંધકારપટ સમેટી લીધે છે, તારાઓનું તેજ મંદ થતું જાય છે, અને પક્ષીઓ પણ પિત પિતાના માળામાં તૈયાર થઈ જુદી જુદી દિશાએ ઉદરપૂતિ અથે જવાને લિકિલાટ કરી રહ્યા છે તેવા શિશિર ઋતુના પ્રાતઃકાળના સમયે એક વખત અનેક શિષ્ય પ્રશિષ્યથી પરિવૃત એક સચ્ચારિત્રધર મહાત્માની કૃપાવૃષ્ટિથી સિંચન થતો એક સંઘ ભાવનગરથી શ્રી સિદ્ધગિરિજીને ભેટવા અત્યંત આતુરતાથી પગભર થઈ તે મ. હાત્માના પગલાને અનુસરતે પ્રયાણ કરતા હતા. માર્ગમાં સૌરાષ્ટ્ર દેશના નાના ગ્રામમાં ફેકાઈ સિદ્ધગિરિજીની પ્રાપ્તિના દિવસનું અંતર કમી કરતું હતું. માગમાં એક ગ્રામમાં જ્યાં સઘં નિવાસ કર્યો ત્યાં મધ્યાહને સિંહાસન ઉપર મૃતિ પધરાવી સ્નાત્ર વિધિ પૂર્ણ કરી મંડપમાં પૂજા ભણાવવાનું વિધિ અનુસાર શરૂ કરવામાં આવ્યું; મનુષ્યથી મંડપ ચીકાર ભરાઈ ગયો હતો તે પ્રસંગે સંઘ મહત્સવ નિમિતે લાવેલા ઉસ્તાદ ભેજકે પૂજા ભણવવી શરૂ કરી; એ ઉસ્તાદને કંઠ મધુર હતો તે સાથે સાજની એવી એકતા હતી કે બીને અનુભવી શ્રેતાને પણ આહ્વાદ ઉપજે તેવું હતુ; આ સમયે રૂપાની ઘંટડી જેવા કોમળ અને શ્રોતાઓને મુગ્ધ બનાવી દે તેવા સ્વરવાળા પૂર્વોકત મહાત્માને એક પૂજ ભણાવવાનું કહેવામાં આવ્યું. જેથી, આ પ્રકારે તેઓએ સુંદર આલાપ કર્યો જેને અર્થ વિચારતાં ચિત્તને અતિ આહલાદ ઉપજતે હેતે, અને જેના ભણકારા અનેક ક્ષ સુધી ચિત્તમાં આનંદના ધ્વનિઓ ઉપજાવી, શાંતિ અર્પતા હતા; તે સુંદર પૂજાનું આપણે અહીં અવતરણ કરી એમાં શું ગંભીર આશય છે તે વિચારીએ.
મિટ ગઈ અનાદિ પીર, ચિદાનંદ જાગે તે સહી, (અંચલી) વિપરીત કદાગ્રહ મિથારૂપ છે, ત્યાગો તે સહી; જિનવર ભાષિત તવરૂચિ કિંગ, લાગો તે સહી-મિટ ગઈ. ૧
