________________
વ્યવહારથી ધર્મ પ્રાપ્તિ થાય છે? તેમજ અજ્ઞાની અવ્યવહારથી સ્વલ્પ લાભ મેળવે છે અને જ્ઞાની વ્યવહારથી ઘણેજ લાભ મેળવે છે. માટે વ્યવહાર બળવાન છે.
વિવેચન–એક બાજુ વીતરાગ મહારાજ પોતાની અમૃત સમાન વાણુને વરસાવી ગયા છે કે વ્યવહાર તેજ સત્ય છે, તેમજ વ્યવહાર સવને અંગીકાર કરવા લાયક છે, તથા તેમના પટેધર ગણધર મહારાજાદિ તથા શ્રુતજ્ઞાની પણ તેજ પ્રકારે વ્યવહારને મુખ્ય ગણી ગયા છે. તેમજ શાસ્ત્રકાર અને ગ્રંથકારે પણ વ્યવહાર મહાનના પિકારો પાડી ગયા છે. તે જ પ્રમાણે આધુનીક સમયના અ૫કર્મા મુનિ મહારાજાઓ પણ વ્યાખ્યાન દ્વારા ધર્મબોધ આપણું મહાન ભવ્યજનને નિશદિન આપી રહ્યા છે.
ત્યારે બીજી બાજુ અર્ધદગ્ધ જેને કે જેને ભવને પણ ભય નથી. કેવળ પગલાનંદિપણુના સ્વતંત્રપણામાં મગ્ન થઈ. વીતરાગ તથા ગણધર તથા શ્રુતજ્ઞાનીચે તેમજ આગમમાં જે વ્યવહાર મુખ્ય છે તેનું ખંડન કરવા યા હોમ ઉદ્યમ કરી રહ્યા છે તેનું કારણ જે આપણે લાંબી દષ્ટિથી વિચારી જેશું તે કેવળ માન, મોટાઈ મેળવવાના ખાતરજ વ્યવહારને તેડવાને પ્રપંચ કરેલો છે. શિવાય બીજું કાંઈ પણ નથી.
હઠવાદિયે, જડવાદિ, નાસ્તિક તેમજ ભવાભિનંદિ તેમજ પુદગલાને દીએ દુનિયાના અને શું સમજાવે છે કે દેવગુરૂને વંદના નમસ્કાર કરવામાં તેમજ તેમની ભકિત કરવામાં કાંઈ લાભ નથી, કારણ કે દેવ તે એકેદ્રિયનું પુગલ છે. માટે આત્મા તેજ દેવ છે તેને ઓળખે એટલે થયું. જો કે આત્મા તેજ પરમાત્મા છે, અને આ વચને અક્ષરશઃ ખરો છે. તથાપિ એટલી તેને ખબર નથી કે આત્મા પરમાત્મા દશામાં કયારે આવે, શું કરણ કરવાથી આવે, તે બિચારા જાણી શકતા નથી. વળી દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ ભાવ, આશ્રિને સમયાનુસાર જ્ઞાન ધ્યાન, ક્રિયાકાંડ કરનાર, સંયમને શકિતના અનુસારે આરાધન કરનાર, ક્ષપશમ પ્રમાણે જ્ઞાનનું પઠન પાઠન કરનાર, કરાવનાર, જ્ઞાનના બોધ પ્રમાણે ભવ્ય પ્રાણીને બંધ આપનાર ને પૂર્વની પુન્ય પ્રકૃતિ પ્રમાણે વનાર આધુનીક સમયના ત્યાગીએ છે. તેને નિશ્ચયવાદિયે કહે છે કે તમારામાં ત્યાગીપણું નથી. બરાબર છે! વ્યવહાર છે નિશ્ચય પકડવામાં હઠવાદિયેને અનેક પ્રકારના લાભ રહેલા છે.
સામાયક, પ્રતિકમણ, વ્રત પ્રત્યાખ્યાન, શીયળ પાળવામાં અનેક પ્રકારે કાય કષ્ટ થાય તેથી નિશ્ચય વાદિયે કહે છે કે આત્મા સમજ્યા વિનાની કરણી કરવી સારી નથી. આત્માને દુભાવ નહિ. જે વસ્તુ માગે તે આત્માને આપી સંતુષ્ટ કરે.
કહો નિશ્ચયથી કેટલે ફાયદે થયે. દેવ ગુરૂ ધર્મનું સેવન સર્વથા જડમૂળથી નાશ પામ્યું એટલે પંચાત માત્ર મટી ગઇ.
