Atmanand Prakash Pustak 011 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

આત્માનંદ પ્રકાશ.
થયું છે, તે નિશ્ચય માત્ર તમારા ખોટા મધુર શબ્દોથી ફરવાને નથી” તે યુવકે આક્ષેપથી ઉત્તર આપ્યો.
ભદ્ર, તમારા અધીર અને અવિશ્વાસી હદયને જ્યારે આશ્વાસન મળે તેમ નથી તે પછી બીજો શે ઉપાય કરવો? જે કંઈપણ ઊપાય તમારા હસ્તગત હેય તે પ્રગટ કરે.” તેણે પોતાની જિજ્ઞાસા પ્રગટ કરી.
ધર્મબંધુ, જૈનને ઉદય મેળવવામાં કેવા કેવા અંતરાયે ઉભા થયેલા છે, તે જાણ્યા પછી તમારા સમજવામાં આવશે કે, મારા પ્રત્યેક શબ્દ સત્યતાથી ભરેલા અને યથાર્થ છે તે યુવકે પ્રતીતિ દર્શાવતા કહ્યું,
ધર્મભ્રાતા, મને તમારા વચને ઉપર શ્રદ્ધા છે કારણ કે, તમે આહંત પ્રજની આધુનિક સ્થિતિને પૂરેપૂરા માતગાર અને અનુભવી છે. માટે આપણું ધર્મબંધુઓના ઉદયને અંતરાય કરનારી જે જે બાબંતા છે, તે સવિસ્તાર કહે.” તે યુવકે પુનઃ પિતાની તીવ્ર જીજ્ઞાસા પ્રગટ કરી.
ધર્મબંધુ, સાંભળે પ્રથમતે આપણું જૈન બંધુઓ ચાલતા જમાનાનું સ્વરૂપ સમજતાં નથી. તેની અજ્ઞાનતાને લઈને ધર્મના વર્તનમાં કઈ જાતનો સુધારો થત નથી. આપણું આહંત ધર્મને સંબંધ સંસાર વ્યવહારની સાથે પણ રહે છે. ગૃહસ્થાવાસના શુદ્ધ સ્વરૂપના વિવેચનમાં ધર્મની પ્રધાનતા કહેલી છે; છતાં કેટલાએક ધર્મ અને સંસાર-વ્યવહારની બાબત જુદી છે, એમ સમજે છે, પરંતુ સાંપ્રતકાળે ધર્મ અને સંસાર-વ્યવહાર ઊભયને વિચાર સાથે જ કરવાની જરૂર છે.
પૂર્વોચાર્યોના હૃદયમાં પણ એવી જ ભાવના હતી. મહોપકારી મહાત્માઓએ પ. રક સાધનના માર્ગમાં ઈહલેકના સાધને પણ આડકતરી રીતે બતાવેલા છે. આધુનિક જૈન વર્ગ એ વાત તદ્દન ભૂલી ગયો છે, ધર્મ અને વ્યવહારને જુદા ગણવાથી તે બને છિન્નભિન્ન થઈ જાય છે. વ્યવહાર અને ધર્મનો સંબંધ નિકટ છે. ધર્મના નિયમો વ્યવહારની અનુકૂળતા સાથે ગ્રથિત થયેલા છે. માત્ર જે ધર્મના ઉંચા તવે છે, કે જેઓ વિરતિ એ નામથી ઓળખાય છે, તેની અંદરજ સંસારને કેટલેક સમાવેશ થતો નથી. બાકી બીજા ધર્મના સર્વ વિષયમાં સંસારની અનુકલતા રહેલી છે. ધર્મબંધુ, તમારા મનમાં કદિ એવી શંકા આવશે કે, ધર્મ અને સંસાર એ બંનેમાં ધર્મ મુખ્ય છે અને સંસાર શૈણ છે. તે તે બંનેનું સમાધિ. કરણ શી રીતે થાય? આ તમારી શંકા ક્ષણવાર પણ ટકી શકશે નહીં. કારણ, ધર્મ સંસારથી ઊન્નત છે, એ સત્ય વાત છે, પણ ધર્મનું સ્વરૂપ કેવળ વ્યવહાર વિના નભી શકતું નથી. તદ્દન વ્યવહાર વિનાનો ધર્મ શુષ્ક લાગે છે, અને સાધન રહિત દેખાય છે. જો કે, કેવળ ધર્મની જ પ્રધાનતા હેત ધર્મને એકજ ભેદ ગણતા ચાર ભેદ ગણાતજ નહીં. કારણ કે, દાન, શીળ, તપ, અને ભાવ એ