________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માન પ્રકાશ,
એક મરેલા માણસને નિર્ધન માણસે કહ્યું હતું કે, “હે સખા, ક્ષણવાર બેઠેથા અને મારા દારિદ્રને ભાર ઉપાડ. હું તે વડે લાંબા કાળથી શ્રાંત થઈ ગયો છું. હવે તારી શરણે આવી તારા સુખને સેવવા ઈચ્છું છું. નિર્ધન માણસના આવા વચન સાંભળી તે માણસનું શબ તત્કાળ સ્મશાનમાં ગયું અને દારિદ્રથી મરણું વધારે સુખ રૂપ છે.” એવું જાણી તે શબ ચૂપ થઈ ગયું.”
જેઓ જે તે રીતે સુખ દુઃખથી પિતાને નિર્વાહ કરવાની ઈચ્છા રાખતા હોય, તેવા બુભુક્ષિત પુરૂષે બીજાઓને દ્રવ્ય લઈ વહાણ ઉપર ચડી જાય છે. જે ધનવં. તે કલેશ સહિત કર્મની અંદર વ્યાપારવાળ થઈ પ્રવૃત્તિ છે, તેઓ નિશ્ચ ભેગ તથા ત્યાગથી વિયુકત થઈ દૈવ કર્મ કરનારા થાય છે. સદ્ બુદ્ધિમાન વિદ્વાનેએ શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે, “ઉદર દુઃખે પૂરી શકાય તેવું છે. કદિ તે ઈચ્છિત-અન્ન ખાવાથી સંતોષ પામે પણ તે માત્ર બે પહાર સુધી જ, પરંતુ અસંખ્ય સુવર્ણ તથા રન વગેરેથી અને અતિ કમળ બહારથી લુબ્ધ પ્રકૃતિવાળું મન કદિ પણ ક્ષ
વાર સંતેષ પામતું જ નથી. કદિ ઘરમાં મણિ અને સુવર્ણના અસંખ્ય રાશિઓ હોય, તથાપિ પુરૂને તષ્ટિ કે પુષ્ટિ ભેજન વગેરેથીજ થાય છે, તેથી નિર્વાહ જેટ. લું દ્રવ્ય પ્રાપ્ત થયા પછી જડ પુરૂષે વૃથા કલેશ શામાટે કરતા હશે? અતિ અદ્ભુત દ્રવ્યની પ્રાપ્તિ થાય તે પણ લેભને અંત ક્યારે પણ આવતું નથી. કહ્યું છે કે “જે નિધન હોય તે માત્ર એક સૈકડાની ઈચ્છા કરે છે. સૈકડાવાળે હજારની, હજાર વાળ લાખની, લાખ વાળ કટીની, કેટી વળે રાજ્યની, રાજા ચક્રવર્તીપણાની, ચકવતી દેવપણુની અને દેવ ઇંદ્રપણાની ઈચ્છા રાખે છે. ઈંદ્રપણું પ્રાપ્ત થયા છતાં પણ ઈચ્છા નિવૃત્તિ પામતી નથી; માટે રામ કટેરાની જેમ મૂલમાં અતિ લઘુ એ લેભુ અતિ મોટો થવા વધી જાય છે. મોટા એવા લાભથી પણ લેભ પરાભવ પામતું નથી. જે જ મિત્રોથી અધિક હોય, તે માત્રા હીનથી કેમ છતાય ? મિત્ર, એ ઉપરથી સમજવાનું કે, અતિ લેભ મનુષ્યને મહાન અનર્થ ઉત્પન્ન કરે છે. તે બનાવ પૂર્વે શૃંગદત્ત નામના એક શ્રેષ્ઠીતે બન્યું હતું, સિદ્ધદર પુછયું. મિત્ર અતિ લેભ વિષે દષ્ટાંત રૂપ થયેલ તે ભૃગદત્ત શેઠ કોણ હતા? ” સિદ્ધ દત્તના પુછવાથી તેના મિત્ર વિમળ શૃંગદત્તનું વૃત્તાંત નીચે પ્રમાણે કહ્યું હતું. વિવિધ જાતના નરરત્નોની ઉત્પત્તિમાં રેહણગિરિ જેવા રોહણ નામના
નગરમાં શૃંગદત્ત નામે એક મહા ધનવાનું વ્યાપારી રહે અતિ લોભ વિષે હિતે. એ નગરમાં બધા ઉત્તમલેકેજ વસતા હતા, માત્ર ગળીની શ્રેગદત્ત શેઠ જેમ મલિન હદયવાળો શૃંગદત્ત એકજ નઠારે હતું, તેથી વિદ્રષ્ટાંત. ધિએ તે નગરને કોઈની દષ્ટિને દેષ ન લાગે તેટલા માટે તેને
વસાવ્યો હશે, એમ માનવામાં આવે છે. તે ભૃગદરની પાસે કે લાભ એ શબ્દમાં એક માત્રા વધારે છે અને લાભ એ શબ્દમાં એક માત્રા ઓછી છે એટલે લાભથી લોભ જતા નથી.
For Private And Personal Use Only
