Agam Suttani Satikam Part 27 Dasvaikaalika

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 235

दशवैकालिक - मूलसूत्र - ९/३/४५९ अलद्धअं नो परिदेवइज्जा, लद्धुं न विकत्थई स पुज्जो ॥
वृ. किं च- 'अज्ञातोञ्छं' परिचयाकरणेनाज्ञातः सन् भावोञ्छं गृहस्थोद्धरितादि 'चरति ' अटित्वाऽऽनीतं भुङ्क्ते, न तु ज्ञातस्तद्बहुमतमिति, एतदपि 'विशुद्धम्' उद्गमादि- दोषरहितं, न तद्विपरीतम्, एतदपि 'यापनार्थं संयमभरोद्वाहिशरीरपालनाय नान्यथा 'समुदानं च' उचितभिक्षालब्धं च 'नित्यं' सर्वकालं न तूञ्छमप्येकत्रैव बहुलब्धं कादाचित्कं वा, एवंभूतमपि विभागतः 'अलब्ध्वा' अनासाद्य 'न परिदेवयेत्' न खेदं यायात्, यथा- मन्द- भाग्योऽहमशोभना वाऽयं देश इति, एवं विभागतश्च 'लब्ध्वा' प्राप्योक्ति 'न विकत्थते' न श्लाधां करोतिसपुण्योऽहं शोभना वाऽयं देश इत्येवं स पूज्य इथि सूत्रार्थः ॥
मू. (४६०) संधारसिज्जासनभत्तपाने, अप्पिच्छया अइलाभेऽवि संते । जो एवमप्पाणभितोसइज्जा, संतोसपाहन्नरए स पुज्जो ॥
२३२
वृ. किं च संस्तारकश्य्यासन भक्तपानानि प्रतीतान्येव, एतेषु 'अल्पेच्छता' अमूर्च्छया परिभोगोऽतिरिक्ताग्रहणं वा अतिलाभेऽपि सति संस्तारकादीनां गृहस्थेभ्यः सकाशात् य एवमात्मानम् 'अभितोषयति' येन वा तेन वा यापयति 'संतोषप्राधान्यरत: ' संतोष एव प्रधानभावे शक्तः स पूज्य इति सूत्रार्थः ॥
मू. (४६१ ) सक्का सहेउं आसाइ कंटया, अओमया उच्छहया नरेणं । अनासए जो उ सहिज्ज कंटए, वईमए कंन्त्रसरे स पुज्जो ॥
वृ. इन्द्रियसमाधिद्धारेण पूज्यतामाहह- शक्याः सोढुम् 'आशये 'ति इदं मे भविष्यतीति प्रत्याशया, क इत्याह-कण्टका 'अग्रोमया' लोहात्मकाः 'उत्सहता नरेण' अर्थोद्यमवतेत्यर्थः, तथा च कुर्वन्ति केचिदयोमयकण्टकास्तरणशय-नमप्यर्थलिप्सया, न तु वाक्कण्टका: शंक्या इत्येवं व्यवस्थिते ‘अनाशया' फलप्रत्याशया निरीहः सन् यस्तु सहेत कण्टकान् 'वाड्मयान्' खरादिवागात्मकान् 'कर्णसरान्' कर्णगामिनः स पूज्य इति सूत्रार्थः ॥
मू. (४६२ ) मुहुत्तदुक्खा उ ह वंति कंटया, अओमया तेऽवि तओ सुउद्धरा । वायुदुरुत्ताणि दुरुद्धाराणि, वेरानुबंधीणि महब्भयाणि ॥
वृ. एतदेव स्पष्टयति- ' मुहूर्त्तदुःखा' अल्पकालदुःखा भवन्ति कंटका अयोमयाः, , वेधकाल एव प्रायो दुःखभावात्, तेऽपि 'ततः ' कायात् 'सद्धराः ' सुखेनैवोथ्रियन्ते व्रणपरिकर्म च क्रियते, वाग्दुरुक्तानि पुनः 'दुरुद्धराणि' दुःखेनोध्धियन्ते मनोलक्षवेधनाद् 'वैरानुबन्धीनि ' तथाश्रवणप्रद्वेषादिनेह परत्र च वैरानुबन्धीनि भवन्ति अत एव महाभयानि, कुगतिपातादिमहाभयहेतुत्वादिति सूत्रार्थः ॥
मू. (४६३)
समावयंता वयणाभिधाया, कन्नगया दुम्मणिअं जणंति । धम्मुत्ति किच्चा परमंग्गसूरे, जिइंदिए जो सहई स पुज्जो ॥ वृ. च- 'समापततन्त' एकीभावेनाभिमुखं पतन्तः, "इत्याह- 'वचनाभिधाताः ' खरादिवचनप्रहाराः कर्णगताः सन्तः प्रायोऽनादिभवाभ्यासात् 'दौर्मनस्यं' दुष्टमनोभावं जनयन्ति, प्राणिनामेवंभूतान् वचनाभिधातान् धर्मइतिकृत्वा सामायिकपरिणामापन्नो न त्वशक्तयादिना 'परिमाग्रशूरो' दानसंग्रामशूरोपेक्षया प्रधानः शूरो जितेन्द्रियः सन् यः सहते न तु तैर्विकारमुप