Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahopAdhyAya zrImadda yazovijayajI mahArAjI viracita yogrAvatAra batrIzI eka parizIlana Lell.gel.m. Eldaquela. 8 LSINIS 8 dIvasatAvArIlilI jaldI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahopAdhyAya zrImadyazovijayajI mahArAjA- viracita'dvAtrizat-dvAtriMzina' prakaraNAntargata yogAvatAra batrIzI-eka parizIlana 20 : parizIlana : pU. paramazAsanaprabhAvaka pUjyapAda sva.A.bha.zrI.vi. rAmacandrasU ma.sA. nA paTTAlaMkAra pU. sva. A. bha. zrI.vi. mukticandrasU. ma. sA. nA ziSyaratna pU. sva. A. bha. zrI. vi. amaraguptasU. ma. sA. nA ziSyaratna pU. A. bha. zrI. vi. candraguptasU. ma. prakAzana : zrI anekAnta prakAzana jaina rIlIjIyasa TrasTa : Arthika sahakAra : kuMdanamalajI cunIlAlajI harajI : (rAjasthAna)
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogAvatArabatrIzI-eka parizIlana - 20 AvRtti - prathama : prakAzana : vi. saM. 2060 nakla - 1000 zrI anekAnta prakAzana- jena rIlIjIyasa TrasTa ' : prAptisthAna : 1 zA. sUryakAnta caturalAla jatInabhAI hemacaMda zAha mu. po. murabADa (ji. ThANe) komala' chAparIyAzerI : mahIdharapurA, surata - 395003 mukuMdabhAI Ara. zAha vijayakara kAMtilAla jhaverI 5, navaratna phaleTsa premavardhaka phaleTsa navA vikAsagRha mArga navA vikAsagRha mArga-pAlaDI pAlaDI- amadAvAda-7 amadAvAda- 380007 pramodabhAI choTAlAla zAha . 102, vorA AziSa, 5. solIsITara roDa, malADa (IsTa), muMbaI-400 097. : Arthika sahakAra : kuMdanamala cunIlAlajI hirajI : (rAjasthAna) : mudraNa vyavasthA : 'kumAra 203 kenTa gArDana, jAmalI galI, borIvalI (vesTa), muMbaI-92. phona : 3107 8540
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ parizIlananI pUrve yogaviveka' batrIzImAM svAbhimata yoganuM nirUpaNa karIne anyadarzanakAroe varNavelA yoga; te kyA yogamAM samAya che AvI jijJAsAne zAMta karavA A batrIzImAM 'yogAvatAra' jaNAvAya che. cittavRttionA nirodhane yoga tarIke varNavIne patali vagere yoganA jANakAroe samprajJAta ane asaprajJAta : A be mukhya bhedo varNavyA che. tenA avAra bhedonuM svarUpa, tenuM phaLa ane tene prApta karavAnA sAmAnya upAyo vagerenA varNana sAthe yogIonA cittanI dazAdinuM varNana; pAtaMjalayogasUtra vageremAM vistArathI kareluM che. ene anulakSIne pU. mahAmahopAdhyAyajI mahArAjAe A batrIzInI zarUAtamAM cauda zloka dvArA khUba ja saMkSepathI varNana karyuM che. khUba ja svastha citte ekAgratApUrvaka tenuM adhyayana karavAthI anyadarzananA yoganA svarUpAdino khyAla AvI zake che. maulika AtmAdinA svarUpamAM ja matabheda hovAthI kharekhara to temanI ja mAnyatA mujaba temaNe jaNAvelI vAto sadgata thatI nathI. tethI temanI mAnyatA mujabanA yoganI vicAraNA karavAno koI artha nathI. paraMtu yoganA jijJAsuone jyAM paNa yoganI vAta sAMbhaLavA maLe eTale teno samAveza ApaNe tyAM kyAM ane kaI rIte thaI zake te aMge jijJAsA thatI hoya che. tene anusarIne paMdaramA zlokathI yogAvatArano prAraMbha karAyo che. anyAbhimata yogano yathAsaMbhava svAbhimata yogamAM avataraNa karatAM graMthakArazrIe samApattinuM varNana vizamA zlokamAM paSTa rIte karyuM che. tyAra pachI asamprajJAtayogano samAveza vRttisaMkSaya nAmanA yogamAM jaNAvIne tenA phaLa svarUpe pApAkaraNaniyamanuM varNana karyuM che, je yoganuM vAstavika phaLa che. e niyamanA abhAvamAM yoganI pravRttinuM vastutaH koI phaLa nathI. daSTAMtathI pApAkaraNaniyamanI AvazyaktA samajAvIne aMte mokSanI prAptimAM tenuM mahatva spaSTa karyuM che. tene laIne ja vRttisaMkSayayoga upapanna bane che...ItyAdi nirUpaNa yoganA arthIo mATe anuzIlana karavA yogya che. yogazAstra ane
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNuM vartana : e baMnneno saMvAda ja ApaNA AtmAne paramAtmA banAvI zake che e sAdhake to nahIM ja bhUlavuM joIe. A rIte anyadarzanakAre jaNAvelA ane jainadarzanamAM jaNAvelA yoganuM svarUpa eka hoya to bheda kaI rIte paDe che-A zakkAnuM samAdhAna covIzamA zlokamAM jaNAvyuM che. dazya eka hovA chatAM bAhyasaMyogo, daSTAnI sthiti ane sAdhananI kSati... vagere kAraNe jema dazyamAM bhinnatA vartAya che tema darzanomAM paNa bheda paDe che.. ItyAdi varNana khUba ja zraddhAjanaka che. pacIsamA zlokathI A rIte ATha saddaSTionA nirUpaNano prAraMbha thAya che. te te daSTionuM svarUpa, te te daSTimAM prApta thatAM yoganAM aDo, bAdhaka doSanI hAni ane sAdhaka guNanI prAptinuM ahIM sAmAnyathI varNana che. saMkSepathI ATha daSTionA jJAna mATe e pUratuM che. batrIzInA aMtima bhAgamAM daSTionA sApAya nirapAya; pratipAtayutA ane apratipAtayutA : A rIte be be bheda darzAvyA che. emAMno Adya cAra daSTiono prathama bheda mithyAdaSTine hoya che ane bIjo bheda bhinnagraMthika jIvone hoya che-e jaNAvIne chelle mithyASTione saddaSTio kaI rIte hoya-e zakkAnuM samAdhAna jaNAvyuM che. mithyAtvanI maMdatAmAM prathama cAra daSTio paNa AtmAne mokSanI sAthe joDI Ape che, tethI tene yogadaSTi kahevAya che. mithyAdaSTi-guNasthAnake paNa nisargathI ja jeo bhadramUrti, zAMta, mRdu, vinIta ane saMtoSanA sukhanI pradhAnatAne mAnanArA hoya che teo paramAnaMdanA bhAjana bane che-A vAta chellA zlokathI jaNAvI che. aMte A rIte prathama guNasthAnakanI naisargika e yogyatAne prApta karavA prayatnazIla banI ApaNe paramAnaMdanA bhAjana banI rahIe.. e ja eka abhyarthanA... jaina upAzraya : piMpaLagAma A.vi. candraguptasUri (basavaMta) (ji. nAsika) phAgaNa suda 3, somavAra tA. 23-2-2004
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate yogAvatAradvAtriMzikA / A pUrvenI yogavivekabatrIzImAM varNavelA potAne mAnya evA yoganA bhedomAM anya darzanakAroe varNavelA te te yoganA prakArono avatAra(samAveza) thaye chate potAnA mAnya yogaprakAro vyavasthita bane che. tethI A batrIzIthI yogAvatAra jaNAvAya che. kahevAno Azaya e che ke anyadarzanakAroe paNa cittavRttinA nirodhAdine yoganA svarUpe varNavIne tenA samprajJAtAdi bhedo varNavyA che. eno khyAla AvavAthI mumukSuone adhyAtmAdi yogomAM teno samAveza kyAM thAya che.... vagere jANavAnI IcchA thAya e samajI zakAya che. mumukSuonI te te jijJAsAne tuma karavA A batrIzIthI yogAvatAranuM nirUpaNa karAya che samprajJAto'parazceti, dvidhA'nyairayamiSyate / samyak prajJAyate yena, samprajJAtaH sa ucyate // 20-1 // jainetara darzananA anuyAyI evA pAtaloe samprajJAta ane asaprajJAta bhedathI yogane be prakArano mAnyo che. jenA vaDe sArI rIte bhAvya(bhAvita banAvavA mATe yogya) padArtho jaNAya che tene samprajJAtayoga kahevAya che." A pramANe prathama zlokano artha che. eno Azaya e che ke pAtarAlonI mAnyatA mujaba saprajJAta ane asaprajJAta bhedathI yoga be prakArano che. sArI rIte saMzaya, viparyaya ane anadhyavasAyathI rahitapaNe bhAvyanuM jenA vaDe jJAna thAya che, tene samprajJAtayoga kahevAya che. "A puruSa che ke sthANu hUMThuM) che.... ItyAdi svarUpa
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMzaya che. zukti(chIpa)mAM rajatanuM je jJAna thAya che te viparyaya che ane raste jatI vakhate page aDatI vastu vagerenuM je aspaSTa jJAna thAya che te anadhyavasAya che. grAhya pRthvI pANI vagere ane gandha rUpa rasa vagere; grahaNa jJAnendriya tema ja karmendriya vagere ane grahItA AtmA vagere traNa prakAranA bhAvya(dhyeya-dhyAnanA viSaya) che. saMzaya, viparyaya ane anadhyavasAyathI bhinna evuM nizcayAtmaka, bhAvyanuM prakRSTajJAna, je yogathI thAya che tene samprajJAtayoga kahevAya che. sAmAnya rIte dhyeyabhUta viSayane bhAvya kahevAya che. jenuM dhyAna karAya che; tene dhyeya kahevAya che. grAhyAdi bhAvya svarUpanuM prakarSathI saMzayAdithI rahitapaNe je yogathI jJAna thAya che te samprajJAtayoga che. koI paNa vastunuM tevA prakAranuM vAstavika svarUpanuM jJAna karavuM hoya to te viSayanA svarUpanuM dhyAna Avazyaka che-e samajI zakAya che. 20-1|| samprajJAtasamAdhi-yoganA prakAra jaNAvAya chevitrkenn vicAreNAnandenAsmitayAnvitaH / bhAvyasya bhAvanAbhedAt, samprajJAtazcaturvidhaH // 20-2 // 'bhAvyanI bhAvanAnA bhedathI vitarka, vicAra, AnaMda ane asmitAthI yukta evo samprajJAtayoga cAra prakArano che.'' A pramANe bIjA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke pAtajhaladarzananI mAnyatA mujaba cittavRttiono nirodha yoga che. vitarka, vicAra, AnaMda ane asmitAthI 2
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ anvita(anugata-sambaddha) e nirodha anukrame vitarkanvita, vicArAnvita, AnaMdAnvita ane asmitAnvita kahevAya che. tethI te svarUpe samprajJAtasamAdhi-yoga cAra prakArano che. je bhAvanAmAM saMzaya, viparyaya ane anadhyavasAyAtmaka jJAnanA abhAvapUrvaka yathArtharUpe dhyeya-bhAvyanuM jJAna thAya che; te bhAvanAvizeSa samrajJAta che. viSayAMtaranA parihArapUrvaka koI eka dhyeya-bhAvyano cittamAM vAraMvAra je niveza che tene bhAvanA kahevAya che, je bhAvyanA bhedathI vitarka, vicAra, AnaMda ane asmitAthI anvita bane che. te cAra prakAranI bhAvanAthI samprajJAtayoga cAra prakArano che. 'pAtagralayogasUtramAM sU.naM. 1-17 thI jaNAvyuM che ke vitarka, vicAra, AnaMda ane asmitAtmaka svarUpanA anugamathI te nirodha samprajJAta kahevAya che. Ane ja savikalpayoga athavA savikalpasamAdhi kahevAya che. vitarka, vicAra vagerenuM svarUpa have pachI jaNAvAze. 20-25 vitaryAnvita saprajJAtayoganuM svarUpa varNavAya chepuurvaapraanusndhaanaacchbdollekhaacc bhAvanA / mahAbhUtendriyArtheSu, savikalpo'nyathAparaH // 20-3 // "pRthvI vagere pAMca mahAbhUto ane gaMdhAdi pAMca IndriyArthone vize pUrvAparanA anusaMdhAnathI ane zabdonA ullekhathI jyAre bhAvanA pravarte che, tyAre savikalpa-savitarka (vitaryAnvita) samAdhiyoga hoya che. anyathA tAdaza
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdonA ullekhathI zUnya bhAvanA pravarte che; tyAre nirvikalpanirvitarkasamAdhiM hoya che." A pramANe trIjA lokano sAmAnyartha che. kahevAnuM tAtparya e che ke pUrvApara arthanA anusaMdhAna(smaraNa)thI zabda ane arthanA saMbaMdhane laIne jyAre pRthvI pANI agni vAyu ane AkAza : A pAMca mahAbhUto svarUpa sthUla viSayamAM bhAvanA-dhyAna pravarte che, tyAre savitarkasamAdhiyoga hoya che. sAme ghaTa paDelo hoya tyAre Ane zuM kahevAya ? A zuM che ? ane ahIM zuM jANyuM?A traNeya praznonA javAbamAM ghaTa' Avo ekAkAra uttara prApta thato hoya che, jene zabda, artha ane jJAnanI ekarUpatAnI pratIti kahevAya che. emAM pUrvApara arthanuM anusaMdhAna avazya hoya che. zabda, artha ane jJAna svarUpa vikalpothI saMkIrNa(ekameka) A samAdhine savitarkasamAdhi kahevAya che. jyAre pUrvAparaarthanA anusaMdhAnathI zabdArthanA ullekhano abhAva hoya tyAre mAtra ghaTAdisvarUpa mahAbhUtonA arthanirmAsathI yukta samAdhi nirvitarka manAya che. sthUla mahAbhUto ane sUkSma gaMdhAdi pacatanmAvA grAhya che. tenA viSayavALI samAdhine grAhyasamAdhi kahevAya che. sthUlaviSayaka grAhmasamAdhi vitakanugata che, je upara jaNAvyA mujaba savikalpa ane nirvikalpa yoga svarUpa che. sAmAnya rIte koI paNa lakSyavedhI pahelAM sthUla lakSyane vIMdhavA mATe tenI pratye dhyAna Ape che ane tyAra pachI sUkSma lakSyane vadhavA mATe tenI pratye dhyAna Ape che. tema ahIM paNa skUla ane sUkSma viSayamAM anukrame bhAvanA
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravarte che... ItyAdi adhyApaka pAsethI samajI levuM. 20-3 vicArAnvitasamAdhinuM(saprajJAtayoganuM) nirUpaNa karAya chetnmaatraantHkrnnyoH, sUkSmayo rbhAvanA punaH / dikkAladharmAvacchedAt, savicAro'nyathAparaH // 20-4 // deza ane kALane laIne sUkSma evA gaMdhAditanmAtrA ane antaHkaraNanA viSayamAM je bhAvanA(dhyAnavizeSa) che; tene savicArasamAdhiyoga kahevAya che. anyathA deza-kALane AzrayIne na pravartatI bhAvanAmAM jyAre mAtra dharmI ja (patanmAtrA ane antaHkaraNa ja) bhAse che, tyAre e ja samAdhine "nirvicArasamAdhiyoga" kahevAya che."-A pramANe cothA zlokano artha che. eno Azaya e che ke upara jaNAvyA mujaba grAhya sthUla ane sUkSma bhedathI be prakAranA che. sthUla grAhyabhAvyane viSaya banAvIne jyAre bhAvanA pravarte che tyAre vitaryAnugatasamAdhi hoya che. paraMtu sUkSma grAhyane viSaya banAvIne pravartatI bhAvanA hoya tyAre vicArAnugatasamAdhi hoya che, jenA vicAra ane nirvicAra : ema be bheda che. pRthvI vagerenA sUkSma paramANu; gaMdhAdi pacatanmAtrA ane sAkhyadarzanaprasiddha mahattattva svarUpa aMta:karaNa sUkSma grAhya che. tenA dhyAna vakhate Udhvadi deza tema ja vartamAnAdi kALane AzrayIne je bhAvanA pravarte che, te savicArasamAdhi
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. anyathA sUkSma grAhyanA viSayamAM ja jyAre deza ke kALanA avaccheda vinA mAtra sUkSma dharmIno ja avabhAsa karAya che tyAre nirvicArasamAdhi hoya che. sthUla mahAbhUtonA kAraNabhUta je paMcatanmAtrAdi che; te sUkSmagrAhya che. te te deza-kALane AzrayIne sUkSma grAhyanI bhAvanAne savicArasamAdhiyoga kahevAya che... ItyAdi anyatra anusandheya che. AthI vizeSa have pachInA zlokothI spaSTa karAze. ||20-45 AnaMdAnugata samprajJAtayoganuM svarUpa varNavAya cheydaa rajastamolezAnuviddhaM bhAvyate manaH / tadA bhAvyasukhodrekAccicchakte guNabhAvataH || 20-5 // "jyAre rajoguNa ane tamoguNanA lezathI(aMzathI) anuviddha(sambaddha-vyAsa) evA mananuM dhyAna(bhAvanA) thAya che; tyAre bhAvya(dhyeya-bhAvanAno viSaya)svarUpa sukhanA udreka(Adhiya)thI citraktinI gauNatAnA kAraNe sAnaMdasamAdhiyoga thAya che.''-A pramANe sAnantoDagaiva... ItyAdi zlokamAMnA(chaThThA zlokamAMnA) sAnanta padanA saMbaMdhathI pAMcamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke samprajJAtayoganA trIjA AnaMdAnugata-sAnaMda prakAranuM A zlokathI varNana karAyuM che. grahaNasamAdhisvarUpa A yoga che. Ano viSaya, grahaNa svarUpa mana ane Indriyo che. sAmAnya rIte mananA viSayane AzrayIne ahIM sAnayoganuM svarUpa darzAvyuM che. sAMkhyAdi
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzanaprasiddha aMta:karaNatattvasvarUpa mana che; je jJAnanuM sAdhana che, cizaktithI anvita che. satva, rajas ane tamoguNamAMnA rajoguNa ane tamoguNanI atyaMta alpatAthI anuviddha evA mananI jyAre bhAvanA pravarte che tyAre bhAvanAnA viSayabhUta mana; sukhasvarUpa arthAt sukhaprakAza(jJAna)svarUpa sattvaguNathI paripUrNa-udrita hoya che. tethI te vakhate ciktinI anudriSnAvasthAne laIne sukhAnubhavasvarUpa sAnaMdasamAdhi hoya che. te vakhate sukhanuM jJAna hovA chatAM sukhanuM prAdhAnya ane jJAnanuM aprAdhAnya vartAya che... e samajI zakAya che. 20-pA sAnandasamAdhi vakhate yogIonuM ja svarUpa hoya che te varNavAya chesaanndo'traiv bhaNyante, videhA baddhavRttayaH / dehAhaGkAravigamAt, pradhAnapumadarzinaH // 20-6 // "A sAnaMdasamAdhimAM ja jemanuM citta lIna banyuM che; te yogIjanonA dehAhAranI nivRtti thavAthI teone videha kahevAya che. jeo pradhAna ane puruSatattvanA vibhAvaka hotA nathI.'-A pramANe chaThThA zlokano artha che. A zlokamAMnA sAnaH A padano saMbaMdha pAMcamA zlokamAM che. tyAM e pramANe artha karyo che. kahevAno Azaya e che ke sAnaMdasamAdhimAM bhAvya mana che. te samAdhimAM citta lIna thavAthI manamAM ja laya pAmavAnA kAraNe yogInA zarIrAhaTTArano vigama thAya che.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAtmabhUta zarIramAM ahaTTAra(Atmatva)no vigama thavAthI bAhya viSayonI pratyenA AvezanI nivRtti thAya che. paraMtu A sAnaMdasamAdhimAM(grahaNasamAdhimAM) lIna thavAthI grahIta pradhAna-puruSa vagere tattvonuM vibhAjana ahIM hotuM nathI. anAtmabhUta zarIrano adhyAsa na hovAthI ahIM yogIne videha kahevAya che. dhyAtA dhyeyAkAra pariNata banI jyAre temAM ja baddhavRttivALo bane tyAre tenAthI atiriktanuM vibhAvana karI zakato nathI-e samajI zakAya che. sAmAnya rIte je mANasa bhUta athavA IndriyomAMthI koI padArthamAM AtmatvanI bhAvanA karI tenuM ja samAdhimAM AlaMbana karI tenuM ja dhyAna kare che tyAre te videha kahevAya che. kAraNa ke te dehapAta pachI bhUta athavA IndriyomAM lIna hovAthI te deharahita thAya che. jyAM sudhI teo e rIte dhyeyamAM lIna rahe che tyAM sudhI temanI vRttio viruddha rahe che. grAhya ane grahItR(pRthyAdi viSayo ane puruSonuM dhyAna A sAnaMdasamAdhi vakhate hotuM nathI, je pradhAnapurzina. A padathI jaNAvyuM che. 20-. koI padArthamAM tenuM ja samAdhi nuM ja dhyAna kare asmitAnugata saprajJAtayoganuM nirUpaNa karAya chesttvN rajastamolezAnAkrAntaM yatra bhAvyate / sa sAsmito'tra cicchaktisattvayo mukhyagauNatA // 20-7 // "rajoguNa ane tamoguNanA leza(aMza)thI anAkAnta (rahita) evA sattvanuM jyAM paribhAvana che; te sAsmita (asmitAnugata) saprajJAtayoga(samAdhi) che. ahIM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ciskRtinuM prAdhAnya hoya che ane sattvanuM aprAdhAnya (gauNatvo hoya che." A pramANe sAtamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke asmitAnugatasamAdhimAM sAdhaka sattvanuM paribhAvana kare che. rajoguNa ane tamoguNano leza paNa temAM na hovAthI zuddhasattvanuM ahIM paribhAvana hoya che. grAhya ane grahaNa viSayathI ananugata A yogamAM mAtra grahItu viSaya hoya che. ahaTTAra, prakRti ane ahaTTAropAdhika puruSathI anugata A samAdhine sAsmita eTale ke asmitAnugatasamAdhi kahevAya che. pUrva pUrva samAdhimAM uttara uttara samAdhino viSaya anugata hoya che. paraMtu uttarottara samAdhimAM pUrvapUrva samAdhino viSaya anugata hoto nathI. sthUla grAhya, sUkSmagrAhya, grahaNa ane grahItu : A cAra viSayathI anugata vitarkasamprajJAtayoga che. tyAra pachI pUrvapUrNaviSayathI ananugata uttarottara traNa be ane eka viSayathI anugata anukrame vicAra, AnaMda ane asmitAthI anvita saprajJAtayoga hoya che... ItyAdi pAtagralayogasUtranA anusaMdhAnathI samajI levuM joIe. samAdhinI viziSTatA tenA viSayanI sUkSmatAne laIne chee samajI zakAya che. asmitAnugatasamAdhimAM cinzakti(dazakti, puruSa, AtmA) mukhya che ane zuddhasatva gauNa che. bhAvya(dhyeya) zuddhasatva gauNa thavAthI ane citnatinI uddiphata avasthAnA kAraNe bhAvyanA bIjA koI paNa dharmanI bhAvanAne choDIne mAtra sattAno pratibhAsa hovAthI A samAdhimAM sAsmitatva(asmitA) sadgata bane che.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnandAnugatasamAdhimAM sattva(ahaTTAra)nuM paribhAvana hoya che ane asmitAnugatasamAdhimAM paNa sattvanuM paribhAvana hoya che. tethI ahaTTAra(sAnaMdasamAdhi) ane asmitA(sAsmitasamAdhi) : e bannemAM koI bheda nahIM rahe."A zaDDA karavI nA joIe. kAraNa ke jyAM huM aMtaHkaraNa chuM A pramANe viSaya-sattvanuM vedanA thAya che tyAM sAnaMdasamAdhi che. arthAt teno viSaya ahaTTAra che ane jyAM pratiloma(pAnupUrvI) pariNAmathI prakRtinA vikArabhUta citta prakRtimAM lIna thaye chate mAtra sattArUpe(asmirUpe) pratIta thAya che tyAM sAsmitasamAdhinI viSayabhUta asmitA che.. ItyAdi adhyApaka pAsethI samajI levuM joIe. te te kAryanuM potAnA te te kAraNamAM lIna vilIna) thavA svarUpa pariNAmane pratiloma pariNAma kahevAya che. 20-LA. asmitAnugatasamAdhi vakhate yogIonuM je svarUpa thAya che tenuM varNana karAya che atraiva kRtatoSA ye, paramAtmAnavekSiNaH / citte gate te prakRtilayA hi prakRtau layam // 20-8 // "A asmitAnugatasamAdhimAM ja jeo saMtuSTa thayA che te paramAtmatattvane nahi jonArA, prakRtimAM citta laya pAme chate prakRtilaya" tarIke kahevAya che.'... A pramANe AThamA zlokano akSarArtha che. kahevAno Azaya e che ke A asmitAnugatasamAdhimAM grahItRsamApattinuM paribhAsana che. grAhya ane grahaNa samApattinA viSayanI apekSAe
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ grahItRsamApattinA viSayanI sUkSmatA che. sthUla viSayonA paribhAvana pachI krame karIne sUkSma sUkSmatarAdi viSayonuM paribhAvana thatuM hoya che : e vastu samajI zakAya che. pAMca mahAbhUto(pRthvI pANI... vagere), gaMdhAdi pAMca tanmAtrAo ane ahaMkArAdinuM paribhAvana sAnaMdasamAdhimAM thayA pachI, sAsmitasamAdhimAM pratiloma(skUlathI sUkSmamAM javA svarUpa) pariNAmathI ahaGgAra, prakRti ane ahahvAropAdhika puruSanuM paribhAvana hoya che. A avasthAmAM jyAre sAdhaka temAM ja saMtoSa mAnI prakRtimAM lIna bane che; tyAre citta prakRtimAM laya pAme che. A vakhate nirupAdhika zuddha puruSanuM paribhAvana na hovAthI sAdhaka paramapuruSane joto nathI. tethI A avasthAmAM rahelA sAdhakane 'prakRtiva' kahevAya che. paramapuruSAdarzI avasthA hovA chatAM ahIM sAdhaka; paramapuruSadarzI avasthAnI khUba ja pAsenI avasthAno anubhava kare che. AvI avasthAmAM lAkha manvaMtara sudhI sAdhakanI sthiti mAnI che. 43 lAkha 20 hajAra varSanA cAra yuga thAya che ane 25,565 yugacatuSTayanuM eka manvaMtara thAya che. (43,20,000 x 25,565 x 1,00,000 = lAkha manvantara) ATalA kALa sudhI samAdhimAM rahyA pachI paNa yogInA saMsArano aMta Avato nathI. e samAdhikALa pachI yogI pharIthI saMsAramAM(bAhyabhAvamAM) Ave che... ItyAdi tenA jJAtAo pAsethI samajI levuM joIe. 1120-611 11
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra prakAranA upara jaNAvelA samAdhionA viSayano vibhAga jaNAvAya che gRhItRgrahaNagrAhyasamApattitrayaM kila / atra sAsmitasAnandanirvicArAntavizramam // 20-9 // ahIM grahItRgRhItu), grahaNa ane grAhya samApatti anukrame sAsmita, sAnanda ane nirvicAra samAdhinA aMtamAM vizrAMta hoya che."-A pramANe navamA zlokano artha che. eno Azaya lagabhaga A pUrve ja varNavyo che. sAsmitasamAdhinA aMte paramapuruSane jANIne vivekakhyAti(prakRtithI sarvathA bhinna puruSa che... ItyAdAkAraka jJAna)thI yukta evI bhAvanAmAM grahItRsamApatti virAma pAme che, AnaMdAnugatasamAdhinA aMte grahaNa samApatti virAma pAme che ane nirvicArasamAdhinA aMte grAhyasamApatti vizrAMta thAya che. arthA uttarottara samAdhi vakhate te te (grAhyAdi) samApatti hotI nathI. 20-9o. samApattinuM svarUpa varNavAya chemnnerivaabhijaatsy, kSINavRtterasaMzayam / tAsthyAttadaJjanatvAcca, samApattiH prakIrtitA // 20-10 // "jAtya sphaTikAdiratnanI jema kSINa thayelI che vRttio jenI evA cittanI ekAgratAnA kAraNe ane tanmayatAnA kAraNe bhAvya-viSayanI sAthe ekarUpatA thavAthI samApatti thAya che."-A pramANe dazamA zlokano artha che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevAnuM tAtparya e che ke sAmAnya rIte cittanI viSayAkAra pariNatine samApatti kahevAya che. citta gauNa thaye chate bhAvyamAna (jenuM paribhAvana karAya che te) viSayanA (grAhyAdi) AkAranI sAthe citta ekarUpa thavAthI samApattino AvirbhAva thAya che. A vastune jaNAvatAM yogasUtramAM jaNAvyuM che ke'kssiinnvRtterbhijaatsyev maNe grahItRgrahaNagrAhyeSu tatsthatadaJjanatA samApatti:' -jazA jAtya evA maNinI jema nirmaLa evA cittanI, grahIta grahaNa ane grAhya evA viSayone vize je ekAgrasthiti svarUpa viSayAkAratA che tene samApatti kahevAya che. enuM tAtparya e che ke jema nirmalasphaTikamAM te te rUpAzraya japApuSpAdinA sannidhAnane laIne te te AkAra svarUpa pratibhAsita thAya che tema nirmaLa evuM cittasattva(sAttvikacitta), tenA paribhAvanIya viSayonA AkAra jevA AkArane prApta kare che. tevA prakAranI cittapariNati ahIM samApatti che. ahIM sUtramAM joke grahIta, grahaNa ane grAhya e rItano viSayakama jaNAvyo hovAthI samApattino paNa kama evo ja jaNAya che; paraMtu samApattinA sAdhakanI bhUmikA(yogyatA) mujaba e kramamAM vyatyaya(vaiparItya) samajavo joIe. kAraNa ke prathama sthUla ane sUkSma pAMca bhUtAdisvarUpa grAhmaniSTha samAdhi hoya che. tyAra bAda grahaNa-IndriyAdiniSTha samAdhi hoya che ane aMte asmitAnvita puruSAdiniSTha(ahaTTAropAdhika puruSAdiniSTha) grahItasamAdhi hoya che. nirupAdhika kevalazuddha puruSanuM paribhAvane saMbhavita nathI... ItyAdi
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasUtrathI jANI levuM joIe. 20-1nA grAhmasamApattinA prakAra jaNAvAya chesngkiirnnaa sA ca zabdArthajJAnairapi vikalpataH / savitarkA parairbhedairbhavatItthaM caturvidhA // 20-11 // zabda, artha ane jJAnathI vikalpane AzrayIne paNa saddIrNasamApattine savitarkasamApatti kahevAya che. A rIte bIjA(AgaLa varNavavAmAM Avaze te) prakAro sAthe A samApatti(grAhyasamApatti) cAra prakAranI che." A pramANe agiyAramA zlokano sAmAnya artha che. kahevAno Azaya e che ke zabda artha ane jJAnathI je vikalpa thAya che, tene laIne paNa je samApatti saMkIrNa hoya che, tene savitarkasamApatti kahevAya che. yogasUtramAM paNa e mujaba jaNAvyuM che ke zabda artha jJAna vikalpathI sakkIrNa evI samApattine savitarkasamApatti kahevAya che. temAM zravaNendriyathI jenuM grahaNa thAya che, te zabda che; je sarvavidita che. athavA varNa, pada ane vAkya vagerethI abhivyagya evo sphoTasvarUpa zabda che. tenA abhivyagraka varNAdi che. jAti, guNa, dravya vagere artha che. sattvapradhAna buddhinI vRtti svarUpa jJAna sAkhyadarzanamAM prasiddha che. sAmAnyathI jJAnanuM svarUpa suprasiddha che. paraMtu ahIM sAkhyAbhimata samApattinuM nirUpaNa cAlatuM hovAthI te darzanaprasiddha jJAnanuM svarUpa jaNAvyuM che. buddhinA sattvaguNanI pradhAnatAe buddhinI viSayAkAra(yAkAra)
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNativizeSane ahIM jJAna kahevAya che. vastunA(jJeyanA) svarUpathI zUnya evA zAbdabodhanA viSayane vikalpa kahevAya che. A, 'gAya' e pramANe bole che; A gAya che ane meM gAyane jANI; ahIM anukrame gAya zabda, gAya artha, ane gAyanuM jJAna jaNAya che. e traNeya bhinna hovA chatAM eka svarUpe pratIta thAya che. A rIte zabda, artha ane jJAnanA abhedanI pratIti svarUpa savitarkasamApatti che. zabdAdimAM bheda hovA chatAM je abheda jaNAya che te vitatha hovAthI vikalpa che. A samApattimAM te zabda, artha ane jJAna eka svarUpe paraspara sakkIrNa pratibhAsita thAya che. "nauriti zabdo gaurityarthI gauriti jJAnam'-A pramANe he... ItyAdi zabda, artha ane jJAna eka svarUpe A savitarkasamApattimAM pratIta thAya che. grAhya viSayonuM zabdAdinA ullekhathI jyAM dhyAna thAya che; tyAM savikalpa samApatti manAya che. " A grAhyasamApatti bIjA prakAro vaDe cAra prakAranI che. temAMnI nirvitarkasamApattinuM varNana karatAM yogasUtramAM pharamAvyuM che ke ''smRti(mahAsmRti) parizuddhI sva pazUnyevADarthamAtranirmAtA niviMtaf '' I?-4 // arthAd smRti(mahAsmRti)nI nivRtti thAya tyAre jANe ke svarUpathI rahita hoya nahIM evI, kevaLa arthane ja batAvavAvALI je samApatti tene nirvitarkasamApatti kahevAya che. Azaya e che ke sAmAnya rIte savitarkasamAdhimAM grAhyapadArtha, grAhyapadArthano vAcaka zabda ane grAhya padArthanuM jJAna cittamAM pratibhAse che. emAM mukhya kAraNa e-che ke sAdhakane 15
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdArthanA saketanuM (vAcyavAcakabhAvanuM) smaraNa (mahAsmRti) hoya che. tAdaza smRti na hoya to Agama ke anumAnAdithI jJAna zakya banatuM nathI. paraMtu savitarka samAdhinA uttarakALamAM tAdaza zabdArthasaDkatanI smRtinI parizuddhi thaye chate arthAt teno apagama(upayogano abhAva) thaye chate mAtra arthano pratibhAsa thAya che. aprazasta AlaMbanamAM rAgAdinI tIvra pariNatimAM AvI nirvitarkatAno anubhava ApaNe anekavAra karyo che. zarUAtamAM 'A zuM che ? Ane zuM kahevAya ? A kaI rIte jaNAya ?' ItyAdi jijJAsAthI 'A A che; Ane A kahevAya ane A mane jJAta thayuM...' ItyAdi anubhava pachI mAtra eno ja pratibhAsa sudIrgha samaya sudhI thato hoya che. AvA prakAranI ja sthitino anubhava prazasta AlaMbane sAdhaka AtmAne thato hoya che, je savitarkanirvitarka-samAdhinI kramika avasthAvizeSa che. jethI anyatra varNavyuM paNa che ke savitarkasamApattinA lakSaNathI viparIta lakSaNavALI nirvitarkasamApatti che. jeno Azaya upara jaNAvyA mujaba spaSTa che. savicAragrAhyasamApattinuM varNana karatAM pharamAvyuM che ke sthUla bhUtAdiviSayamAM zabdAdi vikalpane laIne jema savitarkasamApatti pravarte che; tema sthUla bhUtAdi jenA pariNAma che evA sUkSmabhUtAdi patanmAtrAdinA viSayamAM zabdAdinA vikalpanI sAthe deza(upara nIce dUra pAse...) ane kALa(vartamAnAdi) viSTi svarUpe te te arthane grahaNa karanArI savicArasamAdhi che. ane jyAre zabdAdinA 16
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikalpathI rahita deza-kAlAdinI vivakSA vinA dhamamAtrane grahaNa karanArI samApatti nirvicArA samApatti kahevAya che. A vastunuM nirUpaNa karatAM "patA vivAra nirvivArA ra sUkSmaviSaya vyAyAtA -44"-A yogasUtrathI jaNAvyuM che ke A savitarka ane nirvitaka samapattinA nirUpaNathI ja sUkSmaviSayavALI savicAra ane nirvicAra samApattinuM nirUpaNa thaI gayuM che. eno Azaya upara jaNAvyA mujaba spaSTa che. A baMnne samApattinI sUkSmaviSayatA ali sudhInI samajavI-e pramANe "sUkSmaviSayatve jiphAIvasAnam 1-4pA" A yogasUtramAM jaNAvyuM che. je kyAMya vRtti nathI ane je koIne ya jaNAvatuM nathI te aliDa pradhAna(prakRti)svarUpa che. tyAM sudhI sUkSmaviSayatA che. yogadarzananI mAnyatA mujaba pArthiva paramANu, jalaparamANu, agniparamANu, vAyuparamANu ane AkAzaparamANu(aMza) anukrame pRthvI jala tejo vAyu ane AkAza svarUpa sUkSmabhUta che. jenI utpatti anukrame gaMdha rasa rUpa sparza ane zabda svarUpa tanmAtrAthI thAya che. A badhA sUkSmaviSaya che. guNonA pariNAmamAM cAra parva che. viziSTa livuM, aviziSTa lipha, limAtra ane ali. viziSTa li bhUto che. aviziSTa lio gaMdhAdi tanmAtrAo che. buddhi lijJamAtra svarUpa che ane prakRtisvarUpa aliDa che. je tattva kAraNamAM(upAdAnamAM) lIna thAya che tene liDu kahevAya che. sAmAnyathI uttarottara kAryasvarUpa pariNAma pUrvapUrvakAraNa- svarUpa pariNAmamAM lIna thAya che. prakRtinuM koI kAraNa na hovAthI te kyAMya lIna thatI nathI. tethI tene
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ alivuM kahevAya che... ItyAdi spaSTa che. pAMca mahAbhUtonuM koI pariNAmasvarUpa kArya nathI. pacatanmAtrAnuM kArya che ane buddhi arthane jaNAvanArI che... ItyAdi ahIM yAda rAkhavuM joIe. savitarka nirvitarka savicAra ane nirvicAra : A cAre ya samApatti samrajJAta ja samApatti che. je bhAvanA(dhyAna-yoga)mAM saMzaya viparyaya ane anadhyavasAyathI rahita yathArthasvarUpe dhyeya(grAhya grahaNa ane grahItu)nuM jJAna thAya che, te bhAvanAvizeSane samprajJAtasamApatti kahevAya che; je sabIja samAdhi tarIke varNavAya che. A cAra samApatti sabIja ja samAdhi che. kAraNa ke ahIM anAtmabhUta sUkSma ke sthUla grAhyanuM jJAna hoya che. AtmabhUta puruSanuM ahIM jJAna nathI. bIjabhUta bAhya AlaMbananI sAthe vartatI hovAthI A cAreya (grAhmasamApatti) sabIja ja che. yogasUtranA "tA vIna: samAdhiH -4dA" A sUtramAM no anvaya jIna nI sAthe che. anyathA yathAsthAne teno anvaye thAya to grAhmasamApatti ja sabIjasamAdhi che : evo artha thavAthI grahaNa ane grahI samApattine sabIjasamAdhi tarIke mAnI zakAze nahi.. ItyAdi yAda rAkhavuM. ra0-11 OM ja che savitarka nirvitarka ane savicAra : A traNa grAhyasamApattinuM phaLa nirvicArasamApatti hovAthI nirvicArasamApattinA phaLanuM nirUpaNa karAya che
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmaM nirvicAratvavaizArakhe prasIdati / RtambharA tataH prajJA, zrutAnumitito'dhikA // 20-12 // "nirvicArasamApattinI vizAradatA prApta thaye chate yogIne adhyAtma prApta thAya che. prApta thayelA e adhyAtmathI RtasmA prajJA prApta thAya che, je zruta ane anumitithI adhika viSayavALI che." A pramANe bAramA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke savitakadi grAhyasamApattiomAMnI prathama traNa samApattionuM phaLa nirvicArasamApatti che-e samajI zakAya che. tethI tenuM nirUpaNa na karatAM nirvicArasamApattinA phaLanuM varNana karyuM che. carama samApatti svarUpa nirvicArasamApattinI nirmaLatA prApta thaye chate adhyAtmanI prApti thAya che. A chellI grAhmasamApattinA abhyAsanI prakRSTatAthI temAM nirmaLatA prApta thAya che. tene laIne zuddhasatvasvarUpa adhyAtma prApta thAya che. e adhyAtma kaleza ane vAsanAthI rahita evI sthitinA pravAhane yogya bane che. Azaya e che ke rajoguNa ane tamoguNanI adhikatAthI citta azuddha bane che. ane AvaraNanA kAraNe te malina hoya che. e azuddhi ane malanA vigamathI prakAzasvarUpa buddhimAM sattvaguNanuM prAdhAnya hoya che. tethI cittasvarUpa adhyAtma svaccha sthiratArUpa ekAgra pravAhane yogya bane che. A ja adhyAtmanI prAptimAM kAraNabhUta nirvicArasamAdhinI vizAradatA che. "nirvivAratvavaizADadhyamikasaddhiH - jaLA" A yogasUtrathI e vAta jaNAvI che. jeno Azaya khUba ja spaSTa che. cittanI ekAgratA mATe cittanI azuddhi
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane tenA AvaraNano vigama thavo khUba ja Avazyaka che. rajoguNa ane tamoguNanA tirodhAnathI (AcchAdanathI) citta sarvapradhAna bane che ane tethI kaleza ane vAsanAthI rahita evuM citta uttarottara adhikAdhika sthiratAne prApta karavA mATe anukULa bane che. A adhyAtmanI prAptithI yogI janone RtaMbharA prajJAnI prApti thAya che. je prajJA(buddhi) sadAne mATe satyane ja dhAraNa kare che, te prajJAne RtaMbharA prajJA kahevAya che, kyAre paNa e prajJA viparyayathI AcchAdita thatI nathI. Agama ane anumAnathI sAmAnya viSayanuM ja jJAna thAya che. tenI apekSAe A prajJAthI vizeSa viSayanuM jJAna thatuM hovAthI mRta ane anumitithI A RtaMbharA prajJA adhika che. yogasUtranA "tama tatra prajJA che ?-4TA" ane "zratAnumAnapajJakhyAmanyaviSaya vizeSArthatyAt ?42aa" A baMnne sUtrono Azaya upara jaNAvyA mujaba spaSTa che. Agama(zabda)thI te te padArthono je bodha thAya che te sAmAnyathI ja thAya che. kAraNa ke te te zabda te te arthane sAmAnyathI ja jaNAvavA mATe samartha che. zabda svavAcyArthIne ja jaNAvavA samartha che. anumAnathI paNa dhUmAdi linA kAraNe thanAruM agni vagerenuM sAmAnyathI ja jJAna thAya che. RtambarA prajJA to vizeSarUpathI prakRti vagere anAtma sUkSma padArthone ane puruSagata vizeSane paNa grahaNa karI le che tethI mRta ane anumitinI apekSAe te adhika che. 20-12aa. chuM !
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ RtasmA prajJAthI prApta thanArA uttama yoganA phaLanuM nirUpaNa karAya che. Azaya e che ke Agama, anumAna ane nididhyAsana : A traNa dvArA prajJAne atyaMta nirmaLa banAvavAnA kAraNe yogI janane uttama yoganI prApti thAya che, je RtabharA prajJAnuM phaLa che. tenA kAraNe je phaLa maLe che; tenuM varNana karAya chetjnmaa tattvasaMskAraH, saMskArAntarabAdhakaH / asamprajJAtanAmA syAt, samAdhistannirodhataH // 20-13 // "RtaMbharA prajJAnA kAraNe utpanna thayelo tattvasaMskAra saMskAratarano bAdhaka bane che. tenA nirodhathI yogIne asaprajJAtayoganI prApti thAya che.'-A pramANe teramA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke pUrve jaNAvelI RtaMbharA prajJAthI jeno janma-utpatti che evA saMskArane tajajanmA tarIke varNavyo che. A saMskAra tattvaviSayaka (paramArthaviSayaka) hoya che. potAthI bhinna evA vyutthAna kALanA(samAdhithI zUnya kALanA) athavA nirvicArasamAdhi sudhInA samAdhikALanA saMskArono e tAtvika saMskAra pratibaMdhaka bane che. arthAt vyutthAnakALanA athavA samAdhikALanA saMskAro nAza pAmelA na hovA chatAM temanI potAnuM kArya karavAnI zaktino bha karanAro e pAramArthika saMskAra bane che. A Azayane jaNAvatAM "tana: saMjIDAnyasaMrativathI 2-1nA A sUtra yogasUtrakAre jaNAvyuM che. "tADaja nirAdhe sarvanirodhAtrirvAda samAdhi -dhazA" A sUtrathI je jaNAvAyuM che te jaNAvatAM
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthakAzrIe A lokanI uttarArdhathI jaNAvyuM che ke A tAttvika saMskAranA paNa nirodhathI badhI ja cittavRttio potAnA kAraNamAM vilaya pAmatI hovAthI yogIne asa...jJAtayoganI prApti thAya che. vyutthAnakALanA saMskAra ane samAdhikALanA saMskArothI yukta citta prakRtimAM lIna thavA chatAM adhikAra viziSTa ja pratIta thAya che. paraMtu te adhikAra virodhI nirodhasaMskArane laIne hovAthI te bhoga mATe thato nathI. tethI A asamrajJAtayogamAM yogIne zuddha svarUpano AvirbhAva thAya che... ItyAdi anyatra anusaMdheya che. 20-13yA asamprajJAtasamAdhinuM svarUpa ane tenuM phaLa jaNAvAya cheviraamprtyyaabhyaasaanneti neti nirantarAt / tataH saMskArazeSAcca, kaivalyamupatiSThate / / 20-14 // vitarkaTisamAdhinI citAnA tyAganA jJAnavizeSanA abhyAsathI niraMtara "nahi..nahi"-evI bhAvanAthI(saMskAra-zeSasvarUpa bhAvanAthI) utpanna evI jIvanI avasthAvizeSasvarUpa asamprajJAtasamAdhi che. e samAdhithI AtmAne kaivalya prApta thAya che. A pramANe caudamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke vitaryAdi saprajJAtasamAdhinI bhAvanAno tyAga karavAnA pratyaya(jJAna)nA viSayanA abhyAsathI arthAt temAM vAraMvAra cittano niveza karavAthI tema ja pUrvaavasthAthI potAnuM svarUpa vilakSaNa
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ hovAthI "e nahi, e nahi." ItyAdi prakAranA nivRttika cittanA sAtatyathI mAtra saMskArasvarUpa cittanI avasthAvizeSa je utpanna thAya che te avasthAvizeSane ahIM asaprajJAtasamAdhi kahevAya che. yogasUtramAM "virAmapratyApAsapUrva saMrakoDa: 2-28AA'-A sUtrathI jaNAvyuM che ke-sarva vRttionA layano hetu je paravairAgya, teno abhyAsa che sAdhana jenuM evI ane mAtra sAttvika saMskAro ja jemAM zeSa rahe che; evI asamprajJAtasamAdhi jANavI. A asaprajJAtasamAdhinA kAraNe AtmAne, potAnA svarUpamAM pratiSThita thavA svarUpa kevalyanI prApti thAya che.... ItyAdi padArthano vicAra sAkhyadarzananA AdhAre karavo joIe. sAmAnya rIte ahIM guNasaMpanna prathama guNasthAnaka, caturthaguNasthAnaka, SaSThasamaguNasthAnaka ane sAmarthyayogamAM lAyopathamika bhAvonA tyAga... vagerenI vicAraNAnuM anusaMdhAna karavAthI upara jaNAvelI vAtano thoDo thoDo khyAla AvI zakaze. bAkI to te arthano spaSTa khyAla yogasUtra'nA talasparzI adhyayanathI ja meLavI zakAze. ahIM to sAmAnyapaNe dipradarzananuM tAtparya che; tethI jijJAsue adhyApaka pAsethI spaSTapaNe samajI levA prayatnazIla banavuM joIe. 20-14 upara jaNAvyA mujaba pAtaladarzanAbhimata prakAro ane utpattinA krama sAthe saprajJAta ane asamprajJAta nAmanA yogavizeSanuM nirUpaNa karyuM. have teno yathAsaMbhava (saphata bane te rIte) svamatamAM je rIte jyAM avataraNa
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che-te varNavAya che samprajJAto'vatarati, dhyAnabhede'tra tattvataH / tAttvikI ca samApatti, rnAtmano bhAvyatAM vinA / / 20- 15 / / "vAstavika rIte samprajJAtayoga dhyAnamAM avatare che. tAttvika samApatti to AtmAne bhAvya mAnyA vinA ghaTatI nathI." A pramANe paMdaramA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke samprajJAta ane asamprajJAta A be prakAranA yogamAMthI samprajJAtayogano avatAra (samAveza) dhyAnasvarUpa yogabhedamAM thaI zake che. kAraNa ke te sthira adhyavasAyasvarUpa che. adhyAtma bhAvanA dhyAna samatA ane vRttisaMkSaya A pAMca prakArano yoga che. emAMnA adhyAtma bhAvanA ane dhyAna : A traNa bhedamAM yathAsambhava samprajJAtayogano avatAra thAya che. samatA ane vRttisaMkSaya : A chellA be yogamAM samprajJAta-samAdhino avatAra thato nathI. e tAtparya che. 'yogabiMdu'mAM (zlo. naM. 419) A aMge pharamAvyuM che ke-'manuSya nAraka vagere AtmaparyAyasvarUpa vRttio ane dvIpa parvata samudra vagere svarUpa arthane te te svarUpeyathArthapaNe nizcaya karavAvaDe mAnavAthI A adhyAtmAdi yogane bIjA darzanakAroe samprajJAtayoga tarIke varNavyo che. tAttvika-upacAra vinAnI samApatti to AtmAne bhAvanAno viSaya banAvyA vinA ghaTI zake ema nathI. yadyapi zuddha evA AtmAnuM dhyAna na hovA chatAM ahvAropAdhiviziSTa AtmAnuM dhyAna sAjhyoe mAnyuM 24
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. paraMtu zuddhanuM bhAvyatva(bhAvanAviSayatva) zakya na hoya to tAdaza upAdhiviziSTanuM paNa bhAvyatva zakya nathI. vizeSaNanA saMbaMdha vinA vaiziSTyanuM nirvacana zakya nathI. tethI sADkhyAbhimata grahItRsamApatti mAtra bolavA mATe ja che, te vAstavika nathI. / / 20-15 / tAttvika samApatti kaI rIte ghaTI zake te jaNAvAya che paramAtmasamApatti, javAtmani hi yujyate / abhedena tathAdhyAnAdantaraGgasvazaktitaH // 20 - 16 // ''paramAtmAnI sAthe jIvAtmAne paramAtmasvarUpe abheda che-e rIte aMtaraGgazaktithI paramAtmasvarUpe dhyAna dharavAthI jIvAtmAne vize paramAtmasamApatti(paramAtmAnI sAthe ekarasApatti) ghaTe che.''-A pramANe soLamA zlokano artha che. eno bhAva spaSTa che ke jIvAtmAmAM paramAtmasvarUpa pariNamavAsvarUpa paramAtmasamApatti saMskRta bane che. abhedapaNe paramAtmAnuM dhyAna karavAthI arthAt paramAtmAnuM je svarUpa che te mAruM paNa svarUpa che... ItyAdi rIte paramAtmasvarUpe paramAtmAnuM dhyAna karavAthI; paramAtmasvarUpane pragaTa karavAnI jIvAtmAmAM je upAdAnasvarUpa aMtaraGgazakti(svarUpayogyatA) che tene laIne jIvAtmA paramAtmasvarUpane prApta kare che. arthAt te svarUpayogyatA(aMtaraGgazakti) paramAtmasvarUpa phaLamAM pariName che. zakti(svarUpayogyatA)thI sat(vidyamAna) vyakti(phalAtmaka vyakti)rUpe tevA 25
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAranI sAmagrIne laIne pariNAma pAme che. mAtra svarUpayogyatA hoya eTale tAdaza yogyatAmAtrathI phaLanI siddhi thatI nathI. temAM tevA prakAranI sAmagrInI apekSA hoya che. mATImAM zaktine AzrayIne ghaTa sat che. tethI kulAla caka cIvarAdi tathAvidha sAmagrInA kAraNe mATI aMtarazaktithI ghaTasvarUpe pariName che. evI ja rIte jIvAtmA paNa tAdaza aMtaraDazaktithI paramAtmAnI sAthenA abhedadhyAnAdi sAmagrInA kAraNe paramAtmasvarUpa bane che. ApaNuM paramAtmasvarUpa che; eno khyAla Ave, enI zraddhA jAge, enA tirodhAnane kAraNe AtmAne thanArA ahitanuM bhAna thAya ane tethI e paramAtmasvarUpa pragaTAvavAnI prabaLa IcchA vagere thAya tyAre paramAtmAnI sAthe abhedadhyAna dharavAno prasa prApta thAya. A badhuM dhArIe chIe eTaluM saheluM nathI. ApaNe ApaNuM sarvasva gumAvyuM che-evuM jyAre lAge ne, tyAre A dizAmAM ApaNI najara maMDAze. paramAtmAnI bhakita ApaNA AtmAne paramAtmA banAvavA mATe che-e vIsaravuM nA joIe. ApaNI svarUpa yogyatA ane vartamAnano ApaNo prayatna : A baMnneno meLa ja khAto nathI. niraMtara ApaNI yogyatAno vicAra karI ApaNe ApaNA AtmAne paramAtmA banAvavA prayatnazIla banI rahIe-e ekamAtra AzayathI ahIM tAtvika samApattinuM nirUpaNa che. 20-16nI jIvAtmAmAM paramAtmAnI samApattinI upapatti (prAmi) mATe traNa AtmAnuM sAnnidhya jaNAvAya che
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAhyAtmA cAntarAtmA ca, paramAtmeti ca trayaH / kAyAdhiSThAyakadhyeyAH, prasiddhA yogavAGmaye // 20-17 // "kAyasvarUpa, tenA adhiSThAyakasvarUpa ane dhyeyasvarUpa; anuSma bAhAtmA aMtarAtmA ane paramAtmA : A traNa AtmA yogavaSayamAM prasiddha che."-A pramANe sattaramA zlokano sAmAnya artha che. eno Azaya samajI zakAya evo che. potAnA AtmAnI buddhie jyAre potAnA zarIramAM AtmAnI pratIti thAya che, tyAre kAya-zarIra svarUpa bAhyAtmA manAya che. pUchoDaram ane kRzoSaNam ItyAdi pratIti bAhyAtmAnI che. sthUlatvAdi dharmAzrayathI abhinna evA AtmAnI ahIM pratIti thAya che. skUlatvAdi dharmo zarIranA che ane teno sAm padathI (AtmavAcaka padathI) ullekha che. A rIte zarIrasvarUpa bAhyAtmAnI prasiddhi che. kAyAnI ceSTAne utpanna karanAra prayatnano je Azraya che; te kAyAmAM rahelo aMtarAtmA che. hitanI prApti ane ahitano parihAra : tene anukULa je kriyA che tene ceSTA kahevAya che. e ceSTAsvarUpa kliAvizeSano janaka prayatna che. tAdaza prayatnano Azraya je che te aMtarAtmA che ane te kAyAmAM adhiSThita che. dhyeya arthAd dhyAnanA bhAvya(bhAvavAyogya-viSaya)bhUta AtmA paramAtmA che. bAhyAbhAdi traNa AtmA A rIte yogazAstramAM prasiddha che. svarabhedapratiyogitva, dhyAtRtva ane dhyeyatva svarUpe dhyAna karAtuM hovAthI te
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ traNano dhyAnamAM upayoga che. jIva; potAthI Itara zarIrAdithI bhinna che. zarIrAdino bheda jIvamAM che. zarIrAdi bhedanA pratiyogI(jeno bheda hoya te bhedanA pratiyogI) che. ane te bhedanuM pratiyogitva zarIrAdimAM che. te svarUpe zarIrAdi dhyAnanA bhAvya bane che. anAdikALathI zarIramAM jIva adhiSThita hovAthI e niraMtara sahavAsathI jIvanuM Atmatva zarIramAM(bAhyAtmAmAM) pratIta thatuM AveluM paraMtu te atAttvika pariNAma che. jIvanuM jIvatva(Atmatva) tAttvika che. kAraNa ke dhyAtA evA jIvamAM(aMtaraGga AtmAmAM) Atmatva vAstavika che. jIvanuM svarUpa ane paramAtmAnuM svarUpa eka ja che. A rIte dhyAnamAM atAttvika, tAttvika ane ekatva(ekasvarU patna) pariNAmane laIne anukrame traNeya AtmAnuM sannidhAna samApattisvarUpa dhyAnamAM hoya che. atAttvika pariNAmanI nivRtti mATe teno(atAttvika pariNAmano) vicAra karavo paDe che. atAttvika pariNAmanI nivRtti thaye chate tAttvika pariNAmano upalaMbha-sAkSAtkAra thAya che ane e ja samApatti che... ItyAdi vicAravuM joIe. 8 8 8 bIjAonA mate bAhyAtmAdi traNa AtmAnuM svarUpa jaNAvAya che 1120-9011 anye mithyAtvasamyaktvakevalajJAnabhAginaH / mizre ca kSINamohe ca, vizrAntAste tvayogini / / 20- 18 / / 28
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ "mithyAtvI, samyatvavaMta ane kevalajJAnI anukrame mizraguNasthAnaka sudhInA, tyAra bAda kSINamohaguNasthAnaka sudhInA ane tyAra bAda ayogI guNasthAnaka sudhInA AtmAo kramazaH bAhyAtmA, aMtarAtmA ane paramAtmA svarUpa che-ema bIjA kahe che.'-A pramANe aDhAramA zlokano artha che. kahevAno bhAva e che ke sAmAnyathI je AtmAo mithyAtvI che ane sabhyatvavata nathI evA AtmAone ahIM bAhyAtmA tarIke varNavyA che, je prathama, dvitIya ane tRtIya guNasthAnaka sudhI hoya che. je AtmAo samatvavaMta che ane kevalajJAna pAmyA nathI evA AtmAone ahIM aMtarAtmA tarIke varNavyA che, je cothA guNasthAnakathI bAramA guNasthAnaka sudhI hoya che. kevalajJAnane varelA AtmAo paramAtmA che; je chellAM be guNasthAnaka sudhI che. A traNa prakAranI AtmAnI dazAomAM jyAre bAhyAbhadazA cAlatI hoya che tyAre aMtarAtmA ane paramAtmAnI zakti hoya che. kAraNa ke te traNeya dazAo eka ja dravyane (ekAtmadravyane) AzrayIne che. aMtarAtmadazA jyAre cAlatI hoya che tyAre paramAtmAnI zakti hoya che, ane bAhyAtmAnuM astitva bhUtapUrvanayathI hoya che. vastu vartamAnamAM na hoya paraMtu te bhUtakALamAM hatI, teno upacAra vartamAnamAM bhUtapUrvanayathI karAya che. paramAtmadazA jyAre hoya tyAre to bAhyAtmA ane aMtarAtmA : e baMnneno yoga bhUtapUrvanayathI ja che-A pramANe bIjAo kahe che. A pUrve sattaramA zlokathI jaNAvelA traNa AtmAo judA
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ judA dravyane AzrayIne jaNAvyA hatA ane A zlokathI ekAtmadravyane AzrayIne te te dazAnI apekSAe traNa AtmAonuM nirUpaNa karyuM che. A viSayamAM vastutattvanuM nirUpaNa adhyAtmamata parIkSAmAM graMthakArazrIe kahyuM che, tattvajijJAsue te graMthathI jANI levuM joIe. ra0-18, paramAtmasamApattinI jema viSaya(bhAvya bAhya viSaya)samApatti paNa hoya che te jaNAvavApUrvaka te bannenI tAttviktAdi jaNAvAya chevissysy samApattirutpattirbhAvasaMjJinaH / Atmanastu samApatti vo dravyasya tAttvikaH // 20-19 // viSayAtmaka bhAvanAmavALAnI utpatti svarUpa viSayanI samApatti kahevAya che ane AtmAnI samApatti to paramAtmasvarUpa dravyanA pariNAmane kahevAya che-A pramANe ogaNIsamA zlokano artha che. tenuM tAtparya e che ke sAmAnya rIte bhAvya evA padArthanA te te svarUpanI AtmAne je prApti thAya che tene samApatti kahevAya che. AtmA ane AtmAtirita viSayo e be bhAvya che. Atmatirikta viSayonI jyAre bhAvanA pravarte che, tyAre AtmA te viSayAkAra pariNAmavALo thAya che. arthAt te viSayanA upayogavALo bane che. ane tasvarUpa te upayogane laIne te bhAvanA nAmane AtmA dhAraNa kare che, jethI bhAvyanI saMjJA ane AtmAnI saMjJA banne eka thAya che. Ane viSayasamApatti kahevAya che.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ nayanA nipuNo paNa A vAtane jaNAvatAM kahe che ke "agninA upayogavALo mANavaka (nAno chokaro, te nAmano mANasa) paNa agni kahevAya che.'' zabda (ghaTAdi) artha (ghaTAdi) ane pratyaya ghaTAdijJAna) : A traNeya samAna (eka) abhidhAna(saMjJA, nAma)vALA che. artha ane jJAna : e bemAM ekarUpatAtmaka pariNAma thavAno saMbhava nathI. kAraNa ke cetanatva ane acetanatvano virodha che. eka abhidhAna hovAthI eka zabdathI e baMnneno ullekha thavAthI e baMnne ekarUpa thAya evo saMbhava nathI. AthI samajI zakAze ke viSayanI samApatti upayogane laIne che. paraMtu viSayanA svarUpanI prAminA kAraNe nathI. AtmAnI samApatti to paramAtmasvarUpa dravyanA sahaja zuddha (svabhAvathI ja nirmaLa) tAttvika pariNAma svarUpa che. AtmAnA sahaja zuddha pariNAmanI prApti paramAtmasamApattithI thAya che, je aupacArika nathI paraMtu tAttvika che... ItyAdi spaSTa che. 20-19nA * AtmAnI tAttvika samApattinuM ja samarthana karAya che ata eva ca yo'rhantaM, svadravyaguNaparyayaiH / vedAtmAnaM sa eva svaM, vedetyuktaM maharSibhiH || 20 - 20 // "AthI ja je potAnA dravya, guNa ane paryAya(paryAya)thI zrI arihaMtaparamAtmAne jANe che te ja potAnA AtmAne tattvathI jANe che-e pramANe maharSioe kahyuM 31
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ che." A pramANe vIsamA zlokano akSarArtha che. kahevAno Azaya e che ke yogyatAnI daSTie paramAtmA ja jIvAtmA che. temAM koI bheda nathI. tethI ja zrI tIrthaMkara paramAtmAne; potAnA sahaja zuddha AtmadravyarUpe, kevalajJAnAdi guNo vaDe ane svabhAvapariNamanasvabhAva svarUpa paryAyothI je jANe che, te ja potAnA AtmAne tatvathI(paramArthathI) jANe che. kAraNa ke zrI tIrthaMkara paramAtmAnA tevA prakAranA dravya, guNa ane paryaya(paryAya)thI thanArA jJAnathI te svarUpe karAtA dhyAna dvArA tevA prakAranI paramAtmasamApatti prApta thAya che. maharSio dvArA AthI ja kahevAmAM AvyuM che ke je dravyatvasvarUpe, guNatvasvarUpe ane paryAyatvasvarUpe (prakAre) zrI arihaMta paramAtmAne jANe che te potAnA AtmAne jANe che ane teno moha(ajJAna) vilaya pAme che." mUDhabuddhithI evI zaThThA nahIM karavI joIe ke, "nA nA rahate." A gAthA digaMbarakarUMka(digaMbare banAvelI) hovAthI te gAthAnA kartAne maharSi tarIke varNavavAnuM niravadya nathI. kAraNa ke zrImad haribhadrasUrijIe satya arthanuM kathana karanArA vyAsa vagerene paNa maharSi bhagavAna ItyAdirUpe varNavyA che. tethI ahIM digaMbarane te svarUpe varNavavAmAM koI doSa nathI. 20-2 adhyAtmAdi pAMca yogamAMthI; asamprajJAtayogano samAveza je yogamAM thAya che te jaNAvAya che 32
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ asamprajJAtanAmA tu, saMmato vRttisaMkSayaH / sarvato'smAdakaraNaniyamaH pApagocaraH || 20 - 21 // "vRttisaMkSaya nAmanA yogamAM asamprajJAtasamAdhi samAya che. e samAdhinA phaLa svarUpe badhA prakAre pApanA viSayamAM akaraNaniyama prApta thAya che.''-A pramANe ekavIsamA zlokano artha che. eno Azaya e che ke bIjA darzanakAro jene asamprajJAtasamAdhi kahe che, tene adhyAtmAdi pAMca yogamAMthI vRttisaMkSaya nAmanA yogamAM samAvI zakAya che. kAraNa ke sayogI kevalI ane ayogI kevalI avasthAnA kALamAM mananA vikalpanA kAraNe thanArI mananI parispandarUpavRttiono kSaya thavAthI te vakhate asaprajJAtayoga mAnavAmAM Ave che. A viSayamAM 'yogabiMdu' zloka naM. 421 thI jaNAvyuM che ke "A ja kaivalyasvarUpa-avasthAMtaraprAsa je yoga che tene paradarzanIo vaDe asamprajJAta(sajJAtathI bhinna)samAdhi tarIke varNavAya che. kAraNa ke tyAM samagra manovRtti ane tenA bIjabhUta karma(bhavAMtarAnuyAyI karma)no nirodha thavA svarUpa yoga AtmasvarUpe pragaTa thAya che. arthAt AtmAnI sAthe yogano anuvedha(aikyabhAva) prApta thAya che.'' AthI samajI zakAze ke je samAdhimAM vRtti ane vRttibIjo samagrapaNe niruddha hoya che ane AtmA te samAdhisvarUpathI anuviddha hoya che, te asamprajJAtasamAdhi mAnasa(manojanya)vijJAnathI vikala hoya che. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke A asamprajJAtasamAdhi(vRttisaMkSaya nAmanA yogamAM samAviSTa) be prakAre che. eka sayogIkevalI avasthAbhAvI ane bIjo 33
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ ayogIkevalI avasthAbhAvI. emAM prathama asaprajJAtasamAdhi, vikalpAtmaka jJAnasvarUpa manovRttionA ane tenA bIjabhUta jJAnAvaraNAdinA udayanA nirodhathI utpanna thAya che ane bIjo to sarva kAyAdivRttionA ane tenA bIjabhUta audArikAdi zarIrarUpa vRttibIjonA Atyantika ucchedathI utpanna thAya che. A samAdhinuM ja bIjuM nAma che dharmamegha. yAvat tattvanI bhAvanA vaDe phaLanI IcchAthI rahita thaIne sarvathA vivekakhyAtine(prakRtyAdithI bhinnapaNAnA jJAnane) prApta karela yogI azuklakRSNa dharmane sice che tethI tene dharmamegha evI samAdhi kahevAya che. thI meti-riti-A 'ghara'nI vyutpatti che. sAmAnya rIte zuklakarma, kRSNakarma, zukalakRSNakarma ane azuklakRSNakarma-ema cAra prakAranAM karma che. emAM tamoguNamUlaka tathA duHkharUpa phaLane ApanArAM brahmahatyAdisvarUpa durAtmAonAM karma kRSNakarma che. sattvamUlaka ane sukhane ApanArAM tapa svAdhyAya vagere karma zulakarma che. je karmo rajoguNamUlaka hovAthI puNya pApanA janaka ane duHkhamizrita sukhasvarUpa phaLane ApanArAM che te yajJayAgAdi karma zukalakRSNakarma che ane je karmo sukhaduHkhAdinAM janaka nathI te samprajJAtasamAdhi vagere karmo azuklakRSNa karma che. (azuklakRSNa-azukalAkRSNa karma che.) "saMprayAneDathITaca sarvathA vivehayAta thaImeSa: samAdhi: I4-rA"A yogasUtrathI paNa upara jaNAvelI vAta jaNAvI che ke 'vivekajJAnamAM paNa phaLanI IcchAne na rAkhanAra yogIne vivekakhyAtine laIne dharmamegha-samAdhi hoya che.'
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmameghasamAdhinA arthanI jema ja te te taMtraprasiddha zabdono artha yathAyoge(je rIte sakhata thAya te rIte) vicAravo joIe. te te taMtraprasiddha te te zabdo(asaprajJAtasamAdhine jaNAvanArA te te zabdo)ne jaNAvatAM yogabiMdumAM (zlo. naM. 422) pharamAvyuM che ke- dharmamegha amRtAtmA bhavazatru zivodaya sattvAnaMda ane para-A zabdo ahIM adhyAtmAdi yogArcamAM yojavA joIe. kAraNa ke te arthanI sAthe te te zabdono artha saphata thAya che.' asaprajJAtasamAdhinI vRttisaMkSayayogasaMgatatA jaNAvIne tAdaza vRttisaMkSayayoganuM phaLa jaNAvatAM zlokanA uttarAddhathI pharamAvyuM che ke adhyAtmAdi yoganA phaLabhUta A vRttisaMkSaya nAmanA yogathI sarva prakAre pApanA viSayamAM akaraNaniyamanuM anumAna karAya che. kAraNa ke AvA yogI jano narakAdi durgatigamananI vRttinI nivRttivALA hovAthI teone vize anumAna karAya che ke narakAdigamananI vRttinA hetubhUta mahAraMbha ane parigrahAdine vize akaraNaniyama temane che. anyathA tAdazaniyamano je abhAva hota to te yogIone paNa narakAdigamananI vRtti hota. tethI spaSTa che ke narakAdigamananI vRttinI nivRtti pApakaraNaniyamathI ja upapanna che. 20-21 narakAdigatine AzrayIne varNavelA pApAkaraNaniyamanuM daSTAMtathI samarthana karAya che
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthibhede yathA'yaM syAd, bandhahetuM paraM prati / narakAdigatiSveve, jJeyastaddhatugocaraH // 20-22 // "graMthibheda thaye chate mithyAtvanA utkRSTa sthitibaMdhane AzrayIne jema A akaraNaniyama jaNAvAya che tema narakAdigatine AzrayIne tenA hetunA viSayamAM paNa A akaraNaniyama samajavo joIe." A pramANe bAvIsamA zlokano artha che. Azaya e che ke rAgadveSanI tIvra pariNati svarUpa graMthi jevo graMthisvarUpa AtmapariNAmano bheda thaye chate mithyAtvamohanIya karmano sittera koTAkoTI sAgaropamano sthitibaMdha thato nathI. kAraNa ke graMthibheda thaye chate mithyAtvamohanIyamanA utkRSTa sthitibaMdhano hetubhUta adhyavasAya ja AtmAne Avato nathI. tethI kAraNanA abhAve kAryano abhAva thAya che. ahIM jema pAMpAkaraNano niyama spaSTa che, tema narakAdi gatinI nivRttimAM paNa narakAdigatimAM javA mATenA kAraNabhUta pApanA akaraNaniyamane avazya mAnavo joIe. anyathA pApa cAlu hoya to tenA phaLasvarUpe narakAdigatimAM javAnuM thavAnuM che. tenI nivRtti zakya nahIM ja bane. tethI narakAdigatimAM gamananI nivRttinA anurodhathI narakAdi gatimAM gamananA hetubhUta pApanA akaraNanA niyamano svIkAra karavo Avazyaka che. 20-2rA. pApAkaraNano niyama na mAnIe to je doSa Ave che te jaNAvAya che
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ duHkhAtyantavimuktyAdi, nAnyathA syAcchutoditam / hetuH siddhazca bhAvo'sminniti vRttikSayaucitI // 20-23 // "pApAkaraNano niyama na hoya to zAstramAM pratipAdana karAyela du:khonI atyaMta vimukti vagere sata nahi thAya. pApAkaraNaniyamano svIkAra karyo chate aMtaHkaraNano pariNAma svarUpa bhAva hetu tarIke siddha che. tethI vRttisaMkSayanI nyAyyatA thAya che.'-A pramANe trevIsamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke jema jema yoganI sAdhanAmAM AtmA vikAsa sAdhe tema tema tene pApAkaraNaniyamanI prApti thatI hoya che ane e rIte krame karI jIvane pharI pAchA na Ave e svarUpe duHkhanI atyaMta vimukti prApta thatI hoya che. paraMtu AgamamAM varNavelI e duHkhanI atyaMta vimukti pApAkaraNaniyama vinA zakya nathI. yogabiMdugraMthamAM (zlo. naM. 417) A vastune jaNAvatAM pharamAvyuM che ke "pApAkaraNaniyamano svIkAra karavAmAM na Ave to, pharI pAchuM na Ave evuM Atmattika mRtyu tema ja pharI pAchA narakAdimAM javAnuM na bane evI agati vagere sadyutithI ghaTI zakatA nathI. ema AgamamAM jaNAvyuM che." AthI spaSTa che ke pApAkaraNano niyama na mAnIe to duHkhanI atyaMta vimukti vagere yuktisata nahi bane. yadyapi tattvajJAnathI ja duHkhanI AtyaMtika vimukita sata thatI hovAthI tenA mATe (AtyaMtika duHkhadhvasa mATe) pApAkaraNaniyamane kAraNa mAnavAnI AvazyakatA nathI. paraMtu tattvajJAnanI pratye mithyAjJAnano nAza kAraNa che ane mithyAjJAnano nAza
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApAkaraNaniyamathI thAya che. tethI pApAkaraNaniyama, mithyAjJAnanA nArA dvArA tattvajJAnanI pratye hetu hovAthI pApAkaraNaniyamano avazya svIkAra karavo joIe. pApAkaraNaniyamano je hetu che te zlokanA uttarArdhvathI jaNAvAya che. eno Azaya e che ke pApAkaraNaniyamamAM, paranI(bIjAnI) pratye karAtA aparAdhanI nivRttino kAraNabhUta ane tattvajJAnane anukULa evo AtmAmAM pratiSThita(susthira) thayelo je bhAva(aMta:karaNapariNAma) che te hetu che. A aMge 'yogabiMdu'(zlo. naM. 418)mAM jaNAvyuM che ke "A pApAkaraNanA niyamano hetu AtmAno utkRSTa pariNAma che, je te te pApasthAnanA viSayamAM zatru mitra ke udAsIna janonI pratyenA aparAdhanI nivRttinuM kAraNa che tema ja pradhAna eTale ke yathAvasthita vijJAnane anusaranArI karuNAsvarUpa che-A pramANe sUkSmadarzI evA mahAtmAo kahe che.' A rIte pApAkaraNaniyamanI upapatti thaye chate vRttikSayanuM aucitya che. te te phaLanA(duSTasaMsArasvarUpa phaLanA) hetune na karavAnA kAraNe phaLanI anutpattisvarUpa paryAyanI paNa upapatti(saskRti) siddha thAya che. "AtyaMtika du:khavigama pUrve teno(du:khano) prAgabhAva nAza pAme che. tethI du:khanI anutpatti thAya che. emAM hetvakaraNa(pApAkaraNa)niyamane kAraNa mAnavAnI AvazyakatA nathI.''-A pramANe nahIM kahevuM joIe. kAraNa ke du:khanI utpattinI yogyatAnA vagama svarUpa, du:kha-prAgabhAvano apagama paNa vastuta: tenA hetvakaraNaniyamane laIne ja 38
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ phaLasvarUpa bane che. hetvakaraNanA niyamanA virahamAM cokkasa ja phaLanI(duHkhAdinI) utpatti thAya che. yogabiMdu-(zlo.naM. 423)mAM e viSayamAM jaNAvyuM che ke "navamAdi guNasthAnake rahelA kSapakazreNIgata mahAmunio, zarIra ane mana saMbaMdhI ceSTA svarUpa vRttionA bIjane, te te karmabaMdhanI yogyatAno vigama thavAthI deDakAnI bhasmanA nyAye zukaladhyAnasvarUpa dAvAnalathI bALIne mokSasvarUpa kalyANane prApta kare che." deDakAnI bhasma thavAthI nimitta maLatAM temAMthI jema pharI deDakA pedA thatA nathI tema A mahAmunione pharI karmabaMdha thato nathI. 20-23 upara jaNAvyA mujaba yoga eka ja (sva-paradarzanaprasiddha yoga abhinna ja) hoya to bheda kema paDe ? ane jo badhA yogamAM bheda hoya to teno samAveza karavAno prayAsa zA mATe ? (arthI e vyartha che)-A zaThThAnuM samAdhAna karAya cheyoge jinokte'pyekasmin dRSTibhedaH pravartate / kSayopazamavaicitryAt, sameghAdyoghadRSTivat // 20-24 // zrI jinezvaradevoe prarUpelo yoga eka ja hovA chatAM, meghasahita rAtri vagerene vize jema eka ja dazya hovA chatAM sAmAnyadaSTimAM bheda vartAya che tema kSayopazamanI vicitratAnA kAraNe darzanabheda pravarte che.'-A pramANe covIsamA zlokano artha che. kahevAno Azaya khUba ja spaSTa che ke zrI sarvajJa evA arihaMta paramAtmAe darzAvelo
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga eka ja prakArano hovA chatAM tene samajanArA jijJAsuonA mithyAtvamohanIyarmanA kSayopazamAdinI vicitratAthI te te darzanono bheda pravaryo che. e vAta daSTAMtathI samajAvavA zlokanA uttarAddhano aMtima bhAga che. enuM tAtparya e che ke dazya-ghaTAdi eka hovA chatAM meghavALI rAtamAM khUba ja thoDI mAtrAmAM enuM grahaNa thAya che. megharahita rAtrie e ja dazyanuM thoDuM vadhAre grahaNa thAya che. AvI ja rIte meghasahita divasamAM ane megharahita divasamAM dazyanA grahaNamAM vizeSatA spaSTa che. tema ja e dazyane jonAra cittavibhramavALo(sagraha) ane cittavibhramathI rahita(agraha) hoya to ya dazyagrahaNamAM pharaka paDe che. AvI ja rIte e dazyane jonAra bALaka hoya ane yuvAna hoya(bAlathI bhinna, toya dazyagrahaNamAM vizeSatA hoya che. kAraNa ke eka mugdha hoya che ane bIjAmAM viveka hoya che. A rIte ja jenI AMkhamAM doSa(khAmI) che ane jenI AMkhamAM doSa nathI (guNa che) evA upahata locanavALA ane anupahata locanavALA dazya jonArA hoya toya dazyagrahaNamAM pharaka paDato hoya che. tevI rIte ja yoganI daSTimAM bheda samajI levo joIe. e bhedane laIne A darzanono bheda che-A pramANe yogAcArya kahe che. paraMtu jemaNe rAgadveSanI tIvra pariNati svarUpa graMthino bheda kyo che, evA sthirAdi daSTivALA(pAMcamI chaThThI sAtamI ane AThamI daSTivALA) yogI janone evo bheda vartAto nathI. kAraNa ke teone te te viSayane anusarI nayAnusArI bodha hoya che. AvA yogI jano upadezAdinI
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ je pravRtti kare che te parArtha mATe thAya che. kAraNa ke teone zuddha bodha hoya che. teo Agraha vinAnA, maitrI vagere bhAvanAthI bhAvita ane gaMbhIra AzayavALA hoya che. cArAne caranAro ane saMjIvanIne nahi caranAro je che tene carAvanAranI nItithI A yogI janonI pravRtti ekAMte parArthakAriNI hoya che...ItyAdi 'yogadaSTi eka parizIlana' thI samajI levuM joIe. 20-24aa daSTisAmAnyanuM svarUpa varNavAya che ane teno vibhAga karAya che sacchraddhAsaGgato bodho, dRSTiH sA cASTadhoditA / mitrA tArA balA dIprA, sthirA kAntA prabhA parA // 20 - 25 // '"satpraddhAthI saGgata evA bodhane dRSTi kahevAya che. tenA ATha prakAro zAstramAM jaNAvAyA che, jenAM anukrame mitrA, tArA, balA, dIprA, sthirA, kAntA, prabhA ane parA-A nAmo che.'-A pramANe pacIsamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke pUrve covIsamA zlokathI dRSTibhedanuM kAraNa varNavIne A zlokathI dRSTinuM svarUpa jaNAvavA sAthe teno vibhAga karAya che. satpraddhAthI sauMta evo bodha dRSTi che. zAstrathI bAhya(viparIta) abhiprAyathI vikala(rahita) evA sadUha (sadvicAraNA) svarUpa sat zraddhA che. asat evI zraddhAnuM grahaNa na thAya e mATe ahIM sat zraddhAnuM upAdAna karyuM che. potAnI IcchAne AzrayIne je vicAraNA thAya che, tene 41
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ asat zraddhA kahevAya che. tenA vyavaccheda mATe ahIM sat zraddhAnuM upAdAna karyuM che, je zAstrAnusArI vicAraNA svarUpa che. potAnA abhiprAyathI je vicArAya che te sat zraddhA svarUpa na hoya e samajI zakAya che. sat zraddhAthI saMgata je bodha-avagama(samajaNa) che-tene daSTi kahevAya che. mAtra jJAnane ahIM daSTi tarIke varNavavAmAM AvatuM nathI. jANavuM ane samajavuM : A baMnnemAM je bheda che tene samajanArA jJAna ane bodhamAM je bheda che tene samajI zake che. bodhane daSTi tarIke varNavavAnuM kAraNa e che ke, bodha; uttarottara guNanuM AdhAra karI sampravRttinA sthAnane prApta karAve che. yogadaSTisamuccaya' (zlo. naM. 17)mAM A aMge jaNAvyuM che ke "asapravRttino vyAghAta(rokavuM te) karavA vaDe sampravRttinA sthAnane prApta karAvanAro zraddhAthI sata evo je bodha che, tene daSTi kahevAya che." ahIM zAstraviruddha pravRttine asavRtti kahevAya che ane zAstrathI aviruddha evI pravRttine sampravRtti kahevAya che. prathama traNa guNasthAnaka sudhI avedyasaMvedyapadAM ve(saMsArAdinA hetu)nuM saMvedana nathI tevuM hoya che. teno parityAga thavAthI cothA guNasthAnake vedyasaMvedyapadanI prAmi daSTithI thAya che. pAMcamI vagere daSTio (5 thI 8) vedasaMvedyapadasvarUpa hovAthI tyAMno bodha AvedyasaMvedyapadano parityAga karAvI vedyasaMvedyapadane prApta karAvanAra banato nathI. tethI tAdaza padane sapravRttipada tarIke vivakSita kyAM vinA paramArthathI zailezIpadane ja sampravRttipada tarIke vivakSita karyuM che. tethI 42
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ satraddhAsata bodha sAkSAt ke paraMparAe zailezI avasthAno prApaka hovAthI koI doSa nathI. zlokanA uttarArdhvathI tAdaza bodhasvarUpa daSTino vibhAga karAya che. arthAd nAmamAtrathI ja tenA prakAro jaNAvyA che. mitrA tArA balA dIprA sthirA kAntA prabhA ane parA : A ATha prakAro daSTinA che. 20-2pA. daTAntamAtrathI daSTionuM nirUpaNa karAya chetRnngomykaasstthaagniknndiipprbhopmaa / ratnatArArkacandrAbhA krameNekSvAdisannibhA // 20-26 // tRNa(ghAsa), gomaya(chANAM), kASThanA agnikaNanI ane dIpaprabhAnI upamAvALI tema ja ratna, tArA, sUrya ane caMdranI AbhA jevI kAMtivALI, I(zelaDI) vagere jevI kame karI mitrA tArA balA dIprA vagere daSTio che.'-A pramANe chavvIsamA zlokano artha che. enA bhAvArthane spaSTa karatAM TIkAmAM jaNAvyuM che ke mitrAdaSTi tRNanA agninA kaNanI upamAvALI che. arthAt e mitrAdaSTino bodha tRNanA agnikaNa jevo atyaMta alpa ane alpasthitivALo hoya che. tAttvika rIte ethI koI abhISTa kAryanI siddhi thatI nathI. kAraNa ke yathAsthita pravRttinA AraMbhakALa sudhI te bodhanuM avasthAna nathI. tRNanA agninA kaNanA prakAzamAM je koI paNa pravRttinI zarUAta karIe tyAM to te agni jema bujhAI jAya che tema ahIM paNa sArI rIte pravRttino AraMbha karIe nA karIe
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAM to bodha jato rahe che. tethI abhISTa kAryanI niSpatti mATe ahIM sAmarthya rahetuM nathI. tethI alpa sAmarthanA kAraNe atyaMta utkaTa evI smRtinA bIjabhUta saMskAronA AdhAnanI upapatti thatI nathI. A rIte vikala prayoga(bhalIvAra vinAno)nA kAraNe ahIM vaMdanAdi anuSThAno bhAvathI thatAM nathI. paraMtu dravyathI thAya che. tArAdaSTi chANAnA agninA kaNa jevI che; arthA A daSTino bodha gomayAgnikaNajevo che. A daSTi paNa mitrAdaSTi jevI ja che. saheja pharaka che. paraMtu ethI tAtvika daSTie koI viziSTa kAryanI siddhi thatI nathI. viziSTa sthiti ane vIrya(sAmartha)nI vikalatAne laIne smRtinI paTutA(daDhatA) siddha thatI nathI. ane tethI tenA abhAve prayoga(pravRtti)nI vikalatAnA kAraNe te kAryano abhAva thAya che arthAt vivakSita kArya thatuM nathI. balAdaSTino bodha kASThanA agnikaNa jevo che. pahelI ane bIjI daSTinA bodhanI apekSAe thoDo viziSTa evo ahIM bodha che. tene laIne ahIM bodhanI sthiti ane vIrya thoDuM adhika hoya che. tethI lagabhaga ahIM paTu smRti hoya che. yoganI pravRttinA prayogakALamAM smRti vidyamAna hovAthI yoganI pravRttinA arthanI prItine kAraNe temAM thoDo prayatna thAya che. cothI dIprAdaSTi dIpaprabhAvI che. ahIM dIpanI prabhA jevo bodha hoya che. A pUrvenI traNeya daSTi karatAM ahIM viziSTatara bodha hoya che-e samajI zakAya che. AthI ahIM bodhanI sthiti ane vIrya(ullAsa-sAmarthya)
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ udagra(utkaTa) hoya che. tethI yoga pravRtti vakhate paTu paNa smRti hoya che. Ama hovA chatAM vaMdanAdinI pravRtti dravyathI thAya che. paraMtu prayatnavizeSathI tevI vyaktinA kAraNe pravRtti thAya che. tethI prathama guNasthAnakanI ahIM parAkASThA hoya che-ema AgamanA jANakAronuM kahevuM che. sthirAdaSTi to jemaNe graMthibheda ryo che evA bhinnagraMthika jIvone hoya che. te daSTi ratnaprabhAjevI hoya che. arthAt ahIM avabodha ratnanI AbhA jevo hoya che. te bhAva apratipAtI, uttarottara vadhato, apAyathI rahita, paritApane nahi karanAro, AtmAne saMtoSa upajAvanAro ane prAyaH praNidhAnAdi Azayane upajAvanAro hoya che. koI tathAvidha nikAcita koTinAM karmono udaya na hoya to A daSTino avabodha praNidhAnAdine avazya utpanna kare che. kAMtAdaSTi tArAjevI che. arthAt tArAonI prabhA jevo kAMtAdaSTino bodha che. tethI te ahIM sthita ja che. svabhAvathI ja ahIM yogAnuSThAna aticArathI rahita hoya che. zuddha upayogane anusaranAruM, vizeSa prakAranA apramAdanI sahAyavALuM, viniyoga nAmanA AzayanI pradhAnatA(mukhyatA)vALuM e anuSThAna gaMbhIra ane udAra AzayavALuM hoya che. sAtamA guNasthAnakanA prazyane prApta karavA mATenI yogyatA lagabhaga ahIM prApta thAya che. sUryanI prabhA jevo bodha jemAM che te sUryajevI sAtamI daSTi che. sUryanI kAMti jevI kAMti che jemAM evI A daSTi sadAne mATe sadhyAnanuM kAraNa banI rahe che. prAya: karI ahIM vikalpano avasara nathI. A prabhASTimAM
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamanA sAravALuM sukha che. bodha AtmasAt thavAthI ahIM pravRtti mATe bIjA zAstranA AlaMbananI AvazyakatA rahetI nathI. cittanI svasthatA svarUpa samAdhimaya anuSThAna A daSTimAM hoya che. ahIM A daSTithI saMpanna yogInA sAnnidhyamAM hiMsakAdi jIvonA vairAdino nAza thAya che. bIjAnI upara anugraha karanArA ane vineyo(ziSya)ne vize aucityane AcaranArA evA A yogIonI kriyA cokkasa ja phaLadAyinI hoya che. AThamI parASTimAM to caMdranI prabhA jevo bodha hoya che. ahIM sadAne mATe sadhyAna hoya che. A daSTimAM vikalpathI rahita mana hovAthI uttama sukhanI prApti thAya che. caDhelAne jema caDhavAnuM hotuM nathI tema ahIM pratikramaNAdinuM anuSThAna hotuM nathI. kAraNa ke tatsAdhya phaLa ahIM siddha hoya che. sAmA jIvonI yogyatA mujaba paropakArane karanArA A yogI janonI kriyA nizcita vinA vilaMbe phaLane ApanArI hoya che. A rIte sAmAnyathI ATha saddaSTionuM nirUpaNa karyuM. emAMnI prathama cAra daSTiomAM samyagdarzananI prApti thatI nathI. e cAra daSTionA sudIrghakALa pachI tenI prApti pAMcamI daSTimAM thAya che. tethI mitrAdi cAra daSTio yadyapi saddaSTio nathI. paraMtu te saddaSTionI kAraNa hovAthI kAraNamAM kAryano upacAra karavA dvArA te prathama cAre daSTine saddaSTi jaNAvI che. A Azayane garbhita rIte A zlokanA cothA pAdathI jaNAvyo che. eno Azaya e che ke I(zelaDI) vagere jevI anukrame mitrAdi
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ daSTio che. IjevI mitrAdaSTi, tenA rasa jevI tArAdaSTi, kakkabajevI balAdaSTi ane goLajevI dIprAdaSTi che. khAMDajevI sthirAdaSTi, zarkarAjevI kAMtAdaSTi, matsyappI- jevI prabhAdaSTi ane varSolakajevI chellI parAdaSTi che. AthI samajI zakAze ke zelaDI vagere jema rasAdi svarUpe pariName che, tema mitrAdi daSTio tArAdi daSTio svarUpe pariName che. zelaDI vagerenI madhuratAnI jema ahIM mitrAdi daSTiomAM mArga pratyenI ruci vagere viSayonA svarUpamAM saMvega(mokSanI abhilASA)svarUpa mAdhurya vizeSa upapanna che. je mitrAdi daSTionA viSayamAM evuM mAdhurya hoya ja nahi to aMtima daSTimAM paNa e nahi ja Ave. nalAdi(vanaspativizeSa)jevA abhavyAtmAmAM kyAre ya evuM saMvegamAdhurya AvatuM nathI. sadAne mATe teo saMvegAdi-mAdhuryathI zUnya hoya che..ItyAdi samajI levuM joIe. 20-2 dA. A daSTi sAmAnyathI sakalayogIonA darzanamAM hoya che, tethI te jevAone jevI hoya che te jaNAvAya cheymaadiyogyuktaanaaN, khedAdiparihArataH / adveSAdiguNasthAnAM, krameNaiSA satAM matA // 20-27 // yama niyama Adi yogathI yukta ane adveSa jijJAsA vagere guNathI sahita evA jIvone kheda uga vagere doSanA parihArathI anukrame mitrA tArA... vagere daSTio patali vagere vidvAnoe mAnI che.'-A pramANe sattAvIsamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ yama niyama Asana prANAyAma pratyAhAra dhAraNA dhyAna ane samAdhi : A yogasUtramAM (2-29) jaNAvyA mujaba ATha yoganAM aGga che. te yoganAM aDDone upacArathI yoga tarIke jaNAvyAM che. e eka eka aGga vakhate anukrame mitrAdi ATha dRSTimAMthI eka eka dRSTi hoya che. arthAd yamasvarUpa yoga mitrAdaSTimAnane hoya che. tArAdiSTa niyamavAnane hoya che. A rIte te te yoganA aGavALAne te te dRSTi hoya che. sAlambanAdidhyAna-adhikAra prasaI zrI SoDaza prakaraNamAM(14-3) varNavelA kheda udvega kSepa utthAna bhrAnti anyamud ruN ane AsaGga : A ATha yogapratibaMdhaka doSo che. emAMthI khedano parihAra karanArane mitrAdaSTi hoya che. udvegano parihAra karanArane tArAdiSTa hoya che. e rIte yoganA avarodhaka te te doSane dUra karavAthI kramAnusAra te te dRSTi prApta thatI hoya che. A rIte zrI SoDazakaprakaraNamAM(16-14) varNavelA adveSa, jijJAsA, zuzruSA, zravaNa, bodha, mImAMsA, parizuddha pratipatti ane pravRtti : A yogane anukULa ATha guNo che. adveSAdi te te guNamAM rahelAne te te diSTa anukrame hoya che. pratyeka daSTinA varNana vakhate yoganAM te te aDDo, pratibaMdhaka doSo ane sAdhaka guNonuM varNana karAze. ahIM sAmAnyathI tenuM svarUpa nIce jaNAvyA mujaba jANavuM. ahiMsAdi pAMca yama che. zauca saMtoSa tapa svAdhyAya ane IzvaranuM dhyAna : A pAMca niyama che. sukhakAraka sthira padmAsanAdi, Asana che. zvAsaprazvAsanI svAbhAvika gatino 48
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhAva, prANAyAma che. viSayanA vikAronI sAthe IndriyonuM na joDAvuM te, pratyAhAra che. mananI sthiratA, dhAraNA che. dhyAna, cittanI eka viSayamAM ekAgratA svarUpa che ane dhyeyamAM lInatA svarUpa samAdhi che. kriyAmAM pravRttinA abhAvanI kAraNa svarUpa zrAntatA, kheda che. kriyAmAM sukhano abhAva, udvega che. pravRttinA viSayathI anyatra cittanuM javuM te kSepa che. cittanI aprazAntavAhitA, utthAna che. bhramasvarUpa bhrAnti che. pravRttinA viSayathI bIjA viSayamAM harSa, anyamud che. pravRttino bha ke temAM pIDA, r che ane AsaktisvarUpa Asa che. tattva pratye aprItino abhAva, adreSa che. tattva jANavAnI IcchA, jijJAsA che. tattvazravaNanI IcchA, zuzruSA che. tattva sAMbhaLavA svarUpa zravaNa che. tattvano avagama, bodha che. tattvanI sarvicAraNAne mImAMsA kahevAya che. tattvano bhAvapUrvakano nizcaya parizuddha pratipatti che ane tattvaviSayaka anuSThAna svarUpa pravRtti che. A ATha prakAre tattvanI prApti thAya che... ItyAdi yAda rAkhavuM. upara jaNAvyA mujaba eka yoga(yogANuM) eka doSano parihAra ane eka guNanI prApti te te daSTimAM anukrame hoya che. ra0-2zA. upara jaNAvyA mujaba te te daSTi kone hoya che te jaNAvyuM. have emAM be vibhAgane AzrayIne tenA AzrayAdi jaNAvAya che
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdyAzcatasraH sApAyapAtA mithyAdRzAmiha / tattvato nirapAyAzca bhinnagranthestathottarAH || 20 -28 // "pahelI cAra dRSTio mithyAdaSTione hoya che. te apAyasahita ane cAlI javAvALI hoya che. tyAra pachInI chellI cAra daSTio tAttvika rIte apAya vinAnI bhinnagraMthika AtmAone hoya che.''-A pramANe aThThAvIsamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya spaSTa che ke mitrA tArA balA ane dIprA : A cAra daSTio A jagatamAM mithyAdaSTione hoya che. durgatigamanamAM kAraNabhUta karmanA baLe temAM(durgatigamanamAM) nimitta banavAthI A cAreya dRSTio apAyavALI(apAyasahita) che ane karmanI vicitratAnA kAraNe e dRSTio jatI rahetI hovAthI pAtasahita hoya che. A cAreya dRSTio avazya paDavAnA svabhAvavALI ja hoya che evuM nathI. kAraNa ke uttara cAra dRSTiomAM A cAra daSTio pariNamanArI hoya che. mitrAdi dRSTio avazya patana pAmanArI hoya to te sthirAdi dRSTio rUpe kyAreya nahIM thAya. tethI mitrAdi cAra daSTio sapAta ja che evuM nathI. kvacit karmanI vicitratAe te patana pAmanArI hovAthI sapAta paNa che. sthirA kAntA prabhA ane parA daSTi to jemaNe graMthibheda karyo che evA AtmAone ja hoya che. tAttvika rIte(paramArthathI) te dRSTio apAyathI rahita che. sthirAdaSTine prApta karyA pachI paNa zreNika mahArAjAdine je apAya(naragamanAdi) prApta thayA te, sthirAdi daSTionI prAptinA abhAvakALamAM upAtta azubha karmanA sAmarthyanA 50
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNe thayA hatA. sthirAdi daSTinA kAraNe e apAya prApta thayA na hatA. AvA apAyanI vidyamAnatAmAM paNa temanI saddaSTiono vighAta(nAza) thayo na hovAthI vastutaH e apAya anapAya ja che. vajanA cokhA game teTalA rAMdhIe toya teno pAka thato na hovAthI tyAM jema vastutaH pAka hovA chatAM pAka nathI. tenI jema ahIM paNa zArIrika duHkha hovA chatAM zreNika mahArAjAdinA AzayamAM koI vikRti AvI na hatI. ahIM A rIte apAyasahitatva hovA chatAM nirapAyatvanuM je rIte nirUpaNa che temAM yogAcAryo ja pramANabhUta che... ItyAdi vicAravuM joIe. A viSayamAM yogadaSTisamuccayanA zloka naM. 19 thI jaNAvyuM che ke"pahelI cAra daSTio saMbhAvanAnI apekSAe pratipAtavALI che. tevI chellI cAra daSTio nathI. pratipAtane laIne pahelI A cAra daSTio ja apAyavALI che. chellI cAra daSTio pratipAtanA kAraNe apAyavALI nathI..." ItyAdi yogadaSTisamuccayathI samajI levuM joIe. _20-28aaaa. upara jaNAvyA mujaba sthirAdi daSTie pratipAtAdithI rahita che to bhavAMtaramAM cAritrAdi phaLano abhAva kema thAya che ? kAraNa ke kAraNanI vidyamAnatAmAM kAryano abhAva sata nathI. tethI kAryanA abhAve tenA kAraNabhUta daSTino paNa abhAva mAnavo joIe...A zaphAnuM samAdhAna karavA mATe jaNAvAya che
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ prayANabhaGgAbhAvena, nizi svApasamaH punaH / vighAto divyabhavatazcaraNasyopajAyate // 20-29 // prayANanA bhaDDanA abhAva vaDe rAtrIe UMghavA jevo cAritrano vighAta divyabhavanA kAraNe thAya che.'-A pramANe ogaNatrIsamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke koI eka mANase kanyakubdha vagere nagara tarapha anavaratapaNe prayANa karyuM hoya tyAre rAta paDavAthI koI sthAne UMdhI jAya che. chatAM enA prayANano bha thayo che-ema jema manAtuM nathI tema ahIM paNa rAtrInA zayananI jema devabhavanA kAraNe(arthAt tAdaza pratibaMdhakanA kAraNe) cAritrano vighAta thAya che. daSTAMtamAM jema rAtrI vItyA pachI savAre prayANa zarU thAya che tema ahIM paNa divyabhava pUro thayA bAda cAritrano yoga thaI jAya che. AthI samajI zakAze ke daSTinA abhAve cAritrano ahIM vighAta nathI paraMtu divyabhavAdinA kAraNe che. tethI daSTino apratipAta saDUta ja che. 20-29 upara jaNAvelA daSTAMtane prastuta arthamAM ghaTAvAya che tAdRzyaudayike bhAve, vilIne yoginAM punaH / jAgrannirantaragatiprAyA yogapravRttayaH // 20-30 // tevA prakArano audayikabhAva vilIna thaye chate jAgatA mANasanI niraMtara gati jevI yoganI pravRttio thAya che."-A pramANe trIsamA zlokano artha che. kahevAno
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Azaya e che ke devagatinuM kAraNa audayikabhAvavizeSa che. sarAgacAritravAna AtmAmAM prazastarAgAdisvarUpa je bhAva che te audayikabhAvanA kAraNe devagati prApta thAya che. AvA prakArano audayikabhAva jyAre vilIna thAya che tyAre yogIonI yoga pravRttio zarU thAya che. jAgatA mANasanI aviratapaNe thanArI pravRttio jevI e pravRttio che. evI pravRttithI yogIone vinA vilaMbe mokSanI prApti thAya che. raste jatA thAka lAgavAthI rAtre UMghIne thAka-zrama dUra karI savAre prayANa karanAra mANasane jema potAnA ISTa sthAnanI prApti vilaMba vinA thAya che tema tevA prakAranA karmasvarUpa zramanA abhAvathI ke je zramane dUra karavA mATe nidrAnA jevA svabhAvarUpa che, tenAthI mokSaprAptimAM vilaMba thato nathI. je kArya jeTalA kALe thavAnuM hoya teTalA kALe te kArya thAya to te vinA vilaMbe ja thayuM che-e samajI zakAya che. kAryanI utpattimAM je je avarodha che te te avarodhane dUra karavAnuM, kAryasiddhinuM ja a che. tethI tatvayukta vilaMba vastutaH vilaMba nathI... ItyAdi vicAravuM joIe. 20-30 pahelI cAra daSTio mithyAdaSTione hoya che-te jaNAvyuM. have mithyAtvanI kevI avasthAmAM hoya che-te jaNAvAya che. kAraNa ke mithyAtvanI avasthA to anAdinI mithyAtve mandatAM prApte, mitrAdyA api dRSTayaH / 53
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArgAbhimukhabhAvena, kurvate mokSayojanam // 20-31 // kahevAno Azaya e che ke jIvamAtranI mithyAtvanI avasthA anAdikALanI hovAthI mitrAdi cAra daSTio tyAranI kevI avasthAmAM prApta thAya che : AvI zA sahaja che. yoganI dRSTio mokSanI sAthe AtmAne joDI Ape che tethI ja tene yoganI daSTio paNa kahevAya che. paraMtu mithyAtvakALe prApta thanArI prathama cAra daSTio mithyAtvanA kALamAM AtmAne mokSanI sAthe kaI rIte joDe.. A zA paNa udbhavI zake che. tenA samAdhAnane jaNAvavA A ekatrIsamo zloka che. teno artha e che ke-"mithyAtva maMda thaye chate mitrAdi cAra daSTio paNa AtmAne mArgAbhimukha bhAva dvArA mokSanI sAthe joDI Ape." enuM tAtparya spaSTa che ke apunabaMdhakAdi dazAne pAmavAthI mithyAtvamohanIyakarma maMdatAne prApta thaye chate mitrA tArA balA ane dIprA : A cAra daSTio paNa jIvane; mArgane abhimukha karavA dvArA mokSanI sAthe joDI Ape che. sthirAdi cAra daSTie ja AtmAne mokSanI sAthe joDI Ape che evuM nathI. sthirAdi daSTio AtmAne mokSanI sAthe joDI Ape ja. paNa A rIte mitrAdi cAra daSTio paNa dravyayogasvarUpe(bhAvanA kAraNa svarUpe) AtmAne mokSanI sAthe joDI Ape che. caramAvakALamAM mitrAdi daSTionI prApti thatI hovAthI yogane ucita evI yogyatAnI siddhi thAya che... ItyAdi anyatra anusaMdheya che. 20-31
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtvanI maMdatAne laIne mitrAdi daSTio mokSanuM kAraNa bane che emAM sUvAnuMsAritA jaNAvAya che prakRtyA bhadrakaH zAnto, vinIto mRduruttamaH / sUtre mithyAdRgapyuktaH, paramAnandabhAgataH // 20-32 // mithyAtvanI maMdatAne kAraNe mitrAdi cAra daSTio paNa AtmAne mokSanI sAthe joDI Ape che tethI nisargathI jeo bhadraka zAMta vinIta mRdu ane uttama che evA mithyAdaSTi paNa paramAnaMdanA bhAjana bane che."-A pramANe batrIsamA zlokano sAmAnya artha che. eno Azaya samajI zakAya che ke jeo mithyAdaSTi hovA chatAM svabhAvathI ja anupama kalyANanI mUrti svarUpa che, krodhanA vikArathI rahita che, vinIta eTale ke uddhata svabhAva vagaranA che, daMbharahita che ane saMtoSanA sukhane ja mukhya mAnanArA che; teo sarvAtizAyI evA mokSasukhanA bhAjana bane che. mithyAtvanI maMdatAmAM svabhAvathI ja jeo upara jaNAvyA mujaba bhadrakatAdi guNo dharAvatA hoya temanI yogane ucita evI yogyatA aMge koI vivAda thI. potAnuM nirupadrava svarUpa, kaSAyanA vikArano abhAva, nirdambhAvasthA ane vAstavika saMtoSasukhanuM prAdhAnya... vagere guNanA jeo nisargathI ja svAmI che; teone yogya pU. gurudevazrIno yoga maLatAMnI sAthe temanI e yogyatA phaLanI utpAdikA banatI hoya che. zivarAja RSi... vagere AtmAonA jIvanano vicAra karavAthI e vAta samajI zakAya che. mithyAtvanI avasthAmAM paNa avadhijJAna
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ (virbhAgajJAna) jevA jJAnane pAmavA sudhInI sAdhanA kya pachI paNa temanuM mithyAtva gayuM na hatuM. paraMtu zrI vItarAga paramAtmAno paricaya thatAM ja temane avadhijJAna prApta thayuM. svabhAvasiddha e guNothI abhivyakata thayelI e yogyatA AtmAne paramAnaMdanuM bhAjana banAve che-e paramArtha che. ene yAda rAkhI evI yogyatAne prApta karavA dvArA ApaNe sau paramAnaMdanA bhAjana banI rahIe e ja ekanI eka sadA mATenI zubhAbhilASA. 20-32aa. analpAnativistAramanalpAnatimedhasAm / vyAkhyAtamupakArAya candraguptena dhImatA // 20-32 // // iti zrIdvAtriMzadvAtriMzikAyAM yogAvatAradvAtriMzikA //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
_