Book Title: Stavopnishada
Author(s): Siddhasen Divakarsuri, Hemchandracharya, 
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009620/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo samaNassa bhagavao mahAvIrassa zrI bhuvanabhAnusUri janmazatAbdIe navaluM najarANu - 12 zrIsiddhasenadivAkarasUri-kalikAlasarvajJazrIhemacandrasUrikRtastuti rahasyAnuvAdarUpA stavopaniSad saMzodhanam navasarjanam gurjarAnuvAdaH sampAdanam vairAgyadezanAdakSa AcAryadevazrImadvijayahemacandrasUrIzvaraziSyaAcAryadevazrImadvijayakalyANabodhisUrIzvarAH prabhu ! tane joIne je gAMDo nathI thayo, tene huM DAhyo to nathI kaheto, mANasa kahevA paNa taiyAra nathI. zrIsiddhonadivAkarasUri tathA kalikAlasarvajJazrIhemacandrAcAryaracita adbhuta stutionA rahasyo prakAzaka zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa pw pustakanuM nAma : stavopaniSad. * mULa graMtha : ekavIza dvAtriMzikA paikI prathama pAMca dvAtriMzikA tathA ayogavyacchedadvAtriMzikAnA cUMTelA zloko. * mULa graMthakAra : zrutakevalI mahAtArkika mahAstutikAra 5.pU. AcAryadeva zrIsiddhasenadivAkarasUri mahArAjA tathA kalikAla-sarvajJa sarasvatIprasAdapAtra kumArapAlabhUpAlapratibodhaka pa.pU. AcAryadeva zrIhemacandrasUri mahArAjA. bha * navanirmita saMskRta rahasyAnuvAda : stavopaniSad * mULa graMthanuM hastAdarzo dvArA saMzodhana + saMskRta rahasyAnuvAda navasarjana + bhAvAnuvAda + saMpAdana : pa.pU.vairAgyadezanAdala AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjanA ziSya pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya kalyANabodhisUrIzvarajI mahArAja. prakAzaka : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa, muMbaI paThanapAThananA adhikArI : gItArthaguru anujJAta AtmA viSaya : prabhustuti. vizeSatA : pracalita stutio-stavano karatA atyaMta viziSTa bhAvAbhivyakti, pratyeka Atmapradezone jhaMkRta karI detA zabdo, jema dravyapUjAmAM utkRSTa dravyothI apUrva apUrva bhaktibhAva jAge che, tema bhAvapUjAmAM paNa apUrva apUrva bhAvollAsa jagADavA mATenI eka utkRSTa sAmagrI. * * AvRtti : prathama, prakAzana varSa-vi.saM.2066, vI.saM.2536, I.sa.2010 zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa prastuta graMthanA koI paNa aMzano upayoga karatAM pUrve lekhaka ane prakAzakanI lekhita maMjUrI jarUrI che. A graMtha jJAnadravyamAMthI prakAzita thayo hovAthI gRhasthoe tenI mAlikI karavI hoya, to tenuM mUlya jJAnakhAtAmAM arpaNa karavuM. mudraka : zrI pArzva kompyuTarsa, amadAvAda. phona : 079-25460295 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) stavopaniSad ..... stoSye yatIndra jinavardhamAnam vajra siddhasenastuto madArtha: :- AvI vANIthI kalikAla sarvajJe paNa jemanI muktamane anumodanA karI che... jemanI stutio parathI temane potAne stuti racanAnI preraNA maLI, ane temaNe te stutiomAM namra ane nikhAlasabhAve jaNAvyuM ke 'divAkarajI to yUthAdhipati gajarAja jevA che ane huM to lathaDiyA khAtA tenA baccA jevo chuM.' siddhahemavyAkaraNamAM anu siddhasena kavayaH A vacanathI temaNe kahyuM ke- divAkarajI sarva zreSTha kavi che. - evI temanA kavitvanI parimala prasarAvatI stutio kaI haze, te khoLavA temanI upalabdha thatI kRtiono vicAra karIe. e che sanmatitarka, nyAyAvatAra, kalyANamaMdira stotra ane ekavIza dvAtriMzikA. A kRtio para STipAta karatA lAge che ke e stutio prathama pAMca dvAtriMzikAonI hovI joIe. e pAMca dvAtriMzikA tathA kalikAlasarvajJakRta ayoga dvAtriMzikAmAMthI keTalIka adbhuta stutio ahIM prastuta thaI rahI che. prasiddha stuti-stavano karatAM ko'ka navI ja bhAvAbhivyakti A stutiomAM che. padalAlitya, alaMkAro, anuprAso, madhuratA, arthagAMbhIrya ItyAdi AMkhe uDIne vaLage tevI A stutionI vizeSatAo che. paramAtmA pAse A stutio lalakAratA apUrva bhAvollaso jAgyA vinA rahetA nathI. adhyAtmasAramAM mahopAdhyAyajIe 'stuti' para prakAza pADatA kahyuM che ke zarIra, lAvaNya, samavasaraNa prAtihArya vagerenA varNanathI karAtI stuti vyavahArastuti che - gauNa che. jyAre prabhunA jJAnAdi 2. siddhasenI batrIsIonA paricaya mATe juo pariziSTa. - guNonI stuti nizcaya stuti che vyavahAra-nizcaya baMne nayo samAviSTa * stavopaniSad ha mukhya che.' A stutiomAM che. - temAM jJAnaviSayaka stutimAM yathArthadezanAnA varNanamAM AnuSaMgika rIte paradarzanonI ayathArthatAnuM varNana paNa AvI jAya. jema ke koInI kSamAnA guNAnuvAda karavA hoya to pharajiyAtapaNe bIjAnA krodhanuM varNana karavuM ja paDe. paNa emAM niMdAno Azaya nathI hoto. evo nyAya paNa che ke na hi nindA nindituM pravartate, api tu vidheya stotum / mATe AvA sthaLe niMdAnI zaMkA na karavI. bIjI vAta che saMbodhananI. bhagavAna mATe tuM - Apa baMne jovA maLaze. kyAMka to eka ja stutimAM baMne jovA maLaze. hajI eka vizeSatA - prabhu mATe 'tuM' ane potAnA mATe 'ame' no prayoga paNa dekhAya che. pahelI najare to A kavinI bhUla lAge. mahAkavi dhanapAle paNa RSabha paMcAzikAmAM 'tuM amAruM kalyANa kara' Avo prayoga karyo che. TIkAkAre zaMkA uThAvI - 'aucityamAM nipuNa evA paNa dhanapAla kavie Avo prayoga kema karyo ?' pachI pote ja samAdhAna karatA kahyuM che 'badhA paramAtmA to samAna guNovALA hovAthI eka che. jIvo aneka bhedavALA che. vaLI kavi dhanapAla svArthI nathI ke potAnA ekalAnuM kalyANa mAMge. mATe prabhu mATe ekavacana ane pote + sarva saMsArI jIvo mATe bahuvacana prayoga karyo che.' A sivAya, bahu prema hoya to ya 'tuM' prayoga karAya che. potAnA mATe bahuvacana prayoga karavo evI nIti paNa che. anuvAdamAM ya tuM, tame, Apa badhuM jovA maLaze, teno khulAso paNa AnI sAthe ja AvI jAya che. vaLI prabhu sAthenA mukta vArtAlApamAM je samaye je nIkaLyuM emAM sudhArA karavAnI jANI joIne upekSA karI che. 1. adhyAtmasAra || 18-124,125 ||. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stavopaniSad kara ke zA mA hA / nAkInI rakama nama ma ma ma ma ma mamama kAdirAjAnA kAmakAjanA nAnA nA karAyAnanI je kAI pI kalA aa 14 life | PiAparavA ke dAdA 1 tiatiaa pAmavA mathaka 1 kapa tela | mane na pa ka yA tA thAkatAnanA pAnA nA 1 nA kAma karI no kalara ka ka ma ii i "hi - kAkA kA karI pAka mA aa ka la karAyaf fair | | | | DhA parA | + pa . pa pa vA ja na do - taka pAkA kAma karI \| 1 nA 1stTrti | vake kAma karIne . kAkA,kAna | Tu t , na karavA mA mukanAra ja gumAvI che ane mamatA nAnA ma ma ma ma ma aa 1 | mA ja kAna nI rAma rAma rAma rAmApa kAma na maLavA mAM mana para kula 5 rASika mAnA mAla ja na kAma bhAyA che -maNiI kare . nANA patii_rt 1 | | Him I then (g - siddhasenasUrikRta batrIsIo, zrI jaina AtmAnaMdasabhA (bhAvanagara) munizrI bhaktivijayasataka prati naM.1021) (c)stavopaniSad 5 kadAca stutikAroe paNa eTale ja AvA prayoga karyA haze. chaMdaanukULatA paNa eka kAraNa banI zake kharuM, paNa e mahAkavio mATe e koI viziSTa kAraNa na TharI zake. A tiono saMskRta tathA gujarAtI anuvAda che stavopaniSad. A TIkA nathI, zabda zabdane laIne artha nathI karyA. tarkanI karkazatA paNa nathI ane UMDANa ke laMbANa paNa nathI. vadhumAM vadhu eka pAnAmAM eka stutino anuvAda pUrNa thAya che.A saraLa anuvAdane mAdhyame e stutionA hArdane pAmI zakAya. paramAtmabhaktinA apUrva AnaMdanI anubhUti karI zakAya, e ja A sarjananuM prayojana che. - stutinI bhUmikArUpe jANe paramAtmA ja prazna karI rahyA hoya, e praznanA uttara rUpe ja jANe stuti karAtI hoya, bhakta ane bhagavAnano majAno vArtAlApa thato hoya, evuM A anuvAdanuM svarUpa che. dArzanika zAomAM aSTasahastrI graMtha prasiddha che. temAM paNa AvI zailIno upayoga thayo che. paNa A eka kalpanA ja che jenI abhivyakti va = 'jANe' zabdathI thAya che. mATe emAM koI kSobha rAkhavAno raheto nathI. mULa stutionuM saMzodhana cAra hastapratonA AdhAre karavAmAM AvyuM che. MitrgamAyApAranAtha pAkinArA mAphiyathArA mahA mAnapANi | a ilaj Tr [21] ghaNA milA vimAnamAM mahilA sAmagrI kasi vihitAsApakanArakalAvidhAviyonyavisa samAniyAsavitarmAnA mi | rAma nAma vinA namana kA sa | sine manamA vinAnA mA4i] nAma kalAka mAM bApa thayama 14TH TIP | + + B pariNAma havA,pa1Nahira| NFH] |mama da pa ma vAnivarirI mAmalamaNasaniyama samAvinimayanA sidisamAsa |i mAratA mApavAthI tamAma [5 mAthamika zALA (1 - ayAgazavajI dakAtriAzako, zrA lAlabhAi dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAda prati naM.42804) mAnAmA cayanubanatasada manamAnayAsamAkSaratAbAlagAyakAmazAstavizAla sakamAdimathAnamAyaNAsa maMtasaginisTAMmayamAnasaLagatAdhamAsAtAsamayakA namanatamalsAvatyamAdAmAmAlAkAlAgAdatratAkaghavamahAvahAyAtabAra bAgamArAvAmanabAIsAnImA dhiyAnA mAnAunakAzAkamAvaNArayAmA L = . . . . A vAna , na 1 PSI, TET | Hi: bakA. pA pA nI mahAmAnava ta pa ma ma ma ma ka kA kA kA kA kAmami ke kamANI nA vA . eka kArana na ga , ta cara , mA te mA ! if I 1 nA 1 nA ramata . , vana mA na marfi I " \ | I ] | R HIT1 } - + pl-e mAzA 'darekati 14 varaHJI'! 'FIGHT na mare tariffsI mAyA , zALA nA ja '' | FupADA nA kAkA - lAkAra- vApaET | TET 1TI[ RF india, H in' is : flasthani Birtv tfield/let transformers mArA gAmanI inyaHARPETITH A DipliAra hatama phAyara + erickAmAM mAmAnA | F1F INITIATI TIMLA maritish - kAkA ka nAnA nAka manavA maial/mamamamama 1984 FER, utaffiAnA karAvatA mahA + 1 an, | (aa - agavyavacchedakAtrizikA, zrIsaMghano jaina jJAnabhaMDAra , zrI hemacaMdrAcArya jJAnamaMdira, pATaNa DA.90naM.2para9) (4 - siddhasena divAkara sUri kRta kAtrizikA, bhAMDArakara InsTITayUTa-pUnA tADapatrI naM.17) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stavopaniSad GR7 stavopaniSad _7 paramakRpALu paramAtmA tathA paramopakArI gurudevazrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAjanI asIma kRpAthI A sarjana saMpanna thaI zakyuM che. upayukta hastaprationI saMrakSaka saMsthAono huM AbhAra mAnuM chuM. tathA jemanA saujanyathI e pratio prApta thaI zakI che evA pa.pU.bahuzruta munirAjazrI jabUvijayajI ma.sA., vidvadvarya AcAryadevazrImadvijaya municandrasUrIzvarajI ma.sA., pU. munirAjazrI kRpAbinduvijayajI ma.sA. tathA paMDitavaryazrI jitendrabhAI bI. zAhano paNa huM AbhArI chuM. prastuta sarjananA prapha vAMcana, hastapatio parathI pAntaranoMdha Adi aneka kAryomAM munirAjazrI rAjapremavijayajI sahAyaka banyA che. zrI pArzva komapyuTarsa - vimalabhAInI kuzaLatAthI A zabdadeha sohAmaNo banyo che. prastuta prabaMdhanA sadupayoga dvArA prabhubhaktinA mAdhyame AtmAnI paramAtmA tarapha pragati thAya e zubhAbhilASA saha jinAjJAviruddha lakhAyuM hoya to micchAmi dukkaDam. - pa.pU.vairAgyadezanAdA AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAno caraNakiMkara vijaya kalyANabodhisUri Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha stavopaniSad mAM stotumabhyudyato'si, kintvahaM kimapi na dadAmi, pareNa tu svamAMsamapi dattamityUcAnamiva bhagavantaM pratyAhakRpAM vahantaH kRpaNeSu jantuSu, svamAMsadAneSvapi muktcetsH| tvadIyamaprApya kRtArthakauzalaM, svata: sajjanayaMcanetha: 1-nA he bhagavan ! sugatasadRzAH kSudreSu jIveSu karuNAM kRtavantaH, bubhukSitasiMhAya svazarIramAMsamapi dAnazUratayA manApratibandhaM vinaiva tairdattamiti / kintu vizvakalyANakaratvena kRtakRtyaM bhavadIyaM naipuNyaM stavopaniSad tairna prAptam / ataste svaparakaruNAphalAnabhijJAH svAM pratyevAsmAsu krunnaamutpaadynti| svazarIrasthakRmikRpA na kRtA, siMhakRpA'pi niranubandhatvena nirvivekA, kila kRpAlavo vayamiti smayaH - iti tritayAdazubhabIjAnnaite dayAlavaH, api tu dayApAtrANi / tritayaM ca tat tvadIyanaipuNyAdhigamavirahAditi tannaipuNyamevAsmAkamastu kiM pareNeti bhAvaH / paravAdino'pi nipuNamatayo'tyantamabhiyuktA bhavantIti ko mayyeva pakSapAta iti pRcchantamiva bhagavantaM pratyAha paNa prabhu ! samagra vizvanuM kalyANa karavA dvArA kRtakRtya evI ApanA jevI kuzaLatA emane maLI na hatI. mATe sva-para pratye karuNA kevI rIte karAya, eno zuM lAbha thavo joIe, enI temane jANa ja na hatI. mATe ulTI amane emanA pratye karuNA ubharAya che. eka to potAnA zarIramAM kRmijIvo hatA enI karuNA na karI. siMha pratyenI karuNA hovA chatAM siMhane koI sAnubaMdha lAbha na thavAthI te karuNA vivekahIna hatI ane pAchuM pote dayALu che AvuM mAnavuM. A tripuTI temanuM azubha karanArI che mATe vAstavamAM teo dayALu nahIM, paNa dayApAtra che. e azubha tripuTI paNa ApanI kuzaLatAnI prAptinA abhAve ja hatI. mATe ame to e kuzaLatA ja mAMgIe che. vatsa ! nipuNatA to paradarzananA vAdIomAM paNa hoya che, teo paNa ghaNo puruSArtha karatAM hoya che. to pachI mArAmAM ja pakSapAta rAkhavAnuM zuM kAraNa che ? jANe bhagavAne Avo prazna karyo hoya, tema eno javAba ApatA kahe che - - vatsa ! mArI stuti karavA tuM sajja thayo che, paNa huM to koIne kAMI Apato nathI. bIjAe to potAnA zarIranuM mAMsa paNa ApI dIdhuM hatuM, jANe bhagavAna Ama kahI rahyA hoya, tema ahIM eno javAba ApatA kahe che - mArA nAtha ! buddha jevAoe bicArA jIvo para karuNA karI hatI, bhUkhyA siMhane potAnA zarIranuM mAMsa gharI dIdhuM hatuM, emAM temane koI khacakATa nahIM thayo hoya, potAne dAnavIra ne dayALu mAnatA haze. 2. , 6 - gRpa | 2. T- thavA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G7stavopaniSad samRddhapatrA api sacchikhaNDino, yathA na gacchanti gataM grutmtH| sunizcitajJeyavinizcayAstathA, na te mataM yAtumalaM pravAdinaH / / 1-12 / / he bhagavan ! varNAdisampatsamanvitA api manoharA mayUrA yathA tAya'sya gatiM naiva prApnuvanti, tathaiva prAkRtagamyapadArthAnAM vizeSaNa nizcayaM kRtavantaH, tannizcayasyApi bADha nizcayaM kRtavantaH paradarzaninastvanirUpitaM yuktiyuktaM tattvaM prAptuM naiva shknuvnti| syAdetat, asyApi tatprAptissyAdyadi mAM sarvajJatayA pratipadyate, kintu matsvarUpajJApakaliGgAdarzanena nAsau mAmaGagIkaroti, ko'sya doSa iti paryanuyogaparamiva bhagavantaM prativakti' he bhagavAna ! moranA pIMchA sarasa majAnA raMgaberaMgI hoya che, bIjA paMkhIo karatAM ghaNA moTA pramANamAM hoya che. e mora pAcho yuvAna, nIrogI ne tagaDo hoya ane uDavAmAM badhI zakti lagAvI de to ya jema garuDanI gatine na ja pahoMcI zake. e rIte chAstha samajI zake evA padArthono vizeSa nizcaya karanArA, e nizcayano paNa nizcaya karanArA paradarzanIo Ape jenuM nirUpaNa karyuM che evA yuktiyukta tatvane pAmavA asamartha ja che. vatsa ! paradarzanIne paNa tatva maLI zake, zarata eTalI ja che ke sarvajJarUpe mAro svIkAra kare. paNa 'huM sarvajJa chuM' AvuM ene khabara paDe evuM mArAmAM kAMI hovuM joIe ne ? evuM oLakhacihna na maLavAthI e mane svIkArato nathI. emAM eno zuM doSa che ? bhagavAne jANe Avo prazna karyo hoya, tema teno uttara ApatA kahe che - bhagavAna ! Apano deha kAmAdinA vikArathI rahita che, tethI 1. kha - shcite| 2. ka, kha - gataM / stavopaniSad vapuH svabhAvasthamaraktazoNitaM, parAnukampAsaphalaM ca bhaassitm| na yasya sarvajJavinizcayaM tvayi, dvayaM karotyetadasau na mAnuSaH / / 1-14 / / he bhagavan ! kAmAdivikAravimukto'yaM bhavato dehaH, ata eva svabhAvavyavasthitaH, raktamapi bhavataH zubhravarNam, eSA zarIrasampat, upalakSaNaM caitadaSTottarasahasralakSaNAdeH / tathA vAgapi pareSu karuNAphalayogakSemakaratvena saphalA, eSA ca vacanasampat, upalakSaNaM caitadapi saMskAravattvAdiguNAnAm / dvayametadyasya 'bhavAneva sarvajJa' iti vinizcayaM notpAdayati, sa manuSya eva na, api tu zRGgapucchabhraSTapazuH, nirvivekatAsAdRzyAditi / svabhAvamAM vyavasthita che. ApanuM rakta paNa zubha varNanuM che. A che ApanI zarIrasaMpatti. A 1008 lakSaNo vagerenuM upalakSaNa che. tathA ApanI vANI paNa ApanI karuNAne saphaLa banAve che. bhavyalokanuM yoga-kSema kare che.A che vayanasaMpatti. A paNa sasaMskAratA vagere 35 guNonuM upalakSaNa che. A baMne vastu jene 'Apa ja sarvajJa cho' evo makkama nizcaya nathI karAvatI, ApanA A be pAsA jovAthI jene ApanI sarvajJatAnuM jJAna nathI thatuM, e to manuSya ja nathI, paNa pUMchaDI ne ziMgaDA vinAno pazu ja che. jema pazumAM viveka nathI. tema enAmAM paNa nathI. Ama ApanuM A pragaTa oLakhacihna joIne ya Apane sarvajJa na mAne temAM paradarzanIno ja doSa che. 1. ka-kha - sk| 2. sarvajJa vinizcayastvayi - iti mudritapAThaH / 3. kha - krotd| 4. ka - nu| Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G7stavopaniSad athA'stu mama guNajyeSThatA, kintvapunarAvRttipadastho'kiJcitkaro bhavatAmiti bruvANamiva bhagavantamAhanayaprasaGgAparimeyavistarai rnekbhnggaabhigmaarthpeshlaiH| akRtrimasvAdupadairjanaM janaM, jinendra ! sAkSAdriva paNa vartaH II1-18 he jinendra ! naigamAdisaptanayAnAM prakRSTaH saGgastvadIyavAGmaye vidyate, tenAsya vistAraH parimAtumazakyaH / anekabhaGgIbhirevAyamabhito jJAtuM zakyate, ata eva tAdRzairarthavizeSairatIva mnojnyH| cAlo bhale huM guNothI zreSTha houM, paNa huM to mokSe jato rahyo. have kadI pAcho nathI AvavAno, to pachI tamane mArAthI zuM lAbha ? jANe bhagavAne AvI vAta kahI hoya tema teno pratyuttara ApatA kahe che - he bhagavAna ! ApanI vANImAM naigama vagere sAta nayono utkRSTa saMga dekhAI rahyo che. eka ja vAkyane aneka daSTikoNathI jovAmAM Ave che. mATe ApanI vANIno vistAra mApavo zakya nathI. ene to aneka prakAranI apekSAothI ja barAbara samajI zakAya. eke eka sUtronA anaMta artho thAya che, AvA arthothI ApanI vANI khUba manohara che. Apa pratyeka bhavya jIvanuM AvA svabhAvamadhura vacanothI rakSaNa karo cho. dUdhamAM to sAkara nAkhIe to mIThuM thAya. ApanuM vacana to svAbhAvika mAdhurya dharAve che. enuM pAna karIne bhavya jIvo narakAdi duHkhothI ugarI jAya che. Ama kaLikALamAM paNa vacana dvArA tame ja 2. 6 - 1thI 2. ra6- gano - stavopaniSad svabhAvamadhurairetairvacanaistvameva sAkSAdiva pratibhavyajanaM pAsi / evaM duHSamAyAmapi vacanamiSeNa tvamevAsmAkaM bhavarakSaso rakSaka iti nAkiJcitkaraH, api tu shivngkrH| syAdetat, zivaprabhRtibhirapi himAlayAdau dhyAnaM tapazca kRtamiti zrUyate, tataH ko mamAtizaya iti praznakamiva bhagavantaM prativaktina rAganirbhartsanayantramIdRzaM, tvadanyadRgbhizcalitaM vigAhitam / yatheyamantaHkaraNopayuktatA, vadagdha vinne vanitAsanuM tA -24 he yogIndra ! yathA tava manasaH satatamapramattatA, vapuSazcAnekaprakAraM pApani zanaM tapaH, dvitayamapyetad rAgAdiripusaMhArakaraNapravaNayantrasadRzam / tvayA svajIvane samyagAcaritametat paradarzanibhistu jJAtamapi na, iti amane saMsArarAkSasathI bacAvo cho. Ama Apa akiMcikara-nirupayogI nathI. paNa kalyANakara cho.II1-18ll juo, zaMkara jevAoe paNa himAlaya vageremAM tapasyA karI hatI evuM saMbhaLAya che to pachI mArI ja moTAI che, evuM kyAM rahyuM ? bhagavAne jANe Avo tarka karyo hoya tema enuM samAdhAna kare che mArA nAtha ! jevI tArA mananI satata apramattatA che ane zarIramAM aneka prakArano pApano vinAza karanAro tapa che, A baMne vastu rAga vagere zatruono saMhAra karanArA yaMtra jevI che. e baMnene Ape ApanA jIvanamAM samyak AcaraNa karyuM hatuM. paNa paradarzanIoe to e apratima apamAdabhAva ane adbhuta tapane jANyo paNa nathI. mATe ApanI sAme emanI koI barAbarI thaI zake tema nathI. 6. - nirma Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tvacA sA GR7stavopaniSad tvatpurastAt teSAM gaNanA'pi kA ? tathApi yairahaM taponirataH pratyakSo nopalabdhasteSAM madatizayatAnizcayaH katham ? anumAnAditi cet ? na, liGgAdarzanAditi parIkSAparamiva bhagavantamAhayadA na kopAdiviyuktalakSaNaM, na cApi kopaadismstlkssnnm| tvamAttha sattvaM pariNAmalakSaNaM, tadeva te vIra ! vibuddhalakSaNam / / 1-28 / / he bhagavan ! sattvaM kIdRzamiti prazne sati kopAdidoSairekAntaviyuktasvarUpaM tat- iti tvaM nAkathayaH, krodhAdidoSairekAntasaMyuktasvarUpaM tat- ityapi nAbravIH kintu tairyuto'pi tannigrahadvAreNa viyujyate, ThIka che vatsa ! paNa huM evo tapa karato hato tyAre jemaNe mane joyo ja nathI, temane mArI mahAnatA kema khabara paDe ? tuM ema kahe ke, pratyakSa na joyA to anumAna karI le, jema parvata para agni sAkSAt na dekhAya, to dhumADAthI teno aMdAja lagADAya che. paNa tyAM jema dhumADArUpI cihnathI khabara paDe che evuM mArAmAM paNa koI cihna hovuM joIe ne ? bhagavAna jANe Ama parIkSA karatA hoya tema bhakta eno khulAso kare che he bhagavAna ! mApane pyAre prazna 5ravAmAM mAvyo 'satya' kevuM che ? tyAre Ape uttaramAM ema na kahyuM ke sattva e krodha vagere doSothI ekAMte alaga ja che. evuM paNa na kahyuM ke koi vagere doSothI ekAMte saMyukta ja che, paNa ema kahyuM ke jIva krodha vagerethI yukta hovA chatAM teno nigraha karavA dvArA tenAthI viyukta stavopaniSad vItarAgabhAvena pariNamati iti pariNAmasvarUpaM sattvamabhASathAH, tadeva tava sarvajJatAyA jJApakaM liGgamityadRSTe'pi tvayi tannizcayo'smAkaM yukta ev| __evaM yuktiyuktamanubhavasiddhaM vadatA tvayA na kevalaM svasArvajyaM jJApitam, api tu muktimArgo'pi nirmita ivetyabhiprAyeNAhakriyAM ca sajJAnaviyoganiSphalAM, kriyAvihInAM ca vibodhasampadam / nirasyatA klezasamUhazAntaye, tvayA zivAyAlikhiteva pddhtiH||1-29 / / he nAtha ! samyagjJAnena vinA kriyA niSphalA, viziSTaM jJAnamapi kriyAM vinA niSphalam, ityuktvA tvayA bhavabhramaNakhedAnAmupazamaH kRtaH, mokSamArgazca nirmAyeva pravartitaH / / thAya che. vItarAgarUpe pariName che. Ama Ape pariNAmasvarUpa satva che, tema kahyuM te ja ApanI sarvajJatAne jaNAvanAruM cihna che. mATe, bhale Apane ame pratyakSa na joyA, paNa A rIte ApanI sarvajJatAno nizcaya ame karIe e barAbara ja che.ll1-28II prabhu ! A rIte yuktiyukta ane anubhavathI siddha nirUpaNa Ape karyuM, tenAthI ApanI sarvajJatA ja pragaTa karI che tevuM nathI, paNa mokSamArganuM paNa jANe nirmANa karyuM che evA AzayathI kahe che mArA nAtha ! samyaka jJAna vinA kriyA niSphaLa che, viziSTa jJAna paNa kriyA vinA niSphaLa che, Ama kahIne Ape bhavabhramaNano thAka utArI dIdho, jANe mokSanI keDI kaMDArI dIdhI. (AMdhaLo joI nathI zakato ne laMgaDo cAlI nathI zakato, baMne 1. ka - vA n| 2. ka-kha - satvaM / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7stavopaniSad atra jJAnakriyobhayAvazyakatAyAmandhapaGganyAyo bodhyaH, yathA svaskandhAropitapaGgurandho nagaragamanazaktaH, pratyekastvazaktaH, evaM zivanagaragamanavidhAvapi draSTavyam / sadvacanahetuka eva yadi mAM prati pakSapAtaH, ta_nyatrApi so'stu, tatrApi tadupalambhAt, yathoktam - nAbhuktaM kSIyate karma, iti vadantamiva bhagavantamAhasunizcitaM naH paratantrayuktiSu, sphuranti yAH kAzcana suuktsmpdH| tavaiva tAH pUrvamahArNavotthitA, natrimAM nina ! vAvakuva:II9-30nA he jina ! jainetarazAstreSu kathiteSu yuktiSu yAH kAzcana jaMgalamAM phasAyA che. have jo AMdhaLo potAnA khabhe laMgaDAne besADI de, to eka bIjAnA sahAre nagaramAM pahoMcI zake. ekaluM to koI na pahoMcI zake. A ja rIte jJAna ane kriyA baMnenA samanvayathI ja mokSe jaI zakAya ema ahIM samajavAnuM che.) II1-29ll acchA, to samyak vacanane kAraNe ja tamane mArA pratye pakSapAta hoya, to pachI bIjA darzanamAM paNa pakSapAta kema nathI karatAM ? kAraNa ke samyapha vacana to tyAM paNa maLe che. jema ke bhogavyA vinA karmano kSaya thato nathI- AvuM vacana. bhagavAne jANe AvI rajUAta karI hoya, tema eno javAba ApatA kahe che - mArA vhAlA ! jainetara zAstromAM je vAto kahI che, emAM keTalIka vAto evI che ke te pratyakSathI ke tarka vagerethI bAdhita nathI, mATe e samyakvacano che kharA, paNa e kAMI emanuM utpAdana nathI, e to tArI ja kaMpanIno mAla che. 6. - yA | 70 - tavopaniSao dRSTeSTAbAdhitatvena subhASitasampadaH sphuranti, tAzcaturdazapUrvasvarUpamahAsAgarAducchalitAstrijagatAM pramANabhUtAstavaiva vAkyalakSaNA bindavaH / tasmAtteSAM ghuNAkSaranyAyAd yatkiJcit sundaramapi vastutastu tvadvacanamUlakamityasmAkaM tu tvayyeva pakSapAtaH / atha mA'stu mithyAmatiSu pakSapAtaH, indrAdau tvastu, mahaizvaryAdiyuktatvAcca, ko nu mayyevA''graha itIvAbhidadhantaM bhagavantaM pratyAhazatAdhvarAdyA lavasaptamottamAH, surarSabhA dRssttpraapraastvyaa| tvadIyayogAgamamugdhazaktaya caMtti mAne suranovezananananTI1-31TI he bhagavana ! indrAderArabhyAhamindraparyantA uttamasurAstvayA parApara cauda pUrvArUpI tAro je mahAsAgara hiloLA le che enA keTalAka chAMTAo emaNe jhIlI lIdhA che. traNa jagatane pramANabhUta evA ApanA vAkyarUpI ja e biMduo che. mATe kIDo lAkaDAne korI khAya ne jogAnujoga koI viziSTa AkAra banI jAya tema paradarzananA zAstromAM paNa koI samyaka vacana hoya, to ya enuM mULa to tAruM vacana ja che, mATe amane to tArAmAM ja pakSapAta che.ll1-3 || ThIka che, mithyASTionA rAgI bhale na thAva, paNa Indra vageremAM to zuM vAMdho che ? eka to teo samyagdaSTi che, uparathI mahA aizvarya, teja, prabhAva vagerethI yukta che, to pachI eka mAtra mArA ja anurAgI thavAnuM zuM kAraNa che ? jANe bhagavAne ramUjanA muDamAM AvI vAta karI hoya tema eno javAba Ape che| svAmin ! ApazrInA kevaLajJAnamAM IndrathI mAMDIne ahamindra 2. ra3- sauthI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6(c)tavopaniSad - - 99 bhAvena dRSTAH, ayamaparaH, ayaM para:-pUrvasmAt prakRSTa ityavalokitAH, te'pi tvadIyAM yogavibhUtiM jJAnasampadaM ca dRSTvAtivismitA bhavanti, tatazca mahAdbhutasukhadAyini suraloke'ho'smAkaM janma jAtamiti yo'bhimAnaH pUrvamAsIt tamutsRjanti, tvadane sveSAM raGkaprAyatAdarzanena ko'smAkaM mAnAvakAza ityapagatamadA bhvnti| tatazca tvamevAsmAkaM paramezvaraH, nendrAdiriti nizcitam / sAdharmikatvenocitaucityaM pravacanarakSAdiprayojanA smRtizca syAdapIti / vastutastu indrAderaizvaryamapi na, maraNadharmatvAt, tvaM tu svayaM mRtyuJjayI, anyeSAM ca tajjayasahAya iti tvameva naH zaraNamityAzayenAhapItAmRteSvapi mahendrapurassareSu, ___ mRtyuH svatantrasukhadurlalitaH sureSu / sudhInA uttama devo Ape joyA che. AnA karatA A caDhiyAto, enA karatA pelo.. A rIte nihALyA che. e badhA devo paNa ApanI yogasamRddhi ane jJAnavaibhavane joIne maMtramugdha banI jAya che. ApharIna ne avAcaka banI jAya che. pahelA to emane evuM gumAna paNa hoya che ke 'ame kevA saubhAgyazALI, ke AvuM adbhuta mahAna sukha ApatA devalokamAM amAro janma thayo.' paNa tArI samRddhi joIne emane lAge che ke 'ame to emanI sAme bhikhArI jevA chIe, have amAre zAnuM gumAna karavuM ?' Ama vicArI e abhimAna choDI de che. sAdharmika tarIke aucitya karIe tathA zAsanarakSA jevA prasaMge tathA samAdhi vagere mATe temanI smRti karIe e alaga vAta che. paNa amArA bhagavAna to mAtra Apa ja.II1-31] prabhu ! hakIkatamAM joIe to Indra vagere aizvaryavALA paNa 6. 3 - muvI 2. - sito sadhImA hatA Ama ja 9 stavopaniSad vAkyAmRtaM tava punarvidhinopayujya, zaramamAnanavazI pitti mRtyapAra-4 he bhagavan ! indrAdayo devA amRtaM pibanti, tathApi mRtyusteSvapi svatantratayA sukhI, kadAcidapi parAbhUtiduHkhabhAg na bhavati, tAnapi kAladharmatAM nItvA'haM zUravIra iti madAvalipto bhavati / kintu ye'pi vidhipurassaraM tvadAjJAmRtasyopayogaM kurvanti, te mRtyumapyavazatAM nayanti, ajarAmaratvaM prApya mRtyoH zUratvahetukamabhimAnaM nirAkurvanti / iti kRtamaparairviSaviDambitaiH, tvadAjJAmRtamevAzAsmahe / tathApi madvacanaM dujJeyaM duSkaraM ceti ka upayogo'pyasyeti prshnnathI, kAraNa ke e badhA nazvara che. teo paNa mRtyune bheTe che. tuM to pote mRtyuvijayI che ane bIjAne vijaya apAvanAra che mATe amAre to tuM ja zaraNa che. AvA AzayathI kahe che - prANanAtha ! Indra vagere devo amRta pIve che. ema kahevAya che ke amRta pIvAthI mRtyu na thAya. paNa mRtyu temanA amRtane parAdhIna nathI. e kadI pAcho paDato nathI. e to svataMtrarUpe temane ya upADI le che. 'AvA mahArathIo paNa mArA khissAmAM che,' evuM tene abhimAna che. huM ja zUravIra chuM evuM tene gumAna che. paNa je vidhipUrvaka ApanA AjJAmRtano upayoga kare che, teo mRtyune paNa vivaza banAvI de che. ajarAmara thaIne mRtyunA e zUravIratAnA abhimAnane ghoLIne pI jAya che. devonuM pINuM to nAmathI ja amRta rahe che. bAkI to e ya jhera jevuM ja che. amRta to eka mAtra ApanuM vacana ja che. pachI amane bIjAnuM zuM kAma che ? ame to e vacanAmRtanI ja jhaMkhanA karIe chIe. ra-A. vatsa ! mArA vacananA upayogathI amara thavAze e vAta 2. - matya: Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 7 stavopaniSad 13 paramiva bhagavantamAhaapyeva nAma dahanakSatamUlajAlA, lakSmIkaTAkSasubhagAstaravaH punaH syuH| na tveva nAtha ! jananaklamamUlapAdA stvadarzanAnalahatAH punarudbhavanti / / 2-5 // he bhagavan ! agninA yeSAM mUlAni bhasmIbhUtAni, te'pi vRkSAH kadAcit zobhanapatrAdivaibhavasamanvitA ata eva saubhAgyayutA bhaveyuH / kintu janmalakSaNaklezamUlabhUtAni yAni karmANi, teSAmapi pAdA:mUlAni mohanIyavikArAH, te tvadIyadarzanasvarUpeNAgninA bhasmIbhUtAH punaH kadAcidapi naiva prAdurbhavanti / darzanamiti tvadIyapratimAdinirIkSaNaM tvadvacanazraddhAnaM ca / tasmAt sAcI, paNa mAruM vacana to jANavuM ya muzkela che ne enuM pAlana to ora muzkela che. eTale eno upayoga zuM karazo ? bhagavAne jANe A prazna karyo hoya tema tenuM samAdhAna karatAM kahe che - mArA nAtha ! je vRkSonA mULiyA dAvAnaLe bhasmIbhUta karI dIdhA che, te vRkSo paNa kadAya suMdara patra, phUla, phaLa vagerethI samRddha thaI zake. zILI chAyAthI saubhAgyazALI paNa thaI zake. paNa tArA darzanarUpI agnithI janmamaraNanA mULarUpa je karmo che, tenA paNa mULarUpa je mohanIyanA vikAro che, e bhasmIbhUta thaI jAya, pachI kadI paNa emAMthI aMkurA phuTatA nathI. zananA ye martha che. (1) tArI pratimA para niriiksse| (2) tArA vacananI zraddhA. Ama tArA vacananuM pAlana to dUra raho, tenuM jJAna paNa dUra raho, mAtra enA paranI avihaDa zraddhA paNa saMsArarUpI 1. kha- puna / 2. tulanA - dUre karaNaM dUrammi sAhaNaM taha pabhAvaNA duure| jiNadhammasadahANaMpi tikkhadukkhAI niTThavai / / paSTizatakam / / 127 / / stavopaniSad tvadvacanakaraNaM tu dUre'stu, jJAnamapyAstAm, tacchraddhAnamapi saMsAraviSavRkSonmUlananibandhanamiti kA'tra vicAraNaiva ? syAdetat, yA hi rAmAyaNAdi zRNvataH prItiH, na sA''cArAGgAdizrotuH, iti vacanahetuko'pi matpakSapAtazcintya iti parIkSAparamiva bhagavantaM pratyAha uttrAsayanti puruSaM bhavato vacAMsi, vizvAsayanti paravAdisubhASitAni / duHkhaM yathaiva hi bhavAnavadattathA tat tatsambhave ca matimAn kimivAbhayaH syAt ? / / 2-6 / / he bhagavan ! tava vacanAnyAtmAnaM bAda bhayabhItaM kurvanti, anyadarzanAnAM zrutipriyANi vacanAni tu mudaM janayanti / bIjaM cAtra bhavatkRtaM yathArthaM saMsAraduHkhanirUpaNam, tacchrutvA tu kA sacetano nirbhayaH syAditi / viSavRkSanA mULiyA ukheDI nAkhavAmAM kAraNa bane che. mATe AmAM zuM vicAra karavo'to ? tArA samyagdarzanathI ya ame to amara banI javAnA chIe.llra-pA. tame utAvaLA na thAva, jarA vicAra karo, rAmAyaNa vagere sAMbhaLatA je majA Ave che, te majA AcArAMga vagere sAMbhaLatA nathI AvatI. mATe mArA vacananAM AdhAre tame mArA anurAgI thatAM ho to e vicAraNIya nathI ? bhagavAna jANe AvI kasoTI kare che. paNa bhakta kyAM pAcho paDe tema che ? he tAraNahAra ! tArI vAta so TakA sAcI che. tArA vacano AtmAne khUba ja gabharAvI mUke che. ane anya darzanonA majAnA vacano to AnaMdita karI de che. paNa AnuM kAraNa che Ape AcArAMga vageremAM kareluM saMsAnA bhayaMkara duHkhanuM yathArtha nirUpaNa, e sAMbhaLIne to kayAM DAhyA mANasane dhrujArI na chuTI jAya ? Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G7stavopaniSad - 9 evaM ca paraiH svIyA riputaiva zrotRSu pradarzitA, alIkamadhuraM dviSA iti nyAyAt / tathA yathA vaidyAdau priyavAdini sati zarIrAdihAnistathA'trApi kalyANakSatirityasmAkaM tUtvAsakaramapi tvadvacanamevAstu, almprairnrthpnndditairiti| tathApi rabhasA nirNayo nocitaH, pazya, matimanto'pi prabhUtajanA anyatraivAnuraktAH, viraktAzca mayIti nodakamiva bhagavantamAhasthAne janasya paravAdiSu nAthabuddhi dveSazca yastvayi guNapraNato hi lokH| te pAlayanti samupAzritajIvitAni, tvAmAzritasya hi kutazcirameSa bhAvaH ? / / 2-7 / / 16 - stavopaniSad he bhagavan ! lokaH paradarzanAbhimatadevAn svAmirUpeNAGgIkurvanti, tvAM ca dviSanti, taducitameva / te devAH svabhaktAnAM jIvitAni pAlayanti, tvaM tu svabhaktasyAcireNa jIvitaM harasi / lokAstu guNaM dRSTvaiva praNAmaM kurvantIti ko'tra vismayaH ? ___ evaM vyAjastutininde'tra darzite, jIvitaM cAtra dravyaprANahetukaM saMsAraduHkhadAyakaM draSTavyam, kudevabhaktyA saMsAraH, tvadbhaktyA mokSa ityAzayaH / AstAM matimattA, tvadviraktasya tu mAnuSyamapi naiva manya iti spaSTayatimAM pratyasau na manujaprakRtirjano'bhUt, zake ca naatigunndossvinishcyjnyH| yastvAM jina ! tribhuvanAtizayaM samIkSya, nonmAdamApa na mavazvamunnAthanArA paNa che. kAraNa ke e devo temanA AzritonA jIvitanuM jatanathI rakSaNa kare che. tuM to - tAro bhakta thayo nathI ne enuM jIvita gayuM nathI - A ja polisI laIne beTho che. loko to lAbhAlAbha joIne ja anurAgI thAya che... eTale AmAM Azcarya zuM ? (ahIM vyAjaniMdA ane vyAjastuti karI che. prathama daSTie niMdA lAge, paNa e stuti hoya. ne prathama dRSTie stuti lAge, e niMdA hoya. rahasya e che ke ahIM jIvita eTale jemAM dravyaprANaIndriyAdi kAraNa hoya evuM jIvana. A jIvana jyAM sudhI che tyAM sudhI 84 yoninA du:khadAyaka pherA cAluM rahe. have pikyara klIara che. kudevabhaktithI saMsAra ne jinabhaktithI mokSa.)ll-7nA prabhu ! ApanA e dveSIonI buddhinI vAta to dUra raho, huM paradarzanIone to saMsAranA svarUpanI jANa ja nathI eTale mIThI mIThI vAto ja kare ne ? paNa A rIte to temaNe potAnA zrotAo sAthe duzmanAvaTa ja karI che. kAraNa ke nItizAstro kahe che ke mitra sAthe sAcuM bolavuM, duzmana sAthe juThuM ne mIThuM bolavuM. je rAjAnA vaida, bhaMDArI ane maMtrI priyavaktA hoya, khoTuM ne mIThuM kahetA hoya, te rAjA zarIra, khajAnA ane rAjyathI hAtha dhoI nAMkhe che. ema temanA zrotAo paNa e kSaNika majA mANIne kalyANa gumAvI de che. mATe amane to gabharAvanAruM ya tAruM vacana ja ISTa che.ra-kI to ya Ama raghavAyA thaIne nirNaya kema lo cho ? juo, moTA bhAganI duniyAne paradarzanI devo pratye rAga che ne mArA pratye dveSa che. enuM kAMka kAraNa to haze ne ? bhagavAna jANe have bhaktane barAbara mApI rahyA che, paNa joI lo bhaktano khulAso mArA vhAlA ! duniyA paradarzananA ISTadevatAone svAmirUpe svIkAre che ane tane dhikkAre che. e vAta sAcI paNa che ne ucita 1. ninA- ta mudritapIThaH | 2. - vA | g- na vA | rU. - yajJA | Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttavonid he jina ! asau jano madabhiprAyeNa manuSya eva na, yato guNadoSavivekavihInaH, yat tvAM tribhuvanAtizAyinaM dRSTvApyunmAdaM na prApa, saMsArajvarAbhidhaM rogaM ca na niraackaar|| atizayitaM vastu prApya manuSyamAtro'pyunmAdyate, agadaM prApya ca gadamapanayatItyasau tadabhAvAtpazureveti hRdayam / syAdetat, atigambhIraM madvacanamanavagamya mayi pratyayo durlabhaH, tatazca manuSyo'pi yadi mAM na pratipadyate, tataH ko'syAparAdha iti praznaparamiva bhagavantaM prtyaahto emanI mAnavatA paNa mAnavA haragIja taiyAra nathI, ema spaSTa karatA kahe che o dInAnAtha ! mArA maMtavya pramANe to te vyakti mAnava ja nathI, ane mane lAge che ke e guNa-doSanA vivekathI vaMcita che. pazune ya viveka nathI, ne ene ya nathI, to baMnemAM pharaka zuM rahyo ? kAraNa ke traNa bhuvanamAM sarvotkRSTa evA Apane joyA pachI paNa e bhaktibhAvathI gAMDo-ghelo thayo nathI. ane eNe saMsArarUpI tAvane dUra paNa karyo nathI. utkRSTa vastu joIne to koI paNa mANasa harSAtirekathI gAMDA jevo thaI jAya, rAmabANa auSadha maLe ne potAno roga dUra karI de, paNa A to sAva pratibhAvarahita hovAthI pazu ja che.ll-9ll Ama tame e bicArA para tUTI na paDo. jarA vicAro, atyaMta gaMbhIra evuM mAruM vacana samaje to ene khabara paDe ne, ke huM sarvajJA chuM. paNa e vacana badhA kyAMthI samajI zake ? mATe eTalA mAtrathI e manuSya maTIne pazu kema thaI jAya ? bhagavAne jANe A tarka ryo hoya, tema tenuM samAdhAna karatAM bhakta kahe che 18 savonava(c) tiSThantu tAvadatisUkSmagabhIragAdhAH, saMsArasaMsthitibhidaH shrutvaakymudraaH| paryAptamekamupapattisacetanasya, rASaH zayatuM tava sAmevAra-96TI he bhagavan ! atisUkSmArthanirUpikA gambhIrapratiSThAH saMsArasya cirakAlInasthiterbhedayonayaH siddhAntavacanamaryAdAstAvad dUre tiSThantu, yuktyA vicAryamANaM yasya cetanatvaM ghaTate tasya tu kAma-sneha-dRSTirAgAgnijvAlopazamanavidhAvekamAtraM tava rUpameva pryaaptm| avagamyatAM tvadvacanaM mA vA, kintu vItarAgamudrAbhUSitaM tava rUpaM dRSTvApi yasya dRSTirAgAdirna palAyate tadAsya caitanyamevAnupapannam, AstAM mAnuSyamiti hRdayam / mArA nAtha ! tArA vacano to ghaNA sUkSama arthonuM nirUpaNa kare che. e ghaNA gaMbhIra che. e vayano ja saMsArasvarUpanuM bhAna karAvI tenAthI mukta thavAno upAya paNa batAve che. e vacano samajavA e badhAnA gajAnI vAta to nathI ja. paNa ame e samajavAno durAgraha rAkhatA ja nathI. ame to kahIe chIe ke je mANasa kharekhara parIkSA karatA sAbita thaI zake evuM caitanya gharAvato hoya, sAva jaDa na hoya, e to mAtra tAruM rUpa nihALe ane teno kAmarAga, sneharAga ne dRSTirAga ravAnA thaI jAya. e rAgonI jvALAo zAMta thaI jAya. tAruM vacana samajAya ke na samajAya paNa vItarAgamudrAthI vibhUSita evuM tAruM rUpa joIne paNa jeno daSTirAga jato nathI enI cetanatA ja gaLe utaratI nathI, to mAnavatAnI kyAM vAta rahI ? ane jo daSTirAga ravAnA thato hoya, to e ja to tArA pratyenI zaraNAgati che.ra-15I. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stavopaniSad tvadanurAgo'pi vastutaH svopakAra ityAzayenAhayadi vA kuzaloccalaM mano, yadi vA duHkhanipAtakAtaram / na bhavantamatItya raMsyate, punamaeo di na vadhyate nanaEI4-2TI yadi janasya manaH kalyANAyotsukam, yadi vA duHkhasamAgamabhayAd bhItam, tadA sa janaH kevalaM tvayyeva ramaNaM kariSyati / yato yaH kila dRSTirAgaM vimucya guNAnurAgI bhavati, sa eva na G7stavopaniSad 99 ___ mA bhUccirazrutaprazaMsAzruteH svAmina udvega itIva vyAjanindayA tautibhiiroH satastava kathaM tvamarezvaro'sau, vIro'yamityanavadhAya cakAra nAma / mRtyorna hastapathametya bibheti vIra stvaM tasya gocaramapi vyatiyAya lInaH / / 2-26 / / he varddhamAna ! tvaM tu bhIrurasi, tata indrastava vIra ityavicAritaM nAma kathaM cakAra ? yo vIro bhavati, sa tu hastamAtrAntaritaM mRtyu dRSTvA'pi nirbhayatayA nizcala Aste / tvaM tu mRtyoraprApyaM padaM gatvA niluto'sIti kathaM vIra ? mRtyuJjayakaratvena tvamevApratimo vIra ityAkUtam / ekasarakhI prazaMsA sAMbhaLI sAMbhaLIne kyAMka bhagavAna kaMTALI na jAya, jANe AvA AzayathI have bhakta pharI bhAjaniMdAthI stuti kare che bhagavAna ! tuM to Darapoka che. to pachI Indra kAMI vicAra karyA vagara tAruM nAma "vIra' kema rAkhI dIdhuM ? je kharekhara vIra hoya e to mRtyunA mukhamAM pahoMcI gayo hoya, have cAvavAnI ja vAra hoya, arthAt mRtyu hAthaveMtamAM ja hoya, to ya enuM ruMvADu ya na pharake, e nirbhaya hoya. paNa Apa to evI jagyAe jaIne saMtAI gayAM cho ke, mRtyu tamane pahoMcI ya na zake ne zodhI ya na zake. Azaya e che ke mRtyu para vijayI banavAne kAraNe Apa ja apratima vIra cho.IIra-26ll prabhu parano anurAga paNa vAstavamAM potAnI jAta parano upakAra che, e vyakta karatA kahe che kimiti janatayA indrasUryAdidevatAstvAmatItya zaraNIkRtAH ? guNajyeSThastu tvameveti varNayati jo mANasanuM mana kalyANa mATe utsuka banyuM hoya, athavA to du:khanA samAgamathI bhayabhIta hoya, 'duHkha AvI paDaze to ?' AvI bhItithI kAyara hoya, to e mANasa mAtra tArAmAM ja ramaNa karaze, bIje kyAMya nahIM. kAraNa ke e barAbara samaje che ke je daSTirAga choDIne guNAnurAgI bane che e ja chetarAto nathI. bApano kUvo khAro hoya ane e pANIthI jhADA ja thatAM hoya tyAre e kUvAno tyAga karI bIjAnA mIThA kUve javAmAM ja zANapaNa che. ATalo viveka na hoya e to jAte ja jAtane chetaravAno.il4-razI. mArA nAtha ! lokoe tane choDIne sUryadevatA, IndradevatA vagerene kema bhagavAna tarIke zaraNa banAvyA ? guNajyeSTha to Apa ja cho. kevI rIte ? e samajAvatA kahe che - 2. meM - kiM | 2. - vA:// Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 stavopaniSad | 27 kulizena sahasralocana:, savitA vAMzudaDhatonA na vidArayituM yadIzvaro, natastat bhavatA hataM tamaFI4-rU I svAmin ! indrasya pArzve dIptimad vajramasti, sUryasya pArthe sahasrasaGkhyAH kiraNAH santi / tathApi tau jagato yat tamo dUrIkartumasamarthoM, tan mithyAtvarUpaM tamo bhavatA nirAkRtam / tathApi manmatsaro nAhetukaH, nAkAraNaM bhavetkAryamitivyavasthAviplavaprasaGgAt, itthaM ca mayyapi doSasambhavaH syAditi paryanuyogaparamiva bhagavantamAhabhavamUlaharAmazaknuvaM stava vidyaamdhigntumnyjsaa| svAmin ! Indra pAse tejasvI vaja che ane sUrya pAse hajAro kiraNo che. chatAM paNa teo vizvano je aMdhakAra dUra karavA samartha nathI, e mithyAtvarUpI aMdhakArane Ape dUra karyuM che.ll4-3II vatsa ! evo niyama che ke koI paNa vastunuM kAMI ne kAMI kAraNa hoya ja. jo A niyama na mAno to ghaNI vyavasthA tUTI javAno vAro Ave, mATe je lokone mArA pratye matsara che, temAM paNa kAM'ka kAraNa to haze ne ? ane to to pachI mArAmAM ya ko' ke doSa nahIM hoya ? bhagavAna jANe kaDaka parIkSA letA maraka maraka mita relAvI rahyA che. tyAM bhakta ghaTasphoTa kare che - kRpALudeva ! ApanuM tattvanirUpaNa saMsAranA kAraNabhUta evA karmono kSaya karavA samartha che. je loko ALasu che, ne thoDA ja prayatnamAM e vidyA meLavavA talapApaDa che, teo emAM saphaLa thatAM che, I - susa | 22 - stavopaniSad bhavate'yamasUyate jano, mithane mUrva rva jharAtura: 4-dA. he nAtha ! saMsArakAraNabhUtakarmakSayasamarthaM tava jJAnamalpaprayAsenaiva sahasA prAptumasamartho'laso'yaM jano bhavate'sUyate, yathaiva bhiSaje mUryo jvraaturH| kriyAlasaH kSipramArogyalipsurmUDhamatI rogI yathA vaidyAya kupyati, tathA'yamapi / nAyaM sUryasya doSo yattAmasAnAM tamaH / kiJca tanmatsaro'pi taddIrghasaMsArasthitihetukaH / itthaM ca na kAryakAraNavyavasthAviplavaH, nApi tvayi doSagandho'pIti / teSAmeva matsariNAmupaplutAmavasthAM prakaTayannAhabhayameva yadA na budhyate, sa kathaM nAma bhayAdvimokSyate ? / nathI ane pachI tArI IrSyA kare che. A to enA jevuM che ke rogIne jaldI sAjA thavuM che, paNa carI pALavI nathI, davAno korsa paNa pUro karavo nathI, jarUrI vyAyAmAdi kriyA paNa karavI nathI ane pachI DokTara para ja tUTI paDavuM che ke 'tame to UMTavaida cho, hajI mAro roga maTADyo nahIM." paNa emAM DokTarano koI doSa hoto nathI. ema Apano paNa koI doSa nathI. ghuvaDane divase aMdhAru dekhAya emAM sUryano doSa nathI hoto. vaLI ApanA para doSAropaNa karanArano dIsaMsAra ja ene tevuM karavAmAM kAraNa che. mATe kArya-kAraNanI vyavasthA paNa nahIM tUTe ane ApanAmAM doSApAdana paNa zakya nahIM bane.ll4-6ll e ja matsarIonI kaDhaMgI durdazAne ughADI pADatA kahe che - mArA nAtha ! bhaya zuM che e ja jyAre khabara nathI, tyAre e 1. -- mudritapITha - rUzvarItura | 2. - kSo. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G7stavopaniSad + 23 abhaye bhayazaGkinaH pare, yadayaM tvdgunnbhuutimtsrH||4-9|| he bhagavan ! yadA bhayameva na jJAyate, tadA sa janaH kathaM nAma bhayAnmukto bhaviSyati ? bhayasvarUpAnabhijJA abhaye'pi tvayi yad bhayazaGkAM kurvanti, tattu tava guNasamRddhau teSAM matsara eva / dRSTirAgodbhUtamatsareNa tvamevAbhayaprada ityanavabudhya dvidhA'pyeSAM vinipAtaH, abhayAtpalAyanena bhayazaraNena ceti / teSAM ca mumukSutA'pi vAGmAtreNeti kathayatiparivRddhimupaiti yadyathA, niyto'syaapcystto'nythaa| vyakti bhayathI mukta kevI rIte thaI zakaze ? A rIte jemane bhayanuM svarUpa ja khabara nathI teo to abhayasvarUpa evA ApanAthI bhayanI zaMkA kare che. paNa e to vAstavamAM ApanI guNasamRddhimAM emano matsara ja che. dRSTirAgane kAraNe thayelA matsarathI 'tame ja abhayadAtA cho' Ama teo samajI zakatA nathI. ane baMne rIte emanuM patana thAya che. eka to abhayathI palAyana karavAthI ane bIjuM bhayanI zaraNAgati 5rpaathii.||4-|| ane pachI te matsarIo mokSa mATe game teTalA dhamapachADA kare to ya kAMI vaLavAnuM nathI e kahe che jagannAtha ! je vastu je rIte atyaMta vRddhi pAme che, tenI hAni biskula tenAthI anya prakArathI thAya che. pApAnubaMdhi pApathI saMsAra 24 stavopaniSad tamasA paricIyate bhava stvadanAtheSu kathaM na vaya'ti ? / / 4-13 / / he bhagavan ! yad vastu yathA samantAd vardhate tasya hAniravazyaM tasmAdanyaprakAreNa bhavati / kupApena saMsAro vardhate, supuNyena ca hIyate, supuNyaM ca tavAdhInam, tato yaistvaM nAtharUpeNa na svIkRtaH, teSAM pApadvAreNa bhavavRddhiH kathaM na bhaviSyati ? ata eSAM mumukSutA'pi tadaiva yathArthA syAt, yadA tvAM nAthatayA pratipadyeran, naanytheti| ___mAM nAthatayA'pi te kathamaGgIkuryuH ? madvacanaparibhAvanayeti cet ? madabhibhavalipsUnAM kRtayA'pi tayA kim? prayojanAnurUpaphalasambhavAditi tarkaNapravINamiva bhagavantaM prtivktivadhe che ne puNyAnubaMdhi puNyathI hAni pAme che. puNyAnubaMdhi puNya to tane ja AdhIna che. mATe jeoe tane nAtharUpe svIkAryo nathI, temane pApa dvArA saMsAravRddhi kema nahIM thAya ? mATe emanI mokSanI tAlAvelI paNa tyAre ja sAcI Tharaze ke payAre tane nAtha3pe svIkAre, me sivAya to hI nhii.|4-13|| paNa vatsa ! teo mane bAtharUpe kevI rIte svIkAre ? tuM jo kahe ke- "mArA vacanono vicAra karavAthI', to tane pUchuM chuM ke jemane mAro parAjaya ja karavo che teo mArA vacanono vicAra paNa e ja daSTithI karaze ne ? kAraNa ke mANasane jevuM prayojana hoya ene anurUpa ja pariNAma e meLavato hoya che. Ama jANe bhagavAne dhAradAra tarka raju karyo hoya, ema tenuM samAdhAna kare che 1. tulanA - mUDhAtmA yatra vizvastastato nAnyad bhyaaspdm| yato bhItastato nAnyadabhavasthAnamAtmanaH / / samAdhitantram / / 21 / / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 7 stavopaniSad + 27 yadi nAma jigISayA'pi te, nipateyurvacaneSu vaadinH| cirasaGgatamanyasaMzayaM, kSiNuyurmAnamanarthasaJcayam / / 4-14 / / he bhagavan ! yadi vAdino jigISayA'pi tava vacanAnAM saMsarga gaccheyuH, tadA'pi cirakAlInAM svamanogatAM zaGkAm, anarthasaJcayarUpamabhimAnaM ca kSiNuyuH, kenApi prayojanena tvadvacanaparibhAvanaM kalyANabIjamiti bhaavH| ko madvacaneSu tAdRzAtizaya iti paryanuyojakamiva bhagavantaM pratyAhaudadhAviva sarvasindhavaH, samudIrNAstvayi srvdRssttyH| devAdhideva ! jo paravAdIo ApanA para vijaya meLavavAnI kAmanAthI paNa eka vAra ApanA vacanono barAbara vicAra kare to ya be moTA kAma thaI jaze. eka to emanA manamAM varSothI je zaMkAo haze e dUra thaI jaze ane bIjuM emane anarthonA poTalA baMdhAvanAra mithyAbhimAna moLuM paDI jaze- gumAna utarI jaze. mArA nAtha ! tArA vacano to evA che ke koI paNa prayojanathI ya teno sArI rIte vicAra karAya to kalyANa ja thAya che.ll4-14ll vatsa ! evo vaLI mArA vacanomAM kayo jAdu che ? jANe bhagavAne Avo prazna karyo hoya tema uttara Ape che - dhyAsiMdhu ! jema dariyAmAM badhI nadIo maLe che. tema ApanA vAmayamAM sarvadarzano sArI rIte maLelA che. ane jema eka eka stavopaniSad __ na ca tAsu bhavAnudIkSyate pravibhaktAsu saritsvivodadhiH / / 4-15 / / he bhagavan ! yathA samudre sarvA nadyaH, tathA tvayi sarvadarzanAni samyaktayoditAni santi / yathaiva pRthak pRthag nadISu samudro na dRzyate, tathaiva pratyekadarzane tu tvaM na dRzyase / evaM ca sarvanayasamanvayanibandhanaM mAdhyasthyaM tadanumitAM vItarAgatAM ca tvadvacanameva vyanaktItyato'pi paraH ko'tizayaH syAt ? syAdetat, satyapi madatizaye'nyAtizayadarzanaM cettadA'vazyaM vicArAvakAza iti sasmitamUcAnamiva bhagavantamAhasvayameva manuSyavRttayaH, kathamanyAn gamayeyurunnatim ? / anukUlahRtastu bAliza:, skhalati tvayyasamAnacakSuSi / / 4-17 / / nadImAM sAgara nathI dekhAto. tema pratyeka darzanamAM ApanuM vADmaya paNa nathI dekhAtuM. A rIte sarvanayasamanvaya karanAruM mAdhyacca ane enAthI anumita vItarAgatAne tAruM vacana ja vyakta kare che. mATe AnAthI padhAre 'yo hoza ?||4-15|| paNa vatsa ! jema mArAmAM tane viziSTatA dekhAya che, ema bIjAmAM ya viziSTatA dekhAya, to to avazya vicAra karavo joIe ne ? paramAtmAnI jANe A vAtano ja pratibhAva ApatA kahe che - karuNAsAgara ! je devo kAma, krodha vagere doSothI kadarzita hovAthI sAmAnya mANasa jevA che, temanI ja kakSAnA che, teo bIjAne unnati kevI rIte apAvI zake ? to ya loko temane pUje 1. ka- tvyaa| 1. sambhAvyate'trArthasaMzayaM- paatthH| 2. ka- tumA / 3. ka-dhanaH / Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7stavopaniSad - Do he bhagavan ! ye devAH kAmAdiviDambitatvena prAkRtajanasadRzAH, te'nyAnunnatiM kathaM gamayeyuH ? kintu tAdRzA api devAH svAbhISTatvena mUDhAnAmanukUlAH, sAdRzyasyApi snehanibandhanatvAt, tairanukUlairAkarSito bAlizo janastadviparItadarzane tvayi yathArthaparicayavirahAt skhalanAmupaiti / asmAkaM tUbhayaviSayasya yathArthaparicayasya yogAdvicAritameva vivAryatA astu nAma matparicayaH, kintu kRtakRtyo'hamiti vRthaiva me prasAdanamityabhidadhantamiva bhagavantaM pratyAhaArAdhyase tvaM na ca nAma vIra ! stavaiH satAM caiSa hitaabhyupaayH| che enuM rahasya e hoI zake ke sarakhe sarakhA vacce prema jAme, teone eTale ja e devo gamI gayAM hoya, bhAvatuM'tuM ne vaide kIdhuMAvo ghATa ghaDAya ne e devo anukULa thaI paDe. pachI to evA anukULa devothI AkarSita thaI gayela bAliza janane Apane joyA pachI lAge ke ApanI daSTi to viparIta che. pelA rANI che, ne Apa vItarAgI cho. ene ApanAmAM pratikULatA bhAse. Apa ja kalyANakara cho evo vAstavika paricaya na thavAne kAraNe ApanAmAM teo aNagamo rAkhe. amane to baMne bAjuno vAstavika paricaya thaI gayo che. mATe ame to je vicAraNIya che te vicAryuM ja che.ll4-17nA ThIka che vatsa ! bhale mAro paricaya thaI gayo. paNa huM to kRtakRtya thaI gayo chuM. have kazuM ja karavAno nathI. to pachI mArI ATalI badhI ArAdhanA phogaTa nathI ? jANe maraka maraka smita 1. vIraH - ti mudritapITha / 2. - tavai stavopaniSad tvannAmasaGkIrtanapUtayatnA, mAnanuHpatyo-1AA he vIra ! tvaM stavanaiH prasanno na bhavasi, tathApi tava stutibhavyAnAM kalyANaprApterupAyaH / tasmAttava nAmnaH samyak kIrtanenAhaM mama prayatna pavitrIkaromi / itthaM ca tameva bhavyajanasvIkRtaM tvatstutirUpaM mArga sviikrissye| na cAprasannAtphalaprAptirevAsambhavinI, cintAmaNiprabhRtibhirvyabhicAropalambhAditi mA'smAn DimbhakalpAn bhRzaM parIkSasva / tathApi kA tava matstutizaktiriti mucyatAmAgraha iti parIkSAparamiva bhagavantaM prtivktirelAvatA bhagavAne have barAbara nADa pakaDI che, ane bhakta enuM samAdhAna kare che vIra huM game teTalA stavano boluM tuM prasanna nathI thavAno e huM jANuM chuM. paNa tArI stuti bhavyajIvone kalyANaprAptino upAya che. mATe ApanA nAmanA samyak kIrtanathI huM mArA prayatnane pavitra karIne bhavyajanoe je mArga svIkAryo hato e ja tArI stuti karavAnA mArgane huM apanAvIza. tuM prasanna bhale na thAya. paNa tArI stutithI kalyANa thavAnuM ja che eTaluM nizcita che. mArA vhAlA ! tArA prasanna thayA vagara phaLa na maLI zake evuM nathI. duniyAmAM paNa dekhAya che ke ciMtAmaNi ratna prasanna nathI thatuM to ya tenA adbhuta phaLo to maLe ja che. mATe nAtha ! have tArA bALakanI bahuM kasoTI nA kara.pa-1I. paNa vatsa ! mArI stuti karavAnI tArI zakti ja kyAM che ? ane zakti ja nathI to evo Agraha kema rAkhe che ? jANe 6. - to Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 stavopaniSad jAne yathA'smadvidhavipralApaH, kSepaH stavo veti vicaarnniiym| bhaktyA svatantrastu tathApi vidvan ! kSamAvAzAnupAyoA -2 he nAtha ! ahaM jAnAmi, yathA mAdRzajanasyAyaM stutiprayojano'pi vipralApo bhavatAM nindA vA stavanA veti cintyam, saamrthyaabhaavenaalpoktiprmukhdossyogaat| tathApi bhaktyA'haM stotuM svatantro'smIti kSamAyA avakAzo mama yuktiyukta iti pramANayiSyAmi / azuddhA'pi hi zuddhAyAH kriyA hetuH sadAzayAditi madbhaktireva sadoSAmapi stutimaucityaM gamayati / paramAtmA hajI parIkSA cAlu rAkhe che. paNa bhakta paNa kharo bhakta ja che. joI lo eno pratyuttara - kRpAnAtha ! huM jANuM chuM. ke huM stuti karIza e paNa hakIkatamAM to lavAro ja thavAno che, ane e lavAro paNa ApanI niMdA che ke stavanA e paNa prazna banI jaze. kAraNa ke kharekhara mArI evI zakti ja nathI. bALaka hAtha pahoLA karIne sAgarano vistAra batAve e to sAgaranI laghutA karyA jevuM ja thAya che ? lAkho kilomITaranA enA vistArane poNA mITaramAM batAvavo e to alpokti che. sAgaranuM Divelyuezana-apamUlyAMkana che. basa, tArI stuti karavA jAuM ne A ja dazA thAya che. paNa to ya tArI bhaktithI huM stuti karavA svataMtra chuM. mATe avazya kSamApAtra chuM. AvuM huM TharAvI zakIza. upAdhyAyajI mahArAje kahyuM che ne ? zubha Azaya hoya to azuddha kriyA paNa zuddha kriyAnuM kAraNa banI jAya che. mATe e paNa kalyANakAraka che. Ama mAro 6. - Hpato 2. - Bta | 3 stavopaniSad evaM sthite'pi tava stutau kiJcid bAdhakamityAviSkurvannAhagambhIramambhonidhinA'calaiH sthitaM, zaraddivA nirmlmissttmindunaa| bhuvA vizAlaM dyutimad vivasvatA, vanapravarSa pavana varthatA-rUpA svAmin ! vizve kimapi prazaMsApAtrIkriyate, tatprAya upamAdvAreNa / yathA gambhIraM sAgareNa, nizcalaM parvatena, nirmalaM zaradRtusatkAkAzena, manovAJchitaM candreNa, vizAlaM pRthivyA, tejasvI sUryeNa, balaprakarSaH pavanena varNyate / __varNyatAM nAma, kiM mama stuterAyAtamiti pRcchAkaramiva bhagavantaM prtyaahbhaktibhAva sadoSa stutine ya ucita banAvI deze..pa-zA prabhu ! Ama hovA chatAM ya, hajI ya tArI stuti karavAmAM eka naDatara che, jo - duniyAmAM koI paNa vastunI prazaMsA karavAmAM Ave te mATe bhAge upamA dvArA karAya che. jema ke gaMbhIra hoya ene sAgara sAthe sarakhAvAya che. nizcala parvatathI, nirmaLa zaradaRtunA AkAzathI, manovAMchita caMdrathI, vizALa pRthvIthI, tejasvI sUryathI ane khUba baLavAna hoya e pavanathI sarakhAvAya che. eTale ke - koI bahu gaMbhIra hoya to ema kahevAya che ke A to sAgara jevo gaMbhIra che. Ama upamA dvArA prazaMsA karAtI hoya che. IN-3II to bhale ne karAya, emAM mArI stutine zuM lAge vaLage ? prabhunA jANe A praznano pratyuttara ApatA hoya ema kahe che2. T - T| 2. - vatta | Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 stavopaniSad - 31 guNopamAnaM na tavA'tra kiJci ___dameyamAhAtmya ! samaJjasaM yt| samena hi syAdupamAbhidhAnaM, nyUno'pi te nAsti kutaH samAnaH ? / / 5-4 / / he aparimeyamAhAtmya ! vizvatraye'pi tAdRzaM vastu na, yattava kasyacid guNasya sArUpyaM yAtumalam, ata eva kA'pyupamA taducitA na vidyate, yata upamAyA khyApanaM tu samAnena eva bhavati, bhavatA tu nyUno'pi na vidyate, tarhi samAnasya vArtaMva kA ? yadguNaprakarSastava, tadguNAMzo'pyeSAM sAgarAdInAM neti sphuTa eva nyUnatvasyA'pyabhAvaH, tadguNajAtIyApakRSTaguNavattvasyaiva tannyUnatvarUpatvAt / koTIzvarasakAzAllakSapatenyUnatAvat / iti tvadguNopamAnaviraha eva mama tvtstutyntraayH| | mArA nAtha ! tAruM mAhAbhya aparimita che. traNa jagatamAM paNa evI koI vastu ja nathI, ke je tArA guNanI barAbarI karI zake. mATe ja tArA guNo sAthe meLa khAya evI koI upamA ja nathI. upamA to je samAna hoya enI ja ApI zakAya. paNa tArAthI to koI jUna paNa nathI to samAnanI to vAta ja kyAM rahI ? tArAmAM je guNono prakarSa che, e guNono to sAgara vageremAM aMza paNa nathI. eTalI sIdhI vAta che ke teo tArAthI nyUna paNa nathI. tArAmAM je jAtanA guNo che e jAtanA ja nIcI kakSAnA guNo hota to teo tArAthI nyUna banI zakata. jema ke karoDapati karatAM lAkhapati utarato che tema kahevAya. paNa bhikhArInI to emAM vAta ja kyAMthI Ave ? Ama tArA guNone sarakhAvavA upamAna nathI. e mane stuti 5ravAmAM maMtarAya35 ch.||5-4|| 1. kha - mAnena / 2. ka - naapi| 32 stavopaniSad tarhi bAlizastavAyamazakyAnuSThAnaprayAsa iti prerayantamiva bhagavantamAhastutAvazaktistava yoginAM na kiM ? guNAnurAgastu mamApi nishclH| idaM vinizcitya tava stavaM vadan, na bAlizo'pyeSa jano'parAdhyati / / 2 / / he paramezvara ! tava stutau mama zaktireva nAstIti yad brUSe, tatsatyameva, kintu tattu yoginAmapi samAnam, te'pi tvatstutAvazaktAH, atha ca kurvanti, tadA kathamahameva pratiSedhyaH ? nanu te tu guNAnurAgeNa stutyazaktA api pravartante ityadoSa iti cet ? tadA mamApi guNAnurAgo na kvApi palAyitaH, api tu vatsa ! have tane bhAna thaI gayuM ne ? ke je karavAnI tArI zakti ja nathI e karavAno prayAsa bAliza che. jANe prabhue mIThAzathI evo raNako karyo hoya, tema bhakta pratibhAva Ape che - mArA vhAlA ! tArI stuti karavAnI mArI zakti ja nathI, ema tuM je kahe che te sAva sAcuM che. paNa A vAta to yogIone paNa lAgu paDe che. teo paNa tArI stuti karavA asamartha che. Ama chatAM teo stuti kare to che, to pachI mane ja kema roko cho ? vatsa ! yogIo to mArA pratyenA guNAnurAgathI stuti kare che. mATe teonI zakti na hovA chatAM ya teo nirdoSa che, jANe prabhue Avo khulAso karyo hoya, tema bhakta teno javAba vALe che - are mArA nAtha ! to pachI mAro guNAnurAga paNa kyAMya nAsI nathI 1. ahIMthI kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArya kRta ayogavyavacchedakAbiMzikAmAMthI ta stutimA che. 2. dha - mapA nizca / 3. gha - viniishci| 4. dha - baalsho| Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G19stavopaniSad nizcala eva hRdayagata Aste / evaM nizcayaM kRtvA'haM tava stavaM vadAmi, tasmAd bAlizo'pyahaM nAparAdhaM karomi / itthaM stutisajjo'pyAdAveva svalAghavaM guNAnurAgaM ca prakaTayannAhakva siddhasenastutayo mahArthA ? azikSitAlApakalA kva caiSA ? tathApi yUthAdhipateH pathisthA, skhaladgatistasya zizurna shocyH||3|| he nAtha ! alpAkSareSu mahAn artho yAsAM vidyate, tAH zrIsiddhasenadivAkarasUrikRtAH stutayaH kva ? samyazikSAmantareNaiva prayuktA mamaiSA-''lApakalA ca kva ? mucyatAM tarhi stutikArAbhimAna ityatra svayaM samAdhatte-tathApi yathA gajarAjasya mArge gacchaMstasya zizuH skhalannapi na zocyaH, tathA'hamajJasaGkAzo'pi teSAM viduSAmanucaratayA tacchizukalpo skhalannapi gayo. e to mArA hRdayamAM ja nizcala che. mATe A rIte nizcaya karIne huM tArI stuti karuM chuM, mATe huM bAliza chuM e vAta sAcI, paNa aparAdhI to nathI ja.ll Ama stuti mATe sajja thaIne paNa zarUAtamAM ja potAnI namratA ane guNAnurAgane pragaTa karatA kahe che he nAtha ! jemAM akSaro thoDA che paNa artha ati gaMbhIra ane mahAna che evI zrIsiddhasenadivAkarasUrijIe banAvelI stutio kyAM ? ane abhaNanA lavArAo jevI mArI banAvelI stutio kyAM ? jo koI ema kahe ke AvuM ja che to pachI stutikartA thavAnA abharakhA mukI do ne ? to ahIM samAdhAna che ke - jema gajarAjanI 1. gha - yuthApate pathi0 / 2. gha - zazuzarna / - stavopaniSad naiva zocyA, nApyupahAsyaH / vastutastu mahAjanamArgamupekSyonmArgagamanasyaiva skhalanArUpatvAditi bhaavH| ekenaiva vacasA'rhataH sarvotkRSTatAmAviSkurvannAhajinendra ! yAneva vibAdhase sma, durantadoSAn vividhairupaayaiH| ta eva citraM tvadasUyayeva, kRtAH kRtArthAH paratIrthanAthaiH / / 4 / / he jinendra ! tvaM ghoratapodhyAnAdibhiranekaprakArairamoghairupAyairyAneva durantadoSAn vibAdhase, ta eva doSAstvayi IrSNayeva paradarzaninAmabhISTairdevaiH svahRdayeSvAzrayadAnena santoSitAH, svasmin tdvikaarjnnpAchaLa pAchaLa tenuM madaniyuM jatuM hoya, e kadAca gajarAjanI cAlane anusaravA koziSa kare to ya lathaDiyA khAtuM khAtuM jAya, paNa koI enI niMdA karatuM nathI. e madanIyuM zocanIya banatuM nathI. ema huM ya abhaNa jevo hovA chatAM ya e mahApuruSonA poThiyA jevo chuM. emanA mArge javAno prayatna karuM chuM. mATe huM ya lathaDiyA khAuM, khalanA pAmuM to ya niMdApAtra nathI, hAMsIpAtra paNa nathI. kAraNa ke vAstavika khalanA to e che, jyAM mahApuruSonA mArganI upekSA rIne mArga vAmAM mAve ch.||3|| have eka ja stutithI arihaMta paramAtmAnI sarvotkRSTatA siddha 5ratA 56 cha he jinezvara ! Ape ugra tapa, adbhuta dhyAna vagere aneka prakAranA amogha upAyothI kAma, krodha, mada, matsara, vagere doSono khAtmo bolAvI dIdho. paNa tArA pratyenI IrSyAthI paradarzanIonA ISTadevatAoe e ja doSone potAnA dilamAM sthAna ApIne saMtoSa 1. gha - jinendraji yaa0| 2. gha - vivdherupaaye| 3. gha - tArthA paranIrtha / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7stavopaniSad dvAreNa kRtakRtyAH kRtaaH| ripo ripurmitramiti nyAyena tvadvipakSatvAbhimAnena tvadvibAdhitA doSAH paraitriIkRtA itybhipraayH| pareSAM kAmAdiviDambitatA tu teSAmeva siddhAnteSu prasiddhA, 'prajApatiH svAM duhitaramakAmayata'- ityAdinA / atha paravAdibhyo namaskurvan vyAjanindayA stautiyathAsthitaM vastu dizannadhIzaH, ____na tAdRzaM kaushlmaashrito'si| turaGgazRGgANyupapAdayadbhyo, nama: remyo navapattei gAvA. he adhIzvara ! tvaM tu vastuno yathArthasvarUpamevopadizasi, tatra kimapi vizeSaM na karoSi, kA'tra tava kuzalatA ? paradarzaninastu navInAH paNDitAH, te tu turaGgamasyApi viSANAni svklpnAyo, potAnAmAM kAmAdi doSo janita vikArone thavA dIdhA ane tenA dvArA e doSone kRtakRtya banAvI dIdhA. evI nIti che ke duzmanano duzmana miu. e devoe ya A ja nIti apanAvI lAge che. teo tane duzmana mAne che eTale tArA duzmana - kAmAdi doSone mitra banAvI lIdhA che. te devo kAma vagere doSothI viDaMbanA pAmyA che evuM to emanA ja zAstro kahe che jema ke - prajApatie = brahmAe potAnI dIkarInI kAmanA karI hatI vagere.ll4ll. have paravAdIone namaskAra karatAM vyAjaniMdAthI paramAtmAnI stuti kare che - svAmin ! tuM to vastunA yathArtha svarUpano ja upadeza Ape che emAM kAMI vaghAra-navInatA to karato ja nathI. jevuM che tevuM kahIM 2. T-S - dhIMgane 2. T-S - naya | 36 tavopaniSa0 yopapAdayanti, tebhya eva namo'stu / tAtparyamatra tvaM yathArthadeSTA, pare tvasatpalApina iti| akiJcitkaro yathArthadeSTA'pyaham, kiM svazarIrArpaNapravaNebhyo'pyutkRSTa iti paryanuyogaparamiva bhagavantaM prativaktijagatyanudhyAnabalena zazvat, ___ kRtArthayatsu prasabhaM bhvtsu| kimAzrito'nyaiH zaraNaM tvadanyaH, mAMsAnena vRthA pAluddA svAmin ! jagati svAnusaraNapravaNadhyAnasya sAmarthyenaiva bhavAnurAgiNo'pi prasabhaM tvaM zivamArgayAyinaH karoSi, tAn kRtArthAn karoSi / dIdhuM. emAM tArI kaI kuzaLatA ? paradarzanIo to abhinava paMDito che. teo to evI avanavI vAto kare che ke jANe ghoDAnA ziMgaDA ugADatA hoya evuM ja lAge che. mATe ame to emane ja namaskAra karIe chIe. ahIM tAtparya e che ke Apa vAstavika tatvanuM nirUpaNa karo cho. bIjA to bogasa lavAro kare che.IIpI bhale huM vAstavika tattvanuM nirUpaNa karato houM. paNa vatsa ! huM tamArA mATe zuM karuM chuM ? juo, pelA to potAnuM zarIra suddhA arpaNa karI detA hatA. zuM temanA karatAM ya huM mahAna chuM ? prabhunI A ja parIkSAnuM pepara lakhato hoya tema bhakta kahe che - mArA vhAlA ! game tevA jIvane paNa eka vAra tArA dhyAnanI laganI lAgI jAya, pachI to enA ja prabhAvathI e mokSamArge phALa bharIne pragati kare che, kalyANone pAmIne kRtArtha thaI jAya che A che tArA dhyAnamAtrano prabhAva. tAre kAMI karavuM paDe ne to ja tArA 2. T - dhana | 2. 5 - 2 | rU. 6 - vRthA: | Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 stavopaniSad evaM satyapi paradarzanamohitairajJajanai-stvatto'nyaH sugatAdiH kimarthaM zaraNIkRtya''zritaH ? so'pi tAn kRtArthayiSyatIti ko doSa ityatrAhataddhyAnena kalyANA''ptyA kRtArthatA syAditi tadyogyataiva na, sa tu svamAMsadAnena sakRdeva parodaramapUrayat, narakAtithiM ca tamakaroditi vRthaiva kRpaaluH| kintvadyApi madviSaye'nekA vipratipattaya ityanizcayAnmayi bhavatAM ko'jasA'nurAga iti pRcchantamiva bhagavantaM pratyAhakSipyeta vA'nyaiH sadRzIkriyeta vA, tavAchipIThe luThanaM sureshituH| idaM yathAvasthitavastudezanaM, paraiH kathaGkAramapAkariSyate ? / / 12 / / bhaktanuM kalyANa thAya evo nAnosUno prabhAva thoDI ja che ? prabhu ! amane to thAya che ke AvA pragaTa ne parama prabhAvI Apa ho ne loko buddha vagerenA zaraNe kema jAya che ? e ya kRtArtha karI deze - AvuM koI kahetuM hoya to mAre kahevuM che ke emanA dhyAnathI kalyANa thAya, kRtArtha thavAya evI temanI yogyatA ja nathI. - temaNe to mAtra eka vAra potAnuM zarIra dharIne bIjAnuM peTa bharyuM. bhojana maLe ne jevuM phaLa maLe, tevuM phaLa maLyuM, bIjA divasanI bhojananI ciMtA ya TaLI nahIM, narakano mahemAna thayo e vadhArAmAM. eTale temanI dayA to nAma mAtranI ja hatI.ilull vatsa ! A to badhuM tuM tArA mananuM - tane ThIka lAge te kahe che, paNa jo, hajI paNa mArA viSayamAM keTalA matamatAMtaro che. jema ke ghaNA mAne che ke mArI pAse devo AvyA ja na hatAM. eTale pAkI tapAsa karyA vinA tuM mAro anurAgI thaI jAya e kevuM ? jANe 2. T - tAvI rU8 9 stavopaniSad he bhagavan ! bhavatAM pAdapIThe surapaterluThanaM yadabhUt tadvAGmAtraM kalpanAzilpinirmitamiti paradarzanibhiH kSepaviSayIkriyeta / yadvA'smadeSTA'pi surapatipraNatapAdapaGkajo'bhUt- iti sadRzIkriyeta / vacanamAtreNa tu sarvasyApi sulbhtvaat| kintu yadiyaM bhavatA yathArthA dezanA kRtA, yuktiyuktaM tattvanirUpaNaM kRtam, tat paravAdibhiH kathamapi nirAkartumazakyam / nedaM kSepagocaram, dRSTeSTAbAdhitatvAt / nApi sAdRzyApAdanamapyatra zakyam, pratyakSaM visaadRshyoplmbhaaditi| syAdetat, yathA mayyanurAgAlambanamadhyakSaM nirIkSitam, tathA paramAtmAe AvI abhivyakti karI hoya tema bhakta teno khulAso kare che- mArA vhAlA ! tArA pAdapIThe Indra ALoTato hato A vAtane paravAdIo bogasa kahe, managhaData kahe, A rIte e vAtano pratikSepa kare athavA to amArA bhagavAnane ya Indra praNAma karato hato ema e vAtanI barobarI kare, to emAM kAMI azakya nathI. bolavA mAgathI to badhuM ja sulabha che. arthAt sAcI vAtane paNa khoTI kahetA, ne khoTAne sAcuM kahetA kyAM koIne vAMdho Ave che ? paNa Ape je A yathArtha dezanA karI, yuktiyukta tatvanirUpaNa karyuM, tenI sAme to paravAdIo koI ja pratikAra karI zake tema nathI. e nirUpaNa pratyakSa-anumAnAdithI abAdhita che mATe eno pratikSepa thaI zake tema nathI. ane AvuM zuddhanirUpaNa amArA zAstromAM ya che ema kahIne tenI barobarI paNa karI zakAya tema nathI. kAraNa ke pratyakSa ja dekhAya che ke emAM zuddhanirUpaNa nahIM paNa polaMpola ja che. mATe jinAgamanI barobarI nathI.II12TI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttavopaniSad - rUe pareSAmapyugratapAMsi dRSTAni, tatkimekatra pakSapAtasya bIjamiti bhASamANamiva bhagavantamAhaparaHsahasrAH zaradastapAMsi, ___ yugAntaraM yogamupAsatAM vaa| tathApi te mArgamanApatanto, na mokSyamANA api yAnti mokSam / / 14 / / he nAtha ! pare'nekasahasravatsarAn yAvat tapAMsi kurvantu, yugAntaraM yAvadugrayogAGgAnAmupAsanAM kurvantu, kintu tvadezitavamaparAGmukhA mokSaM yAtukAmA api mokSaM naiva yAnti / asthAnAyAsasyAyAsamAtraphalatvAt, sthAnaM ca tvaddezitamArga eveti hRdayam / zivena tribhuvanaM saMhRtam, brahmaNA tu sRSTamityAdi zrUyate, mayA tu kimapi tAdRzaM na kRtamityabhidadhantamiva bhagavantamAhajaganti bhindantu sRjantu vA puna ryathA tathA vA patayaH pravAdinAm / jo vatsa ! te pratyakSa mArAmAM evuM joyuM ke tane mAro anurAga thaI gayo. paNa ema to te paravAdIonA ugra tapo paNa kyAM nathI joyA ? to pachI eka bAjuno ja pakSapAta karavAnuM zuM kAraNa che ? jANe prabhunA A praznano pratyutara pAThavatA kahe che karuNAsAgara ! e paravAdIo cho ne hajAro varSo sudhI ghora tapasyA kare, cho ne yugonA yugo sudhI ugra cogAMgonI upAsanA kare, to paNa Ape darzAvela mArgathI teo parAmukha che. mATe mokSe javA game teTalA talapApaDa hoya, to ya mokSe nathI ja javAnA. vahelA moDA jyAre paNa tArA cIMdhyA rAhe Avaze tyAre ja mokSe jaze. 2. T - sadasrI | 2. 5 - ifza rU. 5 - patan vinA | 4. T-S - moja.. 6. 5 - miTiMtu | 4o 0 stavopaniSad tvadekaniSThe bhagavan bhavakSaya sopaze tu para tapasvinaET99 svAmin ! paradarzaninAM nAthAstrINi bhuvanAni saMharantu, racayantu vA, kintu saMsArasAgarapAragamanapravINopadezaviSaye tu te'pi varAkA iti pratyakSamIkSyate / sa upadezastu kevalaM tvayyeva niSTho'sti, iti tvAmeva zaraNaM prapannAnAmasmAkaM tairna kimapi prayojanam / ____ jagabhedasargAdyapi phalgutayAnyatropapAditam', atra tvabhyupagamyApi jema goLa-goLa pharavAthI hajAro kilomITara cAlyA pachI paNa tyAM nA tyAM ja rahevAya che. tema kAMI paNa anucita kSetre veThelA kAyaklezanuM phaLa kAyakleza ja hoya che. e mANasa thAkI-pAkIne lothapotha thaI jAya e ja enuM phaLa, kAraNa ke phIlDa ja khoTuM hatuM. ane sAcuM phIlDa to eka mAtra te darzAvelo mArga ja che. - vatsa ! te kadAca sAMbhaLyuM haze ke zaMkare traNa jagatano saMhAra karyo hato, pachI brahmAe tenuM sarjana karyuM hatuM. meM to evuM kazuM ja nathI karyuM, bola AmAM tAre kAMI kahevuM che ? jANe malakatA mukhe prabhue bhaktane prazna karyo hoya ema teno uttara ApatA kahe che - prANezvara! paradarzanIonA mAnelA bhagavAno traNa bhuvanonA saMhAra karo ke sarjana karo, paNa teo paNa saMsArasAgaranuM pAragamana karAvI zake tevo upadeza ApavAmAM to sAva asamartha-bicArA ja che. evuM pratyakSa joI zakAya che. (emanuM jagatasarjana to koNe joyuM bhagavAna jANe) evo upadeza to eka mAtra te ja Apyo che. mATe ame to tArA ja zaraNAgata chIe, pelAonuM amane koI kAma nathI. A to "jo' temaNe jagatanA saMhAra-sarjana karyA hoya 'tonI vAta che, to ya paramAtmA ja sarvotkRSTa siddha thAya che. bAkI to e 1. dRzyatAM vItarAgastotre saptamaH prakAzaH / Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 41 7 stavopaniSad naiSAM prakarSa iti darzitam / AstAmupadezavArtA, tvanmudrA'pyeSAM durlabhetyAhavapuzca paryaGkazayaM zlathaM ca, dRzau ca nAsAniyate sthire c| na zikSiteyaM paratIrthanAthai jinendra ! mudrA'pi tavAnyadAstAm / / 20 / / he jinendra ! paryaGkAsanazAli vikAravihInaM tavedaM zarIram, netre'pi na rUpavikSiptatayA lole'pi tu nAsikopari vyavasthite / etAvatI tava mudrA'pi paratantrANAmIzvarairna zikSitA, tadA muktimArgopadezAdi tu dUra eva tisstthtu| asmAkaM tu tvacchAsanameva tvatprAmANyajJApakamityabhidhatteyadIyasamyaktvabalAt pratImo, bhavAdRzAnAM paramasvabhAvam / saMhArAdinI vAta paNa khoTI che- anyatra siddha karyuM che.II19ll ' are, upadezanI to zuM vAta karavI ? tArI madrA paNa temane durlabha che. e jaNAvatA kahe che mArA vhAlA ! tAruM zarIra paryakAsanathI zobhI rahyuM che. temAM koI jAtano vikAra-cenacALA vagere nathI. tArA netro paNa koI rUpa jovA cakaLavakaLa ghUmI nathI rahyA, caMcaLa nathI, paNa nAsikA upara sthira che. prabhu ! tArI ATalI madrA paNa paradarzanIonA devo zIkhI zakyA nathI. to pachI mokSamArganA upadezanI vAto to dUra ja raho. ||20|| amane to tAruM zAsana ja tAruM prAmANya jaNAve che e kahe che1. gha - vpuu| 2. gha - shlyN| 3. gha - shlthe| 4. gha - sthAm / 5. ga- mApta / gha- mAtma / 42 stavopaniSad kuvAsanApAzavinAzanAya, _ namo'stu tasmai tava zAsanAya / / 21 / / he jinezvara ! tava zAstramasmAbhiH parIkSitam, dRSTeSTAbAdhitatvena tasya samIcInatA jJAtA, tasyA eva sAmarthyAnikhile'pi vizve tvAdRzAmeva prakRSTaM svarUpamityapi pratItiviSayIkRtam / tasmai kutsitasaMskArabandhanAntakAya tava zAstralakSaNazAsanAya namo'stu, sarvajJatayA tvatsvIkArasya tadekanibandhanatvAt / macchAsanaparIkSAmAtreNa kim ? na hyekapakSIyavArtAzravaNamAtreNa kvApi nyAyapravRttirityanyeSAmapi parIkSyatAmityAkUtavantamiva bhagavantaM parIkSitameveti jJApayan prativaktiapakSapAtena parIkSamANA, dvayaM dvayasyApratima prtiimH| he jinezvara ! tArA zAstranI ame parIkSA karI. pratyakSaanumAna vagerethI e abAdhita che - ema joI tenuM samyaktaNuM jAmyuM. ane tenA ja sAmarthyathI samagra vizvamAM tamAruM ja svarUpa prakRSTa che evuM paNa pratIta karyuM. e ApanA zAsana-zAstravacanoe amArA anAdi kALanA kusaMskAronA baMdhanone toDI nAkhyA. sarvajJarUpe ame tAro svIkAra karyo, enA mULamAM che tAruM zAsana. mATe e zAsanane ame bhAvabharyA namaskAra karIe chIe. ra1I. bhoLA bhagata ! mAtra mArA zAsananI parIkSA karavAthI zuM thAya ? koI korTamAM e joyuM che ke ekapakSIya vAta sAMbhaLIne cukAdo ApI dIdho hoya ? mATe badhAnI parIkSA karavI'tI ne ? jANe prabhunA A Azayane sAMbhaLI bhakta kahe che - | mArA vhAlA ! tArI vAta sAva sAcI che. ane eTale ja ame 1. vAza / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 stavopaniSad yathAsthitArthaprathanaM tavaitad, sthAnanirvattharAM revAnAAra2AA he bhagavan ! asmAbhirmAdhyasthyapurassaraM tavAnyeSAM ca zAstrANi parIkSitAni, ubhayatrA'pyadvitIyamekaikaM vastu pratItiviSayIbhUtam, tava zAstre'pratimaM yathArthaM nirUpaNam, anyeSAM ca zAstre dRSTirAgamUlako'pratimaH kdaagrhH| yathA tvaM matstuti parapratikSepaM ca kuruSe, tathA te'pi svadevastuti matkSepaM ceti ko mamAnyebhyo vizeSa iti pRcchantamiva bhagavantaM prativaktisvakaNThapIThe kaThinaM kuThAraM, pare kirantaH pralapantu kinycit| parIkSA karI paNa cUkyA chIe. have enuM rijhalTa paNa kahI daIe. ame koI pakSapAta vinA bahu madhyasthatApUrvaka tArA ane bIjAnA zAstronI parIkSA karI. ane baMnemAM eka eka bejoDa vastu anubhavI. hA prabhu ! hA, tArAmAM ya eka vastu bejoDa che, ne bIjAmAM ya eka vastu bejoDa che. tArA zArAmAM je yathArtha tatva nirUpaNa che, e bejoDa che. ane bIjAnA zAstramAM daSTirAgane kAraNe thayelo je kadAgraha che e ya bejoDa che. ricA bhagata ! tArI vAto to majAnI che, paNa jema tuM mArI stuti kare che ne bIjAono pratikSepa kare che, tema bIjAo paNa potAnA devonI stuti kare che ne mAro pratikSepa kare che. to pachI mArAmAM ne bIjAmAM phera zuM rahyo ? jANe prabhue Avo mITho chaNako karyo hoya, tema bhakta tenuM samAdhAna karatAM kahe che mArA vhAlA ! jeo tAro paNa pratikSepa kare che, teo to potAnA gaLe kuhADAnA AkarA prahAra ja kare che. teo cAhe game 44 savonAlDa __ manISiNAM tu tvayi vItarAga ! na rAjumAtrA manoDanurAriddI he prANezvara ! ye tavApi kSepaM kurvanti, te tu svakIye gale kaThorakuThAraprahArameva tanvanti, te kaJcidapyasamaJjasaM pralApaM kurvantu, kasteSAM vArayitA ? kintu he vItarAga ! ye madhyasthaparIkSakAsteSAM naiSA sthitiH, teSAM cittaM tu tavaivAnurAgi, tadanurAgabIjamapi na rAgamAtram, api tu tava yathArthadezitAdisadguNasampadAM darzanamiti / mA bhUt kSepA, samabhAvena mAM prati mAdhyasthyaM tu syAt, kulakramatyAgasya duSkaratvAditi prerayantamiva bhagavantamAha___ sunizcitaM matsariNo janasya, na nAtha mudrAmatizerate te| tevA lavArAo kare, temanA moDhe koNa garaNA bAMdhavAnuM che ? paNa prabhu ! jeo madhyastha parIkSako che, jemane koIno pakSapAta nathI, teo to baghA darzanono abhyAsa karIne tArA ja anurAgI bane che. ane e anurAganuM kAraNa paNa rAgamAtra nathI, paNa yathArthadezanA vagere saguNonuM darzana che. e jevAthI ja teo ApanA anurAgI thayA che. ane temanA ja abhiprAyanI kiMmata che. jene jhera caDyuM che ene to lImaDo mITho lAge, ne sAkara kaDavI lAge. paNa emanA abhiprAyanI kiMmata hotI nathI.iArakA. vatsa ! bhale teo mArA pratikSepathI aTakI jAya. paNa mArA anurAgI na bane, samabhAve madhyastha bane, to to vAMdho nathI ne ? kAraNa ke kulaparaMparAthI cAlI AvyuM hoya tene choDavuM muzkela hoya che, jANe prabhue bhaktanI khIcaDI tapAsavA Ama dANo dabAvyo 2. 5 - taH | 2. 5 - Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G7 stavopaniSad mAdhyasthyamAsthAya parIkSakA ye, maNau ca kAce ca samAnubandhAH / / 27 / / he nayanAnanda ! ye tvadvacanAni parIkSyApi tvayi rAgAbhAvena madhyasthAste tu ratne kAcazakale ca samAnadRSTaya ityavizeSajJA eva / te'pi tvadasUyijanasya maryAdAM nollaGghayanti, madhyasthA api te matsarisadRzA evetyAzayaH, sthAnAnurAgavikalatvasAdRzyAditi / yadi mAM prati mAdhyasthyamapi doSAya, tarhi kiM kartavyamiti bhaktaparIkSAkAminamiva bhagavantaM pratibhASate - imAM samakSaM pratipakSasAkSiNA mudAraghoSAmavaghoSaNAM bruve| na vItarAgAt paramasti daivataM, na cApyanekAntamRte nysthitiH||28|| hoya tema bhakta pratibhAva ApatA kahe che - - kRpAnAtha ! tArA vacanonI parIkSA karyA bAda paNa jemane tArA para rAga thato nathI ne taTastha beThA rahe che, teone mana to ratno ne kAcanA TukaDA sarakhA ja che, temanI pAse pArakhavAnI daSTi ja nathI. ane te loko paNa tArA dveSIonA kuMDALAmAM ja rahelA che. teo paNa temanA jevA ja che. kAraNa ke jema dveSIone ucita sthAne anurAga nathI, tema teone paNa nathI.il27ll bhalA mANasa ! jo A rIte mArA pratyenI taTasthavRtti paNa doSapUrNa hoya to karavAnuM zuM ? Ama jANe potAnI parIkSA karavA IcchatA prabhune bhakta pratyuttara Ape che - he paramezvara ! paravAdIonI samakSa ja huM yathArtha hovAthI udAra evA svarathI ghoSaNA karuM chuM, ke vItarAga karatA zreSTha deva nathI 46 stavopaniSad __ he paramezvara ! paravAdinAM purastAdeva yathArthatvena sundarasvarAmimAM vArtAmahamavaghoSayAmi, yad vItarAgAcchreSTho devo na vidyate, syAdvAdAd vinA sAmaJjasyaM cApi naasti| parIkSAnantaraM prathamameva kartavyemaivAvaghoSaNA, anyathA tu vyaktaiva dRssttiraagdurntteti| ghoSaNA'pImA nAsAdhAraNA, nAmAntareNa prasiddhatvAditi sasmitamabhidadhAnamiva bhagavantamAhana zraddhayaiva tvayi pakSapAto, na dveSamAtrAdaruciH pressu| yathAvadAptatvaparIkSayA tu, tvAmeva vIra ! prabhumAzritAH smH||29|| he hRdayavallabha ! vItarAgAdisthAne zivAdinAmAntarakaraNe tu svane syAdvAda vinA nyAyasthiti-samyapaNuM paNa nathI. baMne pakSanI parIkSA pachI mANasa taTastha rahyA vinA AvA vAstava pariNAmanI ghoSaNA kare e ja prathama kartavya che ane jo na kare to pachI e vRtti bhayaMkara pariNAma lAvanAra daSTirAga ja che. ' are bhagata ! AvI ghoSaNA to ghaNI thaI cUkI che. joI le eka namUno- zaMkarathI moTo deva nathI ne nyAyathI moTuM darzana nathI. bola have tuM tArI ghoSaNA kare enAthI zuM pharaka paDe che ? Ama maraka maraka hasIne prabhue prazna karyo hoya tema bhakta tenA pratibhAva tarIke eka niSkarSa raju kare che- mArA vahAlA ! je loko A ghoSaNAmAM vItarAga vagerenA sthAne zaMkara vagere mukI de che, emAM kAraNa potAnA darzananI aMdhazraddhA ane bIjAnA darzanano dveSa hoya che. paNa mArI e sthiti nathI. 1. gha - deyeva / 2. gha - bitA / 3. ga - sm| Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 9 - stavopaniSad hemacandrasUrIzvaraziSyapaMnyAsakalyANabodhivijayagaNiguNitA tavopaniSad aa zrIbhuvanabhAnusUrIzvarajI - samatAsAgara paMnyAsapravara zrImadavijayajI gaNivarya - vairAgyadezanAdakSa sImaMdharajinopAsaka zrIhemacandrasUrIzvarajI-ziSya paMnyAsakalyANabodhivijayagaNiguNitA savopaniSad. G7stavopaniSad - 40 pakSazraddhA, cipakSa dveSagna nivalthanuM reSA | mama tu neza sthitiH | yatastvayi mama pakSapAto'sti, kintu na zraddhAmAtreNa, paradarzaneSvarucirapyasti, kintu na dveSamAtreNa / he vIra ! samyaktattvajJAnatannirUpaNalakSaNasyAptabhAvasya yathAvat parIkSAM kRtvA kRtanizcayA vayaM tvAmeva samAzritAH smaH / tvadAzrayaNasya na pakSapAto heturapi tu parIkSAprayuktapAramyavinizcaya ityabhiprAyaH / tadatra samAzritasamanupAlanasujJe nAtaH paraM bruve / iti zrIpAlanapuramaNDanapallaviyApArzvanAthasAnnidhye zrIzyAmalamahAvIrasvAmiprasAdAt zrIsadgurukRpayA vedarasAmbaranayane (2064) vaikrame'bde tpaagcchiiyaacaarydevshriimdvijyprem-bhvnbhaan-pdmkAraNa ke mane tArA para pakSapAta che kharo, paNa enuM kAraNa aMdhazraddhA ja nathI. bIjA darzanonI aruci paNa che, paNa enuM kAraNa dveSa mAtra nathI. vIra ! vastumAtranuM samyajJAna ane enuM samyak nirUpaNa-A AptabhAvanI ame yathArtha parIkSA karI, samyapha nizcaya karyo ane tArA caraNomAM AvI caDhyA. tArA pratyenI A amArI zaraNAgati pakSapAtathI nathI thaI, paNa parIkSAthI karela tArI zreSThatAnA nizcayathI thaI che. mArA nAtha ! zaraNAgatanA sabhyapAlanamAM Apa svayaM nipuNa cho. mATe AthI vadhu have kazuM ja kaheto nathI.ra9II. iti zrI pAlanapuramaMDana palaviyA pArzvanAthanA sAnnidhyamAM zrI zAmaLA mahAvIrasvAminA prasAdathI zrI sadgurunI kRpAthI vi.saM. 2014mAM tapAgacchIya AcAryadeva siddhAntamahodadhi suvizAlaganirmAtA zrImadvijaya premasUrIzvarajI - nyAyavizArada vardhamAnataponidhi Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 stavopaniSad - 4e pariziSTa - siddhasenI batrIzIo - paMDitajI sukhalAla tathA becaradAsa AcArya siddhasenanI upalabdha batrIzIo ekavIza ane temAM vyAyAvatAra meLavIe to bAvIza che. A batrIzIonA avalokananuM sAmAnya ane TUMka tAraNa ahIM ApavAmAM Ave che. enA traNa bhAga che. 1. graMthakartA siddhasenanA yuganI keTalIka paristhitinA sUcanane lagato. 2. siddhasenanI yogyatA ane sthitine lagato. 3. batrIzIonA paricayane lagato. [1] jhIzIonuM vAMcana ane manana karatAM temanI racanAnA yuga viSe mana upara sAmAnya chApa paDe che ke je samayamAM saMskRta bhASAnuM utthAna ane kheDANa khUba ja thayuM haze, je samayamAM 1. siddhasenanA jIvananI mAhitIno kharo AdhAra to emanA graMtho ja gaNAya. emanA graMthomAM batrIzIonuM sthAna sanmati karatAM ghaNI dRSTie caDe paNa che tethI emanuM avalokana ahIM prastuta ja nahi paNa ati Avazyaka che. mATe ja e viSe ahIM thoDo prayAsa karelo che. batrIza batrIzane hisAbe bAvIza batrIzIonAM kula pagho 704 thavA joIe paNa upalabdha mudrita batrIzIomAM emanI saMkhyA 695 nI maLe che. 21 mI batrIzImAM eka padya vadhAre eTale tetrIza paDyo che. jyAre 8, 11, 15 ane 19 e cAra batrIzImAM 32 karatAM ochAM paDyo che. | mudrita batrIzIo ati azuddha ane saMdigdha che. keTaleka sthaLe to seMkaDovAra zrama karyA pachI paNa artha samajAto nathI ane ghaNe sthaLe e saMdigdha rahyo che. jUnI ane aneka likhita pratio ekatra karI, pAThAMtaro meLavI, pachI vAMcavAmAM Ave to ghaNe aMze saMdeha ane bhrama TaLe. atyAre batrIzIne lagatuM amAruM badhuM kathana A zuddha , azuddha ane ardhazuddha pAThonI pUrI ke adhUrI atyAra sudhInI amArI samajane AdhAre thayeluM che. emAM pheraphAra ane sudhArAne ghaNo avakAza che. Spo riziSTa (c) dArzanika vicAro saMskRta bhASAmAM karavAnI ane temane padya suddhAmAM guMthavAnI pravRtti jozabhera cAlatI haze, je samayamAM dareka saMpradAyanA vidvAno potapotAnA saMpradAyanI sthApanA, puSTi ane pracAra mATe tarka ane khAsa karI vAdazAstrano UMDo abhyAsa karI te mAraphata potAnA maMtavyanuM samarthana ane paramaMtavyanuM khaMDana karavAmAM ja kRtakRtyatA mAnatA haze, je samayamAM koI paNa virodhI saMpradAye pratiSThita karelI bhAvanA ane vicArasaraNIne baLe potAnA saMpradAyanA pAyA hacamacavAno saMbhava Ubho thatAM ja e bhAvanAo ane vicArasaraNIone potapotAnI Dhabe laI levAnI ane temane potAnA saMpradAyanuM valaNa ApavAnI bIjA saMpradAyanA vidvAnone pharaja paDatI haze, je samayamAM jijJAsAne lIdhe agara to parasaMpradAyanuM khaMDana karI svasaMpradAyanI pratiSThA sAcavI rAkhavA mATe sacoTa abhyAsa karavAnI vidvAnone pharaja paDatI haze, je samayamAM vaidikadarzananI prasiddha zAkhAo ane mahAyAna saMpradAyanI badhI ja bauddha zAkhAonA (mAtra pustako ja nahi paNa) anugAmI prakAMDa vidvAno astitva dharAvatA haze, je samayamAM vAdavivAda mATe rAjasabhA agara tevI ja prabhAvazALI bIjI sabhAono Azraya levAto haze ane prabhAvazALI sabhAdhyakSane potAnA tarapha AkarSavA tenI prazaMsAmAM stutigraMtho racavAnI agara bIjI tevI pravRtti thatI haze, je samayamAM nyAyapramANacarcA, khAsa karIne parArthAnumAnacaryA ane tene lagatA vAdavivAdanA niyamonI vicAraNA vadhAre thatI haze temaja te viSayanAM zAstro racavA tarapha vizeSa dhyAna apAtuM haze te samayamAM prastuta baoNIzIo racAI hoya ema lAge che. | [2] batrIzIonA vAcana uparathI tenA praNetAne lagatI je nava bAbato skuTa thAya che te A pramANe - (1) nAma :- batrIzIonI racanA vakhate kartAnuM siddhasena nAma Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) stavopaniSad y prasiddha hatuM kAraNa ke pAMcamI batrIzIne cheDe te nAmano ullekha che. (2) jAti :- zruti ane upaniSadono maulika abhyAsa temaja saMskRta bhASAnuM prabhutva pUrvAzramamAM temanA brAhmaNatvanI sUcanA Ape che. (3) saMpradAya :- teo jainasaMpradAyanA to hatA ja paNa temAM ye zvetAMbara hatA, digaMbara nahi ja, kAraNa ke digaMbara paraMparAmAM mAnya nahi ane zvetAMbara Agamone nirvivAda mAnya evI mahAvIranA gRhasthAzrama tathA rAmareMdranA zaraNAgamananI vAta teo varNave che. (4) abhyAsa ane pAMDitya :- temano tatkAlIna badhAM ja vaidika darzanono, mahAyAna saMpradAyanI badhI ja zAkhAo ane AjIvika darzanano maulika UMDo abhyAsa hovA uparAMta jaina darzanano talasparzI abhyAsa hato, kAraNa ke teo te badhAM ja darzanonAM maMtavyo TUMkamAM paNa spaSTapaNe pratipAdakapaddhatithI nAnAM nAnAM prakaraNomAM varNave che. ane tema karI badhA ja vidvAnono sarva darzanono abhyAsa sulabha karavAno TUMko mArga khullo mUke che. (5) svabhAva :- temano svabhAva sadA prasanna ane upahAsazIla haze. kAraNa ke teo ghaNI vAra eka sAmAnya vastune evI Dhabe varNave che ke jene sAMbhaLatAMveMta game tevo gaMbhIra mANasa eka vAra to khaDakhaDATa hasyA sivAya bhAgye ja rahI zake. (6) dRSTi :- temanI dRSTi samAlocaka hatI eTale teo tarkadvArA koI paNa vastunuM nirbhaya parIkSaNa karatAM. (7) rAjA, sabhA ane vAdagoSThino paricaya :- teone koI paNa rAjAno khAsa paricaya hato, kAraNa ke teo eka stuti koI rAjA viSe ja race che. rAjasabhAno paricaya paNa te stuti uparathI ane vAdaviSayaka batrIzIo uparathI spaSTa thAya che. vAdagoSTimAM to temane aMgata ja ubhA rahevAno ane bIjAonI evI goSThio najare jovAno 1. juo batrIzI 5, 6, 2, 3. 2. dA.ta. batrIzI 6-1, tathA 8-1, 12-1. ra pariziSTa ha khUba ja prasaMga Avyo hoya ema lAge che. kAraNa ke teo vAdanA niyamonuM ane jalpavitaMDAnA doSonuM najare joyuM hoya evuM tAdRza varNana kare che. (8) pratibhA :- temanI pratibhA navasarjanakAriNI hatI ema lAge che. kAraNa ke temaNe stutio racavAmAM pUrvAcAryonuM anukaraNa hovA chatAM temAM bahu ja khUbI ANI che ane bIjAoe kahela vastune taddana navI rIte ja kahI che, keTalAMka maMtavyo to taddana apUrva ja temanI kRtiomAM dekhAya che ane cAlu prathA viruddha vicAro mUkavAnuM pratibhAbaLa paNa temanAmAM che. (9) tattvajJabhaktiHemanI bhagavAna mahAvIra pratyenI bhakti mAtra zraddhALunI bhakti nathI paNa tattvajJanI bhakti che. kAraNa ke temaNe potAnI stutiomAM je bhaktibhAva ThAlavyo che tenI pAchaLa prerakatattva mukhyapaNe mahAvIranA tattvajJAnanuM UMDuM ane marmagrAhI bhAna ja che. mahAvIranA tattvajJAnanI je je bAbatoe temanA hRdaya upara UMDI asara karI ane jene lIdhe teo jainadarzanarasika thayA te bAbatonI vizeSatA camatkArika rIte varNavIne ja teo mahAvIra pratye potAnI jAgatI zraddhA ane bhaktine pragaTa kare che. kharI rIte teo stutine bahAne mahAvIranA tattvajJAnanA utkRSTapaNAne darzAvavAno prayatna kare che. [3] batrIzIonA paricayane bahiraMga ane aMtaraMga e be bhAgamAM vaheMcI AgaLa cAlIe. (ka) batrIzIonI bhASA saMskRta che paNa te sAdhAraNa kakSAnI na hotAM dArzanika ane AlaMkArika pratibhAsaMpanna vidvAna kavine chAje tevI prauDha ane gaMbhIra che. padhono baMdha kAlidAsanAM po jevo suzliSTa ane tenI rIte vaidarbhIprAya che. prApya batrIzIomAM lagabhaga 17 chaMdo vaparAyelA che. vastucarcAvALI sAtamI sivAyanI badhI ja dArzanika batrIzIomAM phakta anuSTupa chaMda che ane temAM prAraMbhamAM tathA aMte chaMdobheda paNa nathI, jyAre stuti, samIkSA ane Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GR7 stavopaniSad - 3 prazaMsAtmaka batrIzIomAM judA judA chaMdo che ane temAM moTe bhAge prAraMbha temaja aMte chaMdobheda paNa che ja. (kha) viSayanI dRSTie sthUla vargIkaraNa karIe to prApya batrIzIonA mukhyapaNe traNa varga paDe che. pahelI pAMca, agiyAramI ane ekavIsamI e sAta stutyAtmaka che. chaThThI ane AThamI samIkSAtmaka che ane bAkInI badhI dArzanika temaja vastucaryAtmaka che. sutyAtmaka vargamAM agiyAramI Ave che te koI rAjAnI stutirUpe che ane bAkInI badhI bhagavAna mahAvIranI stutirUpe che. temAM je ekavIsamI mahAvIraddhAviMzikA Ave che tenI bhASA, racanA ane vastunI bIjI batrIzIo sAthe sarakhAmaNI karatAM ema lAge che ke te batrIzI koI judA ja siddhasenanI kRti che ane game te kAraNathI divAkaranI manAtI kRtiomAM dAkhala thaI divAkarane nAme caDI gayelI che. samIkSAtmaka vargamAM chaThThI batrIzI zAstranA praNetAnI samIkSA kare che, jyAre AThamI batrIzI jalpAtmaka vAdakathAnA guNadoSanI samIkSA kare che. dArzanika ane vastucaryAtmaka vargamAM sAtamI batrIzI vAdakathAne lagatA niyamonuM svarUpa varNave che. jyAre bIjI badhI dArzanika che. dArzanikamAM cha batrIzIo to atyAre paSTapaNe jainatara darzananI carcAvALI che, jemAM veda nAmanI navamI batrIzI upaniSadamAnya saguNa nirguNa puruSatattvanuM svarU5 varNave che. bAramI nyAyadarzananuM. temI sAMkhyadarzananuM, caudamI vaizeSikadarzananuM, paMdaramI bauddhadarzananuM, soLamI (?) kadAcit niyati (AjIvikA) 1. upalabdha ekavIsamI ane bAvIzamI uparanI TIkA upalabdha che ane mudrita che. ekavIsamI batrIzI upara soLamA saikAmAM udayasAgara sUri (vidhipakSIya-AMcalika) nI TIkA che. ane 22 mI batrIzI nyAyAvatAra upara prasiddha AcArya siddharSinI TIkA che. bIjI eke batrIzI upara koInI TIkA hajI sudhI jANI ke sAMbhaLI nathI. 4 riziSTa (c) darzananuM svarUpa Alekhe che. bAkInI dazamI, sattaramI, aDhAramI, ogaNIzamI, vIzamI ane bAvIzamI e cha to phakta jainadarzanane lagatI bhAse che. jemAM bAvIsamI phakta jainasammata nyAya-pramANavidyAnuM nirUpaNa kare che. 1. stutyAtmaka :- mayUranuM sUryazataka, bANanuM caMDIzataka, samatabhadra ane jaMbUkavinA jinazataka temaja rAmacaMdra bhAratInuM buddhiviSayaka bhaktizataka e stutirUpa che. paNa teomAM prastuta batrIzIonI peThe tattvajJAnamUlaka stuti nathI, tethI prastuta banIzIo sAthe emanI sarakhAmaNI asthAne che. evI sarakhAmaNI mATe yogya to samaMtabhadranuM svayaMbhUstotra che. svayaMbhUstotramAM koI ekanI nahi paNa covIze tIrthakaronI stuti che. jyAre prastuta batrIzIpaMcakamAM phakta mahAvIranI stuti che. svayaMbhUstotramAM kula padho 143 che, jyAre prastuta batrIzIonAM padho 160 thAya che. ATalA taphAvata uparAMta bannemAM aneka prakAranuM arthasUcaka sAmya che. jemAM chaMda, upakrama, upasaMhAra, keTalAka khAsa zabdo, zailI temaja vastukAnAo ane upAdAnanI bAbatanuM samAnapaNuM sarakhAmaNI karanAranuM mukhyapaNe dhyAna kheMce che." 1. samAna arthavALAM paDyo svayaMbhUstotra batrIzI jino jitakSullakavAdizAsanaH 5 prpccitkssullktrkshaasnH| 1-9 samantabhadram 143 samantasarvAkSaguNam 1-2 naitat samAlIDhapadaM tvdnyaiH| 41 parairanAlIDhapathastvayoditaH 1-13 jine tvayi suprasannamanasasthitA vayam 129 tvayi prasAdodayasotsavAH sthitaaH| tvadAzrayakRtAdarAstu bayamadya vara ! sthitI rU-2 mayApi bhaktyA pariNayase'dya / 35 na kevalaM zrAddhatayaiva nUyase 1-4 vAksiMhanAdaiH 38 sugadasiMhanAdaH kRtaH 3-26 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G7stavopaniSad jema svayaMbhUstotramAM aneka chaMdonI pasaMdagI che temaja batrIzIpaMcakamAM paNa che. svayaMbhUstotranI zarUAta svayaMbhU zabdathI thAya che ane samApti (glo.102) zleSamAM kartAnA (samatabhadra) nAma sAthe thAya che. batrIzIpaMcakamAM paNa ema ja che. emAM paNa pahelo svayaMbhU zabda che ane aMte zleSamAM (ba.5,32) kartAnuM siddhasena nAma che. aneka samAna zabdo bannemAM eka athavA bIjI rIte vaparAyelA khAsa dhyAna kheMce che. tattvajJAna dvArA stutya devanI mahattA jaNAvatAM amuka prakAranuM tattva teM ja pratipAdana karyuM che. bIjA koIe nahi evI anyayogavyavacchedanI" zailI bannemAM eka sarakhI che, je zailIne AgaLa jatAM vidyAnaMdIe AptamImAMsAmAM ane hemacaMdre potAnI bIjI dvAaizikAmAM apanAvI che. "he prabhu ! tArI spardhAthI tArI barAbarI karavA nIkaLela bIjA tapasvIo chevaTe hArI tAre ja zaraNe AvyA." A AkhI vastu bannenI stutimAM jevIne tevI che." pariziSTa za samatabhadra ane siddhasena bannee potapotAnI stutimAM IMdranA sahasrAkSapaNAnI prasiddhi upara je kalpanA karI che te binapratibiMba jevI che. banne stutikAronI stutinuM arthopAdAna mukhyapaNe tatvajJAna che. banne jaNa jaina tatvajJAnanA AtmArUpa anekAMtanI viziSTatA aneka rIte darzAvI te dvArA tenA prarUpaka tarIke potapotAnA stutya devonuM mahattva gAya che. bannenI stutiomAM jyAM ane tyAM stutine bahAne jaina tatvajJAnanAM vividha aMgo ane jaina AcAranA vividha aMzonI ja viziSTatA najare paDe che. kharI rIte banne stutionuM Arthika upAdAna eka mAtra jaina tattvajJAna ane jaina AcAra che. svayaMbhU-brahmA, mahezvaziva ane puruSottama - viSNu e paurANika trimUrtinI deva tarIke je bhAvanA lokamAnasamAM pratiSThita thaI hatI ane je bhAvanA saddharmapuMDarIka jevA jUnA bauddhagraMthomAM bauddhavidvAno dvArA buddhanI sAthe joDAyelI ApaNe joIe chIe te bhAvanAne te ja paurANika zabdomAM laI siddhasena" ane "samaMtabhadra bannee ochAvattA pramANamAM potAnA stutya deva tIrthakaramAM jaina zailIe siMhanAda zabda bauddhapiTakamAMnA majhimanikoyamAM siMhanAdasuttamAM bahu pahelethI prasiddha che ane azvaghoSa paNa tene lIdho che. nanAra hiMdanAruM la05 jJa084. gItA 1-12 mAM paNa e zabda che. padyamAM AvelA samAna zabdo svayambhU svayaMbhU0 1 batrIzI 1-1 vasudhAdhU svayaMbhU0 3 batrIzI pa-5 rUti nirupama svayaMbhU0 102 batrIzI pa-32 1. sarakhAvo batrIzI 1,26-27-28,3,20 sAthe svayaMbhU 19, 25, 33 2. yamIzvaraM vIkSya vidhUtakalmaSaM tapodhanAste'pi tathA bubhUSavaH / vanauH vamavadhyayuddhayaH phAmapaoN rUAramAM praveze nA svayaMbhU0 134. anye'pi mohavijayAya nipIDya kakSAmabhyutthitAstvayi viruuddhsmaanmaanaaH| aprApya te tava gatiM kRpaNAvasAnA-stvAmeva vIra ! zaraNaM yayurudvahantaH / / 2.10 1. svayaMbhU 89 ane batrIzI pa-15. 2. dA.ta. svayaMbhU 14, 22, 23, 24, 25, 33, 41, 42, 43, 44, para, 54, pa, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 82, 98, 99, 100, 101, 118, 119, 120, ane batrIzI 1-20, 24, 26, 28, 29. 2-25, 3-3, 8, 10, 11-4, 19 vagere. 3. emeva ha lokapitA svayaMbhUH cikitsakaH sarvaprajAna nAthaH / ItyAdi. saddharmapuMDarIka pR0 329 amarakozamAM paNa buddhanA nAma tarIke ayavAdI ane vinAyaka zabdano upayoga thayelo che. kharI rIte to e banne zabdo vaidika saMpradAyanA che. 4. 1, 1.2, 1.3, 1 5. svayaMbhU0 1. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 riziSTa (c) G7stavopaniSad - baMdhabesatI karI lokone ema sUcavavAno prayatna karyo che ke tame je brahmA, mahezvara ane viSNune mAno cho te trimUrti to kharI rIte jaina tIrthakara ja che. bIjA koI nahi. e ja rIte lokomAM pratiSThA pAmelA IMdra, sUrya vagere vaidika devone tathA AdisAMkhya-kapila jevA tatvajJa maharSine tema saddharmapracAraka tarIke tathA zAstA tarIke comera khyAti pAmela tathAgata-sugatane e banne stutikAroe ochAvattA pramANamAM apanAvI potAnA stutya tIrthakaramAM temano vAstavika artha ghaTAvI lokone temAM ja temano sAkSAtkAra karI levA sUcavyuM che. A ja vastu ApaNe bhaktAmara (23-26) ane kalyANamaMdira (18) mAM paNa joIe chIe. upaniSado ane gItAnA abhyAsanI UMDI chApa prastuta stutipaMcakamAM ja nahiM paNa, bIjI aneka batrIzIomAM spaSTa dekhAI Ave che. paraMtu svayaMbhUstotramAM tevI nathI. brAhANa dharmamAM pratiSThita AzramavyavasthAnA anugAmI kAlidAse lagnabhAvanAnuM aucitya jaNAvavA mahAdeva ane ajanA lagnakAlIna nagarapravezano prasaMga laI te prasaMgathI harSotsuka thayelI strIonA avalokanakautukanuM je mArmika zabdacitra kheMcyuM che tevuM citra azvaghoSanA "kAvyamAM ane siddhasenanI stutimAM paNa che. phera eTalo che ke azvaghoSa ane siddhasena banne zramaNadharmamAM pratiSThita ekamAtra tyAgAzramanA anugAmI hovAthI emanuM e citra vairAgya ane gRhatyAga sAthe baMdha bese tevuM hoI temAM buddha ane mahAvIranA gRhatyAgathI khinna ane nirAza thayela strIonI zokajanita ceSTAonuM sUcana che. vasaMtatilakA chaMdavALI bIjI batrIzI vAMcatAM ja bhaktAmara ane kalyANamaMdiranuM maraNa thaI jAya che. emAM zabdavinyAsa, zailI, prasAdaguNa ane kalAnAnuM keTaluMka sAmya hovA chatAM eka taphAvata dhyAnamAM Ave che ane te e che ke e batrIzImAM siddhasenanA sahaja tattvajJAnanI Urmio dekhA de che." jyAre bhaktAmara 1. kumArasaMbhava sarga 7 zlo. pa6 raghuvaMza sarga 7 zlo.5 2. buddhaca. sarga 8, zlo. 20. 3. ba.5, 10-11 AmAMno dazamo zloka sauMdaranaMdanA 6-4 nI chAyA che. jemake - apUrvazokopanataklamAni netrodakaklinnavizeSakANi / vivijJamAvanAnanAni vinApavAthaparAyabAIne || 5, 10. sA khedasaMsvinnalalATakena nizvAsaniSpItavizeSakeNa / ntiAvanAkSeT muzkena tathI mattaramanyatra vizamAnA || sI 4 glo0 6 4. sarakhAvo ba. dhinne mitra 2, 8, bhaktAmara 15, kalyANama. 20. ba. kSani 2. 23, kalyANa maM. zloka 11, 15. zailI mATe ba0 2-15, bhaktAmara 29, kalyANa maM. 7 kalpanA mATe ba. 27-28-29, bha. 17-18-19. 5. ba.2, 19, 22, 25, 31. 1. 2. sarakhAvo 1-1, 2-1, 19. svayaMbhU 3-5. batrIzI gItA avyaktamavyAhatavizvalokamanAdi- | anAdimadhyAntamanantavIryamanantabAhuM shshimadhyAntamapuSpapApam 1-1. sUryanatram e 11,19. samantasarvAkSaguNaM nirakSaM svayaMprabhaM sarvendriyaguNAbhAsaM sarvendriyavivarjitam sarvAtAvamAsam 1-2. ao 13,14. zvetAzvatara eDa 13, 16-17 vidyAmadezvaram 2-1. mane tu mahezvara| zvetA 4,10. vaDhaIT&taram 2-1. kaTha. 1-2 ane gItA 8-15 3-8 zvetA 1-2, 6-1, 10-23, 24 gItA 6-11-13, zvetA 4-10-11 10-28 gItA 2-4) 13-32 kaTha. 2-5 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)stavopaniSad - 6e ane kalyANa maMdiramAM kyAMye tattvajJAnano unmeSa ja nathI. kalyANamaMdira siddhasenanI kRti hota to temAM ja tenuM sahaja tattvajJAna ekAdavAra to AvyA vinA na ja raheta ema kahevAnuM mana thaI jAya che. trIjI bIsInA AraMbhamAM puruSottamatvanI je bhAvanA mahAvIramAM AropAI che te gItA (a.15) mAMnA puruSottamanA ane yoga sUtra (1, 24) mAMnA puruSavizeSanA varNanane AbhArI hoya evI kalpanA thAya che. vaitAlIya chaMdamAM cothI stuti vAMcIe chIe tyAre viSayabheda chatAM zabdabaMdha ane raNakAranI samAnatAne lIdhe kAlidAsanA (kumArasaMbhava sarga 4) rativilApa ane (raghuvaMza sarga 8) ajavilApanuM tathA azvaghoSavaNita (sauMdaranaMda sarga 8) naMdanA prIvighAtanuM smaraNa thayA vinA rahetuM nathI. pAMcamI stuti jo ke batrIzazlokapramANa eka nAnI kRti che chatAM temAM gRhasthAzrama, gRhatyAga, kaThora sAdhanA mATe vanavihAra, thayela bhayaMkara parISaho ane te upara meLavelo vijaya, prApta thayela divya jJAna ane te vaDe lokomAM karela dharmapracAra e mahAvIranA jIvanane lagatI bAbatonuM taddana TUMkANamAM kramika varNana hoI ene vAMcatAM ema thaI Ave che ke jANe mahAvIranA jIvananuM TUMkamAM citta kheMcatuM A nAnakaDuM kAvya ja na hoya ! stutipaMcakamAM mukhya vastu stuti che ane stuti eTale asAdhAraNa guNanuM kathana. tethI e to jovAnuM prApta thAya ja che ke siddhasene potAnA stutya mahAvIranI asAdhAraNatA kaI rIte varNavI che. A daSTie stutipaMcaka jotAM temAM varNavAyelI asAdhAraNatAne mukhyapaNe cAra bhAgamAM vaheMcI zakAya. (1) saMpradAyasvIkRta zarIranA atizayanA varNana dvArA, (2) jIvanamAM banyA tarIke zAstramAM noMdhAyelI pariziSTa QR adbhuta ghaTanAonA varNana dvArA (3) anya saMpradAyo ane temanA mAnya AcAryonA adhikSepa karI vasaMpradAya ane tenA praNetA mahAvIranA caDiyAtApaNAnA varNana dvArA ane (4) AcAra, vicAra, bhASA, dRSTi ane tAtvika siddhAMtanI bAbatamAM anya pravAdIo karatAM mahAvIranI viziSTatAnA varNana dvArA. agiyAramI batrIzI pachI guNavacanadrAviMzikA evuM nAma mudrita che. temAM koI rAjAnI stuti che. jANe ke stutikAra te rAjAnI sAme rahIne ja tenA teja, parAkrama Adi guNonuM kavisulabha vividha kAnAo ane alaMkAro vaDe aneka judA judA chaMdomAM varNana karatA hoya ema e stuti vAMcatAM lAge che. 2. samIkSAtmaka :- chaThThI batrIzImAM AptanI samIkSA che, je samaMtabhadranI AptamImAMsA ane vidhAnaMdInI AptaparIkSA yAda Ape che. A traNemAM AtanuM nirdhAraNa ane ArtA tarIkenI chellI pasaMdagI samAna hovA chatAM traNenA mArgamAM thoDo thoDo phera che. samaMtabhadra sAdhAraNa lokamAM AptatvanAM sAdhaka manAtAM badhAM ja bAhya lakSaNanuM nirAkaraNa karI AtatvanA kharA sAdhaka tarIke eka mAtra vItaraNatvane mukarara kare che ane tevuM vItaraNapaNe bIjA koImAM nathI paNa jaina tIrthakaramAM che ema pasthApe che. ane e sthApavA enA anekAMtasparzI zAsananuM mArmika rIte varNana karatAM potAnuM jaina tatvajJAna temAM goThave che. vidhAnaMdI jaina arihaMtano Apta tarIke nirdhAra karavA mATe vastu to samaMtabhadranI ja le che. 1. camareMdrano prasaMga 2, 3. saMgamano parISaha 5, 18. 2. ba. 1, 5, 6, 7, 12 3. dA.ta. 1, 18-24 Adi. 4. juo zloka. 22 5. juo AkhamI. zlo. 1-7 1. ba. 1-14. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dara (c)stavopaniSad paNa taiyAyikAdisaMmata Izvara, sAMkhyamata kapila ane bauddhasaMmata suratanA AptapaNAnuM temanAM maMtavyomAM virodha darzAvI khaMDana kare che. ane mImAMsakasaMmata vedanA apauruSeyatva tathA asarvajJavAdane paNa pramANaviruddha batAve che. e rIte te potAnI AptaparIkSAmAM virodhI darzanonI nAmanirdezapUrvaka savistara khaMDanAtmaka samIkSA kare che. jyAre siddhasena potAnI chaThThI batrIzImAM e ja vastu bIjI rIte mUke che. te jue che ke mahAvIrane Apta svIkAravA sAme mukhya ADI jUnAne vaLagI rahevAnI ane jUnAmAM satya jovAnI parIkSAzUnya zraddhA e che. tethI e pahelAM purAtanapaNuM eTale zuM ? ane purAtanatA sAthe satyano saMbaMdha zo che enI kaThora ane talasparzI samAlocanA karedeg che. ema karatAM te duzmano vadhI javAnI ke niMdA thavAnI ke bIjI koI paNa jAtanI paravA karyA sivAya potAno tarkapravAha vahevaDAvye jAya che ane badhI ja vastu tarkathI parIkSApUrvaka svIkAravI ke choDavI joIe e sUcavI chevaTe tarkanI kasoTIthI pote mahAvIrane ja Akha tarIke svIkAre che. kAlidAse jUnAmAM guNa jovAnI ane navAmAM khAmI jovAnI aMdhazraddhAno tarkapUrvaka niSedha karyo che. paNa te mAtra kAvyane uddezIne ane taddana TUMkamAM ja, jyAre siddhasene purAtanatA ane navInatAnI samIkSA karI che te bahu vividhatAvALI ane sarvaviSayamAM lAgu paDe tevI che. tethI ja ame pahelAM kahI AvyA chIe ke purAmaceva na sAdhu sarvam I. kAlidAsanuM padha chaThThI batrIzImAM bhAgAyamANa thayeluM bhAse che. kAlidAsanA e ja padhanuM chelluM pAda e ja bhAvamAM thoDA zAbdika pheraphAra sAthe pahelI batrIzImAM dekhAya che. 1. dA.ta. chaThThI batrIzI zlo. 1, 5, 8, 16 2. pUrajhaLavAnyamatirmavAnaiH ba. 1-9, mUha: parapratyayanevavRddhi: mAlavikAgnimitra aM.1. prastAvanA. pariziSTa zala AThamI batrIzImAM mAtra paraparAjaya ane svavijayanI IcchAthI thatI jalakathAnI samIkSA che. jAkathA karanAra sahodaravAdIomAM paNa kevI zatrutA jAme che, jalpakathA karanArAomAM satya ane Avezano tathA tyAga ane kuTilatAno kevo virodha che, e kathA karanAra vAdI vAdano cukAdo ApanAra sabhApatinuM kevuM ramakaDuM banI zAone kevI rIte upahAsAspada banAve che, kalyANa ane vAdanA mArgo kevI rIte eka nathI, lALa uDADatI karoDo kalahakathA karatAM eka zAMtikathA kevI rIte caDe che. vAdIne kevI rIte ujAgaro karavo paDe che, ane te hArajIta bannemAM kevI rIte maryAdA khoI bese che, kathAkalahane dhUrta vidvAnoe mImAMsA jevA suMdara nAmamAM kevI rIte pheravI nAMkhyo che vagere aneka jAtanA jAkathAnA doSonuM enI samIkSAmAM mArmika ane manoraMjaka "uddhATana che. 3. dArzanika ane vastucaryAtmaka :- sAtamIra batrIzIne aMte 1. ba. 8 - 1, 2, 4, 7, 9, 12, 16, 24. 2. sAtamI batrIzInA pahelA padyamAM dharmArthI-dhikRtArane evuM pada che. e ja rIte agiyAramI rAjaprazaMsAbatrIzImAM madIpAnosati evuM 22 muM padya che. pro. yAkobInI kalpanA dharmakIrti pachI ja siddhasena thayA virSanI jeNe jANI hoya tene uparanAM pado joI evI kalpanA thaI AvavAno saMbhava che ke siddhasene potAnA vipakSI dharmakIrtinuM sUcana to ukta padothI karyuM na hoya ? kAlidAsanA samayano vicAra karanAra keTalAka vidvAno enA kAvyamAMthI aMda-kumAra, dinAga Adi zabdo laI tene AdhAre samaya viSe aneka kalpanAo kare che. koI graMthakAranA samaya viSenuM anumAna kADhavAmAM AvI khAsa zabdaviSayaka paddhati ghaNIvAra anupayogI ja ema to na ja kahI zakAya. paraMtu ahIM eTaluM ja jaNAvavAnuM che ke bIjAM balavattara pramANone AdhAre samayano nirdhAra thayo hoya to ja AvI zabdaprayoganI dalIlane enA poSaka tarIke mUkI zakAya. AvI dalIlathI taddana svataMtrapaNe Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa pApa nipA 63 vAdopaniSad evuM nAma che je barAbara sArthaka che. kAraNa ke emAM vAdakaLAnA rahasyanuM ja TUMkamAM paNa mArmika varNana che. sokreTisanA jamAnAmAM ane te pahelAM paNa prAcIna grIkalokomAM vAdakaLA vikaselI hatI. e kaLAnA zikSako sophIsTo (Sophists) kahevAtA ane teo juvAnone jAheramAM bolavAnI ane carcA karavAnI kaLA zIkhavatA. e zikSaNamAM potAnA pakSanI sAbitI ane sAmA pakSanuM khaMDana e ja AvatAM. e ja rIte AryAvartamAM brAhmaNakALanA yajJavATakomAM mImAMsA thatI ane upaniSadkALanI brahmapariSadomAM paNa mImAMsA thatI. e mImAMsAthI carcA-kathAnuM svarUpa ghaDAyuM ane tenA vAda, jalpa ane vitaMDA jevA prakAro ane tenA niyamo ghaDAyA. eno vikAsa eTale sudhI thayo ke e viSayanAM khAsa zAstro ane khAsa prakaraNo racAyAM, je brAhmaNa ane zramaNonI saMpradAyapracAra tema ja vijayanI bhAvanAno purAvo che. prastuta batrIzImAM evA ja sAhitya ane evI bhAvanAnI preraNA che. temAM kartAe spaSTa kahyuM che ke jo zobhAzALI pharamAno meLavavAM hoya to sabhAomAM vAdavivAda karIne ja meLavavAM yogya che. vAdIe sabhAmAM jaI pahelAM zuM tapAsavuM, pachI zuM karavuM, kevI rIte bolavuM, kayA guNo dhAraNa karavA, ane kaI bAbata jatI karavI, vagere vAdakathAnAM aneka rahasyo e batrIzImAM kAvyatva sAthe jovA maLe che. navamI vedavAda nAmanI batrIzImAM upaniSadna brahmatattva prAcIna samayano nirdhAra kadI karI zakAya nahi. ame bIjAM sabaLa pramANothI e to batAvyuM ja che ke siddhasena dharmakIrtinI pahelAM thayela hovA joIe tethI ukta pado samaya viSenI kalpanAmAM sahAyaka thaI zake tema nathI. 1. nyAyadarzana a.2, 1, 1-3. nAgArjunanI vigrahavyAvartanI, yogAcAryabhUmizAstra ane prakaraNAryavAcA (A bAbata mATe vAMco 'Buddhist Logic before Dinnaga' ja. ro. a. so. julAI 1929 pR. 457) 64 pariziSTa ha padmabaddha upaniSadonI Dhabe ane emanA ja zabdomAM moTe bhAge varNavAyeluM che. emAM khAsa karI zvetAzvatara upaniSadno AdhAra che. ane kyAMka kyAMka brahmavarNanavALI prasiddha RgvedanI RcAo paNa sAMkaLavAmAM AvI che. e AkhuM varNana eTaluM badhuM ane evuM virodhagarbhita che ke te koI vipakSI dvArA khaMDanadRSTithI lakhAyuM hoya to tevo paNa saMbhava lAge che ane jo te koI zraddhALu vedAntI dvArA lakhAyuM hoya to te tenA UMDA tattvajJAnanI pratIti karAve ema che. bAramImAM nyAyadarzananuM, teramImAM sAMkhyadarzananuM, caudamImAM vaizeSikadarzananuM ane paMdaramImAM bauddhadarzananI zUnyavAdAdi zAkhAonuM varNana che. ati azuddhine lIdhe emAMnuM vaktavya taddana spaSTa rIte samajAtuM nathI. chatAM ya eTaluM to lAge ja che ke e batrIzIo te te darzananuM pratipAdakasaraNIthI varNana mAtra kare che. nyAyabatrIzI ane vaizeSikabatrIzI anukrame gautama ane kaNAdanA sUtronA abhyAsanI sAkSI pUre che. sAMkhyabatrIzI jotAM spaSTa lAge che ke enI pAchaLa IzvarakRSNanI kArikAthI judA bIjA koI sAMkhya graMthano abhyAsa che, kAraNa ke IzvarakRSNanI kArikAmAM pramANonI je saMkhyA ane pratyakSapramANanuM je lakSaNa ApavAmAM AvyuM che te ukta batrIzImAM nathI. bauddhadarzananuM varNana jotAM ema lAge che ke enI pAchaLa nAgArjunanI madhyamakArikA jevA zUnyavAdI graMtho uparAMta bIjA vijJAnavAdI graMthono paNa mArmika abhyAsa che. dazamI batrIzImAM jinopadezanuM varNana che. emAM saMsAranA kAraNabhUta Arta ane raudradhyAna tathA mokSanA kAraNabhUta dharma ane zukla dhyAnanuM svarUpa varNavAyeluM che. paraMtu e varNanamAM zvetAzvatara ane gItAmAM prasiddha evI sarvayogisAdhAraNa yoganI sthAna, 1-2.sarakhAvo IzvarakR. kA. 3 ane ba.13,5. 3. 1. 10, 23-24. 4. yogadarzana 1, 15-16 yazovijayajInI vRtti sAthe ba. 1, 21, Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G7stavopaniSad Asana, japa, prANAyAma vagere prakriyAnuM digdarzana che ane "yogasUtraprasiddha apara ane para vairAgyanuM spaSTa pRthakkaraNa che. e varNana che to TUMkuM paNa temAM UMDANa ghaNuM bhAse che. soLamI banIzI tenA chapAyelA nAma pramANe niyativAdane lagatI che, paNa kharI rIte emAM zuM vastu che e azuddhine lIdhe barAbara samajAtuM nathI. vaLI emAM niyati zabda paNa dekhAto nathI. jyAre trIjI prIzImAM niyati zabda vaparAyelo che. chatAM be vAta to nakkI ja bhAse che ke emAM koI dArzanika viSayanI carcA che ane te bahu gUDha tathA tArkika vizleSaNavALI che. sattaramIthI vIsamI sudhInI cAra batrIzIo ati azuddha hoI pUrepUrI ane yathArtha rIte samajavI taddana muzkela che. chatAM e cAre jainadarzanane lagatI che e bAbata kadI zaMkA rahetI nathI. sattaramI ane aDhAramI pachI kAMI nAma chapAyela nathI jyAre ogaNazamI pachI daSTiprabodha ane vIsamI pachI nizcayadvAciMzikA nAma chapAyeluM che. vAraMvAra ane bahu parizramapUrvaka jovAthI e bIzIo viSe je kAMI khyAla Avyo che tenuM TUMka tAraNa A pramANe che - sattaramI batrIzImAM Asrava ane saMvara e jaina pAribhASika zabdo Ave che. jANe vyavahAra ane nizcayathI Asrava ane saMvara tatvanuM nirUpaNa karAtuM hoya ema lAge che. saMsAranA kAraNanuM ane mokSanA upAyanuM nirUpaNa e ja e batrIzIno viSaya lAge che. Aryo-zreSThamati puruSo doSone chAMDe che, jyAre pRthajanosAdhAraNa mANaso ghara Adi (sagAM parivAra) ne chAMDI nIkaLI jAya che. paraMtu paropakAramagna puruSo to e bannenuM anusaraNa kare che. (16) A uktimAM kartAe vyavahAra ane nizcaya banne prakAranI pravajyAno samanvaya karelo lAge che. 1. ba. 3, 8. riziSTa (c) karmanuM samAna ke asamAna phaLa je nimittanA saMbaMdhane AbhArI che te nimittanuM jJAna meLavavuM ja joIe. kAraNa ke vastu jANanAra pachIthI saMtApa pAmato nathI. jIva manathI ja viSayone bhogave che. ane manathI ja tyaje che. ema hovAthI karmanuM nimitta zarIramAM che ke bahAra che, bahu che ke thoDuM che e zI rIte jANI zakAya ? (1718) Ama kahI graMthakartA mana dhva manuNAnAM ThAranuM vanyamokSa; e siddhAMtanuM spaSTIkaraNa karatA hoya ema lAge che. mamatvathI ahaMkAra nahi paNa ahaMkArathI to mamatA mAnavAmAM Ave che. kAraNa ke saMkalpa-ahaMkAra vinA mamatA saMbhavatI ja nathI, tethI ahaMkAramAM ja aziva-duHkhanuM mULa che. (19) Ama kahI siddhasena ahaMkArane ja badhA doSonuM mULa sUcave che. ane tenA nivAraNanA upAya tarIkenI nAdamati huM nathI ja evI bauddhabhAvanAne laI tene jainadaSTie apanAvatAM kahe che ke e bhAvanAne abhAva ane bhAvarUpe svIkAravAmAM Ave che. Ama kahI kartA sukhaduHkhanuM svarUpa varNave che. te jJAna ane kriyA bannenI sammilitabhAve sArthakatA batAvatAM kahe che ke jema roganuM mAtra jJAna e roganI zAMti karI nathI zakatuM tema AcaraNazUnya jJAna viSe paNa samajavuM xxxx (27) aDhAramI batrIzImAM anuzAsana-tAlIma karatI vakhate keTakeTalI bAbatonuM dhyAna rAkhavuM joIe e jaNAvavA siddhasene deza, kALa, paraMparA, AcAra, uMmara ane prakRti tarapha dhyAna kheMcyuM che.(1) emaNe zAsana karanAramAM keTalA guNo hovA joIe e jaNAvatAM kahyuM che ke jenAmAM aMdara ane bahAranI zuddhi hoya, saumyatA hoya, jemAM teja ane karuNA banne hoya, je potAnA ane pArakA prayojanane jANavA uparAMta vASpaTu hoya temaja jeNe AtmA upara kAbU meLavyo hoya te ja zAsaka thaI zake. (2) Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 GR7 stavopaniSad - 67 emaNe zaikSa-umedavAranA prakAro batAvatAM kahyuM che ke koI ApoApa utpanna thayela saMdehavALo hoya che to koI bIjAnA prayatnathI saMdehavALo hoya che. koImAM graMtha-zabda dhAraNa karavAnI zakti hoya che, to koImAM artha dhAraNa karavAnI zakti hoya che. tyAre bIjA koImAM graMtha ane artha banne dhAraNa karavAnI zakti hoya che. xxxx (5) AcAranuM varNana karatAM teo kahe che ke ziSyonA AcAra temanA prayojana pramANe aneka prakAranA che. xxxx (6) tyArabAda AvatA gItArtha ane AsevanaparihAra e zabdo (14-15) khAsa jaina paraMparAnA ja sAdhaka che. - 19 mI bIlImAM jainadarzanaprasiddha jJAnadarzana yAtriko mokSamArga tarIke prathama nirdeza che. (1) pachI jhINI jJAnamImAMsA che. dravyamImAMsA paNa emAM prasaMge AvI che, jemAM jainazAruprasiddha cha dravyomAMthI chevaTe jIva ane pudgala e be ja dravyonA astitva upara bhAra mukAyo hoya evuM ApAtataH bhAna thAya che. (24-26) emAM dravyaparyAya, vyaMjanaparyAya, sakalAdeza, vikalAdeza (31) e pAribhASika jaina zabdo che ja. vIsamI batrIzImAM mahAvIranuM zAsana kevuM che e jaNAvatAM siddhasena kahe che ke "jemAM dravya ane paryAya tema ja utpAda, vyaya ane dhrauvyanuM nirUpaNa hoya te badhuM vardhamAnanuM ja zAsana che." (1) - emAM emaNe vivAda karatA vAdIone anulakSI kahyuM che ke "badhA vAdIonA vaktavyaviSayamAM pramANo pravarte to che ja. chatAM e bApaDA nAma ane AzayabhedathI vivAda karyA kare che." (8). emaNe doSonI zAMtinA upAyo jaNAvatAM kahyuM che ke "je jJAna athavA AcArathI doSo TaLe te teonI zAMtinA upAyo che. XXXX (9) riziSTa (c) baMdhAvAnA ane chUTavAnA prakAro jaNAvatAM teo kahe che ke saMsAranAM ane mokSanI prAptinAM nimitto sarakhAM ja che. ochAM ke vattAM nathI. (7) emAM sanmati trIjuM kAMDa gA.48-49 nA jevo ja bauddha, sAMkhya ane kaNAda matano nirdeza che. (12) emAM sakalAdeza ane vikalAdeza zabdo paNa Ave che ja. bAvIzamI dvArgizikAmAM pramANanI carcA zarU karI chevaTe temAM parArthAnumAnanI ja carcA laMbAvelI che. temAM jainadRSTie pakSa, sAdhya, hetu, dRSTAMta, hetvAbhAsa vagerenAM lakSaNo che ane chevaTe temAM nayavAda ane anekAMtavAda vaccenuM aMtara bahu ja sASTa rIte batAvavAmAM AvyuM che. e graMtha jainanyAyano abhyAsa karavA mATe racAyo hoya ema lAge che. e graMtha gujarAtI vivecana ane prastAvanA sAthe judo paNa prakAzita thayelo che. ekaMdara labhya banIzIomAM aneka sthaLe evA vicAro che ke je sanmatitarka sAthe barAbara maLe che. - sukhalAla ane becaradAsa (samati tarka prastAvanAmAMthI sAbhAra) (prastuta lekhanI tamAma vigata saMpAdakane mAnya che tevuM nathI. paramopakArI pUrvAcAryonI garimA tathA AmAnyAno ane suvihita paraMparAno Adara karavA sAthe sujJa vAcakoe svayaM paryAlocana karI artha-nirNaya karI zakAya.) sanmati 1. jaina sAhityasaMzodhaka khaMDa 3 aMka pahelo. batrIzI dA.ta. 1, 20 3, 8 ka, 28 1, 29 ane 1, 27 ly ly n y 3, 53