Book Title: Priyankar Nrup Charitra
Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032369/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinamramunikRta. upasahira stotranA mahimAgarbhita zrI priyaMkaranupacaritra. aneka prakAre jaina vargane upakAraka jANIne jaina bane tene lAbha ApavA sArU chapAvI pragaTa karanAra zrI janadharma prasAraka sabhA bhAvanagara AvRtti bIjI. vikrama saMvata 1979, vIra saMvata 2449 bhAvanagara--"zAradA vijaya prInTIMga presamAM zAha madulAla lazkarabhAIe chApyuM. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. A priyaMkaracaritra saMskRta gadyabaMdha zrIjinasUramuninuM raceluM sumAre 1200 leka pramANa che. tenuM gujarAtI bhASAMtara karAvIne ame jaina varga samakSa raju karIe chIe. A caritra nAnuM chatAM eTaluM badhuM rasika che ke te vAMcavA mAMDyA pachI pUrNa karyA vinA mUkI zakAya tema nathI. A caritranI aMdara mukhyatve " zrI bhadrabAhu svAmI zrutakevaLI cAdapurvI) kRta "zrI upasargaharastetra ne mahimAja guMthele che. caritra nAyaka "priyaMkarae tetranA mahimAthI aneka prakAranI sukhasaMpatti pAme che, tenA vidane dUra thAya che ane manuSya bhavamAM paNa te dharaNendranI prasannatA thavAthI pAtALaleka jevAne apUrva lAbha meLavI zake che. A caritranAyaka cAra strI paraNe che ane tene eka putra thAya che. te sArI rIte dharmArAdhana kare che. vaNika putra chatAM rAjya meLave che, tenuM nyAyapUrvaka pratipAlana kare che ane mRtyu pAmIne sadharma devaloke jAya che. caritraprAraMbha azokapuranA rAjA azokacaMdrane be rANIo ne traNa putra che, tyAMthI thAya che. caritranAyakane janma 14 mA pRSTamAM thAya che, tenuM nAma tenA para prasanna thayelA "priyaMkara devanA nAma" pramANe ja rAkhavAmAM Ave che. A caritramAM zrI upasargahara stavane mahimA Adi, madhya a. aMtamAM traNa sthAne batAvela che. prAraMbhamAM graMthakartA pote kahe che, madhyamAM priyaMkarane maLelA gurU tene upasargaharastavanI ArAdhanA karavAnuM kahe che teNe kahela che ane aMtamAM tenA rAjyAbhiSeka pachI maLelA gurU dharmopadeza ApyA pachI bahu vistArathI kahe che. te traNe sthAnethI vAMcI, lakSamAM utArI, A parama mahedaya prApta Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAvanAra temaja aihika sukha paNa ApanAra ane vijJa nivAranAra tetranuM vidhipUrvaka ArAdhana karavA gya che. tenA vidhAnamAM mukhya ekAgra citte dhUpa dIpa pUrvaka 500 jApa karavAnuM batAveluM che. A staMtrane mahimA adyApi paNa suprasiddha che. * A caritra laghu chatAM tenI aMdara prastAvika leka puSkaLa ApelA che. ame keTaleka ThekANe leka artha sAthe A pyA che ane keTaleka ThekANe mAtra arthaja Apela che. uparAMta A caritramAM pRtha pRthaka sthaLe svapnazAstra, zakunazAstra ne vAstuzAstranI jarUranI hakIkate samAvI che. chIMkanuM phaLa, gardhabhanA zabdanuM phaLa, dAMta amuka mAse puTavAnuM phaLa ItyAdi paNa batAvyuM che, vidyAnA mahimA saMbaMdhI paNa sAre ullekha karyo che. chevaTe dharaNendra prasanna thaIne pAtALaka batAvavA priyaMkarane laI jAya che. te pAtALakanuM varNana paNa sAruM ApeluM che. A sthaLa tenuM sAzvata sthAna jaNAtuM nathI paNa tenuM diDAsthAna jaNAya che. tenI vicitra racanA teNe IcchAnusAra jelI hoya ema lAge che. A caritra vAMcatAM bahu asarakAraka, hitakAraka temaja mithyAtvanA nimitte sevavAthI dUra rAkhanAra jaNavAthI tene jaina baMdhuo samakSa gurjara bhASAmAM mUkavuM ucita dhAryuM che. A bIjI AvRtti chapAvatAM temAM pAchaLa uvasaggahara tetra mULa Apela che teTaluM vadhAro karyo che. te khAsa upayogI che. saM. 1979 | zrI jaina dharma prasAraka sabhA, azADa. zadi 1. I bhAvanagara, Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrojinamarikRta zrIupasargaharastotramahimAgabhita priyaMkaranupacaritra. (bhASAntara) vairAgathI hRAo, sorarimAvatu sadAnaMdaH kriyAtsAraM, zrIvAmAsUnusaddhariH // 1 // pitAnA vaMzarUpa kamaLane zebhAvavAmAM haMsa samAna, uttama janane vikasita karanAra tathA sadAnaMdI evA vAmAdevInA putra zrI pArzvanAtha prabhu bhavyajanonuM kalyANa kare." kAra ane madhyagata rIMthI pariveSTita aMgavALA ane padmAvatI tathA dharaNaMdrathI sevA karAtA evA zrI pArzvanAtha bhagavaMtane bhaktipUrvaka namaskAra karIne upasargaharastavane prabhAva (huM) kahIza. e upasargaharastetra prathama jJAnathI sUrya samAna evA zrI bhadrabAhasvAmIe saMghanI zAMti ane maMgaLane arthe racyuM hatuM. e tetranA prabhAvane kaI mahAtmA ke IMdra paNa bolavAmAM kuzaLa evI pitAnI eka AhAthI kahevAne samartha nathI. A upasargaharastotranuM smaraNa karatAM sukhasaMpatti prApta thAya che. saMtatine saga ane niraMtara ISTasidhdhi AvI maLe che. upasargaharastotranuM Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkarapa caritra. smaraNa karavAthI mANasane udaya, upAya, uttamatA, udAratA ane ucca padavI-e pAMca ukAra prApta thAya che tathA zrI pArzvanAthanA maraNathI puNya, pApakSaya, prIti, padmA (lakSmI) ane prabhutA-e pAMca pakAranI prApti thAya che. je purUSa mAna dharI, nizcaLa Asana karI ane manane sthira rAkhI A upasargaharastetrane niraMtara eka AThavAra jApa (dhyAna) kare tene rAjasanmAna maLe che, pagale pagale kAryasiddhi ane caMcaLa lakSmI paNa sadAne mATe nizcaLa thAya che. jaLamAM, agnimAM, parvatamAM, ceranA upadravavALA mArgamAM ane bhUtapretathI vyApta sthAnamAM A upasargaharastetranuM smaraNa karatAM sarva prakAranA bhaya dUra thAya che. A upasargaharastetranuM cha mAsa paryata dhyAna dharatAM A lokamAM zAkinyAdikane bhaya tathA rAjabhaya nAza pAme che. have graMthakartA A stara racanArane AzIrvacana kahe che - "karUNA karavAmAM tatpara evA jemaNe A upasargaharastAtra racIne zrI saMghanuM kalyANa karyuM te zrI bhadrabAhugurU jayavaMtA va7. " hAla kaLikALamAM devatAo, maMtra ke siddhio pratyakSa nathI, paraMtu A staMtrane prabhAva hamaNuM paNa sAkSAt dekhAya che. A stotranA smaraNathI putrahIna putrane pAme che, lakSmIhIna kubera je zrImAna thAya che, eka sAdhAraNa mANasa meTI padavI pAme che ane duHkhI mANasa tarata sukhI thaI jAya che. kAraNake kalpavRkSa athavA ciMtAmaNi ratnanA ciMtanathI zuM zuM siddha thatuM nathI ? A stotramAMnI mAtra eka gAthAnuM smaraNa karatAM paNa zAMti thAya che, te pAMca gAthA pramANa saMpUrNa staMtranuM smaraNa karatAM zuM prApta na thAya ? A parama tetranuM dhyAna dharatAM upasargo badhA kSaya thAya che. vidhalatAe chedAI jAya che ane mana prasannatA pAme che. priyaM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. kara rAjA A staMtranA dhyAnathI mAnavaMtI padavI ane vipuLa saMpatti pAmyA che, te priyaMkaranRpanI kathA A pramANe che - * magadha dezamAM azekapura nAme nagara hatuM, jyAM zrImaMta lekenA traNa bhUmikA (mALa) vALAM makAne hatAM, jyAM sakaLa vastuonA Akara ( DhagalA) hatA, jyAM atithijanene Adara ApavAmAM AvatA, jyAM bhejanamAM puSkaLa AjI (vRta) vaparAtuM, jyAM maMdiremAM zrI AdinAthanI mUtti hatI, viSAda karavAmAM jyAM Alasya hatuM, rAjamaMdiramAM jyAM ADaMbara hatuM ane bhegI (sarpa)ne upadrava jyAM nakula (naLIyA )neja' hatuM, paraMtu bIje kayAMI tema na hatuM. tyAM (te nagaramAM) azokacaMdra nAme rAjA rAjya karate hate. je rAjA tejasvI, pratApI, zaraNAgata vatsala, dujanene zikSA ApanAra, zatruone nAza karanAra, potAnI prajAnuM rakSaNa karanAra, dAtA, bhaktA, vivekI, nayamArgagAmI, svapratijJA pALavAmAM nizcaLa ane kRtajJa hoya te bhUpa pRthvImaMDaLapara pitAnI akhaMDa AjJA pravartAvI pitAnA rAjyane vistRta karI zake che. (A rAjA te hate). te rAjAne vinaya, viveka ane zIlAdika anekaguNasaMyukta azomAlA ane puchapamAlA nAme be rANIo hatI. kahyuM che ke - ramyA surUpA subhagA vinItA, premAbhimukhyA sarala svabhAvA / sadA sadAcAravicAradakSA, saMpApyate puNyavazena patnI // 1 // 1 "kuLavAna na hoya tene ja bheganI khAmI hatI; athavA te tevA nIca kuLavALAne ja tenA nIca kRtyapara bhogI purUSone upadrava hatuM. nakuLane upadrava bhegI (sarpa) ne hoya te karatAM ahIM ulaTuM hatuM." Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. " ramya, surUpavatI, subhaga, vinIta, premALa, sarala svabhAvavALI ane niraMtara sadAcAranA vicAramAM dakSa evI patnI puNya geja saMprApta thAya che. " te daMpatIne aricUra, raNuzara ane dAnazUra nAme traNa putro hatA. teo aneka guNagaNAlaMkRta, sakaLakaLAkalApathI saMyukta ane deva, gurU, mAtApitA tathA svajanAdikanI bhakti karavAmAM sadA tatpara hatA. kahyuM che ke - kiM tayA kriyate dhenvA, yA prasUtA na dugdhadA / koryaH putreNa jAtena, yo na vidvAna bhaktimAn // 1 // che je vidvAna ane bhaktimAna na hoya evA putrane janma ApavAthI zuM artha sare? kAraNa ke je dudhana Ape evI prasUtA gAyathI paNa zuM prajana che?" temaja kahyuM che ke - cittAnuvartinI bhAryA, putrA vinayatatparAH / vairimuktaM ca yadrAjyaM, saphalaM tasya jIvitam // 1 // mananI anukULatA pramANe cAlanArI strI, vinayamAM tatpara putra ane zatrurahita rAjya jene hoya tevA purUSanuM jIvita saphaLa che." te azekacaMdra rAjAnuM rAjya azva, hAthI vigerenI sakaLa sAmagrI sahita ane sacivAdikathI parimaMDita hatuM. kAraNa ke -"je rAjyamAM vApI, killA, maMdire, vividha varNa [ jAti ]nA loke prajA], suMdara vanitAe, vaktAo, bagIcAo, vedya, brAhmaNe, jaLa, vAddhae, vidvAne, vezyAe, vaNike, nadI, vidyAe, viveka vitta ane vinayasahita vIrajane, munie, kArIgare, va, hAthI, ghaDAo ane uttama prakAranA khaccare hAya che Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyakaranRpa caritra. te rAjya zAle che. have ekdA te rAjAe peAtAnA azUra nAmanA putranA vivAhamahAtsava mAMDyo. ane tene mATe eka mATA mahela banAvavAne teNe vAstuzAstramAM nipuNa evA aneka kArIgarone elAvyA. kahyuM che keH-- vaizAkha, zrAvaNa, mAgazira, phAlguna tathA poSa mAsamAM ghara karavu paNa anya mAsamAM na karavuM, ema vArAhu muninA mata che; temaja gharamAM pUrva dizAe lakSmIbhaDAra karavA, agnikhUNe rasoDuM karavuM, dakSiNa dizAe zayanasthAna ane naiRtya khaNe AyudhAdikanuM sthAna karavuM, pazcima dizAe bhAjana karavAnuM sthAna, vAyavyakhUNe dhAnya rAkhavAnu sthAna, uttara dizAe jaLasthAna tathA izAna khUNe devagraha karavuM. " A pramANenI vidhipUrvaka AvAsa taiyAra karAvyeA. pachI te AvAsane citrakaLAmAM nipuNa evA aneka citrakAre ramya ane vividha citrAthI citaravA lAgyA, tathA aneka suvarNa kAro ratna ane suvarNanAM vividha AbhUSaNA ghaDavA lAgyA. evA avasaramAM devatA pAsethI varadAna meLavIne keTalAka suvarNa kArA pATalIputra nagarathI tyAM AvyA, ane rAjA pAse AvIne teo kahevA lAgyA ke he rAjan ! amArAM ghaDelAM AbhUSaNA je pahere che te jo rAjyane ceAgya hAya tA tene rAjyanI prApti thAya che ane khIjA sAmAnya janAne tethI mahatva prApta thAya che. vadhAre zu kahIe ? te jo rAjA hAya teA rAjAdhirAja thAya che. " A pramANenAM temanAM vacana sAMbhaLIne saMtuSTa thayela rAjAe te suvarNa kArAne tevA prakAranA eka hAra taiyAra karavAnA Adeza karyo, ane tene mATe joitu sarvottama suvarNa, maNuiM tathA ratnA ApavA rAjAe potAnA bhaDArIne hukama karI dIdheA. pachI ,, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranu5 caritra. tyAM dekharekha mATe pitAnA vizvAsu mANase nImI dIdhA. kAraNa ke keIne paNa vizvAsa na kara. kahyuM che ke-"tArU, telI, azva, cora, tIDa, sonAra, Thaga, ThAkura, sarpa ane durjana-emane je vizvAsa kare te gamAra samaja." - have suvarNakAroe te hAra cha mAsamAM taiyAra karyo, eTale rAjAe vadhAmaNIpUrvaka te hArane potAnI rAjasabhAmAM aNuvye. te mahA mane hara hArane joine rAjA atyaMta khuzI thaye, ane sabhAsade paNa te apUrva hArane joIne atizaya vismaya pAmyA. rAjAe te hAranuM devavallabha evuM nAma rAkhyuM, ane atyaMta sateSapUrvaka te suvarNakArene dhana vastrAdika ApI saMteSa pamADine visarjana karyA, eTale teo pitAne nagare gayA. pachI rAjAe tikazAstramAM nipuNa evA nimittiAone lAvyA. teoe kahela zubha divase ane zubha muhu te hAra maMgAvIne jeTalAmAM rAjA potAnA kaMThamAM pahere che, teTalAmAM sabhAmAM akamAta naiRtya khUNamAM chIMka thaI. AthI zaMkita thaIne rAjAe tyAM beThelA eka nimittione pUchayuM- he devajJa ! A chIMkanuM zuM pariNAma Avaze?" eTale te devajJa bolyA ke-"he rAjana ! A chIMka sAmAnyataH udvegakAraka che. kahyuM che ke potAne sthAne belA ane prathama kaMI paNa svIkArya karavAne IcchatA evA purUSane dizA ke vidizAnA vibhAgathI thayela chIMka zubha ane azubha baMnenI sUcaka thAya che. pUrva dizAmAM thAya te te avazya lAbhane sUcave che, agnikhUNamAM thAya te hAni sUcave che, dakSiNa dizAmAM maraNa ane naiRtyamAM udvega sUcave che. pazcimamAM parama saMpatti, vAyavya khUNamAM sukhavRtti, uttara dizAmAM dhanalAbha ane izana Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranu5 caritra. kAra ne vivAmina bahu AthI rAjAe khUNamAM lakSmIne vijaya sUcave che, paraMtu ahIM brahmAsthAnanuM vajana kahela che. pathe cAlatAM je sanmukha chIMka thAya te te mANasanA maraNane sUcave che, paraMtu te vakhate te mArge javAne tyAga karI pAchA ghera AvavuM. pathe jatAM pAchaLa chIMka thAya te te kArya siddhi ApanAra thAya che." nimittioe A pramANe kahevAthI rAjAe te hAra na paheratAM potAnA bhaMDAramAM rakhA. have keTalAka divase gayA pachI bIjuM muharta joine te hAra lAvavA rAjAe bhaMDArIne hukama karyo, eTale bhaMDArI tyAM jaIne te hAra na jevAthI bhayabhIta thaI rAjAnI pAse AvIne vijJapti karavA lAge-"he svAmina ! bahu rIte tapAsa karatAM paNa te hAra bhaMDAramAM jovAmAM AvatuM nathI. AthI rAjAe vismita ane kradhAtura thaIne bhaMDArIne kahyuM ke- he bhaMDArI ! tyAM bhaMDAramAM tArA vinA bIje kaNa mRtyune Icchaka praveza karI zake tema che?" bhaMDArIe kahyuM ke-"he rAjana ! e viSayamAM huM kazuM jathatuM nathI. je Apane mArA kathanano vizvAsa na Avato hoya ? te huM sogana khAvA pUrvaka tame kahe te prakAranuM divya karavA taiyAra chuM.' te vakhate maMtrIoe rAjAne kahyuM ke-"he svAmin ! koI paNa vAtane nizcaya karyA vinA keInA upara paNa khoTuM kalaMka ApavuM egya nathI. kahyuM che ke - garikRza kRta , vacAttApara gAyate | na pataMtyApadaMbhodhau, vimRzya kAryakArakAH // 1 // "vicAryA vinA kareluM kArya pazcAttApane mATe thAya che, ane jeo vicArapUrvaka kArya kare che temane ApattirUpa mahAsAgaramAM DAramAM Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkarasRpa caritra paDavAne vakhata AvatuM nathI." pachI maMtrIonI saMmatithI rAjAe samasta nagaramAM A pramANe 5TahaghoSaNA karAvIH devavallabhahArasya, zuddhiM yaH kathayiSyati / saMtuSTo nRpatistasmai, dAsyati grAmapaMcakam // 1 // devavallabha hAranI je zedha karI Apaze tene rAjA saMtuSTa thaIne pAMca gAma InAmamAM Apaze. " A pramANe meTe sAde sAta divasa sudhI rAjapurUSoe samasta nagaramAM pahazeSaNa karI, paraMtu te vAgatA pahane keIe paNa sparza na karyo, eTale rAjAe tikazAstramAM nipuNa evA bhUmideva nAmanA eka upAdhyAyane belAvIne hAranI zuddhi pUchI. teNe kahyuM ke huM tapAsa karIne AvatI kAle kahIza." pachI bIje divase te gaNakane bolAvIne rAjAe pUchyuM, eTale te kahevA lAgyuM ke he rAjedra! A hArane mATe tamAre mane na pUchavuM. kAraNa ke tenA khabara na kahevAthI tamane alpa duHkha che, paraMtu kahevA jatAM tamane mahA dukha thaze." A pramANe kahevAthI te ulaTA vizeSa utsuka thaIne rAjAe tene vadhAre Agraha karIne pUchyuM, eTale te gaNuka bolyA ke-"he rAjana ! lakSa mUlyavALe e devavallabha hAra jenI pAsethI maLaze te tamArA paTTapara rAjA thaze. A bAbatamAM kaMI paNa saMzaya kare nahi, paraMtu ghaNAM varSe e hAranI tamane zuddhi maLaze. A saMbaMdhamAM AjathI trIje divase tamAre hAthI marI jaze, e nizAnI samajavI." A pramANe te gaNakanuM kathana sAMbhaLIne rAjA bahuja kheda karavA lAgyA. tethI maMtrIe kahyuM ke-"he svAmina ! A saMbaMdhamAM tamAre nirarthaka ciMtA karavI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyakaranUpa caritra. cempa nathI, kAraNa ke bhavitavyatA kAIthI paNu krI zakatI nathI. kahyuM che ke nALIyeranA mULamAM jaLaprAptinI mAphaka je thavAnu Aya che te avazya thAyaja che, ane gajabhukta kapintha ( kAThAM )nI jema je javAnu hoya che te avazya jAyaja che. ' 6. pachI trIje divase hAthInuM maraNa thavAthI rAjAe gaNukanu kaMcana badhuM satya samajI lIdhu. kahyuM che keH-- avazyabhAvabhAvAnAM pratIkAro yadA bhavet / taphA kuvaine vAyaMte, vaharAmayudhiSThittaH // 2 // avazya bhAvibhAvane jo pratIkAra thaI zakatA hAta tA naLarAjA, rAmacaMdra ane yudhiSThira vigerene duHkhA sahana karavAMja na paData. " temaja vaLI kahyu che ke-" jo sUrya pazcima dizAmAM uDDaya pAme, merU padegta jo calAyamAna thAya, agni je zItaLatA dhAraNa kare, ane parvatanA agrabhAge zilApara jo kadAca padma vikasita thAya (uge ), tApaNa vidhikRta bhAvI karrarekhA pharI zakatI nathI." pachI rAjAe sAhasapUrvaka moTA ADaMbarathI putrane vivAhamaheAtsava karyAM. vivAha pachI punaH hAranuM smaraNa thatAM rAjA manamAM kheda lAvIne maMtrIne kahevA lAgyuM keH--" huM matrI ! te hAranA cArane huM avazya zULI uparaja rAjya ApIza, arthAt zULIeja caDAvIza. mArU rAjya tA mArA putreAja bhAgavaze. " A pramANe gathI te cArane mATe gAmanI bahAra eka zULI taiyAra karAvI. kahyuM che ke:" svamana:kalpita Ja kAne thatA nathI? TIToDI paNa AkAzanA paDavAthI bhUmibhaMganA bhayane dUra karavA peAtAnA paga uMce rAkhIne sue che. " tr Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 - priyaMkarasRpa caritra. have teja gAmamAM dhanamAM kubera samAna pAsadara nAmane mahAzrAvaka rahetuM hatuM. tene priyazrI nAme patnI hatI, paraMtu pUrvakarmanA saMyogathI te anukrame nidhana thaI gaye. tethI te nagarane tyAga karIne ghaNuM kaTuMbika (kaNabIo) nA * nivAsavALA te gAmanI pAsenA zrInivAsa nAmanA gAmamAM jaIne te rahyo. kahyuM che ke -" duHsthitimAM Avela rAjaputra adhikArIonI corI kare che, sAmAnya vaNika piTalA upADIne pherI kare che, viprajana bhikSAvRtti kare che, anya varNanA leke bIjAne ghera dAsapaNuM kare che, zreSThIjano suvarNa ane rUpA vigere dhAtuone ( gharamAMhenAM ghareNAM vigerene ) vikraya kare che, nIca leke ghare ghare bhikSA mATe bhame che, kheDuta leke bIjAnuM haLa kheDe che ane abaLAjane kapAsakarma (2 kAMtavAnuM ) kare che. " tyAM nivAsa karIne te zeTha skaMdhapara kApaDanI piTalI upADI gAmamAM pharI vastravikaya karavA lAgyA; ane tethI te pitAnI AjIvikA jeTaluM dhAnyAdika meLavavA lAgyo. kahyuM che ke "navuM anna, navuM zAka, sArUM ghI ane cokhkhuM dudha dahIM-ItyAdi sAruM bhejana gAmaDAmAM alpa dhanavyayathI maLI zake che." teNe tyAM rahIne bahu prayatna karyA chatAM potAnI AjIvikA karatAM adhika dhana te meLavI na zakyo. kahyuM che ke mANaso game tyAM jAya, paNa pUrvakama te temanuM sahacArI ja hoya che. A pramANe mahApurUSanuM vacana sAMLane catura purUSe dezAMtara jatAM nathI, paraMtu dhana vinA kyAMya paNuM mahatva maLI zakatuM nathI. kahyuM che ke - yasyAsti vittaM sa naraH kulInaH, sa paMDitaH sa zrutimAn guNajJaH / sa eva vaktA sa ca darzanIyaH, sarve guNAH kAMcanamAzrayaMti" // 1 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranu5 caritra. je purUSa pAse dhana hoya te kulIna gaNAya che, te paMDita, zAstra ane guNa lekhAya che, teja vaktA ane teja svarUpavAna gaNAya che. kAraNa ke sarve guNe dhanane Azraya karIne rahelA che." evI sthitimAM te daMpatine eka putranI prApti thaI; tethI daridrAvasthAmAM paNa temane AnaMda thaye. kahyuM che ke - saMsArabhAvakhinnAnAM, tisro vishraambhuumyH| apatyaM ca kalatraM ca, satAM saMgatireva ca // 1 // saMsAranA tApathI khinna thayelA jIvane putra prApti. strI samAna gama ane satsaMga-e traNa vizrAmanAM sthAna che." paraMtu te bALaka eka varasane the, tyAre tAla jAtinA rogathI maraNa pAme. . AthI tenI priyazrI mAtAne atizaya duHkha thayuM. kahyuM che ke - nArINAM priya AdhAraH, svaputrastu dvitiiykH| sahodarastRtIyaH syA-dAdhAratritayaM bhuvi // 1 // strIone prathama AdhAra pitAne pati, bIje AdhAra svaputra ane trIje AdhAra sahodara bhAI-jagamAM temane A traNaja AdhAra kahelA che." kAraNa ke " strInA AdhArarUpa ane manenivRttinA kAraNarUpa putra vinA mAtA atizaya duHkhAkuLa thAya che." A pramANe putra maraNanA duHkhathI vyAkuLa thayela zeTha paNa pitAnI pUrva samRddhi saMbhArIne tathA vartamAna nirdhAnAvasthA jeIne atyaMta ciMtAtura thaI gaye. kahyuM che ke-"tArA vinAnuM AkAza ane jaLa vinAnuM zuSka saravara jema smazAnanI mAphaka bha yaMkara lAge che, tema dravyahIna purUSanuM ghara sahune apriya lAge che vaLI " dhanahIna purUSanAM zIla, zAca, kSamA, dAkSiNya, madhuratA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA . - 2 - - priyaMkA cazi . ane kulInatA vigere guNa bhatA nathI. temaja grAme vAso daridratvaM mUrkhatvaM kalaho gRhe| para sapiyA, sudAvavA" i ? gAmaDAmAM nivAsa, daridratA, mUrNapaNuM, gharamAM kalaha ane putranI sAthe vigae pAMca dusaha duHkha kahelAM che." ekadA priyazrIe pitAnA bhartArane kahyuM ke- svAmina ! ahIM AvavAthI ApaNane tevA prakAranI dhanaprApti paNa na thaI ane putra paNa maraNa pAme. A pramANe lAbhane IcchavA jatAM mULamAMja ApaNane hAni thaI. mATe ahIM adhama gAmamAM rahevuM ApaNane ucita nathI. kahyuM che ke - " vAviyALo nAsti, cA nA ipanArA na saMti dharmakarmANi, na tatra divasa vaset // 1 // jyAM vidyAnI ke dhananI prApti na thAya ane dharmakarma jyAM sAdhI na zakAya, tyAM eka divasa paNa vAsa kare nahi." " jyAM jinabhuvana hoya, zrAvaka zAstra heya ane jyAM jaLa ane dhana puSkaLa hoya tyAM niraMtara vAsa kare." vaLI " kugrAmamAM nivAsa, mudranI sevA, kurijana, kelimukhI bhAryA, bahu kanyAo ane daridratA-e cha A juvakanAM nakka che. A pramANe potAnA patine kahIne te punaH devane jAlaMbha devA lAgI--"hA deva! je te mane putra che te pachI tene viga zA mATe karAvyo ApIne pAchuM laI hatuM ke rAjAjanone ucita nathI." kahyuM che ke he deva ! je tuM saMtuSTa thaine Ape te manuSyajanma na Apaje, ane te Ape te putra na Apaje, ane kadAca putra Ape te tene viga na Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranu5 caDhi. 13 karAvaje." vaLI he "prANanAtha ! ahIM rahetAM mane putrasaraNanuM duHkha dararoja smaraNamAM Ave che mATe ApaNe ahIMthI azekapure jaIe." A pramANe sAMbhaLIne zreSThIe kahyuM ke - he priyA ! nagaramAM te jaLa Idhana tathA chAza vigere badhuM dhanane vyaya karavAthI ja maLI zake; mATe dhanavaMta lekene nagaramAM rahevuM yogya che. ane daridrajanene te gAmaDAmAM vAsa kare teja ucita che. vaLI hAlamAM ApaNI pAse dhana na hovAthI tyAM keI ApaNuM sanmukha paNa jenAra nathI. kahyuM che ke he dAridya namastubhyaM, siddhohaM tvtmsaadtH| pazyAmi sakalAn lokAn, na mAM pazyati kazcana // 1 // he dAridrazya ! tane namaskAra thAo. tArA prasAdathI huM siddha thaI sarva lekene joI zakuM chuM, paraMtu mane keIjoI zakatuM nathI. " dhana vinA A jagatamAM kaI mitra paNa thatuM nathI. kahyuM che ke - je divase ApaNI pAse dhana na haze te divase ApaNuM koI mitra thavAnuM nathI. kAraNa ke sUrya kamaLane mitra chatAM jaLa vinA te varI samAna thaI jAya che. A pramANe patinAM vacano sAMbhaLI priyazrIe kahyuM- he svAmin ApanuM kathana badhuM satya che, je ke purUSe svAbhAvika buddhimaMta hoya che, tathApi mAruM vacana sAMbhaLe-A gAmamAM vasanArA badhA kuTuMbIo raka tulya che ane tyAM rahetAM tame paNa raMka tulya thaI gayA che; mATe ApaNane emanAthI dhanaprApti thavI svapna samAna che. kahyuM che ke "kuvAmAM jeTaluM pANI hoya teTaluM praNAlikAmAM Ave che, paraMtu jo kUpa poteja zuSka hoya te pachI praNAlikAnI vAta ja zI karavI ? vaLI- Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranupi carinna. putraH pazuH padAtizca pRthivI pramadApi ca / zrIdivA paMja, suthAcavA gari che ? . putra, pazu, padAti, pRthvI, ane pramadA-e pAMca-kuLanA lakSamIne vadhAranArAM thAya che temaja kSaya karanArAM paNa thAya che." mATe he svAmina! have ahIM eka kSaNavAra paNa rahevuM ucita nathI. AvA prakArane pitAnI strIne atyaMta Agraha jANIne zreSTIe nagaramAM javAnuM mAnya rAkhyuM. kahyuM che ke rAjAe, strIo, mUkhaMjane, bALake, aMdhajane ane regIjanene kadAgraha bahu baLavAna hoya che." - have zreSThI nagara bhaNI javA mATe jeTalAmAM cAle che tene vAmAM tenA pagamAM kAMTe bhAge. AvA apazukana thavAthI khalanA pAmIne zeTha punaH teja gAmamAM rahyA. kahyuM che ke-"chIMka thAya, bALaka vaLagI paDe, kayAM kayAM evA zabdothI leka pUche, kAMTe bhAge ane bilADe tathA sarpa jovAmAM Ave evA avasare gamana karavuM zreyaskara na thAya." have te rAtrie sUtelI priyazrIe "bhUmine khedatAM nirmaLa muktAphaLa meLavyuM? AvA prakAranuM svapna joyuM, eTale tarata nidrAne tyAga karIne te svapnane vRttAMta teNe pitAnA svAmIne nivedana karyo. te svapnAnusAra zreNIe kahyuM ke he priye! ahIM rahetAMja tane muktAphaLa sadasa, nirmaLa kAMtiyukta ane guNagaNalaMkRta evA putranI prApti thaze." kahyuM che ke "je svapnamAM rAjA, hAthI, azva, suvarNa vRSabha ane gAya jue tenuM kuTuMba vRddhi pAme che, vaLI je spapnamAM dIpa, anna, phaLa, padha, kanyA, chatra tathA dhvaja meLave Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkarapa caritra. che te saMpattinI sAthe sukha pAme che. gAya, azva, rAjA, gaja (hAthI) ane devae zivAya bIjI vastu svapnamAM jo kRSNa varNavALI jovAmAM Ave che te badhI aprazasta che ane kapAsa tathA lavaNa zivAya bIjuM zveta varNavALuM je kAMI jovAmAM Ave te badhuM prazasta che. svapanamAM mANasane devatA, gurU, gAya, pitA, saMnyAsI ane rAjA je pramANe kahe che te pramANe thAya che." A pramANe patinAM vacana sAMbhaLIne priyazrI pramudita thaIne tyAM ja sukhe rahI ane divaso vyatIta karavA lAgI. pachI saMpUrNa samaye sAre nakSetre ane sAre lane tene putranI prApti thaI, eTale zreSThIe paNa pitAnI sthiti pramANe saMkSepathI tene janmatsava karyo. have keTalAka divasa pachI potAnA putra tathA priyAnI sAthe azekapura bhaNI javAne IcchanAra zreSThI zubha divase ane zubha muhu mArgamAM sArA zukananI pratIkSA karate ubho rahyo teTalAmAM eka kutaro mukhamAM kaMIka khAvAnuM laIne jamaNI bAjuthI DAbI bAjue cAlyuM. te vakhate zreSThIe zakuna pAThakane pUchyuM ke "A zukana kevA prakAranuM che ? " teNe kahyuM ke-"he zreSThina ! e zukana zubhasUcaka che. nagaramAM jatAM tamane sarva prakAranI siddhi thaze." kahyuM che ke-" gamana karatAM rastAmAM zvAna je azuci padArthanuM bhakSaNa karate jovAmAM Ave te jonArane azana pAna vigere miSTa padArthonI prApti thAya che. je dhAnanA mukhamAM dhAnya hoya to lAbha, mukhamAM viSTA hoya te sukha ane mukhamAM je mAMsa bhakSaNa karate jovAmAM Ave te tarata rAjyanI prApti thAya che.." evAmAM teja zvAna pitAnA kAna khaMjavALavA lAgyuM. eTale zakuna pAThake zekIne kahyuM ke-" he zeTha! tamane atyaMta Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranuM caritra mATe lAbha thaze. kahyuM che ke-gamana karatAM zvAna je kAna khaMjavALate jovAmAM Ave te dravyane lAbha ane mahatva prApta thAya che." pachI zreSThI te zukana pAThakane yathocita dravyAdi ApIne ane zakunanI gAMTha bAMdhIne pitAnA parivAra sahita AgaLa cAlyuM. anukrame azokapura nagaranI pAse AvI pahoMcyuM, eTale zreSThIe pitAnI priyAne kahyuM ke-"he vallabhe ! ahIM vADImAM bhajana karIne ApaNe nagaramAM praveza karIe." kahyuM che ke - abhuktvA na vized grAmaM, na gacchedekako'dhvani / aAyo mArge na vizrAmaH, paMcoktaM kAryamAcaret // 1 // "bhejana karyA sivAya gAmamAM praveza na karavo, mArge ekalA na javuM, rastAnI vacamAM vizrAma na le ane paMca kahe te kAma karavuM." pachI zreNIe pitAnI priyA ane putra sahita eka Amra vRkSa nIce visAme laI devapUjA karIne bhojana karyuM. ane tyAM AmratarUnI chAyAmAM kSaNavAra vizrAMti laIne zeTha pitAnA manamAM vicAravA lAgyuM ke-ahe! A AmravRkSa paNa popakAra kare che, ane huM te nirdhanapaNAthI kiMcit paNa papakAra karavAne asamartha chuM. kahyuM che ke - maMjarIbhiH pikanikara, rajobhiralinaM phalaizca pAMthagaNam / mArge sahakAra satatamupakurvannaMda cirakAlam // 1 // " maMjarIothI kekilAone, rajakaNAthI bhamarAone ane phaLothI raste jatA musApharone niraMtara prasanna karatA evA he AmravRkSa! tuM cirakALa AnaMda pAma." have nagaramAM jaIne - - Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 priyaMkarasRpa caritra. paNa dravya vinA huM vyavasAya zI rIte karI zakIza? ane mane dravyane lAbha zI rIte thaze ? kahyuM che ke-gAyane khavarAvyA pramANe te dudha Ape che, khetIvADI varasAdane anusAra phaLa Ape che, dravyane anusAre vepAramAM lAbha thAya che ane bhAvane anusAre puNyabaMdha thAya che. temaja vastrAdika ADaMbara vinA kaI jagyAe sanmAnAdika paNa maLatuM nathI. ane vastra tathA kariyANuM vigere udhAra keImane Ape tema nathI."kahyuM che ke strIomAM, rAjasabhAmAM, maMDaLamAM, vyavahAramAM, zatruomAM ane zvasuranA ghare A DaMbara karavAthI vadhAre mAna maLe che." A pramANe zeTha vicAra kare che evAmAM akasmAta AkAzavANuM A pramANe tenA sAMbhaLavAmAM AvI ke-"A bALaka paMdara varSane thatAM Aja nagarane rAjA thaze, mATe manamAM kazI ciMtA na kara." AvA prakAranI AkAzavANI sAMbhaLIne zeTha Ama tema jevA lAgyA, evAmAM priyazrIe zreSThIne kahyuM ke-"he svAmina ! A divyavANI kharekhara ApaNuM bhAgyane pradarzita kare che." eTale zreNI belyA ke "he priye ! tAruM kathana satya lAge che; paraMtu ApaNA putrane rAjyanuM kazuM ja nathI, mAtra e cirakALa AyuSya bhagave-eja ApaNane prajana che. kahyuM che ke-jema pANI vinA saravara ane parimala vinA puSpa vakhANatuM nathI, tema batrIza lakSaNe purUSa paNa AyuSya vinA vakhaNAto nathI. eka putra to ApaNuM durbhAgyavazAt prathama maraNa pAme, have bIjAnI AzA karavAnI che, paNa te AzA daivAdhIna che. evAmAM punaH AkAzavANI thaI ke "A bALaka avazya dIrdhAyuSI ane moTe rAjA thaze, eTaluM ja nahi paNa te jinadharmane rAgI ane bhAgya saibhAgyanuM bhAjana thaze." Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 priyaMkarapa caritra. punaH pragaTa thayela AkAzavANI sAMbhaLIne te baMne daMpatI atyaMta harSa pAmyA. zreSThIe cAre bAjue tathA upara AkAzamAM joyuM, paNa devAdika ke jovAmAM na AvyuM, eTale teNe pitAnI priyAne kahyuM ke puNya vinA prANIne devadarzana prAyaH na thAya. kahyuM che ke jenuM pUrvakRta puNya utkRSTa hoya tene ja devatAo pratyakSa thAya che? juo ! tIrthakonA kalyANakamAM saMkhyAbaMdha devatAo sevA karavA tatpara thAya che. A pramANe priyAne kahIne pharI zeTha bolyA ke-A deva koNa che ke je adazya rahIne mAruM AvA prakAranuM samIhita kahe che?" A pramANe sAMbhaLIne eka deva tyAM pragaTa thai zeThane kahevA lAgyuM ke he zreSThina ! huM tAre pUrvane putra maraNa pAmIne devatA thaye chuM. te vakhate tame kahela namaskAra mahAmaMtranA zravaNathI huM dharaNe dranA parivAramAM devatA thayo chuM ane A AmravRkSane huM adhiSThAyaka chuM. tamArA snehanA vazathI mArA A bhAIne rAjyanI prApti thaze tyAM sudhI huM sahAya karIza. A mAro bhAI mahAbhAgyavaMta che, mATe mATe have tamAre kazI jAtanI ciMtA na karavI; paraMtu A bALakane mAruM nAma ApavuM ke jethI te dIrdhAyuSI thAya." A pramANe sAMbhaLIne zeTha bolyA ke "he deva ! tamAruM zuM nAma che?" deve kahyuM ke mAruM nAma priyaMkara che. eTale zreNIe paNa devanuM kathana aMgIkAra karIne pitAnA putranuM paNa priyaMkara evuM nAma rAkhyuM. punaH deve kahyuM ke- he zreSThit ! saMkaTavakhate ahIM AvIne A vRkSanI AgaLa dhUpAdika karIne kArya nivedana karaje, ke jethI huM tamArI AzA tatkALa pUrNa karIza. kahyuM che kebhegathI devatAo, bhegathI vyaMtare ane bhegathI bhUtapretAdika Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranu5 cazvi. saMtuSTa thAya che ane sarva vidanene vinAza kare che. A pramANe kahIne te deva adazya thaIgaye. have zreNI vijaya muhUrta magaramAM praveza kare che, tevAmAM jamaNI bAjue gadheDuM nInyuM. kahyuM che ke gAmanI bahAra nIkaLatAM DAbI bAjue ane praveza karatAM jamaNI bAjue gadheDuM nIkaLe te zubha thAya. pachavADe nIkaLe te gamana naja karavuM ane sanmukha Ave te paNa rastAmAM vinakartA thAya mATe na javuM. prathama zabda hAnikAraka thAya che, bIjo zabda siddhidAyaka thAya che, trIje zabda javuM ja nahi ane cothe zabda strI samAgama thAya che, pAMcame zabda bhaya thAya, chaTTa zabe kaleza thAya, sAtame sarva kArya siddha thAya ane AThame lAbha thAya che. pachI te zreSThI sAre zakune pitAnA parivAra sahita nagaramAM praveza karI pitAne ghera jaIne sukhe dharma karma karavA lAge, ane priyaMkara putra paNa mAtA pitAnA manorathonI sAthe divase divase vRddhi pAmavA lAge. evAmAM priyazrInA pitAne ghera tenA bhAIne vivAhamahetsava zarU thaye, tethI tene bolAvavA tene bhAI AvyuM, eTale priyazrI paNa pitAnA patinI AjJA meLavIne harSa sAthe pitAnA bhAInI sAthe pitAne ghera gaI. kahyuM che ke-"mA, bApa, pati, putra, ane sahodara-e pAMca strIone harSanAM kAraNa che." A avasare tenI bIjI bahene paNa pitApitAne gherathI tyAM AvI hatI, paraMtu te badhI sadhana hovAthI parivAra sahita, anucara sahita ane dAsa, dAsI vigerethI paravarelI hatI. rezamI vastro paherelI hatI ane tAMbUlathI mukhane surabhimaya karIne AvelI hatI, hIrAthI jaDelA suvarNanAM AbharaNathI te vibhUSita hatI, kastUrInI patravallarI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 - priyaMkarapa caritra. (mukhaparanI vela) thI samasta gharane sugaMdhI karI detI hatI, vividha sugaMdhayukta puSpane pitAnA abaDAmAM dhAraNa karatI hatI, kAnamAM suvarNakuMDaLathI alaMkRta hatI, kaMThamAM khetInI mALAthI suzobhita lAgatI hatI, AMgaLIomAM ratnajaDita suvarNa mudrikAothI bhUSita hatI ane suvarNanAM kaMkaNathI tene baMne hAtha zobhAyamAna lAgatA hatA. A pramANe sarvAge alaMkArethI alaMkRta hevAthI teo devAMganAo jevI dIpatI hatI, ane A pAsadarazeThanI patnI priyazrIe te nidhana hevAthI sAmAnya vastra, charNa kAMcaLI ane jIrNa kasuMbI raMganuM vastra pahereluM hatuM, kAnamAM sIsAnA kuMDala paheryA hatA, tAMbUlarahita mukha hatuM, badhA vALa malIna dekhAtA hatA, pItalanA kaMkaNu ane mudrikA paherI hatI, svajanemAM Adara na pAmatI te bicArI gharanA eka khuNAmAM besIne manamAM atyaMta lajajA pAmI vAsaNa mAMjavA vigere kAma karatI hatI. manamAM vicAratI ke-"aho ! jagatamAM kaI kaIne vallabha nathI. kahyuM che ke - pakSIo phaLarahita vRkSane, haMse zuSka sarevarane, bhamarAo gaMdharahita puSpane, sevake rAjabhraSTa rAjAne, gaNikAo nirdhana purUSane ane mRgalAo dagdha vanane tajI de che. sarva keI svArthane vaza thaInija ramaNutA kare che, bAkI vAstavika keIkeIne paNa vallabha nathI." dravyathI madonmatta thayelI bIjI bahene tene hasatI hatI. bIjA leke paNa kahetA hatA ke-aho ! bhaginIpaNuM samAna hovA chatAM puNya pApanuM keTaluM badhuM aMtara che! A bicArI saMdhavA vigerenuM kAma karyA kare che ane bIjI bahene rANInI mAphaka tenA para hukama calAve che. kahyuM che ke jeo tapa ke sayaMma AcaratA nathI teo hAtha, pagathI bIjA jananI samAna hovA chatAM puNyabhAvathI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranu5 caritra. avazya hInatva pAme che. A pramANe potAnI bahenoe karela hAsya joIne temaja lokonI vANI sAMbhaLIne priyazrI manamAM ati kheda pAmI ane parAbhavane pAmatI te pitAnA manamAM vicAravA lAgI ke -"loka kuLa ke guNene jotA nathI, paNa mAtra dhanane ja jue che. kahyuM che ke -jAti, vidyA ane rUpa-e traNe ke giriguphAmAM saMtAI jAo, mAtra eka dhanaja vRddhi pAme, ke jethI bIjA guNa svayameva prApta thAya. ahA ! meM kharekhara pUrvabhavamAM tapa vigere puNyakarma kareluM nathI, tethI huM nidhana thaI chuM ane A mArI bahene e pUrvabhavamAM moTuM tapa kareluM che, jethI teo dravyAdika sakaLa bheganI sAmagrI pAmI che." have vivAha samApta thatAM te sadhana bahenane mAtApitAe re. zamI vastro tathA AbharaNe vigere ApI temane gArava sahita satkAra karyo, eTale teo potapotAne ghera gaI; ane priyazrIne to mAbApa nathI bhAIoe eka raMga vinAnI jADI sADI ApI, tethI mAnabhaMga thaIne te potAnA ghara bhaNI cAlI. rastAmAM te vicAravA lAgI ke - "are! mAbApa tathA bhAIoe paNa keTaluM badhuM aMtara rAkhyuM? paraMtu A saMbaMdhamAM temane paNa kaMI deSa nathI; meM pUrvabhave dharmakAryo karyA nathI, tenuM A phaLa che. tethI have bhAvathI karela dharmaja sahedaratulya snehane vadhAranAra che, mATe tenuM ja mAre zaraNa thAe kahyuM che ke vighaTate sutAH prAyo, vighaTate ca bAMdhavAH // sarva vighaTate vizve, dharmAtmAnau tu nizcalau // 1 // " putro paNa prAyaH vighaTI jAya che, bAMdhavo vighaTe che ane A saMsAramAM bIjuM sarva paNa vighaTe che; paraMtu dharma ane AtmA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra priya'karanRpa caritra. tA nizcalaja che. ( te vidhaTatA nathI)." A pramANe vicAratI priyazrI zyAmamukhI thaine ghera AvI, eTale aMtaramAM rahela pazcAttAparUpa agnine azrujaLathI jANe siMMcatI haiAya evI peAtAnA HdayasthaLane A karatI te pAsadatta zeThanA jovAmAM AvI. zreSThIe tene pUchyuM ke huM priye ! Aja kema tuM viSAdavatI (khinna ) lAge che ? zuM tArU kAie apamAna karyuM che athavA tAre zarIre karyuM bAdhA thAya che?' A pramANe zreSThIe pUchyuM, chatAM te kAMI khelI nahi. kAraNa ke kulIna srIe pitAne ghera yA sAsarAne ghera thayela apamAna kadApi koinI AgaLa paNa prakAzatI nathI. kahyu che keH- kulIna strIe pIDA pAmI satI pArakI vAta karatI nathI. sAdhAraNa ( madhyama ) strIeja gharamAM paraspara kalaha karAve che. ' chevaTe bhartAre bahu AgrahathI pUchyuM, eTale teNe potAnu sarva vRttAMta kahI batAvyuM. kemake patiH pUjyaH patirdevaH patiH svAmI patirguruH / puNe teNe jallILAM, zaraLa patideva hatA? " kulIna strIne pati pUjya che, pati deva che, patija svAmI che ane patija gurU che, sukha ke duHkhamAM zaraNa paNa patija che.". tenI badhI vAta sAMbhaLIne pAsadatte kahyuM ke-he bhadre ! mArA jANuMvAmAM Avyu kedAridraja eka tArA apamAnanA hetu che. kahyuM che ke IzvareNa smaro dagdho, laMkA dagdhA hanUmatA / na kenApIha dAridryaM dagdhaM savavatApyaho // 1 // "mahAdeve kAmadevane dugdha karyAM ane hanUmAne laMkAne dugdha karI; paraMtu ahA ! koipaNa sAttvika purUSe A dAridrane dagdha na karyuM"." Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. pachI priyazrIne zAMta karIne zreSThIe kahyuM ke he priye! A saMbaMdhamAM tAre leza paNa ciMtA karavI nahi, mAtra svakarmane vicAra karIne puNyanuM AcaraNa karavuM ane devavacana hRdayamAM dhArI rAkhavuM. kemake - kRtakarmakSayo nAsti, kalpakoTizatairapi / avazyameva bhoktavyaM, kRtakarma zubhAzubham // 1 // karela karmane kSaya kare varase jatAM paNa thato nathI, pite karela zubhAzubha karma avazya bhegavavAM ja paDe che. " A pramANe pitAnA svAmIthI AzvAsana pAmelI priyazrI darAja namaskAramaMtranuM smaraNa, upasargahara stavanI gaNanA, devavaMdana, kAyetsarga karaNa ane pratikramaNAdi dharmakarma AcaravA lAgI, ane zeTha paNa vizeSa prakAre aSTaprakArI pUjA karavA lAgyA. A pramANe dharmakArya karatAM anukrame temane pUrva puNyane udaya thaye. ekadA priyazrI ghara lIMpavA mATe mATI levA nagaranI bahAra gaI. tyAM jovAmAM te mATI khode che, tevAmAM tenA puNyane prakAzanAruM ane dAridrano nAza karavAmAM samartha evuM nidhAna pragaTa thayuM. kahyuM che ke "je prANIo pUrva bhavamAM puNyarUpa prabaLa dravya upArjana karyuM che te prANune sarva saMpattio satvara prApta thAya che. " pachI vismaya pAmIne te nidhAna mATIthI AcchAdita karI narata ghera AvIne te hakIkata teNe pitAnA svAmIne nivedana karI, eTale zreSThIe paNa tyAM AvI avalokana karIne te vAta rAjAne nivedana karI. pachI rAjAe te zeThanI sAthe potAnA mANaso tyAM mokalyA. teoe te nidhAna laIne rAjasabhAmAM AvI rAjAnI AgaLa mUkyuM. te joIne rAjAe tenI vyavasthA karavA mATe maMtrI tathA purohita vigerene pUchyuM, eTale teoe kahyuM ke -"he svA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 priyaMkaratRpa caritra. . mina ! e nidhAna te rAjAnuM ja thAya, tathApi temAMthI svalpa A zeThane paNa ApavuM joIe." A pramANe salAha maLavAthI te dhana levA rAjA je pitAne hAtha pasAre che, tevAmAM te nidhAnamAMthI akasmAta vANuM pragaTa thaI "A zreNI vinA je kaI A nidhAna leze te avazya bhasma thaI jaze." A pramANenI vANI sAMbhaLIne rAjAdika sarve bhaya pAmIne tenAthI dUra thaI gayA, ane kahevA lAgyA ke "A nidhAna kharekhara! kaI vyaMtarathI adhiSita thayeluM lAge che, mATe te A zeThaneja ApI dyo." A pramANe kahIne pachI rAjAe pAsadatta zeThane pUchayuM ke-"he zeTha! tame A nidhAna joyuM, tyAre tyAM kaI paNa mANasa hatuM? athavA te pahelAM keIe tyAM kaI mANasane joyuM ke sAMbhaLyuM hatuM?' zreNIe kahyuM ke-"he rAjan ! A nidhAnanI vAta huM jANuM chuM tathA mArI strI jANe che, te sivAya bIjuM kaI jANatuM nathI." rAjAe kahyuM ke-te mArI AgaLa tame zA mATe kahyuM?" zreNIe kahyuM ke - he rAjana ! paradhana na levAne mATe niyama che ane bhUmi saMbaMdhI je hoya te badhuM rAjAnuM ja gaNAya; mATe temAMthI je nidhAnAdi nIkaLyuM hoya te paNa badhuM rAjAnuM ja gaNAya. tethI te grahaNa na karatAM te vAta meM Apane nivedana karI. kahyuM che ke keInuM paDI gayeluM, visarI gayeluM, khovAI gayeluM, rahI gayeluM, keIe rAkheluM ane gopaveluM evuM dravya adatta na levuM, eTaluM ja nahi paNa vagara ApyuM tRNa mAtra paNa na levuM. vaLI he rAjana! grahasthane vyavahArazuddhipUrvakaja dhana upArjana karavuM ucita che. kahyuM che ke-"zuddha vyavahArathI utpanna thayeluM dhanaja zuddha che ane tevA zuddha dravyathIja dhAnya, deha, putra ane dharmAnuSThAna zuddha thAya che? Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 priyaMkaranRpa caritra. vaLa "zukha dehathI ja prANI dharmane yugya thaI zake che, ane je je kRtya kare che te saphaLa thAya che." zeThanA AvA daDha niyamathI saMtuSTa thayelA rAjAe te badhuM nidhAna tene samarpaNa karyuM ane kahyuM ke-he zreSThina ! A nidhAna tArA puNyathI ja pragaTa thayuM che, mATe tuM ja tene grahaNa kara." pachI rAjAe sanmAnapUrvaka zeThane vidAya karyA, eTale nidhAna laIne zeTha pitAne ghera AvI vicAravA lAgyA ke-"aho ! A lekamAMja mane niyamanuM phaLa prApta thayuM. kahyuM che ke parArthagrahaNe yeSAM, niyamaH zuddhacetasAm / abhyAyAMti zriyasteSAM, svayameva svayaMvarAH // 1 // je zuddha manavALA purUSe paradhana grahaNa na karavAno niyama le che teone lakSamI svayaMvara thaIne sAmI AvI poteja bheTe che." vaLI "bhAgyavaMta purUSe gamete niyama to avazya le. kemake a85 niyama paNa moTA lAbhanuM kAraNa thAya che, ema mahAmuni e kahyuM che. pachI zeTha pitAnI priyAne kahevA lAgyuM ke-he priye ! A badhuM dharmanuM phaLa samajavuM." pachI anukame te dhanathI pAsadatta zeTha moTo vyApArI thayo. ekadA teNe gavAkSAdikathI manehara e na AvAsa karAvyuM ane temAM rahIne vividha vyApAra karatAM pitAnI priyA sAthe vividha sukha bhogavavA lAgyuM. priyazrI paNa dharma karma karatI zreNIne anupama sukhanuM bhAjana thaI paDI. kahyuM che ke strI prathama te dharmakAryamAM sahAyaka thAya che, kuTuMba kSINa thatAM [ halakI sthitimAM AvI paDatAM ] game tema tene nIbhAvI le che, vizvAsamAM ta sakhI samAna thAya che, hita karavAmAM bhAganI samAna bane che, lajajAnA vazathI te putravadhU jevI thAya che, vyAdhi Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. ane zekanA samayamAM te jananI samAna thAya che ane zayyAmAM kAminI thAya che. aha! traNe lekamAM paNa purUSane bhAryA samAna keI bAMdhava nathI." pachI dhananI prApti thatAM zreSThIe pitAne ghera dAsa, dAsI, gAya,bheMza ane azvAdika parivAra vadhAryo ane kuTuMba bIene paNa vAraMvAra bhejanAdika karAvavAthI kuTuMbamAM paNa tenuM mahatva vRddhi pAmyuM. kahyuM che ke - gauravaM prApyate dAnA-na tu dravyasya saMgrahAt / sthitiruccaiH payodAnAM, payodhInAmadhaH punaH // 1 // dravyanA dAnathI gerava prApta thAya che, mAtra tene saMgraha karavAthI garava prApta thatuM nathI. kAraNa ke megha jaLa Ape che tethI tenI uce sthiti che ane samudra jaLa nathI ApatA mATe tenI adhaHsthiti che." vaLI "vidhAtAe jemane nirdhana banAvyA che temane vidhi pratikULa hoya che, paNa dravya chatAM nathI ApatA temanAthI te vidhAtA vadhAre pratikULa hoya che. samRdhdha chatAM kRpaNa hoya te Azrita jane tenI pAse jaIne zuM kare ? kizukanuM vRkSa phalita thAya chatAM paNa sudhita zuka tenI pAse jaIne zuM kare? kemake te kAMI khAdya ApatuM nathI. " A pramANe sukhavilAsa karatAM temane priyaMkara putra paNa vRddhi pAmI ATha varSane thaye, eTale tene lekhazALA ( nizALa) mAM mokalavA zreSThIe zubha muhurta jevarAvyuM. kahyuM che ke-"zubha veLAe karela kArya vRddhi ane lAbha ApanAra thAya che. juo, sAre avasare gaNadhara padapara sthApana karelA gautamasvAmI sarva labdhinA bhaMDAra thayA." pachI tenA mahatsavanimitte zreNIe svajanonA gAravA mATe pitAne ghera Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 priyaMkaranRpa caritra. miSTAnnAdika badhI sAmagrI taiyAra karAvI. te vakhate avasarane jA nArI priyazrIe zreSThIne kahyuM ke he svAmin ! mArA bhAInA vivAhamahotsavamAM mArI mahene mArA para bahu hasI che ane mAruM bahu apamAna karyuM che, paraMtu A avasare je mArI mAtA, bahene, pitA tathA bhAI vigerene saparivAra ahIM bolAvIne vividha bhejana ane vastrAdikathI satkAra karavAmAM Ave te sArUM." A pramANe sAMbhaLIne zreSThIe vicAra karyo ke- aho! A mArI bhAryA kharekhara kulIna ane bhAgyavatI che, jethI pitAnuM apamAna karanArAone paNa satkAra karavA Icche che. kahyuM che kesatI, surUpavatI, subhagA, vinIta, premA hRdayavALI, sarala svabhAvavALI ane niraMtara sadAcAranA vicAramAM dakSa evI patnI puNyageja prApta thAya che. vaLI-ugra, duvinayI, kalaha karanArI, zyAma (kALI), guhya vAta parane kahI denArI, nidrAsakta, pati pahelAM jamI lenArI, vikathA karanArI, lajajAhIna, cerI karavAnA svabhAvavALI, gharane bAraNe besI rahe nArI, guNahIna, dAMta karaDanArI, zacarahita hAtha pagavALI, kRpaNa ane bIjAne ghera besI rahenArI-evI strIne duSTa strI samajavI." te pApage prApta thAya che. A pramANe vicAra karatA zeThane priyazrI kahevA lAgI ke hevAmina! dhanathI garviSTha thayelA evA temane atyAre puNyaphaLa darzAvavAno avasara che. zreSThIe kahyuM ke he priye ! te dhanagavicchene sneha darzAvI gArava karavuM zA kAmanuM ? jema temaNe karyuM tema ApaNe paNa karavuM yogya che. kahyuM che ke-je jema kare tenA prati tema karavuM. je hase tenA prati hAsya karavuM. kAraNa ke vezyAe zukanI pAMkha, teDI eTale zuke tenuM mastaka muMDAvyuM." A pramANenAM patinAM va Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranuM caritra. ane sAMbhaLI priyI kahevA lAgI ke he svAmina ! apakArapara upakAra kare e uttama jananuM mukhya lakSaNa che. kahyuM che ke--A kaLikALamAM kRtana ane tuccha ane te bahu jovAmAM Ave che, paNa apakArapara paNa upakAra karanArA evA kRtajJa ane uttama jane te viralA ja dekhAya che." - A pramANenI pitAnI priyAnI preraNAthI zreNIe tenA bhAIo ane bahenane bolAvavA potAnA mANase mekalyA. te tyAM gayA,sevake paNa dhanathI unmatta thayelA tenA bhAIo tathA bahenee temanI samyapha prakAre baradAsa paNa na karI. kahyuM che ke_bahu viSane bhAra chatAM paNa zeSanAga gAjate nathI, ane leza mAtra viSa hovA chatAM vIMchI pitAne kaMTaka uMce ne uM. roja rAkhe che. vaLI bhakta (bhajana) para dveSa, jaDa (jaLa) mAM prIti, arUci, gurUlaMghana ane mukhamAM hamezAM kaTutA-e javara regavALAnI jema dhanavAnane paNa hoya che. dArUDIyAnI jema dhanavAnene bIjA Teke Ape tyAre cAlI zake che, pagale pagalekhalanA pAme che ane avyakta vacane bole che. pachI te sevakoe jyAre tyAM AvavAne mATe nimaMtraNa karyuM, tyAre te bhAIo ane bahene kahevA lAgyAM ke-aho! janmathI Aja paryata te te bahenanuM ghara ame joyuM paNa nathI, ane Aja evuM zuM kAraNa AvI paDayuM?" eTale te sevake bolyA ke-zeThanA putrane nizALe mekalavA nimitte utsava cAlu karyo che. te utsavamAM tamane sarvene tamArI bahene belAvyA che. A pramANe sAMbhaLI temaNe kahyuM ke- tamAre amArI bahenane 1 gurUnuM ullaMghana karavuM. pakSe moTI lAMghaNe karavI. meM Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. ema kahevuM ke ame ahIM rahyA chatAM tyAM AvyA chIe ema samajI levuM. AthI sevakoe vadhAre Agraha karIne kahyuM ke -"tame nahi Avo to zeTha pharIne paNa tamane bolAvavA amane ahIM mokalaze, mATe tame atyAre cAle to ThIka." A pramANe sAMbhaLI bahene vigeree kahyuM ke te amane pharIne belAvavAne Agraha karaze, e te amArA jANavAmAM ja che; paraMtu daridrIne ghera bhejana mATe jatAM loke amArI mazkarI kare. kahyuM che ke jyAM anna, zAka, ghI, dahIM, dUdha, sAkara ane tAMbUla jevAmAM ja na AvatAM hoya tyAM sArAM bhejananI zI vAta karavI? " A pramANe kahIne te sevakene pAchA vidAya karyA, eTale temaNe zeTha pAse AvIne temanI kahelI badhI vAte kahI batAvI. zreSThIe te badhuM priyazrIne jaNAvyuM. te sAMbhaLI priyazrI kahevA lAgI ke -"he svAmin ! moTA AdarapUrvaka paNa te hArI bahene vigerene bolAvavI ucita che. kAraNa ke svajanasamudAya vinA mahotsava zobhato nathI. kahyuM che ke-'vRkSothI saravara, strIthI ghara, pradhAnathI rAjA ane svajanothIja dharmakarmanA mahotsave zobhA pAme che." A pramANenI preraNAthI zreSThIe punaH pitAnA sevakane teDavA mekalyA. teoe tyAM jaIne te hene vigerene bahumAnapUrvaka nimaMtraNa karyuM, eTale temaNe te mAnya rAkhyuM. kahyuM che ke-guNavaMta ja kSaNavinazvara evA bhejanane jotA nathI, paNa svajananA niraMtaranA Adarane ja jue che. pachI tenI badhI bahene vividha alaMkAra dhAraNa karIne meTA ADaMbarapUrvaka priyazrIne ghera AvI, paNa bhAIo lajajAnA mAryA AvyA nahi. pachI priyazrIe svAgata praznapUrvaka temane sthAna AsanAdikathI atyaMta Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 priyaMkarapa rAtri. sanmAna ApyuM, ane bhejanAvasare nAnA prakAranI pUrve nahi jecelI evI vastuo pIrasIne temane bahu satkAra karyo. kahyuM che ke-sAkara, amRta ke dUdha miSTa nathI, paNa mAnapUrvaka bhojana karavuM eja ati miSTa ane ISTa che. vaLI "pANIne rasa zItaLatA che, pArakA bhajanane rasa Adara che, anukULatA e strIone rasa che ane suvacana e mitrone rasa che." keTalAka divaso pachI mahatsava samApta thatAM nAnA prakAranAM vastrAbharaNa ApavA vaDe satkAra pAmelI, ane priyazrInAM vinaya, viveka ane vacanacaturAIthI camatkAra pAmelI te bahene paraspara belavA lAgI ke " ahe ! A ApaNuM bahenanuM gAMbhIrya ane cAturya kevA prakAranuM che? teNe ApaNe ke satkAra karyo? kahyuM che ke -"azva azvamAM, hAthI hAthImAM, leha lehamAM, kASTha kASThamAM, pASANa pASANamAM, vastra vastramAM, strI strImAM ane purUSa purUSamAM moTuM aMtara raheluM che. ApaNe te divase enI je mazkarI karI hatI te kharekhara ApaNe agya ja karyuM che. kahyuM che ke hAsyathI mahAjane paNa laghutA pAme che. juo! sahajanA hasyathI dhanAe strIone tajI dIdhI, hAsyathI kSullaka sAdhunuM ava dhijJAna cAlyuM gayuM ane hAsyathI mitre zatru jevA thaI jAya che." pachI lajajA pAmIne te bahenee priyazrIne khamAvI, eTale priyazrIe kahyuM ke-"he bahene! e saMbaMdhamAM tamArokeI jAtane deSa nathI. mArA pUrve karelA azubha karmanuM ja e phaLa hatuM. bAkI je prANIo dhanane garva kare che teo avazya A bhavamAM ane parabhavamAM daridratAne pAme che. kahyuM che ke "he mUDha prANI!"huM dhanavaMta chuM" e garva na kara, ane huM dhanahIna chuM" e kheda Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. 31 paNa na kara. kAraNa ke bharelAne khAlI karatAM ane khAlIne pUrNa karatAM vidhAtAne vilaMba lAgavAne nathI. lakSmI jaLakalelanA jevI caMcaLa che, saMgama AkAzamAM rahelA vAdaLA samAna che ane cAvana vaMToLIyAthI uDela kapAsa tulya che, arthAt te traNene cAlyA jatAM vAra lAgatI nathI." pachI zreSThIe sanmAnapUrvaka temane vidAya karI, eTale teo potapotAne sthAna ke gaI. have ahIM priyaMkara satata udyama ane vinayapUrvaka paMDitanI pAse zAstra zIkhavA lAge. paMDita paNa tenA vinayaguNathI raMjita thaI samyagya rIte tene vidyA ApavA lAgyuM. kahyuM che ke vinayathI vidyA grahaNa thaI zake, puSkaLa dhana ApavA vaDe grahaNa thaI zake athavA te vidyA ApIne vidyA meLavI zakAya; A sivAya tene meLavavAne cothe upAya nathI." vaLI "caMDALane paNa siMhAsana para besArIne zreNika rAjAe tenI pAsethI vidyAnAM pade mAgyAM-e sajajana purUne suvinaya samajo." "Adya avasthAmAM sarva prakAre vidyA meLavavI, bIjI avasthAmAM dhana upArjana karavuM ane trIjI avasthAmAM dharmane saMgraha kare." tyArapachI priyaMkara zrI gurUnI pAse dharmazAstra zIkhavA lAge. gurU paNa tenA vinayaguNathI tene vizeSa rIte zIkhavavA lAgyA. kahyuM che ke vidyA bhavaMti vinayAdvinayAcca vittaM, nRNAM bhavecca vinayAnijakAryasiddhiH / dharmo yazazva vinayAdvinayAtsubuddhi duHzatravopi vinayAtsuhRdo bhavaMti // 1 // "vinayathI vidyA siddha thAya che, vinayathI vitta vadhe che, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 priyaMkaranupa caritra. vinayathI sarva prakAranI kAryasiddhi thAya che, vinayathI dharma ane yaza prApta thAya che, vinayathI subuddhi prApta thAya che ane zatruo hoya te mitra banI jAya che." je mAtapitAe bAlyavayamAM pitAnA saMtAnane bhaNAve che teoja kharA mAbApa samajavA. kahyuM che ke-"rUpa ane vanathI saMpanna hoya ane vizALa kuLamAM janma pAmyA hoya, paNa vidyA vinAnA hoya te tevA mANaso gaMdharahita kesuDAMnI mAphaka zebhatA nathI. paMDitamAM sarva prakAranA guNa hoya che, ane mUrkhamAM kevaLa deSaja hoya che, mATe hajAre mUrkhA karatAM eka prANa jana zreSTha gaNAya che. vidyA e mANasanuM ramya rUpa che, pracchanna ane gupta dhana che, vidyA bhega ane yazane ApavA vALI che, vidyA moTAo karatAM paNa moTI che, paradezamAM te baMdhunI garaja sAre che, te parama devata che, te rAjAomAM pUjAya che paNa dhana pUjAtuM nathI, mATe vidyAhIna mANasa pazu samAna gaNAya che." pramANe vidyAnuM mahatva vizeSa hovAthI gurUnI pAse dharmazAstra bhaNatAM priyaMkara durgatinA kAraNarUpa mithyAtvane tyAga karIne samyakRtva pAmyo. kahyuM che ke "mithyAtva eja nibiDa aMdhakAra che, mithyAtva eja bhayaMkara zatru che. viSa te ekaja janmamAM duHkhakAraka thAya che, paNa mithyAtva te hajAre janma sudhI duHkhakAraka nIvaDe che ane tenI cikitsA paNa thaI zakatI nathI. samyakatva e vratarUpa vRkSanuM mULa che, puNyanagaranuM dvAra che, kSamahelanI pITha che ane sarva saMpattionuM te nidhAna che. dAna, zIla, tapa, pUjA, tIrtha yAtrA, parama dayA, suzrAvakatva ane vrata pAlanae je samyakRtva pUrvaka AcaravAmAM Ave te ja mahAphaLane Ape che." - A pramANe te priyaMkara samyaktva, ratnatraya, nava tatva ane Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priya karanRpa caritra. vratAdine svIkAra karIne mahA zrAvaka thayA. paNa ekadA gurU mahArAje tene kahyuM ke he mahAbhAga ! nAnI vayamAM dharma teA AcaravA. kahyuM che ke- jyAM sudhI jarA AvIne pIDe nahi, vyAdhi vadhe nahi ane iMdriyAnu maLa haNAya nahi, tyAMsudhImAM dharmArAdhana karI levu ceAgya che.' pachI priyaMkara pratini pratikramaNa, devapUjA, pratyAkhyAna, dayA ane dAna vigere AcaravA lAgyA, ane jinAkta nava tattvAne hRdayamAM ciMtavavA lAgyA. prakAranI tenI dhazradhdhA joine gurUmahArAje prasanna thaI tene upasa harasteAtranI AmnAya batAvI, ane kahyuM ke-" huM mahAnubhAva ! prAtaHkALe uThI pavitra thaine tAre A upasa harastavanI ekAMtamAM mAnapUrvaka gaNanA karavI. (gaNavuM-mukhe pATha karaveA). AvA 33 A stavamAM zrIbhadrabAhu zrutakevaLIe' mahAmatrA gupta rAkhyA che; jenA pAThathI saMtuSTa thayelA dharaNe, padmAvatI ane vairAyyAdika sahAya kare che. vaLI enI akha'* guNanA karavAthI (gaNavAthI) sa kAryo siddha thAya che; temaja duSTa graha, bhUta, preta, vyaMtara, zAkinI, DAkinI, marakI, hita, rAga, jaLaparAbhava, agni upadrava, duSTa jvara, viSadhara, cAra, rAjA tathA sagrAmAkinA bhaya-e sarvAM enuM smaraNu karatAMja dUra thai jAya che, ane sukhasatAna tathA samRdhdhine saMcAga vigere zubha kAryo uyamAM Ave che. kahyuM che kesrvopshrnnN stavanaM pumAn yo, dhyAyetsadA bhavati tasya hi kAryasiddhiH / duSTagrahajvara ripUragarogapIDA, nAzaM prayAMti vanitAH samRtA bhavati // 1 // 1 cAdapUrtI zrutakevaLa kahevAya che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkarapa caritra. "sarva upasargane haraNa karanAra evA stavananuM je prANI niraMtara dhyAna dhare che tene kAryasiddhi thAya che ane duSTa graha, javara, zatru, sarpa ane rega vigerenI pIDAo nAza pAme che, temaja tenI strIo saMtAnavALI thAya che." mATe he bhadra! A upasargaharastotranuM tAre niraMtara bhAvathI smaraNa karavuM ane kaI paNa prakAranuM kaSTa paDatAM tenI prathama gAthAnuM vizeSa rIte smaraNa karavuM (guNana karavuM). A pramANene gurU mahArAjane upadeza sAMbhaLIne priyaMkare upasargaharastotrane gaNavAne niyama lIdhuM. tyArathI te dararoja savAre uThI pavitra thaIne tene pATha karavA lAgyA. te niyamane kadApi bhaMga thatAM te divase te vigaIne tyAga karatuM hatuM. A pramANe smaraNa karatAM te tetra tene siddhamaMtranI mAphaka sakaLa vAMchita kAryane sAdhanArUM thaI paDyuM. have ekadA priyaMkara vinayapUrvaka aMjali joDIne potAnA pitAne kahevA lAge ke-he tAta! have tame vyApArAdika badhAM kAmano tyAga karIne mAtra dharmadhyAnaja kare. uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke - jAjA vacai rayaNI, na sA paDiniyattai / dhammaM ca kuNamANassa, sahalA jaMti rAio // 1 // je je rAtri vyatIta thAya che te pAchI prApta thatI nathI, ane dharma karatAM mANasanI rAtrio saphaLa jAya che. "he tAta ! have badhuM vyApArAdika kArya ApanA prasAdathI huM samyapha prakAre calAvIza. kahyuM che ke-je putra janma pAmIne vidvAna na thAya ane mAbApanI tathA devagurUnI bhakti na kare tevA putrathI phaLa zuM? kAraNa ke je prasutA na thAya ane dUdha na Ape tevI gAyathI zuM prayajana che?" . Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priya'karanRpa caritra. 35 vaLI putrA paNa teja kahevAya ke jeo gharanA bhAra upADI laI peAtAnA pitAne ciMtAmukta kare. kahyuM che ke-eka suputrathI paNa siMhuja niya ne vijra le che ane za putre chatAM gadheDI temanI sAthe sAthe bhAra upADe che.' vaLI kAya karavAmAM asama evA bahu putrA chatAM hariNInuM zu kA sare che ? kAraNa ke samasta vana jyAre dAvAnaLathI jvalita thAya che, tyAre te putrAnI sAthe hiraNI paNa mAtra uMce joI rahe che, ane hAthIonA kuMbhasthaLane daLI nAMkhavAmAM sama temaja mahAparAkramI evA eka putranA cAge paNa siMhaNa garjanA kare che. putre kahelI A hakIkata zeThe dhyAnamAM rAkhI. eka divase zreSThIe peAtAnA priyaMkara putrane najIkanA zrIvAsa nAmanA gAmamAM ugharANI karavA meAkalyA. ugharANI karIne pAchA vaLatAM tene bhiTTa leAkeAe khAdhIne sadhyAvakhate zrIparvata paranA killAmAM laI jaI sImADAnA ( ahAravaTIA ) rAjAne soMpyA. teNe tene kedakhAnAmAM nAMkhI dIdhA. ahIM tenA mApitA sAMja sudhI paNa putrane ghera na Avela joine ciMtAtura thayA, ane manamAM atyaMta khedya pAmI vilApa karavA lAgyA ke-' he putra ! tane Ajeja ame pAsenA gAmamAM mekalyA, paNa hajI sudhI tu AvyA kema nahi ? zu rastAmAM tane koie harakata karI che ? he putra ! have tu ahIM tarata AvIne virahAtura evA amane tArU mukha batAvI AnaMda pamADa. have pachI tane koi paNa sthAnake bahAra mAkalazu nahi. huM vatsa priya'kara ! tuM amAre ekanA eka putra che, ane mahA kaSTe tArU ame pAlana karyuM che, tuM amane atyaMta vhAlA che, tu kAMta ane maneAjJa tathA AbharaNunA karaDIyA tulya che, amArA jI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. vitane tuM rastravat ullAsa pamADanAra che ane uMbara puSpanI jema atyaMta durlabha che. ahe ! have svapnamAM paNa tAruM darzana zI rIte prApta thaze ?" A pramANe putranA guNa saMbhAratA satA te bane vividha prakAranA vilApa karavA lAgyA. kahyuM che ke bIjuM sarva prakAranuM duHkha mANase vakhata jatAM vIsarI jAya che, paNa vallabhanA viyoganuM duHkha maraNa vinA visarAtuM nathI. aho! Aja priya putra vinA ApaNuM A ghara zunya dekhAya che. kahyuM che ke aputrIyAnuM ghara zUnya che, baMdhurahita janane dizAo zUnya che, mUrkhanuM hRdaya zUnya che ane daridrane badhuM zUnya che. A pramANe te ciMtAmagna thaI vicAre che, evAmAM keIe AvIne zeThane kahyuM ke-he zeTha! tamArA putrane te bhila lekee pakaDI lIdhuM che ane teo tene bAMdhIne zrIparvata para laI gayA che." A khabara sAMbhaLIne te daMpatI atizaya duHkha pAmyA, ane pachI vizeSa prakAre namaskAramaMtra ane upasargoharastotranA pAThamAM tatpara thaI dharmakArya karavA lAgyA. kahyuM che ke- vanamAM, saMgrAmamAM, zatru, jaLa tathA agninA madhyamAM, mahAsamudramAM, parvatanA zikhara upara, mANasa sutela hoya, pramatta thaI gayela hoya yA te viSama sthitimAM AvI paDela heya, chatAM pUrvakRta pu tenI rakSA kare che. evAmAM pAsadatta zeThane deve kahela vacana yAda AvyuM, eTale prabhAte te kapUra, kasturI pramukha sugaMdhI padArtho laIne rAjavADImAM devathI adhiSita AmravRkSa pAse gaye. tyAM dhUpa ukhevIne te kahevA lAge ke-"he deva ! mArA priyaMkara putrane rAjyane lAbha thaze ema tame prathama karyuM che, te te dUra rahe, paraMtu atyAre ulaTuM tenA virahanu kaNa amArA para AvI paDayuM che. vaLI daivI vANI kadi Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. 37 misyA thatI ja nathI. kahyuM che ke "mahApurUnAM vacano yugAMta sudhI paNa anyathA thatAM nathI. agatya nASinA vacanathI baMdhAyela viMdhyAcala adyApi vRddhi pAmatuM nathI. vaLI he deva! AvuM kaSTa AvI paDatAM kharekhara tamArUM amane zaraNa che." A pramANenI tenI prArthanA sAMbhaLIne deva che ke-"he zeTha ! ciMtA na kare, tamAre putra AjathI pAMcame divase rAjakanyA paraNIne Avaze. A pramANe devavANI sAMbhaLIne pAsadatta zeTha nizcita thaI khuzI thatA ghera AvyA, ane devatAe kahela hakIkta teNe pitAnI patnI priyazrIne kahI saMbhaLAvI. pachI zreSThIthI AzvAsana pAmelI te paNa zaMkarahita thaIne dharmakAryamAM vizeSa rIte tatpara thaI. have zrIpavarta para kedakhAnAmAM rahela priyaMkarane prabhAte pallIpatie potAnI pAse bolAvyuM ane tene pUchyuM ke tuM koNa che?" priyaMkare kahyuM ke-"he rAjana ! huM azakanagarane rahevAsI pAsadatta zeThane priyaMkara nAme putra chuM. pAsenA gAmamAM huM ugharANI karavA gaye hatuM, tyAMthI pAchA pharatAM mane tamArA mANaso zA mATe bAMdhIne ahIM lAvyA te huM kAMI samajI zakatA nathI." A pramANe sAMbhaLIne rAjA bole ke-azokanagarane rAjA azacaMdra mAre, zatru che, tethI tenA nagaranA rahevAsI badhA nagaravAsIo mAra vairI ja jANavA; paraMtu mArA sevakee te bIje gAma jatAM te rAjAnA maMtrInA putrane pakaDavAne mArga re hatuM tene badale tuM baMdhAI gayo." AthI priyaMkara be ke-"he svAmina! te mane garIbane baMdhanamAM nAMkhavAthI tamane zuM lAbha thavAnuM che? A te evuM thayuM ke-ekanA aparAdhamAM bIjAnA mastaka para anartho paDyA. rAvaNane aparAdhamAM samudrane parvatathI baMdhAvuM paDyuM, enA jevuM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 priya karanRpa caritra. 4 thayuM.' paNIpatie kahyuM ke- duSTanA Azraya karavAthI aduSTa (nidoSa) para paNa bhayaMkara daMDa paDe che. juo ! mAkaDanA AzrayathI khATalAne lAkaDInA mAra sahana karavA paDe che.' priyaMkara khelyuMA ke- huM svAmin ! tathApi cAgyAyeAgyanA vicAra karIne nItithI vavu evA rAjadhama che. ' A prakAranA tenA vacanathI vismaya pAmelA paTTIpati kahevA lAgyA ke- hai priyaMkara ! jo tuM mArUM kathana mAne te huM tane mukta karUM. ' priyaMkara khelyA- hai svAmin ! kaheA. rAjA khelyA ke--"mArA sevakane gupta rIte tArA gharamAM rAkha, ke jethI tee samaya sAdhIne tyAMnA rAjaputra ane maMtrIputrane khAMdhIne ahIM mArI pAse lai Ave ane tema karIne huM mArU vera vALuM. " A pramANe sAMbhaLIne priyaMkara manamAM kheda pAmIne kahevA lAgyo ke-"he svAmin ! AvA prakAranuM akArya huM kai rIte kadApi karIza nahi. pAtAnI rakSAne mATe rAjavirUddha kAryo karI khIjAone saMkaTamAM huM pADIza niha, kahyuM che ke-- akartavyaM na karttavyaM, mANaiH kaMThagatairapi / mukhtavyaM tu varNavyaM, mALe kaLanaiSi|| // " kaMThe prANa AvelA hAya paNa kAM na karavuM, ane kaThe prANa AvIne cAlyA jatA hAya tepaNa sukRtya avazya karavuM. " vaLI rAjavirUddha kArya karavAthI jIvitanA paNa vinAza thAya. kahyuM che ke- je leAkA dezavirUdhdha gAmavirUddha ane nagaravirUddha kAma kare che. te Aja bhavamAM kaleza, baMdhana ane maraNa pAme che.' A pramANenAM priyaMkaranAM vacanA sAMbhaLIne krodha lAvI rAjAe petAnA sevakone hukama karyA ke-re sevA ! A vaNikaputrane punaH d Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranapa caritra. 39 kedakhAnAmAM nAMkhI dyo." AvA prakArane rAjAne Adeza pAmIne te sevake tene kArAgAramAM laI gayA. pachI tyAM rahIne te ekacitta upasargaharastetrane pATha karavA lAge. - evA avasaramAM divya prabhAvathI rAjAnA manamAM AvA prakArane vicAra utpanna thaye ke-"A bicArA vaNikaputrane ahIM rekI rAkhavAthI ApaNe zuM kAryasiddhi thavAnI che? mATe tene mukta karuM." evAmAM tenI sabhAmAM keIka vidyAsiddha jJAnI AvIne rAjAne AzIrvAda daI tyAM beThe; eTale rAjAe paNa svAgatapUrvaka tene kuzaLa prazna pUchyo. te be ke..... saumyadRSTayA nareMdrANAM, prajAnAM hitavAkyataH // AptAnAM cittavAtsalyAva, mukhitosmi niraMtaram // 1 // "rAjAonI semya daSTithI, prajAonA hita vAkyathI ane Apta janonA aMtaHkaraNanA vAtsalyathI huM niraMtara sukhI chuM." pachI rAjAe tene prazna karyo ke-"he jJAnI ! tame zuM zuM jANe che?' teNe kahyuM ke- jIvita, maraNa, gamanAgamana, roga, ga, dhana, leza, sukha, duHkha ane zubhAzubha-e badhuM huM jANuM chuM." eTale pallIpatie kahyuM ke- te amArA zatru azacaMdranuM maraNa kyAre thaze te kahe." sidhdha be ke - ekAMtamAM kahIza." rAjA bolyA ke- ahIM sarve mArA pitAnA mANaseja che, mATe kaMI paNa saMdeha rAkhyA vinA kahe." sidhe kahyuM ke-gupta vAta cha kAne jAya che tene bheda pragaTa thaI jAya che, cAra kAna - sudhI rahe te sthira Take che arthAt gupta rahe che, ane be kAne heya tyAre te tene bheda brahmA paNa meLavI zakatA nathI." pachI rAjAnA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 priyaMkarasRpa caritra. kAna pAse jaIne tene azakacaMdra rAjAne maraNa samaya kahyo, eTale rAjAe pragaTa rIte tene pUchayuM ke- he sidhdha !te maraNa pAmyA pachI tenA rAjapATa para tene kaye putra besaze?" eTale kSaNavAra dhyAna dharIne te bolyo ke-"he rAjana ! tenA putrone tenuM rAjya maLavAnuM nathI, temaja tenA getramAM paNa have pachI rAjya rahevAnuM nathI, paraMtu priyaMkara nAmanA je vaNikaputrane tame keTakhAnAmAM nAMkhela che te ja puNyavaMtane tenuM rAjya devatA pote Apaze." A pramANe sAMbhaLIne rAjA be ke-"he sidadha purUSa! AvuM saMbaMdha vinAnuM zuM bole che? "A vANikaputrane rAjyanI prApti thaze ema kahevAthI tAruM jJAna paNa sArI rIte amArA jANavAmAM AvI gayuM. A bicAre nidhana vaNiputra che, enuM nAma paNa kaI jANavAmAM nathI. jenuM rAjya prAptinuM prabala puNya hoya, tenuM nAma te sarvatra prasiddhaja heya." kahyuM che keje puNyavaMta jana che temanuM nAma naLa, pAMDava ane rAmacaMdranI mAphaka prasiddha hoya che ane ghera ghera gavAya che. " siddha kahevA lAgyA ke-"he rAjana ! mAruM jJAna kadApi vRthA thanAra nathI; Aja vaNikaputrane te rAjaya maLaze. A saMbaMdhamAM tamAre leza paNa sadehana kare. je A vAta tamArA mAnavAmAM na AvatI hoya te khAtrIne mATe kAle tame je bhejana karyuM che te kahI dauM." rAjAe kahyuM ke--kahe" eTale te bolyo ke-dhruta ane khAMDamizrita daka ane pAMca mAMDA, maga, aDada tathA mukhamAM tAMbula-e pramANe kAle tame jamyA che." A pramANe sAMbhaLIne rAjAe te satya mAnyuM, evAmAM kaI sabhAsada bolyA ke "he svAmina! cuDAmaNizAstranA jANa gatavArtA jANe che, paNa AgAmI vAta teo Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. 41 jANatA nathI." AthI rAjAe pharIne siddhane pUchayuM ke- he siddha! Aje huM zuM bhajana karIza?" te bolyA ke "he rAjan ! Aja tame maganuM pANI mAtra jamaze, ane te paNa saMdhyAvakhate jamaze." rAjAe kahyuM ke- e to bIlakula asatya che, kAraNa ke Aja mAre zarIre atyaMta Arogya varte che, javarAdika kaMI paNa nathI; athavA te hamaNAja saMdhyA thatAM badhuM jaNAI Avaze." A badhI vAta sAMbhaLIne sabhAjanene paNa Azcarya thayuM. evAmAM sidhdha punaH be ke-"mAghamAsanA zukalapakSanI pUrNimA ne gurUvArane divase puSyanakSatramAM priyaMkara rAjA thaze, temAM koI prakArane saMzaya karazo nahIM." ne pachI rAjAe te ja kSaNe priyaMkarane kedakhAnAmAMthI belAvIne pitane ghera bhejana karAvyuM tathA zreSTha vastrAdikathI tene satkAra karyo, ane snehapUrvaka tene pitAnI pAse rAkhyo. kahyuM che ke - kAgaDAe sarvatra kRSNa (kALA)ja hoya che ane zuka pakSIo sarvatra lIlAja hoya che, tema duHkhI janene sarvatra duHkha hoya che ane bhAgyavaMta janane sarvatra sukha ja maLe che." pachI rAjAe ghaNu vakhata sudhI te siddhapurUSanI sAthe vArtAlApa karIne tene visarjana karyo. pachI rAjA sabhA visarjana karI pitAne ghera jaIne beThe; ane jamavAnI taiyArI kare che tevAmAM tene akasmAta mastakamAM pIDA thaI AvI. e avasare rasoyAe AvIne rAjAne vijJapti karI ke-"he svAmin ! tamAma rasoI taiyAra thaI gaI che, mATe bhejana karavA padhAre." rAjAe kahyuM ke huM cheDIvAra rahIne bhajana karIza, atyAre mAruM mastaka duHkhe che. " ema kahIne te palaMga para sute eTale tene nidrA AvI gaI. pachI vatane ghera jaine potAnI ja che ane zuM che Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 priyaMkaranRpa caritra. te sadhyAsamaye uThyo, chatAM ziAvyathA haju zAMta thaI nahAtI; evAmAM rAjAnI zirAbyathAnA khabara maMtrIne maLavAthI te tyAM AbyA ane rAjAne kahevA lAgyA ke- he svAmin ! sarvathA lAMghaNu karavI te te ucita nathI. kahyuM che ke- javaramAM paNuM sarvathA lAMghaNu na karavI, paraMtu yuktipUrvaka lAMghaNu karavI; kAraNa ke je guNA lAMghaNumAM kahyA che te guNA laghu bheAjanamAM paNa kahelA che. mATe Aje have maganuM pANI levuM teja rAgya che. 'maganuM pANI traNa doSane dUra kare che; svAdiSTa, recaka, gAtrAdhaka, zuSka, nIrasa, tikta ane javarane dUra karanAra che.' pachI rAjAe maMtrInuM vacana svIkArIne rUci vinA paNa ASadhanI jema maganu pANI grahaNa karyuM, ane te upara vaidye pittane zamAvanArI elacI ApI. kahyuM che ke-' elacI tikta, uSNu ane halakI che, kapha ane vAyunA vikArane te dUra kare che, khasa ane kharajanA doSane haNe che ane mucha tathA mastakane zuddha kare che.' pachI bIje divase vyAdhirahita thayela rAjAe te siddhapurUSane rAjasabhAmAM khelAvIne vividha vastrAbharaNeAthI teneA satkAra karI kahyuM ke- he siddhapurUSa ! tArUM kathana badhuM satya thayuM.? pachI peAtAnA kuTuMba, svajana ane matrI vigerene khelAvIne rAjAe kahyuM ke jo tame saMmata thatA hai| tA A priyakarane mArI vasumatI putrI paraNAvu. kAraNa ke A bhAgyavatane avazya rAjyanI prApti thaze, ane enI sahAyatAthI ApaNane paNa AgAmI kALe sukha prApta thaze.' A pramANenu rAjAnuM kathana sAMbhaLIne sarva olyA ke- he svAmina ! Apanu kahevuM satyaja che.' pachI te pakSIpatie zubha veLAe priyakaranI icchA vinA paNa tenI sAthe pe Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hacAvyo. tyAM ja bApane praNAma karyA priyaMkaranu5 caritra. 43 tAnI putrInuM pANigrahaNa karAvyuM, ane dhana, azva tathA vastrAdika tene ApyAM. lagnane bIje divase priyaMkara pitAnI priyA sAthe pitAne ApelA AvAsamAM besIne manamAM vicAra karavA lAge ke A badhe upasargaharastavane prabhAva che. kahyuM che ke-vipattine ThekANe saMpatti, zatrune ghera kanyAlAbha ane apamAnane sthAne mAnanI prApti e badhuM puNyanuM phaLa che. pachI rAjAe te priyaMkarane tenI patnI sahita rAtrie vairInA bhayathI bacAvavA mATe pitAnA sevakane sAthe mekalIne paMcamIne divase azokanagare pahoMcADyo. tyAM jaIne vadhU sahita teNe mAbApane praNAma karyA, eTale devavANuM satya thaI. A pramANe te priyaMkarane vasumatI prathama patnI thaI. have priyaMkare badhA kuTuMbane bhAra mAthe laIne pitAnA pitAne ciMtAmukata karyA. kahyuM che ke - te putrA ye piturbhaktAH, sa pitA yastu posskH| tanmitraM yatra vizvAsaH, sA bhAryA yatra nirvRtiH // 1 // teja kharA putro ke je pitAnA bhakta hoya, teja pitA ke je piSaka heya, teja mitra ke jyAM vizvAsa mUkI zakAya, ane teja bhAryA ke jenI pAse javAthI zAMti prApta thAya" ekadA priyaMkara zrI devagurUnA smaraNapUrvaka namaskAramaMtra ane upasargaharastavanAdikanuM vizeSa dhyAna dharIne sute, tevAmAM rAtrinA chelle pahere teNe mahAAzcaryakAraka svapna joyuM. pachI tarata jAgrata thaIne te namaskAramaMtranI guNanA karavA lAgyuM. kahyuM che ke"jinazAsananA sArarUpa ane cAda pUrvanA uddhArarUpa navakAramaMtrajenA A pramANe Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 priyaMkaranRpa svi. manamAM jAgrata che tene saMsAra zuM ( upAdhi ) karaze? A pravara namaskAra maMtra maMgaLanuM sthAna che, duHkhane vilaya karanAra che, sarva prakAranI zAMtine utpanna karanAra che ane smaraNamAtrathI sukhane dekhADanAra che. namaskAra samAna maMtra, zatruMjaya samAna tIrtha ane gajendrasthAna (pada) mAM utpanna thayela jaLa samAna jaLa jagatamAM anyatra nathI. te advitIya che)." pachI te vicAravA lAge ke-pUrve gurUmukhathI meM sAMbhaLyuM che ke-"susvapna joine nidrAna karavI.' vivekavilAsa nAmanA graMthamAM kahyuM che ke-"susvapna joIne suI na javuM, ane te divasa ugyA pachI saddagurU yA vaDila pAse jaIne temane nivedana karavuM. duHsvapna joIne suI javuM, ane te keIne jaNAvavuM nahi. pachI prabhAte teNe pitAnA svapnanuM svarUpa pitAnA pitAne nivedana karyuM ke "hatAta!meM mArA pitAnA zarIramAMthI AMtaraDAM AkarSIne tene bhinna bhinna karI te AMtaraDAMnI jALavaDe AkhA azokanagarane zanaiH zanaiH vIMTI lIdhuM ane pachI mArA zarU rIrane meM agnithI baLatuM joyuM, ane jovAmAM jaLathI tene zAMta karavA gaye tevAmAM huM jAgrata thaI gayA. mATe he tAta! A svapnanuM kevA prakAranuM phaLa mane prApta thaze?" pAsadara kahevA lAgyA ke-he vatsa! trivikrama upAdhyAyanI pAse jaIne tuM A svapnanuM phaLa pUcha. kAraNa ke te svapnazAstrane jANa ane guNa che. kahyuM che ke, pAtra tyAgI guNe rAgI, bhogI parijanaiH saha / jANe potA ne thoDa, puNA bALA . lpAtrane dAna ApanAra, guNapara rAga karanAra, svajane sAthe Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. 45 bhajana karanAra, zAstranA bedhavALe ane saMgrAmamAM yuddha karanArasat purUSanAM A pAMca lakSaNa che." A pramANe potAnA tAtanuM kathana sAMbhaLIne priyaMkare paNa vinayapUrvaka tenI AjJA svIkArI lIdhI. kahyuM che ke - ati patyuH namo uttaraH ziSya pitA puta Adeze saMzayaM kurvan, khaMDayatyAtmano vratam // 1 // patinA AdezamAM satI [strI), svAmInA AdezamAM sevaka, gurUnA AdezamAM ziSya ane pitAnA AdezamAM putra-je saMzaya kare che te pitAnA vratanuM khaMDana kare che, ema samajavuM." pachI priyaMkara hAthamAM phaLa, puSpAdi laIne te upAdhyAyane ghera gaye, ane tyAM zAstrAdhyayana karatA tenA be putrane joIne teNe pUchyuM ke vidhyAyajI kayAM gayA che? eTale moTA putre javAba Ape ke mRtakA yatra jIvaMti, nirjIvA uccasaMti ca / .. svarmA kalaho yatra, tadgRhe'sti dvijottamaH // 1 // "mRtaka jyAM jIvatA thAya che ane nirjIva jyAM zvAsa le che tathA svagetramAM jyAM kalaha thayA kare che tene ghera upAdhyAya gayA che." A pramANe sAMbhaLIne priyaMkare potAnI buddhithI tene luhArane ghera gayela jANIne te tyAM gayA. tyAM teNe luhArane pUchayuM, eTale teNe kahyuM ke-karapatraka sajaja karAvIne hamaNAja te pitAne ghera gayA. pachI teNe pAchA AvIne tenA laghu putrane pUchayuM, eTale 1 talavAra. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 priyaMkaranRpa caritra. te bolyo ke - jaDAnAM saMgatiyaMtra, mItizca jalajaiH saha / upakAri ghanAdhAraM, matpitA tatra vidyate // 1 // "jyAM jaDa (jaLa)nI sAthe saMgata che, paMkajanI sAthe jyAM prIti che, je upakArI che ane ghana ( varSA-pakSe ghaNA ) nA AdhArarUpa che tyAM mArA pitA che." A pramANe te baMnenI caturAI jANIne priyaMkara hRdayamAM camatkAra pAmI kahevA lAgya-zuM tyAre upAdhyAya sarovarapara gayA che ?" A pramANe sAMbhaLIne tenI buddhithI teo paNa manamAM Azcarya pAmyA. pachI te sarovara para upAdhyAya pAse gaye. tyAM tene praNAma karIne ekAMtamAM pitAnA svapnanI vAta teNe upAdhyAya pAse nivedana karI. svapnanI hakIkata sAMbhaLIne tene rAjyadAyaka mAnI upAdhyAya paNa kSaNavAra vismaya pAmI gayA; pachI te priyaMkara sAthe potAnA ghara tarapha cAlyA. eTale teja vakhate nagaranA mukhya dvAra AgaLa hAthamAM akSata tathA zrIphaLa sahita thALa laIne sanmukha AvatI strIo maLI. paMDita te joIne vicAravA lAgyo ke viziSTa vadhAmaNI te A sanmukha AvI." evAmAM mastaka para lAkaDAno bhAre upADIne AvatA be purUSa maLyA. te zakunane paNa upAdhyAye rAjya ApanArUM samajI lIdhuM kahyuM che ke-"nagaramAM pesatAM ke nIkaLatAM je lAkaDAne bhAro sanmukha maLe te tene rAjyanI prApti thAya, ema zakunane jANanArA janee nizcaya karelo che. AgaLa jatAM temane madyapUrNa karaka (madyapAtra) maLyuM, eTale paMDita bolyA ke-"A zakuna paNa zreSTha che. eTale priyaMkare kahyuM ke-he paMDiteza! A karakamAM zuM che. paMDite kahyuM ke Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranu5 caritra. 47 madaH pramAdaH kalahazca nidrA, dravyakSayo jIvitanAzanaM ca / svargasya hAnirnarakasya paMthA, aSTAvanAH karake vsNti||1|| "mada, pramAda, kalaha, nidrA, dravyalaya, jIvitane nAza, svarganI hAni ane narakanI prAptie ATha anartho A karakamAM rahelA che." AthI te karakamAM magha che ema samajIne vismaya pAmI priyaMkare paMDitane pUchyuM ke-"he paMDitavarya ! je vastumAM anartha rahelA che te vastune pravara zakuna kema manAya?" paMDite kahyuM ke-"he vatsa ! zakuna zAstranA marmane jANanArA prANa janee madyAdikane zubha zakuna tarIke kahela che. zukanazAstramAM kanyA, sAdhu, rAjA, mitra, bheMza, dabha vigere. vadhAmaNInI vastu, vINA, mATI, maNi, cAmara, akSata, phaLa, chatra, kamaLa, dIpa, dhvajA, vastra, alaMkAra, madya, mAMsa, puSpa, suvarNAdi sArI dhAtuo, gAya, masya, dahIM ane kuMbha-e je jamaNu utaratAM sAmA maLe te zreSTha kahelA che. A pramANe sAMbhaLIne priyaMkara pramudita thaI zakunanI gAMTha bAMdhI sAthe sAthe upAdhyAyane ghera gaye. tyAM paMDita bahumAnapUrvaka potAnI " somavatI " nAmanI putrI ApavA mATe tene prArthanA karI, eTale priyaMkara bolyA ke-"he paMDitarAja! A saMbaMdhamAM mArA pitAja samajI zake, huM te kevaLa svapnaphaLa pUchavAne mATe ja ahIM AvyuM chuM; mATe mArA para kRpA karIne A vAta temane nivedana kare." eTale paMDite kahyuM ke- he priyaMkara! tame ghera jaIne tamArA pitAne ja ahIM mekale, eTale temane tamArA svapnanuM phaLa kahIza." pachI priyaMkare ghera jaine paMDitanuM kathana potAnA pitAne nivedana karyuM. eTale pAsadatta zreSThIe pote paMDita pAse jaI tenI pAse phaLa, puSpAdika mUkIne svapnanuM phaLa Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranu5 caritra. pUchayuM. paMDite kahyuM ke A svapnathI ema jaNAya che ke tamAre putra A nagarane avazya rAjA thaze. svapnazAstramAM kahyuM che ke je pitAnA AMtaraDAthI kaI paNa gAma ke nagarane vIMTI le te manuSya te gAma, nagara; deza ke maMDalane rAjA thAya. vaLI svanamAM je potAnA Asanane, zAne, zarIrane, vAhanane ane gharane baLatAM jue tenI sanmukha lakSmI Ave che. vaLI samadhAtuvALA, prazAMta, dhArmika, nirogI ane jiteMdriya evA purUSanA jovAmAM Avela zubhAzubha svapna satya thAya che. rAtrie cAre paheramAM jevAmAM Avela svapna anukrame eka varSe, cha mahine traNa mahine ane eka mahine phaLa ApanAra thAya che." A pramANe sAMbhaLIne "devavANuM paNa satya thaI ema aMtaramAM jANane pAsadara chIe harSa pAmI paMDitane kahyuM ke-"he prAjJavarya! tame kahyuM te badhuM satyaja che. kAraNa ke sarvare kahela zakuna zAstra anyathA naja heya." paMDite kahyuM ke-"he zreSThIna ! te kAraNa mATe mAre paNa mArI putrI tamArA putrane ApavAnI che." pachI zreSThIe paNa paMDitanuM kathana svIkArIne zubha lagna paMDitanI putrI semavatI sAthe pitAnA putrano mahatsava pUrvaka vivAha karyo. hastamocanavasare paMDite priyaMkarane ratnasuvarNAdika puSkaLa dhana ApyuM. A pramANe bane priyA sAthe vividha prakAranAM sukha bhegavate priyaMkara dharmakAryamAM vizeSa tatpara thaIne potAne samaya vyatIta karavA lAgyuM. have pAsadara zeThanA gharanI pAse mahAdAnI audAryAdi guNagaNathI alaMkRta ane keTIzvara "dhanadatta" nAmane zeTha rahe te hate. dAnaguNathI tenI kIrti cAre dizAomAM vistAra pAmelI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priya karanRpa caritra. 49 hatI. kahyuM che ke-- " lAnena vadhete jIti jakSmI pujyena vadhete / ' -- vinayena puvidyA, muLAH sarve viveta '' || z|| " dAnathI kIrtti, puNyathI lakSmI, vinayathI vidyA, ane vivekathI badhA guNA vRddhi pAme che. " te zeThane dhanazrI nAme patnI hatI. tenI kukSithI utpanna thayelA jinadAsa ane sAmadAsa nAme e putra hatA ane zrImatI nAme eka putrI hatI. ekadA te dhanavrutta zreSThIe navIna AvAsa karavAnI IcchAthI zubha muhUtte ane zubha divase prathama bhUmizAdhana karIne vAstuzAsranA vidhithI AvAsa adhAvavAnI zarUAta karI. A sabaMdhamAM kahyu che ke kAi devamaMdiranI. samIpe AvAsa karavAthI duHkha utpanna thAya che, catuSpathamAM karavAthI gharanI hAni thAya che ane dhRta tathA amAtyanA ghara pAse karavAthI putra ane dhanano kSaya thAya che. AvAsamAM kSIravRkSa ( thAra ) nu lAkaDuM vAparavAmAM Ave te te lakSmIne nAza kare che, kaTakavRkSanu kASTha zatru taraphanA bhayane Ape che ane eraDInu kASTha apatya ( saMtAna) ne nAza kare che, mATe tevuM kASTha na vAparavuM. mUrkha, adhamI, pAkhaDIonA matavALA, napu Msaka, kuchI, madyapAnI ane cAMDALa-emanA pADozamAM na rahevu. pahelA ane chellA paheAra sivAya bIjA ane trIjA paheAranI vRkSa ane dhvajAdikanI chAyA jo ghara upara AvatI hAya, te te niratara duHkhadAyaka thaI paDe che. dravya ane putrAdikanI icchAvALA buddhimAn mANase vRkSane cheDhIne tene sthAne peAtAne AvAsa na karavA, kemake vaTavRkSane IMDha karavAthI vyaMtare upadrava kare che ane AmalIvRkSanA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. chedathI saMtatI jIvatI nathI, vaLI AmalIvRkSanA chedathI dhanane ane yazane paNa nAza thAya che, ema AcAryoe kahyuM che. mATe svahitecchae tene tyAga kare. vicakSaNa janee sukhazAMtine arthe prAyaH vRkSarahIta sthAna meLavIne pitAne AvAsa kare. vaLI pitAne AvAsa karatAM svahitane mATe jineMdrane pRSThabhAga taja, mane hezane pArthabhAga taja ane viSNune agrabhAga taje ucita che. jinamaMdiranI pachavADe savAse hAtha jeTalI jamInanI aMdara karela ghara dhana ane saMtatIne nAza kare che. mahezanA maMdira vigerene mATe paNa tevI ja rIte samajI levuM. A bAbata vadhAre vistArathI jevI hoya te cUDAmaNi vigere graMtho joI levA. " anukrame keTaleka divase zreSThIe karAvela AvAsa taiyAra thaye eTale zubha muhurta gharanI aMdaranA vAmabhAgamAM devAlaya sthApIne devapUjA tathA saMghavAtsalya ane dIdvArAdika karIne dhanadatta zeTha navA AvAsamAM rahevA AvyA. tyAM rahetA traNa divasa thayA. pachI ethe divase rAtrie dhanadatta sukhe gharamAM sute, te prabhAte jAge tyAre pitAne gharanA AMgaNAmAM palaMga para sutele je. pachI vismaya pAmIne bIje divase rAtrie namaskAra ane ISTa devatAnA maraNapUrvaka teja navA AvAsamAM aMdaranA oraDAmAM dvAra baMdha karIne sute, paNa prabhAte prathama divasanI jemaja - tAne bahAra sutele je, eTale te vizeSa ciMtAtura thayA. pachI trIje divase paNa rAtrie dhUpa ukhevIne tyAM suto, paraMtu prathama nI jemaja thayuM. AthI te manamAM atizaya kheda pAme. tenA kuTuMbamAMthI paNa je kaI rAtrie tyAM suve, te prabhAte gharanA AMgaNAmAM sutele jovAmAM Ave. A pramANe thavAthI bhayabhIta Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 priyaMkarapa caritra. thayelA te sarvemAMthI kaI paNa gharamAM zayana karatuM nahotuM. tethI dhanadatta zeTha vicAravA lAge ke kharekhara A AvAsa keI duSTa vyaMtarathI adhiSita thayele jaNAya che. A pramANe vicAra karIne zreSThIe aneka maMtravAdIone pUchayuM. te maMtravAdIo jema jema mapacAra karavA lAgyA, tema tema te vyaMtara adhika kupita thaIne AvAsamAM bhayaMkara zabda karavA lAge. AthI dhanadatta zeTha vizeSa kheda pAmIne vicAravA lAge ke- "are meM A AvAsa karAvavAmAM je lakSa dravyane vyaya karyo te badhe vyartha gayo." A pramANe atyaMta ciMtAtura thaIne pitAnA gharanA AMgaNAmAM beThele dhanadatta ekadA priyaMkaranA jovAmAM AvyuM, eTale teNe temane ciMtAnuM kAraNa pUchyuM-"he zreSThina! ha maNA tame nidhananI jema khinna kema dekhAo che ?" zreSThIe kahyuM ke"he saMpurUSa! kahyuM che ke- ciMtA zarIrane bALe che, ciMtAthI regatpatti thAya che, zarIramAM durbaLatA Ave che, nidrAne nAza kare che ane sudhAne maMda kare che." priyaMkare kahyuM ke-"ciMtA karavAthI zuM? kAraNa ke-"je vidhie lekha lakhyA hoya che, te sarva jIvone bhegavavAnA che. A pramANe samajIne dhIra purUSe viSamAvasthAmAM paNa kAyara thatA nathI. tethApi he subhaga! tamArI ciMtAnuM kAraNa mArI AgaLa pragaTa kare." A pramANe sAMbhaLIne zreSThIe pitAnA gharanuM svarUpa tenI AgaLa nivedana karyuM ane kahyuM ke-"he sajana! je kaMI paNa upAya tamArA jANavAmAM hoya te kaho, tame sarva prakAramAM pravINa ane amArA sAdhama baMdhu che. kahyuM che ke-guNe jANanArA ghaNA hoya che, paNa paropakAra karanArA viralA hoya che ane paraduHkhathI dukhita thanArA tethI paNa viralA hoya che." priyaMkare kahyuM ke-"he zreSina! Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa2. priyaMkarapa caritra. hAla te huM svagRhanA kAryamAM vyAkuLa chuM, mATe thaDe vakhata dhIraja rAkhe." eTale zreSThIe kahyuM ke-"uttama jane te potAnuM kArya tajIne paNa parakArya kare che. kahyuM che ke "sujana jane potAnA kA thI vimukha thaIne sadA parakArya karavAmAM Asakta hoya che, kAraNa ke caMdramA vasudhAne ujvaLa kare che ane pitAnA kalaMkane sparza paNa karatuM nathI." vaLI naiSadhakAvyamAM kahyuM che ke yAcamAnajanamAnasaTatteH, pUraNAya bata janma na yasya / tena bhUmiratibhAravatIyaM, na drumaina giribhina samudraiH // 1 // yAcanA karanArA mANasonI mane vRttine pUrNa karavA mATe jene janma nathI tevA purUthI ja A bhUmi atyaMta bhAravALI che, paNa vRkSa, parvata ke samudrothI te bhAravatI nathI." A pramANe zeThanA kahevAthI priyaMkare tenuM vacana svIkArI lIdhuM, ane prathama tenuM samasta ghara samyagadhyAnapUrvaka joIne kahyuM ke-"he zreSThina ! A tamAruM ghara vAstuzAstramAM kahelI vidhithI banAvavAmAM AvyuM che, tathApi sUtradhAra (zilpI) nA pramAdathI kaMIka sadoSa thaI gayuM che. kAraNa ke teNe dvAranA bhAravaTTapara maMgaLanimitte jinabiMbane sthAne yakSamUrti sthApI che. kahyuM che ke-"svahitecchu pUrUSe potAnA gharamAM sadA maMgaLanimitta dvAranA bhAravaTupara jineMdranI mUrti ALekhAvavI. vaLI zakaTanA AkAra jevuM (AgaLa sAMkaDuM ne pAchaLa paheluM ) bAMdhela ghara dhana ane saMtatIne nAza kare che, mukhamAM dhUsarAkAra heya (AgaLa bahu paheluM ne aMdara taddana sAMkaDuM) te te yaza ane kIrtithI rahita kare che, trikeNa hoya te agnine bhaya thAya che ane viSama hoya te rAjAthI bhaya thAya che, Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. mATe dravyAdikanA Icchaka purUSe cAre bAju sarakhuM (cokhaMDa) ghara karAvavuM." pachI priyaMkare te AvAsamAM yakSamUrtine ThekANe zrI pArthaprabhunI mUrti vidhipUrvaka ALekhAvI ane pachI citramAsanI aThThAImAM te AvAsanI aMdara zrI pArzvanAtha prabhunI mUrti siMhAsana upara sthApI, dhUpa dIpAdika karI, pavitra thaIne priyaMkara pite dararoja pAMca vakhata upasargahara stotrane pATha karavA lAge. AThame divase gharamAM rahela vyaMtara bALagInuMrUpa karIne tyAM AvI tenA dhyAnamAM bhaMga karavA mATe kahevA lAge ke-"he sajajana ! tuM kRpALu che, mATe gAkAMta evA mAruM rakSaNa kara. hu mAtapitA rahita nirAdhAra raMka chuM, mATe mArA para dayA karIne oSadhAdikathI mArA prANa bacAva." e pramANe teNe vAraMvAra prArthanA karI, chatAM priyaMkara kaI bole nahi, eTale te vyaMtara hAthI, siMha ane sarpAdikanuM rUpa vikRvIne tene bhaya pamADavA lAge, tathApi te pitAnA dhyAnathI caLAyamAna thaye nahi, paraMtu prathama karatAM vizeSa upasargaharastavane pATha karavA lAgyuM. te tetrapAThanA prabhAvathI duSTa vyaMtara tyAMthI palAyana karI gayo. pachI priyaMkaranA kahevAthI te dhanadatta zeTha parivAra sahita sukhe te AvAsamAM rahyo. tyArapachI tyAM bIlakula upadrava thayo nahi. priyaMkaranA upakArathI saMtuSTa thayelA dhanadatta zreNIe moTA AgrahathI pitAnI zrImatI putrI sAthe mahotsavapUrvaka tenuM pANigrahaNa karAvyuM, ane karamacananA avasare teNe ratnasuvarNa jaDita hAra tathA keyUra (bAjubaMdha) vigere ApyAM. pachI zrImatInI sAthe potAne ghera AvIne priyaMkara nAnA prakAsnAM sukha jogavavA lAge. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 priyaMkaranRpa caritra. have keTalAka divasa pachI te vyaMtarane hAMkI kADhavAnI vAta rAjAnA hitakara nAmanA maMtrInA sAMbhaLavAmAM AvI. kAraNa ke gupta kareluM paNa zubhAzubha prAyaH lekamAM prasiddha thAya che. pachI te maMtrIe priyaMkarane pitAne ghera belA ane svAgata pUchayuM. kahyuM che ke-Ava, padhAro, A Asana para bese, tamArAM darzana nathI mane khuzAlI thaI che, AjakAla gAmamAM zuM vAta cAle che, kema hAlamAM tame azakta lAge che ? hamaNuM te bahu vakhate dekhAyA-A pramANe ghera AvelA potAnA snehIne je AdarapUrvaka kahe che, temane ghera sadA niHzaMka manathI javuM yogya che" pachI maMtrIe kahyuM- he priyaMkara ! tArA paropakArano vRttAMta mArA sAMbhaLavAmAM Avela che. kharekhara tuM dhanya ane bhAgyavaMta che. kahyuM che kepropkaaraay vahaMti naghaH, paropakArAya phalaMti vRkssaaH| paropakArAya duIti gAvaH, paropakArAya satAM vibhUtayaH // 1 // nadIo popakArane mATeja vahe che, vRkSo para pakArane mATeja phaLe che, gAya popakArane mATeja dudha de che ane sajajana purUSanI vibhUti paropakArane mATeja hoya che." vaLI megha, sUrya, vRkSa, dAtAre ane dharmopadezake-emanA upakArAnI vasudhA para maryAdA (hada) nathI. jo ke A jagatamAM te svArtha rahita sneha paNa durlabha che." kahyuM che ke- janmathI nivAsa karavAne lIdhe vidhyAcaLa upara hAthIne prIti hoya che, sugaMdha ApavAnA upakArathI madhukaranI kamaLamAM prIti hoya che, saMbaMdhane lIdhe samudra ane caMdrane paraspara prema dekhAya che, ane meghamAM jaLanA lebhathI cAtaka prIti rAkhe che-A pramANe sarvatra Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. 55 kaMIka kaMIka nimittane laIne prANIonI prIti baMdhAya che, paraMtu mayUra ane meghanI jema niSkAraNa ane nirdoSa prIti te kyAMka ja jevAmAM Ave che. he mahAnubhAva! tAre anemittika sneha che, tethI te sarvoparI che; mATe tArA lAyaka kaMIka kArya kahevuM che." priyaMkara be ke-he maMtrina ! tame sukhethI kAma pharamAve, huM Apane dAsa chuM." eTale maMtrIe kahyuM ke mArI putrI ekadA pitAnI sakhIo sahita kIDA karavAne vADImAM gaI hatI. tyAM kaIka duSTa zAkinI, DAkinI, bhUta yA pretAdikanI chAyAthI ghelI thaI gaI che. tene lagabhaga eka varSa karatAM kaMIka vadhAre thayuM che. te saMbaMdhamAM meM ghaNA upacAro karyA, paraMtu durjanane kahela sadvAjyanI jema te badhA upacAre vRthA gayA che. vaLI bahu deva devIonI mAnatA karI paNa te niSphaLa thaI che, ane ghaNu vaidyone dekhADI, te teo tene roga thayela che ema jaNAve che, keTalAka yogIo bhUtAdikane deSa jaNAve che, ane devajJa jane (jyotiSIo) grahanI pIDA batAve che. kahyuM che ke "vaidyA vadaMti kaphapittamarutprakopaM, jyotirvido grahakRtaM pravadaMti doSam / bhUtopasargamatha maMtravido vadaMti, karmaiva zuddhamunayo'tra badaMti nUnam " // 1 // "vedyo kapha, pitta ke vAyu prakopa jaNAve che, patiSane jANanAra grahane doSa kahe che, mAMtrike bhUtane upasarga batAve che ane zuddha munio A saMbaMdhamAM karmaneja mukhya kahe che. " A pramANe vikaTa saMkaTamAM AvI paDelA ame kiMka Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 priyaMkaranRpa caritra. tavyamUDha banI gayA chIe. vaLI aSTamI tathA caturdazInA divase te te vizeSe pIDita thAya che, te divase te kai bhajana letI nathI, kazuM bolatI nathI ane pUchatAM kaMI uttara paNa ApatI nathI. AthI tenuM koI pANigrahaNa paNa karatuM nathI, mATe che priyaMkara ! mArA para kRpA karIne tuM e paropakAra kara, ke jethI ene kaI paNa upAyavaDe phAyado thAya. A bAbatamAM je dhanAdi joIe te kahe, te te huM tane prathamathI ja ApuM. kAraNa ke saMgraha karelA bahu dhanathI paNa zuM ke je pitAnAM saMtAne mATe paNa upayogamAM nathI AvatuM. kahyuM che ke- deva, gurU, dharma, svajana ane putrAdikanA upayogamAM AvI je dhana saphaLa thatuM nathI, tevA duHkhahetuka dhanathI paNa zuM?" pachI priyaMkare kahyuM ke he maMtrin ! tame agarU, kapUra, kasturI pramukha dhUpanI sAmagrI lAve. ke jethI huM kaMika tene pratIkAra karuM. je enuM puNya prabaLa haze, te mATe karela udyama saphaLa thaze. kahyuM che ke "udyama kALanA pAyA, zata isatA ! cAM pAvInagmni, saMvAni avaMti di" ? " prANIone karela udyama paNa tyAreja saphaLa thAya che, ke jyAre temanAM pUrva puNya prabaLa hoya che." pachI maMtrIe teNe kahela badhI sAmagrI taiyAra karI ApI. tyArapachI priyaMkara aSTamI caturdazInA divase tenA gharamAM zrI pArzvanAtha bhagavaMtanI pratimA sthApI, tenuM puSpAdikathI pUjana karIne tathA tenI AgaLa zreSTha gaMdhayukta dhUpa karIne pAMcaso vAra upasargahara stotrane pATha karavA lAgyo. te upacArathI pradhAnaputrIne zane zane phAyado thato gaye. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 priyaMkaranu5 caritra. evA avasaramAM kaIka madhyama vayane nirdhana brAhmaNa dezAMtarathI priyaMkarane ghera AvyA, ane AzIrvAda daIne tenI AgaLa beThe, eTale priyaMkare madhura vacanathI tene belAbe"he dvijottama! ahIM ApanuM Agamana zA nimitte thayuM che?" te be ke- he sahurUSa ! tamArA lAyaka kaMIka kArya che. " eTale priyaMkara be ke- tame sukhe pharamAve, je mArAthI banI zakaze te huM karI ApIza." brAhmaNa bolyA ke-"he sajajana! je A5 prArthanAne bhaMga na kare, teja huM prArthanA karuM. kahyuM che ke- paranI prArthanA sAMbhaLIne mAtra besI rahenAra evA putrane he janani ! janmaja ApIza nahi, ane je paranI prArthanAne bhaMga kare evA putrane te udaramAM paNa dhAraNa karIza nahi." vaLI he saMpurUSa ! A jagatamAM paropakAra eja sAra che. kahyuM che ke caMcA (manuSyAkRti) kSetranuM rakSaNa kare che, vijA gharanuM, bhasma kaNanuM ane dAMtamAM rAkhela tRNa (zatruthI) prANonuM rakSaNa kare che. bAkI upakAra vinAnA nara te prayajana vagaranA (nakAmA)ja che." ItyAdika vivecana karIne te vikhe pitAnuM kArya tenI AgaLa nivedana karyuM ke-"he uttama! siMhaladvIpamAM siMhalezvara nAme rAjA che. teNe eka maTe yajJa mAM che. tyAM dakSiNAmAM badhA brAhmaNone te lakSamUlyavALe hAthI ApavAno che, mATe lebhathI parAbhava pAmelo huM daridrI te hAthI levAne tyAM javA icchuM chuM. kahyuM che ke- A durbhara (duHkhe bharavA lAyaka) udarane mATe zuM zuM na karAya, kene kene na pUchAya ane kayAM kayAM mastaka na namAvAya? dravyanA lebhIoe zuM zuM na karyuM ane zuM zuM na karAvyuM? arthAta kAMI bAkI rAkhyuMje nathI."mATe tyAM javAne Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 priyakaranRpa caritra. "" utsuka evA huM tamArI pAse mArI prANapriyAne mUkavA Avye chuM. huM te kAya karIne pAchA AvuM, tyAMsudhI rUpa ane lAvaNyacukta A mArI priyAne tamAre ghera sabhALIne rAkheA. tenI pAse tamAre pANI bharAvavuM,radhAvavuM ane chAzanuMvaleNuM karAvavuM, vigere kAma karAvavuM ane bhAjana ApavuM. tevA prakAranA kAi paNa svajanAnA mAre abhAva hAvAthI ane khIje kAI ThekANe vizvAsa na AvavAthI uttama evA tamArI pAse tene mUkIne huM nizciMta thai jaI zakuM tema chuM. A pramANe sAMbhaLIne kumAra khelyA ke- he vittama ! ahIMja ( A zaheramAMja ) tamArA svagotranA, svajAtinA yA svavanA ghaNA leAkeA che, temane soMpIne tame jAo.' vipra khelyA ke- huM sajjana ! khIje kAMi mUkavA mArUM mana mAnatu nathI, mATe tameja A mArUM kA karIne mArApara upakAra karo. ' kumAre kahyuM ke- hai dvija ! kevaLa tamArA AgrahathI mana na hovA chatAM mAtra parApakArane mATeja tamArI priyAnu huM mAre ghera rakSaNa karIza, paraMtu kA karIne tamAre satvara AvavuM.' brAhmaNa harSita thaine priyaMkarane kahevA lAgyA ke huM purUSottama ! kAzIvAsI, kAzyapagAtrI, kAmadevapitA, kAmalatAmAtA, kezavanAma, karapatrikA karamAM ane kaSAyavasa--A sAta kakArathI je mArI nizAnI Ape, tene A suMdarI tamAre sAMpI devI. ' A pramANe kahIne te brAhmaNa tyAMthI cAlatA thayA. eTale priyakare tene kahyuM ke- he vipra ! tamane tamArA mA sukharUpa thAo, punaH satvara samAgama hA, kAryoMmAM saphaLatA pAme ane avasare amane saMbhArIne tarata pAchA AveA. vaLI hai dvija ! jyAre tame ahIM Avaze, tyAreja A tamArI bhAryo huM tamane soMpIza. " ? Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranR5 caritra. tyArabAda traNa divasa gayA pachI tenA jevA ja rUpavALo, teTalIja vayane, tenA jevA ja varNavALa, teja nAmavALe, tevI ja nizAnI jaNAvanAre, tenA jevuM ja belanAre, tenA jevAja mukha ane netravALo eka vipra priyaMkara pAse AvyuM, eTale priyaMkara be ke-"he vipra ! tuM tarata pAcho kema Avye? zA kAraNathI tyAM gaye nahi? zuM svajanee tane aTakAvyA ? athavA zubha zakunanA abhAve pAcho Avyo?" brAhmaNe kahyuM ke-"he sajana! samudramArge jatAM vahANa DubavAnA bhayathI jIvane jokhamamAM nAkhavAnI zaMkAthI huM pAcho Avya; kAraNa ke jIvane saMzayamAM nAkhI dhana kamAvAthI paNa zuM ? kahyuM che ke- je dhana meLavatAM zatruone praNipAta kare paDate hoya, dharmanI maryAdAne lepa thatuM hoya ane ati kaleza thatuM hoya, tevA dravyanuM prayojana nathI." A pramANe bhayanI zaMkAthI huM tyAM gaye nahi. ahIM ApanA jevA bahu bhAgyavaMta che, temanA AzrayathI huM mAre nirvAha calAvIza." A pramANe kahI te strIne laIne tyAMthI cAlyA gaye. keTalAka mAsa vyatIta thatAM potAnI priyAne maLavAne utsuka thayele pele brAhmaNa eka moTA parvata jevA gajeMdrane siMhaladvIpathI lAvIne priyaMkarane ghera AvyA, ane tene AzISa daIne tenI samakSa beThe. pachI teNe priyaMkarane kahyuM ke-he sajanatamArA prasAdathI huM gajAdika dhana upArjana karIne atyAre ja kuzaLe ahIM AvI pahoMcyuM chuM, tame mArA upara meTe upakAra karyo che, huM tamAre pratyupakAra zI rIte karI zakIza eja ciMtA che, have tame mArA para prasanna thaIne mArI priyA mane sepe." A pramANenuM vipranuM vacana sAMbhaLIne priyaMkara te jANe vajathI ghAyala thaI ga Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranupa caritra ye hoya tema kSaNavAra mana rahIne kahevA lAge ke- he vipra ! tuMja prathama tArI bhAryAne laIne cAlyA gaye hatA ane atyAre pharI pAchA AvIne kema mAge che? sAta nizAnIo paNa te vakhate te sAbIta karI ApI hatI, have vRthA vivAda zA mATe kare che? athavA te brAhmaNe AvA dAMbhika hoya che, te huM jANuM chuM." brAhmaNe kahyuM ke-"he vaNikaputra! jema tema na bole, dAMbhika te vANIyAja hoya che. kahyuM che ke-dAMbhika loke devatAone paNa ThagI le che, te mANasene Thage temAM te zuM meTI vAta che ? eka vANiyAe devI ane yakSa baMnene eka lIlAmAtramAM ThagI lIdhA hatA. vaLI huM ahIM AvyA ja nathI. A saMbaMdhamAM huM zapatha ( sama) levA paNa taiyAra chuM; mATe je lebha karIne mArI strI mane nahi sepe, te huM tamane brahmahatyA ApIza." A pramANe sAMbhaLIne priyaMkara bhaya pAmI khinna ane zyAma mukhavALa thaIne hadayamAM vicAravA lAge ke-pahelAM ni keI duSTa vidyAsiddha A brAhmaNanuM rUpa karI enI strI laIne cAlyA gaye jaNAya che. have zuM thaze?" A pramANe dimUDha thayelA priyaMkarane brAhmaNe kahyuM ke-"huM avazya mArI strI laIne ja javAne chuM." ema kahIne te tenA gharanA dvAra AgaLa beThe. Ama karatAM te brAzraNane eka lAMghaNa thaI, eTale badhA svajanee maLIne priyaMkarane kahyuM ke kharekhara koI vyaMtare AvIne tene vipattimAM nAkhyo che. kahyuM che ke rAmacaMdra hemamRgane jANa na zakyA, nahuSa rAjA vAhanamAM brAhaNene joDavA lAgya, brAhmaNa pAsethIja cakra sahita dhUma haraNa karI levAnI arjunane mati thaI ane yudhiSThire pitAnA cAra bhAIne tathA potAnI paTarANIne ghutamAM mUkyAM, mATe vinAza Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. kALe satyarUSone paNa prAyaH viparIta buddhija sUje che. paraMtu zuM A te devanI ceSThA che? athavA kaI durjane duSTatA vAparI che?" A pramANe sarva svajanAdika kimaMtavyatAmUDha thaI gayA. pachI kumAre brAhmaNane kahyuM ke "he vipra ! je meM tArI strIne chupAvI rAkhI hoya, te huM A pramANe zapatha lauM. "je meM tArI strI chupAvI rAkhI hoya, te jyAM jIvahiMsA thatI hoya ane jyAM mRSAvAdI vartatA hoya, temanuM pApa mane lAge, adhamajano je pArakAnuM dhana corI le che, temanuM pApa mane lAge, jeo kRtajJa, vizvAsaghAtaka ane paradArolaMpaTa che, temanuM pApa mane lAge, dharmanI niMdA karanAra, paMktimAM bheda rAkhanAra, jhaghaDAmAM pakSapAta karanAra, potAnI strIne tyAga karI anyatra prema karanAra, be strImAM snehane beTe vibhAga karanAra, kUTa sAkSI pUranAra, para draha karanAra, pitAne dveSa karanAra ane kubuddhine ApanAra--emanuM pApa mane lAge." A pramANe sAMbhaLIne vika bolyo ke-krUra kamaonA zapathane paNa huM mAnato nathI. eTale priyaMkare kahyuM ke-te tuM tene badale yathocita dhana mArI pAsethI le." brAhmaNa bolyo ke mAre dhananuM kAMI prayajana nathI, kevaLa mArI bhAryA mane soMpI de." kumAra belyo ke-"A pramANe asatya kalaMka mAthe vahAravA karatAM bahetara che ke sarvathA prANeneja tajI devA." ema kahIne te jovAmAM pitAnA hAthe khaga levA gaye, tevAmAM vipra tene hAtha aTakAvIne bolyo ke- he kumAra! sAhasa na kare, je tame mAruM eka kathana mAne te huM mArI strInI mAgaNI rada karuM." eTale kumAra harSita thaIne bolyo ke je kaMI tuM kahIza, te karavAne huM taiyAra chuM. je IcchA hoya, te huM tAre dAsa thaIne rahuM ?" brAhmaNe kahyuM ke je tame maMtrIsutAne pratIkAra na kare, te Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranupa caritra. huM tamane mukta karUM, anyathA nahi" priyaMkara balya ke- "meM pratijJA lIdhI che, te te maraNAMta kaSTa AvatAM paNa mUkavAne nathI." vipra belTe ke-A pramANe pitAnAM vacananuM ullaghaMna karavuM, e zuM saMta janene yegya che?" kumAra be ke-"caMdramA deSAkara (daSane AkAra-pakSe de-rAtrIne karanAra), kuTIla, kalaMkita ane mitra (sUrya)nA avasAna samaye udaya pAmanAra hovA chatAM mahAdevane te vallabha che, mATe sajajane Azrita janamAM guNa deSano vicAra karatA nathI. meTA jene mAtra guNane ja gaNanAmAM letA nathI, paraMtu svIkAra karela nirguNane paNa teo pALe che juo ! mahAdeva adyApi viSane dhAraNa kare che, kUrma potAnI pITha para pRthvIne dhAraNa kare che ane samudra vaDavAnaLane vahana kare che, mATe sajene aMgIkAra karelanuM pAlana ja kare che." he vipra ! tAre e abaLA bAlikA sAthe ze vairabhAva che ke jethI tuM ene satAve che? kAraNa ke- tRNu para kuhADe, mRga para siMhanuM parAkrama, kamaLa ukheDavA mATe hAthIne zrama ane kIDI para kaTaka-e badhuM sarvathA anucitaja che." brAhmaNa bolyA ke " Ama kahevAthI tamAruM vacana niSphaLa thayuM. kahyuM che ke "jene jIbha vaza nathI, tene traNa jagata sAthe vairabaMdhAya che, ane jenI jIbha upara amRta che, tene traNe leka vazavartI ja rahe che. vidyA jIbhanA agra bhAgapara rahe che,mitra ane bAMdhave jIbhanA agra bhAga para rahe che, baMdhana mekSa ane parama pada paNa jIbhanA agra bhAgapara che." A pramANe sAMbhaLIne priyaMkara bole ke-AvAM tamArAM vacanaprapaMcathI jaNAya che ke kharekhara tame brAhmaNa nathI, paNa keI deva ke dAnava jaNAo che." eTalAmAM te brAhmaNe pitAnuM divya rUpe pragaTa karIne kahyuM ke-"he Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. purUSottama ! rAjavADImAM mAruM devakuLa che, lekenI AzA pUranAra huM satyavAdI nAmane yakSa chuM, tethI badhA loko mane pUje che. ekadA te maMtrIsutA pitAnI sakhIo sahita krIDA karavA te rAjavADImAM AvI hatI. kIDA karatI karatI mArA maMdira pAse AvI. pachI mArI mUrti joIne te hasIne bolI ke-kharekhara A deva nathI, paNa pASANukhaMDaja che." ema kahIne nAkane maraDI tyAMthI cAlatI thaI, te vakhate ja kupita thaIne meM tene chaLa karyo che. " A pramANe sAMbhaLIne priyaMkara bolyo ke-"he yakSeza ! rAjamArgamAM cAlyA jatA hAthIne joIne kadAca kaI dhAna bhase, te zuM hAthIne tenI sAthe kahi karavo ucita che?madenmatta thayela zIyALIo je ke siMhanI samakSa virala bole che, chatAM siMha tenA para kopAyamAna thatuM nathI, kAraNa ke asaza jane para kepa kare? kAgaDe kadAca gajedranA mastaka para viSTA kare, te te kAgaDAnI jAtane ucita che, paNa tethI gajenA baLamAM kAMI hInatA AvatI nathI. mATe te uttama! A ajJabALA para tamAre kepa karavo ucita nathI." ItyAdika madhura vacanethI kumAre tene kepa zAMta karyo. pachI yakSa be ke tamArA upasargaharastavanA guNanathI (gaNavAthI) have huM enA zarIramAM rahevAne samartha nathI, tethI meM tArA sAhasanI parIkSA karI che, paraMtu tArA sAhasathI huM atizaya saMtuSTa thayo chuM, mATe tuM vara mAga.' priyaMkara bolyo ke-"he yakSarAja! tame mArA para saMtuSTa thayA che te e pradhAnaputrIne sajja karIne mArA para upakAra kare." eTale yakSe tenA vacanathI tene sajaja karI, ane kahyuM ke-"A mArI niMdAkaravAthI bahu putra putrIne utpanna karanArI thaze." pachI priyaMkarane sarva pakSIonI bhASA samajAya tevuM jJAna ApIne yakSa sva sthAne gaye. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. have pitAnI putrIne zalyarahita ane paTutAyukta joIne maMtrI vicAravA lAge ke-"aho ! A priyaMkare mArA para bheTe upakAra - karyo che, mATe A mArI putrI eneja ApavI egya che. A pramANe vicAra karIne moTA AgrahapUrvaka pitAnI putrI yazomatInuM priya karanI sAthe pANigrahaNa karAvyuM ane hastamecana vakhate bahu dhana ane ratnAdika ApIne maMtrIe tene atyaMta satkAra karyo. pachI te priyA sahita ghera jaIne priyaMkara vicAravA lAge ke-ahe ! A badhe upasargaharastavanI guNanAne ja prabhAva che." pachI priyaMkara yazetyAdika pitAnI priyAo sAthe vividha bhoga bhagavate ane dharmakArya karate sukhe sukhe pitAne samaya vyatIta karavA lAge. have yazomatI yakSavacananA prabhAvathI prativarSe putra putrInA yugalane prasavavA lAgI, tethI tene bahu putra putrI thayAM. te sarvanuM lAlana pAlana, rakSaNa, stanapAna, bhojana ApavA vigere ciMtA karatAM te atyaMta kheda pAmavA lAgI. te bALakane paraspara kaLaha karatA joIne te udvega pAmatI ane tethI sukhe zayana ke bhojana paNa karI zakatI nahatI. AthI te ciMtavavA lAgI ke kharekhara vadhyA strI ja jagatamAM zreSTha che ke je niraMtara viSaya, bhajana, zayanAdika badhuM sukhe bheLavI zake che. meM te kukaDInI jema pUrve duSkarma karyA jaNAya che, mATe have pachI mAre keInI paNa niMdA na karavI. kahyuM che ke"prniNdaa mahApApaM, gadaMti munayaH khalu / phoje pApUti, patra nazo thayA " che ? paraniMdAe moTAmAM moTuM pApa che, ema munio kahe che. jenA vege A lekamAM parAbhava prApta thAya che ane paralekamAM Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAna nI priya kara jinama te bimA kahetA priyaMkaranRpa caritra. naraka maLe che." temaja vaLI ___ "AtmaniMdAsamaM puNyaM, na bhUtaM na bhaviSyati / FnivAI pApa, je mUrta na maviSyati' che ? .. "AtmaniMdA samAna bIjuM e ke puNya nathI ane paraniMdA samAna bIjuM eka pApa nathI. " ekadA priyaMkara jinamaMdiramAM jineMdrapUjA karIne pitAnA ghara tarapha AvatA hatA, tyAM rastAmAM teNe niMbavRkSa para beThelA eka kAgaDAnuM bolavuM sAMbhaLyuM te kAgaDo tene A pramANe kahete hato ke- he narottama ! A nibavRkSanA mULamAM traNa hAtha nIce lakSa dravya che, te tuM grahaNa kara ane mane bhakSya Apa." yakSe Apela varadAnanA prabhAvathI kAgaDAnA belane aMtaramAM vicArIne te vRkSanI nIce bhUmi pedavA lAge. lokee pUchayuM ke- he priyaMkara A jamIna tuM zA mATe khode che?" teNe kahyuM ke gharamAM pUravAne mATI khoTuM chuM." A pramANe (satya) kahIne chAnI rIte te nidhAna grahaNa karI ghera Avyo ane kAgaDAne teNe dadhi vigerenuM baLidAna ApyuM. - have azakarAjAe priyaMkarane guNatkarSa sAMbhaLI harSa pAmI tene bolAvIne kahyuM ke - he priyaMkara ! tAre pratidina mArI sabhAmAM AvavuMA pramANenA rAjAnA pharamAnathI te dararoja rAjasabhAmAM javA lAgyA ane Aste Asta pUrva puNyanA prabhAvathI tenA para rAjAnuM bahumAna vadhavA lAgyuM. kahyuM che ke "rAjAnuM bahumAne, pradhAna bhejana, puSkaLa dhana, zuddha pAtre dAna, azva gaja yA rathanuM vahana ane tIrthayAtrAnuM vidhAna-e manuSyabhavamAM devasamAna sukha gaNAya che. te pUrva puNyanA prabhAvathI ahIM paNa (A lekamAM paNa) prApta thAya che. A pramANe rAjAthI sanmAna pAmatA tene joIne Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkarapa caritra. badhA rileko paNa tene satkAra karavA lAgyA. kahyuM che ke "gamAM janAbe ra, vidyAvarta panika | ra ra ra hatA, chati " ne "rAjamAnya, dhanavaMta, vidvAna, tapasvI, raNaghara ane dAtAra evA purUSane sarve Adara Ape che." - have keTalAka divasa gayA bAda rAjAnA aricUra ane raNajUra nAmanA baMne putra javaranA vyAdhithI maraNa pAmyA. kahyuM che ke-"rAtri cAlI jaze, suprabhAta thatAM sUrya udaya pAmaze ane kamaLa vikasita thaze, A pramANe kamaLanA puTamAM rAtrie baMdhAI rahela madhukara vicAra karate hate, evAmAM prAtaHkALe ahe! hAthI A vIne te kamaLanuM bhakSaNa karI gaye." rAjaputranA maraNuthI nagaramAM mahAna zoka vyApI rahyo. rAjA paNa atyaMta ciMtAtura thaIne sabhAmAM paNa Avate baMdha thaye, eTale maMtrI tene samajAvavA lAgyA ke-"he rAjana ! A devAdhIna vastumAM kene upAya cAlI zake? A mArga te sahu keIne mATe samAna che, mATe kheda karavAthI zuM? kahyuM che ke- dharma, zoka, bhaya, AhAra, nidrA, kAma, kalaha ane ke-e jeTalA vadhArIe teTalAM vadhI zake che. vaLI-"tIrthakare, gaNadhare, cakravartIe, vAsudeve ane baLadee badhAone duSTadeve saMhAra karyo, te bIjA sAmAnya jIvonI zI gaNanA? vaLI he svA mina ! sagaracakInA sATha hajAra putra ane sulasAnA batrIza putro samakALeja maraNa pAmyA hatA mATe he rAjana ! tamAre sarvathA zeka naja kare. kahyuM che ke-janma pAmelAne avazya maraNa ane maraNa pAmelAne avazya janma Ave che (prApta thAya che), mATe evI anivArya bAbatamAM ciMtA zI karavI?" A pramANe maMtrIe bahu rIte sa Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkarapa caritra mAvyA chatAM rAjAne putranuM duHkha visaryuM nahi, ane putramohathI anukrame tenA zarIramAM paNa becenI utpanna thaI. kahyuM che ke-anamAM arUci, zarIre pIDA, nidrAne abhAva ane mananI asvasthatA-Ama hevAthI kAMI samajAtuM nathI ke pariNAme zuM thaze? A pramANe keTalAka divaso jatAM ekadA rAjAe pAchalI rAtrie pate khayukta vAhanamAM besIne dakSiNa dizAmAM gaye. evuM svapna joyuM. prabhAtakALe te svapnanI vAta pitAnA maMtrIne ekAMtamAM kahI. eTale maMtrIe paNa svapnazAstravettAne ekAMtamAM belAvIne te svapnanuM phaLa pUchayuM. teNe kahyuM ke-he maMjhina ! A svapna alpakALamAM maraNane sucave che. kahyuM che ke-"rAtrie kharayukta yAnamAM besIne pite kaI dizAmAM jAya che, evuM svapna jovAmAM Ave te te jenAra alpakALamAM maraNa pAme." A pramANe sAMbhaLIne rAjA ane maMtrI bane atyaMta ciMtAtura thaI gayA. pachI maMtrIthI preraNe karAcele rAjA puNya karavAnI IcchAthI devasthAnamAM pUjAdiSTa ane dInene udvAra vigere karavA lAgyA. kahyuM che ke vArtA revAbamati, tapa kuti ji. nirdhanA vinayaM yAMti, kSINadehAstu zIlinaH" // 1 // pIDita jana devane name che, regIjane tapa kare che, nidhana leke vinaya kare che ane kSINa dehavALA zIla pALe che." ekadA rAjA sabhAmAM AvIne beThe, eTale tene praNAma karavAne mATe maMtrI, sAmaMta, senApati, zreNI, parehita vigere sabhyajane sarve AvyA. te vakhate tyAM javAnI icchAthI priyaMkara paNa gharathI bahAra nIkaLe. evAmAM mArge AkAzavANI thaIkehe priyaMkara! Aja rAjA taraphathI tane bhaya utpanna thaze ane coranI jema baMdhana Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranuM caritra. prApta thaze. AvA prakAra gaganavANI sAMbhaLIne priyaMkara vicAravA lAge ke-"ahe! meM rAjAne te koI paNa jAtane aparAdha karyo nathI, paraMtu rAjAne vizvAsa che ? kahyuM che ke-"suMdarI, jaDa (La), agni ane sajA-e dhImaMta janane bahuja sAvacetIthI zekavA lAyaka che. anyathA teo prANasaMkaTamAM nAkhI de che. vaLI chaLa jenArA rAjA vigere svArtha sAdhavAmAM tatpara hevAthI niraparAdhI purUSane paNa prANasaMkaTamAM nAkhe che. A pramANe vicAra thayA chatAM paNa "je thavAnuM haze te thaze ema vicArI, sAhasikapaNuM svIkArI, rAjasabhAmAM praveza karIne je te rAjAne praNAma kare che, teTalAmAM akasmAt pUrvokta devavallabha hAra tenA mastaka parathI sabhAmAM paDa, ane rAjA vigere sadbhUjanA jovAmAM AvyA. badhAnA manamAM moTuM Azcarya utpanna thayuM. sarve kahevA lAgyA ke- ahA ! rAjAne hAra khovAI gayo hato, te atyAre A priyaMkara pAsethI maLI Avyo. potAnA mastaka parathI hArane paDela jeIne priyaMkara paNa manamAM cakti thaI vicAravA lAgyo ke- ahA ! deve anucita karyuM. ghaNA kALathI meLavela mahatva Aje AcAryanA kalaMkathI badhuM vinaSTa thayuM ane maraNa pAse AvyuM. mArgamAM pragaTa thayela AkAzavANI paNa satya TharI. . caurapApadrumasyeha, vadhabaMdhAdikaM phalam / - gAyate je tu, karNa nAnA ? . "cerIrUpa pApavRkSanuM A bhavamAM vadha ane baMdhanAdirUpa phaLa maLe che ane paralokamAM narakanI vedanArUpa phaLa prApta thAya che." ahe! meM pUrva janmamAM keIne paNa vRthA kalaMka ApelA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranuM caritra. haze, jethI te karma atyAre mane udyamAM AvyuM." priyaMkara A pramANe vicAra kare che tevAmAM azekacaMdra rAjAe koTavALane hukama karyo ke huM keTavALa! ceranA daMDane lAyaka evA A duSTa priyaMkarane zULI para caDAve. A pramANe sAMbhaLI maMtrIe rAjAne vi-jJapti karI ke he svAmin ! A priyaMkaramAM AvI aghaTita vAta kadApi ghaTatI nathI, e te mahAupakArI ane puNyavaMta che. mATe A saMbaMdhane khulAso tene pUcho." A pramANe maMtrInA kahe vAthI rAjAe priyaMkarane pUchayuM ke-"he priyaMkara ! A lakSa mUlyavALo hAra te kyAMthI lIdhe che? zuM keIe tane arpaNa karyo che? athavA keIe tAre ghera thApaNa tarIke rAkhela che? je hoya te sAcesAcuM kahI de." priyaMkara be ke-he svAmin ! huM kazuM jANa nathI, Aja paryata e hAra meM kadApi joyo paNa nathI." , tyAre maMtrI bolyo ke he rAjana ! A priyaMkara kharekhara coranA daMDane lAyaka nathI, mATe A bAbatamAM vicArIne kArya karavAnuM che. kahyuM che ke sahasA vidadhIta na kriyAmavivekaH paramApadAM padam / vRNute hi vimRzyakAriNaM, guNalubdhAH svayameva saMpadaH // 1 // lAMbe vicAra karyA vinA kaMI paNa kAma na karavuM, kAraNa ke aviveka eja parama ApattinuM sthAna che. jeo vicArIne kAma kare che temane guNalubdha evI saMpattio svayameva AvIne vare che." vaLI "paMDita jane saguNa ke nirguNa kArya karatAM prathama tenuM pariNAma vivekathI vicArI levuM; kAraNake ati utAvaLathI karI nAkhela kAryone vipAka (pariNAma) vipattinI prApti paryata zalyatulya thaine hRdayane bALyA kare che. vaLI te svAmina ! ene Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranu5 caritra vinayaguNaja enA kulInapaNAne ane sadAcArIpaNAne pragaTa kare che. kahyuM che ke haMsane gati, kokilAne kaMThanI madhuratA, mayUrane nRtya, siMhane paramazarya, caMdanavRkSane sArabhyane zItaLatA ane kulIna janene vinaya keNe zIkhavyA che arthAta te badhAM temAM svabhAvasiddhaja heya che. mATe he rAjana! A kaI devanI ceSTA lAge che. AvA prakAranuM maMtrInuM kathana sAMbhaLIne rAjAe kahyuM ke maMtrina ! A tAro jamAI hevAthI kharekhara tuM ene pakSa karato lAge che; paraMtu corane pakSa kare e kaIne paNa zreyaskara nathI. kahyuM che ke-erane sahAya ApanAra, ceranI sAthe masalata karanAra, coranA bedane jANanAra, tenI sAthe kavijya karanAra ane corane anna tathA sthAna ApanAra-e sAta prakAre cera kahela che. A pramANenuM rAjAnuM vacana sAMbhaLIne maMtrI bhaya pAmI yugeja besI rahyo. eTale rAjAe keTavALane kahyuM ke huM keTavALa! A hAranA cora priyaMkarane majabUta rIte bAMdho. A pramANenA rAjAnA hukamathI teNe tyAM ja tene bAMdhI lIdhe. pachI rAjAe maMtrIne kahyuM ke-he. maMtrinate divase deva hAranA cArane mAruM rAjya maLaze ema kahyuM che, paraMtu huM A hAranA cerane zULIparaja caDAvIza, mAruM : rAjya te mArA getrIoja karaze." eTale maMtrIe (vakektimAM kahyuM ke he svAmin ! ApanuM sarva kathana satya che." have evA avasare tyAM rAjasabhAmAM divya rUpavatI, divya AbharaNavALI ane divya locanavALI evI ke videzI cAra strIo AvI. temanuM rUpa vigere joIne sarve sabhya ane atyaMta vismaya pAmyA. pachI rAjAe te suMdarIone pUchayuM ke tame kayAMthI ane zA hetuthI ahIM AvI che ? zuM A nagaramAM tIrthayAtrA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranu5 carivA karavA Avela che ke svajanene maLavA mATe Avela che? te kahe ane mAre lAyaka kaMI paNa kArya pharamAvo. eTale temAMthI eka vRddhA belI ke-"he rAjedra! ame pATalIputranagarathI ahIM Avela chIe. A priyaMkara mAre putra che, te rIsAIne mAre tyAMthI cAlya gaye hatA, ame be varSa paryata sarvatra enI zodha karI, paNa kayAM che tene patto na maLe. hamaNuM A azekapurathI Avela keI purUSe amane kahyuM ke- priyaMkara nAmane vyavahArIputra amuka avasthAvALe, AvA rUpavALe ane parepakAramAM tatpara azokapuramAM vase che. A pramANe tene barAbara patta maLavAthI ame ahIM Avela chIe. ahIM AvIne ame kaI purUSane pUchayuM ke- priyaMkara kayAM rahe che eTale teNe kahyuM ke-priyaMkara rAjamAnya chatAM Ajeja corInA kalaMkathI rAjAe tene nigraha karyo che ema sAMbhaLIne ame ahIM rAjasabhAmAM Avela chIe. vaLI he rAjana! tamArA darzana nathI amAre Aja divasa saphaLa thayA che." A pramANe kahIne te vRddha strI priyaMkarane tyAM beThelo joIne kahevA lAgI ke- he putra! nuM rIsAIne gharamAMthI kema cAlyo gayo?" te vakhate "A mAre bhAI che ema kahIne bIjI strIe tenI sAthe vAtacIta karI. eTale trIjI suMdarI belI ke-A te mAro dIyara che. tyAre cI suMdarI bolI ke-ahe! A te mAro svAmI che. ema kahIne lajajAthI namramukhI thaI dUra ubhI rahI. A vRttAMta ane sarve sabhya loka manamAM atyaMta Azcarya pAmyA ane vicAravA lAgyA ke - kharekhara, ahIM have A priyaMkaranuM kaMIka kapaTa pragaTa thaze. kahyuM che ke-vidyAraMbha kSaNavAra Take che, jJAnadaMbha traNa divasa Take che, rasadaMbha cha mAsa Take che, paNa mAnadaMbha te dustaraja che." Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 priyaMkaranu5 caritra keTalAka lake kahevA lAgyA ke-ahe! A popakArI purUvAra ratnanA hAranI corIne doSa Avyo e bahuja aghaTita thayuM che. paraMtu vidhAtAne e svabhAva che. kahyuM che ke - zazini khalu kalaMka, kaMTakAH padmanAle, jaladhijalamapeyaM, paMDite nirdhanatvam / dhanavati kRpaNatvaM, durbhagatvaM surUpe, svajanajanaviyAgo, nirvivekI vidhAtA // 1 // caMdramAmAM kalaMka, padmanI nAlamAM kAMTA, samudranA jaLamAM lavaNatA,paMDitamAM nirdhanatA, dhanavaMtamAM kRpaNutA, surUpamAM darbhAgya, ane svajanamAM viyoga-ema karavAmAM vidhAtAe kharekhara pitAnuM avivekIpaNuM ja jAhera karyuM che." keTalAka jane priyaMkaranI prazaMsA karavA lAgyA ane keTalAka tene niMdavA paNa lAgyA. keTalAka devane upAlaMbha devA lAgyA ane keTalAka hasavA paNa lAgyA. tathApi priyaMkara te zAMtaja rahyo. te manamAM lezamAtra paNa kedha karato nahote. have te suMdarIomAMthI vRddha rAjAne kahevA lAgI ke he rAjan ! mArA putrane mukta kare eTale rAjAe kahyuM ke A tArA putre mAre lakSamUlya hAra coryo che, mATe huM tene zI rIte mukta karUM?" vRddhA bolI ke-"he rAjana ! tame kahe te tene huM daMDa ApuM." rAjA bolyA ke "he vRdhe! je tuM traNa lakSa dravya daMDa tarIke ApIza teja huM tene mukta karIza" te bolI kelakSatraya karatAM paNa adhika ApIza; paraMtu e mArA putrane tame mukta kare." rAjAe kahyuM ke-ene pitA kyAM che?" teNe kahyuM kete amAre utAre che. pachI rAjAe tene bolAvIne kahyuM ke- A Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkarapa caritra. 73 priyaMkara tamAre zuM thAya?" te bolyo ke he rAjana! e mAre putra thAya." evAmAM maMtrI che ke- he svAmin ! A badhuM asatya lAge che. kharekhara A loke dhUrta lAge che, kAraNa ke A priyaMkarane pAsadaranAme pitA ane priyazrI nAmanI mAtA te Aja nagaramAM rahe che. mATe temane belAvIne A vAta temane pUcho. rAjAe kahyuM ke- he maMtrina ! te te enA pAlaka haze, mATe temane pUchavAnuM zuM prayojana che?" maMtrI bence ke-"he svAmina tathApi temane ahIM bolAvo. pachI temane paNa rAjAe sabhAmAM belAvyA. pUrve AvelA ane navA bane mAtApitA samAna AkAravALA, samAna rUpavALA, samAna rIte bolanArA, samAna vayavALA ane jANe sAthe ja jamyA hoya tevA dIsavA lAgyA. A pramANe joIne rAjAvigere sarva sabhAjane Azcaryamagna thaI gayA. pachI rAjAe maMtrIne kahyuM ke-"he maMtrim ! kharekhara tArUM kathanaka satya kare tema che. evAmAM te banne pitA putrane arthe vivAda karavA lAvyA, ane rAjAne kahyuM ke he svAmin ! A saMbaMdhamAM tame nyAya kare, nahi te ame bIjA rAjA pAse jaIzuM.' te sAMbhaLIne rAjAe maMtrIne kahyuM ke A bAbatamAM te maMtrinuM ! tuM buddhi calAvI kAMIka nirNaya karI pachI maMtrIe vicArIne kahyuM ke-A rAjasabhAmAM sAta hAthInA bhAra jeTalI samarasa pASANazilA che, tene eka hAthathI je upADe teja A priyaMkarane putra tarIke laI zake. A pramANe sAMbhaLIne prathama Avela atithi pitAe te zilA lIlAmAtramAM eka hAthathI upADI lIdhI. pAsadara zeTha te vilakSaNa thaIne kiMkartavyamUDha banI tyAMja ubho rahyo. pachI maMtrIe rAjAne kahyuM ke "he svAmina ! A zilA upADanAra sAmAnya manu Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyakaranRpa caritra. Sya nathI. ' A pramANenu maMtrInu kathana samajI jaI manamAM vicArIne rAjAe te zilA upADanArane kahyuM ke- huM bhadra ! kharekhara tu manuSya nathI, para'tu kAi paNa deva, dAnava yA vidyAdhara lAge che, mATe A priyakaro tuM pitA lAgatA nathI. vaLI amane tu zA mATe chetare che ? tArU satya svarUpa pragaTa kara.' A pramANe sAMbhaLIne tarataja te devarUpa thai gayA, ane cAre sudarIe adRzya thai gai. deva kahevA lAgyA ke huM rAjeMdra ! huM tArA rAjyane adhiSThAyaka deva chuM. tArA maraNu samaya jaNAvavA ane rAjyayeAgya purUSane rAjyapara sthApavA huM ahIM Avyo chuM, paraMtu tu hajI khahu tRSNAthI taralita che, kahyuM che ke '' "gaMngaSThita vaNita muMDa, vacanavihIna nAta tuMkam / vRddho yAti gRhItvA daMDa, tadapi na muMcatyAzApiMDam " // 1 // " aMga gaLI gayuM, ziranA keza zveta thaI gayA, mukha dAMtavinAnuM thai gayuM ane vRddha thaI lAkaDI laIne cAlavA lAgyA, tathApi mANasa AzArUpa piMDane cheDatA nathI. " huM rAjan ! have tu jarAthI jarIbhUta thaI gayA che, mATe paraleAka sAdhavAne tAre dharmakAryo karavAM eja ucita che, tethI rAjyabhAranI dhurAne kAi paNa dhara purUSanA hAthamAM sAMpIne tu dharmakAryamAM lIna thA, AraNu ke prAsAdanuM rakSaNa karavA mATe jINu staMbhane ThekANe leAka navIna staMbhane sthApe che.' rAjAe A pramANe sAMbhaLIne kevane pUchyuM ke- he deva ! tyAre kaho ke mArU maraNa kyAre thaze ?' deva AvyeA ke- he bhUpa ! AjathI sAtame divase tArUM maraNa thaze.' A pramANe sAMbhaLIne rAjA potAnA manamAM atyaMta bhaya pAmyA. kahyu che ke--paMtha samAna jI nathI, dAridraca samAna parAbhava nathI, " Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. 75 maraNa samAna bhaya nathI ane kSudhA samAna vedanA nathI." pachI rAjAe devatAne kahyuM ke-"he deva! rAjyane yogya kAIpurUSa batAvo ke jethI tene rAjyapara sthApana karUM deva bolyo ke- he rAjana ! puNyathI adhika evA A priyaMkarane ja tuM potAnuM rAjya Apa, bIjuM ke ahIM rAjyagya nathI." rAjA be ke-"mArA hAranA cera evA ene rAjya ApavuM yaMgya nathI. kahyuM che ke-kurA jAnA hAthamAM rAjya AvavAthI prajAne sukha kayAMthI ? kuputranA yogathI pitAne zAMti kyAMthI ? kudArAthI bhartArane AnaMda kyAMthI ? ane kuziSyane bhaNAvatAM adhyApakane yaza kyAMthI ?" deva bolyo ke-"he narAdhipa ! je potAnI prajAnuM sadA sukha vAMchate hoya to putkRSTa evA priyaMkaraneja rAjyapara sthApana kara. vaLI e priyaMkara niraparAdhI che, eNe tAre hAra ceryo nathI. vicAra kara ke ArakSakathI rakSita thayelA ane tALuM dIdhelA evA tArA bhaMDAramAM e zI rIte jaI zake? paraMtu e tAre hAra meMja tArA bhaMDAramAMthI laIne ATalA divasa mArI pAse rAkhyuM hatuM. Aja "A rAjya purUSa che." ema tane sUcanA karavA mATe enI pAsethI meM te hAra pragaTa karAvyuM che. A pramANe sAMbhaLIne rAjAe priyaMkarane baMdhanarahita karI devane kahyuM ke-"he deva ! A mArA dAnajUra nAmanA putrane rAjyapara sthApana kare. 'devatA bolyo ke"he rAjan ! e paNa alpa AyuSavALA che. vaLI priyaMkara vinA bIje kaI paNa prajApriya thavAne nathI. he rAjana ! je tuM na mAnate hoya, te nagaramAMthI cAra kumArikAone bolAvIne A sabhAmAM tilaka karAve. teo svayameva jene tilaka kare, tene ja tAre rAjyapara sthApa." A pramANe sAMbhaLIne rAjAe tathA sabhAsa Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaratRpa caritra. * doe paNa te vAta kabula rAkhI. pachI sajAe cAra kumArkine nagaramAMthI bolAvI. temanA hAthamAM kuMkumanA pAvana kaMkAvaTI ) ApyAM ane tilaka karavA Adeza karyo. temaNe cAree anukrame priyaMkaranAja bhAlapara tilaka karyuM ane devatAe te cArenA mukhamAM utarIne A pramANenA bhAvArthavALA cAra kaleka kahevarAvyAprathama bolI ke ninamAra satA mULA, naredra ciMI. zUreSu prathamaH svIyA, rakSaNIyA majA sukhaM // 1 // " "he priyaMkara rAjA ! tuM sadA jinabhakta thaje ane zuravImAM agresara thaI tArI prajAnuM surakSaNa karaje bIjI belI ke" yatra priyaMkaro rAjA, tatra saukhyaM niraMtaraM / tasmin deze ca vAstavyaM, subhikSa nizcitaM bhavet // 2 // " jyAM priyaMkara rAjA haze, tyAM niraMtara sukha raheze, mATe evA dezamAM nivAsa kare ke jyAM niraMtara subhikSaja heya." trIjI belI ke " azokanagare rAjyaM, kariSyati piyNkrH| drAviyuvAna, vIyANA_mAtAH" | rU . azoka nagaramAM pitAnA puNyanA prabhAvathI priyaMkara rAjA boMtera varSa sudhI rAjya karaze. " cethI belI ke"priyNkrsy rAjye'sminna bhaviSyaMti kasyacit / rASikSatiramiyAna ra" cho Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyakaranRpa caritra. - priyakaranA A rAjyamAM koIne paNa rAga, durbhikSa, marakI, Iti, cAra ane zatru vigerenA bhaya prApta thaze nahIM." pachI devatAe priya'kara upara puSpavRSTi karI, ane sa MtuSTa thayelA azokacandra rAjAe paNa pAtAnA hAthe tenA bhAlasthaLa para rAjatilaka karyuM. eTale maMtrI pramukha rAjaleAkeAe priyakaranA rAjyAbhiSeka karyo. pachI te siMhAsanapara beThA eTale tenApara chatra dharavAmAM AvyuM ane vArAMganAe tenI AgaLa nRtya karavA lAgI. pradhAna, svajanA ane tenA mAtapitAdika sarve atyaMta harSa pAmyA. 77 A pramANe ' priyaMkarane devatAe rAjya Apyu' ema sAMbhahIne zatru rAjAoe paNa tyAM AvIne tene bheTaNuM karyuM. samasta prajA paNa tenA puNyanI prazaMsA karavA lAgI. pachI sAtame divase azokacaMdra rAjAnuM maraNa thayuM, eTale zekAtura thayelA priya kare potAnA pitAnI jema tenuM mRtakAya ( uttarakriyA ) karyuM' ane rAjAnA putrane tathA gAtrIo vigerene grAmAdika ApIne saMtuSTa karyA. pachI anukrame teNe ghaNA dezo sAdhyA, ane aneka rAjAe tenA caraNamAM namaskAra karavA lAgyA. A pramANe upasa hastAtra guNananA prabhAvathI priyakarane A bhavamAM paNa sa iSTa kAryonI siddhi prApta thai ane tenA bhaDAramAM agaNita dhana thayuM. kahyuM che ke upasa harastAnA guNanathI bhavIjanAnAM kAnI siddhi thAya che ane temanA zatruo mitra banI jAya che. 'vaLI'sukRta e dhananuM khIja che, vyavasAya e jaLa che, tapa e vRSTi che ane samaya prApta thatAM te ucamAM AvIne bhavyAne sat phaLa Ape che.' have priyaMkara rAjA peAtAnA dezamAM aneka prakAranA dAna puNya Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 priyaMkaranRpa caritra karavA lAge, eTale tenuM anukaraNa karIne tenI prajA paNa dharmamAM Adara karI aneka prakAranA puNyakarma karavA lAgI. kahyuM che ke-rAjA je dharmiSTa hoya te prajA dhamiSTa thAya che, rAjA je pApI hoya te prajA pApaSTa thAya che, ane je samAna hoya te prajA paNa samAna thAya che, prajA rAjAnuM ja anukaraNa kare che. eTalA mATe ja kahevAya che ke-thA nAnA tathA janA. A pramANe keTalAka divaso vyatIta thayA pachI dhanadatta zeThanI putrI zrImatI ke jene paTTarANIpade sthApI hatI tene putra thaye. eTale rAjAe mahA ADaMbarapUrvaka tene janmotsava karyo ane dInAdikane bahu dAna ApyuM. anukrame vRddhi pAmatAM te putranuM rAjAe mahatsavapUrvaka "yaMkara evuM nAma pADyuM. pAMcame mahine te kumArane mukhamAM dAMta AvyA; eTale rAjAe te bAbata zAstrajJa janene pUchayuM teoe kahyuM ke je prathama mahine dAMta Ave te kuLane davaMsa kare che, bIje mahine Ave che te pitAne ja haNe che, trIje mahine Ave te pitA ane pitAmahano nAza kare che, cethe mahine Ave to bhAIono vinAza kare che, pAMcame mahine Ave te zreSTha evA hAthI, azva ane uMTenI prApti thAya che, chaTTha mahine Ave te kuLamAM kalaha ane saMtApa kare che, sAtame mahine dhana, dhAnya ane gAya vigerene nAza kare che ane je dAMta sahita janma thAya te tene rAjya maLe che. A pramANe sAMbhaLIne rAjAe saMtuSTa thaI temane dravya ane vastrAdika ApI visarjana karyA. anyadA rAjAnA bIjA hRdaya samAna ane sarva rAjyakAryamAM dhuraMdhara e maMtrI zULarogathI maraNa pAme. tethI priyaMkara rAjAne Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranapa caritra. 79 atyaMta viSAda thaye kahyuM che ke " uttama pradhAna vinA rAvaNa rAjAe pitAnuM rAjya gumAvyuM ane lakSmaNanI buddhithI rAmacaMdra pitAnuM rAjya prApta karyuM. pachI rAjAe maMtrIputrane belAvIne tene maMtrIpade sthApavA sArU tenI buddhinI parIkSA karavAne mATe eka leka ko:- mukhaM vinA'tyekanaro'tizuddho, hastena bhakSyaM bahubhAjanastham / rAtridivAdI na kadApi tRptaH, zAstrAnabhijJaH paramArgadarzI // 1 // eka ati zuddha mANasa mukha vinA hAthavatI bhAjanamAM raheluM bahu bhakSya rAta divasa khAya che, chatAM te kadApi tRpti pAmata nathI. vaLI te zAstrathI anabhijJa che, chatAM parane mArga batAve che." te keNa ?) A pramANe sAMbhaLIne te buddhimAna maMtrIputre vicArIne kahyuM ke-"he svAmin ! Apa kaho cho, evA prakArane te dIpaka' (dI) hoya. eTale rAjAe punaH pUchyuM ke - "nArI traNa che ekaThI malI, be gorI trIjI zAmalI / purUSa vinA navi Ave kAja, rAta divasa mAnIje rAja" // 1 // maMtrIputra be ke- dota, mazI ane lekhaNa. A pramANe uttara sAMbhaLIne tenA guNathI raMjita thaI rAjAe tene pitAnA maMtrInI padavI para sthA. kahyuM che ke-" buddhithI vimaLa evA guNIjane zAstrane bodha ane niraMtara mAna sanmAna prApta kare che. buddhithI sarva arthanI siddhi thAya che ane tatkALa ripunAM baLane parAjaya thAya che buddhithI sArA subhaTanI sahAya meLavI eka laghu rAjA paNa zatrunA durgane vaza kare che ane buddhithI cANakya, rehaka ane abhayakumAra vigere purU satvara mahatvane pAmyA che." Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 priyakaratRpa caritra. anyadA avasare azekapuranI nikaTanA udyAnamAM zrI dharma nidhisUri pitAnA parivAra sahita padhAryA. vanapAlakanA mukhathI temanuM zubhAgamana sAMbhaLIne atyaMta harSita thayela priyaMkara rAjA temane vaMdana karavAne pitAnA parivAra sahita udyAnamAM gaye ane vidhipUrvaka temane vaMdanA karIne gya sthAne beThe. AcArya mahArAje tene gya jANIne A pramANe dharmopadeza Ape ke-"zrI jinacaMdana, jinapUjA, namaskAra maMtranuM smaraNa, supAtre dAna, sUrIzvara (suguru) ne namaskAra tathA temanI bhakti ane trasajanI rakSAe zrAvakenuM dinakRtya che. (A kAvyamAM pratyeka caraNanA eka eka akSarathI graMthakartAnuM nAma zrI jinasUri niSpanna thaI zake che. ) vaLI 'mahatsavapUrvaka tIrthayAtrA karavI, sAdharmikavAtsalya karavuM, zrI saMghanI pUjA karavI, Agama lakhAvavA ane tenI vAcanA apAvavIe vakRtya che." tIrthayAtrAnuM phaLa A pramANe che-"niraMtara zubha dhyAna, asAra lakSmInuM cAra prakAranA sukRtanI prAptirUpa ucca phaLa, tIrthanI unnati, ane tIrthakarapadanI prApti-yAtrA karavAthI A cAra prakAranA guNonI prApti thAya che. vaLI kahyuM che ke"vpuH pavitrIkuru tIrthayAtrayA, cittaM pavitrIkuru dharmavAMchayA / vittaM pavitrIkuru pAtradAnataH, kulaM pavitrIkuru saccaritrataH" // 1 // he mahAnubhAva ! tIrthayAtrAthI zarIrane pAvana kara, dharmAbhilASathI manane pAvana kara, pAtradAnathI dhanane pavitra kara ane sa cAritrathI kuLane ujavaLakara." vizeSamAM zrI zatruMjaya tIrtha para jinezvaranAM darzana karatAM baMne dugati (narakane tiryaMca) ne kSaya thAya che ane pUjA tathA snAtra karavAthI hajAra sAgaropamanA karela duSkarma kSINa thAya che. dhyAna karatAM hajAra 55manuM, abhigrahathI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priya kanupa caritra. lAkha palyApamanu ane sanmukha gamana karavAthI eka sAgaropamanu saMcita pApa pralaya pAme che.' vaLI- namaskAra samAna matra nathI, zatruMjaya samAna tI nathI, jIvaTThayA samAna dhama nathI ane kalpasUtra samAna zAstra nathI." A pramANe zrIgurUnA upadeza sAMbhaLIne priya kararAjA dharma kAryomAM vizeSe draDha manavALA thayA. 91 pachI rAjAe zrIgurUne namaskAra karIne upasa harastAtra gaNuvAnI AmnAya pUchI. eTale gurUmahArAja khelyA ke-'he rAjan ! A stavamAM zrIbhadrabAhusvAmIe aneka matra yaMtrA gopavI rAkhyA che. jenuM smaraNa karatAM atyAre paNa jaLa, agni, viSa, sarpa, duSTa ca u, rAjareAga, rAkSasa, zatru, marakI, cAra ane zvApada vizerainA karelA bhaya vinAza pAme che. vaLI he rAjan ! tane A sa saMpattinI prApti paNa eja stavane pArka karavAnA prabhAvathIja thai che. A stavamAM prathama cha gAthA hatI. chaThThI gAthAnA pAThathI dharaNedra pratyakSa AvIne smaraNa karanAranuM poteja kaSTa nivAraNa karatA hatA. teNe zrIbhadrabAhusvAmIne vina Mti karI ke' he bhagavan! vAraMvAra ahIM AvavuM paDavAthI huM svasthAne sukhe rahI zakatA paNa nathI, mATe mArApara kRpA karIne A chaThThI gAthA Apa gupta rAkho. pAMca gAthAnuM A staMtra saMbhAranAra bhavyeAne huM svasthAne rahyo sattAja sahAya karIza.' A pramANenI tenI vinaMtithI chaThThI gAthA gupta karavAmAM AvI, tyArathI A sneAtra pAMca gAthAnu gaNAya che. temAM prathama gAthAthI upasa, upadrava ane viSadharanA viSanI nivRtti thAya che, prathama ane dvitIya gAthAthI graha, rAga, marakI, viSamajavara, sthAvara ke jaMgama viSNu upazamana thAya che, pahelI, khIjI ane trIjI gAthA gaNavAthI duHkha, daitya Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. ane hIna kuLAdikanI prApti thatI nathI ane sukha, sibhAca, lakSmI tathA mahatvanI prApti thAya che, cAra gAthA gaNavAthI sarva prakAranA vAMcchita phaLanI prApti thAya che. enI pAMca gAthAomAM zrIbhadrabAhusvAmIe zrI pArvAciMtAmaNi nAmane mahAmaMtra pavI rAkhe che ane bIjA paNa staMbhana, mohana ane vazIkaraNadika aneka maMtre temAM gepavI rAkhyA che." A pramANe zrI upasargaharastAtrane mahAprabhAva jANI haSita thayela rAjA zrIgurUne vaMdanA karIne saparivAra pitAnA nagaramAM ga; ane te divasathI hamezAM pAse rahelA zrI pArzvaprabhunA maMdiramAM rAtrie eka pahora sudhI te upasargaharastetranuM dhyAna karavA lAgyA. ekadA priyaMkara rAjA rAtrie tyAM prAsAdamAM zrI pArzvaprabhunI pratimA AgaLa te dhyAnamAM beThe hato, ane tenA aMgarakSake prAsAdanI bahAra beThA hatA, evAmAM prAtaHkALa thaI gayA, paraMtu rAjA maMdira bahAra na nIkaLe. sarva maMtrI vigere sabhAsade rAjasabhAmAM AvyA; paNa tyAM rAjAne na jevAthI temaNe aMgarakSakane pUchyuM. eTale teoe kahyuM ke-"hajI sudhI rAjA jinamaMdiranI bahAra nIkaLyA nathI." A pramANe sAMbhaLIne maMtrIe jinamaMdiramAM praveza karyo. eTale mULadvAranA kapATa (bAraNuM) baMdha thayelA joyA. pachI kapATanA chidramAMthI teNe aMdara joyuM te zrI pArzvanAtha prabhunI pratimA sugaMdhI puSpathI pUjIta thavalI joI ane AgaLa eka dIpaka babate joyo, paNa tyAM rAjA jevAmAM na AvyA, eTale teNe vicAryuM ke-"vakhatasara aMdara khuNAmAM nidrita thaIne sUtA haze. paNa AzAtanAnA bhayathI rAjA evuM kadI kare nahIM, tema dhArIne teNe madhura Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranupacaritra. 83 vacanethI rAjAne lAvyA ke-"he svAmin ! prabhAta thaye che ane sabhAsade sarve sabhAmAM tamArI rAha joIne besI rahyA che, mATe Apa satvara AvIne sabhAne alaMkRta kare." A pramANe maMtrIe vAraMvAra kahyA chatAM aMdarathI keie javAba na Ape. pachI maMtrIe vicAryuM ke-kharekhara kaI deva, dAnava ke vidyAdhara tene harI gayela lAge che. chevaTe maMdiranA bAraNuM ughADavAne mATe teNe aneka upAye karyA, paNa puNyahInanA mane rathanI jema te sarve niSphaLa gayA. kuhADAnA prahAra karatAM te badhA dhAra vinAnA (buMThA) thaI gayA; kAraNake devatAe dIdhela kapATa kenAthI ughaDI zake ? pachI maMtrIe tyAM dhUpa, naivedyAdika dharyA; eTale saMtuSTa thayela adhiSThAyika deva che ke-"he maMtrina !vRthA prayatna na kara. puNyavaMta rAjAnI dRSTi paDatAM dvAra svayameva ughaDI jAze. tArA rAjA AnaMdamAM che. tenA saMbaMdhamAM tuM ciMtA na kara." A pramANe sAMbhaLI maMtrIe kahyuM ke-"he deva ! amArA rAjA kyAM che? zuM keIe tenuM apaharaNa karyuM che? te kayAre Avaze?" deva ke pitAnI samRddhi dekhADavAne mATe dharaNaMdra tene potAnA bhuvanamAM laI gayA che, tethI AjathI dazame divase te ahIM avazya Avaze. ane devatAnA sAnnidhyathI AvIne te pArzvanAtha prabhunI AgaLa pratidina dIpaka pUjA karIne ja bhojana karaze." A pramANe kahIne devatA adazya thaI gaye. eTale maMtrIe sabhAmAM AvIne devanI kahelI sarva vAta sabhAjanene nivedana karI. AthI teo paNa saMtuSTa thaIne pitapatAne sthAnake gayA. pachI dazame divase parivAra sahita maMtrI nagaranI bahAra rAjAnI sanmukha AvyuM. evAmAM divya azvapara beThela rAjA paNa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra, vanamAMthI cAlyA AvatA maMtrIo vigerenA jovAmAM AvyA. tatkALa rAjA tyAM AvIne temane maLyA. maMtrI pramukha sarvee harSita thaIne temane namaskAra karyA. pachI vividha vAdya vAgatAM, ghera ghera teraNa baMdhAtAM, rastAmAM vividha varNavALA patAkAo bAMdhavAmAM AvatAM ane gaMdharvonAM gIta gAna thatAM mahotsava pUrvaka rAjA nagaramAM praveza karIne prathama parivArasahita jinamaMdire AvyuM, te vakhate rAjAnI draSTi paDatAM tatkALa te jinamaMdiranA kapATa svayameva ughaDI gayA. pachI rAjA traNa pradakSiNA daIne, nissihI kahIne, mULa maMDapamAM AvI, prabhu pAse aneka prakAranA uttama phaLa dharI zrIjinapratimA sanmukha rahI A pramANe stuti karavA lAgya je pArvaprabhu dharaNaMdrathI levAyA che, jemane surAsura bhaktithI stave che, jemaNe kamaThane pratibaMdha Ape che, jemanuM ciMtavana karatAM samasta kAryonI siddhi thAya che, jemanuM teja addabhuta che, ane jemane hAla A kALamAM paNa pragaTa prabhAva che evA hazrI pArva nAtha prabhu! amAruM kalyANa kare. zreSTha kanaka, zaMkha ane pravAlanA vividha AbharaNathI vibhUSita ane marakatamaNi tathA ghana (varSA) sadaza evA he pArzvanAtha svAmI! tamArI huM vAraMvAra stuti karuM chuM. A kaLikALamAM paNa eka sittera tIrthakaramAM pitAnA prabhAvathI Apta jananI satvara siddhi karanArA tathA sarva devothI pUjita evA he pArzvanAtha ! tamane huM vaMdana karuM chuM." A pramANe stuti karIne tathA zakastavAdi bhaNIne rAjA potAnA AvAsamAM AvyA. - have maMtrI pramukha sabhAsadee rAjAne pAtALa lekanuM svarUpa tathA dharaNendranI samRddhinuM svarUpa pUchayuM; eTale rAjAe Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranapa caritra. kahyuM ke-"huM te divasanI rAtrie prAsAdamAM besIne jeTalAmAM upasargaharastavanI guNanA karavA lAge, teTalAmAM kAjaLanA jevA zyAma varNavALe eka moTo sarpa tyAM pragaTa thaye. tene joyA chatAM huM svAdhyAya dhyAnathI kicit paNa caLAyamAna na thaye. pachI te sarpa zrI pArzvanAtha prabhunA pAsanapara caDyo eTale jinapratimAnI AzAtanAnA bhayathI te sapane meM hAthathI puchaDAvaDe pakaDyo. eTale te pitAnuM sapasvarUpa tajIne devarUpa thaI gaye.eTale meM tene pUchyuM ke-"tame koNa che te belyo ke-"he rAjana ! huM pArzvanAtha svAmIne sevaka dharaNuM chuM. tArA dhyAnathI AkarSAIne ahIM AvI meM tArI parIkSA karI, paraMtu tuM dhyAnathI calAyamAna na thaye. mATe he purUSottama! have tuM mArI sAthe pAtALalekamAM cAla, ke jethI tene puNyanuM phaLa batAvuM." pachI huM dharaNenI sAthe pAtAlalekamAM gaye. tyAM meM sarvatra suvarNa ane ratnathI bAMdhelI bhUmikA joI. tyAM eka mahA manehura AvAsamAM beThelA dharmarAjA meM sAkSAt joyA; ane tevI ja rIte temanI pAse beThelI jIvadayA nAmanI temanI paTTarANIne paNa meM joI. meM temane praNAma karyA. eTale temaNe mane kahyuM ke-"he nareMdra! amArA prAsAdathI tuM cira kALa rAjya kara." tyAMthI AgaLa cAlatAM meM sAta oraDA joyA. eTale meM dharaNaMdrane pUchyuM ke-"he dharaNaMdra! A sAta oraDAo zuM che ? teNe kahyuM ke rAjana e sAta oraDAomAM sAta prakAranA sukha vase che." meM pUchayuM ke- te sAta sukha kyA ?" iMke jaNAvyuM ke - ArogyaM prathama dvitIyakamidaM lakSmIstRtIyaM yazasturya strIpaticittagA ca vinayI putrastathA paMcamam / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. SaSThaM bhupatisaumyadRSTiratulA vAso'bhaye saptama, satyaitAni mukhAni yasya bhavane dharmaprabhAvaH sphuTam // 1 // "aregya, lakSmI, yaza, pativratA strI, vinayI putra, rAjAnI anupama sAmya daSTi ane nirbhayapaNuM-A sAta sukha jenA bhuvanamAM hoya, tyAM sAkSAt dharmane prabhAva samajo." pachI te sAte oraDA meM barAbara joyA tyAM prathama oraDAmAM sarva regone haraNa karanArA ane cAmarayukta evA Agya deva meM joyA, ane bIjAmAM suvarNa, ratna ane mANijyAdika jeyA, trIjAmAM yAcakene dAna Apate eka mahebhya (meTe zeTha) je. cothAmAM patibhakti karatI eka suMdarI jovAmAM AvI. pAMcamAmAM vinIta putra, pitra ane vadhu vigere saMpIluM kuTuMba joyuM. chaThThAmAM nyAya yukta ane prajAnuM hita karanAra e rAjA che, ane sAtamAmAM upasargahara stavanI gaNanAmAM tatpara e eka deva je. pachI meM dharaheMdrane pUchyuM ke- he Idra ! A deva A stavanI guNanA zAmATe kare che?" I kahyuM - A tetranA guNanathI deza, nagara ane gharamAM sarva bhayathI rakSA thAya che, ane manavAMchita siddha thAya che. ahIM A stavanI AmnAya, prabhAva ane maMtrane sUcavanArAM pustako che. ane jyAM zrI dharma ane dayA varte che tyAM A sAta sukho svayameva prApta thAya che. ema kahIne teNe mane sarva prakAranI vaikriyalabdhi batAvI. tyAMthI AgaLa cAlatAM suvarNa ane ratnamaya eka kile jovAmAM AvyA. tyAM sAta pratelI (mukhya dvAramAM javAnA mArgo) hatI. prathama pratelImAM jatAM meM cAre bAju vividha kalpavRkSethI yukta evA sAmAnya devatAonA bhavana jevA. bIjImAM kIDAzuke (papaTe) nA suvarNamaya pAMjasa Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkarapa caritra. joyA. tyAM eka zuka mane joIne kahevA lAge ke- samAgaccha samAgaccha, priyaMkaramahIpate / puNyAdhikairidaMsthAnaM, prApyate na parainaraiH // 1 // "he priyaMkara rajA ! A, padhAre, A sthAna puNyavaMta prANIo sivAya keIne maLI zakatuM nathI. " trIjI pratelImAM praveza karatAM meM nRtya karatAM mayUro joyA. temAM eka mayUra mane jaIne kahevA lAgyA ke- saphalaM jIvinaM jAta-madha rAjeMdradarzanAt / dhanyaM tannagaraM nUnaM, yatra rAjA priyaMkaraH // 1 // "Aja rAjedranA darzanathI amArUM jIvitavya saphaLa thayuM. kharekhara jyAM priyaMkara rAjA che, te nagara paNa dhanya che." cothI pratolImAM praveza karatAM mArI AgaLa kudakA mAratA ghaNuM kasturika mRgo ane rAjahaMsa jovAmAM AvyA. teoe mane joIne praNAma karyA. pAMcamI pratelImAM jatAM phATika ratnanI banAvelI kIDAvApIe ane maMDapa dIThA. chaThThImAM IdranA sAmAnika devanA ha (havelIe ) joyA. ane sAtamI pratelImAM praveza karatAM nAnA prakAranA Azcaryamaya ane devakeTIthI yukta evI dharaNenI rAjasabhA joI tyAM besIne meM aneka manahara devAMganAonuM vividha hAvabhAva sahita nRtya joyuM. tyAM dharaNenTe mane pitAnA puNyanuM phaLa batAvavAne mATe nava divasa sudhI potAnA putranI jema rAkhyo, ane tenI devIoe mArI aneka rIte baradAsta karI tathA temaNe divya AhAranuM mane bhejana karAvyuM, te AhAranuM svarUpa te mArAthI kahI zakAya tema nathI. AvA prakAranI dharaNaMdranI puNyaprabhAva samRddhi ane vismaya pAmelA mArA manamAM puNya karavAnI atyaMta Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ca priyakaranRpa caritra. tIvra abhilASA jAgrata thai. pachI meM dharaNedrane vijJapti karI kehe dharaNendra ! have tame mane mArA nagaramAM mUkI dyA ke jethI tyAM jaine huM paNa aneka prakAranAM puNyakA karUM. ' pachI dharaNe, dibya ratna jaDelI ane bahu janene dAna ApavAnA prabhAvavALI potAnA hAthanI mudrikA mane ApI ane kahyuM ke-" he rAjana ! A mudrikAno prabhAva sAMbhaLa-A mudrikA bhAjananA bhAjanapara rAkhavAthI tenA prabhAvavaDe pAMca mANasa mATe rAMdhelu bheAjana, pAMcasA mANasAne pUrU paDe che. " A pramANe te mudrikAne prabhAva sAMbhaLIne atyaMta prasuti thayelA meM bahumAnapUrvaka te mudrikA grahaNa karI. pachI dharaNe ke peAtAnA deva ane divya azvasahita mane Aje ahIM mokalyA, eTale huM ahIM Avye. paraMtu huM mitram ! tame Aja ahIM mArUM Agamana zI rIte jANyuM ke jethI tame tyAM mArI sanmukha AvyA?" pachI matrIe jinAdhiSThAyika devatAe kahela badhA vRttAMta nivedana karyAM. te sAMbhaLIne atyaMta saMtuSTa thayela rAjA matrIne kahevA lAgyA ke--hai maMtrin ! puNyanA prabhAvathI prAptathayela dharaNedranI je sthiti meM tyAM joi, tenuM varNana karavAne huM kevaLa azaktaja chu. kahyuM che ke-' devaleAkamAM devatA ene je sukha che, te eka jIbhathI teA zu, paNa kadAca mANasane se| jIbha hAya ane te se varSo sudhI varNana karyA kare, teA paNa mANasa te sukhanuM sArI rIte vana karI na zake. ' mATe he mitran ! havethI huM paNa kevaLa puNya kAryAMja karIza. " maMtrI elyA ke-he rAjan ! nyAyaguNayukta rAjAone tA sadA puNyaja prApta thayA kare che. kahyu` che ke-- nyAyadarzanadhamIca, tIrthAni sukhasaMpadaH / yasyAdhAre pravarttate, sa jIyAtpRthivIpatiH // 1 // Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priya karanRpa caritra. nyAya, dana,dhama tIsthAnA ane sukhasa`patti jenA AdhAre pravartta che te pRthvIpati jayavata raheA. " vaLI prajAnA dharmanA chaThTho bhAga tenu rakSaNa karanAra rAjAne maLe che ane jo 2kSaNu na kare, te prajAnA pApanecha bhAgaThTho tene maLe che. " pachI rAjA jinama MdirAdika kSetramAM bahu dhanano vyaya karavA lAgyA. kahyuM che ke'jinamaMdiramAM, niSi'khamAM, pustaka lakhAvavAmAM ane caturvidha saMghanI bhaktimAM je potAnA dravyanA vyaya kare che teeja A saMsAramAM puNyavata che. " vaLI mahinAmAM e pAkSikanA pAraNAnA divase dharaNendre Apela mudrikAnA prabhAvathI te evAra svAmIvAtsalya karavA lAgyA. A pramANe dharma kArya karatAM teNe ghaNAM varSo vyatIta karyAM. tr ekadA pAraNAnA divase priyaMkara rAjA gurUvadanane mATe upAzraye gayA. tyAM jinadhathI vAsita dehavALA, zrAvakanI agIAra pratimAone vahana karanAra, zrAvakanA ekavIza guNAthI abhirAma ane khAra vratadhArI evA eka zrAvaka zrI gurUnA caraNane vaMdana karatA hatA. AvA prakAranA guNadhArI te zrAvakane joine rAjAe praNAma karI AgrahapUrvaka potAne ghera bhAjanane mATe tene nimaMtraNa ApyuM. teNe paNa rAjAne bahu Agraha jANIne kabula rAkhyuM. pachI gurUmahArAje rAjAne kahyuM ke-'he rAjana ! Aja A zrAddhava ne aSTamanu pAraNuM che mATe ene sa karatAM prathama bhAjana Apajo.' rAjAe paNa te pramANe karavA kabula rAkhyu. pachI te jinapUjAdi nitya kRtya karIne leAjanane mATe rAjAne ghera Avye. eTale rAjAe tene bahu sanmAnapUrNAMka bhAjana karAvavA eka suMdara Asana para besAryA ane tenI AgaLa suvaNaeNnA thALamAM vividha prakAranA dignya pakavAnna pIrasyA. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. eTale te paNa paccakhANa pArIne jamavA lAgyo. evAmAM rAjAe nimalA bIjA paNa pAMcaso zreSThIo tyAM bhojana karavA AvyA. have te zrAddhavarya pAraNuM karIne jeTalAmAM uDyo, tevAmAM dharaNeke ApelI mahAprabhAvavALI te mudrikA bhajananA bhAjamAMthI pote uDIne rAjAnA hAthanI AMgaLImAM pesI gaI. A vyatikara joIne rAjA vismaya pAmIne vicAravA lAge ke-"ahA! A zuM viparIta thayuM? zuM adhiSThAyika deva kupita thayA! athavA te mane kaI anAsthA doSa lAgyo ? yA te mAruM puNya kSINa thayuM ? devanuM kathana Aja asatya kema thayuM ? have mArUM mahatva huM zI rIte jALavI zakIza? A AvelA pAMcaso zreSThIonuM bhejanAdikathI huM zI rIte garava sAcavI zakIza?" A pramANe ciMtAtura thaIne rAjA jeTalAmAM khinna thaI bese che, tevAmAM akasmAta AkAzavANI pragaTa thaI ke"he rAjan ! tuM manamAM lezamAtra paNa ciMtA karIza nahi. dekti kadIpaNa mithyA thatI nathI, paraMtu A ekaja zrAddhavaryane bhejana karAvatAM sAmAnya pAMcaso zrAvakene bhejana karAvavA jeTaluM puNya tane prApta thayuM che. kAraNa ke A eka mahAzrAvaka moTA guNathI ane laMkRta che ane bhavAMtare mekSagAmI thanAra che. evA hetuthI ja te mudrikA tane Aja pAMcaso zrAvakanA jananuM phaLa ApIne tArI AMgabImAM AvIne paDI che. guNavAna evA te Aja mahAguNayukta zrAvakane oLakhIne jamADyo che. kahyuM che ke nirguNI guNIne jANa zakate nathI, ane guNa guNIpara prAyaH matsarI hoya che, mATe guNI ane guNarAgI jana te jagatamAM viralA ja hoya che." , evAmAM rasayAoe AvIne rAjAne nivedana karyuM ke he rAjana ! bhojananA pAtre te badhA khAlI thaI gayA che, mATe Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkara nRpa caritra. nimaMtrelA A pAMcase zrAvakone bhejana zI rIte karAvaze ?" evAmAM AkAzamAM rahIne teja deva che ke-"he rAjana! A bAbatanI tAre ciMtA na karavI. tyAM jaIne tuM pate tapAsa kara, meM te badhA pAtre bharI mUkyAM che. hajAre ane kare mANasane jamADatA paNa te pAtra khAlI thavAnA nathI." A pramANe sAMbhaLIne rAjA pramudita thaI tyAM jaIne jevA lAge eTale te badhA pAtro bhejanathI bharelAja tenA jevAmAM AvyA. pachI AnaMdita thaIne rAjAe te badhA zrAvakone bhojana karAvyuM. teo paNa tRpta thaIne pitapatAne ghera gayA. pachI rAjAe sarva nagarane nimaMtraNa ApIne te bhejananI sAmagrImAMthI bhejana karAvyuM. AthI badhA kenA hRdayamAM camakAra thayo ane teo potAnA manamAM vicAravA lAgyA ke aDe ahIM raseI karanAra te kaI jovAmAM AvatuM nathI, te zuM A rAjAne ke I devanI saDAya che ? yA te zuM ene suvarNa purUSanI prApti thaI che?" A pramANe zaMkAmAM paDelA teo tenuM kAraNa jANavAnI IcchAthI paraspara pUchavA lAgyA. evAmAM rAjAe temane tevA prakArane vArtAlApa sAMbhaLIne pite ja kahyuM ke-"he nagaravAsIo ! A badhe dharmane ja mahimA jANa." ema kahIne teNe dharaNe Apela mudrikAnuM svarUpa temanI AgaLa nivedana karyuM. A pramANe priyaMkara rAjA niraMtara vividha dharmakArya karate sata sAdhamivAtsalya karavA lAgyuM. have avasarane jANanAra evA rAjAe pitAnA mAtApitAnI vRddhAvasthA jANune pite zrIsaMgha sahita zatruMjayatIrthe jaIne temane yAtrA karAvI. kahyuM che ke- sitteja ( zatruMjaya), samyakatva, siddhAMta, saMghabhakti, saMtoSa, sAmAyika ane sadgA (zraddhA)e Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra priyaMkara nRpa caritra. sAta sakAra lekamAM durlabha che" zatruMjaya tIrthe teNe sAdharmika vAtsalya, saMghapUjA, dIne ddhAra ane dAnazALA vigere bahu puNyakAryo karyA. kahyuM che ke- vivAha prasaMgamAM, tIrthayAtrAmAM ane jinAlaya karAvIne pratiSThA karatAM sAdhamivAtsalya avazya karavuM ane supAtradAna vizeSa prakAre ApavuM.' - eka divasa bhAvapUrvaka zatruMjaya tIrthapara zrI RSabhadevasvAmInI pUjAdi karIne parvata parathI nIce utaratAM priyaMkara rAjAne pitA pAsadattazreSThI taLeTIe ArAdhanApUrvaka maraNa pAmIne svarge gaye eTale rAjAe zatruMjayanI taLeTIe tenA nAmanI eka derI karAvI. pachI saMghasahita rAjA pAcho vaLIne sthAne sthAne mahotsava karate anukrame pitAnI rAjadhAnImAM AvyuM. tyAM zrImaddayugAdidevanI pAdukA suvarNamaya rAjAnI (rAyaNanuM vRkSa ) yukta karAvIne rAjA pratidina tenI pUjA karavA lAgyA. anukrame vRddhAvasthA prApta thatAM potAne mAtra puNya karavAneja avasara jANIne rAjAe potAnA putrane rAjya para sthApI tene A pramANe zikhAmaNa ApI ke "he putra ! baLavaMtapara kepa, priyatamamAM abhimAna, saMgrAmamAM bhaya,baMdhuomAM kheda, durjanamAM saralatA, sajajanapara zaThatA, dharmamAM saMzaya, gurUjananuM apamAna, lakamAM mithyA vivAda, jJAtijanamAM garva, dInajanonI avagaNanA ane nIca janapara prIti--e kadI karIza nahi." A pramANe pitAnA jayakaMra putrane zikSA ApIne ane rAjyakAne tyAga karIne te dharmasAdhanAmAM lIna thayA. tyArathI te aSTamI ane caturdazIe piSadha karavA lAgyA ane supAtrane vizeSa prakAre dAna devA lAge. kahyuM che ke- abhayadAna, supAtradAna, anukaMpAdAna, Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkara tRpa caritra. ucitadAna ane kAlidAna-e pAMca dAnamAM prathama be ja Ape che ane bAkInA traNa bhegAdika Ape che." A pramANe vividha dharmakAryo karIne ane aMtasamaye ArAdhanApUrvaka anazana karI maraNa pAmIne te saMdharmadevalekamAM devapaNe utpanna thayA. ane tyAMthI cyavIne mahAvidehakSetramAM manuSyapaNe utpanna thaI cAritra grahaNa karI niraticArapaNe pALIne mokSe jaze. " upasargaharastotraM, ye dhyAyati divAnizam / te priyaMva, saMpata yuH ghare ghare" II // iti zrI upasargaharastotramAhAtmyaprakAzakaM zrI jinamUrikRtaM priyaMkaracaritram // ISSUE Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkarasRpa caritra.. aneka maMtra garbhita paramaprabhAvI zrI pArzvanAtha stutisaMyuta pasa2 stotra. 1 upasaggaharaM pAsa, pAsaM vaMdAmi kammaghaNamukaM / visaharavisaninAsaM, maMgalakaralANAvAsaM // 1 // 2 visaharaphuliMgamaMtaM, kaMThe dhArei jo sayA mnnuo| tassa gaharogamArI-dujarA jaMti uvasAmaM // 2 // 3 ciTThau dUre maMto, tujjha paNAmo'vi bahuphalo hoi / naratiriesu vi jivA, pAvaMti na duraka dogaccaM // 3 // u~ amrtrukaamdhennu-ciNtaamnnikaamkuNbhmaaie'| siripAsanAhasevA, gahANa samvevi dAsattaM // 4 // OM hI zrI e~ OM ( namo ) tuhadaMsaNeNa sAmiya, paNAsei rogasoga (durukha) dohaggaM / kappatarumiva nAyai, OM nuhadaMsaNeNa sammaphalaheuM svAhA // 5 // OM hI zrI namiuNa vippaNAsaya, mAyAvIeNa dhrnnnaagidN| sirikAmarAjakaliyaM, pAsanirNidaM namaMsAmi // 6 // u~ hI zrI pAsa visahara vijA-maMteNa jJANajhAevyo / dharaNapomAvaidevI, OM hILavaryaM svAhA // 7 // jayau dharaNadeva, paDhama huttI nAgiNI vijjA / 1 yA. 2 gahANaM. 3 sAya, 4 jiNaMda. 5 yavo. 6 paumAvai devI 7 ujhaMti Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkaranRpa caritra. vimala jjhANasahio, OM hI kSamlavayu svAhA // 8 // OM thuNAmi pAsa, OM hI paNamAmi paramabhattIe / akhkhara dharaNedo, pomAvai payaDio' kittiM // 9 // jassa payakamale sIya, vasIya pomAvai dharaNedo / tassa nAmeNa sayalaM, visaharavisa nAseI // 10 // 4 tuha samatte laddha, ciMtAmaNikappapAyavahie / pArvati aviggheNaM, jIvA ayarAmaraM ThANaM // 11 // namayahANaM, paNaThakammanahasaMsAraM / paramaniThiyahaM, aguNAdhIsaraM vaMde // 12 // 5 iya saMthuau mahAyasa, maSibhanibharema-hiyaeNa / ---- tA deva dijja bohiM, bhave bhave pAsajiNacaMda // 13 // keTalIka pratamAM uparanI 7-8-9-10 mI gAthAne badale nIyanI yA2 ||thaamaa cha.. . muLa uvasaggaharamAM AdyamAM aMka 1-2-3-4-5 karelI pAMca gAthAo hAla pravRttimAM che. chaThThI gAthA je saMkhepI dIdhI che te te kaI paNa jagyAe labhya nathI. taM namaha pAsanAI, dharaNiMdanamaMsIyaM duipaNAsei / tassa pabhAveNa sayA, nAsaMti sayala duriyANaM // ee samaraMtANaM, muNiM na duha vAhi nAsamAhI dukhkhaM // nAmaM sIyamaM asama, payaDo nayithya saMdeho // 15 // 1 ya. 2 sayA 3 vasai 4 mAghaTTa 5 mahArdhAsaraM 6 vi 7 ta . 5 nathA. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMkara nRpa caritra. jala alaNa vaha sappa sIho, mArArI' saMbhavepi khippaM jo| samarei pAsa pahu, pahovi na kayo vi kIsI tassa // ihalogaDi paralogahi, jo samarei pAsanAhaM tu / tatto sIjjhei nako sai nAha surA bhagavaMtaM // 17 // eka pratamAM AnI nIce traNa gAthAo che. te jevI maLI tevI mUkI che. sa tuhanAma suddhe maMte, jo nara jAMti suddhbhaavss| so ayarAmaraM ThANaM, pAvaMti nayagayasurakhkhaM // 1 // panAsagopIDAMkura gahadasaNa bhayaMkAye / ApIna huMtIe tahavI, tasIjhaM gugI jAso // 2 // pIDajaMta bhagaMdaraM, khAsa sAsa mula taha nIvAha / zrI sAmalapAsa, nAma paura pauleNa // 3 // me ||thaa chavaTa bhUIche te namIuNa stotranI cha rogajalajalaNavisahara-corArimaiMdagayaraNabhayAiM / pAsajiganAmasaMkita gega, pasamaMti samvAiM // 1 // 1 corArI - - -