Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2va, mAnasagajI bA2Da mATe sTa saMcAlita - vaSa31 muM aMka 6ThTho saM. 2047 sana 1991 mArca taMtrI-maMDaLa : che. ke. kA. zAstrI De, nA. ke. bhaTTa Do. sau. bhAratI bahena zelata [ itihAsa-purAtattvanuM eka mAtra gujarAtI mAsika ] Adya taMtrI : sva. mAnasaMgajI bAraDa GS , rANa kI vAva bhairava ( adabhuta zi95 ) viSaNunA avatAra haLadhara rAma parazurAma kalika For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir With Best Compliments From VXL INDIA (LTD.) (SAURASHTRA CHEMICALS) PORBANDER MANUFACTURERS OF BASIC CHEMICALS SODA ASH LIGHT : Used by Housewives/Dhobis and other Weaker Sections of the Society as also by Industries like Detergents, Silicate, Soap, Textilos, Aluminium, Dyes etc. : Used by Ultramarine Blue, Bichromate and Glass Industries. SODA ASH DENSE SODA BICARB : Used for Tanning, Printing. Jaggery etc. CAUSTIC SODA (LYE): Used in Manufacture of Wood Pulp, Soap, Chemical Intermediates, Dyes, Cosmetics, Bleaching, Dyeing & Printing. Textiles, Petroelum Refining, Aluminium Manufacture, Oil Extraction, Paint and Varnish, Mercerizing Cotton. TELEPHONES : 21735, 36 & 37 TELEGRAM: SAUKEM TELEX : 0166-201 FAX: 0286-21431 ALWAYS BUY THE BEST AND THE FIRST THREE LIONS BRAND' PRODCTS. For Private and Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra sAbhAra - svIkAra 1. sAdhanAmA` (guyenA) - le. zrI mAvajI ke. sAvalA, pra. akSara-bhAratI, 5-rAjagulAla zopiMga senTara, vANiyAvADa, bhUja-370001; phrA, 16 pejI rR. 47, khIjI AvRtti, 1991; mU rU. 10/ 1986 mAM A pustiDhDhAnI 1 lI AvRtti pAyelI, e pachI aprApya thatAM A gaMbhIra viSayanI A ra cha AvRtti chApavAmAM AvI che. pustikAnuM zAka ja jIvanane sArthaka karavAne mATe mAnavIe zu karavu... jAiye enuM sUcana karI Ape che. nAnAM 7 prakaraNeAmAM zrI sAvalAe gu yeknA vicAro vize khyAla ApatAM sa`gha' bhramaNA' 'mArgI' 'vikAsazreNIe' kendro ane gate' 'sva-vikAsa: sva-smaraNu' ane 'jJAna ane astitva' A zIkA nIce ga MbhIra rIte sakSepamAM ApavAnA prayatna karyo che. sAmAnya rIte evuM svIkAravAmAM Ave che ke eka manuSya asatyavAdI hAya, svArtha hoya, bharesA na karI zakAya evA hAya, anucita vyavahAravALA hAya, vikRta manedazAvALe! hAya ane tema chatAM Ave manuSya mahAna vaijJAnika, mahAna tattvaciMtaka ke mahAna kalAkrAra DeI zake. gu cek spaSTapaNe kahe che ke A taddana azakaya che. upara vaNuM byAM evAM vidhAbhAsI lakSaNlRAne sAmAnya rIte maulikatA tarIke khapAvavAmAM Ave che, paraMtu vAstavamAM eneA atha nabaLAI che. (pR. 44, 45)" u.ta. Apela A eka ja phreMkarA guja yenI vizuddha vicArasaraNInA khyAla Ape che. AvA aneka niNuM ye thI A pustiA bharelI che, ame zrI sAvalAne ane pra. akSarabhAratIne A prakAzana mATe bhitadana Apiye khaye, 2. sAjA'khA (kacchI maulika kAvyAneA sa`graha) - le, haiM|. vizanajI nAgaDA, pra, zrI nAnajI deDhiyA, spArTa pabliziMga hAusa, 15, rAdhezyAma eNpArTamenTa, junlR lena, aMdherI (pazcima), muMbaI-4=058; DemI siMgala 8 pejI rR, 9 + 74; 1991; kiM rU. 60 - OMA, vazanajI nAgaDA jevA anya vyavasAyamAM racIpacI rahelA sarjakanAM A nAnAM 64 kanyAnA kacchIbhASAnuM... 'bhASAtattva' mUrta karI ApatA A sagraha che. janme mahArASTriya, paraMtu peDhIothI kacchI evA eka vidvAna zrI prabhAza'kara DaphrenA 'jaDe' sAjA khA thiye " zAkavALI vistRta prastAvanAthI samRddha ane kI'* tAM sta-tAke ye| dUdhe !' e AtmathanathI Dita A kAvyasaMgraha atyAra sudhI kacchIbhASAmAM prasiddha kAvyasaMgraheAmAM kema judI bhAta pADI Ape che e sajhAva che. ane gadya lakhANA paNa ziSTa kacchIbhASAmAM lakhAyelAM che. amane te kacchIbhASAnuM ziSTa gadya kevuM hei zake ene e beu lakhAyuM khyAla ApatAM anubhavAya che. gadyamAM ane kavinA padyamAM kacchI svAbhAvika uccAraNAne bIbAMmAM batAvavAnI paNa sAvadhAnI rAkhavAmAM AvI che. kavacit joDaNImAM vivAda che ane kacchIbhASAnI joDaNIvALA vidvamAnya kAza bahAra na paDe tyAMsudhI e raheze, paraMtu e te samaya Avye thaze, paraMtu kavie kAvyeAmAM A vize sAvadhAnI rAkhI che te abhina'danane pAtra che, kacchI vAcake A kAvya AsvAda mANe evI prA'nA, A sagraha mATe DaoN. nAgaDAne abhinaMdana. 3. smaraNikA dazAbdI vizeSAMka - pra dhrAMgadhrA ItihAsa sazodhana maDaLa, dhrAMgadhrA (363310); phrA. 8 peja pR. 68; 1990 tA. 26-4-1979 e sthapAyelA dhrAMgadhrA itihAsa sa zedhana maDaLa' te A dazAbdI vizeSAMka che, ene samAdara karatAM AnaMda thAya che. AcArya zrI zaMkarabhAI davenA pramukha sthAne kAma karatA A maDaLatAM A 'saOsa graha' kahI zakAya evA ahevAla Ape che. AmAM apAyelA svataMtra lekhA paNa itihAsakSetre mArgodezaka jevA che. OM, Ara. jI. parIkha, . kA. zAstrI, . ramaNikalAla mAru, dhIrajalAla maNiyAra, puSkara caMdaravAkara, kAMtilAla tripAThI A vinAnA lekhA uparAMta maDaLe ceDajelA pravAsA vagerenI mAhitI paNa sulabha che prakAzana mATe maDaLane abhinadana, -- tatrI : For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AghA taMtrI : sva. mAnasaMgajI bAraDa taMtrI-maMDaLa() vArSika lavAjama : dezamAM rU.30/ pAke. kA. zAsI () videzamAM rU. 111/- chUTaka rU, 4/pathika' pratyeka a grejI mahi- 2 . nAgajIbhAI bhaTTI, 3, De. bhAratIbahena zelata nAnI 15 mI tArIkhe prasiddha thAyavarSa 30 ]phAgaNa, saM. 2047: mArca, sane 1991[ aMka 6 Dro che. pachInA 15 divasamAM aMka - maLe te sthAnika posTa ophisa ami, mAM likhita phariyAda karavI ane ! enI nAla ane mekavI. . sAbhAra savIkAra taMtrI puMTha 2 * pathika sarvopayogI vicAra | jAmanagara rAjya prajA pariSadanI laData che. mahebUba desAI 5 bhAvanA ane jJAnanuM mAsika che. bhAratIya zipa ane zikSA bhAratIya zilpa ane citrakalAmAM che. masa paramAra 11 jIvanane urdhvagAmI batAvatA | hAsyapara dAya ayAsapUrNa ane ziSTa sAhityika be aitihAsika pALiyA che. ela. DI. jozI 13 lakhAnAne svIkAravAmAM Ave che. | baMgabhaMganI caLavaLamAM gujarAtanuM che. kirITa paTela 15 * prasiddha thaI gayelI kRtine pharI pradAna prasiddha karavA mATe na mokalavAnI | saurASTramAM gati aNI, ke. kA. zAstrI 21 lekhakoe kALajI rAkhavI, mahArANI udayamatinI vAva zrI kAMtilAla tripAThI 23 * Bti sArA akSare zAhIthI ane kAgaLanI eka ja bAjue lakhelI hovI joIe. kRtimAM koI anya bhASAnAM avataraNa mUkyAM heya vRttapatranA kAyadA pramANe te ene gujarAtI tarajame pathikamAsika saMbaMdhI hakIkata ApavuM jarUrI che. phi niyama 8 pramANe) 0 kRtimAMnA vicAronI (1) prakAzana sthaLaH madhuvana, elisabrija, amadAvAda-380006 javAbadArI lekhakanI raheze.' (2) prakAzananI mudata : mAsika * "parikane prasiddha thatI kRti nA vicAro AbhamA sAthe (3) mudranuM nAma : che. kezavarAma kAzI Ama zAstrI tarI sahamata che ema na samajhavuM, rASTriyatA bhAratIya che? hA. * bAvIsa kati pAchI meLava saranAmuM: uparanA (1) pramANe ja jarUrI TikiTa AvI hazeT (1) prakAzakanuM nAma, rASTriyatA, saranAmuM : uparanA (3) pramANe te tarata parata karAze. (5) taMtrInuM nAma, rASTriyatA saranAmuM : sadara 1 namUnAnA aMkanI nakala mATe | (6) vRttapatranA mAlike : sva. mAnasaMgajI bAraDa smAraka TrasTa 5-50nI TikiTa meLavI. madhuvana, elisabrija, amadAvAda-380006 ma.eprapha pa lekho , kezavarAma kAzIrAma zAstrI, jaNAvuM chuM ke upara jaNAvelI patika kAryAlaya, madhuvana, elisa- vigate mArA jANavA tathA samajhavA pramANe sAcI che. tA. 1-3-1991 dilaja amadAvAda-380006 ] " kezavarAma kAzIrAma zAstrI mArca/1991 For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [anusaMdhAna pAna 28 thI] viSakanyAo, maghasnAtA je nama che, jemAM kaI kapaDAM utArI rahI che, te koI sa sAthe khelI rahI che, te keI nagnanI jadhA upara vizvanAga lapaTAyela che, te kaI o nAgaNi paDI che. tyArabAda apsarA ghUMghaTa bAMdhI rahI che, tyArabAda viSaNa sAthe pArvatI, trASi asaMza, tyArabAda pArvatI akhi sAthe, kRdarI cAmuMDA, tyArabAda dIvAlanA cheka nIcenA bhAge joIzuM te apsarAo, viNa hayagrIva eTale viSNune avatAra jovA maLe che. tyArabAda AgaLa vadhatAM, madhya bhAge dIvAlanI sauthI uparanA bhAge, zilA upara zivasvarUpI nadI beThela che, Idra paNa je zivasvarUpe, IzAna, diphapAla, pitAnI patnI sAthe kubera, dhavaMtari, hanumAnajI eka paga nIce ke patIone dabAvelI che tevA, AvuM dazya A sthaLe ja jovA maLe che. moTA bhAge eka ja patI hoya che. uttarapazcime mATInA ghaDA upara beThelA brahmA, viSNu jenI baMne bAju hAthIo, taduparAMta viSNu maheza, apsarAo, jevI ke kaI ghUgharA bAMdhI rahI che, keI baMsarI bajAvI rahI che, te kaI vevAla karI rahI che temaja sAdhu, enI nIce vacalA bhAgamAM joIza to brahmA viSNu maheza sAdhu, apsarAo ke jemAM eka vAMdaruM eka suMdarInA ga upara caDI jatAM, enAM vastro khasI jatAM te dIka karI rahI che, te koI asara darpaNamAM meM joI rahI che, te kaI cheTha upara kaMIka lagAvI rahI che. koI kAna khetarI rahI che, te kaI snAna karyA bAda enAM bhInAM vastro zarIra ceTI jatAM baM dekhAI rahyuM che ane pite pitAnA vALa sUkavI rahI che. tathA vALamAMthI TapakatA pANIne khetI samajI haMsa pANInAM TapakAM pI rahyo che, te kaI pitAnAM meTAM stana dekhAI na jAya e kAraNe kAMsakAnI ADamAM TakI rahI che. tyArabAda cheka nIcenA bhAgamAM joIzu te viSNu ane maheza pitAnI panIo sAthe che. gaNezajI temaja viSNu-lakSmI, zaMkara-pArvatI, brahmA-brahmANI vagere che, je atie khavAI gayelI che. enI nIce ziva-pArvatI, tyArabAda AgaLa vadhatAM chevADAnA bhAgamAM eTale ke vAvamAMthI bahAra nIkaLavAnA sthAna upara pravezadvAra pAsenI uttarI dIvAlane sauthI uparanA bhAga, vacceno bhAga khAlI che. cheka nIcenA bhAge lIssAgaramAM pahelA zeSazAyI viSNu bhagavAna tathA kArtikeya ane kArtikeyI che. A vAvane A rIte saMpUrNa jotAM vAvamAM dasa avatArane badale phakta ATha ja avatAra batAvelA che. matsya tathA kurma avatAra kema darzAvelA nathI e eka prazna ubhave che khara! vAvanAM keTalAMka sthAnanA paththomAM svastika kamaLa vagerenI kalAtmaka jALIo, kinnara, hAthI sAthe mahelo mahAvata, vAnara-parivAramAM kIti mukhe, siMha, sutelI bheMsa, hAthInuM gusse thavuM vagere daye, staMbhamAM kIcaDe, ghaTa59, mAna. ardha goLAkAra bhAga dalavI ema jAnavare mAnava kinnI pazu pakSIo vagere karelAM joyAM ane vAvanI dIvAlanA khUNAomAM sAdhuo ane nRtyAMganAo paNa jovA maLyAM. vArtAo tarIke zuM te zilpamAMthI varA ane magara, sarvadamana eTale ke duSyata-talAne putra (bhArata) siMhanA dAMta gaNe che. saMzodhanamAM mUrtio uparathI enA zilpakAra-mati kAronAM nAma maLe che, jevAM ke mahipAla sahadeva tadeva buddha paMthaka kAkalpa vAgulama rAma caMdramA vagere. vAvanAM samasta zipane abhyAsa karatAM lAge che ke pratimA vidhAna mujaba raMga vAparavAmAM Avelo hata; jemake moTA bhAge lAla tathA mAca/15 pathika For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kane devI-devatAo mATe vaparAtuM hatuM tema A sthAne lAla gera tathA sapheda khaDI ane kALA raMga vAparelA hatA ema dekhAI Ave che. have ApaNe vAvanI bahAra nIkaLI bahAra kUvAne aDIne ubhI karelI mUrtione joIzuM. sau-gathama jamaNA hAtha taraphathI eTale ke dakSiNa dizAthI uttara tarapha jaIzuM te kIrti kaLaza, paTapahalava, kamaMDaLa sAthenA RSigaNe, ziva pArvatInAM vibhinna svarUpe, brahmA-brahmANI vArAha-vArAhI viSa-lakSmI, zeSazAyI viSNu, svastika nAga pArvatI, umA gaNeza viSNu, kamaMDaLasaha ekaraMgI RSi, hAthI idra brahmA viSNu maheza gaNezanI Idra pUjA karI rahyA che, sAthe maMjIrAM Dhalaka pakhavAjavALA, triravarUpa trimukhI brahmA, viSNu maheza, bharu sAthenI nAginI, Damara sAthenI apsarA vagere matio che. A uparAMta vAvanA kUvAnA cheka nIcenA bhAgamAMthI sAtamA mALethI trAMbAnuM zivaliMga tathA maMtra maLI Avela che te tUTela avasthAmAM che. nine bhAga che, paraMtu emAM liMga nathI, sthAna khAlI che. e sthAna upara bAkoruM che, kadAca emAM e mApanuM liMga jarUrate besADavAnuM haze. yaMtra jana heya ema lAge che, je sAdu che, emAM koI akSaro yA yaMtranI DijhAIna nathI. yaMtra banAvatAM ane adhUruM rahetAM pheMkI dIdheluM lAge che. hiMdudharmamAM mAnyatA evI che ke tUTela mUrtionI yA devasthAnanI vastuonI pUjA na thatAM e kAInA hAthamAM na jAya e mATe e moTA bhAge AvaDa hoya tevA kuvAmAM padharAvI devAmAM Ave che. e rIte avaDa evI A vAva-kUvAmAM koIe padharAvela haze. A uparAMta pATaNanA rAjA bhImadeva pahelAnI paTarANu udayamatinI pratimA sapheda ArasamAM 141 phUTanA mApamAM karelI paNa cheka kUvAnA nIcenA bhAgamAMthI maLI AvI che. saMzodhananI daSTie A pratimAnuM khAsa mUlya nathI, kemake vAvamAM e pratimAnA mApanuM koI sthAna khAlI nathI. zi badhAM paththaranAM che, jyAre A sapheda ArasanI che eTale taddana bhinna paDatI hoI e samayanI nathI ema spaSTa thAya che, eTale ke pAchaLathI keAI hiterachue banAvI kuvAmAM nAkhelI haze! e pratimAnI cheka nIce, baMne cheDAone choDI, vacalA bhAgamAM, devanAgarI lipimAM zabda tarelA che, jemAM zarUAtane "na'. aDadhe tUTela che. mahArANInI AjubAju be sevikAo che, jemAM eka DAbA hAthanI sevikA be hAthe rAja chatra pakaDIne mahArAjJInA zira upara rAja chatra dharelI UbhelI che. bIjI sevikA enI prazasti gAtI UbhelI che. mahArANInuM kapALa saMpUrNa rIte meTuM dekhAya evI rIte zira uparanA keza suMdara rIte oLelA hoya tevA AvelA che. kapALamAM cAle che. kaTimekhalA dhAraNa karelI che. hasate moDhe, ane nIcI DhALIne, mahArAjJIe jamaNe paga jamIna upara mUkelI gAdI upara Tekavele che ane DAbe paga vaLAMka sAthe besavAnI gAdI upara rAkhe che. gaLAmAM senAnI khUba jADI evI cAra zeranI kaMThI paherelI che ane bIjo khUba jADA traNa zerane TheTha nAbhi sudhI laTakatA senAne hAra paNa paherele che. eNe baMne kAnanI uparanA bhAgamAM cAra lAInamAM hIrAmatathI bharelA AbhUSaNanI sAthe kAna nIce laTakatAM Damaru AkAranAM senAna kuMDaLa-samAM AbhUSaNa paherelAM che. khabhA nIcenA baMne hAtha upara senAna mathakA-AkAranAM gaLAkAra kaDI temaja hAthanI kAMdha upara sone pica baMgaDIo temaja baMne pagamAM senAnA jaDa sakaLa tathA paganA pacA paherelA che. keDa upara senAnI kaTimekhalA dhAraNa karelI che. zarIra upara bArIka vastra rezamI jevuM paheluM che, pratimAnI nIcenA bhAgamAM gAdInI nIcenA bhAgamAM baMne cheDe baMne bAju maMgala vAla mAlama For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org khAvatI te bhUgaLa vagADatI e sevikAo kheDelI che ane vaccenA bhAgamAM DAbA paganI nIce beThelI senisa prAthanA karI rahI hAya ema lAge che, A mUrtinA paga temaja anya bhAge khADita paNa che, atu dharatI tA vArApheza karatI ja hoya che. vyakti ane sthaLAne udaya jyAre parAkASTAe poMce che. tyAre enA vinAza maze" kAI ne kAI kAraNa--nimitta banI kala`ka vahAratu' ja hoya che. rANInI vAva moTA pracaMDa pUrane kAraNe enAM retI ane kAMpa kacarAnA DhagathI purAI gayelI hatI. tyAranAda enA upara varSo vItatAM anya retI tathA kacaro vadhu ne vadhu halavAtAM sAva upara rahI gayelA vAvanA dhUmaTa, ekAda be mAMDavIe, pravezadvAra vagere pazu dhAvANuthI dhovAIne UkhaDI paDatAM, taNAI jatAM nAza pAmela hoI zake. enA rajyAmA khasI rahelA avazeSa (saM. 1812 pachI) zilpA pArA khabhA vagere nakAmA che ema mAnI jene jarUrata hatI te loko uThAvavA vAgyA! AIe pAMtAnA nAmanu' navIna sthApatya bAMdhavA A vAvanA dekhAtA bahAranA tamAma paththarA staMbho mALA ne uThAvI, tyAMthI khaseDI laI e vAvanAM paththara ane khabhasmathI navIna vAva khadhiI, je bahArasiMga khArATanI vAva' tarIke eLakhAvA lAgI." sthApanA tA. 11-10-27 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RtamAM eTaluM ja ke agiyAramI sadInA khALa caraNamAM zAstronI paripATI mujaba khaMdhAyelI mahAzanI udayamatinI vAva'tu' bhAraka*--kathAsthApatya e samayamAM gujarAtamAM te kharuM ja, uparAMta bhAratavaSa aramAM paNa ajoDa hatu, savervotkRSTa klAsa MskRtinuM pratIka hatu De, vADI, hanumAnapALa, 'savitAsadana', vaDAdarA-39 0 0 17 sane 2 dhI barADA sITI kA-opareTiva baeNnka, li. : ji. siksa sasthAvasAhata, rAvapurA, vaDAdarA-39001 zAkhA : 1. saradvArabhavana, jyubilI bAga pAse, Te. na'. 541824 2. paththarageTa pAse, TaeN. na. 541931 3. tegaja, carcanI sAme, Te. naM. 329364 4. saradAra chAtrAlaya, kArelIbAga, Te. naM. 64812 pu. gAravA zAkhA, jAtanAkA pAse, vaDAdarA Tena. 328349 dare prakAranuM baeNnkiMga kAmakAja karavAmAM Ave che. kAMtibhAI DI. paTela maMtrI : ca"drakAMtabhAI cu. paTela pramukha : kIkAbhAI paTela mArca/1991 phona : 553291/558350 For Private and Personal Use Only mi
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAmanagara rAjya prajA pariSadanI laData che. mahebUba desAI mULa navAnagarI ane hAla jAmanagara tarIke oLakhAtA saurASTranA A dezI rAjayamAM I. sa. 907 mAM jAma raNajitasiMha gAdI para AvyA hatA. jAma raNajitasiMha prakhyAta krikeTiyara hatA, paNa prajA para bhAre karaverA nAkhI apriya thayA hatA. I. sa1923 mAM 10 varSanI uMmare avivAhita namasAhebanuM avasAna thayuM. jAma raNajitasiMha pachI emanA bhatrIjA digvijayasiMha I. sa. 1933 mAM gAdI para AvyA. emaNe I. sa1948 sudhI zAsana karyuM. emanA zAsanakAla daramyAna paNa prajajAgRtine dAbI devAnA vividha pagalAM levAmAM AvyAM. rASTriya svAtaMtrya caLavaLanI saurASTranAM anya dezI rAjyanI jema ja jAmanagara rAjyamAM paNa asara thaI hatI. prajAmAM Avela jAgRtine kAraNe jAmanagara rAjyanI prajA paNa rAjakIya pravRttiomAM rasa levA lAgI hatI. I. sa. 1928mAM paMDita javAharalAla naheranA adhyakSasthAne rAjakoTamAM maLela ThiyAvADa yuvA pariSadamAM bhAga levA jAmanagaranI prajA thanaganI rahI hatI, paraMtu kAThiyAvADa yuvaka pariSadamAM pitAnA rAjyanI prajA bhAga na le e mATe mahArAjA jAma raNajitasiMhe kaDaka pagalAM lIdhAM hatAM. svAtaMtrya-caLavaLanA e yugamAM prajAjAgRttine lAMbA samaya sudhI damananA hathiyArathI dAbI rAkhavI zakaya na hatI, jAmanagara rAjyanI tAnAzAhI nItine kAraNe prajA para thatA atyAcAranA virodhamAM prajAgRti astitvamAM AvI rahI hatI. evA samaye zrI maganazI rUpazI, zrI gokaLadAsa hIrajI ane zrI rAmalAla nAmanI nirdoSa vyaktio para jama AcarI emane rAjya kedamAM pUryo. A ghaTanAnA magra saurASTra mAM gaMbhIra pratyAghAta paDayA. zrI amRtalAla zeTha, zrI baLavaMtarAya mahetA, zrI kakkalabhAI koThArI vagere jevA kAThiyAvADanA 30 agragaNya AgevAnoe jAmanagaranA A banne nirdoSa nAgarike para thayelA atyAcAra sAme jAmanagara beDIbaMdara satyAgrahamAM joDAva eka apIla bahAra pADI hatI. A apIlAmAM jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke "jAmanagara rAjyanA anyAya ane julmane zikAra thaI paDelA e traNe nirdoSa juvAne nAme kAThiyAvADanA jAhera jIvanane rUMdhavAne je aghaTita prayatna bA pagalI dvArA jAmanagara karI rahyuM che tenI yAda ApIne ane bejavAbadAra rAjyane lekamatane mAna ApatAM karavAne A asarakAraka mArga avazya levuM joIe, e vAta saunA lakSa para lAvIne samarata kAkSiAvADa vatI kAThiyAvADanA tamAma dezapremI vepArIonI pAse ame mAnapUrvaka mAgIe chIe ke e jAmanagara baMdarathI AvatA tamAma mAla levo baMdha kare. kAThiyAvADanAM tamAma prajAtene ame vInavIe chIe ke eo jAmanagara baMdarathI AvatA mAla kharIdavAnuM baMdha kare." Ama samagra saurASTranA AgevAno jAma raNajitasiMhanI atyAcArI zAsananIti sAme laData caDayA, AthI jAmanagaranI prajAne paNa pitAnA adhikAronI prApti mATe jehAda jagADavAnI preraNA ane pratsAhana prApta thayAM. pariNAme jAmanagara prajAmaMDaLanI kAryavAhaka samitinI beThaka bolAvavAmAM AvI, jemAM 6, 7 oNgasTa, 1931 nA roja muMbaI mukAme jAmanagara prajApariSadanuM prathama adhivezana bharavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM. svAgata-samitinA sabhyanI cUMTaNI karavA jAmanagara prajAmaMDaLanI kAryavAhaka samiti ane prajApariSadanI svAgata samitinI saMyukta sabhA 23 julAI, 1931 ne roja belAvavAnuM paNa A ja beThakamAM nakkI thayuM. pathika mArca/1991 For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ama jAmanagara rAjya prajA pariSadanA prathama adhivezananI taDAmAra taiyArIo jAmanagara ane muMbaImAM zarU thaI. jAmanagara rAjya ene teDavAnA zaka prayAsa paNuM zarU karyA, paraMtu emAM ene kei khAsa saphaLatA prApta thaI nahi, kAraNa ke adhivezananuM sthaLa jAmanagara bahAra muMbaImAM hatuM. 6 oNgasTa, 191 nA roja muMbaI mukAme jAmanagara prajApariSadanuM prathama adhivezana thayuM. pariSadanA pramukhazrI jamanAlAja mahetA hatA, jyAre svAgata-pramukha zrI viThThaladAsa dAdara DeviMdajI hatA. pramukha ane svAgata-pramukhe pitAnA vakatavayamAM jAmanagara rAjyanA zAsaka jAma raNajitasiMhanI jumI ane atyAcArI nItine vakhoDI kADhI hatI. svAgata-pramukhazrI viThThaladAsa dAmodara goviMdajIe pitAnA pravacanamAM kahyuM ke "jAmasAheba raNajitasiMhajIe gAdI para AvI, prajAne rAjyataMtranI keLavaNI ApI javAbadAra rAjyataMtra ApavAne badale prajAne taddana dabAvI dIdhI che. pacIsa varSa emane gAdI para AvyuM vItI gayAM che chatAM prajAmatane kacaDI nAkhavA sAma dAma daMDa ane bheda e sane uga emaNe karyo che."8 prajApariSadanA pramukhazrI jamanAlAla mahetAe paNa pitAnA pravacanamAM jaNAvyuM ke "jyAM rAjA lakhalUTa kharca kare che, jyAM karanA bejA a aa che, jyAM jiMdagInI jarUriyAtanA IjArA apAya che, jayAM prajAnI svataMtratAnuM satata damana karavAmAM Ave che, jyAM rAjAnA aMgata phAyadAne kAyade gaNavAmAM Ave che tyAM lokenI IcchA pramANe rAjyataMtra cAle e svanuM che. bejavAbadArI e jAmasAhebane mudrAlekha che. johukamI e jAmasAhebanuM bIjuM nAma che. vilAyatamAM meLavela ucca zikSaNa ane jiMdagIbharatI - yuropanI musApharIothI jAmasAhebanA mAnasamAM yatkiMcit pheraphAra thaze evI AzA rAkhavI e kevaLa kAlakSepa karavA jevuM che."9 A adhivezanamAM kule 14 TharAva pasAra karavAmAM AvyA hatA, jemAM sarva prathama agatyane TharAva javAbadAra rAja yatrane lagatuM hatuM. A aMge jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke "navAnagara saMsthAnanI prajA mATe saMpUrNa javAbadAra rAjyataMtra ane seksanAtmaka rAjataMtra meLavavuM e A pariSadanuM mukhya dhyeya che." A uparAMta jAmasAheba eka lAkhanuM sAliyANuM svIkAre, IjArA-paddhati kADhI nAkhe, tatakALa rAjyamAM dhArAsabhA sthApe, vilAyatanI kharcALa sapharo baMdha kare ane prajAnA phanDane jAheramAM hisAba Ape vagere prajAkIya TharAva paNa A pariSadamAM pasAra karavAmAM AvyA hatA. adhivezana pachI jAmanagaranA AgevAnoe TharAnA amalIkaraNa mATe sakriya prayAse paNa hAtha dharyA hatA. Ama jAmasAhebanA jamA-atyAcAra sahana karatI jAmanagaranI prajAmAM cetanA pragaTI. A cetanAne jIvaMta rAkhavAmAM jAmanagara rAjya prajApariSadanA AgevAne satata jAgrata rahyA hatA, jAmanagara rAjaya prajA pariSadanA prathama adhavezata pachI astitvamAM Avela rASTravyApI mITha-satyAgraha1930-32)mAM jAmanagaranI prajA tema AgevAnoe potAne phALe noMdhAvyo hato. 15 mIThA-satyAgraha pachI saurASTranA dezI rAjyamAM javAbadAra rAjyataMtra mATenI laData zarU thaI hatI. A samaye jAmanagaramAM paNa prajA jAmata banI hatI, AthI javAbadAra rAjyataMtranI laData pitAnA rAjayamAM calAvavA jeTalI naitika hiMmata jAmanagaranI prajAe keLavI hatI. jAmanagaranA AgevAnoe A samaye jAmanagaramAM ja jAmanagara prajA pariSadanuM adhivezana bharIne javAbadAra rAjyataMtranI mAgaNI jAmasAheba digvijayasiMhajI pAse karavAnuM nakkI karyuM. jAmanagaranA kArya kare ane AgevAnoe prajApariSadanA pracAranuM kArya upADI lIdhuM. prajana: A juvALane dAbI devA jAmasAhebe atyAcAranuM hathiyAra mArca 1991 pathika For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upAuM. pariSadanA kAryakare jayAM jayAM jatA tyAM tyAM rAjyanA guMDAo emane mArIne bhagADI mukatA. zrI zAMtilAla dalAla nAmane eka juvAna jAmanagara rAjyanAM AToTa-taraphI gAmaDAomAM pariSadane pracAra karatA hatA tene guMDAoe ataryo ne mAra mArI dhamakI ApI ke "pariSadanuM kAma choDI de, nahi te tArI khera nathI." 25 jAnyuArI, 1978 nA roja jAmanagaranA yuvake zrI rUpazI najaraalI, zrI kezavalAla kuMDaLiyA, zrI lAlajIbhAI, zrI cunIlAla pipaTa, zrI maganalAla cAMdaliyA vagere pariSadanA pracArArthe bhANavaDa gayA hatA tyAM sabhA bharI tyAre tyAM paNa rAjyanA guMDAo tuTI paDayA. emaNe yuvakone temaja sthAnika kAryakara zrI bAbubhAI ghelANI ane zrI dalapatabhAIne e mAra mAryo ke emane jAmanagaranI hospiTalamAM dAkhala karavA paDathA. leke jAmasAheba pAse A aMge dAda mAgavA gayA te dAdane badale DAma ApatA jAmasAhebe kahyuM: "mane paNa satyAgraha AvaDe che, huM kuvA davAkhAnAM badhuM ja baMdha karAvI daIza." A ja rIte jAmanagara prajApariSadano pracAra karavA gayela jAmanagaranA agragaNA senAnI zrI lavalaprasAda phUlacaMda zAha(801 thI 1983), dhutArapuramAM guMDAoe sakhata mAra mArI bebhAna karI mUkyA hatA. kAlAvaDamAM pariSadane pracAra karavA gayelA be svayaMsevaka zrI zaMkaralAla ane zrI kanabhAine polIse sIsAnA gaDhAvALI lAkaDIthI evA to mAryA ke e bebhAna banI gayA. e sthitimAM ja emane DhasaraDIne khADAmAM nAkhI devAmAM AvyA. bhAnamAM AvyA pachI paNa enAM sAthaLa paga ane kamara vagere evA sajI gayelAM che eo cAlI zake ema na hatuM. AsapAsanAM gAmaDAnA lokoe emane gADAmAM nAkhI gAmamAM pahoMcatA karyA hatA. e ja rIte khAnakoTaDAnA paTela mULajIne utAre bolAvI pilIe emane netaranI soTI ne maDadA-pATuthI mAra mArI adhamUo karI nAkhyA. zrI amarazIbhAIne te eka pasAyate charI laI mAravA devyo hato. je bIjA sAthIdAro vacce na paDyA hatA te amarazIbhAInA rAma ramI jAta, bAlaMbhA vibhAgamAM te revanya kamizanara zrI. dhanajIbhAIe pote juhame karavAmAM kazuM bAkI rAkhyuM na hatuM. pariSada pratye sahAnubhUti dharAvanAra be paTele raNachoDa pAMcA ane kezavajI DAhyAne netaranI soTIothI phaTakArI gaDadApATu mAravAmAM AvyAM hatAM. kezavajIne enI ja pAghaDIthI bAMdhI UMdhe mAthe laTakAvyo hato ane dhamakI ApatA kaheluM ke "paraMSadanI caLavaLamAM bhAga leze te tamArI ghara paNa bALI nAkhIzuM.' rAjyanA AvA amAnuSI atyAcAre chatAM jAmanagara rAjya prajApariSadanA kAryakaroe pariSadanA pracAranuM kArya cAlu rAkhyuM hatuM. pariSadanA kArya karo. pariSadanI pracArasabhAomAM jAmasAhebane kuTuMbanI aMgata TIkAo kare che evI vAta sarAra paTelane kAne gaI, AthI emaNe jAmanagaranA AgevAna zrI vIracaMdabhAI zAhane 17-1-1939 nA patra dvArA pariSadanA pracAramAM maryAdA jALavavA aMge lakhatA jaNAvyuM ke "managaramAM A5NA kAryavAhake papaikI keTalAka maryAdA cheDI jAmasAhebanI ane emanA kuTuMbanI aMgata TIkAo ane ayogya ceSTAo kare che. koI paNa rAjyamAM A prakAranA pracAra thAya te e ke e ApaNuM kartavya che. mane lAge che ke jAmanagaramAM ApaNe kAryavAhaka sIdhA raheze te ApaNe bhAge saraLa karI zakIzuM. kAma bagaDavuM joIe nahi. jAmanagaranI vastusthiti jANavAnI ane ApaNe zuM karavuM joIe e nakkI karavAnI jarUra che. e khAtara tame jAmanagaranA mukhya kAryakartAo bhAI gokaLadAsanI sAthe bhasata karI, keNa deNa che e nakkI karI, dasa-paMdara AgevAnone laI tA 24 thI 28 sudhImAM eka divasa ahIMyA AvI jaze. bhAI lavalaprasAdane sAthe letA Avaze. 15 : pathika mArca 1991 For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A patra maLatAM jAmanagaranA mAgevAne zrI vIracaMdrabhAI zAhu, zrI viThThaRRdAsa dAmAdara, zrI lavaNuprasAda zAhu vagere saradAra vallabhabhAI paTelane maLyA. A beThakamAM jAmanagara rAjya prApariSadanI caLavaLa rAjyanI a Mgata TIkA karyA vagara sayamita dhoraNe saradAra paTelanA mArgadarzana nIce calAvavAnuM nakkI thayuM'. jAmanagara parata mAthI zrI vIraca'bhAI zAhe jAmanagara prApariSadanA kAryakarI bhega eka nivedana bahAra pADayu", jemAM jaNAvavAmAM AvyuM ke AthI pariSadanA sarve kAryakarAne AgrahapUrvaka sUcanA ApavAmAM Ave che ke bIjI sUcanA maLatAM sudhI eee bhASaNa karavAM nahi, paNa pariSadanI patrikAo ja vAMcavI. AzA rAkhavAmAM Ave che ke kAI paNa kAryakara A sUcanAnuM aa vana nahi kare.'16 kAThiyAvADanAM dezI rAjyAmAM cAlelI javAbadAra rAjyataMtra mATenI laDatomAM saradAra paTelanu valaNu rAjya sAthe vicAra-vimarza dvArA zAMtithI jeTaluM maLe teTalu prathama laI levAnuM hatu. e pachI ja laDatanA hathiyArane upayoga karavA ee! IcchatA hatA. mATe ja emaNe mIraca`dabhAI zAhane 29-1-1931 nA patramAM lakhyuM hatu ke "hamaLyAM pariSadanuM kArya be mahinA thAbhASI dezo tA harakata nathI. mArI salAha che ke ApaNe hamaNAM jAmasAhebane pUratA samaya AApavA. daramyAna kheDUtane rAhata apAvavA jeTaluM karI zakAya teTaluM karavuM, bAkInu emanI sAthe vATAdhATa karyA pachI nakkI karIzuM, paNa hamaNu! prajApariSadanuM mukSatavI rAkhavAnI mArI IcchA che."17 saradAra paTelanA A sUcana pachI pariSadanA pracAranuM kAya' thADu' dhImu paDyuM. jAmasAheba sAthe vATAghATo zarU thaI ane te samAdhAna thayuM. e mujaba pariSada me mAsamAM tA 1-2 nA rAja bharavI. A zaratane svIkAra AgevAAme karyA. enI sAme jAmasAhebe nIce mujabanA hakko ApavAnu" svIkAyu' : (1) kheDUvAnI phariyAdonI tapAsa mATe samiti nImavI, emAM traNa sabhyA pariSadanA, traNa taTastha ane rAjyanA traNa sabhye rAkhavAmAM AAvaze. samitinA pramukha tarIke dIvAnasAheba raheze. (2) rAjye prajApariSadanA saha svIkAra karavA, (3) prajAkIya sukharAInI sthApanAnI jAherAta karavI ane enu badhArazu prA temaja rAjyanA pratiniSioe maLIne taiyAra karavu.18 mA samAdhAna pAchaLa jAmasAhebanI cAla hatI. e pariSadane bhAMgI nAkhavA mATe taiyArIne samaya meLavavA IcchatA hatA tethI emaNe samAdhAna thatAM garAsadArAmAMthI jIvAneAne pasaMda karI 'tophAna'nI tAlIma ApavAnuM zarU karyuM.. khIjI bAjuthI muslima ane azmAne pariSadanA urjALayAta naga sAme UbhA karyAM, pariSada maLavAne dasa divasa bAkI hatA tyAre tA. 20 eprila, 1939 nA rAja A guMDAgIrIne prathama aMka zarU thayA. rAjyanAM judA juI khAtAMomAM kAma karatA kramacArI, pasAyatAo, rastAmAMdhakAmanA majUrI, sudharAInA musalamAna paTAvALA ne AmarakhevAnA miyANAe tathA pATaNa rasAlAnA girAsadAra bhAIone taiyAra karyAM. emanA hAthamAM lAkaDI talavAra bhAlA ane charIo ApyAM. khaMbhALiyA daravAjAthI e hAra mAseAnu' eka saraghasa dekArA karatu jAmanagaranA mukhya mArgo parathI pasAra thayuM. rastAmAM je kAI khAdITApIvALA maLyA temanI TApI uDADI dIdhI, emane mAra mAryAM. emAMnA keTalAkanI sAIkale teDI nAkhI, keTalAkanI dukAno tUTI. pariSada murdAbAda' ane 'jAmasAheba jhindAbAda'nA pokAra karyo. A gAjhArA divase muslime garAsadAra! mane khIjA bhADUtI mANasee ghaNuA nirdoSa mANune pazu rIthI ghAyala karelA. emanI lUMTa mArca/1991 pAMca For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir phATathI ghaNuM pAyamAla thayA. zahera AkhAmAM raNa ane bhayanuM vAtAvaraNa phelAI gayuM. A ghaTanAnI phariyAda karavA AgevAne jyAre jAmasAheba pAse gayA tyAre emaNe chaDe javAba ApatAM kahyuM, tame loko saraghasa kADho ne e na kADhe ? ame kevI rIte emanI sAme manAI hukama kADhI zakIe ?" rAjyanA AvA javAbathI roSe bharAyelA pariSadanA kAryakare ane prajAe rAjyanI A guMDAzAhI sAme sakhata haDatAla pADI. 20 mArcathI 29 mArca, 1939 sudhI satata nava divasa jAmanagaranI bajAramAM smazAnavata zAMti chavAI gaI, 19 saradAra paTelane jAmasAhebanI guMDAzAhI ane haDatAlanI jANa thatAM ema zrI vIracaMdabhAIne lakhyuM ke cha divasathI haDatAla che e khabara chApAthI jANyA. AzA che ke pariSadanuM kArya nirvigha pAra paDaze. joke makkama haze te badhuM ThIka thaze. "beDI baMdara bahiSkArane vicAra cAlI rahyo che." nava divasa cAlela sakhata haDatAlane kAraNe jAmasAhebanI samagra saurASTramAM badanAmI thaI. A uparAMta jAmasAhebanA atyAcAranA virodhamAM pharI eka vAra rASTriya kakSAe jAmanagara beDIbaMdara bahiSkAra' aMge vicAraNA zarU thaI, AthI jAmasAhebe pariSadanA AgevAno sAthe samAdhAnakArI valaNa akhaLyuM. rAjya have pachI kaI jume AcaraNe nahi temaja jemane nukasAna thayuM che tenI tapAsa karavAmAM Avaze, evI bAMhedharI rAjya taraphathI ApavAmAM AvI. Ama pariSada pratye jAmasAhebanuM valaNa badalAyuM tethI nakkI thayela tArIkha 1,2 meM, 1939 nA roja jAmanagaramAM jAmanagara rAjaya prajApariSadanuM adhivezana maLyuM. pariSadanA pramukha zrI viThThaladAsa dAdA goviMdajI hatA, jayAre svAgata- pramukha zrI vIracaMda pAnAcaMda zAha hatA. khajAnacI zrI maganalAla jagajIvatuM tathA svAgata-maMtrI zrI gokaLadAsa hIrajI Thakkara hatuM. pariSadanA adhivezanane mahAtmA gadhiIjIe khAsa saMdezo pAThaveleH "jAmanagaranAM bhAI-bahene pratyeH bIjuM kAMI na karI zake te kAThiyAvADI zuddha khAdI dhAraNa karI garIbo sAthe tamAruM aikya siddha karajo."21 pariSadamAM svAgata-pramukha ane pramukhazrInAM bhASaNa pachI TharAva pasAra karavAnuM kArya zarU thayuM. zrI veNIbhAI buca, zrI gokaLadAsa hIrajI Thakka, zrI khuzAlacaMda dayALajI mahetA, zrI maganalAla jozI, zrI rAmakRSNa khamAra vakIla, zrI viThThaladAsa jerAjANuM vagere taraphathI judA judA TharAva rajU thayA. carcA-vicAraNAne aMte bahumatIthI e ka pasAra thayuM. pasAra thayelA agatyanA TharAvo nIce muja ! hatA ? (1) prajAnI javAbadAra rAjyataMtranI mAgaNIne rAjya turata svIkAra karavo. (2) kheDUtenI viTInA daramAM rAhata ApavI. (3) rAjya khAdI ane grAmodyoganA vikAsamAM zakya tamAma sahAya karavI.22 A rIte jAmanagara rAjaya prajAparivadanI purNAhuti thaI, paraMtu pariSadanA kAryakaronuM kArya cAlu pariSadamAM pasAra thayelA TharAnA amalIkaraNanuM ane pariSadane saMdeza gAmegAma pahoMcADavAnuM kArya kAryakaroe upADI lIdhuM. zrI vIracaMdabhAI zAhe A hetuthI ja jAmapura lAlapura ane bhANavaDanI mulAkAta lIdhI hatI. e samaye sabhA-saraghasanI rAme manAI karI hovA chatAM pariSadanA kAryakarane gAmaDAomAM umaLakAbhera vadhAvI levAmAM AvatA. jAmajodhapuramAM zaNagArelA 31 baLada joDelA rathamAM zrI vIracaMdabhAInuM jaMgI saraghasa kADhI lokoe svAgata karyuM. anya sthaLoe paNa pariSadanA kAryakarone A ja rIte vadhAvI levAmAM AvyA. mArca/191 For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Ama jAmanagaranI prajAe jAmanagara prApariSadanA nejAtaae jAmasAhebanA julmo ane atyAcArI zAsana sAme Takkara jhIlI prajAnagRtinA sAce paracA jAmasAhebane batAvyA hatA. The. rUvAparI bhAga, bhAvanagara-364001 pATIpA 1. jAmanagaranuM mULa nAma 'navAnagara' hatu.... 'jAma' rAjAmanA nAma parathI enu. nAma 'jAma'nuM nagara' eTale ke 'jAmanagara' paDyu. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. guja. Di. gaeNjheTeyara, jAmanagara, pR. 87 3. kAphiyAvADa yuvaka pariSadanuM adhivezana rAjakeTanA nUtana thiyeTaranA makAnamAM 31 sa~garaTa ane 1, 2 sapTembara, 1929 nA divasomAM maLyuM hatu. vadhu vigata mATe juM. jAnI esa. vI., kArDiyAvADa yuvaka pariSada ane pa. javAharalAla naheru, 'pathika', dIpeAtsavI aMka, ekaTanavembara, 1990, rR, hara 4. zAhu kAMtilAla, saurASTramAM gAMdhIjI, AzA ane pUrti, rAjakoTa jillA sahukArI prakAzana, rAjakoTa, 1972, pR. 250 5. A pachI ja jAmanagara kheDIbaMdara-satyAgrahane mAra Mbha thayo hato. A satyAgrahane kAraNe te jAma rajitasi Mhe trag nirdoSa nAgarikA zrI maganazI rUpazI, zrI gokuLadAsa hIrajI ane zrI rAmalAlane jelamAMthI mukta karyA hatA. 6. 'saurASTra' (sAptAhika), rApura, 18 julAI, 1931, pR. 637 P. 'saurASTra', 25 julAi, 1931, pR. 705 8, saurASTra', 8 oNgasTa 1931, pR. 759 9. ejana, pR. 760 10. 'saurASTra', 15 oNgasTa, 1931, pR. 801 11, jAmanagaranA svAtaMtrya-senAnI zrI vIracaMdabhAI pAnAcaMda zAhe 1930nA mIThA-satyAgrahamAM muMbaInI prAMtika saMgrAma-samitinA pramukhapade rahI laDatanuM sa'cAlana karyuM." hatu. 12. zAha jayAbahena (saMpAdaka), saurASTranA svAta'tryasainike te late, saurASTra racanAtmaka samiti sevA TrasTa, rAjakATa, 1988, pR. 67 13. zAha lavaNaprasAda, esI varSanA jIvanasa'grAmanu' sarahauyu, pra. lavaNuprasAda amRtamahesa samiti, muMbaI, 1980, pR. 41 14. zAha kAMtilAla, pUrvokta graMtha, pR. 251 15 desAI jagannAtha (saMpAdaka), sevAmUrti zrI vIracaMda pAnAcaMda zAha, pra. vinAda vi. zAi, muMbaI-22, 1960, pR. 122 : 16. ejana, pR. 127 18. thAr ja heta, saurASTranA svAtayaunikA ane latA, pR. 69 19. zrAddha kAMtilAla, pUrvakti graMtha, pR. 252 20. desAI jagannAtha (sa'pAdaka), pUrvokta graMtha, pR. 125 21. gAMdhIjIne akSara deha-69, navajIvana prakAzana maMdira, amadAvAda, pR. 344 22. desAI jagannAtha, pUrvokta graMtha, pR 121 mArca/1991 For Private and Personal Use Only 17. ejana, pR. 154 pazika
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAratIya zi95 ane citrakalAmAM hAsyapreraka do che. thomasa paramAra bhAratIya zilpa ane citrakalAmAM anya senI sAthe hAsyarasane sthAna ApyuM che. hAsya viTaMbaNAbharyA jIvanane haLavuM banAve che. hAsya mANatI vakhate sarva prakAranI yAtanAo bhUlI javAya che ane AnaMda anubhava thAya che. eka Ayariza prArthanAmAM hAsyane AtmAnA saMgIta tarIke biradAvyuM che ane darare ja ene mANuvAnuM jaNAvyuM che. bhAratIya kalAmarmajJa hAsyanuM A mahatva samajatA hatA tethI ja emaNe bhAratIya zi85 ane citrakalAmAM hAsyane sthAna ApyuM hatuM, vAnaronI vividha ceSTAo, vAmana kadanA ane tuM dila (meTA peTavALA) puruSe vagerenAM Alekhane dArA hAsya niSpanna thAya che. bhAra dUtanA zilpamAM hAsyathaMganAM keTalAMka dazya kaMDAravAmAM AvyAM che. eka dazyama vAnarane eka mahAyakSanA nAkamAM vALa meTA sANasA vaDe kADhatA dardAvyA che. yakSa Tipiya para beThA che. yakSanA mukha pAse UbhelA vAnare sANasAne mukhabhAga pakaDayo che. sANasAnI pakaDamAM nAkane vALa AvI gayo che. have ene kheMcIne kADhavAne che. A mATe sANase hAthInA pITha-bhAge bAMdhyo che. tAthI AgaLa vadhe to vALa kheMcAIne bahAra nIkaLe, AthI keTalAka vAnare hAthIne AgaLa dhapAvavAno prayatna karI rahyA che. eka vAnara hAthInI pUMchaDIe bacakuM bharI rahyo che, eka hAthInA peTamAM lAkaDIne gA mArI rahyo che. eka rAMkha vagADe che, paraMtu e zaMkhanA cheDAnA bhAgethI vagADI rahyo : che! eka vAnara yakSanI sAme Tipiya para besIne yakSanA hAthanA nakha kApI rahyo che. bIjA eka dayamAM keTalAka vAnara hAthI para ArUDha thaIne ene kAbumAM lAvavA prayatna karI rahyA che. Damara vagADatA eka vanarane hAthInI sUMDha sAthe doraDAthI bAMdheluM che. eka vAnara daMtUsaLa para paga TekavIne hAthInA mastaka para Ubho che. garadana para beThele vAnara aMkuza mArI rahyo che. enI pAchaLane vAnara vAjiMtra vagADe che. enI pAchaLa beThele vAnara pUchaDI pakaDIne caDatA anya vAnarane dhakko mArIne ene pADavAno prayatna karI rahyo che. bhAratanAM A baMne da hAsyavayaMgathI paNa che. mahAbalipulmamAM pAMca pAMDavonA ratha' nAmanA zelekIrtha sthApatye paikI kRSNamaMDapamAM ajanatapazcaryAnuM bhavya zipa kaMDAreluM che. A dezyamAM eka jagyAe vAnara-kuTuMbanuM Alekhana thayuM che. vAnara-bAla stanapAna karI rahyuM che. mAtA-vAnaranI pAchaLa puruSa-vAnara be che ane e enA mAthAmAMthI ja kADhI rahyo che. "arjuna-tapazcaryAnA A gaMbhIra prasaMganA AlekhanamAM vAnara-kuTuMbanuM A Alekhana haLavuM hAsya upanna kare che gujarAtanAM cIlukya-zailInA aneka maMdironA maMDevaramAM uddagamanI upara baMne bAjue beThelA be vAnarenAM zila mUkelAM hoya che. be page ubhaDaka beThelA vAnarenAM A zipa paNa A bAbate ullekhanIya che. zilpakalAnI jema citrakalAmAM paNa vAnaronI ramUja preraka ceSTAonAM Alekhane thayAM che. mAlakAla daramyAna paMcataMtrane "anavAre suhailI" nAme phArasImAM sacitra anuvAda thayele tenA eka citramAM keTalAka vAnarene vividha ceSTAo karatA darzAvyA che. vaDanI vaDavAIo pakaDIne jhUlatA, jhADanI DALI vaDe bIjAne mAratA, anyanI pUchaDI pakaDatA, taLAvamAM kUdako mAratA vAnaronI Alekhana darzakane manoraMjana pUruM pADe che. A ja graMthanA eka anya citramAM sAta rIMcha ane eka vAnaranuM Alekhana mArca/1991 For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paNa hAsyapreraka che. "akabaranAmAmAM nadImAM DUbatA eka senApatinuM citra che. A citranI jamaNI bAjunA khUNAmAM vaNajAranuM Alekhana che, jemAM be UMTanI pITha para moTuM pATiyuM mUkeluM che ane enI upara eka vAnarane beThele darzAvyuM che. Tone haMkArI ja vAnaranuM A Alekhana darzako mita karAvI jAya che. bahalI zailInA eka citramAM mAkhaNacora kRSNanuM Alekhana che. balarAmanA khabhe caDIne kRSNa UMce laTakAvelA zIkAmAMthI mAkhaNa carI rahyA che. balarAmanI bAjumAM emane eka sAthIdAra zame che ane enI najIka eka vAMdaruM beTheluM darzAvyuM, je vAMdaruM jamaNe hAtha UMce karIne roTalI dhAraNa karI rahyuM che, jANe ke vAMdaruM paNa A cerImAMthI pitAne bhAga mAMgI rahyuM che ! - vAmana ane dila puruSonAM alekhane paNa hAsya nipajAve che. A prakAranAM zipe bhArapatraka bhAravAhaka ke kIcaka tarIke oLakhAya che. sAmAnya rIte maMdiranA staMbhenI cirAvaTI upara e jovA maLe che. vAmana kada, moTuM peTa, phATI gayelI AMkhe, paheluM thaI gayeluM meM hAsyapreraka che, jA ke maMdiranI chatane bhAra vahana karatAM emanI A dazA thaI che! sacIna teraNAranA bhe upara paNa A prakAranAM zilpa jovA maLe che. pazcimI cAlukya zailImAM ghaDAyela padmanidhi ane " saMkhanidhine vAmana ane tuM dila darzAvyA che.8 ' ajiMkAnI citrakalAmAM paNa vAmana ane tuM dila puruSonAM hAsyapreraka Alekhana che. guphA naM. 10 nA varaMDAnI chata para be mitro darzAvyA che, je ThIMgaNA ane moTA peTavALA che. A ja chata para maghapAna karatA be mitronuM Alekhana che.* maghanA nazAmAM cakacUra A baMne mitronuM Alekhana hAsyapreraka che. eka citramAM vAmana ane vaMdila be puruSo darzAvyA che, jemAMnA ekanA gaLAmAM doraDuM bAMdheluM che ane bIjo e deraDuM kheMcI rahyo che. sarakasamAM jekarsa hasAvatA heya e prakAranuM A Alekhana che. prastuta udAharaNe jotAM jaNAya che ke bhAratIya kalAmAM mAtra gaMbhIra AdhyAtmika ke karuNa prasaMge ja AlekhyA nathI, hAsyapreraka Alekhanane paNa sthAna ApyuM che. pAdaTIpA 1. agravAla vAsudeva, "InDiyana ArTa," ci. 64-bI 2. ejana, ci. 64-e 3. solA kamarikSa, "dha ArTa opha InDiyA, paDha 79 4. bAta DaglAsa eNnDa gre besila, InDiyana peInTiMga' pR 80 upara paTTa pa vikinsana je. vI. esa, 'mughala peInTiMga," pada 3 6. sena prItI, peInijha phoma dhI akabaranAmA', 56 24 7. bAreta eNnDa gre, uparyukta, pR-170 uparane 56 8, zivarAmamUrti sI, niramAM ke jana ArTa, paTTa 27-274 9. yajhadAnI, "ajantA', bhAga 2 10. zeSa e, "ajatA myuresa, pada 43 11. ejana, 5TTa 39 aMka 4, pR. 8, lITI 4 thI- caMdraguptanI nIce anukrame biMbisAra" ane "azaka" umerI levA. aMka , pR. 7, lITI 7 humAyunI nIce "akabara' umerI devo. mArca/1991 pathika For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir be etihAsika pALiyA 3. ela. DI. jozI mahI nadInA uttara kAMThe rAjasthAna-vAgaDanuM vamAsA gAma nAnakaDuM, paraMtu etihAsika mahatvanuM che, e jAgIrAnuM tAjima ThekANuM rahyuM che. gAmanA cauhANa ThAkurane pagamAM senuM paheravAnI tajima tathA nagArabaMdhI darajjo ApavAmAM Avela. mAnagaDhanI etihAsika ghaTanA vakhate aonA ThAkara hAlasiMhajIe paNa mahattavane bhAga bhajavela, lAlasiMhajI darabAranI kacerImAM bhAMjaghaDamAM mukhya sthAna dharAvatA hatA. DuMgarapuranA darabAranI daserAnI savArImAM vamAsAnA jAgIradAra ghoDA para nagArAnA ke ane ahI nejAnA dabadabA sAthe nIkaLatA. A jANuM seLa koTaDInA umarAva tarIke mAna-maratabo dharAvatuM hatuM. pezavAnI phija tha verAvavA vAgaDa (DuMgarapura-vAMsavADA) para vAraMvAra dhasI AvatI hatI. vi.saM. 1862 nI sAla(1806 sana)mAM zivAnI phoje salumbara(mevADa)thI vamAsAnA thANA upara caDI AvI gAmanI uttare gameLA taLAvanI rohaNamAM Avela "ajeLA'nA DuMgara pAse paDAva nAkhe. jAgIradArane kaheNa me kahyuM ke teja-nagArAM suparata karIne zaraNe Ave. je ThAkura nagArI ApI de te pezavAnA tAbedAra bane. vamAsAnA ThAkuranA bhAyAta mAvasuMgajI bahAdura hatA. be divasathI pharaja paDAva nAkhIne paDI hatI ane humalo karavA taiyAra hatI. bhAvasuMgajI thANAnA sainikene laIne, pite "ThAkura chuM" ema kahIne phoja sAme gayA ane nagArAM nejA nahi ApI laDavA mATe taiyArI batAvI. baMne pakSe yuddha thayuM ane keTalAka laDavaiyA haNAI gayA. pezavAnuM lazkara meTuM hatuM. bhAvasaMgajInA sAthIo marI khapA. bhAvasaMgajI laDatA laDatA taLAva tarapha vaLyA. emanI pANIdAra ghoDI haNahaNIne, duzmananA gherAne pAra karIne taLAvamAM ume taLAve cAlI nIkaLI. pezavAnA sainike paNa pAchaLa paDayA. meLA taLAvanI pALa caDatAM pathavAnA Akramaka bhAvasaMgajI para pAchaLathI Take mAryo. gheADI para paNa ghA thayA, mAvasaMgajInuM mAthuM paDI gayuM, paraMtu ghAyala ghoDI dhaDa laIne gAmanA corA pAse ghoDAnI ghoDAra pAse pahoMcI gaI. gheDI tyAM paDI ane bharaNa-zaraNa thaI. mAvasaMgajInuM dhaDa paNa pAyagA (DArI pAse paDavuM. mAvasaMgajInAM panIe be divasa sudhI pitAne cUDale alaga na karyo, jAgIradAre caMdrasUrajanI sAkhe bhUmi mAphI ApI paravarIzane kola karyo tyAre cUDalAkarma karyuM. mAvasuMgajIne pALi banAvIne gAmanA dazA mAtAnA pIpaLA AgaLa khaDo karyo. sapheda paththaranA pALiyA para ghoDesavAranI AkRti ati che tenI nIce devanAgarI lipimAM nimna lakhANa che ; "saMvata 1886 nA kArataka sudI 5 ne sauaNa bhAvasuMgajI kAma AvI vamAsAnA..." bhAvasaMgajInA vaMzajemAM lakSmaNaseMgajI Aje paNa hayAta che. vAMsavADA jillAmAM Avela vihIDA" nAmanA rAjapUtanuM lagna meDamAM thayuM hatuM, enI patnI suMdara ane vIrAMganA hatI. patanInuM ANuM karIne rAjapUta pagapALo AvI rahyo hato. rastAmAM rAta paDI ane AgaLa vadhavuM kaThina hatuM. eka AdivAsIne ghera UtaravA mATe pUchaparacha karI. AdivAsI bhIla strI DAkaNI hatI. eNe ghUMghaTamAMthI kSatrANInuM rUpa joyuM. rAjapUta daMpatIne oDhavA pAtharavAnuM biga karI ApyuM, paraMtu DAkaNa strI potAnI jAta para kAbU rAkhI zakI nahi ane kSatrANI para parika mArca/1199 . 13 For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pitAne jIva lagAvyo. ardharAtrie UDIne bhIla strI vairAgya ane zauryanAM gIta gAtI vaMTI daLavA beThI ghaMTI rava sAthe bhIla strIne madhura, paraMtu karuNa svara sAMbhaLIne rAjapUta strI paNa pitAne jIravI zakI nahi ane DAkaNapaNuM anubhavavA lAgI. savAra thaye rAjapUta jAgIne, dAtaNa pANI karIne raste cAlavA mAMDyo, paraMtu potAnI patnImAM ene parivartana jaNAyuM. rAjapUtANa ghUMghaTamAM najara chupAvI rahI. Asapura gAmamAM cekiyAta-thANuM hatuM tyAM rAjapUta zirAmaNa mATe zakayo. enI strIe tyAM pitAnAM pArakhAM para batAvyAM. 'DuMgarapuranA darabAra zuM kahe che? ema pUchatAM uttara vALe ke darabAra hamaNAM be ghoDe savArI karI rahyA che." pAchaLathI tapAsa karatAM vAta sAcI nIkaLI. AgaLa jatAM rAjapUta ane enI patnI mahIsAgara nadInA kAMThe Avela vamAsA (ALAvALA) gAme AvI caDyA. gAmanI uttare Avela maMdiravALA AMbA pAse visAmo khAvA beThAM, zirAmaNa karI nadInuM pANI pIdhuM. kSatrANane tarata DAkaNavA UpaDI Ave. keTalAka le ke tyAM ekaThA thayA ane strInI kasoTI-pArakhAM karavA maMDayA. keIke pUchayuM ke "vasavADAnA darabAra zuM karI rahyA che? eNe uttara Apo ke "jA hamaNAM nAvamAM besIne "naukAvihAra karI rahyA che. pAchaLathI tapAsa karatAM A vAta paNa sAcI paDI. ahIMthI AgaLa naidA oLaMgIne sAsare javAnI kSatrANIe nA pADI. eNe kahyuM ke huM mArA jIva kAbumAM rAkhI zakIza nahi ane mArAM sAsariyAM mArA DAkaNapaNanA lIdhe badanAma thaze. eNe pitAnA patine kahyuM ke mane A sthaLe ThAra kare ane tame pitAne ghera jAo. tamane bIjI rUpALI kanyA paraNavA maLaze. rAjapUta strIne AgaLa javA Agraha karyo, paraMtu strI mAnI nahi tethI rAjapUte pitAnI teDIdAra baMduthI pitAnI strIne ThAra karI. e strIno pALi vaDalInA vRkSa nIce khaDo karyo te Aje paNa "hativADI'nA sthAna tarIke oLakhAya che maratAM pUrve kSatrANIe tene vacana ApeluM ke mane dAga daIne A sthaLe cIre nAkhaze te tariyA tAva toDIza ane bhAnatA pUrI karIza. paraNelI akSatani strI satI thaI tethI satIne pALiye prasiddha bane. ghasAI gayela haI pALi avAgya che. strI AkRti che. The. 121, aMbAmAtA skIma, udayapura-313001 sthApanA tA. 11-10- 27 phena : 553291/558350 dhI baroDA sITI ke-opareTiva benka, li. rajioNphisa saMsthAvasAhata, rAvapurA, vaDodarA-390001 zAkhAo : 1. saradArabhavana, jyubilI bAga pAse, Te. naM. 541824 2. paththarageTa pAse, Te. naM. 54131 3. phategaMja, carcanI sAme, Te. naM. 3ra9764 4. saradAra chAtrAlaya, kArelIbAga, Te. naM. 64812 - pa. lAkhA, jakAtanAkA pAse, vaDedaza Tena. 328 349 dareka prakAranuM baeNnkiMga kAmakAja karavAmAM Ave che. menejara kAMtibhAI DI. paTela maMtrI caMdrakAMtabhAI cu. paTela pramukha: kIkAbhAI paTela mArca1991 pazcika che. A 'repa For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir baMgabhaMganI caLavaLamAM gujarAtanuM pradAna che. kirITa paTela - rASTranI svAdhInatAnI caLavaLane pratyeka tabakkAmAM gujarAta mokhare rahI pitAnuM yogadAna pradAna karyuM che. udAtta yi bhAvanAthI prerAine prAdezika kSetre gujarAte svataMtratAnI caLavaLamAM satata AgekUca karI che. ba gabhaMganI caLavaLa daramyAna rASTriya ane AMtararASTriya kSetre banelI ghaTanAo gujarAtanI prajAmAM rASTravAdanI bhAvanA pedA karavAmAM sahAyaka banI rahI hatI. vIsamI sadInI zarUAtamAM lorDa karjhananA tumAkhI-bharyA kArabhAre bhAratIya prajAmAM laDAyaka zaktine cetanavaMtI karI hatI. bIjI bAju hiMdamAM jora pakaDI rahelI rASTriya caLavaLane khALavA mATe aMgreja sattAdhIzoe vibhAjana dhAre zAsana'nI luccI nIti para bhAra mUkyo hato. lorDa karjhana hiMdamAM Ave tyAre ugra mata dvArA asaMtoSa phelAvavAnuM zarU thaI gayuM hatuM ane karjhananI tumAkhI-bharI nItine lIdhe emAM vega Avyo hate. e uparAMta aMgreja sarakAranA mULa UMDAM nAkhavAnI enI tajavIja chupI na hatI. vahIvaTI saraLatAnA bahAnA nIce 7 karoDa 80 lAkha eTale iMglenDathI be-gaNI vastI dharAvatA baMgALa prAMtanA bada IrAdAthI bhAgalA pADavA. 19 mI julAI, 1905 nA roja bhAgalAnI jAherAta thaI e saMdarbhe phrejhara nedhe che ke pUrva baMgALanI le. karjhananI mulAkAtanA samaye muslimonI eka vizALa sabhAne saMbodhatAM eNe jaNAvela ke bhAgalA musitame ane sarakAranA hitamAM che. enuM A pagaluM muslimo mATe phAyadAkAraka che ema paNa eNe jaNAveluM. A hakIkata spaSTa kare che ke karjhananI komavAdI nItinI melI murAda bhAgalA pAchaLa rahetI hatI. Ama hiMdu-muslima ekatA ane akhaMDitatAnI baMgALanI A bhAvanAne teDavAne, enI asmitAne haNavAne ane e rIte rASTravAdane lagato DAmavAne A eka khataranAka bhraSTa prayatna hatA. karjhananI A nIti sAme baMdhAraNIya Dhabe virodhane joradAra vALa gujarAta sahita samagra dezamAM phelAyo, 1905 mAM karka te rAjInAmuM ApyuM, paNa AMdolana 1911 sudhI cAlu rahevA pAmyuM hatuM ? 10pa nI banArasa keMgrese baMgabhaMgane ane sarakAre apanAvelI damanapUrNa nItine sakhata vidha karyo hato, A adhivezanamAM lAlA lajapatarAye tathA lekamAnya TiLake anya pratine baMgALane anusaravAnuM ane laDatane dezavyApI banAvavAnuM jAhera karyuM hatuM. A adhivezanamAM gujarAtanA pratinidhio hAjara rahelA ane baMgabhaMganI caLavaLamAM gujarAte bhajavelA agra bhAgane pariNAme ja tyAra pachInI saSTriya caLavaLamAM samagra dezane eNe dizAsUyA pUruM pADayuM hatuM, 4 baMgALanA bhAgalAnA saMdarbhe kajhIne lIdhe nirNaya samagra hiMdato prajA mATe amAna-samAna hatuM. e nI sAme meTA jhaMjhAvAtanI jema rASTravyApI AMdolana bhabhUkI UThayuM. baMgabhaMga AMdolananA paDavA ane pratyAghAta samagra gujarAtamAM thApaka rIte paDathA, lairDa kajhInanA damanakArI ane pragativirodhI rAjya-amale samagra gujarAtamAM rASTriya amitAnI bhAvanAne prabaLa banAvI dIdhI hatI e hakIkata svIkAravI rahI." baMgabhaMganI caLavaLa gujarAtamAM Thera Thera vegavaMtI banI, mukhyatve A caLavaLa zaherI AMdolana devA chatAM gujarAtanAM kamAo ane gAmaDAo sudhI vistarI hatI. videzI mAlane bahikAra tra dezAne vaparAza e A adevananuM mukhya racanAtmaka pAsuM hatuM. A caLavaLamAM amadAvAda zahera mokhare rahyuM hatuM. amadAvAdanA premAbhAI hAlamAM kogresanA agresara aMbAlAla sAkaralAla mArca/196 15 For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir desAIe baMgabhaMganA saMdarbhe vyAkhyAne ApelAM. A caLavaLa daramyAna svadezI svarAjayanI ane rASTravAdI pravRttio samagra zaheramAM vegavaMtI banI hatI. khADiyAmAM vedasanAtana dharma sabhA' nAme saMsthA cAlatI hatI. rASTriya jAgRti lAvavAmAM A saMsthAe ghaNI pravRttio hAtha dharI hatI. jIvaNalAla baeNrisTara, aMbAlAla sAkaralAla desAI, De. hariprasAda desAI vagere A saMsthAnA saMniSTha kAryakaro hatA. A saMsthAnA yuvaka kAryakaroe svadezI citramaMDaLa'nI sthApanA karI amadAvAda zaheramAM svadezI caLavaLanI navI havA UbhI karI hatI. pAchaLathI A saMsthAmAM amadAvAda zaheranA ghaNA yuvako joDAyA hatA. A saMsthAnI Arthika madada mATe paisAphanDanI peTIo pALA bane relagADI che ane meLAomAM pharatI ane e dvArA prApta thayelI rakamamAMthI trizALA ane pustakAlaye cAlatAM.8 11 mI gareTa, 1906 nA roja amadAvAda khAte rIcI roDa para AvelA dolAbarAva DhelA nAmanA makAnamAM 50 vidyAthIonI eka sabhA bharAI hatI, jemAM 15 jeTalA baMgALI yuvake paNa hAjara rahyA hatA. sarakArI noMdhamAM jaNAvyA pramANe A leke svadezI caLavaLanI janmajayaMtI UjavavA ekaThA thayA hatA. A sabhAmAM pahelI ja vAra gujarAtImAM 'vaMdemAtarama' taiyAra karI gavAyuM hatuM. jIvaNalAla vrajalAla desAI e paNa A sabhAmAM hAjara rahI baMgALI gujarAtI yuvakoe svadezIna saMdarbhe batAvelA jussAne biradAvatAM jaNAveluM ke A pravRttinA saMdarbhe mArI jayAM ane jyAre jarUra paDe tyAre huM hAjara rahIza. amadAvAdanI kApaDa milonA be vIviMga mAstare cunIlAla nArAyaNadAsa ane kezavalAla mahAsukharAma, je banArasanI chelI kaeNncesamAM paNa hAjara rahelA, emaNe jAhera kareluM ke baMgALI yuvake ane dezanA anya rAjapanA yuvAne koI paNa jAtanA mahenatANA vagara vaNATavidyA zIkhavavA pote taiyAra che. A caLavaLa daramyAna baMgALathI amadAvAda AveluM ghaNuM baMgALI yuvakene emaNe vaNavadyA bhAre utsAhathI zIkhavI hatI. A caLavaLa daramyAna amadAvAdamAM cAlatI svadezInI caLavaLa anya nagara mATe preraNArUpa banI rahI hatI. svadezI sabhAonuM pramukhapada aMbAlAla sAkaralAla desAI ane jIvaNalAla baeNrisTara letA, jayAre kapAza' kara ane De. hariprasAda desAI caLavaLa mATe rojabarojane kAryakrama ghaDavAnI ane vyavasthA karavAnI pravRttio karatA, kalakattAnI baMgALa kemikalanI dezI davAo ane bIjI svadezI vastuonA vecANanI vyavasthA karavA mATe svadezI bhaMDAra paNa kholavAmAM AvyuM hatuM. A svadezI bhaMDAra svarAjya ane svadezI caLavaLanI pravRttionuM dhAba banI raheto. emAMthI kharIdI karavA mATe lekanI bhAre bhIDa paNa jAmatI hatI. A caLavaLamAM vidyArthI varga paNa sAro evo utsAha batAvyuM hatuM. gujarAta kelejanA prinsipAla hae A laData daramyAna vidyAthIo para sitama gujArelA. vighAthIonA A anyAya sAme e samaye kaI mavALa netAe zabda paNa uccAre nahi. gujarAta kolejanA vidyArthIoe satata be aThavADyiAM sudhI anyAyI prinsipAla sAme haDatAla pADelI. mA banAvanA paDaghA ane pratyAghAte baMgabhaMganI caLavaLa daramyAna gujarAta bahAra paDyo tA.12 e ja rIte A laData daramyAna 1908 mAM lokamAnya TiLakanI dharapakaDa karavAmAM AvI ane zarUmAM emane sAbaramatI jelamAM rAkhavAmAM AvyA tyAre emanI dharapakaDa ane sana sAme dezabharamAM UhApoha jAgele amadAvAdamAM paNa e divase haDatAla paDI ane gujarAta kailejanA chAtrAlayanA hinAthIe enI sAme pitAne virodha pragaTa karavA ughADe mAthe saraghasa kADhI sAbaramatI nadImAM mArca/1991 pathiA For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAna karyuM hatuM. Ama TiLakanI dharapakaDa ane sajAe gujarAtanI prajAmAM A laData daramyAna Ave jase pUro pADa hatuM. 13 vIramagAmamAM paNa caLavaLanI vyApaka asara paDI hatI. svadezI caLavaLane vegavaMtI banAvavA maTI sabhAo bharAtI. enI asara AjubAjunA gAmo para paNa paDI. 22 ogasTa viramagAma najI kaMkAvADA gAme eka vizALa sabhA bharAI, jemAM AjubAjunAM gAmanA loko paNa hAjara rahyA ane TharAva karyo ke videzI khAMDane tyAga karI svadezI khAMDano upaga dareke kare. A sabhA bAda samagra vIramagAma tAlukAmAM videzI khAMDane vyApaka bahiSkAra ane enI sAme svadezI khaDinA upayoganI caLavaLa zarU thaI hatI. 14 evI rIte 23 mI ogasTe A ja tAlukAnA mAMDala gAme virATa sabhA bharAI. A sabhAmAM muMbaInA zrAvaka sAdhu dayAzaMkara khAsa hAjarI ApI hatI. mAMDalanA zrAvaka saMdhe videzI kesarane bahiSkAra karI amRtasarathI AvatA dezI kesarane devapUjAmAM upayoga karavAnuM TharAvyuM hatuM ane dezI kesaranI vecANa-vyavasthA paNa goThavI hatI." surata jillo paNa baMgabhaMganI caLavaLamAM joDAyo hato. ahIM svadezInI caLavaLa vizeSa pramANamAM cAlI hatI, kAraNa ke svadezI pravRti A jillAmAM 18 mI sadInA cethA dAyakAthI zarU thai phUlIphAlI hatI tethI A laData daramyAna ene vadhu mokaLAza maLI. 1906 mAM amadAvAdanA koMgresI kAryakara aMbAlAla sAkaralAla desAInA pramukhapaNuM nIce eka vizALa svadezIsabhA bharAyelI, jemAM cheka muMbaI ane lakhanauthI svadezI caLavaLane kArya kare AvelA svadezI saMdarbhe e samaye eka pradarzananI paNa vyavasthA karavAmAM AvI hatI. tyArabAda surata ane enI AjubAju svadezI cIja vastuo banAvatAM kArakhAnAM zarU thayAM hatAM. A pravRttimAM pArasIma agresara hatI. suratanA ; kekhuzaru sorAbajI ane pharAmajI pestanajI bhAmagarA svadezI pravRttimAM AgaLa paDatA hatA. A ja arasAmAM suratanI phrenca gArDanamAM "mubaI prAMtIya pariSada' paNa maLI hatI ane eka audyogika pradarzana paNa gaThavavAmAM AvyuM hatuM. svadezI caLavaLanI pravRttine surata zaheramAM vegavaMtI karavAmAM pATIdAra AzramanA vidyAthI e khUba ja agatyano bhAga bhajavyuM hatuM, je noMdhapAtra bAbata hatI,19 surata jillAnA bAraDolI tAluko paNa A caLavaLamAM agresara raheze. A tAlukAnA vAMkAnera gAmane yuvake e sarakAra viruddha pravRttio caDhAvelI ane 'zizu maMDaLa' nAme saMsthA UbhI karI hatI. A saMsthAmAM raNachoDabhAI kalyANajIbhAI paTela tathA nAthubhAI paTela agresara hatA. A saMsthAe "bhAratadurdazAdarzana "bhAratane uSa:kAla" ane "rASTragIta" nAme traNa pustako pragaTa karelAM, jemAM bhAratadaIzAdarzana' purataka tathA jaina vijaya presa sarakAre japta karelA ane jAmInagIrI mAgI hatI.* A ja jillAnA vAMjha gAme prakhara rASTravAdI kuMvarajIbhAI mahetAe mAMDavo bAdhI svadezI caLavaLa pracAra karatAM sarakAre emanI zikSaka tarIke varALa gAme badalI karelI. ahIM emaNe videza khAMDa , ane videzI vastro bahiSkAra karavA lekone ane vidyArthIone samajAvelA.21 sAbarakAMThA vistAramAM Avele moDAsA mahAva paNa svadesI caLavaLamAM joDAyA hatA. ahI cuta svadezI kAryakara mathuradAsa gAMdhIe agresara rahI A caLavaLa upADI hatI. emane sAtha ane sahakAra ApanAra gohanalAla gAMdhI, joItArAma bhaTTa ane valabhadAsa desAI hatA. mathuradAsa gAMdhIe pitAnI jozIlI jabAnamAM baMgabhaMga ane svadezI vize bhAyaNe ApatAM emanI A pravRttimAM moDAsAne yuvaka varga paNa joDAyela. videzI khAMDanA bahiSkarinA saMdarbhe gAmanA mahAjane mathuradAsa gAMdhIne jJAti bahAra mukavAnI dhamakI ApI hatI, paraMtu yuvake ane mathuradAse dhamakIne tAbe na thatAM mahAjana Akhare namI gayuM. ahIM maitra mahArAja ge. zrI. valabhalAlajIe ati agatyano bhAga bhajavele, pathika mArca/1991 For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - mathuradAse videzI sigareTane A vistAramAM bahiSkAra karI dezI bIDIonuM kArakhAnuM zarU karyuM hatuM ane e bIDIo cheka kalakattA sudhI jatI, paNa vAsthayanI daSTie A dhaMdho kheDe che ema lAgatAM e kArakhAnuM baMdha karyuM hatuM. 22 gujarAtamAM dezI rAjyamAM pragatizIla rAjaya tarIke jenI gaNanA thatI hatI te vaDodarA rAjyamAM paNa baMgabhaMganI caLavaLa UpaDI hatI. vaDodarA rAjyanA keTalAka amaladAroe aMgreja sarakAra sAme te svadezInI pravRttimAM sAtha Apyo hato. navasArInA sUbA dezapAMDenI sahAnubhUtithI bIlImorAmAM supekara ane emanA pacIsa jeTalA sAthIdAroe svadezI pracAra mATe thANuM nAkhyuM hatuM. ahIM vyAyAmapravRttinA bahAnA nIce bIlImorA pAsenA devasara gAmanI hadamAM baba banAvavAnI pravRttio cAlatI hatI. 23 vaDodarA zahera ane emAM khAsa karIne saMkheDA tAlukAmAM svadezI vastuone pracAra vizeSa pramANamAM A caLavaLa daramyAna thayo hato.24 baMgabhaMganuM adiolana gujarAtamAM Thera Thera vegavaMtu banatuM jatuM hatuM. rASTrabhaktinA raMge raMgAyelA ghaNA prANavAna yuvake A caLavaLa daramyAna AgaLa AvyA, jemAM gokaLadAsa talATI, phUlacaMda zAha, maganabhAI paTela, caMdraza kara paMDyA vagere mukhya hatA. A yuvake Thera Thera sabhAo bharI lerDa karjhananI nItine virodha karatA. naDiyAdanI sabhAomAM gujarAtanA khyAtanAma rASTrapremI vaktAo hAjara rahI videzI dhUMsarImAMthI dezane mukta karavAnI hAkala karatA. 25 svadezIbhAvanAnA pratIkarUpe 1905 mAM naDiyAdamAM svadezI vastubhaMDAra paNa khUlyuM hatuM. ANaMdamAM paNa svadezI caLavaLa zarU thaI hatI. A rIte kheDA jillAmAM baMgabhaMganA AMdolanathI svadezI mAlane vaparAza ane dezapremanI bhAvanA vizeSa pramANamAM jAgrata thayAM hatAM. phUlacaMda zAha ane naMdalAla zAhanA bAhoza taMtrI paNa nIce "gujarAta' nAmanuM vartamAnapatra (dazavArika) paNa bahAra paDatuM tenI lekapriyatA evI hatI ke AphrikA sudhI enI nakale jatI. A akhabAre jillAnI prajAmAM rASTriya asmitA pragaTAvI, paraMtu sarakAranI karaDI najara enA para maMDAtAM, Akhare japtI AvatAM e baMdha thayeluM. samagra kheDA jillAmAM kalacaMda zAha ane maganabhAI paTela sabhAomAM tIkhAM bhASaNe karatA ane be jevA saMgItakAro vacce varace dezabhaktinA gIto gAI samAmAM prajAne utsAha TakAvI rAkhatA. kheDA jillAmAM desAI pATIdAra ane nAgara sAkSaro A caLavaLathI alipta rahyA hatA, paraMtu nava juvAne jase vizeSa pramANamAM hatA. 27 baMgabhaMganI caLavaLa daramyAna baMgALamAM krAMtikArI pravRttimAM maMDANa thatAM hatAM, je dhIre dhIre samagra dezamAM prasarelI. gujarAta paNa A pravRttithI bAkAta rahevA pAmyuM nahi. amadAvAda khAte je divase svadezI bhaMDAra" khule mukAye tenA samAraMbhanA divase "muktikAna para' nAmanuM baMgALI pustaka TapAlamAM AvyuM hatuM temAM bemba banAvavAnuM vivaraNa hatuM. ANaMdanA narasiMhabhAI paTele vanaspatinA nusakhA" ane "yadukuLane ItihAsa" nAme pustaka lakhyAM, je kaThalAlanA mehanalAla paMDyAe navasArI pAse eka jaMgalamAM chApakhAnuM rAkhI, e pustake gupta rIte chApI enI nakala gAyakavADI mahetA khAte rAkhavAmAM AvI hatI. kRpAzaMkara nAmane krAMtikArI juvAna vakhatevakhata amadAvA? AvI vahelI savAre tenA gharamAM ane dukAnamAM e nAkhI Avate. Akhare piolIsane gadha AvatAM narasiMhabhAI paTela ane kapAzaMkaranI dharapakaDa thaI hatI. 28 A uparAMta baMgALanI kAMtikArI pravRtti aMge chapAM pepara ane patrikAe chokabhAI purANI ane emanI maMDaLa magAvatI. 29 13 mI navembara, 1909 nA roja amadAvAdanI mulAkAta leDa minaTa ane leDI minTa AvyAM tyAre emanI bagI para rAyapura pAse oneja skula AgaLa nALiyera-AkArane bomba 10 mArca/1991 pathika For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pheMkavAne niSphaLa prayatna tha hate. 5. chaLathI thayelA be -DAkAthI eka saphAI kAmadAranuM mRtyu thayuM hatuM.... AvA ekala-de kala banAva bAda karatAM ekaMdare gujarAta zAMta rahyuM hatuM, ema chatAM 199thI 1911 sudhInA krAMtikArIyuga daramyAna hiMda sarakAre rAjadrohanA Aropasara gujarAtamAMthI. 22 jeTalI vyaktio para mukaddamo calAvyo hato, je eka nedhapAtra ghaTanA hatI.' racanAtmaka draSTie A AMdolanamAM agresara rahelA gujarAtamAM rAjakIya sAhityika ane ArthikakSetre moTI asare nIpajelI. baMgabhaMganA AMdolananA paDaghA surata adhivezanamAM paNa paDavA ne ene pariNAme gujara tanA rAjakIya jIvanamAM ne prANa re. gujarAtanA rAjakAraNamAM paNa narama ane garama evA be pakSanA bheda spaSTa thayA, paNa rAjakIya jAgRtinA pratinidhi ane svadezI caLavaLanA agresara aMbAlAla sAkaralAla desAI mavALavAdI nItinA moTA puraskartA hatA. A caLavaLane pariNAme gujarAtanA rAjakIya jIvanamAM navA prANa reDAyA, rAjakIya jAgRti, rASTriya bhAvanA ane krAMtikArI pravRttione anamedana maLyuM. kara gujarAtanAM jJAti mahAjano yuvaka ane navA utsAhI kAryakara varga mATe rAjakIya pravRtti mATenAM navAM dvAra A caLavaLe khelI ApyAM. gujarAtane navautsAhita yuvaka varga have pachInI priya laDatamAM bhAga levA AgaLa Abe. baMgabhaMganI caLavaLa eTale gujarAtanI rAjakIya asmitAne uthAnakAla. A ja arasAmAM prajAkIya keLavaNInI saMsthAo sthApavAnI, svadezIne pracAra karavAnI ane hunnara udyoga dhaMdhA ane vijJAnanA zikSaNa mATe protsAhana ApavAnI pravRttio gujarAtamAM vikasAvavAmAM AvI hatI. rAjakIya jAgRtine pariNAme sAhitya zikSaNa ane samAja sudhAraNAnAM vividha kSetramAM navI pragati sadhAI. A ja caLavaLa daramyAna jJAtipaMcana saMmeya ane adhivezanane thayAM. surata ane amadAvAda jevAM moTAM zaherAmAM kanyA keLavaNInI sthApanAnA hilacala, kheDA jillAmAM carotara ejyukezana sosAyaTInI sthApanA tathA suratamAM ucca zikSaNa mATenI 05vasthA vagere pravRttio dvArA zikSaNane vikAsa rASTriya bhAvanA sAthe gatizIla bane, jene A caLavaLanI nedhapAtra asara gaNAvI zakAya ? svadezI adalane sAMskRtika kSetre paNa navA prayoga cAlu karyA. navIna Avega ane unmeSabharI navIna prakAranI rASTravAdI kavitA tema gadya ane patrakAratvane paNa udbhava thaze. svadezI ane rASTriya adilanamAMthI uddabhava pAmelA rAjakIya patrakAratve dvArA "svata tratA mukti ane svAvalaMbana' vize bhAvapUrNa ukaSTa sAhitya pragaTa thayuM. gujarAtI bhASA sAhityanA sarjakanI svadezI bhAvanAne paripuSTa karavAmAM A caLavaLe parokSa rIte ati agatyane phALo ApyA hatA. aMgreja rAjaya sAme spaSTa makkama ane nirbhayatApUrvaka abhivyakti karavAmAM A samaye pragaTa thatAM vartamAnapatroe pAchI pAnI vALa na hatI.33 rASTrabhaktinAM gItAne na phAla paNa A ja arasAmAM gujarAtamAM Utaryo. kheDA jillAnA maganabhAI caturabhAI paTele e samaye racelAM rASTrabhaktinAM gIta sabhAomAM Thera Thera gavAtAM. "eka dina evo Avaze jyAre amI-jharaNAM jharatAM pRthvIne palALaze" e gIta khUba ja kapriya ane asarakAraka hatuM. A uparAMta kavi lalitanAM rASTrabhaktinAM gIta sabhAomAM khAsa gavAtAM. A badhAM gItAmAM caMdubhAI desAInA gIta khUba lokapriya gaNAtaH "ame hiMda bALa ApaNAM hai" "ame te bhAratabhUminAM bALa" AvAM gIta gujarAtamAM Thera Thera sabhAomAM ane zerIomAM khUba utsAhathI A caLavaLa daramyAna gavAtAM hatAM. rASTragItane lagatI "svadezakIrtana" nAme nAnI pusti mArca/1991 For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amadAvAthI prANalAla trijalAle pragaTa karI hatI. A uparAMta gujarAtamAM keTalAye baMgALI yuvA mimAM vaNATa zIkhavA AvelA tee 'vade bhAtaram' ane bIjA rASTrabhaktinAM bagALI gItA sabhAomAM gAtA tyAre e sAMbhaLavA haLarAnI medanI svadeza sabhAmAM bhegI thatI hatI.37 caLavaLa daramyAna rAjakIya jAgRtinI dRSTie pachAta evA kAThiyAvADanAM dezI rAjyAnA juvAtA "mAjakAla gArAnA bhaMga che khIMgamAM" ane bIna evA joDakaNAM utsAhathI gAtA hatA. 34 Ama baMgabha'ganI caLavaLamAM gujarAtana! mahAjatA vepArIe pArasI dharmaguruo jJAtipA juvAnA dhArAzAstrIe patrakAro vie krAMtikArI ane mALA sahita samAjane pratyeka va joDAyA hatA tathA mA anubhavanI paripakavatAnA upayoga tyAra pachInI rASTriya laDatAmAM gujarAte vizALa phalaka para karI samagra dezane netRtva pUru' pADyu hatu. TUMkamAM, baMgabhaMganI caLavaLe gujarAtanI prajAmAM svadezI svarAjya ane svataMtratAnI udAtta bhAvanAne gatizIlatA mApI hatI. pAdaTIpA 1. bipinacaMdra, 'phrIDama sTragala,' dilhI, 1973, pR. 79 2. nAgarika DAhyAbhAI, 'ukaLatA Upakha'Da', ANaMda, 1977, pR. 12 196, pR. 371 2. chAbharA, jI. esa, eNDavAnsa sTaDI Ina dha hisTarI oNpha mauna InDiyA, vaoN. ra, dilhI- 4. nAgarika DAhyAbhAI, pUrvokta graMtha, pR. 13 5. desAI zAMtilAla, rASTranA svAdhItatAsa grAma ane gujarAta,' amadAvAda, 1972, pR. 68 6. yAjJika IndulAla, 'atmakathA', bhAga-1, amadAvAda-1976, pR. 127 7, ejata pR. 127, 128 8. DI. zukala yakumAra, 'khetALIsamAM amadAvAda', amadAvAda, 19880 pR, 9, 9. sAsa oNpha meTiriyalsa,' muMbaI, vA. 1, pR. 605 10. ejana, pR. 613 pAchIpa 9, pR. 619. pAdaTIpa 9, pR. 614. surata-1974, pR chara 20, eja pR. 9 11. yAjJika IndulAla, pUrvokta graMtha pR. 129 1. yAjJika indulAla, pUrvokata graMtha, pR. 127 15. ejana, pR. 14-15 16. desAI IzvaralAla, 'muktinu paIADha,' 12. jue 14. jue. 19, ejana pR. 70 17. ejana rR. 71 18. ejata pR. 73 21. mahetA sarIna, 'pIjhanTrI naeNzanAlisTa', dilhI, 1983, pR. 64 22. gAMdhI ramaNalAla bhogIlAla, 'puruSArthanI pratibhA,' vaDodarA, 1959, pR. 125 24, 'svAtaMtryasa grAmamAM gaNadevI tAlukA', pR. 10 .. 24. juththA pAdaTIpa 9, vA-2, pR. 679. 25. carotara sarvasaMgraha' khaMDa OM, pR. 896 26. ejata, pR. 898 27. pAThaka rAmanArAyaNlR nAgaradAsa. 'svAtaMtryasa'zrAma kheDA jille,' naDiyAda, 1969, pR. pa 28. jIe pAchIpa 9, pR. 896. ra9. bihArIlAla, 'svarAjyanAM saMbhAraNa', amadAvAda, 1972, pR. 17 30. DaoN. zukala jayakumAra, pUrvokta graMtha, pR. 10 31. saMpAdaka bihArIlAla, pUrvakti graMtha,pR. 17 3ra. DI. desAI zAMtidyAnna, pUrveikta graMtha, pR. 69 33. pArekha hIrAlAla, 'arvAcIna gujarAtanuM" rekhAdarzIna', amadAvAda, 1972, khaMDa 3, pR. 14 rka, jADejA dilAvarsasa'hajI, 'gujarAtI kavitAmAM pratibiMbita rASTrIya asmitA', vallabhavijJAnagara, 1974 pR. 117 mArca/1991 pathika For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saurASTramAM gRhitA AdhyA. ke, A thALuM 1. bhAMgarALa(sAta)mAM bajAra mAMthI putanA sapA-baravALA zamAmAM praveza mAM masIdane aDIne tailA DAbA prAthanA romavAsanA pahelA khAMcAmAM praveza karatAM ane mAMDa cAlatA caNA kAmanI galI vAra thAya che tyAM uttaramAM pilavALI sADhanI vAva AveSI che. A pAtra 1275 (I.sa. 1019 mAM maDha jJAtinA thathI sADhale potAnA prema mATe jUnAgaDhanA rAjaka zrIhIpAladevanA rAjyamAM (mAMgarALamAM) banAvAvI hatI, jenA zilAlekha moTA akSarAtre vAratA dakSiNa pravezathI Utare jatAM lagabhaga 3 pagathiyAM UtaratAM DAbe hAthe nALa vaLe che tyAM uparanA mathALe aDadhe raste kaNa AvelA eka paththarI bhArATamAM pUrvAbhimukha kAtarAyela che, paraMtu nA vAvamAM vaya matAM ja maNe dIvAlamAM jo coDelA kumArapALanA rAjyapAlane sa. 1202 (Isa. 1146)mAta bhASAmAM racAyelA kALA grenAITa paththaranA zilAlekha kayAMka bahAranI jagya ethI lAvelA IsavAnA ya tevA jovA maLatA hatA. mArA sArI rIte joyelA aa abhilekha hAtha tyAM nathI ane jUnAgaDhamAM surakSita che ema bhaNavAmAM Avyu che. A lekha sAdAranA putra arjiMganA putra sAmarAne moTA bhAI malakanI mAMgarALamAM mahillapattananA rAjavI kumArapAlanA saurASTraraNAkSama dAsa tarIke tA hatI tyAre sagiyara' mahAdevanuM maMdira banAvaDAvyAnI hakIkta sAMcavI rAkhe mAtra eka vAva zrI mULa kRtila hatuM. sAjizvara mahAdevanuM maMdira cAravADathI visavelanA mAge" e ane tyAM 'advezvara maMdira' tarIke AveluM che te evI sabhAvanA karavAmAM AvI che. (gujarAtanA rASTraTIma ane sAMskRtika itihAsa, graMtha 4 : sela phIkAla, pR. 151-15ra, A pRSTho amArA taraphathI khAyAM tyAM nA thAta nadhiAyelI che.) A vize vizeSa UDI UtaratAM amane eka sabhAvanA navI tu bhagata jhI che. mA abhilekhamAM mahAdevanA upayoga mATe je je gAmanI jamAta lakhavAmAM khAvI che temAM paheluM nAma bhAMgarALa ane khIju nAma caravAnuM che eTale mAMgaraLamAM 3 bhAratanI nALamAM A maMdira hoya, bhAgaLa mAruM janmasthAna temaja vatana che ane enA atahAsika mizanamuslima AvokhA jarA UMDANathI jovA-vicAravAtA ane mAga mahA karyo che. bhAgaLanA zaSA jela jhAMpAthI pUrvamAM kramanAya mahAla(cha ki.mI. upara)nA raste ekAda kAcaLa chatAM, hAme kAthe eka taLAva chaeN, mA taLAvanI dakSiNa pALamAM vaccevaca eka khA vadhArAnuM pANI nIkaLavA mATe che temAM ane AjubAjunI pALanA DhoLAvamAM oNTalAka bhagnAva ziSTa prayAza paDelA che. A paththaro daI devAmanA hoya evu amane jaNAyuM che. A devAlayamAM tArane aleikha to, je devAlayo nA gayA pachI tyAMthI lAvIne saLI vAva thaI tyAra sarakSitatAnI dRSTie pagathiyAMnI ja maMdira mA taLAvanI hAmAM ja AveluM hoya. game te hoya A RSilekha pramA A Ama, ene putra sami ane enA hai putra mUluka tathA semarAja hatA. A bhUlane mA nAma na hatA, ane Azilekha amanAtha mAAdevanA maMdiramAM ArakriyA tarIke vaparAtA vAnI gavata 911 (videza', 1286, I.sa. 12300nA jANavAmAM AvelA A paththara bahAne praNavAna na hatA, paraMtu pachIthI ArakriyA tarIke vaparA DhAvAyI vaccenA bhAga mA mata jhomAM bhAga gavA" banI gogA. bA para mahAdevanA mada tane tyAM pAcho A For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A grUhilA 'cauluka!nigUka' eTale ke caulukaya rAjavInA magarakSaka tarIkenI sevA Apata hata! ane saurASTranuM rakSaNa karavA zaktimAna chatA tethI ja prathamanA abhilekhamAM ThA.mUlukanu' sura STrAnAyaka' vizeSaN ena! saurASTranI sukhAgIrInuM sUcaka che ane enI rAjadhAnI mAMgaroLamAM sa'bhave de mAMgarALathI vAyavya kArlR upara (26ki,mI.) samudratIre AvelA mAdhavapura-gheDa nAmanA nAnA nagarama paNa eka abhilekha sa. 1319 (I.sa. 1263) AsapAsanA che, je zrI mAdha rAyajInuM maMdi baMdhAvanArA kurapAla(kurapAla)nA che. A lekhamAM kSatriyavazanA nRpati malhaSNu, enA putra nara ayapAla spUne ene Atmaja ukta kurapAla che. kumarapAla' tarIke e lekhanA Arabhe che. lekha tUTa che, vaMzanI khyAta paNa tUTaka che, paNa 'mUhika' evA bhAsa thAya che. mA DhAkhAne sAhAravALI zAkha sAthe saMbaMdha pakaDI zakAte! nathI, A zUhile saurASTramAM kayAMthI kayAre AvyA e spaSTa nathI, paraMtu mahilapattananA rAjavI pratinidhi tarIke saurASTramAM cheka mAMgare,La sudhI mAnyA che. sAhAra AvyA ke sahajiMga Avye e kahevAnu paNu ApaNI pAse sAdhana nathI. eTaluM ja ke e hile! uttaramAMthI Avela hatA. 2. khInne gRhilava za bhAvanagara rAjyane samagra vibhAgane 'gaeNhilavADa' nAma ApanArA che. a vazaMne saurASTramAMnA Adya puruSa sejakajI saM 1306-7 (I.sa. 1250)mAM saurASTramAM AnyA hatA mAravADamAM kheragaDhanI gAdIe e hate! tyAMthI ene jayacaMdra rApheDanA bhatrIjAe harAvI gRhilA hAMkI kADhayA hatA. jyAre pALamAM sejakajIne bhAra gAmonI jAgIra maLI tyAre sejakapura eNe vasAvyu hatuM. enA pachI I.sa. 190 mAM sattA upara AvelA enA putra rANe!"e rANapura vasAvelu A pachIne ItihAsa sejakajInA gUlilava zonA nivivAdAtmaka che. Ama ApaNI sAme me gUliyA Ave che, sajiMga ane mUluka gRhilo samaya I.sa 1146 sudhInA che, jayAre sejakajIne samaya I.sa. 1250 AsapAsane che. Ama ane vacce saikAthI vArenA gALe che. eTale banenI ekAEtAnta kAI ja sAva nathI. bhAMgarALa-sAraDha a mAdhavapura-gheDanA bhilekhamAMnA hilAnA vakte Aje tyAM haze e jANavAnu atyAre te| ApaNa pAse keAI sAdhana nathI. zrI zaMbhuprasAda che. desAIte abhiprAya A viSayamAM bahu spaSTa che, grAhakone vinati je vArSika grAhakeAnAM lavAjama je te mahine pUrAM thAya ke tenA grAhakanArane saranAmAmAM a vartula karavAmAM Ave che. navA grAhakanuM lavAjama na AvyuM. haiya te aMka mekalavAnuM baMdha karavAmAM Ave che, jUnA cAlu grAhakAne te! lavAjama te te varSoMnuM pUruM thatAM pazu / mekalAye jAya che. Ane pariNAme vadhu mahinA kheMcAya jAya che. amArI vinati che ke AvA jUnA cAlu grAhakane peAtAne cAlu rahevAtu che ke huM e vize patrathI jaluAvavA vinaMti. lavAjama bhale theDu mehu Ave. -tatrI 22 mArca 1991 pathika For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahArAjJI udayamatinI vAva zrI kAMtilAla tripAThI, "paDoLIvALA bhAratabhara nI jaLa(vAva) sthApatyakalAmAM kalAkauzalathI bharapUra abhuta ane samajoDa namUna , viziSTa kalAdharonI kalAno ni:Da darzAvatI AkarSaka rUpamaMjarIthI bharapUra jovAlAyaka prazaMsA pAtra bhAratanI mAtra eka ja vAva phakta uttara gujarAta khAte pATaNamAM ja AvelI che. gujarAtanA pradhAna nagaromAM pATaNa nagarIe paNa sajelA enA ItihAsamAM rAjakIya dhArmika sAMskRtika ane Arthika dRSTie paNa mahatvanuM sthAna prApta karI jana-jIvanamAM sadabhAvanAo Acare vicAra saMskAritA temaja jIvana ane svabhAvanA ghaDataramAM sauthI meTa phALe Ape che che evA e pATaNane ItihAsa cApotkaTavaMzI vanarAja cAvaDAthI zarU thAya che. eNe sau-prathama Isa 846 mAM eTale ke saMvata 902 mAM uttara gujarAtanAM lakhANoma nAme prAcI datara gAmanA sthAne jinaprabhusUrine prAkRta 'vidha tIrthakalpa'mAMtI mAhitI pramANe A hilapura-pATaNa, aNahila pura-pattA vasAveluM, je gujarAtanA jUnA pATanagara tarIke mazahUra che. saMvata 997mAM eTale ke I. sa. 942 mAM mULarAja solaMkInA aNahilapura-pATaNamAM rAjyarahaNakAlathI mAMDI saMvata 1229 eTale ke I. sa. 1113 mAM kumArapAlanA avasAna sudhInA lagabhaga savAbase varSanA gALAmAM pATaNane utare ttara sagI vikA, sudhAta sadhAta cArakozI ceka ane e zI bajArothI patharAyeluM' evuM e sukha saMpatti ane samRddhinI bharapUra zaktizALI nagara hatuM. - jenAthI pATa ane ItihAsa zarU thAya che tevA cAvaDAnA samayamAM e khUba dhamadhamatuM nagara hatuM, je sekasamayamAM bhAratavarSanuM sau-prathama mahatvanuM me zrImaMta mane zrImaMtAIvALuM mAtra A eka ja zahera lekhAtuM hatuM ke je dasamI sadIthI mAMDI teramI sadI sudhI saMpUrNa jAherajalAlI bhogavI che, unnatino suvarNayuga jove che. evuM e rAjapUta-kAlamAM gujarAtanI rAjadhAnI baneluM zahera hAlanA pATathI be mAIla dUra, pazcime sarasvatI nadInA dakSiNa kinAre Avela, je saMskRta sAhitya pramANe aNahilapATaka zrI pAna aNuhaldavATaka aguhilapattana pattana puTabhedane aNahilapura, apabhraMza sAhityamAM aNahilavADa aNahilavADava. ahilapaTTaNa temaja musamAna itihAsakAromAM naharavAla pATaNa vagere nAmathI oLakhAtuM hatuM, jene Aje etihAsika smArake enA bhAvaze dvArA potAnI gauravapUrNa gAthAnI etihAsika yAda apAve che. evA e sthAne vaseluM gAma anAvarATa tarIke ane hAlamAM "anAvADanA nAme haju paNa oLakhAya che. banAvADa nAmane ullekha kumAracarita' nAmaka graMthamAM maLe che. kALacakra jagAmAM pheraphAra kare che. e kALane sapATe A nagarane paNa nathI AthI e sthAnathI khasIne be mAIla dUra vaseluM zahera, je kumArapAlanA samayamAM jena zvetAMbarathI bhareluM ane gAyakavADanA samayamAM gAyakavADI pAMca moTAM zaheromAMnuM eka meTuM zahera lekhAtuM hatuM te hAlanuM pATa-paTTaNa! "pa" zabda artha kasUtranI supikA TIkA karanAre e Apela che ke jaLa ane sthaLa baMne mArgethI jaI sakAya te "paTTaNa' kahevAya, paraMtu hAlamAM apa 'pada se dada -'nAma tene nAza' evuM ja artha ghaTa karIzuM, kema uMya mane ane aMta, caDatI mane paDatI, janma ane maraNa, vikAsa ane vinAza e darekane mATe nizcita che ja, pachI sAkara DAla ya jIva ! pathika mArca/19I For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir se varSa sudhI gujarAtanI rAjadhAnI tarIke prakhyAti pAmI caMdela A paTamAM mahArANI udayamatinI vAvanA benamUna kalAtmaka jala sthApatye haju sudhI gujarAtanI prajAmAM ane bhAratamAM enuM viziSTa sthAna jALavI rAkheluM che. gujarAtamAM prakhyAti pAmelI vAva, jevI ke IsanapuranI jeThA maLajanI vAva, aDAlajanI temaja amadAvAdanA mAtA bhavAnInI vAva karatAMya benamUna jovAlAyaka vAva to eka samaye gujarAtanI rAjadhAnI banelA A prAcIna zahera, aNahilapura pATaNanI pazcime hAlamAMnA sahastraliMga taLAvanI pahelAM vile pATA najIka, I. sa. 1022 thI 1063 sudhI eTale ke saMvata 1078 thI 119 nA sudhInA samayanA pATaNanA adhipati rAjA bhImadeve "prabaMdhaciMtAmaNi'nA graMtha pramANe pATaNamAM tripurAmAsAda baMdhAvela ane pate rAjakumAra hatA tyAre baMdhAvela ane mahamada gajhanIthI khaMDita thayela emanAtha maMdirane paNa samarAveluM. evA e bhImadeva pahelAnI mahArANI-rANI udayamatie pUrva-pazcima mITaramAM 8.35 ane uttara-dakSiNa .75 tathA gherAvAvALA kUvA saha 50 mITara eTale ke 33 phUTa UMDA kUvA sAthe, 57.90 mITara eTale ke 180 phUTa lAMbI, 15 mITara eTale ke 49 phUTa pahoLI vizALa laMbacorasa, aMti kalAtmaka pratimAothI susajijata, je namUne Aje bhAratabharamAM kyAMya jovA maLatuM nathI tevI pUrvAbhimukhI, sAtamALI, jenA pravezadvAra Azare traNa heI zake ane jenA diphapAla IzAnaIdeva che evI vAva, pavitra sarasvatIthI dakSiNe thoDe dUra, je smazAnanA aMta bhAga, zihezvara pAsenA kAkatIrthamAM thaI vahetI hatI tyAM pATaNanI prajAnA lAbhAthe vAva bAMdhavAmAM AvI hatI. e samaye vAva nagaranI najIkamAM hatI, eTale ke e samayamAM nagara hAlamAM Avela prAcIna kAlikA mAtAjInA maMdira taraphe enAthA pazcimamAM vaseluM hatuM, jenI pharatI divAlanA jamInadosta avazeSa hajI sudhI jovA maLe che. rAja bhImadeva 1 jAne be rANIo, jevI ke mahArANI udayamati paTTarANI hatI, je rAjapUta kanyA hatI. bIjI rANI baulAdevI ke je pUrve saurASTramAM Avela temanAtha mahAdeva ane bhagavAna kAlezvarane pitAnuM jIvana se pI emanI devaganA-devI natikA banelI hatI. (bakulA-bIlA', caulA" nahi) mahArAjJI udayamatie karNa temaja minaLadevInuM lagna bahu ja kunehapUrvaka karAvI rAja-saMgharSa TA hatA. minaLadevIe siddharAja jayasiMhanA rAjakAtanAM varSomAM rAjapane sthira karavAmAM mahatvano bhAga bhajave hatA. nAIkIdevIe paNa bahu ja bahAdurIpUrvaka musalamAnanAM AkramaNone haThAvI gujarAtane bacAveluM hatuM. rAjA bhImadeva 1 lAnA samayamAM rAjAnAM dAnapatromAM mahArANInI sahI jovA maLatI hoya che, AthI ema lAge lAge che ke pATaNamAM e vAvanI khAsa jarUriyAta lAgatAM prajAhita khAtara e bAMdhavAmAM mahArAjJI udayamatie aMtima nirNaya lIdho haze ane rAjaya-kharce bAMdhavA tathA e aMge rAjadhana kharcavA rAjapatra potAnI sahIthI bahAra pADele haze ! e vAva sAthe pATaNanI prajAe mahArANI udayamatinuM nAma sAMkaLI dIdhuM ane tyArathI e samayathI e kalAtmaka benamUna vAva mahArANI udayamatinI vAva'-'rANakI vAva' tarIke oLakhAvA lAgI, jema dhoLakA tathA viramagAmamAM baMdhAvelAM taLAva sAthe minaLadevInA nAmane sAMkaLavAmAM AveluM che. e ja minaLadevIe somanAtha jatA yAtrALuo upara kara-vera paNa dUra karAvI Ama praja kIrti saMpAdita karelI. mArca/1991 For Private and Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khAsa karIne vAva pANInuM taLiyuM UMcuM hoya tevAM sthAnamAM ja bAMdhavAmAM AvatI hoya che. pATaNa khAte rANInI vAva aMge ema na karatAM, sarasvatI nadInA kinAre ne bAMdhatA, durlabhasarovaranA kinArAthI paNa thoDe dUra aMtare rathAna pasaMda karavAmAM AveluM hatuM, kemake bhaviSyamAM sarasvatI lupta bane yA vaheNa pala yA emAM avAranavAra pUra AvatAM rahe to ene kacare tema evA paMkAtA rahetA pavanane kAraNe UDatI retIthI vAva bharAI na jAya, retInA Dhaga emAM patharAya nahi ane anupama vAva tathA enAM ripe suMdara rIte jaLavAI rahe e dRSTie sahastraliMga taLAva tathA nadIkinArAthI dUra evuM sthAna pasaMda karI Ajana kareluM, paraMtu je bIka hatI te ja ene, ADe AvI! samaya jatAM benamUna ajoDa vAvasthApatya kALanA mukhamAM hemAI gayuM, nahi te hAlamAM akabaMdha jevI saMpUrNa surekha, jamInamAM daTAyelI, jaLavAI rahelI "mahArANI udayamatinI vAva' je maLI AvI che te maLI AvI na heta ! vAstuzi95Jthe, jevA ke "aparAjitaychA" "samarAMgaNa-mUtradhAra vageremAM cAra prakAranI vAva darzAvelI che; jenuM mukhya praveza dvAra ane traNa mAMDavI yAne mALa heAya te "naMdA' kahevAya. be hAra, paraMtu cha mALa-mAMDavI hoya te e "bhadrA' kahevAya. traNa dhAra, paraMtu nava mALa hoya te jayA" ane cAra dvAra, paraMtu ace kasa mApa ane mAMDavIonI-mALAnI saMkhyA nakkI nathI tene 'vijaya' kahevAmAM Ave che. A vAva kayA prakAranI che. e kahevuM lakhavuM muzkela te kharuM ja, kemake vAvanA pravezadvAra keTalI hatI e haju sudhI prApta thayAM nathI temaja vAva paththarathI banAvelI che ke paththarathI mahelI ke ke paththaranAM rakSaNa nIce I. nI dIvAla bAMdhelI che vagere rahasya haju khUlyAM nathI ! tyAM AgaLa khodakAma thavuM jarUrI che, jethI ukhanana dvArA mukhya pravezadvAra keTalAM hatAM e vagerenA pAyA maLI Ave che enuM kharuM citra sapaDe ! bAkI sAta mAMDavI-mALa hoi A vAva jayA' prakAranI che. sala kI-samayamAM gujarAtanI saMskAritA ane saMskRtinA darzana karAvatI mahArANI udayamatinI vAva saMpUrNa hiMdupaddhati anusAra zipa temaja vAstuzAstra mujaba ja thayelI che, jemAM deva-devIe ne dvArapALo apsarAo rUpamaMjarIe nava-praha saptamAtRkAo durgAo dazAvatAra vagerenuM jene je dizAmAM sthAna maLavuM joIe te pramANe tevuM sthAna che. anya vAvamAM hanumAnajInI mUrti jovA maLatI hotI nathI, paraMtu ayAM emane paNa sthAna ApeluM hoI saunuM vizeSa dhyAna kheMce che. ahIM e samayamAM pracAramAM AvelI vArAhadeva ane vArAhI mAtAnI mUrtionAM paNa darzana thAya che. keTalAMka ratikrIDAnAM daro paNa jovA maLe che, paTaNamAM vArAhamaMdira paNa bAMdhavAmAM AveluM, rANInI vAvamAM UtaratAM ja sau-prathama najare AMkhe vaLagI jAya tevAM AMkhanA levalamAM ja, dIvAlenA sAkSAmAM besADelI pratimAo karatAM gavAkSe nI vacce vacce khUba AkarSaka rIte, rUpamaMjarIone je besADavAmAM AvelI che te ja saunuM AkarSaNa karatI hoya che, ene kAraNe ja vAva prasiddhi pAmelI che. - rUpamaMjarIomAM kAMsakIthI vALa oLatI, kerAkalApa karatI, ArasAmAM jetI, AMkhe kAjaLa AjatI. baMsarI bajAvatA, pakhAja Dhela mRdaMga zaraNAI vagADatI, te kaMI pUjA sAmagrI laI jatI, stanapAna karAvatI putrajananI mAtA, te ke I snAna karIne UbhI thayelI ane enA vALamAMthI TapakanA mArca/1991 For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pANIne cAtaka pakSI jANe pIvA mathI rahyuM na hoya evAM dazyavALI premAsI, te keTalAka sthAne ratikrIDAnA keTalAMka navA zipane paNa sathAna ApeluM che, jemake eka nagna strI nagna puruSane jotAM eka khUNe saMtAIne eka AMkhathI khAnagImAM e na joI jAya tema ene jetI hoya che, te nagna puruSa nagna strIne jotAM e paNa eka khUNe saMtAIne eka akhathI ene jotA hoya che. AvAM aneka zipa meDherAne paNa bhUlAvI de tevAM A sthAne karelAM che. kalAdhara zipILoe pitAnI kalAne nicoDa e rUpamaMjarIomAM ThAlavI dIdhela che. rUpamaMjarIenI sapramANa dehalatA, nArIdehanuM lAvaNya, stanapradeza ubhAra, vividha kezaguMphane, caherAnA bhAvo temaja aMgabhaMgIemathI nipanna thatuM lAlitya ! jANe hamaNAM ja prasthAna karI rahI che, AvI rahI che, jaI rahI che e te AbhAsa paganI cAle pAnIo ane cAlatAM cAlatA pagane rahete adhara aMgUTha, je jamInane paNa sparza karatA nathI. bArIka vastuonuM paNa dhyAna rAkhI dama AlekhavAmAM-kAravAmAM zipIoe emanI kalA batAvavAmAM -pA karavAmAM hada karI nAkhI che. A vAva kalAsthI patyamAM apUrva chApa pADatI hatI teTalI vAranA kuvA nA pANI (jaLa) aMge paNa vikhyAta banelI hatI. tyAMthI e kUvAmAMthI sAmAnya jana paNa pANInA leTA dhaDA vagere bharI jatA hatA, kemake e pANI pIvAthI moTI udharasa-uTAMTiyAne resa maTI ja kahevAtA. keTalAMka leke. bAdhA-mAnatA rAkhI tyAM AvatAM jatAM hatAM, kemake sAmAnya janane e khabara hotI nathI ke A kuvAnA pANImAM rahelA ane AvatA rahetA kSAre evita mizrita hovAne kAraNe maTe che. keTalIka vAmAM pAchuM raMga paNa badalatuM hoya che, keTalIka vAvamAM snAna karatAM cama roga paNa nAbUda thatA hoya che. suratanI khepalI mAtAnI vAvanA pANIthI moTI udharasa-uTAMTiyuM maTI jatuM kahevAtuM. vaDodarA-makarapurA javAnA rastA upara Avela kehI vAvamAM snAna karatAM cama roga nAbUda thatA kahevAtA. A aMge vaijJAnika pRthakaraNa paNa thayeluM che. Ama A mahArANI udayamatinI vAva vyAdhinAza karanArI paNa manAyelI heI sauratIrtha tarIke paNa mana'tI, Ama janasamAjamAM vAvanA kalA sthApatya ane enA pANIthI vyAdhinAza thAya evA baMne rIte thayela addabhuta saMjoga-milanane kAraNe samasta mahAgujarAtamAM paNa vikhyAta banelI hatI. vAvanA kuvAne joizuM te de mATe gavAkSo banAvatA, ene jarUrI aTArIe choDatAM hatAM viAne kuI je banAvI dIdhela che. vAvanA kUvA abhyAsa karatAM lAge che ke e samaye rAjA bhImadeva 1le bhakta hatA ane enA ISTadeva paNa rUdra hatA. kurAnI pazcimI dIvAlanA madhya bhAge, rAjavI kuTuMbane pitAnA iSTadevanuM smaraNa thAya e hetuthI, zivanuM pratiSThAna kareluM che. tyArabAda veganArAyaNa ane chelle kUvAnA jaLa pAse zeSazAyI viSNu bhagavAnanI sthApanA karavAmAM AvelI che. ziva-brahmA-viSNune trisvarUpe eka ja sthAnamAM samAvI sthAna apa A hariharanuM sthAna che ema darzAveluM lAge che. kUvAne uttara dizAmAM umA mahela, vinAzaka vinAyaka temaja nAya karatA zrIgaNezajInI pratimAo jotAM kuvo mahezvarane kupa lAge. dakSiNe du:kha mukta karanAra brahmA-brahmANIne jotAM brahmakuMDa lAge. e ja dizAnI dIvAlamAM RSi munivaro saha pIema narayara vagerethI pazcimamAM ja bhazAyI jaraghoni bhagavAna viSNune jotAM vizuDa lAge, kUvAnI aMdara uparanA mathALAnA bhAge sAdA evA brekeTa na mukatAM sIdhA ane UbhA evA jhIjhuvADAnA daravAjAnI keriNune yAda Ape tevA ATheka kalAtmaka kotaraNuMmArca/1991 pathika For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vALA joDiyA breTa mUkelA che ane e ekabIjAnI vaccenuM aMra tapAsatAM temaja pUrva taraphanI dIvAla vA dizA tarapha kAI jaI zake ema naheAtAM tathA pazcima dizAmAM mukhya iSTadene sthApana karelA heI bAjutha a Na kheMcAya e yogya nathI ema mAnI yAtrike phakta uttara temaja dakSiNa dizAethI ja pAchuM kheMcI zake evI racanAvALuM Ayojana eTale ke kalAtmaka ghUmaTa yA chatrInuM Ayojana kareluM haze. hAlamAM vAvanAM mukhya pravezadvAre, enI uparanI be mAMDavI, kuvAnI uparano ghuMmaTa yA zrI vagerene nAza thayela che. base paNa lakheluM che ke kUvAnA sAme cheDe paththaranA staMbha hatA, je hAlamAM nathI, bhAgya tAraNa temaja nAzIkAmavALI daravAja hatA, je jovAmAM AvatA nathI, vAvanuM Ayojana joIzuM te pUrva mukhI vAvanA pravezadvAra pAse cAra pagathiyAM Ave che. enI pAse khulI jagyA, bAdamAM mAMDavI, pAchI khullI jagyA, bAdamAM mAMDavI, tyArabAda oraDI kuvA pAse che. Ama eka eka taLamAM traNa jaNa mAMDavIo che, je sAta mALa sudhI hatI. A mAMDavIe pUrNa kuMbha-citrita khaMbhA upara kIcakanA breko mUkI, enA upara lAMbA paththare gaThavI, chaju kaDhI, enA upara AMbo ge.ThavI cela che. A vAvanI zarUAtamAM cAra pagathiyAM bAda pa.35 mITaro eTale ke aDhAra phUTa pahoLo pagathAra, tyArabAda sattareka pagathiyAM bAda 145 mITara eTale ke pAMca phUTa pahoLe pagathAra Ave che. A pathAranuM mAyojana vAvamAMthI jaLa laI jatI paNa panihArIo pitAnAM ghaDA thA be mUkIne vizrAMti arthe cheDe a ya bese e mATe kahI zakAya. have rANInI vAvane jovA aMdara enA pUrva dizAnA pravezadvArathI pravezI che, paraMtu UtaratAM pahelAM samasta vAvanAM zi9 pene nihALavA, kayAM kayAM zipe kaI dIvAlamAM kyAM kayAM AvelAM che e jANavA jevA saraLatA khAtara, samajavAnA hetuthI enA pravezadvArathI mAMDI kUvA sudhInA aMtaranA sATha TanA traNa bhAga pADIzuM ane ce bhAga kUvAne gaNIzuM, je pazcima dizAmAM ja eTale ApaNe vAvanI uttara-dakSiNa dizAnI dIvAlone paNa traNa bhAga vahecIzuM. jevA ke dIvAlanI sauthI uparano bhAga, vacceno bhAga ane cheka nI bhAga. mukhya pravezadvAra pUrva dizAmAM che tyAM kazuM ja nathI. praznatAM ApaNe sau-- prathama DAbA hAthanI dIvAla-je dakSiNa dizA gaNAya che te dIvAla paranAM zi9pa jotA jatA jaIe. zarUAtanA sAThe kuTanA bhAganI dIvAla uparanA sauthI uparanA bhAgamAM vaNa ane pArvatInI mati rahe che. dIvAne vacale tathA cheka nIceno bhAga khAlI che mArA bIjA sATha phUTanA vacalA jAgamAM dIvAlanI sauthI uparanA bhAgamAM ziva-pArvatI nadI upara beThelAM che. dIvAlanI vaccenA bhAgamAM bhagavAna maheza, kubera bhaMDArI, dhanavaMtari, viSNu bhagavAna, sAdhu, rakatacAmuMDA, yazodharI cAmuMDA, cAmuMDA, apsarAo, rUpa maMjarIo, jemanI eka kuMDaLa paheratI, darpaNa jetI, sAraMgI. vADatI, stana pakaDela bALaka, stanapAna karAvatI, viSNu sUryadeva gaNejI mahiSAsaramadInI. mahiSAsarano vadha thatAM nuM leAhI pItuM' kuvara temaja nRtya dazyamAM jIrava ane cheka nIcenA bhAgamAM viSANu. tyAMthI AgaLa trIjA sATha phaTanA bhAgamAM eraDI najIka dIvAlanA sauthI uparanA bhAge vigaNa tathA amarAo che. enI nIce vacalA bhAgamAM avasara che. keI AdI laI jaI rahI che. te koI apatra lAvI rahI che. ke.I cAmara DhALI rahI che, te kaI zaMkha dvArA pUjana kare che. koI pathika mArca/1991 For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhaMTaDI vagADI rahI che, te kaI vastra mUke che. enI nIce viSNu gaNe asara brahmA brahmANI zaMkara-pArvatI vizu-dakSmI durgA, virATasarUpa viSNu, maheza harihara lamI pArvatI vagerenI pratimAo che. A bhAganI nIce eTale ke cheka nIcenA bhAgamAM viSNu-lama, rAkSasatA viSNu, maheza RSi temaja apsarA, balarAma-avatAra ke je zeSanAganA avatAra sAmAnya rUpamAM Ubhela che. emanAM hastamAM haLa daMDa ane zira upara nAga chatra che. tyArabAda naTarAja, bAjumAM parazurAmaavatAra che ke je pharasI laIne UbhelA che. rASi, bAdamAM buddha-avatAra ke je yogI jevA, laMgoTI paherela ane zira keza gUMcaLAMvALA ane khabhe khesa che. enI sAthe kalaka-avatAra ke jemaNe zira upara muko ane chatra dhAraNa karela che, hAthamAM Ayudha che, pAchaLa paricara che. e ghaDA upara virAjamAna thaI asurane nAza karI rahyA che. tyAramAM garuDa upara besI mALA pheravatI lakSmI, enI AjubAju nRsiMha-avatAra tathA varAha-mastaka che. varaha-avatAramAM strIrUpa pRthvI kaMdhA upara besADela che. bAdamAM kezava trivikrama nArAyaNa puruSottama pradyumna mAdhava viSNu vagere devo che. tyAbAda AraTIvALo bhAga Ave che. A oraDIvALA bhAganA staMbhamAM dhaTapa9 ane enI nIce siMha sAthe kustI karatA male che. dareka staMbhanI vacce mahale hAthIo sAthe dekhADelA che. A oraDIene aDIne kU Avela che. kUvAnI traNeya dizAmAM dakSiNa pazcima uttara ema traNeya bAju najara pheravIzuM te sau-prathama upara bhAga viSNu bhagavAnathI zarU thAya che. tyArabAda gaNapati, siddhezvarI, zivajInI traNa pratimAo, tyArabAda punaH viSNunI traNa pratimAo temaja kalAtmaka ATha brakeTa ane uparanA bhAge navagraha, amRta mATe laDatA deva-dAnavo tathA enI nIce amRtamathanamAMthI prApta thayela vastuo pazu vagere jovA maLe che. A uparAMta potAnI patnIo sahita vibhinna detAonI pratimAo, enI nIce brahmA viSNu ziva gaNeza dipAla yama vAyu agni kubera temaja viSNunI vibhinna mUrtie, tyArabAda ekAda Tu IzAna, zivapratimAo, nA ka sa vAmana tathA ekalI kanyAo jovA maLe che. chele jaLa pAse viSNu bhagavAna kSIrasAgaramAM ane nAbhikamaLa upara zraddhA pAsanamAM beThelA che. cheka nIce badhI ja bhAtakAo-devIo jovA maLe che. eraDAmAM UbhA rahI. vAne jevA pachI oraDImAMthI bahAra nIkaLI tamArA jamaNA hAthano dIvAlanA eTale ke uttara dizAnI dIvAlanA sATha phUTanA bhAgamAM dIvAlanA sauthI uparanA bhAge jaIzuM te viSNu bhagavAna ane apsarAo tathA RSi vagere che. eka asara kriodha bharAtAM sAdhunI dADhI kheMcI rahI che, te koI puruSa apsarAnAM vastra harI rahyo che, bAda nAgiNI, be ghUvaDa pakSI che, zivajI kauravasvarUpamAM, tyArabAda ardhanArezvara, tra dattAtreya, tyArabAda pArvatI eka page UbhAM rahI paMcAgnitapa karI rahelAM che, vaikuMTha sUrya, cArabAda mAtRdevIo, jevI ke umIdevI idrANI pArvatI durbhA mahiSAsuramardinI, tyArabAda vizaguavatAra, viSNu ane lakSmIdevI, tyArabAda asaro vagere. e ja dIvAla vaccenA bhAgamAM je te brahmA sarasvatI, rAkSasono saMhAra, azokavATikA, siMha-avatAra hiraNyakazipune mArI rahyA che. enI cAreya bAju viSNunA avatAranuM rekhAMkana, durgA kAlikA, UbhA ane dI gaNA vAmanaavatAra, buddha yogI pazu laIne UbhelA parazurAna, mAthuM varAhanuM ane zarIra mAnavanuM e varAha-avatAra, viSNu, nRsiMha avatAra-nIce prasAda, balarAma-avatAra, kubera bhaMDArI, gaNezajI, siMhedharI, paMcAgnitapa karatAM pArvatI, lakSmI, nagna asara, RSi, vizvarUpa viSNujI, gajemokSa, [anusaMdhAna pAnA 2 upara) 'mArca/1991 For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khAca 91 Rog. No. GAMC-19 jyAre gujarAtanI dharatI " sonuM pakavaze saradAra sarovara pejanA gujarAta mATe kAmadhenunI jema dUjhaNI sAbita thavAnI che. saradAra sarovara yojanA arthAt 437 varSanuM AyuSa, pratidina rU. 4 karoDanI Avaka, 6 lAkha lokone kAyamI rAjagAra, 131 zahero ane 4,720 gAmaDAMonAM 2,95,00,000 lokonI tRSAtRpta, 25,00,000 lokone siMcAino lAbha. 18 lAkha hekaTara jamIne siMcAI, 4.25 karoDa vRkSenuM vRMdAvana, 500 karoDa yuniTa vIjautpAda, ughoganA vIja-kApano aMta, ma ghogathI rU. 185 karoDane phAyado kRSikSetre rU. 900 karoDane lAbha, 45 TakA khetautpAdanamAM vRddha, Arogya sudharaze, raNa aTakaze ane paryAvaraNa madhuvana jevuM banI jaze. naLa sarovara banaze navaluM najharANuM, dhuDakhara, kALiyAra ane ghukhamala rIMchane abhayajInava, saurASTra banaze sujalAma suphalAma , raNa rokAze. pavitra kinAro pravAsadhAma banaze, duSkALane guDa bAya, rAjayane Arthika vikAsa thaze, sthApitAne navajIvana maLaze, gujarAta naMdanavana banaze. saradAra sarovara narmadA nigama, li., bleka ', 12, prathama mALa, saradAra bhavana, gAMdhInagara-380210 :. mudraka prakAzaka ane tatrI : " pathika kAryAlaya' mATe che. kezavarAma kA. zAstrI, ke, madhuvana, elisabrija, amadAvAda-380 00 6 tA. 15-3-1991. mudraNasthAna : preraNu mudraNAlaya, rustamaalIne DhALa, mirajApura, amadAvAda-38 0 8 01 pa' : InTaranezanala prinTiga vasa, zAhapura, mALIvADAnI poLa sAme, amadAvAda -380 0 01, For Private and Personal Use Only