Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નાન કર્યું હતું. આમ ટિળકની ધરપકડ અને સજાએ ગુજરાતની પ્રજામાં આ લડત દરમ્યાન આવે જસે પૂરો પાડ હતું. ૧૩
વીરમગામમાં પણ ચળવળની વ્યાપક અસર પડી હતી. સ્વદેશી ચળવળને વેગવંતી બનાવવા મટી સભાઓ ભરાતી. એની અસર આજુબાજુના ગામો પર પણ પડી. ૨૨ ઓગસ્ટ વિરમગામ નજી કંકાવાડા ગામે એક વિશાળ સભા ભરાઈ, જેમાં આજુબાજુનાં ગામના લોકો પણ હાજર રહ્યા અને ઠરાવ કર્યો કે વિદેશી ખાંડને ત્યાગ કરી સ્વદેશી ખાંડનો ઉપગ દરેકે કરે. આ સભા બાદ સમગ્ર વીરમગામ તાલુકામાં વિદેશી ખાંડને વ્યાપક બહિષ્કાર અને એની સામે સ્વદેશી ખડિના ઉપયોગની ચળવળ શરૂ થઈ હતી. ૧૪ એવી રીતે ૨૩ મી ઓગસ્ટે આ જ તાલુકાના માંડલ ગામે વિરાટ સભા ભરાઈ. આ સભામાં મુંબઈના શ્રાવક સાધુ દયાશંકર ખાસ હાજરી આપી હતી. માંડલના શ્રાવક સંધે વિદેશી કેસરને બહિષ્કાર કરી અમૃતસરથી આવતા દેશી કેસરને દેવપૂજામાં ઉપયોગ કરવાનું ઠરાવ્યું હતું અને દેશી કેસરની વેચાણ-વ્યવસ્થા પણ ગોઠવી હતી."
સુરત જિલ્લો પણ બંગભંગની ચળવળમાં જોડાયો હતો. અહીં સ્વદેશીની ચળવળ વિશેષ પ્રમાણમાં ચાલી હતી, કારણ કે સ્વદેશી પ્રવૃતિ આ જિલ્લામાં ૧૮ મી સદીના ચેથા દાયકાથી શરૂ થઇ ફૂલીફાલી હતી તેથી આ લડત દરમ્યાન એને વધુ મોકળાશ મળી. ૧૯૦૬ માં અમદાવાદના કોંગ્રેસી કાર્યકર અંબાલાલ સાકરલાલ દેસાઈના પ્રમુખપણું નીચે એક વિશાળ સ્વદેશીસભા ભરાયેલી, જેમાં છેક મુંબઈ અને લખનૌથી સ્વદેશી ચળવળને કાર્ય કરે આવેલા સ્વદેશી સંદર્ભે એ સમયે એક પ્રદર્શનની પણ વ્યવસ્થા કરવામાં આવી હતી. ત્યારબાદ સુરત અને એની આજુબાજુ સ્વદેશી ચીજ
વસ્તુઓ બનાવતાં કારખાનાં શરૂ થયાં હતાં. આ પ્રવૃત્તિમાં પારસીમ અગ્રેસર હતી. સુરતના ; કેખુશરુ સોરાબજી અને ફરામજી પેસ્તનજી ભામગરા સ્વદેશી પ્રવૃત્તિમાં આગળ પડતા હતા. આ જ
અરસામાં સુરતની ફ્રેન્ચ ગાર્ડનમાં “મુબઈ પ્રાંતીય પરિષદ' પણ મળી હતી અને એક ઔદ્યોગિક પ્રદર્શન પણ ગઠવવામાં આવ્યું હતું. સ્વદેશી ચળવળની પ્રવૃત્તિને સુરત શહેરમાં વેગવંતી કરવામાં પાટીદાર આશ્રમના વિદ્યાથી એ ખૂબ જ અગત્યનો ભાગ ભજવ્યું હતું, જે નોંધપાત્ર બાબત હતી,૧૯ સુરત જિલ્લાના બારડોલી તાલુકો પણ આ ચળવળમાં અગ્રેસર રહેશે. આ તાલુકાના વાંકાનેર ગામને યુવકે એ સરકાર વિરુદ્ધ પ્રવૃત્તિઓ ચઢાવેલી અને 'શિશુ મંડળ' નામે સંસ્થા ઊભી કરી હતી. આ સંસ્થામાં રણછોડભાઈ કલ્યાણજીભાઈ પટેલ તથા નાથુભાઈ પટેલ અગ્રેસર હતા. આ સંસ્થાએ “ભારતદુર્દશાદર્શન “ભારતને ઉષ:કાલ” અને “રાષ્ટ્રગીત” નામે ત્રણ પુસ્તકો પ્રગટ કરેલાં, જેમાં ભારતદઈશાદર્શન' પુરતક તથા જૈન વિજય પ્રેસ સરકારે જપ્ત કરેલા અને જામીનગીરી માગી હતી.• આ જ જિલ્લાના વાંઝ ગામે પ્રખર રાષ્ટ્રવાદી કુંવરજીભાઈ મહેતાએ માંડવો બાધી સ્વદેશી ચળવળ પ્રચાર કરતાં સરકારે એમની શિક્ષક તરીકે વરાળ ગામે બદલી કરેલી. અહીં એમણે વિદેશ ખાંડ , અને વિદેશી વસ્ત્રો બહિષ્કાર કરવા લેકોને અને વિદ્યાર્થીઓને સમજાવેલા.૨૧
સાબરકાંઠા વિસ્તારમાં આવેલે મોડાસા મહાવ પણ સ્વદેસી ચળવળમાં જોડાયા હતા. અહી ચુત સ્વદેશી કાર્યકર મથુરદાસ ગાંધીએ અગ્રેસર રહી આ ચળવળ ઉપાડી હતી. એમને સાથ અને સહકાર આપનાર ગોહનલાલ ગાંધી, જોઈતારામ ભટ્ટ અને વલભદાસ દેસાઈ હતા. મથુરદાસ ગાંધીએ પિતાની જોશીલી જબાનમાં બંગભંગ અને સ્વદેશી વિશે ભાયણે આપતાં એમની આ પ્રવૃત્તિમાં મોડાસાને યુવક વર્ગ પણ જોડાયેલ. વિદેશી ખાંડના બહિષ્કરિના સંદર્ભે ગામના મહાજને મથુરદાસ ગાંધીને જ્ઞાતિ બહાર મુકવાની ધમકી આપી હતી, પરંતુ યુવકે અને મથુરદાસે ધમકીને તાબે ન થતાં મહાજન આખરે નમી ગયું. અહીં મૈત્ર મહારાજ ગે. શ્રી. વલભલાલજીએ અતિ અગત્યનો ભાગ ભજવેલે, પથિક
માર્ચ/૧૯૯૧
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 535366 |
| Book Title | Pathik 1991 Vol 31 Ank 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | K K Shastri and Other |
| Publisher | Mansingji Barad Smarak Trust |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 32 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Pathik, & India |
| File Size | 3 MB |