________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધંટડી વગાડી રહી છે, તે કઈ વસ્ત્ર મૂકે છે. એની નીચે વિષ્ણુ ગણે અસર બ્રહ્મા બ્રહ્માણી શંકર-પાર્વતી વિશુ-દક્ષ્મી દુર્ગા, વિરાટસરૂપ વિષ્ણુ, મહેશ હરિહર લમી પાર્વતી વગેરેની પ્રતિમાઓ છે. આ ભાગની નીચે એટલે કે છેક નીચેના ભાગમાં વિષ્ણુ-લમ, રાક્ષસતા વિષ્ણુ, મહેશ ઋષિ તેમજ અપ્સરા, બલરામ-અવતાર કે જે શેષનાગના અવતાર સામાન્ય રૂપમાં ઊભેલ છે. એમનાં હસ્તમાં હળ દંડ અને શિર ઉપર નાગ છત્ર છે. ત્યારબાદ નટરાજ, બાજુમાં પરશુરામઅવતાર છે કે જે ફરસી લઈને ઊભેલા છે. રાષિ, બાદમાં બુદ્ધ-અવતાર કે જે યોગી જેવા, લંગોટી પહેરેલ અને શિર કેશ ગૂંચળાંવાળા અને ખભે ખેસ છે. એની સાથે કલક-અવતાર કે જેમણે શિર ઉપર મુકો અને છત્ર ધારણ કરેલ છે, હાથમાં આયુધ છે, પાછળ પરિચર છે. એ ઘડા ઉપર વિરાજમાન થઈ અસુરને નાશ કરી રહ્યા છે. ત્યારમાં ગરુડ ઉપર બેસી માળા ફેરવતી લક્ષ્મી, એની આજુબાજુ નૃસિંહ-અવતાર તથા વરાહ-મસ્તક છે. વરહ-અવતારમાં સ્ત્રીરૂપ પૃથ્વી કંધા ઉપર બેસાડેલ છે. બાદમાં કેશવ ત્રિવિક્રમ નારાયણ પુરુષોત્તમ પ્રદ્યુમ્ન માધવ વિષ્ણુ વગેરે દેવો છે. ત્યાબાદ આરટીવાળો ભાગ આવે છે. આ ઓરડીવાળા ભાગના સ્તંભમાં ધટપ૯ અને એની નીચે સિંહ સાથે કુસ્તી કરતા મલે છે. દરેક સ્તંભની વચ્ચે મહલે હાથીઓ સાથે દેખાડેલા છે. આ ઓરડીએને અડીને કૂ આવેલ છે. કૂવાની ત્રણેય દિશામાં દક્ષિણ પશ્ચિમ ઉત્તર એમ ત્રણેય બાજુ નજર ફેરવીશું તે સૌ-પ્રથમ ઉપર ભાગ વિષ્ણુ ભગવાનથી શરૂ થાય છે. ત્યારબાદ ગણપતિ, સિદ્ધેશ્વરી, શિવજીની ત્રણ પ્રતિમાઓ, ત્યારબાદ પુનઃ વિષ્ણુની ત્રણ પ્રતિમાઓ તેમજ કલાત્મક આઠ બ્રકેટ અને ઉપરના ભાગે નવગ્રહ, અમૃત માટે લડતા દેવ-દાનવો તથા એની નીચે અમૃતમથનમાંથી પ્રાપ્ત થયેલ વસ્તુઓ પશુ વગેરે જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત પોતાની પત્નીઓ સહિત વિભિન્ન દેતાઓની પ્રતિમાઓ, એની નીચે બ્રહ્મા વિષ્ણુ શિવ ગણેશ દિપાલ યમ વાયુ અગ્નિ કુબેર તેમજ વિષ્ણુની વિભિન્ન મૂર્તિએ, ત્યારબાદ એકાદ ટુ ઈશાન, શિવપ્રતિમાઓ, ના ક સ વામન તથા એકલી કન્યાઓ જોવા મળે છે. છેલે જળ પાસે વિષ્ણુ ભગવાન ક્ષીરસાગરમાં અને નાભિકમળ ઉપર શ્રદ્ધા પાસનમાં બેઠેલા છે. છેક નીચે બધી જ ભાતકાઓ-દેવીઓ જોવા મળે છે. એરડામાં ઊભા રહી. વાને જેવા પછી ઓરડીમાંથી બહાર નીકળી તમારા જમણા હાથનો દીવાલના એટલે કે ઉત્તર દિશાની દીવાલના સાઠ ફૂટના ભાગમાં દીવાલના સૌથી ઉપરના ભાગે જઈશું તે વિષ્ણુ ભગવાન અને અપ્સરાઓ તથા ઋષિ વગેરે છે.
એક અસર ક્રિોધ ભરાતાં સાધુની દાઢી ખેંચી રહી છે, તે કોઈ પુરુષ અપ્સરાનાં વસ્ત્ર હરી રહ્યો છે, બાદ નાગિણી, બે ઘૂવડ પક્ષી છે, શિવજી કૌરવસ્વરૂપમાં, ત્યારબાદ અર્ધનારેશ્વર, ત્ર દત્તાત્રેય, ત્યારબાદ પાર્વતી એક પગે ઊભાં રહી પંચાગ્નિતપ કરી રહેલાં છે, વૈકુંઠ સૂર્ય, ચારબાદ માતૃદેવીઓ, જેવી કે ઉમીદેવી ઇદ્રાણી પાર્વતી દુર્ભા મહિષાસુરમર્દિની, ત્યારબાદ વિશગુઅવતાર, વિષ્ણુ અને લક્ષ્મીદેવી, ત્યારબાદ અસરો વગેરે. એ જ દીવાલ વચ્ચેના ભાગમાં જે તે બ્રહ્મા સરસ્વતી, રાક્ષસોનો સંહાર, અશોકવાટિકા, સિંહ-અવતાર હિરણ્યકશિપુને મારી રહ્યા છે. એની ચારેય બાજુ વિષ્ણુના અવતારનું રેખાંકન, દુર્ગા કાલિકા, ઊભા અને દી ગણા વામનઅવતાર, બુદ્ધ યોગી પશુ લઈને ઊભેલા પરશુરાન, માથું વરાહનું અને શરીર માનવનું એ વરાહ-અવતાર, વિષ્ણુ, નૃસિંહ અવતાર-નીચે પ્રસાદ, બલરામ-અવતાર, કુબેર ભંડારી, ગણેશજી, સિંહેધરી, પંચાગ્નિતપ કરતાં પાર્વતી, લક્ષ્મી, નગ્ન અસર, ઋષિ, વિશ્વરૂપ વિષ્ણુજી, ગજેમોક્ષ,
[અનુસંધાન પાના ૨ ઉપર) ‘માર્ચ/૧૯૯૧
For Private and Personal Use Only