Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જામનગર રાજ્ય પ્રજા પરિષદની લડત
છે. મહેબૂબ દેસાઈ મૂળ નવાનગરી અને હાલ જામનગર તરીકે ઓળખાતા સૌરાષ્ટ્રના આ દેશી રાજયમાં ઈ. સ. ૯૦૭ માં જામ રણજિતસિંહ ગાદી પર આવ્યા હતા. જામ રણજિતસિંહ પ્રખ્યાત ક્રિકેટિયર હતા, પણ પ્રજા પર ભારે કરવેરા નાખી અપ્રિય થયા હતા. ઈ. સ૧૯૨૩ માં ૧૦ વર્ષની ઉંમરે અવિવાહિત નમસાહેબનું અવસાન થયું. જામ રણજિતસિંહ પછી એમના ભત્રીજા દિગ્વિજયસિંહ ઈ. સ. ૧૯૩૩ માં ગાદી પર આવ્યા. એમણે ઈ. સ૧૯૪૮ સુધી શાસન કર્યું. એમના શાસનકાલ દરમ્યાન પણ પ્રજજાગૃતિને દાબી દેવાના વિવિધ પગલાં લેવામાં આવ્યાં.
રાષ્ટ્રિય સ્વાતંત્ર્ય ચળવળની સૌરાષ્ટ્રનાં અન્ય દેશી રાજ્યની જેમ જ જામનગર રાજ્યમાં પણ અસર થઈ હતી. પ્રજામાં આવેલ જાગૃતિને કારણે જામનગર રાજ્યની પ્રજા પણ રાજકીય પ્રવૃત્તિઓમાં રસ લેવા લાગી હતી. ઈ. સ. ૧૯૨૮માં પંડિત જવાહરલાલ નહેરના અધ્યક્ષસ્થાને રાજકોટમાં મળેલ ઠિયાવાડ યુવા પરિષદમાં ભાગ લેવા જામનગરની પ્રજા થનગની રહી હતી, પરંતુ કાઠિયાવાડ યુવક પરિષદમાં પિતાના રાજ્યની પ્રજા ભાગ ન લે એ માટે મહારાજા જામ રણજિતસિંહે કડક પગલાં લીધાં હતાં.
સ્વાતંત્ર્ય-ચળવળના એ યુગમાં પ્રજાજાગૃત્તિને લાંબા સમય સુધી દમનના હથિયારથી દાબી રાખવી શકય ન હતી, જામનગર રાજ્યની તાનાશાહી નીતિને કારણે પ્રજા પર થતા અત્યાચારના વિરોધમાં પ્રજાગૃતિ અસ્તિત્વમાં આવી રહી હતી. એવા સમયે શ્રી મગનશી રૂપશી, શ્રી ગોકળદાસ હીરજી અને શ્રી રામલાલ નામની નિર્દોષ વ્યક્તિઓ પર જમ આચરી એમને રાજ્ય કેદમાં પૂર્યો. આ ઘટનાના મગ્ર સૌરાષ્ટ્ર માં ગંભીર પ્રત્યાઘાત પડયા. શ્રી અમૃતલાલ શેઠ, શ્રી બળવંતરાય મહેતા, શ્રી કક્કલભાઈ કોઠારી વગેરે જેવા કાઠિયાવાડના ૩૦ અગ્રગણ્ય આગેવાનોએ જામનગરના આ બન્ને નિર્દોષ નાગરિકે પર થયેલા અત્યાચાર સામે જામનગર બેડીબંદર સત્યાગ્રહમાં જોડાવ એક અપીલ બહાર પાડી હતી. આ અપીલામાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે “જામનગર રાજ્યના અન્યાય અને જુલ્મને શિકાર થઈ પડેલા એ ત્રણે નિર્દોષ જુવાને નામે કાઠિયાવાડના જાહેર જીવનને રૂંધવાને જે અઘટિત પ્રયત્ન બા પગલી દ્વારા જામનગર કરી રહ્યું છે તેની યાદ આપીને અને બેજવાબદાર રાજ્યને લેકમતને માન આપતાં કરવાને આ અસરકારક માર્ગ અવશ્ય લેવું જોઈએ, એ વાત સૌના લક્ષ પર લાવીને સમરત કાક્ષિાવાડ વતી કાઠિયાવાડના તમામ દેશપ્રેમી વેપારીઓની પાસે અમે માનપૂર્વક માગીએ છીએ કે એ જામનગર બંદરથી આવતા તમામ માલ લેવો બંધ કરે. કાઠિયાવાડનાં તમામ પ્રજાતેને અમે વીનવીએ છીએ કે એઓ જામનગર બંદરથી આવતા માલ ખરીદવાનું બંધ કરે.”
આમ સમગ્ર સૌરાષ્ટ્રના આગેવાનો જામ રણજિતસિંહની અત્યાચારી શાસનનીતિ સામે લડત ચડયા, આથી જામનગરની પ્રજાને પણ પિતાના અધિકારોની પ્રાપ્તિ માટે જેહાદ જગાડવાની પ્રેરણા અને પ્રત્સાહન પ્રાપ્ત થયાં. પરિણામે જામનગર પ્રજામંડળની કાર્યવાહક સમિતિની બેઠક બોલાવવામાં આવી, જેમાં ૬, ૭ ઑગસ્ટ, ૧૯૩૧ ના રોજ મુંબઈ મુકામે જામનગર પ્રજાપરિષદનું પ્રથમ અધિવેશન ભરવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું. સ્વાગત-સમિતિના સભ્યની ચૂંટણી કરવા જામનગર પ્રજામંડળની કાર્યવાહક સમિતિ અને પ્રજાપરિષદની સ્વાગત સમિતિની સંયુક્ત સભા ૨૩ જુલાઈ, ૧૯૩૧ ને રોજ બેલાવવાનું પણ આ જ બેઠકમાં નક્કી થયું. પથિક
માર્ચ/૧૯૯૧
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 535366 |
| Book Title | Pathik 1991 Vol 31 Ank 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | K K Shastri and Other |
| Publisher | Mansingji Barad Smarak Trust |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 32 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Pathik, & India |
| File Size | 3 MB |