Book Title: Panch Sutram
Author(s): Labdhisuri Jain Granthmala
Publisher: Labdhisuri Jain Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600315/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ un y atirth.org -5-5-5 zrIlabdhisUrIzvara jaina granthamAlAyAH paJcamo maNi: [5] zrIcikAya namonamaH / AtmakamalalabdhisUrIzvarebhyo namaH | maurAdhyazrImazcirantanAcAryairviracitaM zrImaddharibhadra sUrazviraTIko presaJca zrIpaJcasUtram / jainaratna vyA0 vA0 kavikulakirITAcAryavarya zrImadvijayalabdhimUrIzvarapaTTAlaGkAra- zrImadvijayagaMbhIrasUrIzopadiSTaverAvalA rUpanagara nivAsI zAha mUlacanda tanuja somacanda pradattArthikasAhAyyena prakAzitam / prakAzayitrI - zrI labdhisUrIzvara jaina granthamAlA - chAyApurI | pratayaH 500 vIra saMvat 2465. vikrama saMvat 1995. Le_ve_ve. -----------O-COOOOOOL Atma saMvata 43. krAisTa san 1939. -- Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI labdhisUrIzvara jainagranthamAlA / mUlyam 0-8-. , 0-12-0 hai .-3-0 1. zrI jainavratavidhisaGgrahaH2. zrI hIrapraznottarANi3. zrIpAlacaritram4. zrI tattvanyAyavibhAkaraH5. zrI paJcasUtram hAribhadrIya-TIkopetam6. zrI harizcandrakathAnakam7. zrI vairAgyarasamaJjarI8. zrI ArambhasiddhiH (dvitIyAvRttiH) (zrI kIrti vijayagaNivarasamucitAni) (paNDita satyarAjagaNiviracitam ) (zrImadvijayalabdhisUrIzvarapraNItaH) (mahardika zrImacirantanAcAryakRtam ) (zrImadbhAvadevasUriviracitam ) (zrImadvijayalabdhisUrIzvarapraNItaH) (zrI hemahaMsagaNikRtaTIkopetaH ) mudraNAlaye Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedanam / AL atha prakAzyate'nayA saMsthayA zrIpaJcasUtrAbhidho granthaH / asya granthasya praNetAraH sakalAgamAcArakalApanipuNA sarvatantrasvatantrapratibhA avicchinnazAsana gaganabhAnavaH sugRhItanAmadheyA bhavyajIvopakRtikAraNatayA samastaM sAraM paJcabhiH sUtraivizadIkurvvanti sma / pratyekaJca sUtraM ' alpAkSaramasaMdigdhaM sAravadvizvatomukhaM, astobhamanavadyaJca -sUtra-sUtravido viduriti sUtra - lakSaNena paripUrNamasti / ebhizca paJcabhiH sUtrairAgamAnugataM svAnubhUtaM vastu bhavyajanatAsamakSaM, lokopakArAyaiva prakaTIkRtam / asya granthasya praNetRrNA zrImatAM cirantanAcAryANAM samayanirNaye saMzayo vartate / yatasteSAmabhidhAnaM ' cirantanAcArya ' iti mUlato vA TokayA vA nAgasyate / kevalaM granthAdvahirasminpranthe, tathA zrIkarmaprakRtivRSNikA granye ca cirantanAcAryakRtamiti dRzyate / tasmAzcirantanAcAryeti granthakarturnAma vA prAcInAcAryaparyAyo veti na nirNetuM zakyate / samayanirNayastu tadA dUrApAsta eva / parametatpranthadIkA kartRzrIharibhadrasUrivarebhya ete zrIcirantanAcAryapAdAH prAcInA ityatra na vivAdaH / so'yaM sUriziromaNibhirbhavavirahAGkitazrImadAcAryavareNyaharibhadrasUribhiH saralaTokathA vistAritaH / granthAyamapUrvaguNaratnAvaliguMphitaH praNidhAna premijana vargANAmadhye tRNAmupakArAyAnyatra prakAzito'pi jJAnasevA pracArAdyarthaM zrIlabdhisUrIzvara jaina granthamAlAyAH paJcamamaNitayA prakaTIkriyate / patasmAcca yathAyathaM mArgAvatAraprabhaviSNavo bhavantu bhavyA ityAzAste pratyUSaprArthyakaruNAkaranikarazekharANAM zrImallabdhisUrIzvarANAM ziSyapraziSyaHIDara tIrthe - saM. 1995 phAlguna zuklA paJcamI / pUjyapAdAnAmanucaraH - munijitendravijayaH // Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88881 1. AdyaM pApapratighAta - guNabIjAdhAnabhUtram / 3. tRtIyaM pravrajyAgrahaNavidhisUtram / 5. paJcamaM pravrajyA phalasUtram / zrIpaJcasUtrasya viSayAnukramaH // pRSTham 1. " " - 12. 24. 2. dvitIyaM sAdhudharmaparibhAvana sUtram / 4. caturtha pravrajyAparipAlanAsUtram / prAptisthAnam zA. candulAla jamanAdAsa --- = chAyApurI ( vaDodarA sTeTa) mudraka : zeTha devacaMda dAmajI, AnaMda presa-bhAvanagara pRSTham 8 19 16 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OM hrIM zrI siddhacakrAya namaH // zrI Atma-kamala- labdhisUrIzvarebhyo namaH // zrIcirantanAcAryaviracitaM, sUripuraMdara zrIharibhadrasUrIzvarakRta vyAkhyA samalaGkRtam // zrIpaJcasUtram // praNamya paramAtmAnaM, mahAvIraM jinezvaram / satpaJcasUtra kavyAkhyA samAsena vidhIyate // 1 // Aha kimidaM paJcasUtrakaM nAma ? ucyate - pApapratighAtaguNacIjAdhAnasUtrAdIni paJcamUtrANyeva tadyathA- pApapratighAtaguNatrIjAdhAnasUtram 1, sAdhudharmaparibhAvanAsUtram 2, pravrajyAgrahaNavidhisUtram 3, pravrajyA paripAlanAsUtram 4, pravrajyAphalasUtram 5 iti / Aha kimarthamevameteSAmupanyAsaH ? ityatrocyate - etadarthasyaivameva tattvato bhAtraH iti khyApanArtha nahi prAyaH pApapratighAtena guNavIjAdhAnaM vinA tatastacchraddhAbhAvaprarohaH, na cAsatyasmin sAdhudharmaparibhAvanA, na cAparibhAvitasAdhudharmasya pravrajyAgrahaNavidhAvadhikAraH, na cApratipannastAM tatpAlanAya yatate, na cApAlane etatphalamApnotIti pravacanasAra eSa sajjJAnakriyAyogAt / anyathA anAdimati saMsAre yathAkathaJcidanekazaH etatprAtyAdeH syAdetat sarvasatvAnAmeva na caitadeva, sarvasattvAnAM siddhyabhAvAt / siddhizva pradhAnaM pharka : 1 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaca sUtrasya pravrajyAparipAlanasya / AnupaGgikaM tu sudevatvAdi / yathAkathaMcidaneza etatprAptyAdiSacanaprAmANyAta, sarpasacAnAmeva prAyo Ayapatra graiveyakeSvanantaza upapAtazruteH, na ca teSu sAdhukriyAmantareNopapAtaH, na ca samyagdRSTerapAIpudgalaparArabhyidhiko bhava iti bhAvanI-1 zrIvItarAma yametat / tasmAnijisyaiva kriyAmAtrasya sA prAptiriti pratipattavyam / sabIjAyAM tu tasyAM na dIrghadaurgatyam, ata etadarthasthaivameva stavanA // tacato bhAvaH, iti sthitam / ayaM cAtigambhIro na bhavAminandibhiH kSaudrayAdyapaghAtAtpratipattumapi zakyate / AstAM punaH karnumiti, na sarveSAmevaitatprAptyAdi, ato yathoktadoSAbhAvaH, ityalaM vistareNa / iha cedamAdisUtramNamo vIarAgANaM savvaNNUNaM deviMdapUiANaM jahaTiavatthuvAINaM telukkagurUNaM aruhaMtANaM bhagavaMtANaM / 'namo vItarAgebhyaH / tatra rajyate'neneti rAgaH, rAgavedanIyaM karma / AtmanaH kvacidabhiSvaGgapariNAmApAdanAt / raJjanaM vA rAgaH, rAgavedanIyakarmApAdito bhAvo'bhiSvaGgapariNAma eva / vIto'peto rAgo yeSAM te vItarAgAH, tebhyo namaH / etacca vItadveSamohopalakSaNam / vItadveSebhyo vItamohebhyaH / tatra dviSyate'neneti dveSaH, dveSavedanIya karma, AtmanaH kvacidaprItipariNAmApAdanAt / dveSaNaM dveSaH, dveSavedanIyakarmApAdito bhAvo'prItipariNAma eva / evaM muhyate'nenesi mohaH, mohavedanIyaM karma / AtmanaH kvacidajJAnapariNAmApAdanAt / mohanaM vA mohaH, mohavedanIyakarmApAdito'jJAnapariNAma eva / etadupalakSaNaM vItarAgagrahaNam / tathA cAha-'sarvajJebhyaH ' navavItarAgA eva avItadveSAdayaH sarvajJA bhavanti, sarva jAnantIti sarvajJAstebhyo namaH / Aha ye vItarAgAste sarvajJA eveti gatArtha vizeSaNaM, na, chadmasthavItarAgANAmasarvajJatvAt / yadyevaM sarvajJebhya ityetAvadevAstu, alaM vItarAgagrahaNena, na, avItarA **482228888888888888888 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gANAmapi sakalazAstravidAmupacAreNa sarvajJavyavahAra siddhestadvayavacchedArthaM vItarAgagrahaNamiti / etadvizeSaNAyaivAha - ' devendra pUjitebhyaH ' devendrAH zakrAdayastaiH pUjitAH samabhyarcitAstebhyo namaH / Aha, ye vItarAgAH sarvajJAca te devendrapUjitA eveti / nArtho'nena vizeSaNena, na, muNDakevaliprabhRtInAM keSAJcittatpUjitatvAnupapatteH / yadyevaM devendrapUjitebhya ityetadevAstu, alaM vItarAgAdigrahaNena; na, avItarAgAdInAmapi gaNadharAdInAM devendrapUjitatva siddhestadvayavacchedArtha vItarAgAdigrahaNamiti / etadvizeSaNAyaivAha- 'yathAsthitavastuvAdibhyaH / yathAsthitamabhilApyAnamilApyatvAdinA prakAreNa sthitaM vastu vadituM zIlAH yathAsthitavastuvAdinastebhyo namaH / Aha ye vItarAgAH sarvajJAH, devendrapUjitAca te yathAsthitavastuvAdina eveti na kiJcidanena vizeSaNena, na, asadabhyupagamavyavacchedArthatvAt / tathA hyastyevaMvidho'sadasyupagamaH / kila vItarAgAdayo'pi na yathAsthitavastuvAdinaH, 'vastuvAcAmagocaraH' iti vacanAt / yadyeva yathAsthitavastuvAdibhya ityetAvadeva cArU, nArtho vItarAgAdigrahaNena, na, sAmyataH pUrvArdharAderapi yathAsthitavastuvAditvAttadvayavacchedArtha vItarAgAdigrahaNamiti vyavaccheda ceha sarvatra guNaprakarSavAn svavAI iti, tasya tatsaMpAdane tadantargataguNAnAM tatsaMpAdanameveti nyAyakhyApanArthamiti tu nirAkaraNArthameva / ebhizcaturbhirvizeSaNapadairapAyApagamAtizayAdayazcatvAro mUlAtizayA uktA veditavyAH / tadyathA - apAyApagamAtizaya: 1, jJAnAtizaya: 2, pUjAtizayaH 3, vAgatizaya 4 ca yathoddezameva ca veditavyAH / anenaiva krameNaiteSAM bhAvAt / tathAhi vItarAgI 1 bhUtvA sarvajJo na bhavati, sarvajJasya ca pUjAtizayasaMbhavaH 3, tadanu dharmadezanA 4, iti / anenaiva krameNaiteSAM bhAva iti / etadavinAbhAvinA bhAvinazcAnye'pi dehasaugandhyAdayaH prabhRtA veditavyAH / tatatha 'catustriMzadatizayasamanvitebhyaH paramAtmabhyo namaH ' ityuktaH bhavati / ata eva sakalavizeSaNAryopasaMhAreNAha - ' trailokyagurubhyaH Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcapatrasya // 2 // BARBALASAHEBBOXBXXXXXXXX. AdyasUtre trailokyavAsisattvebhyo gRNanti zAstrArthamiti trailokyaguravaH, tadguNAdhikatvAttanmAnanIyatvAdvA, tebhyo namaH / etenaiva saMnivandhanenA- jIyabhavakarmanvarthanAmnAha-'aruhebhyo bhagavadbhayaH' iti na rohanti na bhavAGkurodayamAsAdayanti, karmavIjAbhAvAditi aruhAH tebhyaH / kiM saMyogAdIviziSTebhyaH 1 / bhagaH samagraizvaryAdilakSaNaH, sa vidyate yeSAM te bhagavantaH, tebhyo bhagavadbhayo nama iti / evaMbhUtAzca te samadhikRtAtizaya nAM anAdibhAjazvaramadehasthA api, tato muktibhAve janmAGkarodayAbhAvAt / ata evAha-etaduktArthamUtrAnuvAdakRt tvavarNanam // je evamAikkhaMti-iha khalu 1 aNAijove, 2 aNAijIvassa bhave, 3 aNA ikammasaMjoganivvattie, 4 dukkharUve, 5 dukkhaphale, 6 dukkhANubaMdhe / ___ evaM cAnantareNa grantheneSTadevatAnamaskAraH / anuvAdakaraNasyApi zreyobhUtatvena tadArambhe vighnavinAyakopazAntaye maGgalArtha ukto* veditavyaH / ye vItarAgAdivizeSaNaviziSTA bhagavanta ' evaM ' iti vakSyamANaM ' AcakSate / atyarthavyaktamabhidadhati, katham ? ityAha-' iha khalvanAdijIvaH / iha loke khaluzabdo'vadhAraNArthaH / loke evaM nAlo ke, anAdiH satataM samavasthito jIva AtmA sarvathA''sataH sattAyogAt' / atiprasaGgAt / viziSTazakyasiddheH / tathA 'anAdijIvasya bhavaH' bhavantyasmin karmavazavartinaH prANina iti bhavaH, saMsAraH / kiMbhUto'yam ? ityAha- anAdi karmasaMyoganivartitaH anAdizcAsau karmasaMyogazca, tatkRta ityarthaH / nAnyathA, kamasayogamuktasyeva kevalasya tadayogAt / ahetukatvApatteH kRtakatve'pi pravAhatastathAvidhakAlAt, anAditvAvirodhAt / ayameva viziSyate-'duHkharUpo duHkhaphalo duHkhAnubandhaH / tatra duHkharUpaH, janmajarAmaraNarogazokarUpatvAt eteSAM ca duHkhatvAt / tathA duHkhaphalaH, gatyantare'pi janmAdibhAvAt / tathA duHkhAnubandhaH, anekabhavavedanIyakarmAvahatvAt / kastAsya pratIkAraH ? ityAha Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eassa NaM vucchittI suddhadhammAo, suddhadhammasaMpattI pAva kammavigamAo, pAvakammavigamo thaabhbvttaaibhaavo| 'etasya ' bhavasya, 'NaM' iti vAkyAlaMkAre, 'vyavacchittiH / ucchittiH 'zuddhadharmAt / jJAnadarzanacAritrarUpAta, aucityena sAtatyasatkAravidhisevitAt / ayaM ca zrAvakAderapyabhigrahapAlanena jJeyaH / abhigrahabhAvasya sAtatyena bhAvAditi zuddhadharmasaMprAptiH / kutaH ? ityAha-zuddhadharmo yathoditaH, tasya samyakprAptiH saMprAptiH, bhAvaprAptirityarthaH / pApakarma mithyAtvamohanIyAdi, tasya vigamo viziSTo gamaH, apunarbandhakatvena pRthagbhAva iti yAvata, tasmAtpApakarmavigamAt / ayaM punaH kutaH ? ityaah-'paapkrmvigmH| yathoditaH, 'tathAbhavyatvAdibhAvAt / bhavyatvaM nAma 'siddhigamanayogyatva 'nanAdipAriNAmiko bhAvaH / tathAbhavyatvamiti viziSTametat , kAlAdibhedenAtmanAM bIjasiddhibhAvAt / AdizabdAtkAlaniyatikarmapuruSakAraparigrahaH, sAdhyavyAdhikalpatvAt / tathAbhavyatvasya vipAkasAdhanAnyAha- / tassa puNa vivAgasAhaNANi, 1 causaraNagamaNaM, 2 tukaDagarihA, 3 sukaDANasevaNaM, ao kAyabvamiNaM houkAmeNaM sayA suppaNihANaM bhujo bhulo saMkilese tikAlamasaMkilese / 'vasya punaH / tathAbhavyatvasya 'vipAkasAdhanAni' anubhAvakAraNAni / kAni tAni ? ityAha-1 caturNAmarhassiddhasAdhakeliprajJaptadharmANAM zaraNagamana, pradhAnazaraNopagama ityarthaH / 'mahAnayaM pratyapAyaparirakSaNopAyaH / tathA 2 duSkRtepiha parabhavagateSu gardA akartavyabuddhisArA prsaakssikii| tathAnivedanApratipattirduSkRtagare / 'apratihateyaM karmAnubandhApanayane,' iti karttavyA / tathA 3 sukRtasya Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avale acchaka bhaarnaa|| zrIpaMca sati viveke niyatabhAvino'khaNDabhAvasiddheH parakRtAnumodanarUpasyAsevana, mahadetatkuzalAzayanibandhanamiti paribhAznIyam / 'kRtakAri tAnumatibhedabhinne hi puNyapApe / ebhistattathAsvAbhAvyAtsAdhyavyAdhivattathAbhavyatvaM paripAcyate, iti / yata evamataH yasmAduktavadadhisUtrasya kRtatattvasiddhiH, ' ataH : asmAtkAraNAtkarttavyaM 'idaM vakSyamANaM, 'bhavitukAmena ' mokSArthinA bhavyasavena, kathaM karttavyam / 4 // 3 // | ityAha-sadA sarvakAlaM 'supraNidhAnaM ' zobhanena praNidhAnena, nAtra kAlo niyamyate kiM tu supraNidhAnamiti / yadA yadA kriyate, 16 tadA tadA supraNidhAnaM karttavyamityarthaH / supraNidhAnasya phalasiddhau pradhAnAGgatvAt / uktaM ca-"praNidhAnakRtaM karma, mataM tIvravipAkavat / sAnubandhananiyamAcchubhAMzAccaitadeva tat " itthaM caitadaGgIkartavyam ? ityAha-karttavyamidaM, 'bhUyo bhUyaH' punaH punaH INT saMkleze' sati tIvrarAgAdisaMvedanarUpe'ratAvutpannAyAmiti yAvat / tathA 'trikAlaM trisandhyaM kartavyamidam / asaMkleze prakRtyA | kAlagamane sati yatkarttavyaM tadAha jAvajIvaM me bhagavaMto paramatiloganAhA, aNuttarapunnasaMbhArA, khINarAga dosamohA, aciMtaciMtAmaNI, bhavajalahipoA, egaMtasaraNA, arahaMtA saraNaM / 'jAvajIvaM me bhagavaMto arahatA saraNaM' iti yogH| 'yAvajjIvaM' yAvajjIvitaM 'memama 'bhagavantaH' samagraizvaryAdiyuktAH ahantaH / zaraNa' iti yogaH / atra 'yAvajjIva ' iti kAlaparimANaM, parato bhaGgabhayAt / punaravadhitvena parato'pyadhikRtazaraNasyeSTatvAt / eta eva vizeSyante-paramAzca te durgatibhayasaMrakSaNena trilokanAthAzca, atra trilokavAsino devAdayaH parigRvante / eta eva vizeSyante-anuttaraH sarvottamahetUtkarSAtpuNyasaMbhAraH, tIrthakaranAmakarmalakSago yeSAM te, tathA / ta evaM vizeSyante-kSINA rAgadveSamohA abhi XXXIXXEXCELEASE Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baGgAprItyajJAnalakSaNA yeSAM te, tathA / ta eva vizeSyante-' acintyacintAmaNayaH / cintAtikrAntApavargavidhAyakatvena / ta evaM vizeSyante-'bhavajaladhiyotAH / tadvaduttArakatvena / ta eva vizeSyante-ekAntazaraNyAH ' sarvAzritahitatvena / ka evaMbhRtAH ? ki vA ete ? ityAha-' arhantaH zaraNam / tatrAzokAdyaSTamahAprAtihAryalakSaNam, pUjAmarhantItyarhantaH, te mama zaraNamAzraya iti / tahA pahINajarAmaraNA, aveakammakalaMkA, paNaTThavAvAhA, kevalanANadaMsaNA, siddhipura-nivAsI, niruvamasuhasaMgayA, savvahA kayakiccA, siddhA saraNaM / 'tahA pahINajarAmaraNA siddhA saraNaM' iti yogaH / tathA na kevalamahantaH, kiM tu siddhAH zaraNamiti kriyaa| kiM viziSTAste ? ityAha-prakSINajarAmaraNA' prakSINe sadA'puna vitvena jarAmaraNe yeSAM te tathA, janmAdibIjAbhAvAt / eta eva vizeSyante'apetakarmakalaGkAH / apetaH karmakalako yeSAM te tathAvidhAH, sarvathA karmarahitA ityarthaH / eta eva vishessynte-'prnssttvyaavaadhaaH| prakarSaNa naSTA kSINA vyAbAdhA yeSAM te tathA, sarvavyAvAdhAvarjitA iti bhAvaH / eta eva vizeSyante--- kevalajJAnadarzanAH kevale saMpUrNa jJAnadarzane yeSAM te tathAvidhAH, sarvajJAH sarvadarzina ityarthaH / eta eva vizeSyante--'siddhipuranivAsinaH' siddhipure lokAnte vastuM zIla yeSAM te tathA, muktinivAsina iti grbhH| eta eva vishessynte-'nirupmsukhsnggtaaH| nirupamasukhenAvidyamAnApekSeNa saMgatAH, iti samAsaH / asAMyogikAnandayuktA ityarthaH / eta eva vizeSyante-'sarvathA kRtakRtyAH / sarvathA sarvaprakAraiH kRtaM kRtyaM yaiste tathA, niSThitArthA iti bhAvaH / ka evaMbhUtAH ? kiM vA ete ? ityAha-'siddhAH zaraNaM / siddhyanti sa siddhAH, paramatatvarUpAste mama zaraNamAzraya iti / SEEISEXXXSESIXXX ka Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcasUtrasya AdhasUtra sAdhu-dharma zaraNadvayam // BIEEEXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX tahA pasaMtagaMbhIrAsayA, sAvajjajogavirayA, paMcavihAyArajANagA, parovayAra nirayA, paumAinirdasaNA, jhANajjhayaNasaMgayA, visujjhamANabhAvA, sAhU saraNaM / 'tahA pasaMtagabhIrAsayA sAhU saraNaM' iti yogH| tthA na kevalaM siddhA zaraNaM, kiMtu sAdhavaH zaraNamiti kriyaa| kiviziSTAste ? ityAha-prazAntaH zAntiyogAta, gaMbhIro'gAyatayA, AzayazcittapariNAmo yeSAM te prazAntagaMbhIrAzayAH / eta eva vizeSyante-sahAvadyena sAvadyaH, sapApo yogo vyApAraH kRtAdirUpaH, tasmAdviratAH 'sAvadyayogaviratAH / eta eva vizeSyantepaJcavidhamAcAraM jJAnAcArAdibhedabhinnaM jAnate, iti paJcavidhAcArajJAH ' / eta eva vizeSyante-paropakAre ekAntikAtyantikarUpe niratAH, 'paropakAraniratAH / eta eva vizeSyante-padmAdIni paGkotpattijalasthitibhAve'pi tadasparzanena, kAmabhogApekSayaivameva bhAvaH, iti nidarzanAni yeSAM te, 'padmAdinidarzanAH' / AdizabdAccharatsalilAdigrahaH / eta eva vizeSyante-dhyAnAdhyayanAbhyAM ekAgracittAnirodhasvAdhyAyalakSaNAbhyAM saMgatAH, ' dhyAnAdhyayanasaMgatAH / eta evaM vizeSyante-vizudhyamAno vihitAnuSThAnena bhAvo yeSAM te 'vizudhyamAnabhAvAH / / ka evaM bhUtAH ? kiM vA ete ? ityAha-tatra samyagdarzanAdibhiH siddhi sAdhayantIti sAdhavaH, munaya ityarthaH / te mama zaraNamAzraya iti / tahA surAsuramaNuapUio, mohatimiraMsumAlI, rAgaddosavisaparamamaMto, heU sayalakallANANaM, kammavaNavihAvasU, sAhago siddhabhAvassa, kevalipagNatto dhammo jAvajIvaM me bhagavaM saraNaM / saraNamuvagao a eesiM, garahAmi dukkaDaM / XXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 4 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' tahA surAsuramanuapaio kevalipaNNatto dhammo jAvajjIvaM me bhagavaM saraNaM ' iti yogaH / tathA na kevalaM sAdhavaH zaraNaM, kiMtu kevaliprajJapto dharma iti saMbandhaH / kiMviziSTaH 1 ityAha- surAsuramanujaiH pUjitaH ' surAsuramanujapUjitaH ' / surA jyotiSkaraimA - nikAH / asurA vyantarabhavanapatayaH / manujAH puruSavidyAdharAH / ayameva vizeSyate - mohastimiramitra mohatimiraM saddarzanAvArakatvena / tasyAMzumAlIvAMzumAlI, tadapanayanAdAdityakalpaH / ayametra vizeSyate - rAgadveSau vipamitra rAgadveSaviSaM, tasya paramamantraH tadvAtitveneti bhAvaH / ayameva viziSyate-'hetuH' kAraNaM, pravarttakatvAdinA, 'sakalakalyANAnAM ' sudevatvAdInAm / ayameva viziSyate - karmavanasya jJAnAvaraNIyAdisamudayarUpasya vibhAvasurivAgniriva taddAhakatvena / ayameva viziSyate--' sAdhakaH ' nirvarttakaH, ' siddhabhAvasya siddhatvasya tathA, tatsaMpAdakatvena / ko'yamevaM 1 kiM vA ? ityAha-' kevaliprajJaptaH ' kevaliprarUpitaH, ' dharmaH ' zrutAdirUpaH / 'yAba - jjIvaM' iti pUrvavat 'me' mama 'bhagavAn' samagraizvaryAdiguNayuktaH 'zaraNaM' AzrayaH / etaccatuHzaraNagamanaM, ekArthasAdhakatvena prabhUtAnAmapyaviruddhameva / ata eva paramArtham - " cattArisaraNaM pavajjAmi, arihaMte saraNaM pavajjAmi, siddhe saraNaM pavajjAmi, sAhU saraNaM pavajjAmi, kevalipaNNattaM dhammaM saraNaM pavajjAmi" iti / catuHzaraNagamanAnantaraM duSkRtagahoMktA / tAmAha - zaraNamupagatazca sameteSA - madAdIna, duSkRtam / kiM viziSTaM ? ityAha jaNaM arahaMtesuvA, siDesu vA, AyariesuvA, uvajjhAesuvA, sAhasa vA, sAhuNIsu vA, annesu bA dhammaTThANe mANaNije pUaNijesu, tahA mAIsu vA, piIsuvA, baMdhUsu vA, mittesu vA, uvayArIsu vA, oheNa vA jIve maggaTThiesa amaggaTThiesa, maggasAhaNesu amaggasAhaNesu, jaMkiMci vitahamA - Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcasUtrasya yariaM aNAyariavvaM aNicchiavvaM pAvaM pAvANuvadhi, suhamaM vA vAyaraM vA, maNeNa vA vAyAe vA kAeNa vA, kayaM vA kArAviraM vA aNumoiaM vA, rAgeNa vA doseNa vA moheNa vA, itya vA jamme Avastre jammaMtarasuvA,garahiameaM,dukkaDameaM, ujjhiyavvameaM, viANi mae kallANamittagurubhagavaMtavayaNAo arhatsiddhaevameaMti roiaM sahAe, arahaMtasiddhasamakkhaM garahAmi ahamiNaM, dukkaDameaM, ujjhiyadhvameaM, itya micchAmi dukkaDaM, micchAmi dukkaDaM, micchAmi dukaDam / J samakSaM duSpayat / iti duSkRtanirdezaH 'NaM' iti vaakyaalngkaare| ' arhatsu vA ' arhadvivayaM vA / evaM siddheSu vA, AcAryeSu nA, tagare // upAdhyAyeSu vA, sAdhuSu vA, sAdhvISu vA, anyeSu vA dharmasthAneSu, sAmAnyena guNAdhikeSu, mAnanIyeSu, pUjanIyeSu / tathA mAtRpura vA, pitRSu vA, anekajanmApekSaM bahuvacanam / bandhuSu vA, mitreSu vA, upakAriSu vA, opena vA jIveSu 'mArgasthiteSu' samyagdaryanAdiyukteSu, 'amArgasthiteSu' etadviparIteSu, 'mArgasAdhaneSu / pustakAdiSu, ' amArgasAdhaneSu / khaDgAdiSu ' yatkiJcidvitathamAcaritaM / avidhipribhogaadinaa| anAcaritavyaM, kriyayA / aneSTavyaM, manasA / pApaM, pApakAraNatvena / pApAnubandhi, tathAvipAkabhAvena / sUkSma, bAdaraM vA, svarUpataH / kathametadAcaritaM ? ityAha-manasA vAcA kAyena vA / kRtaM cAtmanA 1 / kAritaM cAnyaiH 2|anumoditN vA parakRtam 3 / etadapi rAgeNa vA, dveSaNa vA, mohena vA / atra vA janmani, janmAntareSu vA atIteSu / 'garhitametat' kutsAspadam / duSkRtametatsaddharmabAhyatvena / ujjJitavyametat heyatayA / vijJAtaM mayA, kalyANamitragurubhagavadvacanAt / bhagavadvacanaprAptI prAya iyamAnupUrvItyevamupanyAsaH / evametaditi rocitaM zraddhayA, tathAvidhakarmakSayopazamajayA / tataH kiM ? ityAha-arhatsiddhasamakSaM Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAnadhikRtya ga'hamidaM kutsAmItyarthaH / katham ? ityAha- duSkRtametat / ujjhitavyametat ' atra ' vyatikare 'micchAmi dukaDaM, vAratrayaM pAThaH / vyAkhyA asya arthavizeSatvAtprAkRtAkSaraireva nyAyyA, niyuktikAravacanaprAmANyAt / Aha ca niyuktikAra : - "mitti miumaddavatte, 'ccha' ttiya dosANa chAyaNe hoi / 'mi'tti ya merAe Dio, 'du'tti durgacchAmi appANaM / 'katti kaDaM me pAvaM, ''tti Demi taM rAmeNaM / eso micchAdukkaDapaya ksvarattho samAseNaM " / atraitatsundaratvAnnAsamyagabhimanyamAna Aha hou me esA sammaM garihA / hou meM akaraNaniama / bahumayaM mameaMti, icchAmi aNusa ? arahaMtANaM bhagavaMtANaM, 2 gurUNaM kallANamittANaMti hou me eehiM saMjogo / hou me esA supatyaNA / hou me itya bahumANo / hou me io mukkhati / bhavatu mama ' epA ' anantaroditA, 'samyagga' bhAvarUpA / bhavatu me 'akaraNaniyamaH' granthibhedavattadanvarUpaH, gahaviSaya iti sAmarthyam / bahumataM taddvayaM ityasmAdicchAmi ' anuzAsti ' uditaprapaJcavIjabhUtAm / kepAM ? ityAha- arhatAM bhagavatAM, tathA gurUNAM kalyANamitrANAmiti / pratipannataccAnAM guNAdhikavipayaiva pravRttirvyAyyA, ityevamupanyAsaH / praNidhyantaramAha - bhavatu mana 'ebhiH ' adAdibhiH saMyogaH ' ucito yoga ityarthaH / bhavatu mamaiSA 'suprArthanA ' arhadAdisaMyogaviSayA / bhaktu samA bahumAna: prArthanAyAm / bhavatu mama ' itaH ' prArthanAto ' mokSabIjaM ' suvarNapaTa saMsthAnIyaM pravAhataH kuzalAnubandhi karmetyarthaH / tathApataM ee ahaM sevArihe siA, ANArihe siA, paDivattijutte siA, niraiArapArage sibhA / prApteSu' eteSu ' arhadAdiSu ahaM sevAIH syAm | arhadAdInAmevAjJAH syAm / eteSAmeva pratipattiyuktaH syAm / eteSAmeva Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcasUtrasya AdyasUtre . paMcaparameSThikriyAnumodanam // niraticAraM pAragaH syAmetadAjJAyAH / evaM sAnuSaGgA duSkRtagarhAmabhidhAya, sukRtAsevanamAha saMviggo jahAsattIe sevemi sukaDaM / aNumoemi savvesi arahatANaM aNuTThANaM / savvesi siddhANaM siddhabhAvaM / savvesiM AyariANaM AyAraM / savvesiM uvajjhAyANaM suttappayANaM / savvesiM sAhUNaM saahukiriaN| savvesiM sAvagANaM mukkhsaahnnjoge| savvasiM devANaM, savvesiMjIvANaM, houkAmANaM kallANAsayANaM mggsaahnnjoge| saMvignaH san yathAzakti, kim ? ityAha-seve sukRtam / etadevAha-anumode'hamiti prakramaH / sarveSAmarhatAM ' anuSThAnaM ' dharmakathAdi / evaM sarveSAM siddhAnAM - siddhabhAvaM ' avyAbAdhAdirUpam / evaM sarveSAmAcAryANAM / AcAraM / jJAnAcArAdilakSaNam / evaM sarveSAmupAdhyAyAnAM sUtrapradAnaM sadvidhivata / evaM sarveSAM sAdhUnAM ' sAdhukriyAM' satsvAdhyAyAdirUpAm / evaM sarveSAM zrAvakANAM 'mokSasAdhanayogAn / vaiyAvRttyAdIn / evaM sarveSAM 'devAnAM ' indrAdInAm, sarveSAM jIvAnAM, sAmAnyenaiva bhavitukAmAnAmAsannabhavyAnAM, 'kalyANAzayAnAM' zuddhAzayAnAM eteSAm / kiM ? ityAha-mArgasAdhanayogAn / sAmAnyena kuzalavyApArAnanumode, iti kriyAnuvRttiH / bhavanti caiteSAmapi mAgasAdhanayogAH, mithyAdRSTInAmapi guNasthAnakatvAbhyupagamAt / anabhigrahe sati praNidhizuddhimAhahou me esA aNumoaNA / sammaM vihipuvviA, sammaM suddhAsayA, samma paDivattirUvA, smmniriaaraa| paramaguNajuttaarahaMtAisAmatthao, aciMtasattijuttA hi te bhagavaMto, vIarAgA savvaNNU Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramakallANA, paramakallANaheU sattANaM, 'mUDhe amhi pAve,' aNAimohavAsie aNabhinne bhAvao, hiAhiANaM abhinne siA, ahianivitte siA, hiapavitte siA, ArAhage siA, uciapaDivattIe savvasattANaM sahiaMti / icchAmi sukkaDaM, icchAmi sukkaDaM, icchAmi sukkaDaM || bhavatu mamaiSA'numodanA, anantaroktA / samyagvidhipUrvikA, sUtrAnusAreNa / samyakuzuddhAzayA, karmavigamena / samyakpratipattirUpA, kriyArUpeNa | samyagniraticArA, sannirvahaNena / kuto bhavatu 1 ityAha- paramaguNayuktAIdAdisAmarthyataH / AdizabdAtsiddhAdiparigrahaH / prArthanAyAH saviSayatAmAha - acintyazaktiyuktA hi te bhagavanto'IdAdayaH, vItarAgAH, sarvajJAH, prAya AcAryAdInAmapyetadvItarAgAditvamastItyevamabhidhAnaM tadvizeSApekSaM svAha-parakalyANA AcAryAdayo'pi paramakalyANahetavaH, saccAnAM taistairupAyaiH sarva evaite ' mRDhAsmi pApa' eteSAM viziSTAnAM pratipattiM prati / anAdimohavAsitaH saMsArAnAditvena / anabhijJo bhAvataH paramArthataH / hitAhitayorabhijJaH syAmahametatsAmarthyena / tathA'hitanivRttaH syAM, tathA hitapravRttaH syAm / evamArAdhakaH syAmucitapratipattyA, sarvasatvAnAM saMbandhinyA / ki ? ityAha - svahitamiti / icchAmi sukRtaM 3, evaM vAratrayaM pAThaH / uttamametatsukRtAsevanaM, vizeSataH pRthaggatAnAM vanacchettRbaladevamRgodAharaNAt paribhAvanIyam / sUtrapAThe phalamAha sammaM paDhamANassa suNamANassa aNuppehamANassa, siDhilobhavaMti parihAryaMti vijjati asuhakammANubaMdhA / niraNubaMdhe vA'suhakamme bhagga sAmatthe suhapariNAmeNaM, kaDagabaje via vise, appaphale evame Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcasUtrasya Adhasatre zubhakarmAnubandhaphalanidarzanam // 38888888888888888888* siA,suhAvANijje siA, apuNabhAve siaa|| evametatsUtraM samyakpaThataH saMvegasAraM, tathA 'zRNvataH ' AkarNayataH anyasamIpAt, tathA'nuprekSamANasya arthAnusmaraNadvAreNa / kiM ? ityAha-zlathIbhavanti, mandavipAkatayA / tathA parihIyante, pudgalApasaraNena / tathA kSIyante nirmUlata evAzayavizeSAbhyAsadvAreNa / ke ? ityAha-azubhakarmAnubandhA bhAvarUpAH, karmavizeSarUpA vA / tataH kiM ? ityAha-niranubandha vA'zubhakarma yaccheSamAste / bhagnasAmarthya vipAkapravAhamaGgIkRtya zubhapariNAmenAnantaroditasUtraprabhavena / kimiva ? ityAha-kaTakabaddhamiva viSa mantrasAmarthyanAlpaphalaM syAt, alpavipAkamityarthaH / tathA sukhApaneyaM syAta, saMpUrNasvarUpeNaiva / tathA apunarbhAvaM syAtkarma, punstthaa'bndhktven| evamapAyaparihAraH phalatvenoktaH / idAnIM sadupAyasiddhilakSaNametadabhidhAtumAha tahA AsagalijaMti pariposijaMti nimmavijaMti suhakammANubaMdhA / sANubaMdhaM ca suhakammaM pagir3ha pagiThThabhAvajiaM niyamaphalayaM / suppautte via mahAgae suhaphale siA, suhapavattage siA, paramasuhasAhage siaa| apaDibaMdhamaaM asuhabhAvanirAhaNaM suhabhAvabIaMti, suppaNihANaM sammaM paDhiavvaM, samma soavvaM aNuppehiavvaMti // tathA AsakalIkriyante, AkSipyanta ityarthaH / tathA paripoSyante, bhAvopacayena / tathA nirmApyante parisamApti nIyante / ke ? ityAha--kuzalakarmAnubandhA iti bhAvaH / tataH kim ? ityAha--sAnubandhaM ca zubhakarma, AtyantikAnubandhApekSam / kiviziSTaM ? 38888888888888888KSXE.* // 7 // Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kim ? ityAha--'prakRSTaM' pradhAna, 'prakRSTabhAvArjitaM' zubhabhAvArjitamityarthaH / niyamaphaladaM, prakRSTasvenaiva / tadevaMbhUtaM kim ? ityAhasuprayukta iva mahAgadaH ekAntakalyANaH zubhaphalaM syAdanantaroditaM karma / tathA zubhapravartakaM syAdanubandhena / evaM paramasukhasAdhakaM syAt pAramparyeNa, nirvANAvahamityarthaH / yata evaM, ato'smAtkAraNAt ' apratibandhametat / pratibandharahitaM, anidAnamityarthaH / 'azubhabhAvanirodhena / azubhAnubandhanirodhenetyarthaH / zubhabhAvanAbIjamitikRtvaitatsUtraM 'supraNidhAnaM zobhanena praNidhAnena samyak prazAntAtmanA paThitavyaM ' adhyetavyam / zrotavyamanvAkhyAnavidhinA / ' anuprekSitavyaM paribhAvanIyamiti / na ca, "hou me esA aNumoaNA samma vihipubviA" ityAdinA nidAnapadametaditi mntvym| kliSTakarmabandhahetorbhavAnubandhinaH saMvegazUnyasya maharddhibhogagRddhAvasyavasAnasya nidAnatvAt / asya ca tallakSaNAyogAt / anIdRzasya cAnidAnatvAt / ArogyaprArthanAderapi nidAnatvaprasaGgAt / tathA cAgamavirodhaH- " AroggabohilAbhaM samAhivaramuttamaM deMtu " ityAdivacanazravaNAdityalaM prasaGgena / sUtraparisamAptAvavasAnamaGgalamAha namo namianamiANaM paramaguruvIarAgANaM / namo sesanamukkArArihANaM / jayau savvaNNusAsaNaM / paramasaMbohIe, suhiNo bhavantu jIvA, suhiNo bhavantu jIvA, suhiNo bhavantu jIvA // iti pAvapaDigyAya-guNabIjAhANasuttaM sammattaM // 1 // namo natanatebhyaH, devarSivanditebhya ityarthaH / kebhyaH ? ityAha-paramaguruvItarAgebhya iti yAvat / namaH zeSanamaskArAhebhya Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcasUtrasya // 8 // AcAryAdibhyo guNAdhikebhya iti bhAvaH / jayatu sarvajJazAsanaM, kutIrthApohena / paramasaMbodhinA varabodhilAbharUpeNa sukhino bhavantu, mithyAtvadopanivRttyA 'jIvAH prANina iti / asya vAratraya pAThaH, pApapratighAtena akuzalAnubandhAzravavyavacchedena guNabIjAdhAna, bhAvataH prANAtipAtaviramaNamiti tnyaasH| tathA'nuvandhato vicitravipAkAkarmAdhAnamityarthaH / etatsUcakaM sUtraM pApapratighAta-dharmaguNabIjAdhAnasUtraM samAptam / iti paJcasUtrakavyAkhyAyAM prathamasUtravyAkhyA samAptA // 1 // dvitIyasUtre dhrmshrddhaanntrmnnuvrtprtipttyupdeshH|| dvitIyaM sAdhudharmaparibhAvanAsUtram // adhunA dvitIyasUtravyAkhyA prastUyate-asya cAyamabhisaMbandhaH-iha dharmaguNabIjamAhitaM sattattadvaicitryAttattatkAlAdinimittabhedena vipacyate, etadAbhimukhyena / tata eva dharmaguNapratipattizraddhopajAyate, tasyAM samupajAtAyAM yatkarttavyaM tadabhidhAtumAha jAyAe dhammaguNapaDivattisaddhAe, bhAvijjA eesiM sarUvaM payaisuMdarattaM aNugAmittaM parovayArittaM paramatyaheuttaM / tahA duraNucarattaM, bhaMge dAruNataM, mahAmohajaNagattaM, bhUo dullahattaMti / evaM jahAsattae uciavihANeNaM accaMtabhAvasAraM pddivjijaa| taMjahA-thUlaga-pANAivAyaviramaNaM 1, thUlaga-musAvAyaviramaNaM 2. thUlaga-adattAdANaviramaNaM 3, thalaga-mehuNaviramaNaM 4, thUlaga-pariggahaviramaNa 5 miccaai|| jAtAyAM dharmaguNapratipattizraddhAyAM bhAvatastathAvidhakarmakSayopazamena bhAvayet, eteSAM svarUpaM dharmaguNAnAm / prakRtisundaratvaM // 8 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasaMzlezavizuddhayA / AnugAmukatvaM bhavAntaravAsanAnugamena / paropakAritva tathApIDAdinivRtyA / paramArthahetutvaM paramparayA mokSasAdhanatvena / tathA duranucaratvaM sadaivAnabhyAsAt / bhaGge dAruNatvaM bhagavadAjJAkhaNDanataH / mahAmohajanakatvaM dharmadUSakatvena / bhUyo durlabhatvaM vipakSAnubandhapuSTayeti bhAvaH, iti / evamuktena prakAreNa yathAzakti zaktyanurUpaM, na taddhAnyAdhikyAbhyAm / ucitavidhAnameva zAstroktena vidhinA / atyantabhAvasAraM mahatA praNidhAnabalena / pratipadyata dharmaguNAnna rAmasikayA pravRtyA, asyA viSAkadAruNatvAt / kiMbhUtAstAna ? ityAha-tadyathA-sthUlaprANAtipAtaviramaNa, sthUlamRpAvAdaviramaNa, sthUlAdattAdAnaviramaNaM, sthUlamaithunaviramaNaM, sthUlaparigrahaviramaNamityAdi / 'Adi' zabdAdivatAdyuttaraguNaparigrahaH / AdAvupanyAsazcaiSAm 'bhAvata itthameva prApteriti / ' uktaJca-" sammattami u laddhe paliyapuhatteNa sAvao hojaa| caraNovasamakhayANa sAgarasaMkhaM hotti // evaM apparivaDie, sammatte devamaNuyajammesu / aNNayaraseDhivajaM, egabhaveNaM ca savvAI" ityAdi / __paDivajiUNa pAlaNe jaijjA, sayANAgAhage siA, sayANAbhAvage siA, sayANAparatate siA, "ANA" hi mohavisaparamamaMto, jalaM rosAijalaNassa, kammavAhitigicchAsatyaM, kappapAyavo sivphlss|| pratipadya pAlane yateta, adhikRtaguNAnAm / katham ? ityAha-sadAjJAgrAhakaH sthAta, adhyayanazravaNAbhyAm / 'AjJA' Agama ucyate / sadAjJAbhAvakaH syAt, anuprekSAdvAreNa / sadAjJAparatantraH syAdanuSThAnaM prati / kimevaM ? ityAha-AjJA hi. mohaviSaparamamantraH, tadapanayanena / jalaM dveSAdijvalanasya, tadvidhyApanena / karmavyAdhicikitsAzAstraM, tatkSayakAraNatvena / kalpapAdapaH zivaphalasya, tadavandhyasAdhakatvena // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ X zrIpaMca dvitIyastre -patrasya dharmaviruddha tyaagopdeshH|| XXBABEO: vajijA adhammamittajogaM, ciMtijAbhiNavapAvie guNe, aNAibhavasaMgae a aguNe, udaggasahakAritaM adhammamittANaM, ubhayalogagarahiattaM asuhajogaparaMparaM ca // ___tathA varjayet ' adharmamitrayoga' akalyANamitrasambandham / cintayet abhinavaprAptAna 'guNAn sthUlaprANAtipAtaviramaNAdIna / anAdibhavasaGgatAMzvA'guNAn, sadaivAviratatvena / udagrasahakAritvaM, tatpApAnumatyAdinA / azubhayogaparaMparaM ca, akushlaanubndhtH|| pariharijA sammaM logaviruddhe, karuNApare jaNANaM, na khisAvija dhamma, saMkileso khuesA, paramabohibIamabohiphalamappaNotti / evamAloejA-na khalu itto paro aNattho, aMdhattama saMsArADavIe, jaNagamaNihAvAyANaM, aidAruNaM sarUveNaM, asuhANubaMdhamaccatthaM // tathA pariharetu samyag lokaviruddhAni tadazubhAdhyavasAyAdinibandhanAni / anukampAparo janAnAM, mAbhUtteSAmadharmaH / na khisayeddharma, na grhyejjnairityrthH| saMkleza evaiSA khisA'zubhabhAvatvena / paraM abodhibIjaM, tatpradveSeNa | abodhiphalamAtmana iti / janAnAM tannimittabhAvena / tathA evamAlocayetsUtrAnusAreNa / na khalvataH paro'nartho'bodhiphalAt / tatkAraNabhAvAdvA lokaviruddhatvAditi / andhatvametatsaMsArATavyAM hitadarzanAbhAvena / janakamaniSTa (eTA)pAtAnAM, narakAdyupapAtakAraNatayA / atidAruNaM svarUpeNa, saMklezapradhAnatvAt / azubhAnubandhamatyartha paramparopaghAtabhAveneti / ata evoktam-"lokaH khalvAdhAraH sarveSAM dharmacAriNAM yasmAt / tasmAllokaviruddha dharmavirUddhaM ca saMtyAjyam // " ityAdi / // 9 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SEXECOORS sevija dhammamitte vihANeNaM, aMdho vivANUkaTThae, vAhie viva vije, darido viva Isare, bhIo viva mahAnAyage, na io suMdarataramannAMta, bahumANajutte siA, ANAkaMkhI, ANApaDicchage, ANA avirAhage, aannaanipphaaygott|| tathA seveta dharmamitrANi ' vidhAnena / satpratipattyAdinA / andha ivAnukarSakAna, pAtAdibhayena / vyAdhivAn iva vaidyAna, duHkhabhayena / daridra ivezvarAna, sthitihetutvena / bhIta iva mahAnAyakAna, AzrayaNIyatvena / tathA na ito-dharmamitrasevanAt / sundarataramanyaditikRtvA bahumAnayuktaH syAt dharmamitreSu / AjJAkAGkSI adattAyAmasyAM teSAm / AjJApratIcchakaH pradAnakAle teSAmeva / AjJA'virAdhakaH prastutAyAM teSAmeva / AjJAniSpAdaka ityaucityena teSAmeva / paDivannadhammaguNArihaM ca vAhijA, gihisamuciesu gihisamAyAresu, parisuddhANuTTANe, parisuddhamaNakirie, parisuddhavaikirie, parisuddhakAyakirie // pratipannadharmaguNAhaM ca varteta, sAmAnyenaiva / ' gRhisamuciteSu gRhisamAcAreSu' nAnAprakAreSu, parizuddhAnuSThAnaH sAmAnyenaiva / parizuddhamanaHkriyaH zAstrAnusAreNa / parizuddhavAkakriyo'nenaiva / parizuddhakAyakriyo'nenaiva / etadvizeSeNAbhidhAtumAha vajijAuNegovaghAyakAragaM,garahaNijja, bahukilesaM, AyaivirAhagaM, smaarNbhN| na ciMtijA parapIDaM / na bhAvijA dINayaM / na gacchiajA harisaM / na sevijA vitahAbhinivesaM / uciamaNapavattage siaa| na Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMca satrasya vaa10|| dvitIyasUtre laabhocitdaanbhogaadikrnnvicaarH|| bhAsijjA aliaM, na pharusaM, na pesunnaM, nANibaDaM / hiamiabhAsage siA / evaM na hiMsijAbhUANi / na | giNhija adattaM / na nirikkhija paradAraM / na kujA aNatyadaMDaM / suhakAyajoge siaa| varjayedanekopaghAtakAraka sAmAnyena, garhaNIyaM prakRtyA, bahuklezaM pravRttI, 'AyativirAdhakaM / paralokapIDAkara, 'samArambha' aGgArakarmAdirUpam / tathA na cintayetparapIDAM (pIDanArtha) sAmAnyena / na bhAvayeddInatAM ksycidsNpryoge| na gacche dvarSa ksycitsNpryoge| na seveta 'vitathAbhinivezaM / atatvAdhyavasAyaM, ki tu ucitamanaHpravartakaH syAd vacanAnusAreNa / evaM na bhASetAnRtamabhyAkhyAnAdi na 'paruSaM niSThuraM, na paizUnyaM / paraprItihAri, 'nA'nibaddhaM vikayAdi, kiM tu hitamitabhASakaH syaatsuutrniityaa| evaM na hiMsyAd bhUtAni ' pRthivyAdIni / ' na gRhNIyAdadattaM stokamapi / na nirIkSeta paradAraM rAgataH / na kuryAdanarthadaNDaM apadhyAnAcaritAdi, kiM tu zubhakAyayogaH svAta, AgamanItyA // tadA lAhociadANe, lAhociabhoge, lAhociaparivAre, lAhocianihikare siaa| asaMtAvage parivArassa, guNakare jahAsattiM, aNukaMpApare nimmame bhAveNaM / evaM khu tapAlaNeci dhammo, jaha annapAlaNatti / savve jIvA puDho puDho, mamattaM baMdhakAraNaM // __ tathA lAmocitadAnaH aSTabhAgAdyapekSayA / tathA lAmocitabhogaH aSTabhAgAdyapekSayA / lAbhocitaparivAraH caturbhAgAdibharttavyaparimANeNa / lAbhocitanidhikAraH syAta, caturbhAgAdyapekSayaiva / uktazcAtra laukikaiH-"pAdamAyAnidhi kuryAtpAdaM vittAya barddhayet / Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmopabhogayoH pAdaM, pAdaM bharttavyapoSaNe " // tathA'nyairapyuktam-- " AyAdarddha niyuJjIta, dharme yadvA'dhikaM sataH / zeSeNa zeSaM kurvIta, yatnatastucchamaihikam " || ityAdi / tathA asantApakaH parijanasya syAditi varttate zubhapraNidhAnena / guNakaro yathAzakti bhavasthitikathanazIlatvena / anukampAparaH pratiphalanirapekSatayA / nirmamo bhAvena bhavasthityAlocanAt / ka evaM guNaH syAt ? ityAha-evaM yasmAttatpAlane'pi dharmaH, jIvopakArabhAvAt / yathA'nyapAlana iti jIvavizeSeNa / kimityetadeva ? na, ityAha- sarve jIvAH pRthaka pRtha varttante, svalakSaNabhedena kiM tu mamatvaM bandhakAraNaM, lobharUpatvAt / uktaJca - saMsArAmbunidhau saccAH karmormiparighaTTitAH / saMyujyante viyujyante, tatra kaH kasya bAndhavaH " / / tathA - " atyAyate'smin saMsAre, bhUyo janmani janmani / sattvo naivAtyasau kazvidyo na bandhuranekadhA " / / ityAdi, sarvathA ? paribhAvanA mAtrametatsvajano na svajana iti // tahA tesu tesu samAyAresu sai samaNNAgae siA, amugehaM amugakule amugasisse amugadhammaTThANaTThie / na me virANA, na me tadAraMbhI, buDDhI mameassa, eamitya sAraM, eamAyabhUaM, eaM hiaM, asAramaNNaM savvaM, visesao avihigahaNeNaM / evamAha tilogabaMdhU paramakAruNige sammaM saMbuDe bhagavaM arahaMteti / evaM samAlocia tadaviruddhesu samAyAresu sammaM vahijA, bhAvamaMgalameaM tanniSpattIe || tathA teSu teSu samAcAreSu gRhisamuciteSviti vartate, smRtisamatvAgataH syAt AbhogayuktaH / kathaM ? ityAha-amuko'haM devadattAdinAmA | amuka ikSvAkkAdyapekSayA / amukaziSyo dharmataH, tattadAcAryApekSayA / amukadharmasthAnasthitaH aNuvratAdyapekSayA / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMca | dvitIyasUtre sUtrasya dharma eva maraNoSa dham // na mama tadvirAdhanA sAMpratam / na mama tadArambhaH, virAdhanArambhaH / tathA vRddhirmamaitasya dharmasthAnasya / etadatra sAraM dharmasthAnam / etadAtmabhUtamAnugAmukatvena / etaddhitaM sundarapariNAmatvena / asAramanyatsarvamarthajAtAdIti / vizeSato'vidhigrahaNena vipAkadAruNatvAt / yathoktam-" pApenaivArtharAgAndhaH, phalamAnoti yakvacit / baDizAmipayattattu, vinA nAzaM na jIryati " iti / etadevamevetyAha-evamAha trilokabandhuH, samupacitapuNyasaMbhAraH paramakAruNikaH tathAbhavyatvaniyogAt / samyaka saMbuddho'nuttarabodhibIjataH / bhagavAnahana saccavizeSa iti / evaM samAlocya ' tadaviruddheSu ' adhikRtadharmasthAnAviruddheSu samAcAreSu vicitreSu samyag vrtet| sUtranItyA bhAvamaGgalametadvidhinA varttanaM, taniSpatteradhikRtasamAcAraniSpatteriti // tahA jAgarija dhammajAgariAe, ko mama kAlo? kimaassa uciaM?asArA visayA, niamagAmiNo, virasAvasANA / bhIsaNo maccU, savvAbhAvakArI, avinAyAgamaNo, aNivArANijjo puNo puNo'NubaMdhI / dhammo eassa osaha, egaMtavisuddho, mahApurisasevio, savvahiakArI niraiAro paramANaMdaheU // tathA jAgRyAt bhAvanidrAviraheNa / dharmajAgarayA tatvAlocanarUpayA / ko mama kAlaH ? vayo'vasthArUpaH / kimatasyocitaM ? dharmAdyanuSThAnam / ' asArA viSayAH / tucchAH zabdAdayo, 'niyamagAmino viyogAntAH, 'virasAvasAnAH pariNAmadAruNAH / tathA bhayAnako mRtyuH, mahAbhayajananaH / sarvAbhAvakArI tatsAdhyArthakriyA'bhAvAt / avijJAtAgamanaH, adRzyasvabhAvatvAnmRtyoH / anivAraNIyaH, svajanAdibalena / punaH punaranubandhI, anekayonibhAvena / dharma etasyauSadhaM, mRtyoAdhikalpasya / kiviziSTaH ? Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SXEKX***888888888888888833 ityAha-' ekAntavizuddhaH / nivRttirUpaH, 'mahApuruSasevitaH / tIrthakarAdisevitaH, sarvahitakArI maitryAdirUpatayA / niraticAro yathAgRhItaparipAlanena / paramAndahetuH, nirvANakAraNamityarthaH // namo imassa dhammassa / namo eadhammapagAsagANaM / namo eadhammapAlagANaM / namo eadhammaparUvagANaM / namo eadhammapavanagANaM / icchAmi ahamiNaM dhamma paDivajittaeM, samma maNavayaNakAyajogehiM / hou mameaM kallANaM, paramakallANANaM jinnaannmnnubhaavo| suppaNihANamevaM ciMtijA puNo puNo, eadhammajuttANamavavAyakArI siaa| pahANaM mohaccheaNameaM / evaM visujjhamANe bhAvaNAe,kammApagameNaM uvei eassa juggayaM / tahA saMsAraviratte saMviggo bhavai, amame aparovatAvI, visuddhe visuddhamANabhAve // // iti sAhudhammaparibhAvaNAsuttaM sammattaM // 2 // nama etasmai dharmAya, anantaroditarUpAya / nama etaddharmaprakAzakebhyo'haGgyaH / nama etaddharmapAlakebhyo ytibhyH| nama etaddharmapratipattRbhyaH zrAvakAdibhyaH / icchAmyahamenaM dharma pratipattum / anenaittpksspaatmaah-smygmnovaakkaayyogaiH| anena tu saMpUrNapratipattirUpaM praNidhivizeSamAha-bhavatu mamaitatkalyANaM; adhikRtadharmapratipattirUpaM, paramakalyANAnAM jinAnAmanubhAvataH, tadanugraheNetyarthaH / supraNidhAnamevaM cintayet punaH punaH / evaM hi svAzayAdeva tannimitto'nugraha iti / tathA etaddharmayuktAnAM yatInAmavapAtakArI syAm AjJAkArIti bhAvaH / pradhAna modacchedanametat / tadAjJAkAritvaM tanmohacchedanayoganiSpatyaGgatayeti hRdayam / evaM kuzalAbhyAse Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIvastre zrIpaMca sUtrasya / 12 // sAdhudharma vizuddhyamAno vizuddhayamAna etatsevaka iti prakramaH | bhAvanayoktarUpayA karmApagamena hetunA, upaiti etasya dharmasya yogyatAm, etadevAha-tathA saMsAraviraktastaddoSabhAvanayA, saMvigno bhavati mokSArthI, ' amamaH' mamatvarahitaH, 'aparopatApI' parapIDAparihArI, vizuddhaH ' granthyAdibhedena, vizuddhathamAnabhAvaH: zubhakaNDakavRddhathA / iti sAdhudharmaparibhAvanAsUtraM samAptam / bhAvataH sAdhudharmaprAptyupAyamRtArthasUcaka sUtraM samAptam // iti paJcasUtrakavyAkhyAyAM dvitIyasUtravyAkhyA samAptA / / pribhaavitkrtvyopdeshH|| tRtIyaM pravrajyAgrahaNavidhisUtram // adhunA tRtIyasUtravyAkhyA prakramyate-asya cAyamabhisaMbandhaH / anantarasUtre jAtAyAM dharmaguNapratipattizraddhAyAM yatkarttavyaM tadu ktam, tacca kurvatA sAdhudharmaH paribhAvito bhavati, tasmin paribhAvite yatkarttavyaM tadabhidhAtumAha paribhAvie sAhudhamme jahAdiaguNe, jaijjA sammameaM paDivajjittae / aparovatAvaM, parovatAvo hi tappaDivattivigdha, aNupAo khu eso, na khalu akusalAraMbhao hi / appaDibuddha kahiMci paDibAhijjA ammApiare / ubhayalogasaphalaM jIviaM, samudAyakaDA kammA samudAyaphalatti / evaM sudIho a viogo| aNNahA egarukkhanivAsisauNatullameaM / uddAmo macca paJcAsaNNo a| dullahaM maNuattaM samuddapaDiarayaNalAbhatullaM / aippabhUA aNNe bhavA dukkhabahulA mohaMdhayArA akusalANubaMdhiNo ajuggA suddhadhammassa / PAT // 12 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juggaM ca eaM poabhUaM bhavasamudde, juttaM sakajje niuMjiuM, saMvaraThThahachi, nANakaNNadhAraM tavapavaNajavaNaM / 'khaNe dullahe' savvakajjovamAIe siddhisAhagadhammasAhagatteNa / uvAdeA ya esA jIvANaM; jaM na imIe jammo, na jarA, na maraNaM, na iTThaviogo, nANiTThasaMpaogo, na khuDA, na pivAsA, na aNNo koi doso, savvA aparataMtaM jIvAvatthANaM asubharAgAirahiaM saMtaM ' sivaM ' avvAbAhaMti // paribhAvite sAdhudharme anantarasUtroditena vidhinA, yathoditaguNaH saMsAraviraktaH saMvipraH amamaH aparopatApI vizuddhaH vizuddhayamAnabhAvaH san, yateta samyagvidhinA'muM dharma pratipattum / kathaM ? ityAha- aparopatApamiti kriyAvizeSaNam / kimetadAzrIyate ! ityAha-- paropatApo hi tatpratipattivighnaH paropatApo yasmAddharmapratipattyantarAyaH / etadevAha -- anupAya evaiSa dharmapratipattau paropattApaH / kathaM 1 ityAha-na khalvakuzalArambhato hitam / akuzalArambhazca dharmapratipattAvapi paropatApaH / na cAnyastatra, prAyo'yaM saMbhavatIti / saMbhaviparihArArthamAha- apratibuddhau kathaJcitkarmavaicitryataH, pratibodhayenmAtApitarau / na tu prAyo mahAsavasyaitAvapratibuddhau bhavata iti / kathaJcit 1 ityAha-ubhayalokasaphalaM jIvitaM prazasyata iti zeSaH / tathA samudAyakRtAni karmANi, prakramAcchubhAni samudAyaphalAnIti / anena bhUyo'pi yogAkSepaH / tathA cAha evaM sudIrgho viyogaH bhavaparamparayA sarveSAmasmAkamiti prakramaH / anyathaivamakaraNe ekavRkSanivAsizakunatulyametacceSTitamiti zeSaH / yathoktam - " vAsavRkSaM samAgamya, vigacchanti yathA'NDajAH niyataM viprayogAntastathA bhUtasamAgamaH // " ityAdi / etadeva spaSTayannAha - uddAmo mRtyuH anivAritaprasaraH pratyAsannazcAlpAyuSvena / tathA 3 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcasUtrasya tRtIyasce saMsAranidanim // durlabhaM manujatvaM, bhavAbdhAviti zeSaH / ata evAha-samudrapatitaratnalAbhatulyaM, atidurApamityarthaH / kutaH 1 ityAha-atiprabhUtA anye bhavAH pRthivIkAyAdisaMbandhinaH kAyasthityA / yathoktam-" assaMkhosappiNi-sappiNIo egindiyANa u cauNhaM / tA ceva u aNatA, vaNassatIe u bodhabbA " // 1 // ete ca duHkhabahulA utkaTAsAtavedanIyA mohAndhakArAstadudayatIvratayA, akuzalAnubandhinaH prkRtyaa'sccessttaahetutven|| yata evamataH-ayogyAH zuddhadharmasya cAritralakSaNasya, yogyaM caitanmanujatvam / kiviziTam ? ityAha-potabhUtaM bhavasamudre, taduttArakatvena / yata evamato yuktaM svakArye niyoktuM dharmalakSaNe / kathaM ? ityAha-saMvarasthagitacchidraM, chidrANi prANAtipAtA'viramaNAdIni / tathA jJAnakarNadhAramabhIkSNaM tadupayogataH / tapaHpavanajavanaM, anazanAdyAsevanatayA / evaM yuktaM svakArye niyoktum / ki? ityata Aha-kSaNa eSa durlabhaH / kSaNaH prastAvaH sarvakAryopamAtIta eSaH / kathaM ? ityAha-siddhisAdhakadharmasAdhakatvena hetunA, upAdeyA caiSA jIvAnAM siddhireva / yannAsyAM siddhau janma prAdurbhAvalakSaNam / na jarA, vayohAnilakSaNA / na maraNaM, prANatyAgalakSaNam / neSTaviyogaH, tadabhAvAt / nAniSTasaMprayogo'ta eva hetoH| na kSud, bubhukssaaruupaa| na pipAsA, udkecchaaruupaa| na cAnyaH kazciddoSaH, zItoSNAdiH / sarvathA'paratantraM jIvAvasthAnaM, asyAM siddhAviti prakramaH / azubharAgAdirahitametadavasthAnam / etadeva vizeSyate-zAntaM zivamavyAbAdhamiti / zAntaM zaktito'pi krodhAdyamAvena / zivaM sakalAzivA'bhAvataH / avyAvAgha, niSkriyatveneti // vivarIo a saMsAro imIe aNavA asahAvo / "ittha khalu suhAIva asuhI, saMtamasaMtaM, suviNuvva Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savvamAlamAlati / tA alamitya paDibaMdheNaM / kareha me aNuggaha " / ujjamaha eaM vucchidittae / ahaMpi tumhA sAmi / nivviNNo jammamaraNehiM / samijjhai a me samIhiaM guruppabhAveNaM / evaM sesevi bohijjA / tao samameehiM sevijja dhammaM / karijjociakaraNijjaM, nirAsaMso u savvadA eaM paramamuNisAsaNaM // viparItazca saMsAro'syAH siddherjanmAdirUpatvAt sarvopadravAlayo / yathAha - " jarAmaraNadaurgatyavyAdhayastAvadAsatAm, manye janmApi vIrasya, bhUyo bhUyastrapAkaram " // 1 // ata evAha - anavasthitasvabhAvaH saMsAraH / "atra khalu sukhyapya sukhI paryAyataH, sadasyasatparyAyata eva / svama iva, sarvamAlamAlamAsthA'bhAveneti / yata evaM tadalamatra pratibaMdhena saMsAre, kuruta mamAnugraham" / kathaM ? ityAha-udyacchatainaM vyavacchettuM | saMsAraM yUyam / ahamapi yuSmAkamanumatyA sAdhayAmyetadvayavacchedanam / kimiti ? ata Aha-- nirviNNo janmamaraNAbhyAM saMsArAgAmibhyAm / samRddhyati ca mama samIhitaM saMsAravyavacchedanaM, guruprabhAvena / evaM zeSANyapi bhAryAdIni bodhayedaucityopanyAsena / tataH samamebhirmAtApitrAdibhiH seveta dharma cAritralakSaNam / kathaM 1 ityAha- nirAzaMsa eva sarvadA, ihalokaparalokAbhyAm / etatparamamunizAsanaM vItarAgavacanamityarthaH // abujhamANe a, kammapariNaIe vihijjA, jahAsatiM taduvakaraNaM AovAyasuddhaM samaIe / kaNNuA khu esA / karuNA ya, dhammappahANajaNaNI jaNammi / tao aNuNNAe paDivajjijja dhammaM / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcasUtrasya // 14 // mAtApitrAdita, ahANAmammArAhaNaM kha tRtIyastre dIkSArtha mAtApitaparityAgajJAtam // aNNahA, aNuvahe ceva uvahijutte siaa| 'dhammArAhaNaM khu hiaNsvvsttaannN| tahA taheaMsaMpADijjA / savvahA apaDivajamANe caijjA te, aTThANagilANosahatthacAganAeNaM // ___ abudhyamAneSu ca mAtApitrAdiSu karmapariNatyA hetubhUtayA, vidadhyAt / yathAzakti, zaktyanusAreNa tdupkrnnmrthjaataadiityrthH| ki ? kAraNe kAryopacArAt / kiMbhUtaM ? ityAha-AyopAyazuddhaM svamatyA / tato'nyasaMbhUtirAyaH, kalAntarAdirupAyaH / kimetadevaM kuryAt ? ityAha-kRtajJataivaiSA vartate / karuNA ca kiviziSTeyaM ? ityAha-dharmapradhAnajananI jane shaasnonntinimittmityrthH| tato'nujJAtaH san mAtApitrAdimiriti prakramaH / pratipadyeta dharma cAritralakSaNam / anyathaivamapi tadanujJA'bhAve / anupadha eva, bhAvataH / upadhiyuktaH syAd, vyAjavAna syAdityarthaH / uktaJca-nirmAya eva bhAvena, mAyAvAMstu bhavetvacit / pazyetsvaparayoryatra sAnubandhahitodayam // // evaM ca dharmArAdhanameva hitaM sarvasattvAnAmiti / tathA tathaiva duHsvapnAdikathanena saMpAdayeddharmArAdhanaM, sarvathApratipadyamAnAn / amunA'pi prakAreNa tyajettAn mAtApitrAdIn / asthAnaglAnauSadhArthatyAgajJAtena, jJAtamudAharaNam / etadevAha se jahA-nAmae kei purise, kahaMci kaMtAragae ammApiisamee, tappaDibaDhe vaccijA / tesiM tattha niamaghAI purisamittAsajjhe saMbhavaosahe mahAyaMke siA / tatya se purise, tappaDibaMdhAo evamAlocia 'na bhavaMti ee niamao osahamaMtareNa, osahabhAve a saMsao, kAlasahANi a eANi' / tahA saMThavia saMThavia tadosahanimittaM savittinimittaM ca, cayamANe sAhU / esa cAe acAe / acAe ceva caae| phalamitya pahANaM buhANaM, dhIrA eadNsinno|| // 14 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadyathA-nAma kazcitpuruSo vivakSitaH kathaJcitkAntAragataH san mAtApitRsametaH, bhAryApupalakSaNametat, tatpratibaddho vrajet / tayormAtApitrostatra kAntAre, niyamaghAtI puruSamAtrAsAdhyaH saMbhavadauSadhaH mahAtaGkaH syAt / AtaGka sadyoghAtI rogaH / tatrAsau puruSaH, tatpratibandhAnmAtApitRpratibandhena, evamAlocya - na bhavata etau mAtApitarau niyamata, auSadhamantareNauSadhaM vinA / auSadhabhAve ca saMzayaH, kadAcidbhavato'pi kAlasaha caitau mAtApitarau / tathA tena vRtyAcchAdanAdinA prakAreNa saMsthApya saMsthApya tadauSadhanimittaM, tayormAtApi - trorauSadhArtha, svavRttinimitaM ca AtmavRttyartha ca tyajan sAdhuH zobhanaH / kathaM 1 ityAha- 'eSa tyAgo 'tyAgaH, saMyogaphalatvAt / atyAga eva tyAgo, viyogaphalatvAt / yadi nAmaitraM, tataH kim ? ityAha- 'phalamatra pradhAnaM' budhAnAM paNDitAnAm / dhIrA etaddarzinaH, nipuNabuddhyA phaladarzinaH // sa te osahasaMpAyaNeNa jIvAvinA / saMbhavAo purisociameaM / evaM, sukkapakkhie mahApurise saMsArakaMtAra paDie ammApiisaMgae dhammapaDibaDe viharijjA / tesiM tattha niamaviNAsage, apattabIjAipurisamittAsajjhe, saMbhavaMtasammattAiosahe, maraNAivivAge, kammAyaMke siA / tattha se sukkapaklie purise dhammapabaMdhAo, evaM samAlocia - viNassaMti ee avassaM sammattAiosahaviraheNa / tassa saMpADaNe vibhAsA | kAlasahANi a eANi vavahArao / tahA saMThavia saMThavia, ihalogaciMtAe tesiM sammattAiosahanimittaM, visiTThagurumAi bhAveNa savittinimittaM ca, kiJcakaraNeNa cayamANe, saMjamapaDivattIe, sAhu Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcasUtrasya // 15 // SXXXXXXX** siddhIe, 'esa cAe acAe' tattabhAvaNAo / 'acAe ceva cAe' micchaabhaavnnaao| tattaphalamittha pahANaM | tRtIyasUtre paramatthao / dhIrA eadaMsiNo AsannabhavvA / / dIkSArtha. saH puruSaH tau mAtApitarau auSadhasaMpAdanena jIvayet / saMbhavatyetadata evAha-saMbhavAtpuruSocitametadyadutetthaM tyAga iti / mAtApitaeSa dRSTAnto'yamarthopanaya ityAha-evaM zuklapAkSiko mahApuruSaH parIttasaMsAra ityarthaH / yathoktam-" jassa avaDDo poggalapariyaTTo tyAgo'sesaoasaMsAro / so sukkapakkhio khalu, ahige puNa knnhpkhkhiio"||1|| kimayaM ? ityAha-saMsArakAntArapatitaH san mAtApitRsaGgata upalakSaNametat, bhAryAdInAM dharmapratibaddho viharet / tayormAtApitrostatra saMsArakAntAre niyamavinAzakaH, aprAptabIjAdi- tyAga eva / puruSamAtrAsAdhyaH, saMbhavatsamyaktvAdyauSadhaH, maraNAdivipAkaH, karmAtaGkaH syAt / kliSTaM karmetyarthaH / tatrAsau zuklapAkSikaH puruSaH, dharmapratibandhAddhetoH, evaM samAlocya-vinazyata etau mAtApitarau, avazyaM-samyaktvAdyauSadhaviraheNa samyaktvAdyaupadhAbhAvena / tatsaMpAdane samyaktvAdyauSadhasaMpAdane vibhASA, kadAcidetatsaMpAdayituM zakyate, kadAcinna, ityevaMrUpA / kAlasahau caitau vyavahArataH / tathA jIvanasaMbhavAnnizcayatastu na / yathoktam-AyuSi bahUpasarge, vAtAhatasalilabudbudAnityatare / ucchvasya nizvasiti yaH, supto vA yadvibudhyate taccitram " // 1 // tathA tena sauhityApAdanaprakAreNa saMsthApya saMsthApya, ihalokacintayA tayormAtApitroH samyaktvAdyauSadhanimittaM, viziSTagurvAdibhAvena dharmakathAdibhAvAt / svavRttinimittaM ca, kRtyakaraNena hetunA tyajansaMyamapratipattyA, tau mAtApitarau, sAdhudharmazIlaH siddhau siddhivissye| kimityetadevaM ? ityAha-'eSa tyAgo'tyAga'stattvabhAvanAtastaddhitapravRtteH / 'atyAga eva tyAgo' 14 mithyaabhaavnaatstdhitprvRtteH| tasvaphalaM sAnubandhamatra pradhAnaM budhAnAM paramArthataH, paramArthena / dhIrA etaddarzina AsannabhavyA, nAnye // // 15 // X*38*83* Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BEBEEXXXBEEEXXXXXXXXXXXX sa te sammattAiosahasaMpADaNeNa jIvAvijA acaMtiaM, amaraNAvaMjhabIajogeNaM / saMbhavAo supurisociameaM, duppaDiArANi a ammApiINi / esa dhammo syaannN| bhagavaM ittha nAyaM, pariharamANe akusalANubaMdhi ammApiisogaMti / evamaparovatAvaM savvahA, sugurusAve pUhattA bhagavate vaairAge sAha a, tosiMUNa vihavociaM kivaNAI, suppauttAvassae, suvisuddhanirmitte, samahivAsie, visujjhamANo mahayA pamoeNaM, samma pavvaijjA, loadhammahiMto loguttaradhammagamaNeNa / esA jiNANamANA 'mahAkallANatti', na virAhiavvA buheNaM, mahANatyabhayAo siddhikaMkhiNA // // iti pavvajjAgahaNavihisuttaM sammattaM // sa zuklapAkSikaH puruSaH tau mAtApitarau samyaktvAdyauSadhasaMpAdanena jIvayedAtyantikam / kathaM ? ityAha-amaraNAvandhyabIjayogena, caramamaraNAvandhyakAraNasamyaktvAdiyogenetyarthaH / saMbhavatyetadata evAha-saMbhavAtsupuruSocitametad , yadutaivaM tattyAga iti / kimiti ? ata Aha-duSpratikArI, mAtApitarau iti kRtvA eSa dharmaH satAM satpuruSANAM / bhagavAnatra jJAtaM, mahAvIra eva pariharan garbhAbhigrahapratipattyA'kuzalAnubandhinam / tathA karmapariNatyA mAtApitRzokaM prvrjyaagrhnnodbhvmiti| uktaJca-"aha sattamammi mAse, gambhattho cevabhiggahaM geNhe / NAhaM samaNo hoha, ammApiyare jiyaMtammi" // 1 // prastutanigamanAyAha-evamaparopatApaM sarvathA samyak pravrajediti yogaH / vidhizeSamAha-sugurusamIpe, nAnyatra, pUjayitvA bhagavato vItarAgAna jinAn, tathA sAdhUna yatIna toSayitvA, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcasUtrastha caturthastre vimavocitaM kRpaNAdIna, duHkhitasattvAnityarthaH / suprayuktAvazyakaH, samucitena nepathyAdinA suvizuddhanimittaH, pratiyoga samamivAsitA guruNA gurumantreNa, vizuddhayamAno mahatA pramodena lokottareNa samyagbhAvavandanAdizuddhathA pravrajet / kimuktaM bhavati ? lokadharmebhyaH sabalebhyaH lokottaradharmagamanena, prakarSeNa vrajedityarthaH / eSA jinAnAmAjJA, yaduvaM prabajitavyam / iyaM ca mahAkalyANeti kRtvA, na virAdhitavyA budhena, nAnyathA kartavyetyarthaH / kasmAd ! ityAha-mahAnarthabhayAt / nAjJAvirAdhanato'nyo'narthaH / arthavattadArAdhaneti / ata evAha-siddhikAGkSiNA muktyarthineti / na khalvAjJArAdhanAto'nyaH siddhipatha iti bhAvanIyam / pravrajyAgrahaNavidhisUtra samAptam / tattvataH pravrajyAgrahaNavidhyarthasUcakaM sUtraM samAptam // // pazcasUtrakavyAkhyAyAM tRtIyasUtravyAkhyA samAptA // prvrjyaapripaalnvidhiH|| turya pravrajyAparipAlanAsUtram // sAmmataM caturthasUtravyAkhyA''rabhyate / asya cAyamabhisambandhaH-anantarasUtre sAdhudharme paribhAvite yatkarttavyaM taduktam, tacca vidhinA pravrajyA grAhyetyetat / asya caryAmabhidhAtumAha sa evamabhipavvaie samANe, suvihibhAvao kiriAphaleNa jujai / visuddhacaraNe mahAsatte na // 16 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivnymei| eaabhAve'bhippeasiDI vAyapavittIo / nAvivajatthoNuvAe payacha / uvAo a sAhago niameNa / tassa tattacAo; aNNahA aippasaMgAo nicchymymeaN|| ___ . sa prastuto mumukSuH, evamuktena vidhinA'bhipravajitaH san, suvidhibhAvataH kAraNAt kriyAphalena yujyate, samyakriyAtvAdadhikRtakriyAyAH / sa eva vizeSyate-vizuddhacaraNo mahAsattvaH, yata evaMbhUtaH, ato na viparyayameti mithyAjJAnarUpam / etadabhAve viparyayAbhAve'bhipretasiddhiH sAmAnyenaiva / kRtaH 1 ityAha-upAyapravRtteH / iyameva kutaH ? ityAha-nAviparyasto'nupAye pravartate / evmevaaviprystsyaaviprysttaa| yadutopAye pravRttiranyathA tasminneva viparyayaH / evamapi kim ? ityAha-upAyacopeyasAdhako niyamena kAraNa kAryAvyabhicArItyarthaH / atajananasvabhAvasya tatkAraNatvAyogAdatiprasaGgAt / etadevAha-tatsvatatvatyAga evopAyasvatattvatyAga evAnyathA svamupeyamasAdhayataH / kutaH ? ityAha-atiprasaGgAt / tadasAdhakatvAvizeSeNAnupAyasyApyupAyatvaprasaGgAt / na caivaM vyavahAroccheda AzaGkanIya ityAha-nizcayamatametaditi sUkSmabuddhigamyam // se samaliTThakaMcaNe, samasattumitte, niattaggahadukkhe, pasamasuhasamee, sammaM sikkhamAiai / gurukulavAsI, gurupaDibaDe, viNAe, bhUatthadarisI, "na io hiaM tattaMti" manai, sussUsAiguNajutte, 'tttaabhinivesaavihipre| paramamaMtotti ahijai sutaM, baddhalakkheH AsaMsAvippamukke, AyayaTThI / sa tamavei savvahA / tao sammaM niujai / eaM dhIrANa sAsaNaM / aNNahA aNiogo / avihigahiamaMta kAraNa kAryAvyabhicAra ysttaa| yadutopAye pravRttiranyathA tasmita: / iyameva kRtaH ? ityAha-nApial Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMca caturtharane sUtrasya gurukula vAsa nAeNa, aNArAhaNAe na kiMci, tadaNAraMbhAo dhuvaM / ittha0 maggadesaNAe dukkhaM avadhAraNA appddivttii| nevamahIamahIaM avagamaviraheNa, na esA maggagAmiNo, virAhaNA aNatthamuhA / asthaheU tassAraMbhAo dhuvaM / ittha maggadesaNAe aNabhiniveso / paDivattimittaM kiriAraMbho / evaMpi ahIaM 'ahIaM avagamalesajogao / ayaM sabIo nizrameNa | maggagAmiNo khu esA / avAyabahulassa niravAe jahodie suttuttakArI havai, pavayaNamAisaMgae paMcasamie tigutte, aNatyapare / eaJcAe aviattassa sisujaNaNIcAyanAeNa | viatte ittha kevalI, eaphalabhUe, sammameaM viANai, duvihAe prinnaae|| sa eva samabhipravrajitaH samaloSTakAJcanaH san sarvathA samazatrumitraH / evaM nivRttAgrahaduHkhaH, ataH sa prazamasukhasametaH / adhikAritayA samyak zikSAmAdatte, grahaNAsevanArUpAm / kathaM ? ityAha-gurukulavAsI, tadanirgamanena / gurupratibaddhaH, tadbahumAnAt / | vinIto bAhyavinayena / bhUtArthadarzI tattvArthadarzI, na ito gurukulavAsAt hitaM, tattvamiti manyate vacanAnusAritvAt / vacanaM ca-NANassa hoi bhAgI, thirayarao IsaNe caritte ya / dhaNNA AvakahAe, gurukulavAsaM Na muMJcati " // 1 // sa khalvatra zuzrUSAdiguNayuktaH, zuzrUSA 1 zravaNa 2 grahaNa 3 dhAraNA 4 vijJAne 5 hA' 6 poha 7 tatvAbhinivezAH 8 prajJAguNA ityetdyuktH| tattvAminivezAdvidhiparaH san, ki ? ityAha-paramamantro rAgAdiviSaghnatayeti kRtvA'dhIte sUtraM pAThazravaNAbhyAm / kiviziSTaH san ? ityAhabaddhalakSo'nuSTheyaM prati / AzaMsAvipramuktaH ihalokAdhapekSayA AyatArthI mokSArthI, ata eva sa evaMbhUtaH tatsUtramavaiti / sarvathA yAthA XXXXXXX Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathyena / tataH kiM ? ityAha-tato'vagamAtsamyagniyuGakte tatsUtra; etaddhIrANAM zAsana; yadutaivamadhItaM samyagniyuktamiti / anyathA' vidhyadhyayaneniyogaH,niyogAdanyo'niyogaH, viparyayAdaniyoga ityarthaH / ata evAha-avidhigRhItamantrajJAtena tatrApi grahAdibhAvAdviparyayAdayoga eva / anArAdhanAyAmekAntena pravRttasya, na kiJcidiSTamaniSTa vA phalam / mokSonmAdAdi, sadanuSThAna hi mokSaphalameva / yathoktam-"zrAmaNyasya phalaM mokSaH, pradhAnamitarat punaH / tatvato'phalameveha, jJeyaM kRSipalAlavat " // 1 // bhaGgasyApyunmAdAyeva / yathoktam-" ummAdaM ca lamejA, rogAtaI va pAuNo dIhaM / kevalipaNNatAo dhammAovAvi bhNsejjaa"||1||n punarasamyaktvameva, kathamatrAnArAdhanAyAM na kiJcit ? ityAha tadanArambhato dhruvaM, tattvatastasyAnArambhAt / na cAnyasminnevodbhavatyatiprasaGgAt / ihaiva liGgamAha-atrAnArAdhanAyAM mArgadezanAyAM tAcikAyAM duHkhaM zrRNvato bhavati / uktazca zuddhadezanA hi 'kSudrasattvamRgayUthasaMtrAsanasiMhanAdaH / tathA avadhIraNA manAglaghutarakarmaNo na duHkham / tathA apratipattistato'pi laghutarakarmaNo nAvadhIraNA / tataH kim ! ityAha naivamanArAdhanayA'dhItam adhItaM sUtra' tattvataH / kutaH ? ityAha-avagamaviraheNa samyagavabodhAbhAvena / naiSA mArgagAmina ekAntamanArAdhanA bhavati / samyaktvAdibhAve sarvathA satkriyAyogAt / ata evAha-virAdhanA prakramAdadhyayanasya anarthamukhA unmAdAdibhAvena / ayaM ca gurutrdossaapekssyaayhetuH| pAramparyeNa mokSAGgamevetyarthaH / kuta? ityAha- tasyArambhAd dhruvaM, mokSagamanasyaivArambhAva / kaNTakajvaramohopetamArgagantRvat / ukta-"munermArgapravRttiryA, sA sadoSA'pi saiva hi / kaNTakajvarasamohayuktasyeva sadadhvani " // 1 // etadbhAve liGgamAha-atra virAdhanAyAM satyAM mArgadezanAyAM pAramArthikAyAmanabhinivezaH zrRNvato para Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtharace zrIpaMcasatrasya // 18 // bhavati / heyopAdeyatAmadhikRtya, yathAha-sameSu skhalanandhabadhiravanmukavacca rUpAdiSu, tathA saMmohAditi / tathA pratipattimAtraM manA pravacanAmAvirAdhakasya nAnabhinivezaH / tathA kriyArambho'lpataravirAdhakasya na pratipattimAtram / evaM kim ? ityAha-evamapi virAdhanayAs dhItam adhItaM sUtraM bhAvataH / kutaH 1 ityAha-avagamalezayogataH samyagavabodhalezayogena / ayaM sabIjo niyamena / virAdhakA tatyAgAdanasamyagdarzanAdiyukta ityarthaH / kutaH ? ityAha-mArgagAmina evaiSA virAdhanA, prAptabIjasyeti bhaavH| na sAmAnyenaiva / ki tI shaanirdeshH|| pAyabahulasyAnirupakramakliSTakarmavataH, nirapAyo yathoditaH mArgagAmIti prakramaH / etadevAha--sUtroktakArI bhavati, sabIjo mirapAyaH pravacanamAtRsaGgataH sAmAnyena tadyuktaH / vizeSeNaitadevAha-paJcasamitaH, triguptaH / IryAsamityAdyAH samitayaH paJca / manoguptyAdyAzca tisro guptaya iti / samyagjJAnapUrvakamevamityAha-anarthaparazcAritraprANakSaraNena etatyAgaH pravacanamAtRsyAgaH / samyagetadvijAnAtIti yogaH / kasyAnarthapara etatyAgaH 1 ityAha-avyaktasya bhAvabAlasya / kenodAharaNena ? ityAha- zizujananItyAgajJAtena, zizo- 1 bAlasya jananItyAgodAharaNena, sa hi tattyAgAdvinazyati / vyaktotra kaH ? ityAha-vyaktotra bhAvacintAyAM kevalI sarvajJaH, etatphalabhUtaH pravacanamAtRphalabhUtaH, samyagbhAvapariNatyA / etadvijAnAtyanantaroditam / etadevAha-dvividhayA parikSayA, aparikSayA 1 pratyAkhyAnaparijJayA 2 ca / jJaparijJAvabodhamAtrarUpA, pratyAkhyAnaparijJA tadgarbhakriyArUpA // tahA AsAsapayAsadIvaM, saMdINAthirAibheaM, asaMdINathiratyamujjamai / jahAsattimasaMbhaMte aNUsage asaMsattajogArAhae bhavaha, uttauttarajogasiddhIe mukhai pAvakammuNatti / visujjhamANe, AbhavaM bhAva // 18 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiriamArAhei / pasamasuhamaNuhavai, aDie saMjamatavakiriAe, avvahie parIsahovasaggehi, vAhiasukiriA naaennN|| tathA AzvAsaprakAzadvIpaM dIpaM vA samyagvijAnAtIti vrttte| kiviziSTam ? ityAha-spandanasthirAdibhedam / iha bhavAbdhAvAzvAsadvIpo, mohAndhakAre duHkhagahane prkaashdiipshc| tatrAdyaH spandanavAnaspandanavAMzca, plAvanavAnaplAvanavAMzcetyarthaH / itaro'pi sthiro' sthirazca / apratipAtI, pratipAtI cetyarthaH / ayaM ca yathAsaMkhyaM mAnuSye kSAyopazamikakSAyikacAritrarUpaH, kSAyopazamikakSAyikajJAnarUpazca / ubhayatrAyo'nAkSepeNeSTasiddhaye, sapratyapAyatvAt / caramastu siddhaye, niSpratyapAyatvAt / samyagetadvijAnAti, na kevalaM vijAnAti / aspandanavat sthirArthamudyamaM karoti sUtranItyA / katham ? ityAha-yathAzakti zaktyanurUpaM, asambhrAnto bhrAnti- | rahitaH, anutsuka autsukyarahitaH, phalaM prati / asaMsaktayogArAdhako bhavati / niHsapatnazrAmaNyavyApArakartA, sUtrAnusAritvAt / sUtrazca-"jogo jogo jiNasAsaNammi dukkhakkhayA pauMjaMto / aNNoNNamavAhato asavatto hoi kAyavvo" // 1 // ekmuttarottara- | yogasiddhyA, dharmavyApArasiddhayetyarthaH / kim ? ityAha-mucyate pApakarmaNA tattadgaNapratibandhakeneti / evaM vizuddhyamAnaH san, AbhavaM AjanmAsaMsAraM vA, bhAvakriyAM nirvANasAdhikAmArAdhayati niSpAdayatyaucityArambhanirvahaNarUpAm / tathA prazamasukhamanubhavati / tAcikaM katham ? ityAha apIDitaH saMyamatapaHkriyayA AzravanirodhAnazanAdirUpayA / tathA avyathitaH san, parISahopasagaiH kSudivyAdibhiH / kathametadevaM ? iti nidarzanamAha-vyAdhitasya sukriyAjJAtena, rogitasya zobhanakriyodAharaNena / etadevAha Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMca sUtrasya // 19 // se jahA - nAmae kei mahAvAhigahie aNuaMtavveaNe, viNNAyA saruveNa, niviNNe tapta / suvijjavayaNeNa sammaM tamavagacchaa, jahAvihANao parvaNNe sukiriaM / niruddhajIhajchAcAre, tucchapatthabhAI, mucamANe vAhiNA, niattamANaveaNe, samuvalanbhAroggaM pavadrumANata bhAve, tallAbhanivvuIe tappaDibaMdhAo sirAkhArAijovi vAhiMsamAruggaviSNANeNa iTThaniSpattIo aNAkulabhAvayAe kiriovaogeNa apIDie avvahie suhalessAe vaDhha / vijjaM ca bahu maNNai // tadyathA- kazcitsabhvo mahAvyAdhigRhItaH kuSTAdigrasta ityarthaH / anubhUtatadvedanaH anubhRtavyAdhivedanaH / vijJAtA svarUpeNa vedanAyAH, na kaNDUgRhItakaNDUyanakA rivadviparyastaH / nirviNNastattvataH, tadvedanayeti prakramaH / tataH kim 1 ityAha- suvaidyavacanena hetubhUtena samyaga - vaiparItyena taM vyAdhimavagamya yathAvidhAnato yathAvidhAnena devatApUjAdilakSaNena, prapannaH sukriyAM paripAcanAdirUpAM niruddhayadRcchAcAraH san pratyapAyabhayAttathA tucchapathyabhojI vyAdhyAnuguNyataH / anena prakAreNa mucyamAno vyAdhinA khasarAdyapagamena, nivarksamAnavedanaH kaMDAdyabhAvAt, samupalabhyArogyaM sadupalambhena / pravarddhamAnatadbhAvaH pravarddhamAnArogyabhAvaH, tallAbhanirvRtyA ArogyalAbha - nirvRcyA, tatpratibandhAt ArogyapratibandhAddhetoH, zirAkSArAdiyoge'pi zirAvedhakSArapAtabhAve'pItyarthaH / vyAdhizamArogyavijJAnena vyAdhizamAdyadArogyaM tadavabodhenetyarthaH / kim ityAha- iSTaniSpatterArogyaniSpatterheteAranA kulabhAvatayA nibandhanAbhAvAt / tathA kriyopayogena itikartavyatAyAM bodhena hetunA apIDitaH avyathito nivAtasthAnAsanoSadhapAnAdinA / kim ? ityAha- zubhale caturtha gurumA nidRSTAMta darzanam / // 19 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zyayA prazastabhAvarUpayA varddhate vRddhimApnoti / tathA vaidyaM ca bahu manyate, 'mahA'pAya nivRttiheturayaM mameti samyag jJAnAt / eSa to'yamarthopanayaH || evaM kammavAddigahie, aNubhUajammAiveaNe, viSNAyA dukkharuveNaM, nivviNNe tattao / tao guruvayaNeNa aNuTThANAiNA tamavagacchiMa, puvvattavihANao pavanne sukiriaM pavvajjaM niruddhapamAyAdhAre, asArasuddhabhoI, mucamANe kammavAhiNA, niantamANibiogAiveaNe, samuvalabha caraNAruggaM, pavaDhamANasubhAve, tallAbhanivvuIe tappaDibaMdhavisesao, parIsahovasaggabhAvevi tattasaMveaNAo, kusalAsavuTTI thirAsayanteNa, dhammovaogAo sayA thimie, tellesAe pacagRha / guruM ca bahu mannaha / jahociaM asaMgapaDivatI nisagapavittibhAveNa / esA guruI viAhio bhAvasArA, visesao bhagavaMtabahumaNaNaM / 'jo maiM paDimannaha se guruMnti ' tadANA / annahA, kiriA akirio, kulaDAnArIkiriAsamA / garahiA tattaveINaM, aphalajomao, visaNNatattI phalamitya nAyaM, Avahe khu tapphalaM, asuhANubaMdhe // evaM karmavyAdhigRhItaH prANI / kiMviziSTaH 1 ityAha- anubhUtajanmAdivedanaH / AdizabdAjjarAmaraNAdigrahaH / vijJAtA duHkharUpeNa janmAdivedanAyAH, na tu tatraivA''saktyAviparyasta iti / tataH kim 1 ityAha- nirviNNastattvataH / tato janmAdivedanAyAH / kim ? ityAha - suguruvacanena hetunA'nuSThAnAdinA tamavagamya suguruM karmavyAdhi ca pUrvoktavidhAnatastRtIyasUtroktena vidhAne Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthasatre zrIpaMcasUtrasya // 20 // gurubahumAnAdeva kriyAphalam // prapannaH san, sukriyAM pravrajyAM, niruddhapramAdAcAro yadRcchayA, asArazuddhabhojI saMyamAnuguNyena, anena vidhinA mucyamAnaH karmavyAdhinA, nivartamAneSTaviyogAdivedanastathA mohanivRtyA / kim ? ityAha-samupalabhya caraNArogyaM sadupalambhena, pravarddhamAnazubhabhAvaH pravarddhamAnacaraNArogyabhAvaH / bahutarakarmavyAdhivikAranivRttyA tallAbhanivRtyA, tatprativandhavizeSAt caraNArogyapratibandhavizeSAt, svAbhASikAta kAraNAt parISahopasargabhAve'pi kSuddivyAdivyasanabhAve'pi ttvsNvednaatsmygjnyaanaaddhetoH| tathA kuzalAzayavRddhayA kSAyopazamikabhAvavRddhyA, sthirAzayatvena cittasthairyeNa hetunA / tathA dharmopayogAditi kartavyatAbodhAta kAraNAt, sadA stimitaH bhAvadvandvavirahAta prazAntaH / kim ? ityAha-tejolezyayA zubhaprabhAvarUpayA varddhate vRddhimanubhavati, guruM ca bahu manyate bhAvavaidyakalpam / kathaM ? ityAha-yathocitamaucityena, asaGgapratipacyA sneharahitatadbhAvapratipattyA / kimasyA upanyAsaH ? ityAha-nisargapravRttibhAvena sAMsidvikapravRttitvena hetunA, eSA'saGgapratipatti varvI vyAkhyAtA bhagavadbhiH / kimiti ? ana Aha-bhAvasArA tathaudayikabhAvaviraheNa vizeSataH asaGgapratipatteH / ihaiva yuktyantaramAha-bhagavadbahumAnena acintyacintAmaNikalpatIrthakarapratibandhena / kathamayaM ? ityAha'yo mAM pratimanyate bhAvataHsa guru' mityevaM tadAtrA bhagavadAjA, ityaM tacaM vyavasthitam / anyathA gurubahumAnavyatirekega kriyA'pyakriyA pratyupekSagAdirUpA, akriyA sakriyAto'nyA / kiviziSTA? ityAha-kulaTAnArIkriyAsamA duHzIlavanitopavAsakriyAtulyA / tataH kim ? ityAha-garhitA tatvavedinAM viduSAm / kasmAt ? ityAha-aphalayogataH / iSTaphalAdanyadaphalaM, mokSAtsAMsArikamityarthaH / tadyogAt e tadeva spaSTayannAha-viSAnatRptiphalamatra jJAtamalpaM vipAkadAruNaM, virAdhanAsevanAt / etadevAha-Avarta eva // 20 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatphalam, Avarttante prANino'sminnityAvarttaH saMsAraH, sa eva tattvataH tatphalaM virAdhanAviSajanyam / kiMviziSTa AvarttaH 1 ityAhaazubhAnubandhaH, tathA tathA virAdhanotkarSeNa / evaM saphalaM gurvabahumAnamabhidhAya tadbahumAnamAha - Ayao guruvahumANo avajhakAraNatteNa / ao paramagurusaMjogo / tao siDI asaMsayaM / eseha suhodara, paTTitayaNubaMdhe bhavavAhitegicchI / na io suMdaraM paraM / uvamA ittha na vijjaI / sa evaM paNNe, evaM bhAve, evaM pariNAme, appaDivADae, vadrumANe teullesAe, 'duvAlasamAsieNaM pariAeNaM ahakamaha savvadevatellesaM,' evamAha mahAmunI / tao sukke sukkAbhijAI bhavai / pAyaM chiNNakammANubaMdhe, svavai logasaNNaM / paDisoagAmI, aNusoanivitte, sayA suhajoge, esa 'jogI' vibhaahie| esa ArAhage sAmaNNassa, jahA gahiapahaNNe, savvovahAsuDe, saMghai suDagaM bhavaM, sammaM abhavasAhagaM, bhogakiriA surUvAikaSpaM / tao tA saMpuNNA pAuNaha avigalaheubhAvao, asaMkiliTThasu harUvAo, aparovatAviNo, suMdarA aNubaMdheNaM, na ya aNNA saMpuNNA // Ayato gurubahumAnaH sAdyaparyavasitatvena, dIrghatvAdAyato mokSaH sa gurubahumAnaH, gurubhAvapratibandha eva mokSa ityarthaH / katham ? ityAha-avandhyakAraNatvena mokSaM pratyapratibaddhasAmarthyahetutvena / etadevAha - ataH paramagurusaMyogaH, ato gurubahumAnAttIrthakarasaMyogaH / tataH saMyogAducitatatsambandhatvAt siddhirasaMzayaM muktirekAntena / yatazcaivamataH eSo'tra zubhodayo gurubahumAnaH kAraNe kAryopacArAt Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcasatrasya // 21 // caturthasUtre zrAmaNyaparyAyatazcicasukhalAbhopamA / yathA''yughRtamiti / ayameva vizeSyate-prakRSTatadanubandhaH pradhAnazubhodayAnubandhaH, tathAtathArAdhanotkarSeNa / tathA bhavavyAdhicikitsakaH gurubahumAna eva hetuphalabhAvAt / na itaH sundaraM paraM, gurubahumAnAt / upamAtra na vidyate; gurubahumAne sundaratvena bhagavadvahumAnAdityabhiprAyaH / sa evaM prajJaH sa tAvadadhikRtapravajitaH, evaM prajJo vimalavivekAta, evaM bhAvaH vivekAbhAve'pi prakRtyA / evaM pariNAmaH sAmAnyena gurvabhAve'pi kSayopazamAnmASatuSavat / yathoktam-vivekazubhabhAvapariNAmA vacanagurutadabhAveSu yaminAmiti / evamapratipatitaH san varddhamAnastejolezyayA niyogataH, zubhaprabhAvarUpayA / kim ? ityAha-dvAdazamAsikena paryAyeNa etAvatkAlamAnayA pravrajyayetyarthaH / atikrAmati sarvadevatejolezyAM sAmAnyena zubhaprabhAvarUpAm / ka evamAha ? mahAmunirbhagavAna mahAvIraH / tathA cAgamaH"je ime ajjatAe samaNA NiggaMthAete Na kassa teulesaM vIivayai ? goyamA ! mAsapariyAe samaNe NiggaMthe vANamaMtarANaM devANaM teulesaM vIivayai / evaM dumAsapariyAe samaNe NiggaMthe asuriMdavajjiyANaM bhavaNavAsINaM devANaM teulesa vIivayai / timAsapariyAe samaNe NiggaMthe asurakumAriMdANaM devANaM teulesaM vIivayai / caumAsapariyAe samaNe NiggaMthe gahagaNaNakkhattatArArUvANaM joisiyANa teulesa vIivayai / paMcamAsapariyAe samaNe NiggaMthe caidimasUriyANaM jotisiMdANaM teulersa vIivayai / chammAsapariyAe | samaNe NiggaMthe sohammIsANANaM devANaM teulesa vIivayai / sattamAsapariyAe samaNe NiggaMthe saNakumAramAhiMdANaM devANaM teulesaM vIhavayai / ahamAsapariyAe samaNe NiggaMthe baMbhalogalaMtagANaM devANaM teulesaM vIivayai / NavamAsapariyAe samaNe NiggaMthe mahAsukkasahassArANaM devANe teulesa vIikyai / dasamAsapariyAe samaNe NiggaMthe ANaya-pANaya-AraNA-ccuyANaM devANaM teulessaM // 21 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX vIivayai / ikkArasamAsapariyAe samaNe gevijjANaM devANaM teulessaM vIivayai / bArasamAsapariyAe aNuttarovavAiyANaM teulessa | vIivayai / teNa paraM sukke sukkAbhijAtI bhavittA sijjhai, jAva aMtaM kareti " // atra tejolezyA cittasukhalAbhalakSaNA / ata evAha-tataH zuklazuklAbhijAtyo bhavati / tatra zuklo nAma bhinnavRtto'matsarI kRtajJaH sadArambhI hitAnubandha iti / zuklAbhijAtyacaitatpradhAnaH prAyazchinnakarmAnubandhaH / na tadayaMstathAvidhamanyadvadhnAti / prAyograhaNamacintyatvAtkarmazakteH kadAcinAtyapi / sa evaMbhRtaH kSapayati lokasaMjJAM bhagavadvacanapratikUlA,prabhUtasaMsArAbhinandisattvakriyAprItirUpAmiti / ata evAha-pratisrotogAmI lokAcArapravAhanadIM prati / anusroto nirvRttaH / enAmevAdhikRtyaitadabhyAsata evaM nyAyyaM caitat / yathoktam-" aNusoyapaTTie bahujaNaMmi paDisoo laddhalakkheNa paDisoyameva appA dAyavvo houkAmeNaM / aNusoyasuho logo paDisoo Asavo suvihiyANaM aNusoo saMsAro paDisoo tassa NippheNa gA evaM sadA zubhayogaH zrAmaNyavyApArasaGgataH, eSa 'yogI' vyAkhyAtaH / evaMbhUto bhagavadbhiyogI| prtipaaditH| yathoktam-" samyaktvajJAnacAritrayogaH sadyoga ucyate, etadyogAddhi yogI syAta, prmbrhmsaadhkH||1|| eSa evaMbhUta ArAdhakaH zrAmaNyasya, niSpAdakaH zramaNabhAvasya / yathA gRhItapratijJaH, Adita Aramya samyakpravRtteH / evaM sarvopadhAzuddho, niraticAratvena / kim ? ityAha-saMdhatte ghaTayati, zuddhaM bhavaM janmavizeSalakSaNaM bhavaireva / ayameva vizeSyate-samyagabhavasAdhakaM, satkriyAkaraNena, mokSasAdhakamityarthaH / nidarzanamAha-bhogakriyAH surUpAdikalpa, na rUpAdivikalasyaitAH samyaya bhavanti / yathoktam-rUpavayovaicakSaNyasaubhAgyamAdhuryaizvaryANi bhogasAdhanamiti / tatastAH saMpUrNAH prAmoti surUpAdikalpAdbhavAdogakriyA ityarthaH / kutaH ? Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMca caturthastre sUtrasya // 22 // pravrajyApAlanAta phalam // aa| tahA suhANubaMdhA, uttarAsTriAvaNa / kattiviriAijamakhikare havA ityAha-avikalahetubhAvataH kAraNAditi / kiviziSTAH ? ityAha-asaMkliSTasukharUpAH, zUnyatA'bhAvena saMklezAbhAvAt / tathA aparopatApinyo vaicakSaNyAdibhAvena tathA sundarA anubandhenA'ta eva hetoH / na cAnyAH saMpUrNAH, uktalakSaNAbhyo bhogakriyAbhyaH / kutaH ? ityAha tattattakhaMDaNeNaM eaM'nANaMti' vuccai / eaMmi suhajogasiddhI, uciapaDivattipahANA / ittha bhAvo pvttgo| pAyaM vigyo na vijai, niraNubaMdhAsuhakammabhAveNa / akkhittAo ime jogA bhaavaaraahnnaao| tahA tao sammaM pavattaha, nikAyaha aNAule / evaM kiriA 'sukiriA,' egaMtanikkalaMkA niklktthsaahiaa| tahA suhANubaMdhA, uttaruttarajogasiddhIe / tao se sAhai paraM paratyaM samma / takusale sayA tehiM tehiM pagArehiM, sANubaMdhaM mahodae bIjabIjAdiTThAvaNeNaM / kattiviriAijutte, avaMjhasuhaciThe, samaMtabhadde, suppaNihANAiheu, mohatimiradIve, rAgAmayavije, dosAnala-jalanihI, saMvegasiddhikare havai aciMtaciMtAmaNikappe / sa evaM paraMparatthasAhae, tahA karuNAibhAvao, aNegehiM bhavehiM vimuccamANe pAvakammuNA; pavaDhamANe a suhabhAvehiM, aNegabhaviAe ArAhaNAe pAUNai savvuttamaM bhavaM, caramaM acaramabhavahelaM, avigalaparaMparatyAnimittaM / tatya kAUNa niravasesaM kiccaM, vihUarayamale sijjhai, bujjhai, muccai, parinivvAi, savvadukkhANamaMtaM karei // // iti pavvajAparipAlaNAsuttaM sammattaM // // 22 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LSESS3333552 tattattvakhaNDanena saMklezAdibhyaH ubhayalokApekSayA, bhogakriyAsvarUpakhaNDaneneti bhAvaH / etad jJAnamityucyate / yadevamiSTavastutattvanirUpakam / etasmin shubhyogsiddhiH| etasmin jJAne sati zubhavyApAraniSpattiH, lokadvaye piissttprvRttau| kiviziSTA ? ityAhaucitapratipattipradhAnA saMjJAnAlocanena, tattadanubandhekSaNAt / na jJastadArabhate yadvinAzayati / ata evAha-atra bhAvaH pravartakaH prastutapravRttau sadantaHkaraNalakSaNo na moha iti / ata evAha-pAyo vino na vidyate / atrAdhikRtapravRttI, sdupaayyogaadityrthH| etadvIjamevAha-niranubandhAzubhakarmabhAvena nAnIdRza itthaM pravarttate, iti hRdayam / sAnubandhAzubhakarmaNaH samyak pravajyAyogAt / AkSiptAH svIkRtA evaite yogAH supravrajyAvyApArAH / kutaH ? ityaah-bhaavaaraadhnaatH| tathA janmAntare tadbahumAnAdiprakAreNa / tataH kim ? | ityAha-AkSepAtsamyak pravartate, niyamaniSpAdakatvena / tataH kim ? ityAha-niSpAdayatyanAkulaH san iSTam / evamuktena prakAreNa kriyA sukriyA bhavati / samyagajJAnAdaucityArabdhetyarthaH / iyameva vizeSyate-ekAntaniSkalaGkA, niraticAratayA / niSkalaGkArthasAdhikA, mokSasAdhiketyarthaH / yatastathA zubhAnubandhA, avyavacchedenottarottarayogasiddhyA, tataH zubhAnubandhAyAH sukriyAyAH sakAzAta sa prastutaH prabajitaH sAdhayati niSpAdayati, paraM pradhAna, parArtha satyArtha, samyagaviparItam / tatkuzalaH parArthasAdhanakuzalaH, sadA sarvakAlam / katham ? ityAha-taistaiH prakAraibIjabIjanyAsAdibhiH sAnubandhaM parArtha, mahodayo'sau paraparArthasAdhanAt / etadevAha-bIjabIjAdisthApanena, bIjaM samyaktvaM, bIjabIjaM tadAkSepakazAsanaprazaMsAdi, etannyAsena / kiMviziSTo'yam ? ityAha-kartRvIryAdiyuktaH paraM parArtha prati / avandhyazubhaceSTaH, etameva prati / samantabhadraH, sarvAkArasaMpannatayA / supraNidhAnAdihetuH, kvacidapyanyUnatayA / moha Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcasUtrasya // 23 // timira dIpastadapanayana svabhAvatayA / rAgAmayavaidyastaccikitsAsamarthayogena / dveSAnalajalanidhistadvidhyApanazaktibhAvAt / saMvegasiddhikaro bhavati, taddhetuyogena / acintyacintAmaNikalpaH, sattvasukhahetutayA / so'dhikRtaH pravrajitaH / evamuktanItyA paraparArthasAdhakaH, dharmadAnena / kuto hetoH 1 ityAha- tathA karuNAdibhAvataH, pradhAnabhavyatayA / kim ? ityAha- anekairmavairjanmabhirvimucyamAnaH pApakarmaNA, jJAnAvaraNIyAdilakSaNena / pravarddhamAnazca zubhabhAvaiH saMvegAdibhiH anekabhavikayA''rAghanayA pAramArthikayA prApnoti sarvottamaM bhavaM tIrthakarAdijanma / kiviziSTam 1 ityAha-caramaM pazcimamacaramabhavahetuM, mokSahetumityarthaH / avikalaparaparArthanimittaM, anuttarapuNyasambhArabhAvena, tatra kRtvA niravazeSaM kRtyaM, yaducittaM mahAsattvAnAM vidhUtarajomalaH badhyamAnaprAgbaddhakarmarahito vyavahArataH siddhyati, budhyate, mucyate, parinirvAti, sarvaduHkhAnAmantaM karotIti / atra sidhyati sAmAnyenANimAdyaizvarya prApnoti / budhyate kevalI bhavati / mucyate bhavopagrAhikarmaNA / parinirvAti sarvataH karmavigamena / kimuktaM bhavati ? sarvaduHkhAnAmantaM karoti, sadA punarbhavAbhAvAt / yadvA sidhyati sarvakAryaparisamAptyA / budhyate tatrApi kevalApratighAtena / mucyate niravazeSakarmaNA / parinirvAti samagra - khAptyA / evaM sarvaduHkhAnAmantaM karotIti nigamanam / nayAntaramatavyavacchedArthametadevam / iti pravrajyAparipAlanAsUtraM samAptam / tasvataH pravrajyAparipAlanAsUtraM samAptam / / iti paJcasUtraka vyAkhyAyAM caturthasUtravyAkhyA samAptA / caturtha sUtre pravrajyA ptito tIrthakaratvAptiH / / // 23 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM pravrajyAphalasUtram // idAnIM pazmasUtravyAkhyA prakramyate - asya cAyamabhisambandhaH / ihAnantarasUtre pravrajitasya caryoktA / iha tu paraM tatphalamabhidhAtumAha sa evamabhisi paramacaMbhe maMgalAlae jaMmmajarAmaraNarahie pahaNA'suhe aNubaMdhasattivajjie saMpattaniasarUve akirie sahAvasaMThie anaMtanANe anaMtadaMsaNe // sa prakrAntaH pravrajyAkArI, evamuktena sukhaparamparAprakAreNAbhiSiddhaH san / kiMbhUta ityAha - paramabrahma, sadAzivatvena / maGgalAlayaH, guNotkarSayogena / janmajarAmaraNarahito nimittAbhAvena / yathoktam- " dagdhe bIje mathA'tyantaM prAdurbhavati nAGkuraH / karmabIje tathA dagdhe, na rohati bhavAGkuraH " // 1 // iti / prakSINAzubhaH ekAntena, anubandhazaktivarjitaH azubhamaGgIkRtyAnta eva saMprAptanijasvarUpaH kevalo jIvaH akriyo gamanAdizUnyaH, svabhAvasaMsthitaH sAMsiddhikadharmavAn / ata evAha- anantajJAno'nantadarzanaH jJeyAnantatvAt / svabhAvazcAsyAyameva / yathoktam- " sthitaH zItAMzuvajjIvaH, prakRtyA bhAvazuddhayA / candrikAyacaM vijJAnaM, tadAvaraNamabhavat // 1 // atha kI zosit varNarUpAbhyAm ? ityAzaGkApohAyAha - se na sadde, na rUve, na gaMdhe, na rase, na phAse, arUvI sattA aNityaMtyasaMThANA, anaMtaviriA, Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcasUtrasya // 24 // paJcamaH pravrajyAphalam / kayakicA, savvavAhAvivajiA, savvahA niravikkhA, thimiA, psNtaa| asaMjogie esANaMde, ao ceva pare mae / avikkhA aNANaMde, 'saMjogo viogakAraNaM,' aphalaM phalameAo, viNivAyaparaM khu taM, bahumaya mohAo abuhANaM, jamitto vivajao, tao aNatyA apajjavasiA, esa bhAvariU pare / ao vutte u bhagavayA / nAgAseNa jogo eassa / se sakhvasaMThie / nAgAsamaNNattha / na sattA sadaMtaramuvei / aciMtamaMaM kevaligammaM tattaM, nicchymy| 'vijogavaM ca jogotti, 'na esa jogo, bhiNNaM lakkhaNameassa / na ityAvikkhA, sahAvo khu eso, aNaMtasuhasahAvakappo / uvamA ittha na vijai / tabbhAve'NubhAvo, paraM tasseva / 'ANA esA' jiNANaM savvaNNUNaM, avitahA egaMtao / na vitahatte nimittaM / na cAnimitaM kajaMti / nidaMsaNamittaM tu navaraM / ___sa siddhaH na zabdo, na rUpaM, na gaMdho, na raso, na sparzaH, pudgaladharmatvAdamISAm / abhAvastahItyetadapi netyAha-arUpiNI sattA jJAnavat / anityaMsthasaMsthAnA, idaMprakAramApannamitthaM, itthaMsthitamitthaMsthaM, na itthasthaM anitthaMstham, saMsthAnaM yasya / arUpiNyAH sattAyAH sA yathoktA / anantavIryA iyaM sattA prakRtyaiva / tathA kRtakRtyA taniSpAdanena nivRttatacchaktiH, sarvabAdhAvi- / varjitA dravyato bhAvatazca / sarvathA nirapekSA, tacchaktyapagamena / ata eva stimitA prazAntA sukhaprakarSAdanukUlA nistaraGgamahodadhikalpA / etasyA eva paramasukhatvamabhidhAtumAha-asAMyogika eSa AnandaH, sukhavizeSaH / ata eva nirapekSatvAt paro mataH pradhAnaH, // 24 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iSTaH / ihaiva vyatirekamAha -- apekSA nAnandaH, autsukyaduHkhatvAt / apekSyamANAyA tanivRttau doSamAha - 'saMyogo viyogakAraNaM,' tadavasAnatayA svabhAvAt / etasmAt saMyogAt phalamaphalam / kimiti ? ata Aha-- vinipAtaparameva tatsAMyogikaphalam / kathamidaM bahumatam ? ityAha -- bahumataM mohAdabudhAnAM pRthagjanAnAm / tatrApi nibandhanamAha - yadato viparyayaH, mohAdata evAphale phalabuddhiH / tato viparyayAdanarthA asatpravRtyA paryavasitAH sAnubandhatayA / evameSa bhAvaripuH paro mohaH, ata evokto bhagavatA tIrthakareNa / yathoktam -- "aNNANato ripU aNNo, pANiNaM Netra vijjai / etto'sakkiriyA tIe, aNatthA vissato suhA " // 1 // yadi saMyogo duSTaH kathaM siddhasyAkAzena na sa duSTaH 1 ityAzaGkayAha - nAkAzena saha yoga etasya siddhasya / kimiti 1 ata Aha--ta svarUpasaMsthitaH siddhaH / kathamAdhAramantareNa sthitiH 1 ityAzaGkayAha - nAkAzamanyatrAdhAre / atraiva yuktiH, 'na sattA sadantaramupaiti na vA'nyathA'nyadanyatra ' / acintyametatprastutaM kevaliMgamyaM taccam / tathA nizcayamatametadvyavahAramataM tvanyathA satyapi tasminnidaM tatsaMyogazaktikSayAtsUpapannameva ' | abhyuccayamAha - 'viyogavAMzca yoga' iti kRtvA, naiSa yogaH siddhAkAzayoriti bhinna lakSaNametasyAdhikRtayogasya, na cAtrApekSA siddhasya / kathaM lokAntAkAzagamanam 1 ityAha -- svabhAva evaiSa tasya / anantasukhasvabhAvakalpaH karmakSayavyaGgyaH / kIdRzamasyAnantaM sukham 1 ityAha-upamAtra na vidyate, siddhasukhe / yathoktam -- " svayaM vedyaM hi tadbrama, kumArI strIsukhaM yathA / ayogI na vijAnAti, samyak jAtyandhavaddhaTam " || 1 // ata evAha --tadbhAve siddhasukhabhAve anubhavaH paraM tasyaiva / etadapi kathaM jJAyate 1 ityAha- AjJA eSA jinAnAM vacanamityarthaH / kiMviziSTAnAm 1 ityAha -- sarvajJAnAm / + Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcasUtrastha // 25 // ata eva avitathA, ekAntataH satyetyarthaH / kutaH 1 ityAha--na vitathatve nimittaM rAgAdyabhAvAt / uktaJca - " rAgAdvA dveSAdvA mohAdvA vAkyamucyate nRtam / yasya tu naite doSAstasyAnRtakAraNaM nAsti // 1 // " na cAnimittaM kAryamityapi / tathA jinAjJA / evaM svasaMvedyaM siddhasukhamityAptavAdaH / nidarzanamAtraM tu navaraM siddhasukhasyedaM vakSyamANalakSaNam // savvasattukkhae, savvavaiAhivigame, savvathyasaMjogeNaM, savvicchAsaMpattIe, jArisameaM / ittoNaMtaguNaM, taM tu bhAvasatsukkhayAdito / rAgAdao bhAvasattU, kammodayA vahiNo, paramalaDIo u aThThA, aNicchecchA icchA / evaM suhumameaM, na tattao iyareNa gammai / ' jaisuhaM va ajaiNA' / ' AruggasohaM va rogiNanti ' vibhAsA / acitameaM sarUveNaM / sAi- apajjavasiaM, egasiddhAvikkhAe / pavAio aNAI / tevi bhagavaMto evaM / tahAbhavvantAibhAvao / vicittameaM tahAphalabheeNa / nAvicitte, sahakAribheo tadavikkho taotti, aNegaMtavAo tttvaao| sa khalu evaM iharahegaMto micchattameso, na itto vavatthA / aNArihameaM / saMsAriNo u siddhattaM / nAbaddhassa muttI saddattharahiA / aNAimaM baMdhI pavAheNaM, kAlo / abadhdhabaMdhaNe vA muktI puNobaMdhapasaMgao, aviseso abadhdhamukkANaM / 1 aNAi jogevi viogo' kaMcaNovalanAeNaM na didikkhAM akaraNassa / na yAdiThThami esA / na sahajAe nivittI / na nivittIya AyaThThANaM // paJcamasUtre anAdi yoge'pi viyoga siddhi: / / / 25 / / Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvazatrukSaye sati tathA sarvavyAdhivigame, evaM sarvArthasaMyogena satA tathA sarvecchAsaMprAptyA yAdRzametatsukhaM bhavati, ato'nantaguNameva siddhasukham / kutaH ityAha- bhAvazatrukSayAditaH / AdizabdAdbhAvavyAdhivigamAdayo gRhyante / tathA cAha - rAgAdayo bhAvazatravaH, rAgadveSamohAH, jIvApakAritvAt / karmodayA vyAdhayaH, tathAjIvapIDanAt / paramalabdhayastvarthAH parArthahetutvena / anicchecchA icchA sarvathA tanivRttyA / evaM sUkSmametatsukhaM na tattvataH paramArthena itareNa gamyate / asiddhena nidarzanamAha-yatisukhamivAyatinA viziSTakSAyopazamikabhAvavedyatvAdasya, evamArogyasukhamiva rogiNeti / uktaJca - " rAgAINamabhAve, jaM hoi suhaM tayaM jiNo muNai | Na hi saSNivAyamahio, jANai tadabhAvajaM sokkhaM // 1 // iti vibhASA karttavyA / sarvathA'cintyametatsvarUpeNa siddhasukhaM tattvato materaviSayatvAt / sAdyaparyavasitaM pramANataH ekasidhdhApekSayA na tu tatpravAhamadhikRtya, pravAhatastvanAdi tadoghamAzritya / tathA cAha - te'pi bhagavantaH siddhA eva eka siddhApekSayA sAdyaparyavasitAH, pravAhApekSayA anAdyaparyavasitA iti / samAne bhavyatvAdau kathametadevam ? ityAha- tathAbhavyatvAdibhAvAt tathAphalaparipAkIha tathAbhavyatvam / ata evAha vicitrametattathAbhavyatvAdi / kutaH 1 ityAha- tathAphalabhedena kAlAdibhedabhAviphalabhedenetyarthaH / samAne bhavyatve sahakAribhedAtphalabheda ityAzaGkA'pohAyAha ---nAvicitre tathAbhavyatvAdau sahakArimedaH / kimiti 1 ityAha- tadapekSastaka iti tadatatsvabhAvatve tadupanipAtAbhAvAditi / anekAntavAdastavavAdaH sarvakAraNasAmarthyApAdanAt sa khalvanekAntavAda evaM / tathAbhavyatvAdibhAve itarathaikAntaH sarvathA bhavyatvAdestulyatAm / tataH kim ? ityAha-- mithyAtvameSa ekAntaH / kutaH 1 ityAha- nAto vyavasthA ekAntAt bhavyatvA'bhede sahakAribhedasyAyogAt / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMca sUtrasya // 26 // tatkarmAbhAvAt karmaNo'pi kArakatvAt / avatsvabhAvasya ca kArakatvAsaMbhavAditi bhAvanIyam / ata evAha - anArhatametadekAntAzrayaNam / prastutaprasAdhakametra nyAyAntaramAha - saMsAriNa eva siddhatvaM nAnyasya / ko'yaM niyamaH 1 ityAha- nAvaddhasya muktiH tAtrikI, ityAha-zabdArtharahitA bandhAbhAvena / ayaM cAnAdimAn bandhaH, pravAheNa saMtatyA / kathaM yuktisaGgato'bhUtibhAvena ityAha- atItakAla - tulyaH sa hi pratrAheNAnAdimAnanubhUta vartamAnamAtrazca / yathoktam - " bhavati sa nAmAtItaH prApto yo nAma vartamAnatvam / eSyaMzca nAma sa bhavati, yaH prApsyati varttamAnatvam " // kiM vAvandhane prathamaM amuktimukkyabhAvaH / kutaH 1 ityAha- punarbandhaprasaGgAt avadvatvena hetunA / tathA cAha-avizeSo baddhamuktoriti / anAdimati bandhe mokSAbhAvaH / tatsvAbhAvikatvenetyAzaGkAnirAzAyAhaanAdiyoge'pi sati viyogo'virudva eva, kAJcanopalajJAtena loke tathAdarzanAt, yogo bandha ityanarthAntaram / AdAvabaddhasya didRkSA, badvamuktasya tu na seti / doSAbhAvAdAdimAne bandho'stvityAzaGkAvyapohAyAha--na dikSAkaraNasyendriyarahitasyA'baddhasya caitAni / tathA na cAdRSTe eSA dizA, draSTumicchA didRkSeti kRtvA sahajaivaiSetyArekAnirAkaraNAyAha-na sahajAyA nivRttirdidRkSAyAzcaitanyatrat / astu veyamityabhyupetya doSamAha--na nivRttau didRkSAyA AtmanaH sthAnaM, tadavyatirekAt / tathA cAha-- nayaNNA tassA, na bhavvattatullA, nAeNaM, na kevalajIvarUvameaM, na bhAvijogAvikkhAe tullataM, tathA kevala teNa samAvisesao, tahA sahAyakappaNamappamANameva / eseva doso parikalpi Ae, 'pariNAmabheA badhAi bheutti' sAhU / savvanayavisuDie niruvacariobhayabhAveNaM / na apyabhUaM kammaM / na parikappiamea / na evaM bhavAdibheo / na bhavAbhAvo u siddhI // pazcamasU siddhiH bhavo bhavAbhAvo vA 1 // 26 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnyathA tasyaiSA Atmano dikSAyogAt / tadavyatireke'pi bhavyatvasyaiva tannivRttau doSAbhAva ityAzaGkA'pohAyAha-na bhavyatvatulyA nyAyena dikSA | kutaH 1 ityAha-na kevalajIvarUpametadbhavyatvam / dikSA tu kevalajIvarUpetyarthaH / na bhAvi - yogApekSA mahadAdinA tadA kevalatvena tulyalaM didRkSAyAH bhavyatvena / atra yuktimAha-udA kevalatvena bhAviyogAbhAve sadA avizeSAttathA sAMsiddhikatvena tadUrdhamapi divApattiriti hRdayam / evaM svamAcaiveyaM didRkSA yA mahadAdibhAvAdvikAradarzane kevalAvasthAyAM nivarttate ityetadAzaGkayAha tathA svabhAvakalpanaM kaiAlyAvizeSe prakramAdidRkSAyA bhAvAbhAvasvabhAvakalpanamapramANameva / AtmanastadbhedApatteH prakRteH puruSAdhikatvena tadbhAvApacyeti garbhaH / ata evAha - eSa eva doSaH pramANAbhAvalakSaNaH parikalpitAyAM dikSAyAM abhyupagamyamAnAyAM tathA hi parikalpitA na kiJcit kathaM tatra pramANavRttiriti / tadevaM vyavasthite sati pariNAmabhedAdAtmana iti prakramaH / bandhAdibhedo bandhamokSameda ityetatsAdhu pramANopapannam / na khalvanyayogaviyogau vihAya mukhyaH pariNAmabhedaH, bhavAca muktiranAdimAMzca bhava iti nItyA / ata evAha - sarvanayavizuddhayA / anantaroditasAdhuphalopadarzanAyAhanirupacaritobhayabhAvena prakramAta mukhyavanvamokSabhAvena, evaM dravyAstikamatamadhikRtya kRtA nirUpaNA / paryAyAstikamatamadhikRtyAha - nAtmabhUtaM karma, na bodhasvalakSaNamevetyarthaH / tathA na parikalpitamasadevaitkarmavAsanAdirUpam / kutaH 1 ityAha- naivaM bhavAdibhedaH / AtmabhRte parikalpite vA karmaNi bodhamAtrAvizeSeNa kSaNabhede'pi muktakSaNamedavana bhavApavargavizeSaH / tathA na bhavAbhAva eva siddhiH, santAnocchedarUpA pradhyAnapradIpopamA / atra yuktimAha Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIpaMcasUtrasya // 27 // paJcamace akarmaNaH siddhasya gatijJAtam // na taducchedeNuppAo / na evaM samaMjasattaM / nA'NAimaMta bhavo / na heuphalabhAvo / tassa tahA sahAvakappaNamajuttaM nirAhArannayakao niogeNaM / tasseva tahAbhAve juttameaM suhmmtthtthpymeaN| vicintiavvaM mahApaNNAetti // na taducchede'nutpAdaH, na santAnocchede'nutpAdastasyaiva / kiM tadyutpAda eva yathA'sau sannucchidyate, evamasanapyutpadyatAmiti ko virodhaH / yadyevaM tataH kim ? ityAha-naivaM samaJjasatvaM nyAyopapannatvam / katham ? ityAha-evaM hi nAnAdimAna bhavaH saMsAraH kadAcideva sntaanotptteH| tathA na hetuphalabhAvaH / caramAdyakSaNayorakAraNakAryatvAt / pakSAntaranirAsAyAha-tasya tathAsvabhAvakalpanamayuktam / kutaH ? ityAha-nirAdhAro'nvayaH kRto niyogena, ayamatra bhAvArthaH / svo bhAva ityAtmIyA sattA svabhAvaH / evaM ca sa nivRttisvabhAva iti svabhAvikI AtmIyA satteti nirAdhAratvam / yadvA'nvayAbhAvastabhivRttastattvAditi niyogagrahaNamavazyamidamitthamanyathA zabdArthAyogAditi khyApanArtha, evamAdyakSaNe'pi bhAvanIyam / ata evAha-tasyaiva tathAbhAve yuktametattathAsvabhAvakalpanamiti sUkSmamarthapadametadbhAvagamyatvAt, vicintitavyaM mahAprajJayA, anyathA jJAtumazakyatvAditi / AnuSanikamabhidhAya prakRtamAha____ apajjavasiameva siddhasukkhaM / itto cevuttamaM imaM / savvahA annussugttennNtbhaavaao| logaMtasiddhivAsiNo ee / 'jattha ya ego tatya niamA aNaMtA' / akammuNo gaI puvapaogeNa alAuppabhii // 27 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naayo| niamo ao ceva 'aphusamANagaIe gmnn| ukkarisavisesao iaN| avvuccheo bhavvANa aNaMtabhAveNa / eamaNaMtANatayaM, na samayA itya nAyaM / bhavvatsaM jogayAmittameva, kesiMci paDimAjuggadArunirdasaNeNaM / vvhaarmymeaN| eso'vi tattaMgaM pavittivisohaNeNa / aNegaMtasiddhIo nicchayaMgabhAveNa / parisuddho u kevalaM, esA ANA, iha bhagavao samaMtabhaddA, tikoDiparisuDIe apuNavaMdhagAigammA / ___aparyavasitamevamuktena vidhinA siddhasaukhyam / ata eva kAraNAduttamamidam / etadeva spaSTamabhidhAtumAha-sarvathA'nutsukatve sati anantabhAvAtkAraNAt / ka nivAsa eSAm ? ityAha-lokAntasiddhivAsina ete / caturdazarajjvAtmakalokAnte yA siddhiH prazastakSetrarUpA tadvAsina ete siddhAH / kathaM vyavasthitAH ? ityAha-yatraikaH siddhastatra kSetre niyamAniyogenAnantAH siddhAH / uktaJca-"jattha ya ego siddho, tattha aNatA bhavakkhayavimukkA / aNNoNNamaNAbAhaM ciTThati suhI suhaM pattA" // 1 // kathamiha karmakSaye lokAntagamanam ? / ityAha-akarmaNaH siddhasya gatirito lokAntaM pUrvaprayogeNa hetunA tatsvAbhAvyAt / kathametadevaM pratipattavyam ? ityAha-alAbuprabhRtijJAtataH, aSTamRllepaliptajalakSiptAdhonimagnatadapagamordhvagamanasvabhAvAlAbuvat / prabhRtigrahaNAderaNDaphalA| digrahaH / UrdhvagamanaM tatraiva cAsakRdgamanAgamanaM kiM na 1 / ityetadAzaGkayAha-niyamo'ta eSAlAbubhRtijJAtataH ekasamayAdiH, utpalapatrazatavyatimedadRSTAntena ekasamayena tadgatiryuktetyAzaGkA'pohAyAha-aspRzadgatyA gamanaM siddhasya siddhikSetra prati / spRzadgatimadapekSayA cotplptrshtvytimeddRssttaantH| kathamiya saMbhavati ? ityAha-utkarSavizeSata iyaM gatyutkarSavizeSadarzanAdevamaspRzadgatiH Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMca sUtrasya 4 // 28 // paJcamastre bhvyaabhvytvsiddhiH|| saMbhavatIti bhAvanIyam / siddhasyApunarAgamanAtkAlasya cAnAditvAt, SaNmAsAntaH prAyo'nekasiddhebhavyocchedaprasaGga iti vibhramanirAsArthamAha-avyavacchedo bhavyAnAmanantabhAvena, tathA siddhigamanAdAvapi vanaspatyAdiSu kAyasthitikSayadarzanAdanantasyA'pi rAzeH kSayopapatteH punaH saMzaya iti tadvyavacchityarthamAha-etadanantAnantakaM etadbhavyAnantakamanantAnantakaM na yuktAnantakAdisamayAH atra jJAtaM, teSAM pratikSaNamatikrame'nucchedo'nantatvAt / kathaM tabaitat ? ucyate-"RturvyatItaH parivartate punaH, kSayaM prayAtaH punareti candramAH / gataM gataM naiva tu saMnivartate, jalaM nadInAM ca nRNAM ca jIvitam" // 1 // iti / ucyata etadvayavahAratastUcyate, anyathA tasyaiva parAvRttI bAlyAnivRttiH / tasya tadvAlyAdhApAdanasvabhAvatvAditi paribhAvanIyam / ato na kSayo bhavyAnAmiti sthitam / evaM ca sati, bhavyatvaM yogyatAmAtrameva siddhi prati, keSAzcitprANinAM yena kadAcidapi setsyanti / tathA cAgamaH-'bhavAvi na sijhisaMti kei' ityAdi / bhavyatvaM siddhigamanayogyatvam / phalagamyA ca yogyatA / ko vA evamabhavyebhyo vizeSo bhavyAnAm ? ityAzaGkAvyapohAyAha-pratimAyogyadArunidarzanena / tathA hi-tulyAyAM pratiniSpattau tathApyekaM dAru pratimAyogyaM granthyAdizUnyatayA na tadanyadayuktatayetyAdividvadaGganAdisiddhametat / na cAtrApi tatra svabhAvatvAdivikalpacintA kAryA / kutaH ? ityAha-vyavahAramatametat, ayaM caivaM vyavasthitaH, iti bhAvitameva / na cAyaM saMvRttirUpa ityAha-eSo'pi taccAGgamepo'pi vyavahAranayaH paramArthAGga iha prakrame, tathA yogyatA buddharapi sannibandhanatvAt / tatsvabhAvAvizeSe tu dArvantaravadayogyadAruNyapi, tathA buddhyasiddharityAdiniloMThitamanyatra / ityanuSThAnamevAdhikRtyAha-eSo'pi // 28 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XXXXXXXXXXXXXXXX tatvAGgam / yathoktam-"jai jiNamayaM pavajaha tA mA vavahAranicchaye muyaha / vavahAraNayaucchee titthuccheo jatovassaM // 1 // ata eSo'pi vyavahAranayastacAGgaM pravRtau mokSAGgamityarthaH / kutaH ? ityAha-pravRttivizodhanena tanmatena pravajyAdipradAnAtparalokapravRttivizodhanena, itthamanekAntasiddhitaH sannItyA, tathA nizcayAGgabhAvena / evaM prvRtyaa'puurvkrnnaadipraaptH| parizuddhastu kevalamAjJApekSI puSTAlambanaH / eSA'jJeha bhagavata ubhayanayagarbhA / athavA savai paJcasUtroktA / kiMviziSTA ? ityAha-samantabhadrA, sarvato nirdoSA / katham ? ityAha-trikoTiparizuddhayA kapacchedatApaparizuddhayA / iyaM ca bhAgavatI sadAjJA sarvaiva apunarbandhakAdigamyA / apunarbandhakAdayo ke sattvAH ? utkRSTAM karmasthiti tathA apunarbandhakatvena ye kSapayanti te khalvapunarbandhakAH / AdizabdAnmArgAbhimukhamArgapatitAdayaH parigRhyante / dRDhapratijJAlocakAdiliGgAH, etadgamyeyaM na saMsArAbhinandigamyA, teSAM hyato viSayapratibhAsamAtraM jJAnamudeti / na taddveSatvAdivedakamiti / uktazca-" na yathAsthitaM zAstra, khatvandho vetti jAtucit / dhyAmalAdapi bimbAttu, nirmalaH syaatsvhetutH"||1|| apunarbandhakatvAdiliGgamAha eappiattaM khalu itya liGga, ocittapavittivineaM saMvegasAhagaM niamA / na esA annesiM deaa| liMgavivajayAo tappAraNNA / tayaNuggayAe AmakuMbhodaganAsanAeNaM esA karuNatti vuccai, egaMtaparisuddhA, avirAhaNAphalA, tiloganAhabahumANeNaM nisseasasAhiga tti pavvajAphalasuttaM sammattaM // ||smaaptN paJcasUtraka, kRtaM cirantanAcAryaiH // SEXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMca TAM // 29 // paJcamastre aviraadhnaaphlprdrshnm|| etatpriyatvaM khalvatra liGgam / AjJApriyatvamapunarbandhakAdiliGgam / priyatvamupalakSaNaM, shrvnnaabhyaasaadeH| etadapyaucityapravRttivijJeyaM, tadArAdhanena tadbahumAnAt / aucityabAdhayA tu pravRttau na tatpriyatvaM, moha evAsAviti / etatpriyatvameva vizeSyate-saMvegasAdhakaM niyamAt / yasya bhAgavatI sadAjJA priyA, tasya niyamataH saMvega iti / yata emavato naiSA anyebhyo deyaa| naiSA bhAgavatI sadAjJA anyebhyo'punarbandhakAdivyatiriktebhyaH saMsArAbhinandimyo deyA / kathaM te jJAyante ? ityaah-linggvipryyaatttprijnyaa| prakrAmAdapunarbandhakAdiliGgaviparyayAt saMjJA, na dveSAdilakSaNAttatparijJA saMsArAbhinandiparijJA / uktazca-" kSudro lobharatirdIno, matsarI bhayavAn zaThaH / ajJo bhavAbhinandI syAniSphalArambhasaGgataH ||1||kimiti na tebhyo deyA ? ityAha-tadanugrahArtha saMsArAbhinandisatcAnugrahArtham / uktazca-"aprazAntamatau zAstrasadbhAvapratipAdanam / doSAyAbhinavodIrNe, zamanIyamiva jvare, // 1 // ihaiva nidarzanamAha-AmakumbhodakanyAsajJAtena / uktazca-" Ame ghaDe nihitaM, jahA jalaM taM ghaDaM viNAsei / iya siddhatarahassaM, appAhAraM viNAsei" // 1 // eSA karuNocyate, ayogyebhyaH sdaajnyaaprdaanruupaa| kiM viziSTA / ? ityAha-ekAntaparizuddhA, tadapAyaparihAreNa / ata eveyamavirAdhanAphalA, samyagAlocanena / na punarlAnApathyapradAnena nibandhanakaruNAvattadAbhAseti / iyaM caivabhUtA trilokanAthabahumAnena hetunA niHzreyasasAdhiketi / kimuktaM bhavati ? nAnAgamikasyeyaM bhavati, kiM tu pariNatAgamikasya / asya KAIca bhagavatyevaM bahumAnaH / evaM ceyaM mokSasAdhikaiva sAnubandhasupravRttibhAvena / iti pravrajyAphalasUtraM samAptam / evaM paJcamasUtra vyAkhyA samAptA // XXXXXXXXXXXBETEREKXXXXXX 358883&&&&XXXX // 29 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // samAptaM paJcasUtrakaM vyAkhyAnato'pi // namaH zrutadevatAyai bhagavatyai / sarvanamaskArArhebhyo namaH / sarvavandanAni vande / sarvopakAriNAmicchAmo vaiyAvRtyam / sarvAnubhAvAdaucityena me dharme pravRttirbhavatu / sarve sattvAH sukhinaH santu / sarve sattvAH sukhinaH santu / sarve sattvAH sukhinaH santu / paJcasUtrakaTIkA samAptA / kRtiH sitAmbarAcAryaharibhadrasya, dharmato yAkinImahattarAsUnoH / / granthAgramanuSTupchandauddezataH zatAnyaSTAvazItyadhikAni / // zrIrastu // XXSEXEEEER3333333BER Page #64 -------------------------------------------------------------------------- _