Book Title: Jain_Satyaprakash 1955 01
Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/521717/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir +66 viSaya-darzana lekhaka : aka; lekha: 1. saMyama : (saMkalita) 2. dhUpadIpa : pU. paM. zrI kanakavijayajI 3. zodhakhoLa pAchaLa lakSya kaMti - karavAnI jarUra : zrI. mehanalAla dI. coksI : 4. akhaMDa jeDa : pU. 5. zrIdhara dharavijyajI : 5. paMca kAvyoMke TIkAkAra naraveSa sarasvatI zrI. cAritra vrddhn| zrI agaracaMdajI nAhaTA : 6. eka amerikana vidvAnakI khoja-pRthvI - joDha nahIM, capaTI hai zrI. dRrirAma nAkAra : 7. vIramapura aura nAkoDA tIrthakI praaciintaa| zrI. bhaMvaralAlajI nAhaTA : 8. pU. vidyAvijyajI ma. nA kALadharma . prasaMge samitie karela TharAvaH TAITala peja 2 - pU. vidyAvijayajI ma. nA kALadharma prasaMge te je. dha. sa. ma. samitie karelA TharAva. . parama pUjya munirAja zrI. vidyAvijayajI ma. nA sa'. 2011nA mAgazara vadi 12 ne maMgaLavAranA roja kALadhuma pAmyAthI jaina samAjane na pUrI zakAya evI khATa AvI paDI che. svargastha munirAja A samitimAM pahelethI ja pAMca pUjyanI samitimAMnA eka varAyelA sabhya hatA. samitinA saMcAlanamAM temaNe kImatI phALo ApyA hatA. svargastha munirAje samitinI karelI sevA mATe A samiti temane khUba khUba AbhAra mAne che. ane teozrInA ziSya temaja gurubhAI e upara AvI paDelA du:khamAM samavedanA jAhera kare che. For Private And Personal use only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir I >> mana ! akhila bhAratavarSIya jaina zvetAmbara mUrtipUjaka munisammelana saMsthApita zrI jainadharma satyaprakAzaka samitinuM mAsika mukhapatra jeziMgabhAInI vADI : ghIkAMTA roDa : amadAvAda (gujarAta) taMtrI : cImanalAla gokaLadAsa zAha varSa : 20 || vikrama saM. 2011: vIra ni. saM. ra480: I. sa. 155 || kamala aMka: 4 | poSa vadi 7 zanivAra : 15 jAnyuArI 232 saMyama sa yama bhAratIya saMskRtine AtmA che. kAcabA saMyamanuM pratIka che, saMcama vinA mRtyuMjaya pAse pahoMcI na zakAya. kAcabA pitAnAM saghaLAM aMge saMkecIne paDI rahe che - jarUra jaNAya tyAre vikAsane avasara Ave che tyAre aMgopAMga vistAre che. sAdhanA mAtramAM saMyamanI jarUra rahe che. viSayabhogamAM racyApacyA rahenArA lokone paNa ApaNA saMta-sAdhuo mIThI-marmALI vANImAM hamezAM ema ja kahetA AvyA che ke, te viSayanI jaMjALamAMthI ekadama chUTI zakatuM na hoya te tenI ciMtA karIza ma. lebha lAlaca mUkI zakate na ho te lebhavRttine ekadama kAbUmAM laI levAnuM sAhasa karIza mA. khuzIthI khAI--pIne majA kara. paisA bhegA karavA hoya te karI le. ane gALAgALI ke mArAmArI karavI hoya te paNa tane chUTa che. janma-janmAMtarathI tane je Te paDelI che te ekadama nahi chUTe. eTalI eka vAta yAda rAkhaje- pazupakSI paNa saMyama pALe che. tuM te mANasa che, buddhizALI che. dhIme dhIme paNa saMyamane keLavavA mAMDa. jeo A mIMcIne paNa bhoge bhagave che temanI bega bhegavavAnI zakti gheDA vakhatamAM ja barabAda thaI jAya che. te bhego barAbara bhegavI zake eTalA khAtara paNa saMyama rAkha. akarAMtiyAnI jema eka ja vakhate khUba khAI lenAra pAchaLathI piDAya che. paNa reja raja saMyamapUrvaka AhAra karanAra taMdurasta rahIne ene upalega karI zake che. - pazune jema ene mAlika dhIme dhIme paLeTe che tema saMta-sAdhuo paNa jijJAsuo, bhAvikane A rIte saMyama-trata-yama-niyamAdinA rAjamArga upara (saMkalita) For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra - dhUpa dIpa R 0 lekhaka :-pUjya paMnyAsa zrI. kanakavijyajI dhanya! prajAvatsala rAjavIne ! je kALe magadha sAmrAjyanI ANa bhAratadezanA vaizAlI pradeza para phelAyelI hatI, te samayanI A vAta che. AjathI lagabhaga 2500 varSa pahelAMne e etihAsika prasaMga che. magadha sAmrAjyanI vizAla sattAne dera, te samaye mahArAjA zreNikanA hAthamAM hato. zramaNa bhagavAna zrI. mahAvIra paramAtmAne te ananya upAsaka hatuM. rAjA zreNika nyAyaniSTha tathA prajApAlaka rAjavI hatA. magadhadezanI kIrti tathA tenI samRddhine sAMbhaLIne TheTha nepALadezanA vyApArIo magadhanI rAjadhAnI rAjagRhImAM eka avasare pharatA pharatA AvI caDyA. dUra dUra dezanA vyApArIo, kArIgaro, vidvAne, kalAkAre ItyAdi sahu hiMdamAM pahelavahelAM paga mUkatA, ne jyAre teonA kAne magadha sAmrAjyanA vaibhavanI gauravagAthAo sAMbhaLavA maLatI, eTale te sahu magadhanA pATanagara rAjagRhInA AMgaNe tenA vaibhavane nihALavA utsuka dile doDI AvatA. nepAlanA vyApArIo pAse mahAmUlya ratnakaMbale hatI. khAsa nepAlanA prasiddha kArIgaree banAvelI A zAle khUba ja camatkArika ane kiMmatI hatI. nepAla sivAya duniyAnA koI paNa dezamAM AvI zAlo taiyAra thatI na hatI. nepAlane rAjA A kArIgarone uttejana ApI, pitAnA dezanI AzcaryakAraka kArIgarIne paradezanA bajAramAM umaMgabhera mUkatA. atyaMta mulAyama UnamAMthI banAvelI A kAMbaLIo, upabhoganuM anupama upakaraNa gaNAtuM. rAjA-mahArAjA, ke dhanakubera zreNI-sAmaMta sivAya A kAMbaLane vasAvavAnI koInI tAkAta nahotI. aMga uparanAM upavastromAM A zAla, ratna samAna hatI. temaja tenI kinAre kiMmatI ratnothI aMkita hovAnA kAraNe te kAMbaLA "ratnakaMbala'nA nAme prasiddha hatI. nepAlathI ratnakaMbalane laIne rAjagRhImAM pesatA vyApArIoe jyAre magadhanA pATanagara rAjagRhInI samRddhi, zobhA tathA UMce AkAzane aDIne UbhelAM devamaMdiranAM ratnajaDita suvarNa kalazo, dhanakubera zreSThIonI AbhanI aTArIe laheratI havelIo najare nihALI, tyAre teo ghaDIbhara to AzcaryanA niravadhi sAgaramAM DUbI gayA. rAjagRhInA vaibhavane jotAM jotAM te vyApArIoe rAjabhavananA mukhya dvAramAM praveza karyo. mahArAja zreNikanA rAjabhavananI sAdAI joIne te lokone mUMjhavaNa thaIne zreNikanI samakSa teone laI javAmAM AvyA. magadhanA sarvasattAdhIza zreNikanI bhavya mukhamudrAne nihALatAM, nepALanA vyApArIo ka9pI na zakyA ke, "magadha sAmrAjyano mAlika mahArAjA zreNika ATalo sAda kema haze ? mahArAjAnA caraNamAM potAno mAla khUle karatAM, teoe kahyuM: "rAjana ! bhAratanA sarvazreSTha tathA samRddha sAmrAjyanA vaibhava ane tenI jAhojalAlIne sAMbhaLI ame ahIM AvyA chIe. amArI pAse mahAmUlya ratnakaMbale che. A ratnakaMbaleno e guNa che ke, ziyALAnA divasamAM ene je zarIra para dhAraNa karavAmAM Ave te te atyanta uSmA For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 53 aMka: 4] dhUpa-dIpa Ape che ane grISma RtumAM tene aMge dhAraNa karatAM temAMthI zItaLatA pragaTe che, je aMgane zItaLa rAkhe che. ane comAsAnI RtumAM te zItaSNa rahe che. nepALadezanI A kAMbaLo, duniyAnA keI paNa pradezamAM maLatI nathI.' mahArAjA zreNike e ratnakaMbalene joI nepALa jevA pADozI dezanI AvI amUlya kArIgarIne jeI--jANIne rAjA zreNikane atyaMta AnaMda thayo. mahArAjAe vyapArIone ratnakaMbalanuM mUlya pUchavuM. javAbamAM vepArIomAnAM eka vyapArIe mahArAjA zreNikane jaNAvyuM "rAjana ! A zAla te Apa jevAnA rAjabhavanamAM ja zobhe! sAmAnya mAnavInuM A bhegavavAnuM bhAgya na hoya. eka ratnakaMbalanuM mUlya savAlAkha suvarNamudrAo che. ApanA jevA magadhanA mAlikane te AvI vastuo Aje paga lUchIne kAle pheMkI devA jevI gaNAya. AmAM dravyano koI prazna na hoI zake." zreNike hasatAM hasatAM nepAlanA vyApArIone kahyuM: "mAre mATe te dravyano prazna ja moTo hoI zake ! magadhane vaibhava ke magadhane dhanabhaMDAra e mAre nathI. e te kevaLa mAre sAcavIne savyaya karavAnI vastu che. magadhanA sAmrAjyano huM svAmI nathI. e sAmrAjya mArI prajAnuM che. huM te kevaLa eno rakhevALa chuM. huM prajAne mAlika ke svAmI nathI. mArI pAse che prajAnA pAlaka pitAnuM hRdaya ane mAtAnuM vAtsalyaH mAre AnaMda-pramoda, vilAsa ke vaibhava bhogavavAnA na hoya ! e badhuM bhogavavAno adhikAra mArI vahAlI prajAne che." vyApArIonI sAme dRSTikSepa karatAM mahArAjAe kAMIka gaMbhIra banIne pharI kahyuM: "tame eka ratnakaMbalanuM mUlya savAlAkha suvarNamudrAe kahyuM kema kharuM ne? paNa mArA pitAnA aMgata upabhega ke meja-zokhanI khAtara Ama lAkhe sonAmahore mArAthI kema uDAvI devAya? prajAnA sukha-sagavaDa ke AnaMdanI ja ciMtAmAM rahetA mArA jevAne AvA vilAso. na zeje.' nepAlanA vyApArIo magadhanA sarvasattAdhIza zreNika rAjAnA mukhethI belAtA A zabdone sAMbhaLIne kSaNabhara dimUDha thaI gayA. emane utsAha ogaLI gaye. vAtAvaraNamAM thoDIvAra naravatA chavAI vyApArIo vicAravA lAgyA ke, "bhAratane vizAla sAmrAjyane ekane eka mAlika A zuM belI rahyo che? nAnA bALakanI jema AvA ghelAM e kema kADhatA haze ? zuM kRpaNa ke saMkucita mAnasane te e nahi hoya ne ?" mahArAjAe vyApArIonAM meM para chavAyelI akaLAmaNane kaLI lIdhI: vAtAvaraNanI nIravatAne bhedatAM pharI teo bolyA : "tame kadAca ema kalpanA karatA haze ke magadhane mahArAjAne pitAnA bhega-vilAsa pAchaLa ke aMgata sukha-sagavaDa, moja-zokha khAtara lAkha kharcI nAkhatAM ene hAthe kaNa pakaDe che? paNa nA, magadhanI prajA e mArA vahAlA saMtAnanA sthAne che. mA ke bApa, pitAnA saMtAnane bhUkhyA rAkhIne, kema khAI zake ? potAnA saMtAnone nAgAM ke cIMtharehAla kapaDe TaLavaLatA rAkhIne e pitAnA aMga para kapaDuM kema oDhI zake? mArI vahAlI prajAe pitAnA hRdayamaMdiranA siMhAsana para mane je zraddhA tathA sadUbhAvathI pratiSThita karyo che te zraddhA e mAre AnaMda, e sabhAve e mArI mUDI, e mAruM dhana ane e ja mAruM sAmrAjya che. mA potAnA bALakane khavaDAvIne bhUkhe rahevAmAM sukha anubhave che. pate phATeluM cItharuM paherIne potAnA pyArA baccAne mulAyama kapaDAthI DhAMke che, pitAnA For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54] zrI. jaina satya prakAza [varSa : 20 vahAlA saMtAnanA sukhanI kalpanAmAM vAtsalya ghelI mAne potAnI duniyA samAI jatI lAge che. potAnA saMtAnanA sukhe e duHkhamAM sukhI bane che. udvegamAM AnaMdanI meja anubhave che. te mArI prajAnA sukhanI kalpanAmAM mane Aje AnaMda che. enI zobhAmAM mAruM svarga che. A ratnakaMbalene vaibhava mane zobhe nahi. mane te chAje paNa nahi, tamArI pAsethI ratnakaMbala kharIdIne huM savA lAkha suvarNamudrAono dhumADo karuM, tenA karatAM mArI prajAnA sukha khAtara bhale e dhana mArA bhaMDAramAM paDayuM rahe! A magadha sAmrAjyanA rAjabhaMDAramAM je kroDanI milakata paDI che, te mArI nathI, mArA sukhopabhega ke aMgata svArthane mATe eno vyaya karavAno mane adhikAra nathI, e saMpatti mArI prajAnI che. prajAne kAje, prajAnA sukhane sAru eno upayoga karavAne huM baMdhAyela . rAjyano ke rAjyabhaMDArane huM kevaLa cokIdAra chuM.' Aje tame tamAre mAla mane vecavA AvyA che. tamArA mAlanAM tamane nANAM nahi upajatAM mArI pAsethI tame nirAza banIne jaze, te huM samajuM chuM. tamArI AzAo bhAMgIne bhukko banI gaI che te huM kalpI zakuM chuM, paNa huM e mATe nirupAya chuM. tame jyAM jyAM jAo tyAM eTaluM kahejo ke, samRddhinA bhaMDAra gaNAtA magadhanA sAmrAjyano mAlika rAjA zreNika pitAnA AnaMda, pramoda ke vilAsa, vaibhava karatAM prajA pratyenA sneha, vAtsalya tathA tenA sukha, AnaMda temaja pradane mahAna gaNe che. prajAnI puNyAIne paise pitAnA upabega ke aMgata svArtha khAtara uDAvI devAmAM e nAnama mAne che. mArA zarIrane kevala zaNagAravA mATe huM mArI prajAe mane vizvAsathI pelI milakatane paradezathI AvelA vyApArIenA hAthamAM kema pheMkI dauM? mAruM mana ema karavAmAM akaLAmaNa anubhave che. mATe tame mArA nagaramAM rAjyamAM, mArI prajA pAse jAo ! huM tamArA mAlane nahi kharIdI zakuM ! mArI prajA te kharIde, bhagave, potAnA zarIrane zaNagAre temAM ja mAruM gaurava che." mahArAjA zreNika potAnA haiyAnI vANIne zabdo dvArA vyakta karatA gayA, ne nepAlanA vyApArIo sAMbhaLatAM TharI gayA. magadha sAmrAjyanA vaibhavanI kalpanA karatAM eka vakhate jeo AzcaryamAM diga thaI gayA hatA, teo magadhanezanA hRdayanI udAratA, bhavyatA tathA tenI prajAvatsalatAne jANI sAMbhaLIne kharekhara, vicArasAgaramAM aTavAI gayA. teo je utsAhathI AvyA hatA, je AzAthI rAjabhavanamAM paga mUkIne pravezyA hatA, teonAM haiyAMnI te AzAo ke moranA minArA bhale Aje tUTI paDyA. paNa teo vidAya veLA zUnya dile nahAtA nIkaLyA. kAMIka laIne AvyA hatA, chatAM jatI vakhate te vyApArIo evI koI mahAna cIja laIne gayA, je ItihAsanA pAne gauravapUrvaka AlekhAI te mahAna vastu, pitAnI vahAlI prajA pratyenuM tenA pAlaka rAjAnA haiyAmAM chalatuM vAtsalya! teo haiyAnI AMkhethI nihALIne nIkaLyA. magadhanareza zreNike ratnakaMbala vaibhava pheMkI dIdhe, paNa enI pAse je pheMkIdevA mATenuM hRdaya hatuM, tenuM mUlya kadI thaI zake tema nahotuM. sattAnA siMhAsane beThelA sAmrAjyanA mAlike Aje paNa magadhanarezane hRdayanI e bhavyatAne ke mahattAne pichAnI zake te kevuM sAruM ! For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zodhakhALa pAchaLa lakSya keMdrita karavAnI jarUra lekhaka : zrIcuta mAhanalAla dIpacaMda cAkasA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir purAtattvanI kAryavAhI jaina-anvezana (zodha)nA mArga saraLa banAve che. e uparAMta raoNyala eziyATika sAsAyaTI laDana temaja agALI 'rUpam ' patra tathA inDiyana ArTa enDa InDasTrI, seAsAyaTI epha dhI inDiyana eriyenTsa ArTa, muMbaI yunivasITI, jarnala opha dhI amerikana sAsAyaTI epha dhI ArTa, bhAMDArakara eriyeTala risarca InsTITayuTa, inDiyana lacara Adi patro ane bhAratIya vidyA, zrI jaina satya prakAza, jaina sAhitya saMzodhaka, jena erIkaverI, jainajhama Ina nAIna InDiyA, jainajhama Ina sAutha inDiyA, Adi zodhakheALa sabaMdhI patromAM temaja pustakAmAM jaina tihAsa tathA purAtattva viSayaka atyaMta bhahattvapUrNa sAmagrI saMgharAyelI che. jarUra che phakta e pAchaLa satata kAryazIla rahenAra vyaktionI. jema gejheTIyaranA AdhAre prAcIna jaina smArakA sabaMdhI mAhitI saMgrahIta karI zakAya che. tema uparAta sAhityamAM saMgraha karAyela bAbato uparathI abhyAsI vivecake jainadharma saMbadhI vigatavAra itihAsa taiyAra karI zake che. A sAmagrI eTalI vizALa che ke emAMthI mAtra ekAda graMtha ja nahIM paNa, saMkhyAbaMdha granthA sarjI zakAya, jaina guphAo sabaMdhamAM sva. nAthAlAla chaganalAla zAhe (pAlaNapuravAsI ) sArA pramANamAM sAmagrI ekatra karI hatI, paNa e sarva pustakarUpe janatA samakSa Ave te pUrve e gRhastha kALanA patnamAM sapaDAI gayA ane samAja, temanA parizramanu phaLa jevA bhAgyazALI na nIvaDaco. jo ke e prakAranI nahIM paNa ethI judA prakAranI chatAM purAtattvane lagatI ghaNI bAbatono sa Mgraha enasAyakalopIDiyAnI paddhatie sva. tribhovanadAsa la. zAhe paNa karyo hatA, chatAM jaina samAjavu e dizAmAM vAstavika lakSya na hovAthI-AjanA yugamAM AvI jAtanAM sarjana keTalA mahattvano bhAga bhajave che enA yathA mUlyAMkana karavAnI zakita na heAvAthI e DaoNkaTaranA avasAna sAthe e upara paNa paDado paDI gayA. Ama ApaNI pAse vartamAna kALane AkarSe tevA khajAnA chatAM e pAchaLa satata kAma karatI kAI sasthA na hovAthI ane e pAchaLa vana heAmI denAra vyakti na hovAthI, vizvanA cokamAM ene kharA prakAza pAtharI zakAyA nathI. khaMDerAnA vaibhava ' nAmA, hiMdI pustakamAM munirAja zrI. kAntisAgare vizALa dRSTi rAkhI 1 For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa6] zrI. jaina satya prakAza [varSa : 20 je je vAta kahI che, e sarvane ahIM raju karavAno Azaya nathI ane e zakya paNa nathI. Ama chatAM jenazilpa ane mUrtikalA Adi aitihAsika sAdhano saMkalita karanAra temaja enA prakAzana kAryamAM dilacaspI dAkhavanAra je keTalAka vidvAne che agara hatA, enI TUMkI noMdha ahIM eTalA sAru ApavI vyAjabI dhArI che ke e viSayamAM rasa dharAvatI anya anya vyakitaone jarUra paDatAM, temane saMparka sAdhavAnuM sulabha paDe. emAMnA jeo Aje deharUpe astitva nathI dharAvatA, teomAMnA keTalAka akSararUpe mojuda che ja; arthAta teonI kRtio Aje paNa daSTigocara thAya che. DaoNkaTara kuharara, vinsenTa e smitha, DaoNkaTara bhAMDArakara (pitA-putra), DaoNkaTara lITa, DaoNkaTara gaurIzaMkara hIrAcaMda ojhA, bAbu pUraNacaMdrajI nAhara, munizrI jinavijyajI, vijyadharmasUrijI, bAbu kAmatAprasAdajI jaina, Do. hasamukhalAla DI. sAMkalIyA, zAMntilAla upAdhyAya, azoka bhaTTAcArya, umAkAnta zAha, priyataSa benarajI tathA agaracaMdajI ane bhaMvaralAlajI nAhaTA, muni kalyANavijyajI, De. vAsudevazaraNa agravAla, mehanalAla dalIcaMda dezAI, paM. lAlacaMda bhagavAnadAsa, muni zrIyaMtavijyajI. Adhunika viSakamAM zro. sArAbhAI navAbanuM nAma ne ja bhUlI zakAya. temaNe bhAratanA cAre khUNAmAM pravAsa karI mRtio temaja zilpa sthApatya saMbaMdhI ghaNuM ghaNI sAmagrIo saMdharI che ane emAMnI ghaNI kharI pustakomAM citrarUpe utarAvI, janasamUhamAM e vahetI mUkI che. "bhAratanAM jaina tIrtho ane temanuM zilpa sthApatya" tathA "citraka95ma' nAmaka graMtha enA udAharaNa rUpe TAMkI zakAya. munizrI jinavijyajInI dekharekha heThaLa siMdhI graMthamALAmAM je je prakAzane thayAM che e paNa dhapAtra che. AjanA yugamAM bhagavaMta zrI. mahAvIra devanI vANIne supramANamAM pracAra karavo hoya to A dizAmAMnA prayatnone vadhu pramANamAM vikasAvavAnI khAsa agatya che. [ anusaMdhAna pRSTha : 58 thI cAlu ] cAra gAthAnA zrI neministavanamAM rAjula nemine vinave che. sAdI bhASAmAM rAjimatInuM kathA vAcakane mugdharIte kheMcI rAkhe che. vAraMvAra belyA karIe evuM mana thayA kare che. (ra3) zrI. khuzAlamunijI sAta gAthAnA zrIneministavanamAM vivAhanA prasaMganuM Abedba citra khaDuM thAya che. vivAha mATe manAvavA, jAna joDIne javuM, tyAMthI pAchuM pharavuM, vivAha karavA mATe anekanI vinavaNI chatAM na mAnavuM, saMyama levo ne chevaTe rAjimatInuM paNa tyAM jaIne maLI javuM e sarva prasaMge zabdamAM hovA chatAM citra khaDAM kare che. A varNavyA che ane bIjAM seMkaDe stavano A bhAvane vyakta karatAM judI judI rIte racAyAM che. e bhAva eTale te akhUTa che ke kadI khUTe nahi, racanAra thAke paNa bhAvamAM te jyAre juo tyAre navInatA bhAse-kSaNe kSaNe yuvatIkuti, taheva rAmayatAyA" e vacanane ahIM sAkSAtakAra thAya che. rAjimatInA cAra mAsa, bAra mAsa, pandara tithi, sAta vAra vagere tathA sajhAyo, gIte e paNa akhaMDa joDa mAphaka akhaMDa ane ajoDa che, evI jeDanI akhaMDatA mAgI maLatI hoya te mAgI levA jevI che. For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir akhaMDa joDa [ zrI nemi-rAmitInA gUrjara kavanano Acho paricaya ] lekhakaH pUjya paMnyAsa zrI. dhuraMdharavijayajI (gatAMkathI pUrNa ) (9) zrI. jinavijayajI- stavanA sAhityamAM AmanuM nAma AgaLa paDatuM che. jJAnapaMcamInuM, mauna ekAdazInuM DhALavALuM stavana rocaka ane vyApaka che. nava gAthAnA zrInemijinastavanamAM kuraMgasiddhigaNikA nava bhavane neha ane vArSika dAna e cAra upAlaMbha rAjUla Ape che. chevaTe jeDa akhaMDa bane che. AmanI bIjI cAvIzImAM 15 gAthAnuM zrI nemijina stavana che, temAM zarUmAM thoDo upAlaMbha ApI rAjimatI comAsAnuM varNana uttejaka rIte Alekhe che. dezI paNa prasaMgane anurUpa che. chevaTe AdhyAtmika vivAhavidhi varNavIne dAmpatyane dIpAvyuM che. (10) zrI. padmavijayajI pAvaha nAme prakhyAta thayelA A kavivaranuM padyasAhitya viziSTa che eTaluM ja nahi ghaNuM ja asarakAraka che. zrInavapadajInI pUjA mAsI devavaMdana Adi kRti vAraMvAra temanI yAda apAve che. temanI stavana vIsI be che. temAM prathama covIzImAM bole gUMcyA che. bIjI evIzImAM sAta kaDInuM zrInemijina stavana che. rAjUla pitAnI sthiti ane paristhiti varNave che. chevaTe vrata le che. stavananI rocakatA dezI ane zabdasa kalAthI sArI khIlI che. (11) zrI. jJAnavimalajI A kavivaranuM stavana vagere padyasAhitya pArAvAra che. DhagalAbaMdha stavane hovA chatAM kemAM nIrasatA nathI AvavA dIdhI e kharekhara adbhuta che. zrI siddhAcalajInAM temanA banAvelAM 36 se stavano che ane sarva maLI 36 hajAra stavano che ema kahevAya che. pAMca gAthAnA zrInemijina stavanamAM rAjimatIthI na lalacAyA e mahattA varNavIne ekarasa :prIti jALavI e khubI che. mekSa meLavavA mATe evI prIti karatAM zIkhavuM e pramANe hitazikSA ApIne stavana pUrNa karyuM che. (12) zrI devacaMdajI - dravyAnuyoga nItaratA stavanathI prasiddha zrI devacaMdajI mahArAjanA sAta gAthAnA zrI. nemijina stavanamAM dravyAnuganA taravarATa sAthe rAjimatIjI khaDAM thAya che. jIvanamAM jinavaracage rAjimatIjIe dravyAnuyoga anubhavyo e rIte bhavyAtmAe anubhavo joIe. (13) zrI. nayavijayajI-- sAta kaDImAM zrI navijyajI prabhunuM bAhya-abhyintara sundara svarUpa AlekhIne chevaTe rAjimatIne saMbhALIne stavana pUrNa kare che. (14) zrI. huM sarana9- sAta gAthAnuM zrI nemijina stavana che temAM rAjimatInA rasika upAlaMbha sAthe prItinuM For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 58] zrI. jena satya prakAza [varSa : 20 rocaka varNana che. chevaTe kharekhara prItanuM pariNAma darzAvIne samApti karI che. dezI prasaMgane anurUpa che. (15) zrI lakSmIvimalajI ATha gAthAmAM zrI nemijina pratye rAjUlavatI kavie ThIka ThIka kahyuM che. adhyAtma paNa zRMgAra sAthe haLe che. sAdi anaMta saMga sadhAvIne saMpUrNatA sAdhI che. (16) zrI. vinItavijayajI- sAta kaDInA zrI nemijina stavanamAM rAjimatInA mukhe kavie varNavela vipralaMbha gAra sundara khIlI UThyo che. ane akhaMDa joDa jAmI gaI che. (17) zrI. caturavijyajI- rAjimatInI vinati sAta gAthA sudhI cAle che. kavine manamAM e akhaMDa jeDa eTalI asara karI gaI che ke vagara nAme paNa varNana dIpI UThayuM che. (18) zrI. rAmavijyajI- vimalavijyajI upAdhyAyanA A zrI. rAmavijayajI stavanasRSTimAM prasiddha che. zrI nemijina stavananI pAMca ja kaDI che, chatAM bhASApravAha sAthe rasapravAha akhUTa vahe jAya che. rAjulA sakhIone kahe che ke jAo ane zrI nemine manA-e kahIne pitAnI paristhiti sudara rIte darzAvI che. chevaTe zivamaMdiramAM jaI maLyA che. (19) zrI. amRtavijayajI- - nAnuM traNa ja kaDInuM zrI nemijinastavana zAstrIya paddhatinA " kAnuDA' rAgamAM sarasa khIlyuM che. paNa viSaya lAMbA eTale eka stavanamAM kavivarane saMtoSa na thAya e svAbhAvika che. ekabe stavano nahi paNa AkhAM sAta stavane kavie racyAM che. rasanI jamAvaTa uttarottara vadhatI cAlI che. AzAvarImAM cha kaDInuM, bIjuM trIjuM pAMca kaDImAM AzAvarI rAganuM, vasaMta rAgamAM pAMca kaDInuM cothuM ne pAMcamuM paNa traNa kaDInuM vasaMta rAgamAM, huM traNa kaDInuM jaMgalI rAgamAM ne sAtamuM cAra gAthAnuM bhopAlImAM che. rAgadhArI padyanA rasiyAone stavane khUba AkarSaNa jamAve che. sundara sajAvaTa sAthe jamAvaTa karavAmAM Ave te zrotAo thaMbhI jAya evI sAmagrI che. (20) zrI. harakhacaMdajI- soraTha rAganA cha gAthAnA stavanamAM rAjimatInI vinavaNI che. zabdo ane bhAva bhAvavAhI che. hindInI chAyA hovAthI ramyatA vadhI che. evI chAyA prAcInatAne bhAsa karavAmAM ThIka upayogI nIvaDe che. (ra1) zrI. bhAvavijyajI goDI rAgamAM pAMca gAthAnA zrI namijinastavanamAM zrIbhAvavijyajI saMskRta bhASAnA chAyAvALA zabdo gUMthIne ramyatAmAM sAro vadhAro kare che. "rAjimatI manakamala divAkara, karuNA rasabhaMDAra' e pramANe rAjimatI sAtheno sambandha kavie sundara rIte yAda karyo che. (22) zrI udayaratnajI- stavanAdi sAhityamAM A kavivaranuM nAma mokhare che. rasikatA, rocakatA ane gharagaththu zabdone khajAno A kavivaramAM khUTa khUTe nahi evo che. For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMca kAvyoMke TIkAkAra naraveSa sarasvatI vAcanAcArya zrI. cAritravarddhana lekhaka :-zrIyuta agaracaMdajI nAhaTA, bIkAnera jaina sAhityakAroMko bahuvidha vizeSatAoMmeM jainetara graMtho para jaina TIkAoMkA racA jAnA bhI vizeSa rUpase ullekhanIya hai / ina TIkAkAroM se kaI kaI TIkAkAroMne to aisI vidvattApUrNa vizada TIkAeM banAI haiM, jinase mUla granthako samajhanemeM bahuta hI sugamatA honeke sAtha 2 bahutasI navIna jJAtavya jAnakArI bhI mila jAtI hai| ina TokAoMke dvArA mUla graMthoMkA gaurava aura pracAra bahuta adhika bar3hA hai| aise samartha TokAkAroMmeM mahAkavi kAlidAsake meghadUta, kumArasaMbhava, raghuvaMza aura zrIharSake naiSadha tathA mAghake zizupAlavadha-ina pAMca kAvyoMke TIkAkAra 'vAcanAcArya cAritravarddhana' vizeSarUpase ullekhanIya hai / para inake sambandhameM bahuta hI kama logoMko jAnakArI hai| isaliye prastuta lekhameM inakA saMkSipta paricaya karAyA jA rahA hai| ___ zrI. cAritravarddhanane apanI TIkAoMkI prazastiyoM meM apanI pratibhAkA to sagarva ullekha kiyA hai, yAvat unhoMne apaneko naraveSa sarasvatI batalAnemeM bhI hicakicAhaTa nahIM kI, para guruparamparAke atirikta apane janma, vaMza, janmasthAna AdikA kucha bhI ullekha nahIM kiyA, isaliye kevala janma samayakA hI anumAna batalA kara unakI guruparamparAkA paricaya diyA janma evaM dIkSA __ApakI upalabdha racanAoMmeM, racanA samayake ullekhavAlI tIna hI racanAeM haiM, jinameM sarva prathama saMvat 1492 meM racita 'kumArasaMbhavavRtti' hai| usa samaya ApakI Ayu 32 varSake lagabhagakI mAnI jAya, to janma samaya 1460 ke AsapAsakA honA saMbhava hai| guruparamparA dIkSA una dinoM laghuvayameM hI adhika hotI thI, ataH ApakI dIkSA saM. 1470-75 meM honA saMbhava hai| apanI TIkAoMkI prazastiyoMmeM Apane jo guru paramparA dI hai, usake anusAra kharataragacchake jinavallabhasUri, jo ki bar3e zAstrajJa aura asAdhAraNa vidvAna the, unakI paramparAmeM For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrI. jaina satya prakAza [1 : 20 jinezvarasUri hue, unake ziSya jinasiMhasUrike paTTadhara jinaprabhasUri bhI baDe samartha vidvAna hue| mohammada tugalakako unhoMne jainadharmakA pratibodha diyA aura 'vividha tIrthakalpa, vidhiprapA, zreNikacaritra (cAzrayakAvya)' aura sAtaso stotroM AdikI racanA kii| inake ziSya jinadevasUri, jinakI racita 'kAlikAcArya kathA' aura 'hemI nAmamAlA-ziloMccha' prApya hai| inake paTTadhara jinamerusUrike ziSya jinahitasUri hue, jinake racita 'vIra stavana' hamAre saMgrahameM haiN| Apake pratiSThita 'pArzvanAtha paMcatIrthI pratimA kA saMvat 1447 kA lekha 'dhAtu pratimA lekha saMgraha ' bhAga 2, lekha aMka 617 meM prakAzita hai| jinahitasUrike ziSya upAdhyAya kalyANarAja hue, cAritravarddhana inhIM kalyANarAjake ziSya the / apanA paricaya dete hae unhoMne apanI vidvatpratibhAkA ullekha nimna zabdoMmeM kiyA hai" tacchiSyapratipakSadurddharamahAvAdIbhapaJcAnano, nAnAnATakahATakAmaragiriH sAhityaratnAkaraH / nyAyAmbhojavikAzavAsaramaNioddhatijAgratprabho, vedaantopnissnnissnnnndhissnno'lNkaarcuuddaamnniH|| zrIvIrazAsanasaroruhavAsarezaH, saddharmakarmakumudAkarapUrNimenduH / vAcaspatipratimadhInaraveSavANicAritravardhanamunirvijayI jagatyAm / / 'zizupAlavadha TIkA 'ke sargAntameM bhI likhA hai:-" ityakhaMDapAMDityamaMDitapAdabhAmaMDalAkhaMDalasthApanAcAryakarpUravIra( cIra )dhArApravAhaprabhRtibiradAvalIkalito( calito )tkaTavadAnyasubhaTadezalaharavaMzasarasIruhavikAzanamArtaNDabimbapracaMDadordaiDavikaTacecaTagotryagotrAbhidunnatasAdhuzrI - dezalasaMtAnIyasAdhuzrIbhairavAtmajasAdhuzrIsahasramallasamabhyarthitajainaprabhIyasvacchatucchAcchatila - kAyamAnacAritravarddhanAcAryaviracitAyAM zizupAlavadhamahAkAvyaTIkAyAM viMzatitamaH sargaH // " prApta TIkAoMmeM 'siMdUraprakara, kumArasaMbhava aura raghuvaMza'-ina tInoMkI TIkA prazastimeM teraha zloka to samAnarUpase vyavahata haiN| jinameM ina TIkAoMke race jAneke samaya uparyukta jinahitasUrike paTTadhara jinasarvasUri, jinacandrasUri, jinasamudrasUri aura jinatilakasUri kramazaH AcArya hue| jinatilakasUrikI vidyamAnatAmeM kumArasaMbhava aura siMdUraprakaravRtti saMvat 1492 aura 1505 meM banAI gaI / raghuvaMza TIkAkI bhAMDArakara AriyanTala ricarsa iMsTITyUTa kI pratimeM uparyukta teraha zlokoMke bIcameM eka aura zloka jor3A huA milatA hai, jisameM jinatilakasUrike paTTadhara jinarAjasUri " jIte raheM ", likhA gayA hai| isase isa TIkAkI racanA saM. 1511 1. inake racita 76 tIrthamAlA stavana gA. 12 hamAre saMgrahameM hai / 2. inake racita 'kumArasaMbhava-vRtti' (bhA0 o0 I-pUnA.) va 'raghuvaMzavRtti' (hanumAnagaDhameM ) hai| For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ma : 4] paMca kAvya....zrI. cAritraddhana [61 ke pIchekI honI cAhiye, kyoMki cAritravardhanakI naiSadhaTIkA jo saM. 1511meM banAI gaI thI, usameM jinatilakasUrikI vidyamAnatAkA ullekha hai| jinatilakasUri kAphI varSoM taka AcArya pada para rahe mAlUma hote haiN| inake ziSya rAjahaMsa upAdhyAyakI saM. 1486 kI likhita 'vAgbhaTTAlaMkAravRtti kI prati 'bhAMDArakara iMsTITyUTameM prApta hai / pratimApratiSThA lekha to Apake 1528 takake milate haiM / yadi una lekhoMkA samaya ThIkase par3hA gayA hai, to cAritra varddhanakI raghuvaMzavRtti saMvat 1528 ke bAdako siddha hogI aura cAritravarddhanakA svargavAsa saMvat 1530 ke lagabhaga honA saMbhava hai| 'naiSadha TIkA meM likhA gayA hai ki yadyapi isase pahale isa para aneka TIkAeM vidyamAna haiM para yaha TokA vizeSarUpase 'jananI va prathapradarzikA hogii'| yaha TIkA abhI taka chapI nahIM haiM, ataH zIghra ho prakAzita honI cAhiye / ApakI racita TIkAoMkA paricaya isa prakAra hai:-- (1) meghadUta TIkA. (112) zlokakI yaha TIkA zrImAlasAligake putra sAdhu araDakamalakI samabhyanAse racI gaI / isakI saMvat 1524kI 30 patroMkI likhita prati upA. vinayasAgarajIke sagrahameM hai / vaise yaha TIkA chapa bhI cukI hai| (2) kumArasaMbhavavRttiH-saMvat 1492 ke mAgha zuklA aSTamIko uparyukta araDakamallakI abhyarthanAse yaha " tAtparya dIpikA-zizuhitaiSiNIvRtti" banAyI gayI / saMvat 1954 meM gujarAtI mudraNAlaya,bambaIse yaha prakAzita bhI ho cukI hai / bhAMDArakara iMsTITyUTakI pratike anusAra chaH sargakI TIkA cAritravarddhanakI hai aura sAtaveM sargakI medapATajJAtIya udayAkarakI hai / prakAzita saMskaraNameM 7 sarga takakI TIkA cAritravarddhanakI batAI gayI hai| (3) raghuvaMzavRtti-isameM racanAkAlakA nirdeza nahIM hai / jaisA ki Upara likhA gayA hai; yaha TIkA sabase pIche banAyI jAnA saMbhava hai / isakI racanA bhI uparyukta araDakamallakI abhyarthanAse ho huI hai| (4) siMdUraprakara TIkA-yaha somaprabhAcAryaracita suktAvalIkI vizada TIkA hai / eka sau zlokoM para yaha 4800 sau zloka pramANako vivRti TIkAkArake asAdhAraNa pANDityakI paricAyaka hai / dRSTAntake rUpameM isameM aneka kathAeM bhI dI gayI haiN| saMvat 1505 ke rAdha (vaisAkha) zuklA aSTamI guruvArako zrImAlavaMzIya DhoragotrIya Thakkura bhISaNakI abhyarthanAse isakI racanA kI gii| dharmadAsake dvArA isakI prathama prati likhI jAne kA nirdeza prazastike aMtima zlokameM pAyA jAtA hai| pattA nahIM vaha ApakA dIkSita yA gRhastha ziSya thA yA kauna 1 inake racita 'jIvaprabodhaprakaraNa' bIkAnera zrIpUjyajIke saMgrahameM hai| For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI. jaina satya prakAza [varSa : 20 thA ? isa mahattvapUrNa TIkAkA prakAzana atizIghra vAMchanIya hai| (5) naiSadhavRtti-saMvat 1511 ke vaizAkha sudi mAdhava tithiko isakI pUrNatA huii| yaha TIkA bhI bahuta hI uttama hai / isake AraMbhameM likhA hai ki yadyapi isa para bahutasI TIkAeM vidyamAna haiM, para merA yaha prayatna vizeSatAko liye hue hI hogA " yadyapi vahvayaSTIkAH, santi manojJAstathApi kutrApi / eSA vizeSajananI bhaviSyatItyatra me yatnaH // 6 // isakI 217 patroMkI prati gujarAtI sabhA, kalakattAke pustakAlayameM hai| " (6) zizupAlavadha TIkA--isameM racanAkAlake nirdezavAlI antima prazasti nahIM hai / isakI racanA dezalasaMtAnIya bhairavAtmaja sAdhu sahasramallajIkI abhyarthanAse huI / isakI apUrNa prati 'anUpa saMskRta lAibrerI' aura hamAre saMgrahameM tathA pUrNa prati 'bhAMDArakara iMsTITyUTa meM hai| (7) kalyANamaMdiravRtti-isakI prati bar3audAmeM hai, jo mere abalokanameM nahIM AI, ataH vizeSa paricaya nahIM diyA jA skaa| (8) bhAvArivAraNavRtti--isakI prati pATaNa bhaMDAra AdimeM hai / (9) rAghavapAMDavIya vRtti--isakA ullekha 'kaiTalogsU kaiTalogoram' bhAga ekake pRSTha 853meM pAyA jAtA hai / para isakI prati kahAM hai ? jAnane meM nahIM aayii| kisI vidvAnako isakI prati prApta va jJAta ho to sUcita kreN| uparyukta graMthaparicayase spaSTa hai ki cAritravarddhanakA koI maulika graMtha nahIM milatA / samartha TIkAkArake rUpameM hI unakI racanAeM prApta haiN| inameM se pAMca TIkAeM to mahAkAvya para haiM aura tIna TIkAeM jaina stotrAdike upara hai| ___ yahA~ eka vizeSa bAtakA ullekha karanA bhI Avazyaka hai ki jina zrAvakoMkI abhyarthanAse aise mahAkAvyAdi para TIkAeM racI gayo, ve sabhI zrAvaka zrImAla jJAtike the aura ve bhI bahuta sAhityarasika aura kAvyapremI hone cAhiye / ataH unake saMbaMdhita prazastiyAM dI jA rahI hai| ___zrI. cAritravarddhana padmAvatI devIke vizeSa bhakta pratIta hote haiM / inhoMne apanI TIkAoMke prAraMbhameM padmAvatIko sAdara praNAma kiyA hai| vaise ye 'jinaprabhasUri 'kI paramparAmeM the / padmAvatI devI unakI bhI sAMnidhyakArI rahI hai / jinaprabhasUri racita 'padmAvatI caupaI' 'bhairavapadmAvatI-kalpa meM chapI hai| zrI. cAritravarddhanakI vidvatpratibhAko dekhate hue unake aura grantha bhI milane cahiye, jinakI khoja atyAvazyaka hai / yadi isa lekhase preraNA pAkara inake ajJAta graMthokI khoja kI gaI For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 : 4] paya 40ya...zrI. yAtripaddhata 13 aura aprakAzitako prakAzameM lAyA jAya to merA yatna sArthaka ho skegaa| ' raghuvaMzavRttiprazasti' bhejaneke liye Ara. ke. goDekA maiM AbhArI huuN| aba hama zrI. cAritravarddhanane svaguruparamparA aura jina zrAvakoMkI abhyarthanAse TIkAeM racI gayI, unakI prazasti pariziSTa ke rUpameM yahA~ de dete haiN| guruparamparAprazastiHvaMze zrIjinavallabhasya suguroH siddhAntazAstrArthavid , dapiSThaprativAdikuMjaraghaTAkaNThIravaH sUrirAT / nAnAnavyasubhavyakAvyaracanAkAvyo vibhAvyA'mala - prajJo vijJanato jinezvara iti prauDhapratApo'bhavat // 1 // ziSyastadIyo'jani jntujaathitaarthsmpaadaanklpvRkssH| vipakSavAdidvipapaMcavaktraH sUrIzvaraH zrIjinasiMhasUriH // 2 // tatpaTTapUrvAdrisahasrarazmijinA prabhaH sUripurandaro'bhUt / vAgdevatAyA rasanAM yadIyAmAsthAnapaDheM jagadurbudhendrAH // 3 // tadanu jinadevasUriH svazemuSItarjitatridazasUriH / nirupamasamarasabhUriH sUrivaraH samajaniSTa jayI // 4 // tadanu jinamerusUrirdUrIkRtapAvako nirAtakaH / samajani rajanIvallabhavadanorage tayaH // 5 // guNagaNamaNisindhubhavyalokaikabandhurvidhuriva kumataughaH prINitAzeSasaMghaH / jinamatakRtarakSastarjitArAtipakSo'jani jinhitsuurityktnishshosssuuriH|| 6 // jinasarvasUrirabhavat tatpaTTe ghttitprblmohH|| sajjanapaMkajarAjIvikAzabhAsvAn mahaujaskaH // 7 // tasya jinacandrasUriH ziSyo dakSaH kalAvatAM pakSaH / kakSIkRtAkhilajanopakArasAraH sadAcAraH // 8 // sUrijinasamudrAkhyastasya jajJe mahAmatiH / antiSatsukRtI sAdhuvRndAmbhojanabhomaNiH / / 9 // jinatilakasUrirasmAd vijayI jIyAdazeSaguNakalitaH / zrIvIranAthazAsanasarasIruhabhAskaraH zrImAn // 10 // tatpaTTapUrvAcalamaulicandraH vipakSavAdi dvippnycvktrH| jIyAt sadA'sau jinarAjasUriH satpakSayukto jinadharmarakSaH // 11 // 1. anya saba prazastiyAMmeM 13 zloka hai, kevala raghuvaMzavRttimeM yaha adhika hai| For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI, jene satya prakAza varSa :20 jinahitamreH ziSyo babhUva bhUmIzavanditAMghriyugaH / kalyANarAjanAmopAdhyAyastIrNazAstrAbdhiH // 12 // tacchiSyapratipakSadurddharamahAvAdIbhapaJcAnano, nAnAnATakahATakAmaragiriH sAhityaratnAkaraH / nyAyAmbhojavikAzavAsaramaNibauddhete jAgratprabho, vedAntopaniSanniSaNNadhiSaNo'laMkAracUDAmaNiH // 13 / / zrIvIrazAsanasaroruhavAsarezaH, saddharmakarmakumudAkarapUrNimenduH / vAcaspatipratibhadhInaraveSavANircAritravarddhanamunirvijayo jagatyAm / / 14 // [ raghuvaMzaTokA pR0 ] (1) zrAvaka paramparAH zrImAlavaMzahaMso DauDAgotre pavitraguNapAtram / samajani jagalUzreSThI, viziSTakarmA variSThayazAH // 14 // mAllUzreSThI tasya, prazasyamUrtirbabhUva tanujanmA / putro'muSya sa bhUdhara ityAkhyo dakSajanamAnyaH // 15 // jagasI(mI)dhara iti tasmAjAtaH smaravigrahaH kalAnilayaH / tasyApi lakhamasiMhastanayo vinayI nayAbhijJaH // 16 // tejapAlastato jajJe, suto mukhyAbaNopi ca / pIppaDo bAhaDAnyUnadharmaH zarmanidhiH sudhIH // 17 // amukhyamukhyo dAkSiNyabhAjanaM tanujo jayI / devasiMha iti svAntaHvAsitA'ItpadAmbujaH // 18 // sAdhuH sAliganAmA'bhUt tatputraH sa cAritrabhUH / etasyAGgasamudbhUtAzcatvAro'pi jayantyamI // 19 // ADhUH sAdhudhiyAM bhUmibhairavo ripubhairavaH / tataH sehuNDanAmA ca dharmadhAmA manoramaH // 20 // 1. jinaprabhasUri va unake guru zrImAlavaMzake the| ataH zrImAla jAti para jinaprabhIya zAkhAkA baDA prabhAva rahA hai| phalataH jhuMjhanu, dilhI, jaunapura AdimeM jahAM zrImAla adhika rahate the, isa zAkhAvAloMkA adhika vihAra huaa| 17vIM sadImeM jinaraMgasUri zrImAlavaMza meM hue, tabase dilhI, lakhanau, jhaMjhanu, jayapurAdi zrImAlakSetroMmeM unakA prabhAva ho gyaa| For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org a : 4 ] araDakamalastu, va dhuryaH satAmamAtsaryaH / satkAryo dharmadhano, manoharaH sakalalalalAnAm // 21 // ye kaniSThastadapi guNaijyeSTha eva vikhyAtaH / kAntaguNo'naNubuddhiH zuddhAcAro vicArajJaH // 22 // tattvAd gatvaramantrAkhilamurvyAM vastujAtamavadhArya / yo dharma eva buddhirvidadhAti nitAnta gurudhiSaNaH // 24 // etenAbhyarthitopyarthamunizcAritravarddhanaH / 1 kumArakAvyavivRttimakArSaM mandadhIrapi // 25 // [ kumArasaMbhavavRti pra. (2) zrAvaka paramparA: " patha avya.... zrI. zAstrivarddhana Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrImAlavaMzasarasIruhatigmabhAnuH, saDDoragotrakumudAkarazItabhAnuH / dhArU iti prathitacAruyazovilAsaH zrImAnabhUcchubhamatiryatipAdasevI // 1 // tasyAGgajo'jani janavajanIrajA ko, bIjAbhidho vidhuta vipakSalakSaH / kakSIkRtAkhilamahopakRtikRtajJaH, sarvajJazAsana sarojamarAlamauliH // 2 // tatputraH kAmadevo'bhUt kAmadeva-samadyutiH / ArthinAM kAmadaH kAmaM, sAmajAtagati (?) kRtI // 3 // tasyAMgabhUH samajaniSTa viziSTakIrtizrIdeva siMha iti siMhasamAnazauryaH / varyaH satAM guNavatAM prathamaH pRthuzrIstIrthaM karakrama saroruha caJcarIkaH // 4 // putrastadIyo'jani vastupAlaH zubhAzayo'rddhendu sanAbhibhAlaH / jinendrapAdArcananAkapAlaH, samastadhuritrajanAzakAlaH // 5 // abhUtAmasya putrau dvau saccaritra pavitritau / jyeSThaH sahajapAlAkhyo, dvitIyoM bhISaNaH prabhuH // 6 // nirdUSaNo yo nijavaMzabhUSaNaM, guNAnurAgeNa vazIkRtAzayaH / ananyasAmAnyavareNyatAM dadhad dadhAti niHkevalameva dharmatAm // 7 // yaH kAruNyapayonidhirguNavatAM mukhyaH satAmaNImaghadvai (2) ri kulebhakezarizizurvizvopakArakSamaH / dharmajJaH suvicakSaNaH kavikulaiH saMstUyamAno vazI, jIyAjjainama tAmbujekamadhupaH zrI bhISaNaH zuddhadhIH // 8 / devagurucaraNanirato, virato pApAt pramAdasaMtyaktaH / so'yaM bhISaNanAmA kAmAtanurbhAtidharmamatiH // 9 // [ dekho : anusaMdhAna pRSTha 71 ] For Private And Personal Use Only [ tha Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eka amerikana vidvAnakI khoja pRthvI gola nahIM, capaTI hai| lekhaka : zrIyuta harirAma nAgara [ yaha eka nayI zodha hai, jo jaina mAnyatAko pramANita karatI hai| vaijJAnika dRSTise Aja taka pRthvIko gola mAnI jAtI hai, para pRthvI capaTI hai, yaha vaijJAnika dRSTise lekhakane kitane hI pramANa dekara apane viSayako spaSTa karanekA prayatna kiyA hai| yaha prayatna jaina siddhAMtako sacce rUpameM pragaTa karatA hai| saMpA0] hama pRthvIkI golAIse itane adhika paricita ho gaye haiM ki isake viruddha kahI jAnevAlo kisI bhI bAta para hama sahasA vizvAsa nahIM kara skte| isa kAraNa kandukAkAra pRthvIko capaTA kahakara eka arvAcIna siddhAMtane sacamuca hameM AzcaryameM DAla diyA hai| ho sakatA hai, bhaviSyameM kisI dina pRthvI ' rakAbI' AkArakI batAI jAne lge| " zrI je0 mekaDonAlDa nAmaka amerikana vaijJAnika "ne apane eka lekhameM aneka dRr3ha pramANa dekara yaha siddha karanekA prayatna kiyA hai ki pRthvI nAraMgIke samAna gola nahIM hai| ___ usane kahA hai ki yadi pRthvIko anya grahoM kI bhAMti eka graha mAnA jAya, to nizcaya hI jo siddhAMta dUsare nakSatroM evaM grahoMke adhyayanase svIkRta kiye gaye haiM; ve hamArI pRthvI para bhI lAgU hoNge| aisI dazAmeM jina AdhAroM para isa siddhAMtakI sthApanA kI gaI hai, ve saba akATya aura apratyakSa haiM / isameM sandeha nahIM ki yaha khoja nikaTa bhaviSyameM samasta vaijJAnika jagatameM uthala-puthala macA degii| pAThakoke manoraMjanArtha kucha cune hue pramANa diye jAte haiM pratyeka Adhunika vaijJAnika isa bAtako svIkAra karatA hai ki candramA ora anya grahoMkA eka mukha sadaiva pRthvIkI ora rahatA hai| yadi ve graha kaMdukAkAra hote aura apanI dhurI para ghUmate to nizcaya hI pratyeka divasa athavA pratyeka mAsa yA pratyeka sAlameM unake bhinna 2 dharAtala pRthvIkI ora hote / isase siddha hai ki candramA aura anya graha rakAbIkI bhAMti hai, jinake kinAre kendrakI apekSA kucha UMce uThe haiN| yadi sacamuca pRthvI bhI eka graha hai to avazya hI usakA AkAra isa rakAbIke samAna hai| yadi pRthvI gola hotI to sanAtana himazreNiyoMkI UMcAI bhUmadhya rekhAse dakSiNameM utanI hI hotI jitanI ki uttarameM / dakSiNI amerIkAmeM sanAtana himazreNiyoMkI U~cAI 16000 phuTa hai aura jaise hama uttarakI ora bar3hate jAte haiM, yaha U~cAI kramazaH kama hotI jAtI hai; yahAM taka ki alAskA pahu~cane para vaha kevala 2000 phuTa hI raha jAtI hai| adhika uttarakI ora jAne para yaha U~cAI samudra talase kevala 400 phuTa nApI gaI hai| For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka: 4] eka amerikana vidvAnakI ja [67 pRthvI gola hotI to uttarI dhruvake samIpa jaisI vanaspatiyAM utpanna hotI haiM, vaise hI dakSiNI dhruvameM bhI hotI / "vAstavameM uttarI dhruvake irdagirda 200 mIlake bhItara kaI prakArakI vanaspatiyAM pAI gaI haiN| grInalaiMDa, AisalaiMDa, sAiberiyA Adi uttarI zIta kaTibaMdhake nikaTastha pradezameM AlU, jaI, maTara, jau, tathA canekI phasaleM taiyAra hotI haiN| isake viparIta dakSiNameM 70 akSAMza para orakenI zeTlaiMka Adi TApuoM para eka bhI jIva nahIM pAyA jAtA / yadi pRthvI gola hotI to uttarameM jisa akSAMza para jitane samaya taka uSaHkAla rahatA hai; utane hI akSAMza para dakSiNameM bhI utanI hI dera uSaHkAla rhtaa| kiMtu vAstavameM aisA nahIM hai / uttarameM 40 akSAMza para 60 minaTa taka uSaHkAla rahatA hai aura sAlake usI samaya bhUmadhya rekhA para kevala 15 minaTa aura dakSiNameM 40 akSAMza para to kevala 5 hI minaTa / melaborna, oNTreliyA Adi pradeza dakSiNameM usI akSAMza para haiM, jina para uttarameM philADelphiyA hai| ___ yahAMke eka pAdarI phAdara jonsaTanane ina dakSiNa akSAMzoMko yAtrAke silasilemeM likhA hai ki-" yahAM uSaHkAla aura sandhyAkAla kevala 5 yA 6 minaTa ke liye hote haiN| jaba sUrya kSitijake Upara hI rahatA hai, tabhI hama rAtakA sArA prabandha kara lete haiN| kyoMki jaise hI sUrya DUbatA hai, turanta rAta ho jAtI hai / " isa kathanase siddha hai ki yadi pRthvI gola hotI to bhUmadhya rekhAke uttarI-dakSiNI bhAgoMmeM uSaHkAla avazya samAna hotA / kepTana je0 rAsa san 1838 I. meM kepTana kroziyarake sAtha yAtrA karate huye jitanI adhika dakSiNakI ora ATalAMTika (aiMTArzaTika) sarakila taka jA sake, gye| unake varNanase jJAta hotA hai ki unhoMne vahAM pahAr3okI U~cAI 10,000 se lekara 13,000 taka nApI aura 450 phuTase lekara 1000 phuTa taka U~cI eka pakkI barphIlI dIvAra khoja nikaalii| isa dIvArakA UparI bhAga caurasa thA aura usa para kisI prakAra kI darAra yA gaDDhA na thaa| yahAMse pRthvIke cAroM ora cakkara lagAnemeM cAra varSakA samaya lgaa| aura 40,000 mIlakI yAtrA huii| kintu dIvArakA kahIM anta na huaa| yadi pRthvI gola hoto, to isI akSAMza para pRthvI kI paridhi kevala 10,800 mola hotI, arthAt 40,000 mIlake bajAya kevala 10,800 mIlakI yAtrA paryApta hotii| yadi uparyukta siddhAMta ThIka hai to bhUmadhyarekhA nizcaya hI bhUkI madhyarekhA hI hai kyoMki bhUmadhyarekhA dakSiNameM samasta dezAMtara rekhAyeM uttarI bhAgake samAna sa~karI na hokara caur3AI meM bar3hatI hI jAtI haiM / yahAM koI kAlpanika AdhAra nahIM kintu avalokanIya satya hai / karkarekhA (23 // aMza uttara, kA eka aMza 40 mIlake lagabhaga hai, kintu isake viparIta makara For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI. jena satya prakAza [: 20 rekhA 23 // aMza dakSiNa) para vahI aMza 75 molake lagabhaga hotA hai / yahI nahIM, dakSiNakI eTalAMTika sarakila para to yaha mApa bar3hakara 103 mIla ho jAtA hai / uttara dhruvakA samudra 10,000 se lekara 13,000 phuTa taka gaharA hai, kintu pRthvI tala kahIM bhI 500 phuTase U~cA nahIM hai / yadi kepTana rAsake varNanase isakI tulanA kI jAya to jJAta hogA ki dakSiNo dhruvake pahAr3a 10,000 se 16,000 phuTa taka U~ce hai aura samudrakI gaharAI 423 phuTa hai / isa pramANase siddha hotA hai ki pRthvI madhyakI apekSA usakA kinArA adhika unnata hai, pRthvIkI tulanA rakAbIse kI jAtI hai| inhIM saba bAtoM para vicAra karanese bhUgarbhazAstriyoMne nAzapAtI (pIyara)se pRthvIko upamA dI hai / kyoMki unhoMne jAna liyA hai ki yaha uttarI dhruva para cipaTI hai aura dakSiNa dhruvakI ora khiMcI huI hai / ve loga spaSTataH kyoM nahIM kahate ki pRthvIkA AkAra rakAbIke samAna hai ? pRthvIke capaTepanakA eka aura pramANa sUryagrahaNa hai| udAharaNArtha 30 agasta san 1905 I0kA hau grahaNa lIjiye / yaha pazcimI aura uttarI aphrIkA, uttarI andha mahAsAgara, grInaleNDa, AisaleNDa, uttarI eziyA (sAiberiyA) aura briTiza amerikAke pUrNa bhAgoMmeM spaSTa dikhAI paDA thaa| yadi pRthvI gola hotI to amerikA aura eziyAmeM kabhI eka sAtha yaha grahaNa dikhAI na par3atA / pRthvIkA golA lekara isa sarala samasyA para svayaM hI vicAra kiyA jAtA hai yA jAnA jA sakatA hai / ora dekhiye prayogoMse siddha hai ki jyoM jyoM hama uttarI dhruvakI aura bar3hate tyo tyo pRthvIko AkarSaNa zakti bhI uttarottara bar3hatI pratIta hotI hai| uttarI dhruvake anveSakoM kA yaha kahanA hai ki ve vahAM kaThinatAse 100 pauMDakA bhAra uThA sakate the, kintu dakSiNI dhruvake anveSaka isake viparIta yaha kahate haiM ki unhoMne vahAM 300 pauDase 400 poMDa takakA bhAra saralatAse uThAyA hai / yadi pRthvI gola hotI to dakSiNI dhruva bhI uttarI dhruvake samAna hI prabala hotaa| samudrAdimeM lohacuMbaka pahAr3a aise haiM ki hokAyaMtrakI cuMbaka sUike bharosemeM hama bhramameM rahakara pRthvI gola honekA bhrama aura itanI karIba 8000 mIla honekA mAna liyA hai| hamArI pRthvIko bahuta bar3A cuMbaka mAnA gayA hai aura isIko cuMbaka zaktise prabhAvita hokara cuMbaka sUI uttara dhruvako AkRSTa hotI hai| aisI dazAmeM yadi pRthvI gola ho to bhUmadhya rekhAke dakSiNameM jAne para cumbakakI sUIkI dakSiNa dhruvakI ora ghUma jAnA cAhiye, para aisA nahIM hotaa| isase siddha hotA hai ki pRthvI avazya cipaTI hai; kyoMki cumbakakI sUI kahIM bhI rahe, madhyamArgakA nirdeza karatI rahatI hai| sAtha hI sAtha yaha bhI kaha denA ucita hogA ki pRthvIke golekI sabase bar3I paridhi bhUmadhyarekhAke nIce hai aura sabase choTo uttarI dhruva para / For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 4] eka amerikana vidvAnakI oja [29 ___ yadi pRthvIko gola mAne aura usakI paridhi 24,000 mIla mAne to 24 ghaMTeke hisAbase use apanI dhUrI para eka ghaMTemeM 1000 mIla ghUma jAnA cAhiye, kiMtu yaha tIvra gati itanI prabala hai ki dharAtalakI pratyeka vastu cithar3e hokara chitarA jaaygii| ___yadi yaha kahA jAya ki pRthvIkI AkarSaNa zakti aisA nahIM karane detI to nyUyArkase zikAgo taka (lagabhaga 1000 mIla) koI bhI manuSya bailUnameM ghaNTebhara bhI yAtrA kara sakatA hai| isI prakAra do-tIna ghaMTemeM zikAgose sAnmAsisko taka yAtrA kara sakatA hai, jo nitAMta asambhava hai| ___pRthvI ghUmatI ho to pRthvImeMse amuka sthAnase sIdhI Urdhva eka mIla eka baMdUka dvArA golI chodd'ii| golI eka minaTa bAda nIce paDe, to pRthvIko gati 8 mIla calI gaI mAnA hai; to golI usI sthAna para kyoM giratI hai ? ___aba udAharaNArtha "airika' nAmaka naharako hI liijiye| yaha nahara laukapoSTase roceTara taka 60 mIla lambI hai / " pRthvI gola hai" isa siddhAMtake anusAra isa naharake ubhArakI golAI, 610 phuTa honI cAhiye / siroMkI apekSA madhyakA uThAva 256 phuTa honA cAhiye; kintu sTeTa iMjIniyarakI riporTa anukUla yA anusAra yaha U~cAI 3 phuTase bhI kama hai| svejakI nahara lIjiye donoM ora samudra hai, levala samAna kyoM ? yadi pRthvI gola hai to usakI svAbhAvika golAImeM kinAroMkI apekSA bIcakA bhAga 1666 phuTa U~cA honA cAhiye / ise dRSTimeM rakha kara yadi 'lAlasAgara 'se bhUmadhyasAgarakI tulanA kareM to bhUmadhyasAgara lAlasAgarase kevala 6 iMca U~cA hogaa| pAThazAlAoMmeM pRthvIke gola honekA sabase lokapriya udAharaNa samudrameM dUra jAte hue jahAjase diyA jAtA hai| isa udAharaNameM jahAjake kSitijake pAra chipate jAnese aura kevala mastUlake UparakA bhAga dikhAI denese pRIkI golAI pramANita kI jAtI hai, kintu yaha sacamuca dRSTibhrama hai| apanI AMkheM gola honese dUrakI vastu kucha viparIta hI dikhatI haiN|| dRSTibhramake kaI udAharaNa hai jise 'parsapekTiva' kahate haiN| relako paTariyAM Age Age milI huI dekhakara kyA koI anumAna kara sakatA hai ki ve kSitijake pAra jAkara mur3a gaI haiN| vAstavameM vaha bindu jo donoM paTariyoMko jor3atA hai, itanA sUkSma hotA hai ki hamArI sAdhAraNa dRSTi usake pAra nahIM pahu~ca sktii| isa kAraNa yadi zaktizAlI dUravIkSaNa yaMtrase dekhA jAya to nizcaya hI pUrA jahAja dikhAI degaa| kyA pAnIkI sataha gola hone para aisA dRSTigata hotA ? yadi pRthvI gola hotI to bhUmadhyarekhAke nIceke bhAgoMmeM dhruvatArA kadApi dikhAI na detA paraMtu dakSiNameM 30 akSAMza taka dhruvatArA saralatApUrvaka dekhA gayA hai / yadi pRthvI gola hotI to ArkaTika aura eTalAMTika For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7.] zrI. jena satya prakAza [1 : 20 sarkalameM sAmAnarUpase tIna mahinekI rAta aura tIna mahinekA dina hotaa| kintu vAziMgaTanake 'byUro Ava nevigezana' dvArA prakAzita " nauTikala-elamainaka" nAmaka paMcAMgake anusAra dakSiNameM 70 akSAMza para sthita 'zeTalaiMDa' TApU para sabase bar3A dina 16 ghaNTe 53 miniTakA hotA hai| uttarakI ora nAveMmeM 70 akSAMza para 'haimaraphAsTa' nAmaka sthAnameM pUre tIna mahinekA sabase bar3A dina hotA hai| ___ yadi pRthvI gola hotI to uttarI tathA dakSiNI dhruvoMmeM vyaktiviSayaka bhinnatA na hotii| "eTArkaTika" pradezameM pistaulakI sAdhAraNa AvAja topakI AvAjake samAja gUMjatI hai aura caTTAna TUTane kI AvAja to pralayanAdase bhI bhayaMkara hotI hai| isake viparIta uttarake ArkaTika pradezameM aisA nahIM hai| kepTana hAla nAmaka anveSakakA kahanA hai ki vahAM baMdUkakI AvAja 20 phuTakI dUrI para muzkilase sunI jA sakatI haiM / kepTana mila eka sthAna para apanI yAtrAke prasaMgameM likhate haiM ki ArkaTika pradezameM 40 mIla adhikase sAdhAraNa manuSya kI dRSTi nahIM pahu~ca sktii| uttarI dhruvake anveSaka isake viparIta kahate haiM ki ve 150 se 200 mIla taka ArkaTika pradezoMmeM saralatAse dekha sakate de| eka amerikana sAptAhika patra 'hAraparsa vikalI' ke 20 vI akTUbara san 1894 I. ke aGkameM sarakArI viSayake anveSaNoMke viSayameM likhA hai ki uttarameM ' kolo reDro ilekzana' pe mAU~Ta unakampregI (14418) se ' mAU~Ta elana ' (14410 phuTa) taka arthAt 183, mIlakI dUrI para ve loga helayogrApha ( pAliza car3hAye zIze ) kI sahAyatAse samAcAra bhejanemeM saphala hue| ___ yadi pRthvI gola hotI to uparyukta prayoga mithyA hotA, kyoMki 183 mIlakI dUrImeM madhya bhAgase pRthvIkI U~cAI (golAIke kAraNa) 22306 phuTa ho jAtI, jo sarvathA asaMbhava hai| yadi pRthvI gola hotI to iMgliza cainalake bIcameM khaDe hue jahAja kI chata parase jhAMsIsI taTake ora briTiza taTake prakAzastambha (lAiTa hAusa ) donoM hI spaSTa dikhAI na dete / isI prakAra bailUna meM baiThe hue manuSyako pRthvI unnatodara dikhAI paDatI, kintu isake viparIta vaha pRthvIko rakAbIkI bhAMti samAna dekhatA hai| ___saca pUchiye to aba taka jitane mAnacitra banAye gaye haiM unameM koI doSa avazya hai aura unakI prANAliyAM bhI apUrNa haiN| prasaMgavaza unakA vivaraNa bhI nIce diyA jAtA hai| (1) markeTara projekzana--yaha kAphamena nAmaka jarmana dvArA AviSkRta praNAlI hai| isameM uttarIbhAga apane vAstavika AkArase bahuta bar3e ho jAte haiN| For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka: 4] eka amerikana vidvAnakI ja [71 (2) polavIDa praNAlI---yaha praNAlI markeTarase bilakula UlaTI hai / isameM bhinna bhinna bhAgokA kSetraphala to dikhAI par3atA hai kintu AkAra badala jAte haiN| (3) konIkala projekzana--isase dhruvake nikaTavartI U~ce akSAMzoMkA ThIka nakazA nahIM bana pAtA aura dhruvako bindu rUpameM nahIM dikhalAyA jA khakatA / lonapraNAlImeM bhI yaha doSa hai ki dhrubake samIpa pRthvIke bhAga paraspara nikaTa ho jAte haiM aura bhUmadhya rekhA para bahuta duur| (4) ArthogrAphika projekzana--isameM nakazeke bIcakA bhAga to ThIka banatA hai, kintu kinAreke bhAga ghane ho jAte haiN| Upara nIcake bhAgoMmeM bhI truTi rahatI hai| (5) sToriogrAphika projekzana--isameM kinAroMkA kSetraphala asalI kSetraphalase bahuta bar3ha jAtA hai| inake atirikta polIkonika aura sensana plemamTIDake bhI projekzana prasiddha hai kintu ve saba bhI doSapUrNa hai / kisImeM kSetraphala, kisImeM AkAra aura kisImeM sthiti hI galata hai| aisI dazAmeM pRthvI nAraMgIke samAna gola hai yaha kahanA kahAM taka yuktasaMgata hai ? jo kucha bhI ho " zrI je. mekaDonalakI vaha nayI khoja (jo jainadharmAnusAra hai)" zIghra hI vaijJAnika jagatameM uthala puthala paidA kregii| -'jIvana'se [ anusaMdhAna pRSTha : 65 se cAlU ] so'hamabhyarthito'tyartha, TIkA tthkkurbhiissnnaiH| sindUraprakarasyAsyAkArSa cAritravarddhanaH / / 10 / / [sindUraprakaravRtti ] TIkAracanAsamayasUcaka zlokA:kumArasaMbhavavRtti-gaMbhIrArthakumArasaMbhavamahAkAvyasya TIkA mayA, varSe vikramabhUpateviracitA dvaigUnandamanvaiGkite / mAghe mAsi sitASTamIsuragurAveSoJjalivo budhAH, saMzodhyA kvacidanyathA yadi bhaveyuSmAbhireva sphuTam / siMdUraprakaravRtti- zrImadvikramabhUpaterighuviyadvANeMdusaMsthApite, varSe rAdhasitASTamIgurUdite TIkAmimAM nirmalAm / siMdUraprakasya cAru kuruto nimmapitAmAsivAn / dRSTAMtaiH kalitAmanyanyadhiSaNazcAritranAmA muniH / / 11 // naiSadhaTIkA-tenAmuSya vipakSavAdinikarA durvAravizvaMbharA / bhRllekhaprabhuNA ziveSuzezabhRtsaMkhyAkRte vatsare / TIkA rAdhavalakSamAdhavatithau zakreNa vakre mahAkAvyasyAtigarIyaso matimatAM zrInaiSadhasyArthadAH / / 12 / / For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vIramapura aura nAkoDA tIrthakI prAcInatA lekhaka :-zrIyuta bhaMvaralAlajI nAhaTA. munivarya zrI. jayantavijayajIne jisa lagana, zrama aura tatparatAke sAtha AbU tIrtha aura usakI pradakSiNAmeM Ae hue brAhmaNavAr3A Adi 96 sthAnoM ke zilAlekhAdikA saMgraha kara unakA itihAsa prakAzita kiyA, vaha bahuta hI mahattvapUrNa kArya thA, anya jaina muniyoMke liye vaha Adarza honA cAhie / sthAna 2 para munigaNa ghUmate to rahate ho hai, yadi unakI dRSTi, jahA~ bhI ve padhAre, vahA~ke itihAsa aura sAhityakI khojakI ora rahe, to jo kAma lAkhoM rUpayoM kharca karake bhI nahIM ho sakatA, vaha sahaja saMbhava ho jAtA hai|| harSakI bAta hai, ki muni jayantavijayajIke ziSya vizAlavijayajI apane guruke anukaraNameM unake kAmako Age bar3hAne meM prayatnazIla haiN| kucha mahinoM pUrva unake likhita " zrInAkoDA tIrtha" pustaka milI; to mujhe bar3I prasannatA huii| munizrIkA isa sambandhameM yaha pahalA prayatna hone para bhI unhoMne acchI jAnakArI dI hai| isase bhaviSyake liye kAphI AzA kI jA sakatI hai| para abhI taka itihAsakI jo vizuddha dRSTi cAhie, usakI kucha kamI pratIta huii| vAstavameM vaha gaMbhIratA pahu~ce binA A nahIM sktii| prathama prayAsameM bhUleM-skhalanA saMzodhanake mArga pradarzanake liye eka mahattvapUrNa viSaya para prastuta lekhameM prakAza DAlA jA rahA hai| munizrIne prastuta graMthake dvitIya prakaraNameM nAkoDA aura vIramapurakI prAcInatAke sambandhameM jo dantakathA dI hai, vaha sarvathA kalpita hai| unhoMne vikrama pUrva dUsarI tIsarI zatAbdike eka rAjA vIramadanta aura nAkorasenane apane nAmase vIramapura aura nAkor3A gA~va basAyA, aura sthUlibhadra AcAryako apane nagarameM lAkara do jaina maMdiroMkI pratiSThA karavAI, Adi jitanI bhI ghaTanAe~ saM. 1313 takakI unhoMne dI hai, ve sArIkI sArI bAteM galata aura kalpita hai| lokApavAdameM aisI kalpita bAteM prAcInatAke mohavaza joDI huI bahuta pAI jAtI haiN| itihAsa lekhakako unameMse bar3I sAvadhAnIse tathya nikAlanA par3atA hai / jarAsI asAvadhAnI huI ki itihAsa, itihAsa na raha kara gappoMkA khajAnA " bana jAtA hai| Age maiM ina donoM nAmoMkI prAcInatAke sambandhameM apane vicAra sapramANa upasthita kara rahA huuN| ___ karIba 15 varSa hue hoMge, maiM nAkor3Ako yAtrAko gayA thaa| taba vahA~ke pratimA lekhAdiko maiM le AyA thA, aura " nAkor3A pArzvanAthajIke katipaya zilAlekha" zIrSaka lekha tabhIkA likhA huA, mere pAsa aba bhI par3A hai| aprakAzita rakhanekA kAraNa yaha hai ki mujhe vahA~ kucha lekha azuddhase lage ataH maiMne ekabAra dubArA dekhakara hI prakAzita karanA For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bha : 4 ] vIramapura aura nAkoDA tI kI prAcinatA liye [ 73 ucita smjhaa| svargIya harisAgarasUrijIne bhI vahA~ke lekha liye the, to unase bhI maiMne unake hue lekhoMkI pratilipi maMgavAI thii| saM. 1998 caita vadi 6 ko jaisalamera se unhoMne jo apane liye hue lekhoM kI pratilipi mujhe bhejI thI vaha aba bhI usa lekhake sAtha par3I hai| muni vizAlavijayajIne lekha pUre nahIM liye, mere saMgrahameM bahutase mahattvapUrNa lekha nAkor3Ake aura bhI haiM / unake sambandhameM to phira kabhI prakAza DAlU~gA / prastuta lekhameM to vIramapura aura nAkor3A nAmoM kI prAcInatA ke sambandhameM hI vicAra kiyA jAyagA / " zrI nAkor3A tIrtha " granthake pRSTha 20 meM prakAzita saM. 1512 ke zilAlekhameM " rAvala zrI vIramavijayarAjye " zabda AtA hai / isa vIrama rAvalake nAmase hI vIramapura nAma paDA aisI merI mAnyatA hai / isake pahile isa sthAna - grAmakA nAma " mahevA " thA / nAkor3A nAma to aura bhI pIche kA honA saMbhava hai| mere isa kathanakA AdhAra yaha hai ki saM. 1500 se pahile isa sthAnake vIramapura nAma hone kA koI bhI pramANa nahIM hai| na nAkor3A tIrthakA hI kahIM ullekha milatA hai, jaisA ki Age btaauuNgaa| yahAM para zAMtinAtha aura mahAvIrake do jaina maMdira the / nAkor3A pArzvanAthakI pratimA usa samaya vahA~ mUlanAyaka ke rUpameM sthApita honA kama hI saMbhava hai / vartamAna meM jo pArzvanAthajI kA maMdira hai usake zilAlekhoM se bhI yaha sUcanA milatI hai ki mUlataH yaha maMdira mahAvIrasvAmIkA thA / pIche jaba vartamAna pArzvanAthajI kI pratimA isa maMdira meM mUlanAyaka ke rUpa pratiSThita huI aura vaha mUrti bahuta camatkArI pratIta huI tabhI se nAkor3A pArzvanAtha tIrthake nAmase isa sthAnakA mahattva baDhA / isI maMdirake bAharake maMDapa meM saM. 1678 kA eka zilAlekha hai, jisameM spaSTa likhA hai zrImahAvIra caitye zrIsaMghena catuSkikA- kAritam (taa)| zrInAkor3A pArzvanAthaprasAdAt / " isI maMdirake bhUmigRha saM. 1667 ke zilAlekhameM bhI likhA hai - " zrIvIramapuravare zrIpArzvanAtha zrI mahAvIrabhUmigRhe / 66 arthAt isa samaya taka yaha maMdira mahAvIra caitya hai, isakI smRti banI huI thI / yadyapi adhika prasiddhi nAkor3A pArzvanAthake nAmase ho cukI thI / phalataH 1681 ke lekhameM " zrIpArzvanAthajI caitye " zabda hI pAte haiN| saMbhAvanA yaha hai ki yaha maMdira to mahAvIrasvAmIkA hI thA - para bhUmigRhameM zAyada pArzvanAthakI pratimA hogii| mere khyAlase kisI bAharI AkramaNake prabhAva mahAvIra pratimA khaMDita ho jAne para pArzvanAthajI kI pratimAko mUlanAyaka ke rUpa meM sthApita kara diyA hogA yA yaha bhI saMbhava hai ki lokApavAda ke anusAra yaha pArzvanAtha jI kI mUrti AsapAsa se pragaTa huI ho yA kAlidraha (nAgadaha ) meM chipAke rakhI thI; vahA~se lAI gaI ho para yaha to nizcita hai ki saM. 1550 se pahile isa tIrtha kI prasiddhi pArzvanAtha tIrthake rUpameM For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 74] zrI. jene satya prakAza [1rSa : 20 nahIM rahI / mere isa matakA AdhAra yaha hai ki saM. 1525meM yahIM svargastha honevAle kharataragacchAcArya kIrtiratnasUrike ziSya kalyANacandrane 'kIrtiratnasUri vivAhalA' aura 'kIrtiratnasUri caupAI ' banAI, usameM ina sUrijIkA janma saM. 1449 meM mahevemeM honekA ullekha karate hue likhA hai " deza marumaMDalaM, khahija ati ujjalam , mahima helaI bhAsaMti bhAlam tilaku jima sohae bahuya jaNa mohara, tihAM mahevApure vizAlaM // 3 // loga dhanavanta guNavanta suvizAla nikAmiNI gaDhamaDhA vAsa satthaM / dIsaI jaNapura jaNa purandarapuraM, bhogayaM bharahasirI daMsaNatthaM // 4 // saMtI jiNa vIrajaNa na(bha)vaNa dhayavar3a misiNa, tajjuyanto paramaM mohasattuM / sAhU jiNa bhaNiya guNa aNadiNaM gAjae rAja rAupiNa dhammabhattuM // 5 // " caupAimeM " mahimaMDala payar3au ghaNariddhi, nayara mahevau nara bahubuddhi / " arthAt marudezake mahevApurameM zAMtinAtha aura mahAvIrake do jinAlaya the / ina kIrtiratnasUriko saM. 1480 meM jinabhadrasUrine isa mehavemeM hI upAdhyAya pada diyA thaa| vahA~ taka to isa nagarakA nAma mahevA hI thA, yaha vivAhalA va caupAIse siddha hotA hai| tadantara saM. 1525meM yahA~ ina sUrijIkA svargavAsa huA, usa prasaMgakA ullekha karate hue vivAhalA aura caupAimeM sthAnakA nAma 'vIramapura' diyA hai, usase 1525 se pUrva yaha nAma prasiddha ho gayA, siddha hotA hai / para kaba huA ? isakI thor3I jAMcakara leno ThIka hogii| jaisA maiMne Upara batalAyA hai saM. 1512 ke lekhameM rAvala vIramake vijayarAjyakA ullekha milatA hai| aura isI vIramake nAmase vIramapura prasiddha huA, ataH saM. 1512ke kucha pUrva hI yaha nagara vIramane apane nAmase mahevAke pAsa basAyA yaa| mahevAkA hI nAma palaTakara vIramapura kara diyA / saM. 1509 ke pUrva vIramapura nAma prasiddhimeM A gayA thA, yaha jaina satyaprakAza varSa 16 aMka 1 meM prakAzita svarNAkSarI kalpasUtrakI prazastise spaSTa hai / (saM. 1509 varSe zrIvIramapure kRtajJAnapaMcamyudyApanotsavaiH / ) ataH merI rAyameM saM. 1480 ke bAda aura saM. 1509 ke bIca hI mahevekA nAma yA maheveke saMlagna nayA nagara basAyA, usakA nAma rAvala vIramake nAmase vIramapura prasiddha huA hogA / aneka rAjAoMne apane nAmase gA~va, nagara basAye yA purAne sthAnoMkA apane nAmase nayA nAmakaraNa kara diyA, isake eka nahIM sekaDoM udAharaNa merI jAnakArImeM haiN| For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saM. 1535 meM kIrtiratnasUrike ziSya zAMtiratna, vIramapurameM padhAre the, aura jinacaMdrasUrine unheM vahA~ AcAryapada dekara guNaratnasUri nAma prasiddha kiyaa| yaha guNaratnasUri vivAhalese jJAta hotA hai / vIramapura nAma prasiddha hojAne para bhI isakA purAnA nAma mahevA nagara bhulAyA nahIM gayA / phalataH Aja taka bhI isa nAmakI prasiddhi barAbara milatI hai| nAkor3A nAma mere khyAlase pArzvanAthajIkI isa camatkArI mUrti ke sambandhita hai, sthAnase sambandhita nhiiN| isIliye jaba yaha mUrti mUlanAyakake rUpameM yahA~ sthApita huI tabhIse nAkor3A pArzvanAtha tIrtha prasiddha huaa| isa mUrtikI yahA~ sthApanAkA samaya nizcitarUpase to nahIM kaha sakatA, para saM. 1550 aura 1600 ke bIcameM hI isakI sthApanA honA saMbhava hai| vizAlavijayajIne mahimAsamudra racita mahevAnagara stavanakI 6 paMktiyA~ pRSTha 18 meM uddhRta kI haiN| usake Upara jIrNoddhArakakA nAma ina paMktiyoM meM honA batalAyA hai para uddhRta paMktiyoM meM jIrNoddhArakA sUcana na hokara jinamUrtiyoMke banAne (bharAne )kA hI ullekha hai| isa stavanakI pUrI pratilipi bhejaneke liye munizrIjIko do patra diye para usake prApta na honeke kAraNa yahA~ vizeSa prakAza na DAlA jA skaa| pRSTha 25 ke saM. 1647 ke zilAlekhameM "vIramajI AzADha vadI AThamako pATa baiThe" likhA hai, yaha vicAraNIya hai| yA to ye rAvala bIrama dUsare hoMge yA lekha paDhane meM kucha gar3abar3I huI hai| vIramapura-mahevAkA zAMtinAtha jinAlaya to Aja bhI vidyamAna hai hii| isakA eka maMDapa saM. 1614 meM banAyA gayA jisakA lekha pRSTha 22 meM chapA hai| tIsare maMdira vimalanAtha prAsAdakA nirmANa 17 vIM zatAbdimeM hI huA hai / saM. 1667 ke lekhameM " zrIvimalanAthaprAsAde" zabda milatA hai| muni darzanavijayajIne pallIvAla jaina jAtikA itihAsa (pra0 dharmaratna aMka 4-12) meM nAkor3A tIrthako pallIvAloMkA tIrtha batalAyA hai, para vaha sahI nahIM hai| kucha zilAlekhoMmeM " pallivAla gaccha "kA nAma A jAnese hI yaha tIrtha pallivAloMkA nahIM ho jaataa| unake uparyukta kathanake virodhameM unhIM dinoM maiMne eka lekha 'nAkor3A pArzvanAthajI kyA pallIvAla tIrtha hai ?' lekha likhA thA jo aprakAzita avasthAmeM mere pAsa par3A hai| For Private And Personal use only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Jaina Satya Prakasha, Regd. No. B, 8801 bI DIna pharavA zapatha zrI jaina satya prakAza aMge sUcanA yojanA = 2. A mAsikanuM vArSika lavAjama rUA. 3) 1. zrI. jainadharma satya prakAzaka samiti traNe rUpiyA rAkhavAmAM AvyuM che. dvArA " zrI. jaina satya prakAza ' mAsika 19 varSa 3. mAsika vI. pI. thI na maMgAvatAM lavAthayAM pragaTa karavAmAM Ave che. - jamanA rUA. 81 manIeMDa radvArA mokalI Apa2. e samitinA AjIvana saMrakSaka tarIke vAthI anukuLatA raheze.. rUA. 500] A0 dAtA tarIke rUA. 2001 A0 sadasya tarIke rUA. 10 11 rAkhavAmAM AvelA 4. A mAsikanuM navuM varSa divALIthI che. A rIte madada ApanArane krAyamane mATe zarU thAya che. paraMtu grAhake game te ekathI mAsika mokalavAmAM Ave che.. banI zakAya. vinati | 5. grAhakone aMka mokalavAnI pUrI sAva 1. pUjya AcAyAdi munivaza catumAsanuM cetI rAkhavA chatAM eka na maLe te sthAnika sthaLa nakkI thatAM ane zeSa kALamAM jyAM viharatA posTa eNksimAM, tapAsa karyA pachI amane hoya e sthaLanuM saranAmuM mAsika pragaTa thAya sucanA ApavI. enA 15 divasa agAu mAklatA rahe ane te te sthaLe A mAsikanA pracAra mATe grAhako 6. saranAmuM badalAvavAnI sUcanA ochAmAM banAvavAnA upadeza ApatA rahe evI vinati che. ochI 10 divasa agAu ApavI jarUrI che. - 2. te te sthaLAmAMthI maLI AvatAM prAcIna lekhakone sUcanA avazeSe ke aitihAsika mAhitInI sUcanA ApavA vinaMti che. | 1. lekho kAgaLanI eka tarapha vAMcI zakAya | 3. jainadharma upara AkSepAtmaka lekhe tevI rIte zAhIthI lakhI moklavA. AditI sAmagrI ane mAhitI ApatA rahe 2. lekhe TuMkA, mudAsara ane vyaktigata evI vinaMti che. TIkAtmaka na hovA joI e. zAhukAne sUcanA che. lekhe pragaTa karavA na karavA ane temAM 1. " zrI jaina satya prakAza " mAsika pratyeka patranI nItine anusarIne sudhArAvadhArA karavAnA aMgrejI mahinAnI 15mI tArIkhe pragaTa thAya che. haka taMtrI AdhIna che. madraka : gAviMdalAla jagazIbhAI zAha, zrI zAradA mudraNAlaya, pAnakaiAra nAkA, amadAvAda. praznAzaka : cImanalAla gAphaLadAsa zAha. zrI. jenalama" satya prakAzaka samiti kAryAlaya, jesiMgabhAInI vADI, ghIkAMTA roDa-amadAvAda For Private And Personal use only