Book Title: Jain Dharm Vikas Book 03 Ank 02 03
Author(s): Lakshmichand Premchand Shah
Publisher: Bhogilal Sankalchand Sheth
Catalog link: https://jainqq.org/explore/522526/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Dharma Vikas (Monthly). Regd No. B.4494 jainaMjayana zAsana | | | | //// WILL /////////tu'' / pustaka 3 .] mAgazara-pAva: vIra saMvata 2469. [ aMka 2-3 No-057530 che ?? tatrI ? | lakSmIcaMda premacaMda zAha. prakAzakaH bhegIlAla sAMkaLacaMda zeTha. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tithi. } vAra. helsil 27 28 sAbha para 31 35 28 ha phebruvArI, sane 1943. jaina dharmavikAsa. vIra saM. 2470, paMcAMga. vArSika lavAjama.] viSaya-darzana. [rUpiyA, traNa. mahA phAgaNa, vi. saM. 1999. vadi 7 kSaya, viSaya. lekhaka. pR58. svArtha saMsAra " munizrI rAmavijayajI. 25. zrI AdinAtha caritra padya. jainAcArya zrI jayasiMhasUrijI. zrI sAmAnya jirNoda stavanama munizrI suzIlavijayajI. || tapaHzuDhAm II jainAcArya zrI vijayapadmasUrijI. svargastha AcAryane aMjalI. zrI zAntikumAra, zrI siddhacakranI tAtvika bhAvanA. jainAcArya zrI vijayapadyasUrijI. umaMgaLa ra 3 "praznottara ka9palatA" jainAcArya zrI vija"padmasUrijI. 4) budha | dhumya -vicAra.'' upAdhyAya zrI siddhimunijI. | | gurU ripa 6) zukra 2 6| "abhayadAna" jinAcArya zrAvijayapadrasUrijI. 8 zani ra 7 zAstra sammata mAnava dharma aura mUrtipUjA. 9 ravi 28 munizrI pramodavijayajI ma. (pannAlAlajI) 42 1. soma 1 saMsAra parivartana zIla hai. munizrI kuzalavijayajI. 11 maMgaLa 2 ahaMta darzana ane Izvara. bhaNIzaMkara kALIdAsa vaidyazAstrI. prathama kurmagraMtha padyAnuvAda sahita. munizrI dakSavijayajI. 13 gurU 14 zukra | pa! "chelluM saMvedana" sva. cImanalAla nyAlacaMda mahetA 0))| zani | |. rojanIzInuM pAnuM. bApulAla kALIdAsa saMdhANI. puruSane cetanA". saMdhANI kALIdAsa temacaMda. ravi ) 7. bhAgAkAra-guNAkAra". bApulAla kALIdAsa saMdhANI. 56 zrI caityavaMdana bhASyanA chandobaddha bhASAnuvAda. munizrI suzIlavijayajI. 58 maMgaLa vIranI zeAdha". - bApulAla kALIdAsa saMdhANI. 60 4) budha | mahAvIra yuganA javalaMta tidhara. taMtrI. TAITala peja 3 vadi 6 zukra, zrIsu pArzvanAtha kevala ane , suda 2 sema, zrIaranAtha cyavana dina. | mokSa tathA zrIcaMdraprabhu kevala dina. | sudi 4 budha, zrImallinAtha yavana dina. vadi 9 ravi, zrIsuvidhinAtha cyavana dina. sudi 7 zani, caumAsI aThThAI prAraMbha ane 9 sAma 15. rohiNI dina.. vadi 11 maMgaLa, zrIAdinAtha kevala dina. sudi 8 ravi, zrIsaMbhavanAtha vana dina. vadi 12 budha, zrIzreyAMsanAtha janma ane sudi 12 gurU, zrImahinAtha mekSa ane | zrImunisuvratasvAmI kevala dina. in zrI muni suvratasvAmI dIkSA dina.. 13 zukra 19 vadi 13 gurU, zrI zreyAMsanAtha dIkSA dina. sudi 17 zukra, zrIsiddhAcalajI cha gAu pradakSiNA dina.. vadi 14 zukra, zrIvAsupUjaya janma dina. 1pa ravi ra1 '' vadi 0)) sani, zrIvAsupUjaya dIkSA dina. | sudi 14 zani, cAbhAsI caudaza. * mArca. 31| dvArA-vijayanItisUri jaina pustakAlaya, gAMdhIroDa, amadAvAda, 12 budha rIsAmAM 8. 9 6 = 6 + + gurU I maMgaLa ) budha /1che Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - darIdrArA 1 - | | kA siMha jainadharmavikAsa. pustaka 3 juM. mAgazara-paSa, saM. 19, aMka 2-3 je. svAthI-saMsAra. racayitAH-(pU.A. zrIvijayanemisurIzvara praziSya munizrI rAmavijayajI) (gatAMka pRi thI anusaMdhAna.) zukalapakSane kRSNapakSanA, vArA pharatA varase jAya, paradeza vATe musApharInA, kAgaLa tAre Ave jAya; putracArane putravadhuo, kuTuMba kabIla bhege thAya, paMcAtanAmuM paMca malIne, karatAM viveka nahi bhUlAya. 19 zeTha sidhAve paradeza vATe, daza dinaDAM vyatIta thAya, nAta jAtanAM vyavahArethI, kAraja saghaLAM sArA thAya; dharmakSetramAM dhana vaparAvI, sAte kSetre puSTi thAya, paMca malIne tIjorInI, kucIlumakhAM putra saipAya. 20 vastu vaheMcaNa nAma pramANe, paMca maLI tIrI pAsa, ApavA mATe khAlI karatA, juo juo mAyAnI yAsa; uttamakuLanA uttamapurUSa, viveka dharmo nahiM bhulAya, mIThAM kaDavAM phaLa apa, kudarata pAse sAce jAya. " gRhastha aMge gRhasthane, gurUjana pUjA yazanAM sthAna, mAtApitAnA upagArone, manamAM samare ekaja dhyAna, upanaya sArA bodha mATe, race kavijana madhurI vAca, guNavaMtAne dhIrajavAne, samaje sAra vidhie sAca. jevI karaNI tevI bhAkhe, pAra utaraNuM zikSA sAra, nIti dhameM manuSya pharajonA, dekhADe chesArA vicAra; parajIvone sukhaja Ape, pAme atula sukhaDA sAja parajIne duHkhaja Ape, pAme atula dukhaDA Aja. svamata paramata jJAnIjane, ekaja matathI bele bela, sArA mAThAM phaLa pAme, jene tuM te cakSu khola; vItarAga bhASita dharmavacana. hadaya maMdiramAM sthAyI seva kAvya cAvIsI dIla tuM, dharaje sAruM karaze zAsanadeva. kavitva sArUM guNathI pyAruM, dIlaDe rUchyuM vAraMvAra, vAMcI dhArI zravaNa karatA, Ave bhakti hRdaya majhAra; vijayanemi sUrIzvara kerAM, caraNe nirakhI Aja udAra, amRtasUri hRdaye dhArI, rAmavijaya lake jJAna apAra. 25 RE Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadhama vikAsa. zrI AdinAtha caritra yA // zrI AdinAtha caritra padya // (jainAcArya zrI jayasiMhasUrIjI taraphathI maLelu.) (gatAM pR. 3 thA anusaMdhAna) dekha dukhI muni dayA na AI, jIvAnanda kahA suna bhaaii| tumahiM kahA hRdaya mama bhAI, nIka bAta tuma Aja sujhAI // munivara avazya cikitsA yoga, para meM davA samAna viyoga / lakSapAka tela mama pAsA, para do davA cAhiye khAsA // ratnakambala caMdana gorzISA, milata karUM upacAra munishaa| do vastu lAvana kara bhArA, nija kara lInA paMca kumArA // leya bhAra kara cale vajArA, milA sabahi eka vRddha vyopaaraa| mAMgI tinasoM yaha dou cIjA, vyopArI suna ati sukha bhIjA // lAkha mohara tina nAma batAvA, kaho kina kAraNa levana aavaa| leya mohara hamako jhaTa dIje, munivara deha rogavasa chIje / / yaha suni banika acaMbhA AvA, dekha yovana mahaM dharma prabhAvA / huA romAMca banika ati bhArI, itanI rakama dharma para vArI / / mai atimUDha dhana bahuta kamAyA, para nahIM jhukI dharma para maayaa| imi mana ThAna banika imi bolA, mai nahIM leU vastu kara bholaa| akSaya dharma mUlya meM leU, taba meM yaha doU vastu deuu| imi kaha doya vastu dedInI, dhanahiM tyAga dikSA puni lInI / / huA paramapada te adhikArI, aMta samaya sadabuddhi vivArI / ' sabahiM vastu juTAya kara, muni Dhiga kiyA payAna / tehi avasara munirAjajI, vaDha taru kara rahe dhyAna / / kari praNAma puni AjJA mAgI, karahuM cikitsA munivara tyaagii|| munivara taba anumati de dInI, tabahi jivAnanda oSadha lInI / prathama tela liyA lakSapAkA, mAlisa karI deha mahi rAkA / / jimi kyArI mahIM nIra baheI, timi vaha tela phaila muni dehii| tela prabhAva hoza cali jAvA, roga kITa puni bAhara AvA // ratna kambala puni munihIM uDAI, tehi meM kITa lIna hui jAI / puni vaha kambala liyA uThAI, mRtya gAya para diyA ur3AI // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdinAtha caritra. 27 kITa rame saba hI golAzA, jJAnI dayA vicArata khAzA / puni amRta sama caMdana lInA, munivara deha lepa kara diinaa|| haDDI carma nikAle kITA, auSadha kArya kiyA mana ciitaa|| lepa kiyA gozIrSakA, roga huA saba nAsa / deha krAMtI ati baDha gai, naSTa hui saba trAsa // parama bhakti ke sAtha saba, mila mAgata he kssmaa| prema na hRdaya samAta, dhanya dhanya saba mitrako // munivara taba vihAra kara jAvA, TikahiM na sAdhU eko ThAvA // ' sabahi mitra taba hRdaya vicArA, bacI davA beMca kara saaraa| svarNa lAya jina cetya banAo, ihi vidhi rahA zuddha ati bhaao|| imi mana ThAna cetya banavAvA, arihaMta pratimA taba padharAvA / puni saba mila prabhu pUjA kInI, dharma karma cita vRti dInI // guru upAsanA kari ati premA, bahu pAlata vRta aru nemA / eka dina upajA hRdaya virAgA, Aye guru Dhiga mitra saba saagaa|| puni dikSA lI ati sukhadAI, tapa vRta karatahiM deha sukhaaii| karata vihAra sabahiM muni saMgA, tapa vRtameM sabahIM mana rNgaa|| puni anazana vRta liyA uThAI, paMca parameSThI cita basAI / puni tyAgI saba nija nija dehA, saMgahI rahe jIva vasa nehA / / - navAM bhava samApta zrI sAmAnya jINuMda-stavanam. . (2yayitA:-munizrI zuzAsavi0457.) (chAnI chAnI yAnI 4 vAta, prItama pezasa gaye...201) suNe suNa haiyAnI hama vAta, prabhujI araja karIe; nathI nathI tuma vina keI AdhAra, jIna araja karIe. suNe Atama naIyA bhava sidhu tArI, karma ripu dala saghaLuM vidArI; Apa Apa kevaLa darzana ta, prabhujI araja karIe. suNe. (2) nemi-lAvaNya sUrIzvara namazuM, dakSa-suzIla guNa hRdaye dharazuM; 12zuM 12zu siddhi vadhu suvidhyAta, sADiA A21 me. su. (3) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadhama vikAsa. ||shriitpHkulkm // // kartA-AcAryazrI vijayapadmasUriH // (itis Y4 5 thA anusaMdhAna.) tavasA visiTThalAhe-NacA titthaMkarahiM sNvihio|| uvaiho bhavvANaM-kahaMti No kevalaM pujA // 31 // tavasA lacchI duvihA-bhavaseDhI vivihrogtivirho| itthoha pasiddhI-devAgariso tahA hujA // 32 // sAhajaM pakuNaMte-devA seveti tivvatavanirae / pUaMte paNamaMte-viyAravilao taveNa tahA // 33 // tavatavaNaM taNusAro-tavasA taNusosaNaM mahA lAho / / sosodehasahAvo-tavavirahe sosaNaM rogA // 34 // chanbheyA bajjhatave-abhitarie tave'vi chabbheyA / davvatavo bhAvatavo-evaMpi tavo duhA bhaNio // 35 / / amitaratavaposo-bajjhatavo bhAsio jiNavarehiM / / tavasA duviho lAho-nidarisaNAI pavayaNammi // 36 // tabasA vivihA laddhI-hojA jaha goyamAipamuhANaM / bhavasaMtaippaNAso-dovaipamuhANa dilutA // 37 // rogaviNAso tavasA-jaha sirivAlAi bhavvajIvANaM / / kammakkhaya siTThagaI-daDhappahArissa diTuMtA // 38 // jA bArasa vAsAiM-divAyaNeNaM kayA Na uvsggaa|| se NaM tavappahAvo-gahapIDA havaha No.tavamA // 39 // duTThanimittaviNAso-tavasA suhasaMpayA visaalaao| maMgalamAlA tavasA-taha sattiyamoyavitthAro // 40 // deho rasaNA karaNA-ahiyaNNa jalAi pAvae jAva / / tAva Na kammatteNA-caprati saMpatta taNuvappaM // 41 // tatto bhAvArigaNo-hoja daDho taM paicca bjjhtvo|| pariharaNi bhoja-siNehajuttaM tahA'mANaM // 42 // cittakaraMDayamajjhe-NivAsirAgAi dossppgnno| iMdiyavivarapaveso-vaMchANilabhakkhaNAhAro // 43 // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapakulakama pIDai bhavagayajIve-tavasA jai hoja se NirAhAro // ahiyakhuhAparikiNNo-Nassai tatto mahAlAho // 44 // tavasaMvihANa samae-pavvatavo samahiotti pucatavaM // guru ciccA karaNijo-se pacchA gurutavaM kujA // 45 // aha calae ikatavo-AgacchijA paro tavo mjhe| kAavyo guruyatavo-kujA pacchA tavaM lahuyaM // 46 // Araddho.egasaNA-tavo jahA paratavo abhattaho / saMpatto majjhammi-uvavAso ceva kaayo||47|| egAsaNAirUvo-pacchA lahuo tavo pasAhijA / / vissaraNAiNimittA-tava bhaMgo hoja kaiyAvi // 48 // tavamajjhe vA pacchA-kuja samAloyaNA tave kamie / carisiyatabAiyatave-tihikamo No gaNIejjA // 49 // sUrodaiyA ya tihI-tihippahANe tavammi gihijjaa| puccA tihikkhayammi-tihivuDDIe tihI duiyA // 50 // itavAraMbhadiNe-pUyA dANAi maMgalaM kujjA // NivigdhA saMputtI-tavassa hojjA tao niymaa||51|| gurusuyajoguvvahaNe-uvahANe vIsaThApapamuhatave / iha guruNaMdIThavaNA-tabaharitesu lahuNaMdI // 52 // paricatto dikkhAe-biMbapaiTThAie ya jo kaalo| se cajo igamAsA-hie tave parisiyA immi // 53 // simuhutte jAe-itavAraMbhaNe tayaNu samae / asuhe AgacchijjA-divasAI No khaI tehiM // 54 // paDhamavihArAloyaNa-tavaNaMdIe pahANaNakkhattA / / miudhuva khippacarakkhA-hiyajodhakkhema karaNayarA // 55 // saNimaMgalA pa gejjhA-suhA vahA soma bhANuvArAI // kajjavisese gijjhai-suhajogA vajjiyA doNi // 56 // ahio citto mAso-tayA paDhamacitta kaNhapakkhasmi // tahaviiya cittamAse-suke kallANamAitavA // 57 // evaM ceca bihANaM-bhaddavae buDDie ya chaTTeNaM // . ucario chaTutavo-pahuvIratavANuo kajo // 50 // Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jinadharma vikAsa, olI paDhamadiNatya-tavo gaNijjA la vIsaThANatave / AloyaNAi vi tahA-itthavavAo imo bhnnio||59|| jammi tave vissaraNe-jAe Na gaNijjae tavo mUlA / / tammi tave tidiNatavo-gaNijja taha rohiNIitave // 6 // jahasatti tavo kajo-tisalaMgaya chaTThapAraNe bhAvA / / uvavAsehiM kajo-varakammaya sUyaNakkhatavo // 31 // taha karaNe jai sattI-Na hojja kujaMbilehi bahumANA / hakULa mAhitavA-duravivAranA rugAdarA, egeNaM bhavveNaM-uvavAso ajavAsare vijlo| vihio parammidivase-tivihAhArovalAsovi // 63 // evaM vihoNa chaTTho-pagaNijai vIrasAmi chddesuN| AloyaNAmayatave-pagaNijai puvvavayaNehiM // 64 // ( apUrNa) * svargastha AcAryane aMjalI. - ' (racayitA-zrI zAntikumAra) dhame jAge vairAgya rUcce, gRha sujana mamatA tajI, vIra paMthakA zedhaka banyA, AtmA bhAvanA ure vasI - sAdhu banake saMsAra kAge, bhava bhramaNa durganI aTakatI, karmo kApake saMyama sAdhyo, tirthodvAra Agama ure vasI. dharma. 1 gAme pharyo nagare bhame, jIva pratibaMdhavA kekasI, sAdhu nAyaka vIra upAsaka, dayA dhama bhAvanA ure vasI; zAMti jharaNa prema jaLa, jena pipAsu pivA talasatI, dhIra zairya ure pragaTe, zAsana jhaMDA pharakatI karI. dhama. 2 sAdhu banAve veza palaTAve, dikSita sthAnakavAsI sAdhunAM, dIpa pagaDha prema dAkhavyo, nathI vAsanA kIrti nAmanI; jJAna dhyAna tapa bhAvameM, ahoniza dharma jAgaraNamAM, ti sudhAre cetye bAMdhe, sAdhu jIvana apanAvatAM. dharma. 3 gIra tAraMgA tirtho mAMhe, jIvana naiyA purI kIdhI, vIra zAsana aMtima samaye, pratiSThA karavA kamara kasI; kALa gojhAro keDe paDyo, nara nArI azrudhArA vahI.. dhama jAgyo vairAgye raMgyo, bhava aTavI puraNa kIdhI. dharma. 4 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI siddhacakranI tAtvika bhAvanA. - zrI siddhacakranI tAtvika bhAvanA. lekhaka jainAcArya zrI vijyapaddhasUrijI. (gatAMka pRSTha 8 thI anusaMdhAna ). AThamA guNaThANAnA chaThThA bhAgathI AgaLa paNa paraM para kAraNu je kSAyika ane opazamika samyakatva te che chatAM jinanAma nathI baMdhAtuM kAraNake vizeSa kaSAyone abhAva che. eTale bane kAraNathI jina nAma baMdhAya eTaluM ja dhyAnamAM rAkhavAnuM che. sanmatta guNanimitta' ityAdi ApekSika vacana paNa jinanAmanA baMdhamAM samyakatva e paraMpara kAraNa che ema jaNAvatuM hovAthI vyAjabI ja che. vaLI anyatra ema paNa kahyuM che ke-jinanAmanA nikAcitabaMdhamAM ja upara jaNAvelA kaSAya vize kAraNa che. paNa sAmAnya baMdhamAM nahi. ethI ema paNa samajAya che ke "sammatta guNanimitte mityAdi vacanathI samyakatvadvArA jinanAmane sAmAnya baMdha paNa thAya. tathA jinanAmAne jyAM sudhI nikAcita baMdha na thaye hoya tyAM sudhI tenI u&lanA (sattAmAMthI kADhI nAMkhavuM) thAya, paraMtu nikAcita baMdha thayA pachI tenI udvalanA na thAya te samaye arihaMtAdi vize sthAnakenI athavA eka be traNa vigere sthAnakenI ArAdhanA karavAmAM Ave che. A bAbata juo-lekaprakAzamAM paNa kahyuM che- patrilimiH jaina, vaiva vittei jinanAmA yenmartyaH, pumAnstrI vA napuMsakaH // 1 // ityAdi che ane te daramyAna hRdayanI pavitra bhAvanA kevI hoya che? te jaNAvIye chIye.-jeo bhaviSyamAM tIrthakara thavAne lAyaka hoya, te nirmala adhyavasAyavAlA ane kSAyikAdi traNa samyakRtvamAMthI kaI paNa samyaktvavAlA jI saMsArane sarvathA kalezamaya jANyA bAda A pramANe vicAre che. ahIM Ato moTuM Azcarya che ke-jene uttama mArga moharUpI aMdhakArathI dekhAto nathI, te saMsArarUpI vanamAM mArgane dekhADanAra-evo arihaMtanA pravacanarUpI dIvo hayAta chatAM paNa parika vigere aneka dukhethI gherAyelA, ane teja hetuthI muMjhAyelA evA jIvo atizayekarI paribhramaNa kare che. (eja ane Azcarya lAge che. kAraNa-dI na hoya ne paribhramaNa kare, te saMbhavita che. paNa dI chatAM paribhramaNa kaI rIte saMbhave ? e Azcarya) mATe huM te jIvone pravacananA upadezarupi davAnuM svarUpa samajAvI sanmArgamAM je te saMsArarUpi vanamAMthI bahAra kADhuM. evuM vicArI te bhAva dayA vigere guNone dhAraNa karanAra . ane te hetuthI parepakAra karavAnA abhyAsavAlA tathA temAM ja vadhatA utsAhavALA evA mahAtmA; jema jema bIjAne upakAra thAya tema tema pravRtti karI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 jainadharma vikAsa, aneka jIvanuM kalyANa karavA dvArA tIrthaMkara nAmakarmane nikAcita (majabUta) baMdha kare. A prasaMge e paNa samajavA lAyaka che. ke-je mahAtmAnI evI bhAvanA hoya ke huM mArA AtmAne uddhAra karavA uparAMta svajana vigerene paNa uddhAra karuM, (paraMtu jema bhAvI tIrthakara tamAma ivene uddhAvAne cAhe che. tema ahIM nahi) ema vicArI, te ja pramANe pravRtti kare. te bhaviSyamAM gaNadhara thAya. ane jene saMsAra upara kaMTALe jAgavAthI evI bhAvanA thAya ke-huM kevala mArA AtmAne ja uddhAra karUM, ema vicArI tevI ja rIte prayatna kare. evA saMvigna mahAtmA bhaviSyamA muMDa kevalI thAya che. jo ke- tIrthakara nAmakarmanI mAphaka gaNudharAdi nAmakarmanA bhedo che, paNa teone paMcendriya jAti nAmakarmanA saMbhavatA aneka bhedamAM athavA jinanAma karmAdimAM samAveza thatuM hovAthI judA na kahIye te paNa cAle. e pramANe purUSa, strI va napuMsakamAM je samyagdaSTi chatAM uparokta bhAvanAvALA manuSya hoya, te tIrthakaranAmakarmane bAMdhe che. e Avazyaka niyuktinuM vacana che. ane baMdhasvAmitva nAmanA trIjA karmagraMthamAM manuSya, deva, ane nAraka e traNe gati(ALA cha jina nAma karma bAMdhe ema kahela che. A baMne vicAra paNa apekSA vizeSathI ghaTI zake che. eTale prAraMbhaka (tIrthaMkara nAmakarmane baMdha zarU karanAra)nI apekSAe manuSya-jinanAmakarmane bAMdhe che. ema Avazya niryuktinA vacananuM rahasya samajavuM, ane pratipanna baMdhanI apekSAe eTale manuSyagatimAM jina nAmane baMdha zarU karyA pachInA kAlanI apekSAe tiryaMca sivAya . traNe gatinA cha jinanAmakarma bAMdhe che. e baMdha svAmitvanA vacananuM rahasya che. ema kAla lekaprakAzanA vacanathI samajAya che. e pramANe dravyaarihaMte eTale bhaviSyamAM thanAra arihaMta bhagavaMte pAchalA trIje bhave jinanAmane nikAcita baMdha karyA bAda je samyagadarzana pAmyA pahelA narakAyuSka bAMdhela hoya te AyuSyanI yogyatAne anusAre ratnaprabhAdi traNa narakasthAnemAMnA keI paNa naraka sthAnamAM jAya, paNa AgaLa na jAya, kAraNa bhAviarihatanA jIvo jethI naraka vigeremAM na jAya mATe ja cethI vigere narakanA che tyAMthI nIkaLIne anantarabhavamAM tIrthakarapaNuM na pAme ema kahela che. draSTAMta tarIke jue. zreNika mahArAjA pahelI narakamAM ane kRSNa mahArAjA trIjI narakamAM gayA. tyAMthI nIkaLIne bhAvi vIzImAM anukrame zreNika rAjA pahelA tIrthaMkara thaze. ane kRSNa mahArAjA bAramA amama nAmanA tIrthaMkara thaze. ane je sammadadaSTi avasthAmAM devAyuSya bAMdhela hoya te catuvidha de paikI vaimAnika devapaNuM pAme. ane vasudeva caritramAM ema kahela che. ke keI jIva bhuvanapatipaNuM paNa pAme. tyAM evuM paNa kahe che ke- Aja avasapiNamAM eravata Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhacakranI tAtvika bhAvanA. 33 kSetranA covIsamA tIrthaMkara pAchale bhave nAgakumAradeva hatA. bIju senapraznamAM vijayasenasUrijIne e prazna pUchavo che ke ti) udAyirAjA ke-je zreNika aipanAma "bhAsAra A nAma pADavAnuM kAraNa zrIsthAnAMgasUtranI TIkAmAM A pramANe jaNAvyuM che. jyAre rAjagRhI nagarImAM lAhA lAgatAM potAne rAjamahela baLavA mAMDe che. te vakhate zreNike baLatI AyudhazAlAmAMthI bhaMbhAne=eTale laDAImAM jya pamADanArI DhakkAne sArabhUta jANI vhAra kADhI lIdhI. temanA pitAe A bInA jANI khuzI thaI putra zreNikanuM bhaMbhAsAra evuM nAma pADayuM. ema kalikAlasarvajJa, hemacaMdrasUrIzvarajIe banAvela nAmamAlAmAM paNa kahela che.) nA pautra (putranA putra) hatA ane je pauSadhamAM kRtrima sAdhunA prapaMcathI kAladharma pAmyA hatA. te AvatI covIzImAM bIjA tIrthakara thavAnA che. ane supArtha ke je prabhuzrI mahAvIra devanA kAkA hatA. te paNa bhAvi vIzImAM trIjA tIrthaMkara thavAnA che. A benA AMtarAne kAla De hovAthI pAchalA bhavamAM te be vaimAnika devo hatA ema na kahI zakAya. kAraNa tyAM jaghanyathI paNa patyepamathI ochI sthiti hotI nathI. valI kadAca ema mAnIe ke "e baMne pAchalA bhavamAM bhuvanapati, vyaMtara, jyotiSka A traNamAMnA keI paNa de hatA paraMtu tema kahevAmAM vAMdho e Ave ke bhuvanapati vigere traNamAMno kaI paNa deva pitAnA bhavamAMthI cavI anantarabhave tIrthaMkarapaNuM na pAme ema kahela che. mATe A beno pAchalo bhava kaI gatine mAnava ? A praznane vijayasenasUrimahArAje uttara e Apyo che ke- e bAbatanI bInA prAyazAstramAM dekhAtI nathI. paNa ema saMbhave che ke te baMne pAchalA bhavamAM bhuvanapati deva haze. kAraNa vasudevahiDi nAmanA graMthamAM bhuvanapatimAMthI narabhavamAM AvelAne paNa tIrthaMkarapaNuM hoya ema kahela che. bAkI sAco nirNaya to sarvajJa zivAya bIje keNa karI zake?. e pramANe bhAvi tIrthakara arihate, upanya chillAbhavanI pahelAMnA bhavamAM deva athavA narakano bhava karI caramabhavamAM rAjavaMzIya uttama kSatriya rAjAonI suzIla rANonI kukSimAM avatare che. te pahelAMnA devapaNumAM jema bIjA devone cha mahinAnuM AukhuM bAkI rahe tyAre zarIranI kAMti ochI thAya, lajajA(zarama) ghaTe. vigere cihno prakaTe che. ne tethI teone ocho kAla devalekamAM rahevAnuM jANIne zeka paNa dhAraNa kare. tema tIrthayara nAmakarmanA pradezadayavAlA bhAvi arihaMtone upara jaNAvelA avanakAlanA cihnomAMnuM kaI paNa cihna na prakaTe, paraMtu devabhavanA chellA samaya sudhI teonA zarIranI kAMti bhavya suiMdara hoya che. ane teo pahelAM karatAM adhika sukhane anubhavatA hovAthI ghaNuM AnaMdane anubhave che. ema bIjA aMganI TIkAmAM kahyuM che. ane pariziSTa parvamAM paNa spaSTa kahela che. ke Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 kAnadharma vikAsa. ' "rAjelAvatALAmatA inavinat in tenA cAri caDhicAvavaMti na za" tathA arihaMta prabhunI jevA bIjA paNa ekAvatAri jIvone pAchalA devabhavamAM avanakAle upara jaNAvelA cihno na prakaTe ema samajavuM. arihaM. tenA puNya prabhAvathI avana kalyANakanA prasaMge duniyAnA tamAma bhAgomAM cAlu rogAdi upadrava-nAza pAme ane traNa prakAranI (paraspara yuddhanI paramAdhimIye karelI, kSetranI) pIDAthI pIDAyelA nArakInA cha paNa kSaNa vAra ullAsa pAme che. ane kendra svasthAne rahIne te bhagavatenI apUrva bahumAnathI zakastave (namutthaNuM vaDe) karI stuti kare che. A prasaMge bhAvi tIrthakaranI mAtAo suttajAgarA (aDadhI jAgatI ane aDadhI uMghatI) avasthAmAM spaSTapaNe gaja-vRSabha vigere 14 svagne dekhe. je mAtAnA putra bhaviSyamAM eka tIrthakara padavI ja pAmavAnA hoya te upara jaNAvyA pramANe zarUAtamAM ja 14 svapna spaSTa dekhe, ema samajavuM. paNa je mAtAnA putra bhaviSyamAM cakavatinI padavI bhegavIne tIrthakara thavAnA hoya, te (prabhunI jananI) be vAra cauda svapna dekhe che. eTale pahelAM aspaSTapaNe svapna dekhe ane pachI spaSTa dekhe. juodAkhalA tarIke-A vattamAna covIzInA 16-17-18 mA tIrthaMkaranI mAtAoe be vAra dekhyA hatA. kAraNake teo anukrame 12 cakrio paikI pAMcamA-chaThThA ane sAtamA cakrI thaIne pachI tIrthakara thayA hatA. tathA yadyapi 14 vamonA nAmene jaNAvanArI gAthAmAM chevaTe vimAna ane bhuvana baMne kahyA che tethI dareka bhAvi tIrthaMkara prabhunI mAtAo-te bemAMthI eka svapna dekhe ema samajavuM. eTale-je bhAvi arihaMta devagatimAMthI cAvI chellA bhave mAtAnI kukSimAM avatare temanI mAtA vimAna dekhe ane narakagatimAMthI nIkaLI mAtAnI kukSimAM avatare temanI mAtA bhuvana dekhe. gAthAmAM prathama svama hAthInuM kahela che, tenuM kAraNa e che ke-ghaNA dravya arihaM tenI mAtA zarUAtamAM hAthIne dekhe che. paNa eTaluM dhyAnamAM rAkhavuM ke-marUdevA mAtAe zarUAtamAM baLadanuM svapna ane trizalA (priyakAriNI ane videhadinA) mAtAe zarUAtamAM siMhanuM svapna joyuM hatuM. tyAra bAda nidrAno tyAga karI vanone anukrame yAda karI haMsagatie karI pitAnA svAmInI pAse te bInA kahI arthane nizcaya karI manamAM AnaMda pAmI zayana gharamAM AvIne prabhunI mAtAe garbhanuM rakSaNa kare che. AvatAM kharAba svanene roke, yathAzakti dAnAdi dharmane ArAdhe ane apathya AhAradine tyAga kare, rAjA savAre spena pAThakone belAve. (apUrNa) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nAgama praznamAlA yAne praznoddhara kalpalatA. 35 zrI nAgama praznamAlA yAne prottara kalpalatA. lekhaka-AcAryazrI vijayapadhasUrijI. (gatAMka pRSTha 10 thI anusaMdhAna) 28-prazna-prAyazcittanuM nivedana kaI rIte karavuM joIe? uttara-bAlaka jema pitA vigere vaDIlonI pAse saralatAe potAne abhiprAya jaNAve, te rIte gItArthanI pAse thaI gayelI bhUla jaNAvavI joIe. bhUla jaNAvatAM kapaTa karanArA jIvo vadhAre prAyazcittane vegya bane che. ' 29-prazna-prAyazci levAthI zA zA phAyadA thAya che? uttara-prAyazcitta lenArA bhavya jI ATha jAtanA lAbha pAme che. te A pramANe 1 laghutA=eTale jema bhAra (vajana) ne upADanAro mANasa bhArane utArIne haLavo bane che, tema bhUlanuM prAyazcitta levAthI bhUla karanArA che pApakarmanI apekSAe haLavA bane che. 2 AhAda-pApa rUpi kacaro dUra thatAM manamAM AnaMda thAya, ne pharI tevI bhUla na thAya, te bAbata sAvacetI rahe 3 svapara nivRtti-pitAne doSa dUra thavAthI zAMti thAya ane te prasaMga joIne, sAMbhaLIne bIjA che paNa e rIte Atma zuddhi karI parama nivRttine pAme. 4 Ajava-sArI rIte AlayaNa lenArA jI sarala bane che. yAda rAkhavuM joIe ke eka saralatA guNane laIne bIjA guNe ghaNuM "anAyAse maLe che. 5. zedhi-aticAra rUpI mela dUra thatAM AtmA nimala bane che. 6. duSkarakaraNa-prAyazcitta laIne nirmala thanArA bhavya duSkara kAyane karanArA kahevAya che. kAraNa ke anAdi kAlanA pApa karavAnA azubha saMskAra paDelA hovAthI pApanI sevanA e duSkara nathI. paNa nirmala bhAve pUrve jaNAvyA mujaba pAyazcitta laIne Atmazuddhi karavI ne pharIthI tevI bhUla na thAya te bAbata saMpUrNa kALajI rAkhavI. ema karavuM e bahuja duSkara che. jyAre hadayamAM saMpUrNa mokSa pratye rAga ane bhavabhramaNa pratye tIrakAra hoya tyAre ja prAyazcitta levAnI bhAvanA thAya che. Aja muddAthI nizItha cUrNikAre kahyuM che ke " suat parisevikA, taM Tut = sanma AsTokana" eTale pApa karavuM e kAMI duSkara nathI, paNa thayelA pApanI rUDA bhAvathI zuddhi karavI teja duSkara che. Aja muddAthI prAyazcittane cha prakAranA atyaMtara tapamAM ne temAM paNa zarUAtamAM gayuM che. mAsakSapaNudi tapathI rUDI AlecanA caDhI jAya che. ahIM daSTAMta tharIke lamaNuM sAdhvI ane caMDakauzikanA pUrva bhavamAM deDakInI virAdhanA karanAra tapasvI muni vagere jANavA. lakSamaNa sAdhvInuM dRSTAMta upadeza Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 janadharma vikAsa. prAsAdanA 291 mA vyAkhyAnamAM jaNAvyuM che ne caMDakauzikanuM daSTAMta 44 mA vyAkhyAnamAM jaNAvyuM che. * 7. AjJA-prAyazcitta levAthI bhagavaMtanI AjJA paLAya che. 8. niHzalyatva-pApa rUpo zalya dUra thatAM zalyarahita thavAne apUrva lAbha maLe che. ema jANIne doSa lAgatAM prAyazcitta laIne jarUra Atma zuddhi karavI. 30 prazna-bhUlane sudhAravAnI bhAvanAvALA bhavya jIe prAyazcitta levA mATe kSetrathI ne kAlathI prAyazcitta dAyaka gItanI tapAsa kaI rIte karavI? uttara-prAyazcitta levA mATe kSetrathI sAtaso jana sudhInA bhAgamAM ane kALathI vadhAremAM vadhAre bAra varSa sudhI pharIne gItAthanI tapAsa karI prAyazcitta laIne Atmazuddhi karavI. A bAbatamAM sAkSIpATha A che AloaNAnimitta-khittammi sattajoyaNa sayAI // kAle bArasavAsA-gIatthagavesaNaM kujjA // 1 // (A gAthAno artha ahIM zarUAtamAM jaNAvI dIdho che.) - 31 prazna-agItArthanI pAse AlocanA [prAyazcitta] nahi levAnuM zuM kAraNa? uttara-bhUlanuM prAyazcitta kene kaI rIte ApavuM? cAritrAdikamAM thayelI bhUlanA pramANamAM keTaluM prAyazcitta Ave ? prAyazcitta lenArane uddezIne dravyAdika kevA che? A badhe vicAra agItArtha purUSa karI zaktA nathI ne jene ochuM prAyazcitta ApavuM joIe tene vadhAre prAyazcitta Ape ane jene vadhAre prAyazcitta ApavuM joIe tene ochuM Ape. AthI prAyazcittanA dAyaka ane grAhaka baMne caturgatika saMsAramAM vividha viDaMbanA bhogave che. A kAraNathI agItArthanI pAse prAyazcitta levA nA kahI, e vyAjabI che. kahyuM che ke (AvRtta). agIo na viyANai-sohi caraNassa dei UNahiyaM // to appANaM Alo-agaM ca pADei saMsAre // 1 // (Ane artha zarUAtamAM jaNAvI dIdhuM che.) 32 prazna-Asannasiddhika bhavya che jenI pAse vratAdi uccarI zake te vratAdine denArA gurUnA kyA kyA guNa zAstramAM kahyA che? uttara-je divase dIkSA lIdhI, tyArathI mAMDIne jenuM cAritra akhaMDa hoya, ane je vidhinA jANakAra hoya temanI pAse samyaktva-vrata uccaravA (svIkA ravA, grahaNa karavA) ane prAyazcitta levuM. kahyuM che ke Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zo jenAgama praznamAlA yAne praznottara kalpalatA. 37 33-pra-caMDALapaNuM saMsArijIva kayA pApakarmane udayathI pAme? uttara-jamIna upara paDelA phUla prabhune na caDhAvAya, je caDhAve te evuM ghora pApakarma baMdhAya che ke, jethI AjIvane caMDALanA kulamAM janma levo paDe che. ajANatAM jamIna upara paDeluM phUla prabhune caDhAvyuM hoya, to zrI gurUmahArAjanI pAse prAyazcitta laIne, te pramANe tapazcaryAdi karIne - Atmazuddhi karavI. 34-prazna-tetrIsamAM praznamAM jaNAvelI bInAmAM evuM kayuM daSTAMta che, ke je sAMbhaLIne te bInA thathArtha samajAya? ttara-vi saM. 1843nA kArataka suda pUname vijayalamIsUrie banAvelA zrI upadeza prAsAdanA 288mAM vyAkhyAnamAM mAtaMgaputranuM daSTAMta ApyuM che. tene sAra e che ke mAtaMgaputranA jIve-pAchalA bhavamAM prabhudevanI pUjA karatAM eka bahu sugaMdhi phUla padmAsananI upara paDI gayuM. te prabhunA aMga upara na caDhAvAya, chatAM te bahu sugaMdhI che, ema jANune nAhyA vinA prabhunA aMge te phUla caDhAvyuM. AzAtanA karavAthI te mAtaMgane putra caMDALanA kulamAM janme, ne jinapUjA karavAthI rAjA thaye. sAni gurUnI dezanA sAMbhaLatAM pitAnA pAchalA bhavanI bInA jANune te mAtaMgaputrane jAti smaraNa jJAna prakaTe che. dIkSA laIne parama ullAsathI tenI ArAdhanA karIne duSkRtanI gahaAlecanA vigere karIne devatAI addhine pAmyA. vizeSa bInA-upadezapAsAda vagere graMthamAMthI jANavI. 75-prazna-prAyazcitta levAnI bhAvanAvALA bhavya prAyazcitta levA mATe svasthAnathI nIkaLIne gurUmahArAjanI pAse AvatAM rastAmAM AyuSya pUrNa. thatAM maraNa pAme, te teo ArAdhaka gaNAya, ke virAdhaka gaNAya ? utta--praznamAM jaNAvelA jIve prAyazcitta levAnI lAgaNIvALA hevAthI ArAdhaka ja gaNAya. AbAbatamAM sarvAnuyogamaya paMcamAMga zrI bhagavatIsUtramAM AloaNA yariNao-samma saMpaTTio guru sagAse // sada cattavi jAha-jArika bAda ravi zA . apUrNa, Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38 janadharma vikAsa - dharme vicAra ? lekhaka-upAdhyAya zrIsiddhimunijI. (gatAMka paka 12 thI anusaMdhAna) e purUSasiMhane avAja "mauna che. ane e maunatA siMhanAdathI chudra aMtaraMga kAmAdi pazuone dUranAM dUra bhagAvI rahyo che. saMgamadevanI kalpelI sauMdaryavatI surasuMdarIo tene tenA uMcca hRdayanA sthAnathI haDaselavA yatna kare, te naryA phAMphAM mAravA sIvAya bIjuM kAMI nathI. kAraNa te mehathI ghaNe dUra uMce uDanAre he devI mAhinIonAM meha bAne lakSya banI zakta nathI. Ama mAyAthI suMdara chatAM tenI daSTi jagatanuM hita sAdhavA mATe haju jagata para ja maMDAyelI che. kevala pUrNa-jJAna upArjana karI egya jagatane devAnI vRtti tenI sarvazreSTha bhavya prakRtimAM rahelI che. pUrNa jJAna na hotAM adhurethI te jagatane guMcavAvI nAkhavA deDhaDAhyo thatuM nathI. sAco "mahAvIra' anyane deravAmAM anubhava sIvAya anyane hAthe letuM nathI ane adhurA anubhave prAyaH bolatA nathI. te jyAre bele che tyAre acaLa satyaja bele che, anyathA te bolato ja nathI. te sarvathA guphAomAM ja bharAI bese che ema paNa nathI. tene vastImAM paNa vasI zakatAM AvaDe che ane ahiM pitAnI nirjanatA-ekAkitA kema sAdhavI te ya paNa tene barAbara AvaDe che. tenI AvI manodazAnuM mApa bhAgye ja ajJAna jagata jANI zake, kADhI zake. ekakALe rAjA mahArAjAo A Ajanma virAgIne cakravatI samajI sevatA hatA. Aje teo tene cheDI cAlyA gayA che, chatAM tenI bAdazAhI mahattA atyAranI tyAgadazAmAM vadhu khIlelI jovAmAM Ave che. lAMbA kALa sudhI AhAramAM azuddhi karanArA saMgama sura prati teNe uccArelAM bIlakula bedarakArI bharyA vacane tenA, cakravatI karatAM ya lAkho gaNuM vadhAre gauravane sUcave che. rAjAonA ane deveMdronA sukha zAtA viSayaka praznothI tene kAMI paNa vizeSa jaNAyuM nathI, emanA sukha prazno prati bahudhA bedarakArI e udAtta mahApurUSa, atyaMta durdazA prApta caMdanabALAnI AgaLa bhAre udAra ane vizALa dilathI pitAne hAtha laMbAve che ane sAMvatsarIka dAnanA dAtA e hAthamAM lIrAna jeTalI ja bhAvanAthI aDadanA bakuALA grahaNa kare che. e samartha AtmA nahi jevuM laI, denArane sadhana ane amara karI de che, AvI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha vicAra 39. to enI sAmAnyamAM sAmAnya prabhutA che. vizeSa prabhutA samajavA mATe te pelA daSiviSa sarSa caMDakauzikane pUche ke aDapalAM karanAra pelA maMkhalaputra zALAne pUche. zUlapANI yakSa AvA pitAnA anubhava kAraNathI tenI prabhutAnAM gAna gAto thaye hate. parama purUSonA mArga alaukika hoya che te Ama ja. lakSaNavatAonAM lakSaNo kevaLa bAhya ja nahi paNa atyaMtara vRtimAM 2 apUrva ja hoya che, enuM e umadA udAharaNa che. chelle chellA ane mahAvIrAtmA jece Aje sadIonI sadIe vyatIta thaI gaI, e! jagata! tuM pharIthI have jyAre evA AtmAne nihALIza? duHSama kALamAM tane prabhutAI dAkhavatA ghaNuM ya daMbhIo maLaze, paNa e sAce "mahAvIramA' maLavAne haju ArAonAM aMtara che. A kali-kAlamAM mahAvIranAM pratyakSa darzana durlabha ja nahi, alabha che. eTaluM ja nahi paraMtu emanA Adarzane pIchAnanArA sajjana paNa ochA ja janmatA jaNAya che. AjanI daSTigata duniyAmAM e "mahAvIranA anuyAyIo keTalA che? ekAMta dRSTivALuM jagata anekAMta daSTi dAtA "mahAvIrane na ja samajI zake, e svAbhAvika che. chatAM parIkSakane satya samajAya che ane gaSaka "maTTAthI ne bhUtakALamAM jaI zodhI kADhavA samartha bane che. zarata phakta eTalI ja ke emanA lohImAM saccAIne prema, citanyamAM mArgonusArI vRtti hovI joIe. je e hoya te jarUra sAcA "mahAvIrane samajavA-zodhavA teo zaktimAna banaze. (apUrNa) abhayadAna. IN le. vijayapaghasari. parama kRpAlu-jagaduddhAra-devAdhideva zrI tIrthakara prabhue pharamAvyuM che kenirbhaya jIvana saune ISTa hoya che. kAraNa ke kreI paNa jIva bhayane cAhate ja nathI. je bhagya bIjA jIne bhayathI mukta kare, temane kaI paNa kAle keInA paNa taraphathI bhaya hetuM ja nathI. ne nirbhaya che ja parama ullAsathI nirdoSa dharmanI sAtvikI ArAdhanA karI saMsasamudrane pAra pAme che. Aja kAraNathI pAMca prakAranA dAnamAM zarUAtamAM abhayadAna kahyuM che. dAnamAM pAMca bheda A pramANe jANavA.-1 abhayadAna. 2 supAtradAna. 3 anukaMpAdAna. 4 ucita dAna. 5 kIrtidAna. A pAMca bhedamAM abhayadAna ane supAtradAnanuM phala mokSa, ane ucita dAnAdi traNa dAnanuM phala-bheganA sAdhanAdi jANavuM. ahIM prathama jaNAvelA abhayadAnanuM svarUpa TUMkAmAM A pramANe jANavuM. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jenadharma vikAsa. = abhayadAnanI vyAkhyA. vadha-anAdi kAraNathI bhayabhIta banelA ne temanA prANa bacAvavA vigere prakAre je nirbhaya banAvavA, te abhayadAna kahevAya. abhayadAnanuM svarUpa. vikkAnA kIDAne, ane iMdrane jIvavAnI AzA ane maraNane bhaya eka sarakhe hoya che, tamAma ne jIvavuM hAluM che paNa maravuM keIne hAluM nathI. eka mAMkaDa jevA kSudra jaMtune pakaDavA jatAM tarata bhAgI jAya che, e ema jaNAve che ke-he mAnava ! tane jema jIvavuM vahAluM che, ema mane paNa jIvavuM vhAluM che. AthI sAbIta thAya che ke-sarve jIvo jIvavAne cAhe che, mATe sarva dAnamAM abhayadAna zreSTha gaNAya che. eka mANasane rAjA taraphathI phAMsIne hukama maLatAM manamAM maraNane bhaya hevAthI, tene karoDo ratnAdi ApIe, ke sArAM sArAM bhejana khavarAvIe, te paNa tene ratnAdi gamaze nahi, kAraNa ke manamAM maravAne bhaya rahe che. e ja mANasane sAmAnya bhejana khavarAvIne keI ema kahe ke-jA have tuM corI vagere pApa karIza nahi, ne A phAMsIne hukama rada karavAmAM Ave che, te tene atizaya AnaMda thaze. kAraNake maraNano bhaya jate rahyo. A bInA daSTAMta daIne zrIsUtrakRtAMga sUtranI TIkAmAM vistArathI jaNAvI che. abhayadAnanA prabhAve AvuM dAna karanArA bhavya che A lekamAM paNa "A dayALu che, A kRpAsAgara che? AvI rIte prazaMsA pAtra bane che ane Arogyamaya lAMbu jIvana tathA suMdara rUpa-guNane paNa pAme che ane paralokamAM rAjya trAddhi guNavaMta parivAra vigere phala pAme che. A bAbatamAM purAvo A pramANe jANe. _II anuSyavRttaII dIrghamAyuH paraM rUpa-mArogyaM zlAghanIyatA // ahiMsAyAH phalaM sarva-kimanyatkAmadaiva sA // 1 // dharma buddhithI paNa hiMsA karavI e taddana geravyAjabI che. kAraNa ke tevA hiMsaka che A bhavamAM paNa bhayaMkara sthitimAM A samAdhi maraNane pAme che. e pramANe kulAcAra buddhithI paNa hiMsA karAya ja nahi. kAraNa ke tema kare te kulane paNa nAza thAya che. A vAtane dhyAnamAM laIne jeo kula kame cAlI AvatI hiMsAne tyAga kare, teo kAlasUkarika kasAInA dIkarA sulasanI mAphaka AnaMdamaya jIvana gujAre che. A sulasanI bInA zrI egazAstramAM Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A abhayadAna, - - - - - vistArathI jaNAvI che, tene sAra TuMkAmAM A pramANe jANa. dararoja pAMcaso pADAne vadha kare, e tenA pitAne dhaMdho hato. pitAnA marI gayA pachI sagAM saMbaMdhi janee bApane baMdha karavA mATe ghaNe Agraha karyo, chatAM paNa sulase te dhaMdhe Adaryo ja nahi. te ema samajato hato ke jIvahiMsAnuM phala mAre ja bhogavavuM paDaze. kuTuMbijanee kahyuM ke-ame tArA duHkhamAM bhAga laIzuM ne tArA bApano dhaMdhe cAlu rAkha. A avasare sulase paga upara kuhADe mArIne teone kahyuM ke have mArA duHkhamAM tame bhAga le. paNa keIe bhAga lIdho nahi. tyAre sulase tamAma sagAMone jIvadayAne sacoTa upadeza daIne dayArasika banAvyA. A badhuM abhayakumAranI mitratAnuM pariNAma che. je bhavya jIva heya tene ja abhayakumAranI sAthe mitratA karavAnI IcchA thAya. sulasa paNa tevo ja hato. - A cAlu prasaMge bIjA paNa aneka daSTAMta zrI upadeza taraMgiNI vagere graMthomAM jaNAvyA che temAMnA avaMtisukumAlanI bInA TuMkAmAM sAra rUpe A pramANe jANavI. avaMtIsukumAla-pAchalA bhavamAM te eka mAchImAra hatuM. munirAjanI abhayadAnanA mAhAsyane jaNAvanArI nirmala dezanA sAMbhaLI teNe e niyama lIdho ke-"jyAre huM mAchalAM pakaDavA jAuM tyAre jALamAM je paheluM mAchaluM Ave, tene cheDI dauM-eTale jALamAM pakaDuM nahi." A niyama pALatAM tene parIkSA karanAra deva taraphathI bahu ja kaSTa sahana karavuM paDyuM. chatAM niyamamAM aDaga rahIne pAMca aNuvratanI nirdoSa sAdhanA karIne aMtima samaye samAdhi pUrvaka maraNa pAmIne te nalinI gulma vimAnamAM mahaddhika deva thaye. ahIMnuM devAyuSya pUruM karIne ujajayinI nagarImAM bhadrA sArthavAhInA putra paNe utpanna thayo. yauvana vaye batrIza strIone svAmI banyA. eka vakhata vihAra karatAM karatAM saparivAra Arya suhastisUri mahArAja bhadrA sArthavAsInI citrazAlAmAM padhAryA. sUrijI mahArAja nalinI gulma nAmanI adhyayananI AvRtti karatA hatA. te adhyayananA zabda avaMtIsukumAlanA kAne paDyA. te saMbaMdhI bahuja ekAgratA pUrvaka vicAra karatAM karatAM tene jAtismaraNa jJAna thayuM, tenAthI teNe pAchalA bhavanI bInA jANuM. tethI tene nirNaya thaye ke-"huM A vadhyayanamAM je nalinI gulma vimAnanuM svarUpa jaNAvyuM che, te vimAnamAM pahelAM deva hate. haja lAMbA kALa sudhI te devatAI sukha bhogavIne huM ahIM AvyuM che." A rIte nirNaya thayA bAda Arya suhastisUrijI mahArAjanI pAse teNe potAnA vicAra jaNAvyA ke mAre te vimAnamAM javAnI IcchA che. sUrijIe kahyuM ketevI IcchA karAya ja nahi, chatAM saMyamanI ArAdhanA karyA sivAya te vimAnanA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevadhara vikAsa. - sukhe maLe nahi vagere hakIkta jANyA bAda teNe dIkSA aMgIkAra karI. gurU mahArAjanI AjJA laIne teja rAtrIe mazAnamAM kAusagga dhyAne rahyA. temanA pAchalA bhavanI sI marIne ziyANa thaI hatI. kAussagya dhyAne rahelA avaMtIsukusAla munine jotAM potAnA baccAMo sahita te ziyAlaNI dveSathI muninA paga vagerenuM mAMsa khAvA lAgI. samatA bhAve A upasargane sahIne sunirAja avaMtIsukumAla nalinI gulma vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. vizeSa prInA pariziSTa parvAdimAMthI. A daSTAMtamAMthI bedha e levo ke-pAchalA bhavamAM karelA abhayadAnanA pratApe eka mAchImAra je jIva paNa zrAvaka kula saMyamanI ArAdhanA, devatAI Rddhi vagere viziSTa phalane pAme che ane bhaviSyamAM teja jIva mokSanA sukha paNa jarUra pAmaze. A bInA lakSyamAM rAkhIne bhavyajIvo parama ullAsathI abhayadAnanI sAdhanA karIne ane tenA zubha saMsakAranA phalarUpe pAmela sekSamArgane sAdhIne muktinA avyAbAdha sukha pAme eja hAdika bhAvanA. zAstrasammata mAnavadharma aura mUrtipUjA. lekhaka:-panyAsa zrIpramodavijayajI gaNivarya. (pannAlAlajI) (gatAM 14 14 thI manusaMdhAna.) mUrtipUjA ke sambandha meM vidvAnoM kI sammatiyAM mUrtipUjA aura usakI prAcInatA ke saMbaMdha meM bhinna 2 vidvAnoM aura purAtatvajJoM ke bhinna 2 kathana haiM jisase mUrtipUjA kI vyApakatA aura prAcInatA para acchA prakAza paDA hai aura par3a rahA hai| jaba taka mUrtipUjA ke saMbaMdha meM vidvAnoMkI sammatiyAM na dI jAya taba taka mUrtipUjA kA nirNAyaka eka aMgazUnya hI raha jAtA hai vAste yahAM saMkSepa meM bhinna 2 matokA digdarzana karAyA jAtA hai:| aitihAsika tatvAnveSiNI eka pAzcAtya viduSI mahilA mIsIsa sTIvansana likhatI hai ki-"hiMda meM islAma saMskRti kA Agamana hone ke bAda sUrti virodha ke Andolana prAraMbha hue aura unake lambe samaya ke paricaya se isa Andolana ko puSTi milii|" ina paMktiyoM se spaSTa siddha hotA hai ki islAma saMskRti ke pUrva bhArata meM mUrtipUjA kA virodha nahIM huA thA aura usakA pravAha pUrvavat akhaMDa rUpa se cala hI rahA thA isa anAdi kAlIna pravAha ko rokane meM musalamAnoM ne aneka vizna upasthita kiye kiMtu Aryajana apane mArga se kvilita na hue| jainadharma ke gaNya, mAnya, pratiSThita evaM vidvAn sulekhaka paM. sukhalAlajI apane paryaSaNoM ke vyAkhyAna, se likhate haiM ki "hindusthAna meM mUrti ke virodha Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrasammata mAnavadharma aura mUrtipUjA. Y kI vicAraNA muhammada paigambara ke pIche unake anuyAyI araboM aura dUsaroM ke dvArA dhIre 2 praviSTa huii| jaina paramparA meM mUrti virodha ko pUrI pAMca zatAbdI bhI nahIM bItI hai|" paMDitajI kA ukta kathana bhI mUrtipUjA kI prAcInatA ko hI siddha kara rahA hai| paMDitajI ke kathanAnusAra to muhammada paigambara ke pahile musalamAna bhI mUrtipUjaka hI the aisA siddha hotA hai| kitaneka purAtatvoM aura zAstrIya marmajJoM kA to yahAM taka kathana hai ki-islAma dharma ke tevIse paigambaroMne to mUrtipUjA kA virodha nahIM kiyA arthAt saba mUrtipUjA ko pUrva paraMparAnusAra mahatva dete hI Aye kiMtu cauvIsaveM muhammada sAhaba ne mUrtipUjA ke oTa meM hote hue anyAyoM ko dhyAna meM rakha kara mUrtipUjA kA virodha kiyaa| isase bhI yahI pramANita hotA hai ki prAcIna kAla meM mUrtipUjA ko sava hI mahajaba mahatva dete the aura pratimAdvArA Atma kalyANa mArga kI aura jhukate the| isase bhI pratimA kI prAcInatA siddha ho rahI hai| - eka vidvAn lekhaka zrImAn avanIndra candra vidyAlaMkArane "mAdhurI" nAmaka mAsika patrikA ke "paThAna kAla kA siMhAvalokana" nImaka lekha meM likhA hai kiH- "musalamAnoM kI sabhyatA ekadama nirAlI thii| ve jAti pA~ti aura mUrtipUjA ko nahIM mAnate the| hiMda meM inake Ane ke bAda hI mUrtipUjA ke virodha kA prabala Andolana uTha khaDA huA thaa| isase bhI isI bAta kI puSTi hotI hai ki mUrtipUjA anAdi kAlIna hai aura musalamAnoM ke bhArata meM Ane ke pazcAt isameM vighna upasthita kiyA gayA thaa| kitaneka vidvAnoM kA yaha bhI kathana hai ki mUrtipUjA kI praNAlI anAdi kAlIna paraMparAgata paddhatyanusAra hI hai kiMtu yavana logoMne isa dharma kI akhaMDa zRGkhalI ko chinna bhinna karane kA prabala prayAsa aura dravya vyaya kara apanI adhArmikatA aura duSTa pravRtti kA paricaya diyA hai| bhAratIya purAtatvajha aura itihAsa ke vikhyAta mAnanIya lekhaka zrImAn rAyabahAdura paMDita gaurIzaMkarajI hIrAcandajI ojhA, apane rAjaputAne ke itihAsa pRSTha 1418 para likhate haiM ki-'sthAnakavAsI (iNDhiyA) zvetAmbara samu. dAya se pRthak hue jo mandiroM aura mUrtiyoM ko nahIM mAnate haiM usa zAkhA ke bhI do bheda hai jo bArApaMthI aura terahapaMthI kahalAte haiM / iNDiyoM kA samu. dAya bahuta prAcIna nahI hai lagabhaga tInasau varSa se yaha pracalita huA hai|" ukta lekhaka mahodayana kevala itihAsa lekhaka ke liye hI prasiddha haiM apitu bhAratIya purAtatvazoM meM ApakA bhI eka ucca sthAna haiN| Apane aneka sthAnoM ke zilAlekhoM kI khoja kI hai aura usakA rahasya bhI nikAlA hai| ApakI paMktiyoM se bhI yahI tAtparya nikalatA hai ki sthAnakavAsI samAja bahuta prAcIna nahI hai kiMtu arvAcIna hI hai aura mUrtipUjA praNAlI bahuta prAcIna hai| isI praNAlI kA virodha kara sthAnakavAsI samAja nikalA hai| . digambara vidvAn zrImAn nAthUrAmajI premI ne apane bhASaNa meM spaSTa zabdoM Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma vikAsa meM khullama khullA yoM kahA thA kiH- "kyA Apane kabhI isa para vicAra kiyA hai ki jaina samudAya meM hajAroM varSoM se pracalita mUrtipUjA kA virodha kara ke sthAnakavAsI sampradAya kI sthApanA karane vAle laukAzAha para kisa dharma kA prabhAva par3A thaa| merA khayAla hai ki yaha islAma yA muslima dharma kA hI prabhAva thaa| digambara saMpradAya kA tAraNa paMtha bhI zAyada isI prabhAva kA phala hai, premIjI ke ye zabda bhI mUrtipUjA kI prAcInatA ko hI siddha kara rahe haiM inakA to yahAM taka kahanA hai ki mUrtipUjA hajAroM varSa prAcIna hai aura isake virodha kA silasilA islAma dharma ke saMskAra se hI prAraMbha huA hai| yavanoM ke pUrva kyA hiMdU aura kyA jaina saba mUrtipUjaka hI the| vidvad samAja aura vizeSa kara svAmI dayAnanda sarasvatI jaise saMzodhakoM kA kahanA hai ki"saMsAra bhara meM saba se pahile mUrtipUjA kA prAraMbha jainiyoM se hI huA aura anya dharmAvalambiyoMne murtipUjA kA pATha jainiyoM se hI sIkhA / arthAt jaine. ttara logoM meM mUrti kA pUjanA jainiyoM kA hI mAtra anukaraNa haiN| isI liye to Aja bhI bhUgarbha meM se pAMca pAMca hajAra varSa prAcIna jaina tIrthaMkara mUrtiyoM nIkalatI hai| (apUrNa) saMsAra parivartana zIla hai. lekhaka-kalyANakiMkara jaina bhikSu kuzalavijaya, ahamadAbAda. priya mitroM ? prakRti kA yaha aTala niyama hai ki padArthoM kI paryAya samaya 2 para palaTatI hI rahatI hai| yA aisA kahanA cAhiye ki saMsAra parivartana zIla hai| Aja hama jisa vastu ko nUtana rupa meM dekhate haiM vahI kAlAntara se jIrNa zIrNa dekhI jAtI hai| vastra, pAtra, makAna Adi kisI bhI vastu ko dekha lijiye saMsAra meM aisI koI bhI vastu nahI milegI jo ki 'sadAkAla ekasI rahatI ho| aisA kyoM hotA hai ? isI liye saMsAra kA svabhAva hI parivartana zIla hai| manuSya kA bAlyajIvana kitanA sundara aura priya hotA hai| zarIra para vastradAgIne Adi nahI hone para bhI vaha bAlaka kitanA priya lagatA hai ? svacchatA se rahane vAle bhI usa bacce ko godi meM lekara khelAte haiM-pyAra karate haiN| parantu kAlAntara meM vahI bAlaka jaba parivartana avasthA meM A jAtA hai. taba unakA rupa aura hI ho jAtA hai| kapaDe dAgine Adi pahanane para bhI pUrvavat manoharatA nahIM rhtii| agara jo kapaDe Adi nahI pahanAye jAya taba to unakA rUpa darzanIya (6) hI ho jAtA hai| jyoM 2 parivartana hotA jAtA hai tyoM 2 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra parivartana zIla che. 45 vikAra bhI utpanna hote rahate haiM, vRddha avasthA taka kI parivartanatA meM manuSya kI kyA 2 sthiti hotI hai yaha to patyakSa apanA anubhava kara hI rahe hai| matalaba yaha hai ki parivartana dharma saba padArthoM meM rahA hai isa lie to eka gaMbhIra vedanA ke sAtha kahanA paDatA hai ki isa niyama se tIrthaMkaroM kA zAsana bhI vaMcita nahI raha sakA / carama tIrthaMkara prabhu mahAvIra paramAtmA ke zAsana kI Aja 25 vIM zatAbdi jA rahI hai| isa lambI avadhi taka zAsana meM kitanA parivartana aura vikAra ko sthAna milatA hai yaha to itihAsa hI ghoSita kara rahA hai| - 12 // varSa taka dhora tapasyA karake prabhu mahAvIrane zAsana (tIrtha) rupI divya zarIra kA nirmANa kiyA thA / usa samaya yaha zAsana atyanta kAntimaya, manohara aura bIja ke candravat bAlya avasthA meM thaa| . bar3e bar3e rAjA mahArAjA cakravarti vAsudeva Adi inake zAsana meM Akara apane ko parama bhAgyazAlI samajate the| sarvasva arpaNa karake bhI isa zAsana kI sevA karate the| sAkSAt deva loka jaise indrIya janita sukha bhogane vAle zrI zAlibhadra, rAjaputra meghakumAra, zrIjambukumAra jaise punyazAlI AtmA kaMcanavaraNI komalAMgI indrANiyoM ko lajjita karane vAlI striyoM ko bhI ThukarAkara isa zAsana kI zaraNa lete the| parivartana zIla ke niyamAnusAra zAsana jaba yuvAvasthA meM AyA taba taka to inakA zarIra itanA hRSTa puSTa aura vistirNa kSetra meM ho gayA ki isako Thaharane kA avakAza bhI nahIM mila sakA inake sevaka bhI aise hue ki inake svAsthya kI rakSA karate hue uttarottara unnati hI karate rahe jaise ozavaMza saMsthApaka zrIratnaprabhasUri, samrATa samprati ko pratibodha dene vAle Arya suhasti suri, duSkAla ke kAraNa saMgha kI rakSA karane vAle Arya vajrasvAmi Adi mahApuruSoMne apanI zakti dvArA zAsana kI apUrva sevA kI jisase sarvatra mahAvIra ke siddhAnta kA pracAra ho gayA aisA honA svAbhAvika hI thA, kyoM ki aba taka zAsana kI bAlaavasthA se yuvAvasthA hI thii| para kahA hai ki-yuvAvasthA ke Dhalate hI vikAra utpanna ho gayA phala svarUpa vIstRta 609 meM nizcayanaya ko hI pakar3akara jina kalpo kI nakala karanevAle kucha bandhuoMne zAsana ke eka aMga ko pRthaka rupa kara DAlA aura sUtra sAhitya bhI saba naye banAkara digambara sampradAya ke nAma se apanI alaga sicaDI pakAne laga gye| Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsana sevaka mahAprabhAvaka AcAryoMne isa bimArI ko naSTa karane kA bharacaka prayatna kiyaa| . zAsana rakSA evaM zAsamonnatike dhyeya se pRthaka 2 samudAya kI vyavasthA kI / para yaha huA ki bhinna 2 gaccha hote gaye minna 2 samAcAriyeM hotI gii| "vADa kheta ko khAya" jaisI sthiti ho gii| phira bhI zAsana rakSA evaM unnati meM saba kA eka dhyeya rahA ataH yaha eka kama saubhAgya kI bAta nahIM hai| kucha samayAMtara zAsana vRddhaavasthA Ane lgaa| - Apa jAnate haiM ki vRddha avasthA meM sthiti kaisI ho jAtI hai / ThIka yaha sthiti hamAre zAsana ke liye bhI hone lgii| minna 2 gaccha evaM samAcArI hone se svacchaMdatA bar3hatI gii| phala svarupa zaithalyatA ne apanA rAjya jamAyA / sadbhAgya se kalikAla sarvajJa bhagavAn hemacandrAcArya, upAdhyAya yazovijayajI jaise bar3e bar3e prabhAvazAlI zAsana sevakoM kA AvIrabhAva huA aura sarvajJa zAsana kI unnati ke prayatna kiye| kriyAddhAraka paMnyAsa satyavijaya gaNine kriyA uddhAra karake zAsana ko eka prakAra se vRddha avasthA meM gaye hue ko phira se yuvaka banA diyaa| para Akhira to vRddha avasthA hI thIna ? vi. saM. 1508 meM zAsana bhaMjaka mahodaya ! zrImAn lokAzAha aura sAdhuoM kA dveSI kaDuAzAha kA AvirbhAva huaa| kIsI aparAdha vizeSa se guru mahArAjake dvArA tiraSkRta ho jAne para evaM yavanoM kI sahAyatA se AtmakalyANa kA mukhya sAdhana mUrtipUjA, sAmAyaka, poSadha, pratyAkhyAna Adi kriyAoM kA niSedha karake apane nAma se pRthaka pantha calA diyaa| sadabhAgya se prAtaHsmaraNiya AcArya pravara zrI vijayahIrasurizvarajI mahArAja tathA Anandavimalasuri Adi jaise mahApuruSoMne: apanI vizvavijayI pratibhA dvArA zAsana kI suvyavasthA kI.- bhUle hue prANiyoM ko satyamArga pe laaye| khUda lokAzAha ke anuyAyI kahalAnevAlA. kA. mo. zA. bhI apanI aitihAsika noMdha meM likhate hai ki "pU0 meghajIsvAmi Adi 500 sAdhu laukAmaccha ko chor3a kara vijayahIssurizvarajI ke ziSya ho gye"| aura bace hue logone lokAzAhane jina bAtoM kA niSedha kiyA thA. unhI ko svIkAra karake loMkAmaccha nAmaka eka pRthaka sampradAya banA liyaa| (apUrNa.) Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ at darzana ane Izvara ahaMta darzana ane Ivara. lekhaka:-maNIzakALIdAsa vizAstrI (jAmanagara) (gatAMka pRSTha 17 phI anusaMdhAna.) de temanA para puSpa vRSTi kare (aceta pu) sugadhIye varasAdathI pRthvI paNa zItaLa rahe. keza, nakha prabhune uge nahi. devo paNa temanI AjJAnuM niraMtara pAlana kare, tu paNa anukuLa rahe, samavasaraNamAM traNa gaDha rahe, prabhunA carNa sparzathI suvarNa puSya vikase, cAmara, ratnAsana, traNa mAna5, maNimaMDina patAkA ane divya azokavRkSa temanI sAthe ja rahe. - A ahaMta darzananAM IzvaranuM nirUpaNa che. A sthitimAM ahaM darzana Izvara svIkAre che. AtmAnI A jIvanamukta sthiti kaho ke sarvajJa kaho (kevalI kaho) te che. sarvajJa hevA chatAM ahIM arhat darzana sarvajJanAM zarIrano svIkAra kare che. mAtra te zarIranI temane koI paNa prakAranI garaja nathI, teja vizeSatA che. temaja deha zarIra paNa apUrva sahastra sUryavata kAMtimAna hoya che. pachI je samaye aghAti karmano saMpUrNa kSaya thAya te ja kSaNe temanuM e pArthiva zarIra paNa virAma pAmI jAya che. A sthitine anirvacanIya avasthA athavA to svabhAva sthiti kahIye te harakata nathI. jIvanI sAMsArika AyuSyanI paNa te samaye avadhi pUrNa thAya che. aghAti karmane te kSaNe saMpUrNa kSaya thatAM A jIvanI aMtima uttaramAvasthA che. AvI paristhiti prApta AtmA siddha tarIke gaNAya che. tIrthakara ane siddha baMne vastutaH mukta ja che.' dravya saMgraha kAra siddhanA svarUpanuM lakSa karAvatAM eka maulika sUcanA kare che. na cha kamma deho, loyA lopassa jANao dRTThA purisA yAro appA, siddhogahaloyasiritthonasvAsTakarma dehaH lokAlokasya zAyaka daSTA, puruSAkAraH AtmA siddhaH dhyAyena loka shikhrsth| A zarIra e ATha karmane AbhArI che. paNa tenuM zarIra siddhone rahetuM nathI. siddha pite kAlekanAM dRSTA ane jJAtA hoya che. nizcaya tayanI daSTie siddho saMpUrNa videhI hovA chatAM paNa vyavahAravazAt Atma pradeza-purUSAkAra mAtra hoya che. A Atmapradeza temanA chellA pArthiva zarIranI apekSAe kiMcita nyuna 2/3 heAya che ane kAkAzane zikhare temanI sthiti che. jyAM cira sthira anaMta aleka che. A bhagavAna pote potAnA jJAna, darzana, vIryanA sukhamAM ramaNa kare che. A jagatanI kArya-kAraNu paraMparA temane sparza karI zakatI nathI, temanA sthAnane siddhazilA evuM vyavahArathI nAma ApavAmAM Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jainadharma vikAsa Avela che. sarva vastu mAtra ja jANI rahyA che. IdriyathI agocara temaja eka dIpa timAM aneka dIpa tio samAI jAya che. temaja aneka siddho te sthAnamAM jaI rahI zake che, chatAM paraspara bAdhakartA thatA nathI. temane jJAna ane darzana rUpa svAbhAvika paryAye hevA chatAM teo paryAya deSa rUpa kathanathI nyArA che. temane guNa avyAbAdha che ane anaMta anaMta AnaMdamAM pite vasI rahela che temaja A siddha nirmala AdarzarUpa che. tenuM dhyAna karavAthI temanAM guNa gAvAthI, tevA guNonI najIkamAM jaI zakAya che ane tevA guNa guNa gAnAranAM jIvanamAM prakaTe che ane AtmakalyANa e svAbhAvika thaI paDe che. koI paNa dazAmAM paDelA ne muktAvasthAne IcchatAM AtmAne mATe Alebana rUpa ane dhyAna karavA je Izvara hoya te A siddha bhagavAna kahI zakAya tema che. jagatanA anya saMpradAye jagatanA vidhavidha vinAzI ane pArthiva gonI prApti mATe potAnA mAnI lIdhelAM IzvaranA svarUpanuM dhyAna, pUjana, arcana kare che. temaja deva-devI jevI aneka zaktio ja sakAma svArthabhAvathI upAse che. tyAre at darzana keI judI ja dizAnuM sucana kare che. kAraNa ke ahaMta dazanane mAnya siddha bhagavAna aihika vinAzI sukhathI ja teo vegaLA che. tethI tevuM sukha ApI zakatA nathI. temaja teo viSama vikArathI nirALA che. teo kAMI-bIjA sAmAnya devo mujaba gArUDI camatkAra paNa batAvatAM nathI. mAtra teonuM maraNuM, dhyAna ane guNAnuvAda gAvAthI temanA jevA guNo upAsakamAM prakaTa thAya che tethI ahata darzana namo siddhA zabdathI te siddha bhagavAnane vaMdana karI temanA anaMta guNenuM zravaNa manana ane nididhyAsana karavAnuM sUcave che. at darzananI Izvara tatvanI mAnyatA ApaNe upara kahI gayA chIe. have eka bAju anya darzananI Izvara saMbaMdhI mAnyatA sAthe arhat darza nanI vicAraNA raju karavAthI yathArtha vastune nirNaya karI zakAze, ane jeo ahaMta darzanane nAstika ke nirizvaravAdI kahevAnuM sAhasa karatAM haze teone paNa A vicAraNAthI pitAnI svayaM kalpI lIdhelI bhramajanaka mAnyatAnuM bhAna thaze. mimAMsaka ane sAMkhyavAdIo jema pratyakSa rIte Izvarane asvIkAra kare che tevuM ahaMta darzana nathI kahetuM. sAMkhyo temaja bIjA dazane paNa jema mUktAtmA tathA siddhanI upAsanA vAstavika hovAnuM svIkAre che jemake YartamanaH gharanA 3jAranA vijaya ghA A sUtrane ahaMta darzana AdarathI juve che. prathamathI ja keI eka Izvara che ema A sUtra svIkAratuM nathI paNa mukta ane siddhane lakSIne A sUtra che. A sAMkhyanI mAnyatA sAthe at darzana Izvara saMbaMdhamAM samAnatA dharAve che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama karmagraMtha padyAnuvAda sahita. 49 sAMkhya sarvajJa mukata jIva brahma che - mukatAtmA siddha ga vedAMta sAMkhya darzananAM Izvara saMbaMdhI zabdanuM ahata darzanamAM sthAna che. temaja amuka apekSAe te te darzanethI saMmata paNa che, ane amuka apekSAe ahaMta darzana jagatanA jIne eka navIna prakAza paNa Ape che. ApaNe bhAratanA vidhavidha darzane ane pAzcAtya tattvonAM Izvara saMbaMdhI vicArene nirNaya A nibaMdhamAM Ape che ane eka bAju vizvamAnya aham darzanane paNa Izvara saMbaMdhI nirNaya ApyuM che tethI vizuddha ane taTastha vRttinA AtmAo je niSpakSapAta vicAra karaze to ahaMta darzana e paNa bhAratanuM maulika darzana che eTaluM ja nahi paNa teno sApekSavAda jhIla te rUcIprada ane vastune vastu svarUpe samakvAmAM sahAya karI zake je sAmagrI anya darzana sAhityamAMthI malI zakatI nathI. che ane nathI A baMne vastunI siddhi te sApekSavAda kaI paNa padArthanAM nirNayamAM saMpUrNa upayogI cheA rIte Izvara saMbaMdhI nirNayane ahaMta darzana nane vicAraNIya, prazaMsanIya ullekha karyo che. vizvanA sakala cha satyanA paMthe prayANa kare ane trikALa bAdhita satyanA zaraNe jaIne virama e zubhecchA. OM zAMti zAMti suzAMti bhavatu -: prathama karmagraMtha padyAnuvAda sahita : mUrtAi-bRhata tapAgaccha nAyaka zrImadavijyadevendrasuri mahArAja padamaya anuvAda kartA-munizrI dakSavijayajI mahArAja, (gatAMka pRSTha 23 thI anusaMdhAna) mUla-jassudayA hoi jie, hAsa raI araiyasoga bhaya kucchA / sanimittamanahA vA, taM iha hAsAi-mohaNi // 21 // purisisthi tadubhayaM pai, ahilAso javvasA havai sou| / thI-nA-na-velo , jma-ta-na- samo rirA (nava nokaSAyanuM svarUpa) (hAsya mehanIya Adi cha) thAya hAsya rati ane, arati ja zoka ja bhaya ane, jIgusA saheta. hetuviNa jasa, udayathI A jIvane (21) hAsyAdi mohana karma te, sUtre kahyuM ke bhavijana, Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaiinadharma vikAsa. (22) mu - (traNa vedanuM svarUpa) thAya jethI purUSa strI ne, beu pratye kAmanA; strI-nara-napusaka-vedane te, udaya kamathI jANa, karISa tRNa ne nagara kerA, dAha sama te mAna. --tira-nirAka, ka-sari... - pa AyuSya karma. suraAyu naraAyuSa tiriya,-cAyu ne narakAyu e, beDI sama cauviMha Ayu,-karma paMcama mAnIe; (23) (24) bAyAla-tinavai-vihaM, tiuttarasayaM ca sattaTThI // 23 // 6 nAma karma. (nAma karmanA prakAranI saMkhyA ane tenuM svarUpa) beMtAlIza trANuM ekatraNa, tema saDasaTha jANIye, catura citAra samA A, nAmakarma-prakAra e mU-kAphA-taLu-vaMkA, vaMdhana-saMghAyALi saMvALA | saMtAna-va-dha-, gaLuputri-vidALa ArakA (14 piMDa prakRtinAM nAma) gati jAti deha upAMga baMdhana, kAyasaMghAtana ane, saMghayaNa ne saMsthAna varNa ja, gaMdha rasa ne sparza ne; AnupUrti ne vihagagati, cauda e piMDa prakRti, jANe avAntara bheda vALI, heAya che piMDa prakRti. pUru-rivAriri vasa, varaghA-varasAsa-gAyajoyuM ! agurulahu-tittha-nimiNo, vaghAyamia aha patteA // 25 // - (8 pratyeka prakRtinAM nAma) parAghAta zvAsocchavAsa ne, ughAta Apa ne vaLI, agurU laghu nirmANa ne, upaghAta tIrthakara maLI pratyeka prakRti AThe e, savi nAma karma taNI ane, kUtara-vAvakad, pattA-vira kuma kumAM suIss-ga ta saM thAvasaMtu rUma raddA (traNa dazakanI (10) prakRtinAM nAma) rasa ane bAdara, ane paryApta ne pratyeka ne.. , sthira, zubha saubhAgya susvara, ne vaLI Adeya ne, yaza ema e trasa dazaka te, vaLI jANa sthAvara dazakane; (25) Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama karmagraMtha padyAnuvAda sahita. -vAva-suduma-patna, sAhAra-thi-vAsuma-sumaLA sura-DArUnnA-DAsa- miza nA zerA vasaM AraNA (sthAvara dazaka ane nAmakarmanA 4ra bhedanI gaNatrI) sthAvara ane vaLI sUkSma, aparyApta sAdhAraNa ane, asthira tema azubha ne, daurbhAgya ne svara ane. (26) anAdeya apayaza eha sthAvara-dazaka ne trasadazaka e, vIzamAM pratyeka ne, piMDa prakRti je jeDI e . te thAya beMtAlIza bheda, nAmakarma taNA ja e, vizeSa saMjJAo have, tenI bhavI ! dila dhArIe. mRtasara-ziracha thi-cha-sumati-thAvaravA subhagatigAi vibhAsA, tayAi-saMkhAhi payaDIhiM // 28 // vaNNacau aguru lahucau, tasAi-du-ti-caura-chakkamiccAI / pka bhAva vimAsA, tArU saMvAhi kIrdi ArA (traNa catuSTha Adi prakRti bedhaka zAstrIya saMjJAo ) traNa catuSka ane vaLI, sthira SaTTa asthira SaTTa ne, sUkSmatrika sthAvara catuSka, saubhAgyatrikane jANane agurU laghunuM catuSka varNacatuSka tra-dvika-trikane trasaSaTTa Adi anya paNa, vizeSa saMjJA jANane. [28] ukta saMjJA mAMhi te te prakRti Adi karI, ukta saMkhyA pUravI, jethI ane saMjJA kharI; maNI, vara-jUna-gr-ti-gr-iA-cha-cha paNa-duga-paNa DaTa-cau-duga, dvaya uttarabhea-paNasaTThI // 30 // (14 piMDa prakRtinA 65 uttara bheda) cau gatine pAMca jAti, pAMca deha prakAra ne, upAMga traNa ne pAMca baMdhana, pAMca saMghAtana ane rize. saMghayaNa SaTa saMsthAna SaTa ne, paMcavarNa dvigaMdha ne, pAMca rasa ne ATha sparzI, AnupUvI cAra ne; duvidha vihAye gati Ima, piMDa prakRti caudanA, eha uttara bheda pAMsaTha, jANavA he bhavijanA ! [30] * apUrNa. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janadhAma vikAsa. che saMvedana. lekhaka-sva. cImanalAla nyAlacaMda mahetA. (pu. 2 aMka 11 nA pRSTha 262 thI anusaMdhAna). (eka mumukSu snehIe kSayanI pathArImAMthI karelI A chellI neMdha che. yauvana kAryanI AzAo upara patharAte eLe, dardanI vedanA ane mRtyunAM AvatAM pagalAM, bhalabhalA sAdhakanI mAnasika samatulAne halAvI nAkhe che, A mAnasika aMdhera sAdhakane vadhu vyathIta banAve che, ene jIvanabharane purUSArtha esara dekhAya che, keTalAka chekaja hArI jAya che, keTalAkane jIvanadIpa jhelAM khAto khAte phelAI jAya che, keI virala Amaja A virala ghaDIe manesvAzcane TakAvI rAkhI A jIvanane AvatA jIvana sAthe sIdhe saLaMga saMbaMdha bAMdhI rAkhe che ane jIvana pravAsane bIjA janme jemano tema cAlu rAkhI dayeyanI siddhi sAMpaDaye ja virAma pAme che, aMtasamayanuM A maMthana zabdamAM TapakAvavuM e sAdhakane pitAne to eka pArAyaNa jeTaluM upakAraka nIvaDe che, enA sAmAnya zabdamAM paNa hadayano dhabakAra hoya che ane ethI ja vedanAmAM ghuMTAyelA zabdo vadhu asarakAraka nIvaDe che. -saMpAdaka) jagata ane tenA padArtho, zarIra, tenI Indriyo, zarIranAM saMbaMdhIo zarIranI mAlikInI cIjo, paiso, ghara, kIrti vagere paugalika hoI kSaNe kSaNe parivartana pAmI rahyuM che, jJAnI purUSe kahI gayA che ke-tamane dekhAtA AkAra kharI rIte AkAra che ja nahi, paNa cheTe ubhela eka mANasa masAlane gALa pherave te masAlA na dekhAtAM tejanuM goLa kuMDALuM dekhAya che, tema pratyeka AkAramAM (mANasa, pazu, deva, ghara, mATI, pANI vagere) paramANunuM kaMpana evI rIte satata thaI rahyuM che ke ApaNuM Akhe tene amuka AkArarUpe dekhe che, bAkI te dareka kSaNe paramANuo Ava jA karI rahyA che, AvI kSaNika cI jemAM tame atyAranA chevaTanA TAIme vAsanA tathA mamatvapaNuM rAkhI tene cheDavA IcchatA nathI, e tamArI aNasamaja tamane kema samajAtI nathI? tamAre je nathI choDavuM te karma sattA paNe eDavaze eTale tamane bhayaMkara duHkha thaze, A badhuM choDavuM paNa paDaze ane kharAba vicAraNuM thavAthI anaMta karma baMdhAze te pachI tenuM vAstavika svarUpa samajI tene cheDavA pharaja paDe te pahelAM mamatA tyAgI tenAthI alaga rahevA buddhimAne taiyArI rAkhavI joIe, tamane lAgaze ke zuM vAstavIka sukha nathI ? che. ane te dura nahi, paNa tamArA AtmAmAM ja, tame samajyA haze ke zarIra vagere tamArAthI bhInna prakRtijanya padArtha hAI tamane puLakRta karmAnusAra te malyAM che, temane TAIma thaye te tamArAthI chuTAM paDavAnAM ja che, e badhAMne dhAraNa karanAra, te badhAM chuTAM paDavA chatAM rahenAra Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ched saba. evA tame Atmadeva, mahAna sukhanA bhaMDAra, AnaMdanA sAgara che, jagatanI badhI prakRti, vRttio, dveSa, krodha, ha, kheda, ciMtA e badhuM A nIcenA sTeja para ja rahevAne baMdhAyelI che, tamArA AtmasvarUpane te vRttio jarAye asara karI zakatI nathI. A te tame pote ja gharanuM sukha visArI pArakI paMcAta karI duHkha mAnI lIdhu che, AtmabhAve jarA eka vAra jue ke AkhA jagatamAM pratyeka AkAranI pAchaLa teja tamArA jevuM anaMta AnaMda, vIrya zaktivALuM Atma svarUpaja vilasI rahyuM che, paNa goTALe eja thayo ke pitAnuM svarUpa meha vaze dArUnA kephanI mAphaka bhUlI jaI pratyeka AtmA pote karmavaze meLavela dehane ja AtmA mAnI laI tene pUrva karma vargAnusAra malatA sukha dukhajanaka saMjogomAM rAma zeSa bhAva lAvI pharI navIna karmabaMdha karI bhavajamaNutA vadhArI rahyo che te he Atmana ! te uMghamAMthI jAya! tAruM anaMta AtmavIrya pherava, tArA eka pradezamAM paNa AkhI prakRtine tAbe karavAnuM sAmarthya che te kema bhulI gaye? deha jevI paravanuM bhaluM karavA anaMtakAla mahenata karI AtmadrohI banyA te have eka bhava te AtmAnuM kalyANa karavA prayatna kara ! Atmaktavya tAruM ekaja che ke-tArA jIvanamAM sukhadu:khanA je je prasaMgo Ave pAMca IndriyanA anukuLa viSaye male ke pratikuLa padArtha male chatAMye te pUrvakama vagaNanuM phaLa jANuM tene samatvabhAve jarA paNa harSa zeka na thavA detAM bhegavI laI AtmAne teTalA purata zuddha karavo teja che, je A karmaphaLa bhegavavAmAM jarA paNa kheda, duHkha ke rAga thaze te he AtmA! pharI navIna kamabaMdha paDaze ane karelI mahenata niSphala jaze. atyAra sudhI je zarIrane teM tAruM mAnI aneka deze AtmA para caDAvI tenI sevA te karI che. tenI hareka vRttine tuM gulAma banI te tene piSI che; chatAM te vRtti ke zarIra Aje tAruM nathI e te anubhavI rahyo che ane tema karavAmAM je je kamevagaNa AtmA para caDI haze tenuM parINAma te tAre AgaLa bhegavavAnuM che, A zarIranAM saMbaMdhIo paNa ke jeo pUrvakanA saMbaMdhe " cukavavAja bhegAM thayAM che, tenA mATe paNa teM tArA kAyamanAM saMbaMdhIo mAnI temanA zarIramAM mamatvabhAva AropI tArA AtmAne bahuja kaluSita karyo che. Aje temane cheDavAnI tArI IcchA nathI temaja ghaNAM pApa karIne meLavela lakSmI, ubhI karelI mahelAte, jagatanI prazaMsA vagere je A zarIrane lagatI saMsAramAM sArI gaNAtI cIje che ane je meLavavAne AtmAne bhulI jaI AtmAnA mATe anaMtabhava dojakha taiyArI karI tanatoDa prayatna karyA hatA, te badhu Aje tAre sagI AMkhe choDavuM paDe che, kAraNa ke-jIvAtmA jyAM svataMtra che? karmabhaktinI IrachAnusAra AtmAne vartavuM paDe che, te vakhate bahu kheda AtmAne thAya che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janadharma vikAsa. rojanIzInuM pAnuM. noMdhanArA-bApulAla kAlidAsa sadhANI. vIrabala' ApaNA kharcALa rivAje ApaNI nIti, buddhi, jIvanarasa ane zarIra sarvane kacarI, zoSI sukavI rahyAM che, A zeSaNa aTakAvavuM hoya te zakya eTalA tamAma kharcALa rivAjane pakaDI pakaDI nAbuda karavA joIe. ApaNA samAje ekatra thaI kharcALa ane bIna jarUrI rivAjo baMdha karavA TharAva karI amala kare evI AzA nakAmI che, e mATe te samAjanA yuvAne e draDha nizcayI banI AvA rivAjone bahiSkAra pukAravo joIe. lagna ane enI copAsanA ene lagatA kharcALa rivAje strIo mATe te khAsa karIne zrAparUpa che, e aMgenA kharcALa rivAje "garIbanI kanyA" ane "zrImaMtanI kanyAnA bheda ubhA kare che enA pariNAma rUpe zvasuragRhe garIbanI kanyA suzIla hoya teye enA kapALe duHkha, marma vacane ane kaMkAsa rahe che, strI jAtane sukhI karavA cAhatA hoya, saMsAramAM svarganI kadIe mAnava samAja AzA rAkhatA hoya to eNe Aja ne Aja lagna ane paise e be vAta je eka thaI gaI che, lagna eka dhaMdhAnuM svarUpa lai beThuM che, te judAM pADI nAkhavAM ja rahyAM, pachI e paisAnI levaDa devaDa keIpaNa suMvALA ke kharabacaDA jevA ke purata, kanyAvikraya, dazAyuM, mazALuM, ke AvA ke rivAjane nAme hoya tenA sAme makkamatAthI khaDuM thavuM joIe. samAjanA yuvAnanA AvA AvA bhale dhIrA paNa makkama bahiSkArathI rivAjonuM jora DhIluM paDI jaze, e rivAje bIna jarUrI che, evuM samAjane samajAtuM jaze, ane yuvaka ane vRddhonA dIlamAMthI game te hAne maLatA rUpAnAM cagadAne lAbha ocho thatuM jaze, ane tenA paripAkarUpe eka dina e Avaze ke, samAjamAM ApaNe mukti zvAsa laI zakazuM. jIvana kAMIka pharuM ane jIvavA jevuM lAgaze, Aje jIvana je samAjanA moTA bhAgane AphatarUpa thaI paDyuM che te AvAM kharcALa baMdhane jatAM kAMIka rAhatarUpa nIvaDaze. AvA praznomAM kaI saMbaMdhIe mAThuM lagADavuM ghaTe nahi ane yuvAne paNa potAnI makkamatA DagAvavI joIe nahi, aTala niradhAra ! - jenI pAchaLa doDo doDI ApaNe tuTI jaIe chIe e kaI nakkara vastu che ke mRgajaLa che? cheTethI enI mehakatA ThaMDI, mIThI lAge che, paNa najIka jaIe chIe tyAre e bhulabhulAmaNI sivAya kazuM najare paDatuM nathI, ane e mATe ApaNe keTaluM sahana karIe chIe? jIvanabhara hADacAma ghasI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purUSane cetanA. * 55 nAMkhe, karaja ane enI eziyALI, ArtadhyAna, vyavasthita jIvana ane jIvananI jarUrIAtenI muzkelIo veThI laIe chIe. A keTale aMdhApe che? ghaNAnA te A deDa pAchaLa dhaMdhA kheravAI jAya che. A badhuM najare jevA chatAM ya zuM ApaNe kAMI zIkhavA mAgatA nathI? zeDIka hiMmata batAvI jIvanabharanI karUNatAne aTakAvavAnuM nura paNa ApaNumAMthI paravArI gayuM che ? zu dharatIkaMpa vagara ApaNe cetavAnA ja nathI ? zuM yuvAne mATe jIvanabhara kuTuMba sAthe, samAja sAme laDavAno ane laDIne ja mArga kADhavAne eka ja mArga rahyo che? zuM samAja jJAna ane hiMmatathI kazuM nahi karavAnA svabhAvavALe haze? purUSane cetanA. saMgrAhaka saMghANI kALIdAsa nemacaMda paraloke sukha mANavA, kara sAro saMketa che haju bAjI che hAthamAM, ceta ceta nara ceta jera karIne jItavuM, kharekhara raNuM kheta che duzamana che tuja dehamAM, ceta ceta nara ceta gAphala rahIza gamAra tuM, phegaTa thaIza phajeta che have jarUra hazIyAra thaI, ceta ceta nara ceta kA tana dhana te tArAM nathI, nathI prIyA praNeta che pAchaLa sahu raheze paDyAM, ceta ceta nara ceta 4 prANa jaze jyAM pIMDathI, pIMDa gaNAze preta che mATImAM mATI thaze, ceta ceta nara ceta |pA rahyA na raNu rAjIA, suranara munI sameta tu te taraNe tulya che, ceta ceta nara ceta rajakaNa tArAM rajhaLaze, jema rajhaLatI reta che pachI nararatna pAmIza kayAM, ceta ceta nara ceta kALA kesa maTI gayA, saghaLA thayA sapheda che jobana jera jatuM rahyuM, ceta ceta nara cetana ThA mATe manamAM samajIne, vicArIne kara veta che kyAMthI AvyuM kyAM javuM, ceta ceta nara ceta zubha sIkhAmaNa samaja tuM, prabhu sAthe kara heta che aMte avIcaLa e ja che, ceta ceta nara ceta IRaa dA |1| Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janadharma vikAsa. bhAgAkAra guNAkAra, [sAmAyika nedhathI ] bApulAla kAlidAsa sadhANI. parvatithinuM sthAna kayAM ? zrIkasturabhAI zeThanA pramukhapade maLelI eya samitine ekya mATenI zistanA pasAra karelA karA para sahIo karatA samAjamAM chellAM traNa cAra varSathI cAlate tithi carcAne kalaha yAda Avyo hato ke nahi?, ane yAda AvyuM hatuM te e vakhate kamITI sabhyamAM e aMge ze khyAla pravartate hate e TharAvanA pAsa kartA agragaNae prarvatithine anuSTana-kriyAnA kSetramAM svIkAre che ke nahi? parvatithine anuSThAna-vidhimAM je samAveza hoya te TharAva pAsa karanArI samitinI pharaja hatI ke temaNe navA tithi pracArathI TharAvane-ane samAjanI zistano bhaMga thAya che, evuM saMyukta nivedana karavuM joItuM hatuM, e je zakya hetuM te sahI karanAra dareka sabhya vyaktigata nivedanathI virodha jAhera kare jete hato, paNa ApaNe joIe chIe ke e sau TharAva pasAra karI meM chupAvI beThA che, sosAyaTI pakSe paNa zarU zarUmAM e TharAnI khuzAlImAM Dhela pITayAM hatAM, ame e pakSane paNa uparanI vAta pUchIe chIe, paraMtu khAtrI che ke keI have e prazna para cuke cAM karavA mAgatA nathI, te pachI zuM A TharAva mAtra sudhArakane A samAjamAMthI hAMkI kADhavA ja ghaDAyA hatA? jo Ama ja hatuM te AvA anuSThAna vidhi jevA zabdanI zI jarUra hatI, kamITIe sApha ja kahI devuM hatuM ke "sudhArake jabAna baMdha kare. kAraNa ke samAjamAM kusaMpa vadhe che" (matalaba ke amArI ghora niSkalatA amane Dakhe che) sudhArake zuM samAjanA sAvakAM che? AvI DhIlIpacI netAgIrIne artha zo che ? sajIvatA sivAya pAsa juo kayAMya netAgIrI thaI zakI che ? nakakI mAnaje ke yuvAnanI masAla vagara ajavALuM patharAze nahi, ane enA svArpaNa vinA samAjaratha AgaLa cAlaze nahi, aMtamAM ApaNe hajAe IcchIe ke zrI kasturabhAI zeTha, tithicarcAnA praznamAM majabuta hAthe kAma leze. ane carcAne sameTI levA jevuM jaNAze te evI rIte sameTaze ke, moTAonI rogISTa mane dazAne namra svarUpamAM nIrakhI samAja kAMIka pATha zIkhe ! yuvAnene tamAce. jenasamAjane yuvAnava Ama thavuM joIe ane Ama karavuM joIe e pracAra chellI ekavIzIthI lagabhaga ekadhAro karate rahyo che. paNa e zabdane amalI banAvavAnA purUSArtha vagara e pracAra, Aja nisatva ane Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAra guNAkAra. 57 vAtAnA nAme uvekhAI javAnI sthitie pahoMcyo che, A ghaDIe je sudhArake pATha zIkhe te emanI AMkha kholI nAMkhanAre eka sarasa tamAco zrI rAmacaMdrasUrijIe ceDI kADhyo che, dhaDAka daIne na pracAranI jarUra joI na sAthanI vATa joI ane emaNe to navI tithimAnyatA amalamAM ja mukI dIdhI, ane sudhArakone isArAthI samajAvI dIdhA ke "Ama juo samAjamAM kAma Ama thAya, ane potapotAnuM saMgaThThana paNa Ama thAya, bAkI vAto ane pracAranI vATa jozo to yuga sudhI vATa jovA dI" raheze, hiMmata hoya to mArI jema racanAtmaka kAma kare ane nahi te vAta mukI daI ghara samAlo, samAjanuM thayuM haze te thaze". saMyama ane parAdhInatA mAnavajIvananI unmArgagati avarodhavA keI niyamananI jarUriAtane prazna upasthita thAya che. tyAre tyAre jaina zilI mAnavInA pitAnA AtmAnI jAgRti svarUpa saMyama, ane bahu bahu te amuka sanAtana satya jevA keTalAka niyamone tyAM svIkAre che, strIo kayAre ane kadI paNa svAtaMtryane yogya nathI, emane mATe to parAdhInatA ja muktisUtra che, e manu mahArAjanI nIti ApaNA mAnasa zAstrIoe svIkArI nathI, ahIM vAdavivAdanI daSTie A prazna upasthita karavAmAM nathI Avato paNa jaina philasuphInI A lAkSaNiktA bhulAI na javI joIe, bIjI vyaktine aMkuza ke parAdhInatA mAnava pragati mATe ISTa ke aniSTa che e sUkSma carcAne eka bAju mukIe toye A paristhitithI zAsakamAM je ghamaMDa, Agraha, manasvItA ane murabbIvaTa Ave che, ane tenA pratyAghAta rUpe parAdhIna vyaktimAM je laghugraMthI, bAghApaNuM. bedarakArI ane chevaTa zAsananI nItithI satya pratye dveSabhAva utpanna thAya che te parAdhInatAnA hetune ulaTe vadhu vikRta banAve che. ane Ane paripAka te ApaNe samAja jIvanamAM Aje Dagale ne pagale joIe chIe, ane AthI ja ApaNA dhAmika kSetramAM, gurUsevA, bhagavAnanI sevA, bhajana, keInI murabbIvaTane jarUrathI vadhu jarAye sthAna nathI, atirekanAM phaLa na cAkhavAM paDe mATe sAvacetI rAkhI tamAma jheka jJAna ane cAritra para ja mukavAmAM Avyo che, AjanA saMkrAMtikALathI mUDha banI A janazailInI lAkSaNika saMdeza ApaNe na bhuloe. A, ka, peDhIne daMDa ? akhabArI hevAlothI jANavA maLe che ke, pAlItANA rAja zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhIne ghAsaleTanI seMdhaNI aMge daMDa karyo che, A vAta sAcI hoya te AvI bedarakArI socaniya gaNAya, peDhI taraphathI eka nivedanathI A prakaraNa aMge jarUrI mAhitI maLe evI samAja AzA paNa na rAkhe? Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 jainadharma vikAsa II 8 a namaH | zrI caityavaMdana bhASyane chandobaddha bhASAnuvAda. mUlakartA : pU. zrI devendrasUrizvarajI mahArAja anuvAdakaH munirAja zrIsuzIlavijayajI. ' siddhahema-siddhAMta kaumudI vagere vyAkaraNa granthamAM praveza karavAne prAraMbhamAM jema zabdarUpAvalI, dhAturUpAvalI, samAsacaka, sandhi AdinA niyamo ItyAdi mukhapATha karavA paDe che. nyAya graMthamAM praveza karavAne zarUAtamAM jema tarkasaMgreDa, kArikAvalI, muktAvalI vagere grantha mukhapATha karavA paDe che. tema siddhAMta graMthamAM praveza karavAne zarUAtamAM paMcapratikamaNa, mahAprabhAvika navasmaraNa, cAra prakaraNa (jIvicAra, navatatva, daMDaka, laghu saMgrahaNI), traNa bhASya (cityavaMdanabhASya, gurUvaMdanabhASya, paccakakhANubhASya) ane che karmagrantha (karmavipAka, karyastava, baMdhasvAmitva, SaDazInI, zataka ane saptatikA) paNa avazya mukhapATha karavA paDe che. je ApaNI pAse A badhI kuMcIe taiyAra hoya to tenA Akara granthonA tALAM khelatAM ApaNane lezamAtra vAra lAge nahIM. ane jema jema ApaNe temAM uMDA utaratA jaIzuM tema tema temAMthI ghaNuMja jANavAnuM maLI zakaze. ApaNA pUrvAcArya mahaSIoe ApaNane DAmAMthI paNa ghaNuM prApta thaI zake te mATe samasta siddhAMta sAgaranuM maMthana karI A aNamola ratna ApaNane samarpaNa karelAM che. ApaNe je tene emane ema gumAvI daIzuM te pharI pharIne te maLavA bahu ja muzkelI bharelAM che. : aneka guNAlaMkRta pUjyapAdu prAtaHsmaraNIya pragurUdeva vyAkaraNa vAcaspati kaviratna zAstravizArada zrIvijayalAvaNyasUrIzvarajI mahArAja sAheba pAse cAra prakaraNa karyA bAda bhASyatrayane abhyAsa karatAM mane te vakhate tenA uparathI prAkRta-saMskRtathI vaMcita nA baMdha mATe indabaddha gurjara bhASAmAM bhASAnuvAda karavAnuM mana thayuM. ane temAM muni mahArAja zrI caMdraprabhavijayajIe tathA muni zrI kalyANapravijayajIe protsAhana ApyuM. eTale te kAma AraMbhAyuM ane gAvAmAM sahune suparicita harigIta chaMdamAM te kAma pUjyapAdu magurUdevanI kRpAthI pAra 5Na paDayuM. prathama ahIM huM bhASyavayamAM AvatA caityavaMdanabhASyano anuvAda Apa Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cityavaMdana bhASyane chabaddha bhASAnuvAda. 59 vAna chuM. tyArapachI gurUvaMdanabhASya ane paracakhANubhASyane anuvAda paNa anukrame ApavA bhAvanA che. A bhASyavayanA kartA pUjyapAdu AcAryadeva zrI devendrasUri mahArAjA che. temaNe A bhASyanA traNa vibhAga pADelA che. 1 lA vibhAgamAM cityavaMdana 'bhASya che. tenI prAkRta gAthAo AryA chandamAM 63 che. AmAM devatatvanuM svarUpa ane tenI ArAdhanA saMkSiptamAM ghaNI sArI rIte varNavela che. 2 jA vibhAgamAM "gurUvaMdana bhASya che. tenI prAkRta gAthAo AryA chandamAM 41 che. AmAM gurUtatvanuM svarUpa ane tenI ArAdhanA saMkSepamAM khuba ja ALekhela che. 3 jA vibhAgamAM "paccakakhANa bhASya che. tenI prAkRta gAthAo AryA chandamAM 48 che. AmAM tyAgamaya dharmatatvanuM svarUpa ane tenuM ArAdhana TuMkANamAM suMdara rIte batAvela che. 1 zrItapAgaccharUpI gaMgA pravAhane himAlaya samAna, tapAbirUddhAraka, hIralA zrI jagacaMdrasUrIzvarajI ke jemanA AyaMbila tapanA prabhAvathI citaDagaDhanA mahArANAe vaza thaI "tapa" evuM birUda jAhera karyuM hatuM. tyArathI tapAgacchanI zarUAta thaI. eTaluM ja nahIM paNa teja mahArANAnI rAjasabhAmAM digaMbarAcAryo sAthe vAda karatAM hIrAnI peThe abhedya rahyA. tethI mahArANAe. "hIralA jagacaMdrasUri' evuM birUda paNa jAhera karyuM hatuM. A bhASyatrayanA racayitA devendrasUri mahArAja paNa temanA ja ziSyaratna che. jeo zrIsudharmAsvAmInI 45 mI pATe Ave che. A devendrasUri mahArAje A bhASyatraya sivAya paNa aneka pratye racI mahAna upakAra karyo che. juo temanA banAvelA anya grantha 1 vanDArUtti. 2 sAravRtti dazA. 3 karmagrantha dIpAsto pahADa 4 siddha paMcAzikA. 5 zrAddhadina kRtya sUtra ane vRtti. 6 dharmaratnavRtti. 7 nUtana karmagranya pAMca vRtti sahita. 8 siddha daSThikA stava 9 sudarzana caritra. 10 siri usaha vahANa pramukha stavane. temane 'vidyAnaMda" ane "dharmakIrti' upAdhyAya nAmanA be ziSyo hatA. dharmakIrtine pAchaLathI AcAryapada maLatAM dharmaSasUri thayA. teo devendrasUri mahArAjanI pATe AvyA. temane paNa zatruMjayAdi tIrthanA kalpi, covIza jinanI stuti, svagurUkRta, caiityavaMdana bhASya para saMghAcAra nAmanI vRtti, vagere saMskRta grantho tathA keTalAeka prAkRti prakaraNe avacUri sAthe banAvelAM che. 1-A caityavaMdana bhASyanI pahelAM paNa zrI zAntisUri mahArAje caityavaMdana sUtro sahita 910 gAthAone vegavaMLa mAmA' nAmano grantha racelo che. te traNeya bhASyanI avacUri sahita chapAIne prasiddha thayela che. A devendrasUrinA caityavaMdanabhASya para "saMghAcAra vRtti' zrIdevendrasurijInA ziSya ratna dharmaSasUrie racelI che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma vikAsa. ) I dhArmIka jIvanane vikAsa karavAnA deva, gurU ane dharma e traNa tanI ArAdhanA mATe A grantha khAsa pAyArUpa che. mATe janadhamanI ArAdhanA karavAnI icchAvALA darekanI pharaja A graMtha zIkhavAnI che. jana jIvana tatvanA mULabhUta A graMtha che. vidhivAda-kriyAvAdanA e traNeya viSayane aMge paThana pAThana karavA lAyaka vartamAna samayamAM kaI paNa graMtha hoya te A ekaja graMtha daSTigocara thAya che. - A traNeya bhAganI avasUri paMdaramA saikAmAM thayelA "zrIsomasuMdara sUri, e racelI che. vaLI "jJAnavamalasUri e A traNeya bhAvyane bAlAvAdha (bhASAmAM athe) lakhela che. tathA vartamAnamAM zrI jainazreyaskara maMDaLamahesANA taraphathI bahAra paDela "traNa bhASya-bhAvArtha sahita temAM A traNeya bhASyane bhAvArtha sineravALA paNDita caMdulAlabhAIe lakhelo che. jaina saMghamAM A "bhASyatraya". pAThaya pustaka tarIke prasiddha hovAthI tenI aneka prakAranI AvRttio bahAra paDelI che. ane navI bahAra paDatI jAya che. sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA, rUpa catuvidha saMgha teno sArI rIte sadupayoga kare che. have mULa gAthA sahita anuvAda nIce pramANe jaNAvAya che. (apUrNa) vIranI zodha. bApulAla kAlIdAsa sadhANI. [vIrabALa] mane koI batAvo re, keI batAvo mAro vIra-e Teka. paMtha vADAne nAke pUchayuM, mohe Adara dIdha. banI beso amArA jevA, thAze manavAMchita siddha mane. 1 bhajanIyA raMga rAge bhulyA, kriyAvAdIne mata neha bAranA zekhe Atama Dule, aMtara pukAre oha. mane 2 muMjhAI ubhe, hetuDe kIdhuM, chAtI upara muka hAtha; AMtaranAda pachI je suNA, mAna te tAre pAtha mane 3 e zuM khoTuM kaheze nA vIrA, pAyamAM nahi zuM Thele ? mana mAnava jIvanane mAre, tuM kema AvuM tele ? mane 4 Atama dIpaka aMtara che hAM, vighAtaka che mana; hRdayanI ANe, bhula na zANA, deza, achUta ke saMta, mane. 5 jhabakArA ! teM teja pAtharIyuM, khAlI dIdhAM divya dvAra, saMgharI eka e vAta kaleje, jAzuM jyAM hAlIDe vIra mane 6. mudraka-hIrAlAla devacaMda zAha. "zAradA mudraNAlaya." jumAbhajIda sAme-amadAvAda. prakAzaka-bhegIlAla sAMkaLacaMda zeTha. jainadharma vikAsa" ophiksa jainAcArya vijayanItisUrIzvarajI vAMcanAlaya. 56/1 gAMdhIroDa-amadAvAda. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra yuganA jvalaMta jyotidhara. jaina zAsananA sthabha samA bALabrahmacArI, tapasvI, raivatAcala, citrakUTAdi tIrthoddhAraka AcAryadeva zrImad vijayanItisUrIzvarajI mahArAja saMvata 1930 nA piAsa sudi 11 nA saurASTra bhUminA vAkAnera zaheramAM dazAzrImALI jJAtinA zeTha pUlacaMdabhAInA dharma patnI cethIbAInA kukSIthI chaThThI bALaka ane cothA putra tarIke janmI nihAlacaMdanA nAmathI prasiddha thayA. bALa ane yuvAna vayamAM vyavahArika ane dhArmika jJAnAbhyAsa karatAM aDhAra varSanI umarathI hRdayamAM vairAgya bhAvanAnA bI rekhAtAM saMsAra pratyeno mAhu e che thayo. jema jema vairAgya vRttine vadhu piSaNu malatu gayu tema tema A dunyavI sukhane asAra mAnI tene tIlAMjalI ApavAno draDha nizcaya vadhatAM tyAgI banavAnI dhagaza vadhI ane parama uddhAraka gurUdevanI zodhamAM mAdaravatanathI saurASTra bhUmimAM saM sArI vezamAM paga na mukavAno nirdhAra karIne nIkaLI paDyA, zodhatAM zodhatAM muni siddhivijayajI(siddhisUrijI) pAse gayA, paraMtu teozrIe vaDilAnI AjJA vinA cAritra ApavAnI cekhI nA suNAvatA temanI pAse vidAyagIrI mAMgI dAhadathI maheravADA tarapha jatA rastAmAM svayaM saMsArIkapaDAM utArI, ziramUMDana karAvIne savegInA kapaDAM paherI, saM. 1949 nAasADa sudi 11 nA sAdhu banyA ane maheravADA ekalA cAturmAsa rahyA. cAturmAsa pUrNa thaye munizrI kAntivijayajI pAse bhAgavatI dIkSAnI kriyA karAvI bAra varSa sudhI jJAnAbhyAsa karI, AgamAM ane dravyAnuyoganuM jJAna, saMpAdana karI vidvAna, vyAkhyAnakAra sAdhu tarIkenI nAmanA meLavI cAgavahana karI saM. 1991nA mAgazara sudi 5 nA suratamAM gaNipada ane 5. bhAvavijayajI ma.nI kRpAthI saM. 1962 nA kArataka sudi 11nA panyAsapada pAlItANAmAM meLavyA bAda cauda varSano kALa vihAra, vyAkhyAna, upadeza ane adhyayana mananamAM vyatita karatAM ucA prakAranI nAmanA meLavatAM amadAvADhanA DehalAnA, pagathIAnA, lavAranI pALanA ane vIranA upAzrayanA saMdhano ane dezAvarAnA sa ghAnA AgrahathI gurUdeve potAnA svahaste vAsakSepa nAkhI zAsananA A jhaLakatA sItArAne AcArya padArApaNa vidhi saMgha sanmukha naMdinI kriyAthI karAvI hatI. - AcArya padanI mahAna dhurAne svIkAra karyA pachI temanA mAthe AvI paDelI jaina samAjanI dhAmika badhI javAbadArIonA teo abhyAsa karavA lAgyA ane jarUrI kAryo upADavA lAgyA. AcArya deve potAnA 49 varSanA kALa daramiyAnamAM pote 27 bhAgyavatAone pratrajyA ApI potAnA ziSya ane pacAsa karatAM vadhAre bhAgyazALIone bhAgavatI dIkSA ApI praziSyAdi banAvavA oNparAMta seMkaDo nArIone bhAgavatI dIkSA ApI sAdhvIo banAvI, ekaMdara aDhIseka sAdhu sAdhvIne jaina zAsananA paMca mahAvratanA upArAka banAvyA hatAM. vaLI teonA gAMbhIrya bharelA svabhAvathI ane mIThI vANIthI aneka bhaktajano teonI AjubAju haMmezA viTaLAyelA rahetAM, jeone upadeza Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApI. 3 siddhAcaLanA, 2 kesarIyAjInA 1 karacha gIranAranA 2 sarakhezvarajInA, 1 kAparaDAjIno ane 1 jesalamIrano ema daza cha'rI pALatA sa hai, judAjudA vIseka vyaktione vIzasthAnaka, navapadajI, paMcajJAna, bAravrata Adi tratAnA udyApana, temaja bAvIseka vyaktione judA judA samaye upadhAnatapa mahotsavanI ArAdhanA ane giranAra, citrakuTa, kuMbhArIyAjI, tAraMgAjI, saMkhezvarajI, surata, vApI, rUpAsuracaMdanI paLa amadAvAda, Adi sthaLoe pratiSThA mahotsava, rAdhanapura ane kAparaDAjI eDiMge, ane judA judA gAmeAmAM maLI 59 pAThazALAo, amadAvAda, pATaNa mAM lAyabrerIo Adi jJAnanI para vahetI sukAvavA uparAMta pAlItANA, pura, AhuDa, phadhi Adi sthaLAe dharmazALA Adi aneka zAsana udyota khAtAo kholAvI ochAmAM ochA pacIseka lAkhathI vadhu rakamanA sadvyaya karAvyA che. - A rIte AcArya zrI samAjanA AvA mAmulI cAlu kAryo karAvavAmAM ja mAtra utsAhi hatA tema nahotuM. teo samAjanA pilITIkala praznomAM ane tIrthonA rakSaNanA praznomAM paNa khUba khyAla rAkhatAM hatAM. revatAcalatItha" uparanA jinAlayanI jINuM sthiti thaI gayela hovA chatAM, te tIrthanI vahivaTa karatI paheDI pAse Arthika saMjoge saddhara hovA chatAM jINutA TALavAnA kAMI paNa prayatna rAjakIya sanegenA aMge karI zakI nahotI te Abata AcAryadevazrInA hRdaya upara AvatA rAjyanA karmacArI maMDaLa pratye lAgavaganA upayoga karI, karAvI Ajadina sudhi je kArya thatuM nahotu' te karAvavAnI rAjya pAsethI paravAnagI meLavI, giranAranA jIrNa jinAlano jIrNoddhAra svataMtra rIte judI kamiTI nimI te dvArA zarU karAvI, te kArya mATe khUba ja jahemata uThAvI samAjanA naveka lAkhathI vadhu rakama kharcAvI seMkaDo varSa sudhI tenA mATe cintA na rahe tevuM kArya samApta karAvI tIrthanA jinAlaye dIrdhAyuSya banAvela che. A sivAya paNa tAraMgAjI, jesalamIra, kAparaDAjI, kuMbhArIyAjI, citrakUTAdi tIrtho ane mevADe, mALavA, gujarAta, kAThIyAvADanA keTalAya gAmeAnA jinAlAnA jIrNoddhAra karAvavAmAM paNa bhaktajano pAse moTA pramANamAM nANAne sadavyaya karAveluM che. eka dara mAtra jIrNoddhAranA kAryamAM bAralAkhathI vadhu rakamano saduvyaya karAvela haze, sAcI vAta to e hatI ke jene AtmAja prAcina jInAlayanA jIrNoddhAra ane mahAvIranA vArasAne jJAnapipAsAthI tRpta karavAmAM otaprota ja thaI gayelA hatA. jemane navIna kaMI paNa kArya gamatuM ja nahi. keTalAya bhaktajanA e navIna pratimAo bharAvavA ane aMjana*lAkA karAvavA AcAryadevane vijJapti karela chatAM paNa temane hareka pratye ekaja saMdezA hatA ke navInanA badale prAcina tattvone sAcavavAmAM samAjano ekeeka vyakti udyamI ane mAgula rahe e ja vadhAre hitakara zAsananI unnati mATe che. apUrNa. "tatrIsthAnethI"