________________
જનધર્મ વિકાસ.
રોજનીશીનું પાનું. નોંધનારા-બાપુલાલ કાલિદાસ સધાણી. વીરબલ’ આપણા ખર્ચાળ રિવાજે આપણી નીતિ, બુદ્ધિ, જીવનરસ અને શરીર સર્વને કચરી, શોષી સુકવી રહ્યાં છે, આ શેષણ અટકાવવું હોય તે શક્ય એટલા તમામ ખર્ચાળ રિવાજને પકડી પકડી નાબુદ કરવા જોઈએ.
આપણા સમાજે એકત્ર થઈ ખર્ચાળ અને બીન જરૂરી રિવાજો બંધ કરવા ઠરાવ કરી અમલ કરે એવી આશા નકામી છે, એ માટે તે સમાજના યુવાને એ દ્રઢ નિશ્ચયી બની આવા રિવાજોને બહિષ્કાર પુકારવો જોઈએ.
લગ્ન અને એની ચોપાસના એને લગતા ખર્ચાળ રિવાજે સ્ત્રીઓ માટે તે ખાસ કરીને શ્રાપરૂપ છે, એ અંગેના ખર્ચાળ રિવાજે “ગરીબની કન્યા” અને “શ્રીમંતની કન્યાના ભેદ ઉભા કરે છે એના પરિણામ રૂપે શ્વસુરગૃહે ગરીબની કન્યા સુશીલ હોય તેયે એના કપાળે દુઃખ, મર્મ વચને અને કંકાસ રહે છે, સ્ત્રી જાતને સુખી કરવા ચાહતા હોય, સંસારમાં સ્વર્ગની કદીએ માનવ સમાજ આશા રાખતા હોય તો એણે આજ ને આજ લગ્ન અને પૈસે એ બે વાત જે એક થઈ ગઈ છે, લગ્ન એક ધંધાનું સ્વરૂપ લઇ બેઠું છે, તે જુદાં પાડી નાખવાં જ રહ્યાં, પછી એ પૈસાની લેવડ દેવડ કેઈપણ સુંવાળા કે ખરબચડા જેવા કે પુરત, કન્યાવિક્રય, દશાયું, મશાળું, કે આવા કે રિવાજને નામે હોય તેના સામે મક્કમતાથી ખડું થવું જોઈએ.
સમાજના યુવાનના આવા આવા ભલે ધીરા પણ મક્કમ બહિષ્કારથી રિવાજોનું જોર ઢીલું પડી જશે, એ રિવાજે બીન જરૂરી છે, એવું સમાજને સમજાતું જશે, અને યુવક અને વૃદ્ધોના દીલમાંથી ગમે તે હાને મળતા રૂપાનાં ચગદાને લાભ ઓછો થતું જશે, અને તેના પરિપાકરૂપે એક દિન એ આવશે કે, સમાજમાં આપણે મુક્તિ શ્વાસ લઈ શકશું. જીવન કાંઈક ફરું અને જીવવા જેવું લાગશે, આજે જીવન જે સમાજના મોટા ભાગને આફતરૂપ થઈ પડ્યું છે તે આવાં ખર્ચાળ બંધને જતાં કાંઈક રાહતરૂપ નીવડશે.
આવા પ્રશ્નોમાં કઈ સંબંધીએ માઠું લગાડવું ઘટે નહિ અને યુવાને પણ પોતાની મક્કમતા ડગાવવી જોઈએ નહિ, અટલ નિરધાર ! - જેની પાછળ દોડો દોડી આપણે તુટી જઈએ છીએ એ કઈ નક્કર વસ્તુ છે કે મૃગજળ છે? છેટેથી એની મેહકતા ઠંડી, મીઠી લાગે છે, પણ નજીક જઈએ છીએ ત્યારે એ ભુલભુલામણી સિવાય કશું નજરે પડતું નથી, અને એ માટે આપણે કેટલું સહન કરીએ છીએ? જીવનભર હાડચામ ઘસી
