________________
-
જેનધર્મ વિકાસ.
=
અભયદાનની વ્યાખ્યા. વધ-અનાદિ કારણથી ભયભીત બનેલા ને તેમના પ્રાણ બચાવવા વિગેરે પ્રકારે જે નિર્ભય બનાવવા, તે અભયદાન કહેવાય.
અભયદાનનું સ્વરૂપ. વિક્કાના કીડાને, અને ઇંદ્રને જીવવાની આશા અને મરણને ભય એક સરખે હોય છે, તમામ ને જીવવું હાલું છે પણ મરવું કેઈને હાલું નથી. એક માંકડ જેવા ક્ષુદ્ર જંતુને પકડવા જતાં તરત ભાગી જાય છે, એ એમ જણાવે છે કે-હે માનવ ! તને જેમ જીવવું વહાલું છે, એમ મને પણ જીવવું વ્હાલું છે. આથી સાબીત થાય છે કે-સર્વે જીવો જીવવાને ચાહે છે, માટે સર્વ દાનમાં અભયદાન શ્રેષ્ઠ ગણાય છે. એક માણસને રાજા તરફથી ફાંસીને હુકમ મળતાં મનમાં મરણને ભય હેવાથી, તેને કરોડો રત્નાદિ આપીએ, કે સારાં સારાં ભેજન ખવરાવીએ, તે પણ તેને રત્નાદિ ગમશે નહિ, કારણ કે મનમાં મરવાને ભય રહે છે. એ જ માણસને સામાન્ય ભેજન ખવરાવીને કેઈ એમ કહે કે-જા હવે તું ચોરી વગેરે પાપ કરીશ નહિ, ને આ ફાંસીને હુકમ રદ કરવામાં આવે છે, તે તેને અતિશય આનંદ થશે. કારણકે મરણનો ભય જતે રહ્યો. આ બીના દષ્ટાંત દઈને શ્રીસૂત્રકૃતાંગ સૂત્રની ટીકામાં વિસ્તારથી જણાવી છે.
અભયદાનના પ્રભાવે આવું દાન કરનારા ભવ્ય છે આ લેકમાં પણ “આ દયાળુ છે, આ કૃપાસાગર છે? આવી રીતે પ્રશંસા પાત્ર બને છે અને આરોગ્યમય લાંબુ જીવન તથા સુંદર રૂપ-ગુણને પણ પામે છે અને પરલોકમાં રાજ્ય ત્રાદ્ધિ ગુણવંત પરિવાર વિગેરે ફલ પામે છે. આ બાબતમાં પુરાવો આ પ્રમાણે જાણે.
_II અનુષ્યવૃત્તII दीर्घमायुः परं रूप-मारोग्यं श्लाघनीयता ॥
अहिंसायाः फलं सर्व-किमन्यत्कामदैव सा ॥१॥ ધર્મ બુદ્ધિથી પણ હિંસા કરવી એ તદ્દન ગેરવ્યાજબી છે. કારણ કે તેવા હિંસક છે આ ભવમાં પણ ભયંકર સ્થિતિમાં આ સમાધિ મરણને પામે છે. એ પ્રમાણે કુલાચાર બુદ્ધિથી પણ હિંસા કરાય જ નહિ. કારણ કે તેમ કરે તે કુલને પણ નાશ થાય છે. આ વાતને ધ્યાનમાં લઈને જેઓ કુલ કમે ચાલી આવતી હિંસાને ત્યાગ કરે, તેઓ કાલસૂકરિક કસાઈના દીકરા સુલસની માફક આનંદમય જીવન ગુજારે છે. આ સુલસની બીના શ્રી એગશાસ્ત્રમાં
