________________
શ્રી નાગમ પ્રશ્નમાલા યાને પ્રશ્નોદ્ધર કલ્પલતા.
૩૫
શ્રી નાગમ પ્રશ્નમાલા યાને પ્રોત્તર કલ્પલતા.
લેખક-આચાર્યશ્રી વિજયપધસૂરિજી.
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૦ થી અનુસંધાન) ૨૮-પ્રશ્ન-પ્રાયશ્ચિત્તનું નિવેદન કઈ રીતે કરવું જોઈએ?
ઉત્તર–બાલક જેમ પિતા વિગેરે વડીલોની પાસે સરલતાએ પોતાને અભિપ્રાય જણાવે, તે રીતે ગીતાર્થની પાસે થઈ ગયેલી ભૂલ જણાવવી જોઈએ. ભૂલ જણાવતાં કપટ કરનારા જીવો વધારે પ્રાયશ્ચિત્તને વેગ્ય બને છે. '
૨૯-પ્રશ્ન-પ્રાયશ્ચિ લેવાથી શા શા ફાયદા થાય છે?
ઉત્તર–પ્રાયશ્ચિત્ત લેનારા ભવ્ય જી આઠ જાતના લાભ પામે છે. તે આ પ્રમાણે ૧ લઘુતા=એટલે જેમ ભાર (વજન) ને ઉપાડનારો માણસ ભારને ઉતારીને હળવો બને છે, તેમ ભૂલનું પ્રાયશ્ચિત્ત લેવાથી ભૂલ કરનારા છે પાપકર્મની અપેક્ષાએ હળવા બને છે. ૨ આહાદ–પાપ રૂપિ કચરો દૂર થતાં મનમાં આનંદ થાય, ને ફરી તેવી ભૂલ ન થાય, તે બાબત સાવચેતી રહે ૩ સ્વપર નિવૃત્તિ–પિતાને દોષ દૂર થવાથી શાંતિ થાય અને તે પ્રસંગ જોઈને, સાંભળીને બીજા છે પણ એ રીતે આત્મ શુદ્ધિ કરી પરમ નિવૃત્તિને પામે. ૪ આજવ–સારી રીતે આલયણ લેનારા જી સરલ બને છે. યાદ રાખવું જોઈએ કે એક સરલતા ગુણને લઈને બીજા ગુણે ઘણું “અનાયાસે મળે છે. ૫. શેધિ–અતિચાર રૂપી મેલ દૂર થતાં આત્મા નિમલ બને છે. ૬. દુષ્કરકરણ–પ્રાયશ્ચિત્ત લઈને નિર્મલ થનારા ભવ્ય દુષ્કર કાયને કરનારા કહેવાય છે. કારણ કે અનાદિ કાલના પાપ કરવાના અશુભ સંસ્કાર પડેલા હોવાથી પાપની સેવના એ દુષ્કર નથી. પણ નિર્મલ ભાવે પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ પાયશ્ચિત્ત લઈને આત્મશુદ્ધિ કરવી ને ફરીથી તેવી ભૂલ ન થાય તે બાબત સંપૂર્ણ કાળજી રાખવી. એમ કરવું એ બહુજ દુષ્કર છે. જ્યારે હદયમાં સંપૂર્ણ મોક્ષ પ્રત્યે રાગ અને ભવભ્રમણ પ્રત્યે તીરકાર હોય ત્યારે જ પ્રાયશ્ચિત્ત લેવાની ભાવના થાય છે. આજ મુદ્દાથી નિશીથ ચૂર્ણિકારે કહ્યું છે કે “ સુat
પરિસેવિકા, તં ટુt = સન્મ આસ્ટોકન” એટલે પાપ કરવું એ કાંઈ દુષ્કર નથી, પણ થયેલા પાપની રૂડા ભાવથી શુદ્ધિ કરવી તેજ દુષ્કર છે. આજ મુદ્દાથી પ્રાયશ્ચિત્તને છ પ્રકારના અત્યંતર તપમાં ને તેમાં પણ શરૂઆતમાં ગયું છે. માસક્ષપણુદિ તપથી રૂડી આલેચના ચઢી જાય છે. અહીં દષ્ટાંત થરીકે લમણું સાધ્વી અને ચંડકૌશિકના પૂર્વ ભવમાં દેડકીની વિરાધના કરનાર તપસ્વી મુનિ વગેરે જાણવા. લક્ષમણ સાધ્વીનું દૃષ્ટાંત ઉપદેશ
