Book Title: Dev Dharma Pariksha
Author(s): Yashovijay Upadhyay, 
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009611/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa zrI bhuvanabhAnusUri janmazatAbdIe navaluM najarANu - 14 laghuharibhadra - nyAyAcAryanyAyavizArada - mahopAdhyAyazrIyazovijayabihitA navanirmita - devadharmopaniSad - gurjaravyAkhyA'laGkRtA ke * mULa graMtha : devadharmaparIkSA. mULa graMthakAra : nyAyavizArada nyAyAcArya ladhuharibhadra kUrcAlI sarasvatI mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjA. navanirmita gurjaravRtti : devadharmopaniSadra mULa graMthanuM hastAdarzo dvArA saMzodhana + gurjaravRtti navasarjana + saMpAdana : pa.pU.vairAgyadezanAdala AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSya pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya kalyANabodhisUrIzvarajI mahArAja. * viSaya : devo adharmI che - evA utsutranuM nirAkaraNa. (tathA prAsaMgika dravyastavanI Agama ane yukti dvArA kartavyarUpe siddhi) vizeSatA : mahopAdhyAyajInI apratima pratibhAnA camakArA, AgamavacanonA samyaka ekATaya arthaghaTana karavAnI kuzaLatA tathA pratyeka mudAnI zAsadRSTie sAkSIpada sahita chaNAvaTa, anAbhoge paNa devonI AzAtanA na thaI jAya ane temanA sukRtonI hRdayathI anumAdanA thAya e mATe avazya paThanIya devadharmaparIkSA graMtha, . @ mUlasaMzodhanam - vyAkhyAnavasarjanam - sampAdanam . bairAgyadezanAdakSa-AcAryadevazrImadvijayahemacandrasUrIzvaraziSya AcAryadevazrImadvijayakalyANabodhisUrIzvarAH * prakAzaka: zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa, muMbaI paThanapAThananA adhikArI : gItArthaguru anujJAta AtmA * prati : 5O * AvRtti : prathama, prakAzana varSa-vi.saM.2016, vI.saM. 2536, I.sa. 2010 * mUlya : (c) zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa prastuta graMthanA koI paNa aMzano upayoga karatAM pUrve lekhaka ane prakAzakanI lekhita maMjUrI jarUrI che. A graMtha zAnadravyamAMthI prakAzita thayo hovAthI gRhasthoe tenI mAlikI karavI hoya, to tenuM mUlya jJAnakhAtAmAM arpaNa karavuM. * mudraka zrI pArzva komyuTarsa, amadAvAda. phona : 079-25460295 * prakAzaka zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devadharmaparIkSA ..anumodanA..... abhinaMdana.........dhanyavAda. " sukRta sahayogI # zrI zAhIbAga abhinaMdana jaina saMgha jayaprema sosAyaTI, amadAvAda. nAnA saphAvana ari buddhi anumodanA ..anumodanA..... abhinaMdana........dhanyavAda.. prApti sthAna : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa zrI caMdrakumArabhAI jarIvAlA, du.naM.6, badrikezvara sosAyaTI, marIna DrAIva I roDa, muMbaI-2. phona : 22818390, 22624477 zrI caMdrakAMtabhAI esa. saMghavI, 6 bI, azokA komplekSa, pahelA garanALA pAse, pATaNa-384265. (u.gu.), mo. : 9909468572 zrI bAbubhAI saremalajI beDAvALA, siddhAcala baMglojha, senTa ena hAIskUla pAse, hIrA jaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-5. mo. : 94265 85904. 'devadharmaparIkSA sura samakitavaMtA "heM gurudeva ! Aja-kAla devo kema AvatA nathI ?" ziSyanA A praznano gurue yogya avasara joIne uttara Apyo, "hamaNA te pramArjana karyA vinA parAta rAkhI ne ? jo devo AvatA hoya to tAro ogho laI le." uttarAdhyayana sUtramAM eka mArmika prasaMganuM varNana karyuM che, jemAM eka yakSa mahAtmAonA paDakhA sevavA temanI samIpa Ave to che, paNa temanI vikathA Adi pramAda joIne tarata tyAMthI ravAnA thaI jAya che. devone vibudha kahyAM che. teo kAMI vezamAtrathI bhoLavAI na jAya. teo to mAtra AcAra ja nahIM pariNatine paNa mApI le che. prajJApanA Adi AgamonuM dohana karIe eTale khyAla Ave che ke pratyeka samaye asaMkhya devo ApaNI AsapAsamAMthI pasAra thaI rahyAM che. kAraNake urdhvamadhyaloka ane adhomadhyalokanA dviprAdezika prataramAM pratisamaya asaMkhya devo samudghAtanI avasthAmAM upalabdha thAya che. Ama chatAM ApaNane ekAda devanA paNa darzana na thatAM hoya to pahelA naMbaramAM to AyA-pariNatinI kayAza samajavI joIe, bIjA naMbaramAM puNyanI kacAza samajavI joIe. trIjA naMbaramAM kALano doSa jovo joIe. tenI badale devono doSa jovo e to devonI AzAtanA che. samasta saMyamIMgaNa pratidina be vAra pratikramaNasUtramAM eka pada bole che 'mevALAM sAvaLApu' devonI azAtanA e paNa eka AlocanAsthAna che pApa che. A padanuM rahasya ane temAM samAyela gaMbhIra AzayanuM avagAhana karavA mATe paryApta ciMtananI AvazyakatA che. viziSTa paccakkhANo - vrata - niyamo - ane mahAvratono aMgIkAra karatI vakhate "devaviyaM' - 'devonI sAkSIe' evo uccAra karavAmAM Ave che. AloyanA karavA mATe yogya guruno yoga na maLe to kramazaH anya samudAyanA AcArya vagerethI mAMDIne devatA pAse paNa AlocanA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -devadharmaparIkSA karavAnuM kahyuM che. (je deve aneka vAra samavasaraNAdimAM thatI AlocanA ane prAyazcitonuM avadhAraNa karyuM hoya tenA saMbaMdhI A vAta che.) Agamo ane zAstromAM devonI keTalI pAtratA joIne AvA vidhAno karyA haze ! vartamAnakALano vicAra karIe to atyaMta du:khI manuSyo - jemano Akho divasa majUrImAM pUrNa thaI jAya che, teo dharma karI zaktA nathI. moTA bhAgano dharmI gaNa madhyamavargano che. sukhasAhebInI choLo uchaLatI hoya evA vargamAM dharmI AtmAo to ko'ka viralA ja hoya che ane loko temanI bharapeTa anumodanA karatAM hoya che. have jarA vicAro, ahIMnA abajopatio paNa jemanI sAme bhikhArI jevA che, evA devo je dharmArAdhanA karatAM hoya te keTalI anumodanIya kahevAya ! Aje to zrImaMtonA jIvanamAM paNa sukhanA ThekANA nathI. jema eka majUra vyasta ne trasta che, tevI ja zrImaMtonI paNa dazA che. jyAre devo to mahAzrImaMta hovAnI sAthe vepAra-dhaMdhA-kuTuMba AdinI ciMtAothI mukta che. premALa apsarAo che, AjJAMkita sevakavarga che, hajAro varSonAM divya nATako ne saMgIto che. ahIMnA gArDano jenI sAme ukaraDA lAge evA ughAno ane vAvaDIo che. jANe palakArAmAM hajAro varSo nIkaLI jAya evI rIte sukhasAgaramAM magna che ane chatAM paNa samyagraSTi devo keTakeTalI ArAdhanA kare che eno vicAra karo, asaMkhya zAzvatA jinAlayo satata deva-devIo dvArA karAtI bhaktithI guMjI rahyA che, nitya mahApUjA ne mahotsavo cAlI rahyA che. jaghanyathI paNa karoDa-karoDa devo vIza viharamAna jinonI sevAmAM 24 kalAka hAjara rahe che. jinezvara bhagavaMtonA pAMce kalyANakonI ujavaNImAM devo paDApaDI kare che. apUrvollAsathI bhAga le che. (10 koDAkoDI palyopama = 1 sAgaropama thAya.) mahAvideha kSetramAM to eka palyopamamAM ja asaMkhya tIrthakara thAya che. jemanuM AyuSya eka sAgaropama che, tevA devo paNa potAnA AyuSya daramiyAna keTalA kalyANakonI ujavaNI karatAM haze ! keTalI dezanAonuM zravaNa karatAM haze ! keTalAya kevaLajJAnIonI jJAnotpattino mahotsava karatAM haze ! keTalAya tapasvIonA pAraNA prasaMge - devagharmaparIkSA - paMcadivya dvArA aMtaranI anumodanAnI abhivyakti karatA haze. 0 somila Arya nAmanA muvi bhagavaMte paDilehaNAmAM pramAda karyo to deve jinazAsana pratyenI bhaktithI temane barAbara pATha bhaNAvyo ane sanmArge lAvyA. 1 gaMga AcArya vinaya banI gayA, to maNinAga nAmanA nAgakumAra deve prabhu vIra pratyenA avihaDa rAgane pradarzita karavA sAthe temane pratibodhita karyA hatAM. ] dharmaruci nAmanA zramaNe pAriSThApatikA samitinA pAlana mATe prANanI paNa paravA na karI. e samaye eka deve temanA pratyenA guNAnurAgathI bhaktipUrvaka temanI rakSA karI hatI. mithyAtvI deva ke kalkI jevA rAjA vagere dvArA saMghane upadrava thAya, tyAre samyagdaSTi devoe temane kaDaka zikSA karI che. sItA ane subhadrA jevI mahAsatIonA vizuddha zIlano mahimA karyo che. 2 nami-vinami jevA prabhu bhaktonI tuSTi-puSTi karavAmAM koI kasara rAkhI nathI. are, dharaNendra ane saudharmendra jevA devoe to sAkSAt tIrthaMkara paramAtmAnA maraNAMta upasarganuM nivAraNa karyuM che. vadhu to zuM kahevuM.... prabhunA zaraNAgatane paNa haNavAmAM prabhunI AzAtanA thaze.... ATalA vicAramAtrathI 32 lAkha vimAno ane asaMkhya deva devIonAM adhipati saudharmendra hAMphaLA-phAMphaLA thaIne svayaM doDyA che ane gaNatarInI kSaNomAM asaMkhya yojananuM aMtara kApIne potAnA vajane pote ja niSphaLa karyuM che. hA, temAM temane koI nAnama na naDI. balka AzAtanAparihArano apAra AnaMda thayo hato. eka vyaMtara devanuM paNa sukha evuM hoya che ke samaya kyAM vItI jAya, asaMkhya varSo kyAM pasAra thaI jAya, teno khyAla ja na rahe, to Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 - vevagharmaparIkSA - pachI bhavanapati devanuM sukha kevuM hoya !.... vaimAnika devanuM sukha kevuM hoya !... ane vaimAnika devendra zukranuM sukha kevuM hoya ! palyopamonA palyopamAM kyAM jatAM rahe, khabara paNa na paDe ane evA sukhanI vacce paNa prabhunA sADAbAra varSanA sAdhanAkALamAM zakrendra vAraMvAra upayoga mukyo che - 'vaM virati prabhu ?' e upayoga mUkI mUkIne vAraMvAra kendra svayaM nIce utaryA che. prabhunA upasargonuM nivAraNa karyuM che, to prabhunI AzAtanAonuM paNa nivAraNa karyuM che. jyAre asaMkhya varSo paNa miniTonI jema vItI jatAM hoya, tyAre mAtra sADA bAra varSanA gALAmAM ATa ATalI vAra prabhune yAda karavA, divya sukho-vAvaDIo-apsarAonATako-saMgIto A badhuM choDIne prabhunA caraNomAM ALoTavA mATe doDI AvavuM.... o zakrendra ! ApanI anumodanA karavA mATe amArI pAse koI zabdo nathI. A to prabhue manAI karI. bAkI Apa to sADAbAra varSa sudhI satata prabhunA paDakhA sevavA-upasargomAM prabhunI rakSA karavA tatpara hatAM. saMgame cha mahinA sudhI prabhune upasargo karyA. prabhunA mAhAbhyane jALavavA mATe Apa vacce na paDyA. paNa kadAca e upasargo prabhu para nahIM paNa ApanA para ja thayA hatAM. prabhune to zarIra sAthe koI levA-devA hatI nahIM. prabhunA manamAM to upasarganI noMdha paNa levAI na hatI. jyAre ApanI vedanAnI koI sImA na hatI. cha-cha mahinA sudhI ApanI divyabhUmimAM sUnakAra chavAI gayo hato. nATako-saMgIto-hAsya vagere para pratibaMdha mukAI gayo hato. kadAya ApanI saMpUrNa AyuSyamAM Avo gamagIna kALa bIjo koI na hato. saudharmendra ! ApanA samyagdarzananI vizuddhine mApavA paNa kadAca ame samartha nathI. A ekAvatArI devendra ! ApanA e jinAnurAgane amArA koTi koTi vaMdana che. triSaSTizalAkApuruSacaritranA dazamAM parvamAM prabhunA nirvANa samayanA Indro ane deva-devIonA zokanuM je varNana karyuM che, temanI karuNa sthitino je citAra raju karyo che, te kharekhara AMsu paDAvI de tevo che. (juo - sarga-13, zloka 249-263) - 'vadharmaparIkSA - A badhI to prAsaMgika vAto che. zrI bhagavatI sUtramAM saudharmendra - sanakumAre jevA samyagdaSTidevonI manaHsthitine pragaTa karato eka adhikAra che, prabhu vIrane prazna karavAmAM Avyo ke e Indro bhavya che ke abhavya ? samyagdaSTi che ke mithyAdaSTi ? parita saMsArI che ke anaMtasaMsArI che ? sulabhabodhi che ke durlabhabodhi ? ArAdhaka che ke virAdhaka ? ekAvanArI che ke anekAvatArI ? ane prabhu vIre pratyuttara Apyo che ke - gautama ! teo bhavya che, samyagdaSTi che yAvat ekAvanArI che. arthAt have temane eka ja bhava karavAno bAkI che. gautamasvAmI prabhune pharI prazna kare che, ke he prabhu ! AvuM kema kaho cho ? ane prabhu vIre kahyuM che - 'gautama ! teo ghaNA zramaNa-zramaNIozrAvaka-zrAvikAonA hitakAmI che. teonA sukhaprArthI che. temanA duHkhone dUra karavAnI IcchA kare che. temanA pratye atyaMta vAtsalyabhAva dharAve che." prastuta praznottara para ati gaMbhIra ciMtana karavAnI jarUra che. devendra paritasaMsArI-sulabhabodhi-ArAdhaka ane ekAvatArI che, temAM pUrvabhavanI sAdhanA to kAraNa haze ja. paNa prabhu tene gauNa karIne temanI vartamAna yitavRtine prAdhAnya ApIne temanA paritasaMsArIpaNA vagere viziSTatAo mATe vartamAna cittavRtine kAraNa tarIke raju kare che. 'caturvidhasaMghanuM kalyANa thAo' A bhAvanA temanA manamAM keTalI uckaTa kakSAe pahoMcI haze... e pariNatinI kevI prakRSTa dazA AtmasAt thaI haze ke prabhu pUrvabhavanI ugra cAritra sAdhanAne kAraNa tarIke batAvavAne badale temanA hRdayanI A bhAvanAne kAraNa tarIke raju kare che. je bhAvanAne prabhu ekAvatArIpaNAnA prayojaka tarIke svIkAratA hoya e bhAvanA-e pariNati - e citavRtti kevI vizuddha kakSAnI haze ! pUjya gurudevazrI pAse saMyamI bhagavaMto vAyanA laI rahyA hatAM. eka mahAtmAe prAsaMgika prazna karyo, 'gurudeva ! ApaNe to chaThe guNasthAnake, devo to cothe guNasthAnake hoya ne ?' pUjya gurudevazrIe sahajapaNe pratyutara vALyo, 'evuM kAMI nahIM, ApaNe to vyavahArathI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadharmaparIkSA mArA pAra karAvavAnI kAmagIrI to ja kAma karavAnuM kAma karI zika gAmanA saranAmAnamaniyama sAmagiLa muni kAkA mAmA karatA kalAkAra kAraka kAkA kAkI kAkI kAkA kAmakAjanI rakamamamama mamama pAnakALa daramayAna rAjakumAra bAlAsiyAja sArI karI kAminArAja kAyamIyA mAmAyAmimiyA dhArtA (4 - zrI jaina AtmAnaMda sabhA - bhAvanagara) | (zrI bhaktivijayasatkaprati - naM. 425) - hevadharmaparIkSA - chaThe chIe, nizcayathI to bhagavAna jANe. samyagdaSTi devo to nizcayathI cothe guNasthAnake che.' kevI vicAraNIya vAta ! zAstramAM samyagdaSTinI manodazAnuM je citra ju karyuM che, are, apunabaMdhaka ane mArgAnusArInA guNonuM paNa je varNana karyuM che, te joIne paNa mane to ema lAge che ke vaicayika prathama guNasthAnaka paNa mArAmAM ghaTatuM nathI. kharekhara, A vicAra karIe to samyagdaSTi devonI dayathI anumodanA thayA vinA na rahe. Ama chatAM keTalAka jIvo mohane vaza thaIne devono avarNavAda kare che. temane adharmI kahe che. evA jIvothI chetarAtA jagata para anugraha karavA mATe vyAyavizArada vyAyAcArya mahopAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAje 'devagharmaparIkSA' nAmano prastuta graMtha racyo che. A graMthamAM pUjyazrIe zAyA ane yuktio vaDe kutarkonuM nirAkaraNa karIne devomAM paNa dharma che evuM siddha karyuM che. graMtha nAno che. paNa pUjyazrInI apratima pratibhAnA camakArA, AgamavayanonA samyaka arthaghaTana karavAnI abhuta kuzaLatA vagere vyakta thayA vinA rahetA nathI. pratyeka muddAnI zAadRSTie - sAkSIpATha sahita chaNAvaTa maMtramugdha karI de che ! zAo atyaMta AtmasAt thayA hoya, tyAre ja AvuM nirUpaNa zakya bane. A graMthanuM paThana-pAThana pragatizIla bane e mATe prastuta gurjaraTIkAdevadharmopaniSadvI racanA karI che. mahopAdhyAyajInA gaMbhIra tAtparyanuM avagAhana karavAnuM kadAca A eka sAhasa che. Ama chatAM 'zune yathAra tatavyam' e nyAye e dizAmAM yatkiMcit prayAsa karyo che. A sarjananuM saMzodhana karavA mATe kSatinirdeza karavA mATe, bahuzrutone namra prArthanA che. mULa graMthanA saMzodhana mATe cAra prationo upayoga karavAmAM Avyo che. za - mudritaprata - jemAM syAdvAda bhASA, devadharmaparIkSA, adhyAtmopaniSad, AdhyAtmika mata parIkSA, yatilakSaNa samuccaya ATalAM graMtho eka sAthe prakAzita karavAmAM AvyAM che. jenuM prakAzana saMsthAe karyuM che, maka kanya makAnama nAmamafkAmamitra manamama zaru karavAmAM sirAti nA *jo jamAna para najara karavAmAM * vajA bhagata minA ja mAnada kami na eka mAM mana na mAnasa rAmAna, nAkamAM nA ora, mAnaginImIyajanagAM maLankrAMndI kamina, rAmanavamAnanAmikAnA A kamAvuka makina nAma nAma 1 mAdhyamika ma ryAdAmana diza kAna ne nitArIjaganinA mukAdama Dha = yuransa jAnava rAma rAma rAma rAma rAma rAma karI niti niyama nAma hari nI mA muka sAdhakAra kanakAimadAza mArI mammarSika mana mAnaka nika nAnI nAnI camaka mumaramiya minI- na ka manakAmamIramArkaza mArga para kAma karI rahayA jIvanakuvanamaka mArkarAmata jamika mAyika parIkathA - ajunA naryA (aa - zrI kailAsa sAgarasUri jaina jJAnamaMdira (kobA), hastaprata naM. 8035, patra saMkhyA-11) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * devadharmaparIkSA nimiyA vinA saMzodhana ma kevina dAsyAditinidhi devAsayanita sa mana cAyatanA nirde cAra nAnI sAmAna cAra yA avana ipa taLabacyavane samiyika nahera vegaDane brekaranacacata nirmihi lagnetAmAM vAlaminiTanI nIce, ghavaanidhIvicArasAnA sthAnA phemasa usmAnanavAjIna dharmanA tAnA navA sarIta vecANa kAyaphaLanene-vAmina vAsanidrAnuM jJAtAzrInavIne-cayAne vare (5 - zrI kailAsa sAgarasUri jaina jJAnamaMdira (kobA), hastaprata naM. 12011, patra saMkhyA-17.) pIjanA deva 19) sava 11 paramakRpALu paramAtmA zrI saMbhavanAthadAdAnA pAvana sAnnidhyamAM anaMtopakArI gurudevazrI hemayandrasUrIzvarajI mahArAjAnI asIma kRpAthI prastuta sarjana saMpanna thayuM che. uparokta pratonI saMrakSaka-prakAzaka saMsthAo tathA saMcAlakonA ame AbhArI chIe. jemanA saujanyathI hastAdarzanI prApti thaI evA pa.pU.rASTrasaMta A.de.zrImadvijaya padmasAgarasUrIzvarajI ma.sA. tathA munirAjazrI kRpAbiMduvijayajI ma.sA.ne paNa dhanyavAda ghaTe che. zrI pArzva kompyuTarsa - zrI vimalabhAIe TAIpaseTiMga Adi kArya kuzaLatA pUrvaka pAra pADela che. prastuta prabaMdha sva-para kalyANamAM nimitta bane e ja abhyarthanA saha jinAjJAviruddha lakhAyuM hoya to micchAmi dukkaDam. saMzodhanArthe bahuzrutone namra prArthanA. - 5.pU.vairAgyadezanAdA AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAno caraNakiMkara vijaya kalyANabodhisUri 12 devadharmaparIkSA zrI bhuvanabhAnusUri janmazatAbdIe navaluM najarANu jJAnAmRta maunanam.. .. pariveSaka pa.pU.vairAgyadezanAdakSa A. hemacandrasUrIzvaraziSya A. kalyANabodhisUrIzvarajI ma.sA. sAnuvAda. 1. siddhAntamahodhi mahAkAvyam ra. bhuvanabhAnavIyam mahAkAvyam sAnuvAda, sArtika. samatAsAgara mahAkAvyam sAbuvA. 3. 4. paramapratiSThA kAvyam sAbuvAha, kalAtmaka Albama sAthe. 5. jIrAvalIyam kAvyam - sAnuvAda. 6. premamaMdiram - kalyANamaMdirapAThapUrti stotra - sAnuvAda, savArtika. 7. chaMdolaMkArsanarUpaNam - kavi banavAno zorTakTa - pokeTa DAyarI. 8. tattvoniSad 9. vAoniSad 10. vedoniSa 11. zikSounaSad 12. stavoniSad - nikoTinA sArAM SaSThI, aSTamI, navamI ane aSTAThathI dvAtriMzikA para saMskRta TIkA sAnuvAda. zrIsiddhasedivAkarasUri tathA kalikAlasarvajJazrIhemacandrAcAryakRta adbhuta stutionA rahasya sAnuvAda. 13. sattvoniSad - yogasAra caturthaprakAzatti - sAnuvAda. (mAtra saMyamI bhagavaMto mATe) 14. devadharmorpanaSad - mahopAdhyAyazrI yovijayajIkRta devadharmaparIkSA graMthanI gurjara TIkA 15. paramounaSad - mahopAdhyAyazrI yazovijayajI Adi kRta pAMca 'parama' kRtio para gurjaravRtti 16. ArSonaSad-1 | zrI pratyekabuddhapraNIta RSibhASita 17. ArporpanaSadra (IsisiyAI) AgamasUtra para saMskRta TIkA. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 - TvadharmaparIkSA - 13 18. vairAgyopaniSad - zrIhariharopAdhyAyakRta bhartuharinirveda nATaka bhAvAnuvAda. 19. sUkatopaniSad - paraharzanIya adbhuta sUkatono samuccaya tathA rahasyAnuvAda ra0. karmopaniSad - siddhAntamahodadhi zrI premasUrIzvarajIkRta karmIsaddhi graMtha para bhAvAnuvAda. ra1. vizeSopaniSad - zrI samayasuMTharopAdhyAyajIkRta vizeSaNata5 graMtha para gurjara bhAvAnuvAda. rara. hiMsopaniSad - zrI haribhadrasUrikRta svopajJa avacUri alaMkRta hiMsASTaka graMtha para gurjara TIkA. 23. haMsonaSa- ajJAtakartRka (pravAhadH zrIharibhadrasUri mahArAjA kRta) nAnAcattaprakaraNa para saMskRta TIkA-sAnuvAda. ra4. dharmopaniSad - veda thI mAMDIne bAIbala sudhInA dharmazAstronA rahasya. ra5. zopaniSad - narvAnormata saptaka prakaraNa - sAnuvAda. ra6. lokopaniSad - zrI haribhadrasUrikRta lokatatqnarNaya graMtha para saMskRta vRtti (bhAga-1). 27. AtmopanaSad - zrI udayanAcAryakRta Atmatattvavaveka graMtha para gurjara TIkA (bhAga-1). ra8. sAmyopaniSad - mahopAdhyAyazrI yazovijayajIkRta samAdha sAmyadvAvaMzakA sacitra sAnuvAda. ra9. sambolopanaSad - sarbodhacandrodaya paMcAlakA para saMskRta vAka - sAnuvAda 3. stotropaniSad - zrIvajasvAmakRta zrIgautamasvAmastotra - saMyatra sAnuvAha. - phevadarbhaparIkSA - 31. darzanopaniSad-1 ) zrI mAdhavAcAryavRta sarvadarzanasaMgraha 32. darzanopaniSadra I graMtha para gurjara bhAvAnuvAda. 33. rAmAyaNanA teja kiraNo - rAmAyaNI mATe paryApta AlaMbana 34. asparzopaniSad - mahopAdhyAyazrI yazovijayajIkRta aspRzaItavAda para gurjara vRtti 35. hitopaniSad - adhyAtmakalpadrumanA taNikSopaNAdhikAra tathA AMtakSApaMcazakA para gurjara vAMs + sAnuvATha sAvacUra AMtavicAra 36. jJAnopaniSad - aSTAvakra gItA para saMskRta vRtti. 37. saMbodhazopaniSad - saTIka zrIratanazekharasUrikRta saMbodhasarjAte graMtha para gurjaravRtti 38. ISTopaniSad - zrIpUjyapAdasvAmikRta Ibdopadeza graMtha para saMskRta TIkA-sAnuvAda 39. vimohopaniSad - zrIyazapAlamaMtrIkRta moharAjaparAjaya nATaka para viSamapadavyAkhyA ane anuvAda 40. grAmapyopaniSad - darzAvagha yaMtadharma para navanirmita prakaraNa (bIjuM nAma zramaNaNata5) 41. saphaLatAnuM saranAmuM - saphaLa jIvana jIvavA mATe saphaLa kimiyAo 42. sUtropaniSad - zrIsUtrakRtAMgasUtra-dvitIyazrutaskaMdha para saMskRta saMgrahaNI. (zrIsUtrakRtAMgadIpikA bhAga-ranA punaH saMpAdana sAthe.) 43. pravajyopaniSad - ajJAtapUrvAcAryavRta pravajyAvAna prakaraNa para gurjara vRtti Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 15 16 - TvadharmaparIkSA - 4. prasannatAnI paraba - vakatA-zrotA baMnene upayogI vairAgyade rasajharaNA. 45. deTAnopaniSad - vairAgyadezanAThakSa pU. gurudevazrInI vAcanAonuM saMskRta kAvyamaya avataraNa. 46. jIrAvalA juhArIe - gIta guMjana. 47. upadezopaniSad - upadezara-nakoSa graMtha para vizada vRtti. 48. prArthanopaniSad - alaMkArika stutao para tAtparyavRtti sAnuvAda. -devadharmaparIkSA - zrI jinazAsana sukRta mukhya AdhArastaMbha (1) nayanabALA bAbubhAI jarIvAlA ha. lInAbena caMdrakumArabhAI jarIvAlA parivAra (muMbaI) (2) mULIbena aMbAlAla zAha ha. mAbena puMDarIkabhAI zAha parivAra - khaMbhAta (muMbaI) - zrI jinazAsana sukRta AdhArastaMbha (1) nayanabALA bAbubhAI jarIvAlA ha. zobhanAbena manIzabhAI jarIvAlA parivAra (muMbaI) in process... * gopaniSad - adyArvAdha amudrita Agama aMgacUlikAmUtra para nUtana saMskRtavRtti ja vargopaniSad 1 - arvAdha amudrita Agama vargacUlikAsUtra para nUtana saMskRtavRtti ja boTeikorponiSad - arvAdha amudrita kRtio-boTika pratiSedha, boTika nirAkaraNa, biramata khaMDana, boTikoccATananA samanvaya sAthe aneka prAcIna graMthonA AdhAre digaMbaramatanI gaMbhIra samIkSA AgamopaniSad - AgamautapakSanarAkaraNa (visaMvAda prakaraNa) para vizada vivaraNa duHSamopaniSad - duHSamagaMDakA graMtha para vizada vRtti. AyAropanaSad - zrIdevasuMdarasUrikRta sAmAcArI prakaraNa para vizaTha vRtti chuM zrutasamuddhAraka che 1. bhANabAI nAnajI gaDA, muMbaI (preraka : pa. pU.gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya bhuvanabhAnusUri ma.sA.) 2. zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAvAda 3. zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda (preraka : pa.pU. tapasamrATa AcAryadeva zrImadvijaya himAMzusUri ma.sa.), 4. zrI zrIpAlanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakezvara, muMbaI (preraka : pa.pU.ga.A.rAmacaMdrasUri ma.sA.nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMda s.ma.sA.) 5. zrI lAvaNya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMdha, amadAvAda (preraka : pa.pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivarya) nayanabAlA bAbubhAI sI. jarIvAlA hA. caMdrakumAra, manISa, kalpanerA (preraka : pa.pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.) kezarabena ratanacaMda koThArI hA. lalitabhAI (preraka : pa.pU.gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya yaghoSasUrIzvarajI mahArAja) 8. zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazALA TrasTa, dAdara, muMbaI 9. zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMdha, muluMDa, muMbaI (AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.nI preraNAthI) 10. zrI sAMtAkrujha che. mUrti. tapAgaccha saMdha, sAMtAkrujha, muMbaI (preraka : AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devadharmaparIkSA - - 17 11. zrI devakaraNa mUlajIbhAI jaina derAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbaI (preraka : pa.pU. munirAjazrI saMyamabodhi vi.ma.sA.), 12. saMdhavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta (pU.sA. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma.tathA pU.sA.zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU.sA. zrI divyazAzrIjI ma. nI. preraNAthI mULIbenanI ArAdhanAnI anumodanArthe). 13. bAbu amIcaMda pannAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbaI-4La006, (preraka : pU. munirAjazrI akSayabodhi vijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhi vijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.) 14. zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbaI (preraka : pU. munizrI hemadarzana vi. ma. tathA pU. munizrI ramyaghoSa vi.ma.) 15. zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMdha, maMgala pArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda (preraka : pa.pU. AcAryadeva zrI cakacaMdrasUri ma.) 16. zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMdha, sAMdhANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI (preraka : pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.) 17. zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbaI (preraka : pU. munirAjazrI akSayabodhi vi. ma.) 18. zrI kalyANajI sobhAgacaMdajI jaina peDhI, paDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImadvijaya premasUrIzvarajI ma.sA. nA saMyamanI anumodanArthe) 19. zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMdha, ghATakopara (vesTa), muMbaI (preraka : vairAgyadezanAdakSa pU.A. zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) 20. zrI AMbAvADI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda (preraka : pU.muni zrIkalyANabodhi vi.ma.). 21. zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda (preraka : pU. AcArya zrI nararatnasUri ma.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pUjya tapasvIratna AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma.sA.) 22. zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda (preraka : pU.gaNivarya zrI akSayabodhi vijyajI ma.). 23. mahAvIra jaina che. mUrtipUjaka saMdha, pAlaDI, zeTha kezavalAla mUlacaMda jaina upAzraya, amadAvAda. (preraka : pa.pU. AcArya zrIrAjendrasUri mahArAja sA.) 24. zrI mATuMgA jaina e. mUrtipUjaka tapAgaccha saMdha enDa ceriTIjha, mATuMgA, muMbaI 25. zrI jIvIta mahAvIrasvAmI jaina saMdha, nAdiyA (rAjasthAna) (preraka : pU. gaNivarya zrI akSayabodhi vijayajI ma.sA. tathA munizrI mahAbodhi vijayajI ma.sA.) 18 - 'vadharmaparIkSA - 26. zrI vizA osavAla tapAgaccha jaina saMgha, khaMbhAta (preraka : vairAmyaderAnAdakSa pa.pU.AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma. sA.). 27. zrI vimala sosAyaTI ArAdhaka jaina saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara, muMbaI-40 007. 28 zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti (parama pUjya vairAgyadezanAdRkSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjanA saMvata 2053nA pAlitANA madhya cAturmAsa prasaMge) 29. zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (IsTa), muMbaI (preraka : munizrI netrAnaMda vijayajI ma. sA.) 30. zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina che. mUrtipUjaka saMdha, jainanagara, amadAvAda. (preraka : munizrI saMyamabodhi vi.ma.) 31. zrI kRSNanagara jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda (pa.pU. AcArya vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. nA kRSNanagara madhye saMvata 2052nA cAturmAsa nimitte pa.pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijaya ma.sA.nA preraNAthI) 32. zrI bAbubhAI sI. jarIvAlA TrasTa, nijhAmapurA, vaDodarA 33. zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA (preraka : pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhi vijyajI ma.sA.). 34. zrI rAMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAmbara maMdira TrasTa, bhavAnI peThaM, punA. (preraka : pU. munirAja zrI anaMtabodhi vijayajI ma.sA.) 35. zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata (preraka : pU.paM. akSayabodhi vijayajI ma.sA.) 36. zrI zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazALA TrasTa, ArAdhanA bhavana, dAdara, muMbaI (preraka : munizrI aparAjita vijayajI ma.sA.) 37. zrI javAhara nagara jaina che. mUrtipUjaka saMgha, goregAva, muMbaI (preraka : pU. A. zrIrAjendrasUri ma.sA.) 38. zrI kanyAzAlA jaina upAzraya, khaMbhAta (preraka : pU.pra.zrI raMjanazrIjI ma. sA. ane pU. pra.zrI IMdrazrIjI ma.sA.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pa.pU.sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma.sA. tathA pa.pU.sA.zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma.sA. tathA sAdhvIjI zrI svayaMprabhAzrIjI ma.sA.) 39. zrI mATuMgA jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMdha enDa cerITIjha, mATuMgA, muMbaI (preraka : pU. paMnyAsapravara zrIjayasuMdaravijayajI gaNivarya) 40. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (IsTa) (preraka : pU.paM. zrI varabodhivijayajI gaNivarya) 41. zrI AdinAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMdha, navasArI (preraka : pa.pU.A. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 - devadharmaparIkSA - 19 zrIguNaratnasUri ma.nA ziSya pU. paMnyAsajI zrIpuNyaratnavijayajI gaNivarya tathA pU.paM. zrIyazoratnavijayajI gaNivarya) 42. zrI koImbatUra jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, koImbatUra 43. zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda (pa.pU.A. zrI bhuvanabhAnusUri ma.sA. nI gurumUrtipratiSThA prasaMge thayela AcArya paMnyAsa-gaNi padArohaNa-dikSA vagere nimitte thayela jJAnanidhimAMthI) 44. zrI mahAvIrasvAmI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbaI (preraka : pU. munizrI rAjapAlavijayajI ma.sA. tathA pU.paM. zrI akSayabodhivijayajI ma.sA.) 45. zrI hIrasUrIzvarajI jagadaguru zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMdha TrasTa, malADa (pUrva), muMbaI 46. zrI pArzvanAtha che. mUrti. pU. jaina saMgha, sAMdhANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI (preraka : gaNivaryazrI kalyANabodhi vi.ma.) 47. zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina che. mU. pU. saMdha jaina- nagara, amadAvAda (pU. munizrI satyasuMdara vi.ma.nI preraNAthI cAturmAsamAM thayela jJAnanidhimAMthI) 48. ratanabena velajI gAlA parivAra, muluMDa, muMbaI (preraka : pU. munizrI ratnabodhi vijayajI ma.sA.) 49. zrI marIna DrAIva jaina ArAdhaka TrasTa, muMbaI 50. zrI sahastraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa, bAbulanAtha, muMbaI (preraka : munizrI satvabhUSaNa vijayajI) 51. zrI govAlIyA TeMka jaina saMgha, muMbaI (preraka gaNivaryazrI kalyANabodhi vi.), para. zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMdha, bANagaMgA, muMbaI 53. zrI vADIlAla sArAbhAI derAsara TrasTa prArthanA samAja, muMbaI (preraka : munizrI rAjapAlavijayajI tathA paM. zrI akSayabodhi vijayajI gaNivara) 54. zrI prInsesa sTrITa, luhAra cAla jaina saMdha (preraka : gaNivarya zrI kalyANabodhi vi.) 55. zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdivalI (pUrva), muMbaI (preraka : munizrI rAjapAla vijayajI tathA paM. zrI akSayabodhi vijayajI gaNivara) 56. sAdhvIjI zrI suryayazAzrIjI tathA suzIlayazAzrIjInA pAla(pUrva) kRSNakuMjamAM thayela cAturmAsanI AvakamAMthI 57. zrI premavardhaka devAsa che. mUrtipUjaka jaina saMgha, devAsa, amadAvAda (preraka : pU. A. zrI hemacaMdrasUrijI ma. tathA pU. munirAjazrI kalyANabodhivajiyajI ma.) 58. zrI pArzvanAtha jaina saMdha, samA roDa, vaDodarA (preraka : paMnyAsajI zrI kalyANabodhivijayajI gaNivarya) - hevadharmaparIkSA - 59. zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara TrasTa, kolhApura (preraka : pU. munirAja zrI premasuMdara vijayajI) 60. zrI dharmanAtha po. he. jenanagara che.mU. 5, saMdha, amadAvAda (preraka : pa.pU. paMnyAsapravara puNyaratnavijayajI mahArAja) 61. zrI dipaka jyoti jaina saMgha, kAlAcokI, parela, muMbaI (preraka : pU.paM. zrI bhuvanasuMdara vijyajI gaNivarya tathA pU.paM. zrI guNasuMdara vijayajI gaNivarya) 62. zrI padmamaNi jaina zvetAMbara tIrtha peDhI - pAbala, punA (preraka : pa. kalyANabodhi vijyajI gaNinI vardhamAna tapanI so oLInI anumodanArthe, 5. vizvakalyANa vijayajI) 63. omakAra sUrIzvarajI ArAdhanA bhavana, surata (preraka : A. guNaratnasUri ma.nA ziSya munizrI jinezaratnavijayajI ma.) 64. zrI goDI pArzvanAtha jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMdha, nAyaDu kolonI, ghATakopara (pUrva) muMbaI (preraka : pa.pU.A. zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) 65. zrI Adizvara zvetAMbara mUrtipUjaka saMdha, goregAva (preraka : pa.pU.A. zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) 66. zrI AdIzvara zvetAMbara TrasTa, sAlema (preraka : pU. gacchAdhipati A. jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.) 67. zrI govAliyA TeMka jaina saMgha, muMbaI (preraka : pa.pU.paM.zrI kalyANabodhivi.ma.sA.) 68. zrI vilepArle zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha enDa ceriTIjha, vilepArle (pUrva), muMbaI (preraka pa.pU.A.zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) 69. zrI nensI kolonI jaina che. mU.pU. saMdha, borIvalI, muMbaI (preraka : pa.pU.paM.zrI kalyANabodhi vi. ma.sA.) 30. mAtuzrI ratanabena narasI monajI sAvalA parivAra (preraka : pa.pU.paM. zrIkalyANabodhi vi.nA ziSya muni zrIbhaktivardhana vi. ma.tathA sA. yazIlAzrIjInA saMsArI suputra rAjananI puNyasmRti nimitte ha. suputro navInabhAI, cunIlAla, dilIpa, hiteza) 71. zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (pUrva) (preraka : pa.pU.paM.zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 72. zrI dharmavardhaka che. mUrtipUjaka jaina saMgha, kArTara roDa naM.1, borIvalI (preraka : pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsa pravara zrIkalyANodhi vijayajI gaNivarya) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devadharmaparIkSA 73. zrI umarA jaina saMghanI zrAvikAo (jJAnanidhimAMthI) pa. pU. munirAjazrI jinezaratna vijayajI ma.sA.) 74. zrI kezarIyA AdinAtha jaina saMgha, jhADolI, rAjasthAna (preraka (preraka : pa.pU. mu.zrI merucaMdra vi.ma. tathA paM. zrI hiraNyabodhivi.ga.) 75. zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdIvalI (pUrva), muMbaI (preraka : pa.pU. munirAjazrI hemadarzana vi.ma.sA.) 76. zrI jaina zve. mU. sudhArAkhAtA peDhI, mahesANA 33. zrI vikrolI saMbhavanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, vikrolI (pUrva), muMbainI ArAdhaka bahunoM dvArA jJAnanidhimAMthI 78. zrI ke.pI.saMghavI cerITebala TrasTa, surata, muMbaI (preraka : pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 79.zeTha kanaiyAlAla bharamalajI ceriTebala TrasTa, caMdanabAlA, vAlakezvara, muMbaI 80. zAha jesIMgalAla mohanalAla AseDAvAlAnA smaraNArthe (ha : prakAzacaMdra je. zAha, AphrikAvALA) (preraka : paMnyAsapravara zrIkalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 81. zrI navA DIsA zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, banAsakAMThA zrI pAlanapura jaina mitramaMDaLa saMgha, banAsakAMThA 8. 21 (preraka : pU. paMnyAsapravara kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 83. zrI UMjhA jaina mahAjana (preraka : pU. paMnyAsapravara aparAjitavijayajI gaNivarya tathA pU.munirAja zrI hemadarzanavijaya ma.) 84. zrI sImaMdhara jaina derAsara, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (pUrva), muMbaI (preraka pU.sA.zrI svayaMprabhAzrInA ziSyA pU.sA.zrI tattvaprajJAzrIjI Adi) 85. zrI bApunagara zve.mU. jaina saMgha, amadAvAda. 86. zrI zephAlI jaina saMgha, amadAvAda 87. zAntAbena maNilAla ghelAbhAI parIkha upAzraya, sAbaramatI, amadAvAda (preraka : sA.zrI suvarNaprabhAzrIjI ma. tathA sA. zrI ratnatrayAzrIjI ma.) 88. zrI ADesara vizA zrImALI jaina derAvAsI saMgha (prareka : A.zrI kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA.) 89. zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA ane zrI zreyaskara maMDaLa, mahesANA. 9. zrI tapAgaccha sAgaragaccha ANaMdajI kalyANajI peDhI, vIramagAma devadharmaparIkSA (preraka : A. zrI kalyANabodhisUri ma.) 91. zrI mahAvIra zve.-mUrtipUjaka jaina saMgha, vijayanagara, nAraNapurA, amadAvAda. 92. zrI sImaMgharasvAmi jaina saMgha, aMdherI (pUrva), muMbaI. 22 (preraka : A.zrI svayaMprabhAzrIjI ma.) 93. zrI cakAlA zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha (preraka : A. zrI kalyANabodhisUri ma.) 94. zrI aThavAlAInsa zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha ane zrI phulacandra kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata 95. zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha - saMsthAna, byAvara (rAjasthAna) (preraka : A. zrI puNyaratnasUrIzvarajI ma.sA.) 96. pAlanapuranivAsI maMjUlAbena rasikalAla zeTha (hAla muMbaI) (preraka : A. zrI kalyANabodhisUri ma.) 97. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zve.mU. jaina saMgha, padmAvatI epArTamenTa, nAlAsopArA (I), (preraka : pa.pU.A. zrIhemacaMdrasUri ma.sA.) 8. zrI RSabha prakAzabhAI gAlA, saMghANI ghATakopara (ve), (preraka : pa.pU.A. zrIhemacaMdrasUri ma.sA.) 99 zrI pukharAja rAyacaMda ArAdhanA bhavana, sAbaramatI. (pa.pU. vyAkhyAna vAcaspati A.de. zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI divya kRpAthI) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadharmaparIkSA / / satha vaivadharmaparIkSAprArambhaH || aindravRndanataM natvA vIraM tattvArthadarzinam / nirAkaromi devAnAmadharmavacanabhramam / / 1 / / iha kecinmUDhamatayo devA adharmiNa iti niSThuraM bhASante tattuccham / devAnAmasaMyatatvavyapadezasyApi siddhAnte niSiddhatvAt / tathA coktaM bhagavatyAM paJcamazate caturthodezakedevA NaM bhaMte saMjayatti vattavvaM siyA ? goyamA ! no iNaTThe samaTThe abbhakkhANameyaM devANaM / devANaM bhaMte asaMjayatti vattavvaM siyA ? no iNaTThe samaTThe niThuravayaNameyaM devANaM / devA - devadharmopaniSad aindra-IndronA saMbaMdhI vRMda vaDe namaskRta, tattvArthanA dRSTA evA zrIvIrane namaskAra karIne jeo devone adharmI kahe che temanA bhramanuM huM nirAkaraNa karuM chuM. athavA to devo adharmI che AvA mithyAvacanathI thayelA bhramanuM huM nirAkaraNa karuM chuM. IIII ahIM keTalAka mUDha mativALA jIvo niSThurapaNe ema bole che ke 'devo adharmI che." temanI A vAta niHsAra che - aprAmANika - asatya che. kAraNa ke AgamamAM to devo asaMyamI che evuM bolavAno paNa niSedha karAyo che. te pramANe zrIbhagavatI sUtranA pAMcamA zatakanA caturtha uddezakamAM kahyuM che - he bhagavaMta ! devo saMyamI che, ema kahevAya ? gautama ! A artha barAbara nathI. A to devonuM abhyAkhyAna che - devomAM je nathI, tenuM adhyAropaNa che. mATe ema kahevuM ucita nathI. to pachI he bhagavaMta ! devo asaMyamI che, evuM kahevAya ? gautama ! e vAta paNa barAbara nathI, kAraNa ke A to devo viSe niSThura vacana kahevAya. devadharmaparIkSA saMjayA'saMjayatti vattavvaM siyA ? goyamA ! no iNaTThe samaTThe asabbhUameyaM devANaM ! se kiM khAi NaM bhaMte devatti battavvaM siyA ? goyamA ! devA NaM nosaMjayatti vattavvaM siyA / atra yadi devAnAmasaMyatatvavyapadezo'pi niSiddhastadA kathamadharmitvavyapadeza: sacetasA kartavya iti paryAlocanIyam / / 1 / / nanu tarhi nosaMyatA itivannodharmiNa iti vaktavyam / na / devAnAM saMyamasAmAnyAbhAve'pi niSThurabhASAparihArArthaM nosaMyatatvavyapadezavidhAvapi dharmasAmAnyAbhAvAbhAvena devadharmopaniSad he bhagavaMta ! to pachI devo saMyatAsaMyata dezavirata che evuM kahevAya ? gautama ! A vAta paNa ucita nathI. kAraNa ke devo vAstavamAM dezavirata na hovAthI A asadbhUtavAna che. to he bhagavaMta ! devone zuM kahevA joIe ? ('khAI' - zabda punaH arthamAM che.) gautama ! devone nosaMyata kahevA joIe. ahIM nosaMyata evA vyapadezamAM uparokta koI doSo lAgatA nathI. tema ja devo pratyeno sadbhAva tema ja aucitya jaLavAya che. mATe prabhue evA vyapadezanuM vidhAna karyuM che. ahIM jo 'devo asaMyamI che' evA vyapadezano paNa niSedha karyo che, to pachI 'devo adharmI che' Avo vyapadeza to kayo DAhyo mANasa kare e vicAravuM joIe. pUrvapakSa - ThIka che, to pachI jema 'nosaMyata' evo vyapadeza karo cho ne ? ema nodharmI evo vyapadeza karazuM. pachI to vAMdho nathI ne? uttarapakSa - evo vyapadeza paNa na thaI zake. pahelA tame vastusthiti samajo. devomAM saMyama sAmAnya rahelu nathI. arthAt saMyamano koI paNa bheda-prakAra devomAM nathI. Ama chatAM devone asaMyamI kahevAmAM niSThurabhASArUpa doSa Ave che. zAstramAM to kANAne kANo kahevAnI paNa nA pADI che. temane kahevAno avasara Ave tyAre Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devadharmaparIkSA - tatprayuktanodharmitvavyapadezAsiddheH / dharmasAmAnyAbhAvasteSu kathaM nAstIti cet "duvihe dhamme pannatte suadhamme ya carittadhamme ya" iti sthAnAGgavivecitazrutadharmasya teSAmabhAvAsiddheH / / 2 / / syAtkeSAJcidAzaGkA-sUtrApaThanAcchrutadharmo'pi teSAM na bhvissytiiti| ayuktA - devadharmopaniSapaNa kANAne 'prajJAcakSu' evuM saMbodhana karavuM joIe. te rIte prastutamAM niSpharabhASArUpI doSano parihAra karavA mATe devone 'nosaMyata' evo vyapadeza karavAnuM vidhAna karyuM che. have tame teno dAkhalo laIne devone "nodharma" kahevA mAMgo cho e tyAre ucita rI zake ke jyAre devomAM dharmasAmAnyano abhAva hoya. devomAM koI jAtano dharma na hoya. paNa evuM to nathI. mATe tame dharmasAmAnyanA abhAvathI ja thaI zake evo nodharmIpaNAno vyapadeza nA karI zako. pUrvapakSa - are, tame to tamArI philosophI ja hAMke jAo cho, paNa pahelAM e to kaho ke devomAM dharmasAmAnyano abhAva kevI rIte nathI ? uttarapakSa - juo sthAnAMga nAmanA Agama sUtramAM be prakAranA dharmanuM vivecana karyuM che. (1) zratadharma (2) cAaidharma. AmAMthI devomAM cAritradharma nathI, e vAta sAcI, paNa zratadharma to temanI pAse che ja. mATe mRtadharmano abhAva temanAmAM siddha thayo nathI. mATe eka prakArano dharma temanAmAM che. tethI dharmasAmAnyano abhAva temanAmAM nathI. pUrvapakSa - tamArI vAto to avicArita manohara che. bhalA mANasa, kRtagharma meLavavA AgamasUtro bhaNavA paDe. tenA mATe joga karavA paDe, ane tenA mATe dIkSA levI paDe. bolo, have tamArI vAtanI siddhi karavA tame devone dIkSA paNa ApI dezo ne ? enA karatAM zAnamAM samajI jAo. devo sUtra bhaNatAM nathI, tethI temane - devadharmaparIkSA - sA, "suyadhamme duvihe pannatte taM suttasuyadhamme ceva atthasuadhamme ceva" iti vibhAgapAlocanayA samyagdRSTimAtre zrutadharmasadbhAvasyAvazyakatvAt / / 3 / / atha neraiyANaM pucchA "goyamA neraiyA no dhamme ThiyA adhamme ThiyA no dhammAdhammevi ThiyA evaM jAva cauridiyA paMciMdiyatirikkhajoNiyA no dhamme ThiyA adhamme ThiyA dhammAdhammevi ThiyA maNussA jahA jIvA vANamaMtarajoisiyavemANiyA - devadharmopaniSad zratadharma paNa na hoI zake. uttarapakSa - AvI AzaMkA paNa anucita che. kAraNa ke AgaLa vadhIne AgamamAM zratudharmanA paNa be vibhAga karyA che. (1) mUtrakRtadharma (2) arthaghutadharma. A vibhAgonuM paryAlocana karatA jaNAya che ke samyagdaSTimArgamAM zratadharmano sadbhAva-vidhamAnatA hovI ja joIe. pUrvapakSa - sarasa, tame paryAlocana karo ja cho to ame tamane eka bIjo paNa zArapATha ApIe, tenuM paNa paryAlocana karo. juo, zrIbhagavatIsUtranA 17mA zatakanA dvitIya uddezakamAM kahyuM che ke have nArakonI pRcchA kare che. he bhagavaMta ! narakanA jIvo dharmamAM sthita che, adharmamAM sthita che ke pachI dharmAdharmamAM sthita che ? gautama ! narakanA jIvo dharmamAM sthita nathI. adharmamAM sthita che. dharmAdharmamAM sthita nathI. Ama caurindriya jIvo sudhI samajavuM. have paMcendriya tiryayonI pRcchA kare che. gautama ! paMcendriya tiryayo dharmamAM sthita nathI, adharmamAM sthita che. dharmAdharmamAM paNa sthita che. have manuSyonI pRcchA kare che. teno prabhu uttara Ape che ke jIvasAmAnyanI pRcchAnA uttaranI jema ahIM paNa samajavuM. arthAt manuSyo yathAsaMbhava dharma, adharma ane dharmAdharma traNemAM sthita hoya che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devagharmaparIkSA - jahAneraiyA" iti bhagavatIsaptadazazatakadvitIyoddezakavacanasya kA gatiriti ceddevAzAtanayA baddhadurgatikarmaNAM bhavatAM na kAcidasti gatiH, asmAkaM tu samyagupAsitagurukulAnAmasti samIcInaiva gatiH / tathAhi-upakrame cAtra dharmazabdaH saMyamaparyAyo dharmAdharmazabdazca dezaviratiparyAya: "sthA"dhAtvarthazcAnabhyupagama ukto'dharmasthitatvaM ca tadanyatarapratijJAbhAvAdaviratipratipattimAtramuktam / yathAzrutazca sthAdhAtvarthaH - devadharmopaniSad have vANamaMtara, jyotiSka ane vaimAnikonI pRcchA kare che, ane teno prabhu uttara Ape che ke narakanA jIvonI jema ahIM paNa samajavuM. arthAt devo gharmamAM ke dharmAdharmamAM sthita nathI, paNa adharmamAM sthita che. basa ? thaI gayuM paryAlocana ? have bolo, A AgamavacananI kaI gati thaze ? A sUtrane tame kaI rIte ghaTAvazo ke jethI e tamArI mAnyatAmAM bAdhaka na bane. uttarapakSa - devone adharmI kahevA dvArA temanI AzAtanA karIne durgatijanaka karmone bAMdhanArA evA tamArI to koI gati nathI - tamane durgatinA duHkhothI koI bacAvanAra - zaraNa nahIM maLe. ame to samyakmaNe gurukulanI upAsanA karI che, tethI amAre to yathArtha gati che ja. te A pramANe - prastuta sUtranA upakramamAM ja jaNAvyuM che ke ahIM dharmazabda saMyamano paryAya che. arthAtu ahIM dharma = saMyama samajavuM. dharmAdharma zabda dezaviratino paryAya che ane "sthA" dhAtuno artha (nagna sAthe) ananyugama kahyo che. eTale ke gharmamAM sthita nathI eTale dharmano svIkAra karyo nathI ema artha samajavo. e ja rIte adharmasthitatva eTale dharma - dharmAdharma e bemAMthI koInI paNa pratijJA na karI hovAthI aviratinI pratipattimAtra kahyuM che. mATe adharmasthitatva = aviratino svIkAra evo artha thaze. tame je Apatti ApavA mAMgo cho, e to tyAre kharI Thare jyAre "sthA"dhAtuno - devadharmaparIkSA - kaNThata evAkSipya niSiddha iti kimanupapannam / evaM hi sammugdhArthavivaraNena sAdhAraNopadezena ca deveSu niSThurabhASAprasaGgo'pi na bhavati / sa cAyaM pAThaH . "se nUNaM bhaMte saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme dhamme Thite asaMjayaavirayaappaDihaya - devadharmopaniSadyathAzruta artha laIe ane adharmasthita che = adharmamAM ja rahelA che = adharmI evo artha thAya. paNa yathAzruta artha to ahIM levAno ja nathI. ane e artha nathI levAno evo to sAkSAt sUTamAM ja AkSepa karIne niSedha karAyo che, to pachI ahIM zuM anupapanna che ? arthAt badhuM barAbara ja che. ghaTe ja che. pUrvapakSa - are, paNa eka bAju "sthA" ghAtuno prayoga karavo, ane bIjI bAju teno prasiddha artha na levo, AvuM karavAnuM kAMI rahasya haze kharuM ? uttarapakSa - jarUra, A rIte samugdha arthanuM vivaraNa karAyuM che. eTale ke cokhe-cokhu bedhaDaka devo saMyama vinAnA che evuM kahevAne badale aspaSTa-InDAIrekTa vidhAna karyuM che. e uparAMta narakAdinA jIvo sAthe sAdhAraNa pratipAdana karyuM che. tenAthI niSphara bhASAno prasaMga paNa Ubho thato nathI. koIne DAIraeNkTa-cokhe cokhkhuM kaDavuM satya kaho ane tenA karatAM InaDAIrekTa sArA zabdomAM kaho to keTalo pharaka paDI jAya che ! te ja rIte koIne vyaktigata kaho, enA karatAM samaSTigata-janarala vAta karo, to ya keTalo pharaka paDI jAya che ! ema prastutamAM paNa samajavuM. TUMkamAM AvA gaMbhIra AzayathI A AgamasUtra cAyeluM che. tene samajavA tamAre paNa thoDA gaMbhIra thaIne e sUmano abhyAsa karavo paDaze, juo, A rahyo te sUtrapATha - he bhagavaMta ! je saMyata-virata ane pApakarmono pratighAta ane paccakhkhANa karanArA che e dharmamAM sthita che, je asaMyata Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devadharmaparIkSA - apaccakkhAyapAvakamme adhamme Thite saMjayAsaMjae dhammAdhamme Thite ? haMtA goyamA ! saMjayaviraya jAva / eyaMsi bhaMte dhammaMsi vA adhammaMsi vA dhammAdhammaMsi vA cakkiyA kei Asaittae vA jAva tuyaTTittae vA ? no iNaDhe samaThe / se keNaM khAiaTTeNaM bhaMte evaM vuccaI jAva dhammAdhamme Thie ? goyamA ! saMjayaviraya jAva dhamme Thie dhammaM ceva uvasaMpajjittANaM viharai asaMjaya jAva pAvakamme adhamme Thite adhammaM ceva uvasaMpajjittANaM viharai saMjayAsaMjae dhammAdhamme Thie dhammAdhamma uvasaMpajjittANaM viharai se teNaTheNaM jAva Thietti" / / 4 / / etena "neraiyANaM pucchA goyamA ! - devadharmopaniSadavirata che, pApakarmono pratighAta tathA paccakhANa karanArA nathI e adharmamAM sthita che, ane je saMyatAsaMyata (dezavirata) che e dharmAdharmamAM sthita che. A vAta nakkI che ? hA gautama ! te je kahyuM te vAta nakkI che - satya che. he bhagavaMta ! A dharma, adharma ke dharmAdharmanI upara koI besI zake ke yAvat sUI zake ? gautama ! A vAta satya nathI. to pachI he bhagavaMta ! saMyatao dharmamAM sthita che ItyAdi kema kahevAya che ? he gautama ! je saMyata-virata ane pApakarmono pratighAta tathA paccakakhANa karanArA che e dharmamAM sthita che eno artha e karavo ke e gharmano ja svIkAra karIne vicAre che. je asaMyatao che, te adharmamAM sthita che, arthAt adharmano ja svIkAra karIne vicAre che ane je saMyatAsaMyata che, te dharmAgharmamAM sthita che, eTale ke te dharmAdharmano svIkAra karIne vicare che. mATe saMyatao dharmamAM sthita che ItyAdi kahevAya che. A sUtramAM spaSTatA karI, tenA parathI ja tenI AgaLanuM (bhagavatIsUtra 17muM zataka, dvitIya uddezanuM ja) sUtra paNa vyAkhyAta thaI jAya che. je A mujaba che - nArakanA jIvonI pRcchA, gautama ! - devadharmaparIkSA - neraiyA bAlA no paMDiyA no bAlapaMDiyA evaM jAva cariMdiyANaM paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pucchA goyamA ! paMciMdiya-tirikkhajoNiyA bAlA no paMDiyA bAlapaMDiyAvi maNussA jahA jIvA vANamaMtarajoisiyavemANiyA jahA neraiyA" ityagretanasUtramapi vyAkhyAtam / pUrvasUtrAdasyArthato'bhedAt vyavahAramAtre ca paraM bhedAt / tathA ca vRttiH-prAguktAnAM saMyatAdInAmihoktAnAM ca paNDitAdInAM yadyapi zabdata eva bhedo nApyarthatastathApi saMyatatvAdivyapadeza: - devadharmopaniSadnArakanA jIvo bALa che, paMDita nathI, bALapaMDita paNa nathI. ema caurindriyo sudhI samajavuM. paMcendriya tiryayonI pRcchA, gautama ! paMcendriya tiryayo bALa che, bALapaMDita paNa che. paMDita nathI. manuSyo jIvasAmAnyanI jema samajavA, eTale ke teo yathAsaMbhava, bALa, paMDita ane bALapaMDita traNe hoya che. vANamaMtara, jyotika ane vaimAniko nArakanA jIvonI jema samajavA. arthAt teo bALa che, paMDita nathI, bALapaMDita paNa nathI. A sUtranI paNa vyAkhyA eTalA mATe thaI cUkI che ke arthathI to A pUrvasUtrathI abhinna ja che. baMneno artha eka ja che, chatAM paNa vyavahAranuM AropaNa karIne bheda che. A ja sUtranI vRttimAM kahyuM che ke - pUrvasUtramAM kahelA saMyatAdino ane ahIM kahelA paMDitAdino zabdathI ja bheda che, arthathI to baMne eka ja che. Ama chatAM saMyatapaNA vagereno vyapadeza kriyAne sApekSa che, jyAre paMDitapaNA vagereno vyapadeza boghavizeSane sApekSa che. saMyama e SaDajIvakAyanI yatanA vagere rU5 che. mATe A saMyamI che evo vyapadeza tenI yatanA vagere kriyAne apekSIne karAya che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 - devadharmaparIkSA - kriyAsavyapekSaH paNDitatvAdivyapadezastu bodhavizeSApekSa iti / itthaM ca vratakriyApekSayA samyagdRzAM devAnAM bAlatve'pi samyagjJAnApekSayA kathaM bAlatvamiti paryAlocanIyam / / 5 / / yadi ca bAlAdizabdazravaNamAtreNa tAtparyArthAnAlocanenAtra tava vyAmohastadA "je a buddhA mahAbhAgA vIrA sammattadaMsiNo / suddhaM tesiM parakkaMtaM aphalaM hoi savvaso / / 1 / / " iti vIryAdhyayanoktagAthAyAM samyaktvasyAphalatvazravaNena tava duruttara eva vyAmoha: syAt / -devadharmopaniSad jyAre paMDita zabda paMDA-zabdamAMthI banyo che. paMDA = tattvAnumAriNI buddhi. e buddhi jene utpanna thaI che tene paMDita kahevAya. jene tevI buddhi utpanna nathI thaI, tene bALa ajJAnI kahevAya. mATe paMDitapaNA vagereno vyapadeza jJAnavizeSane apekSIne che. Ama pUrvApara sUtro vacce kathaMcita bheda paNa hovAthI punarukti nathI. prastutamAM e samajavAnuM che ke samyagdaSTidevomAM vratarUpI kriyA na hovAthI, te apekSAe bhale temane bALa kaho, paNa samyajJAnanI apekSAe temane bALa kema kahI zakAya. samyajJAnato temanAmAM che ja. A muddAno gaMbhIratAthI vicAra karavo joIe. jo bAla vagere zabda zravaNa mAtrathI tAtparyanA arthano vicAra karyA vinA ahIM tamane vyAmoha thaze, to tame AgamonA adhyayanamAM ghaNA chabaraDA vALazo. juo, ame tamane eka udAharaNa ApIedvitIya aMgasUtra che sUtrakRtAMga tenuM AThamuM adhyayana ke vIryAdhyayana. tenI eka gAthAmAM kahyuM che ke - "je svayaMbhuddha ke buddhabodhita che, atyanta pUjanIya che, vIra che tathA samyakatvadarzI che, temanuM je zuddha tapa vagere anuSThAna hoya te sarvathA niSphaLa thAya che." bolo, have ahIM sakhyattvanA niSphaLapaNAne sAMbhaLIne tamane evo vyAmoha thaze ke jeno tame sahelAIthI koI ja uttara nahIM ApI devadharmaparIkSAtAtparyapAlocanAyAM tu na kAcidanupapattiriti bhAvanIyaM gurukulavAsinA / / 6 / / etena nArakAtidezena tAdRzA eva devA iti jAlmapralapitamapAstam / tadvasadRzyasyApi sUtre bahuzo darzanAt / - devadharmopaniSad zako. kAraNake tamAre to mAtra zabda ja pakaDavo che. gurukulanI upAsanA karIne paribhAvana karavuM joIe ke jo AmAM tAtparyano vicAra karIe to koI ja anupamati nathI. zuM hajI mAthuM khaMjavALo cho ? AnA karatAM pahelA gurukulanI upAsanA karI hota to ? juo, ame tamane samajAvIe chIe, ahIM je niSphaLapaNuM kahyuM, te karmabaMdhanI apekSAe samajavuM. eTale ke samyakatvadarzInA tapa vagerethI koI karmabaMdha thato nathI. e anuSThAna niranubaMdha nirjarA mATe ja thAya che. te A rIte - samyagdaSTinuM sarva anuSThAna saMyama ane tapanI pradhAnatAvALuM hoya che. saMyama anAzravarUpa che ane tapanuM phaLa che nirjarA. Ama te anuSThAnathI karmabaMdha to thato ja nathI. Ama karmabaMgharUpI phaLanI apekSAe te anuSThAna niSphaLa che nirjarA ke mokSarUpI phaLanI apekSAe to saphaLa ja che. je evo pralApa kare che ke "nArakonI jema devo samajavA" AvuM sUtra hovAthI devo nArakonI jevA ja che. te pralApano paNa AnA dvArA ja nirAsa thaI jAya che. kAraNa ke mAtra zabda pakaDavAthI samyam artha na maLe, tAtparyano paNa vicAra karavo anivArya che. ane tAtparyano vicAra karavA pUrvApara aneka vacano ane aneka zAstrono abhyAsa karavo paDe. ane e abhyAsa karIe eTale sUtramAM aneka sthaLe evuM paNa jovA maLe che ke aneka apekSAothI devo nArakanA jIvo karatAM videza paNa che. zrIbhagavatIsUtranA tRtIya zatakanA caturtha uddezamAM kahyuM che - Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 - devadharmaparIkSA - 11 tathoktaM bhagavatyAM tRtIyazatake turyoddezake - "jIve NaM bhaMte je bhavie Neraie uvavajjittae se NaM bhaMte kiMlesesu uvavajjati ? goyamA ! jallessAI davvAI pariyAittA kAlaM karei tallesesu uvvjjti| taM0 kaNhalessesu vA nIlalessesu vA kAulessesu vaa| evaM jassa jA lessA sA tassa bhANiyavvA jAva jIve NaM je bhavie joisiesu uvavajittae pucchA goyamA ! jallessAI davvAI pariyAittA kAlaM karei tallessesu uvavajjati taM0 teulessesu vA / jIve NaM bhaMte je bhavie vemANiesu uvavajittae se NaM bhaMte kiMlessesu uvavajjai ? jalnessAI davvAI pariyAittA kAlaM karei tallessesu uvavajjai taM teulessesu vA paumalessesu vA sukkalessesu devadharmopaniSadhe bhagavaMta ! je jIva narakanA jIvomAM utpanna thavAne yogya che, bhagavaMta ! te kaI lezyAomAM utpanna thAya che ? gautama ! je lezyAnA saMbaMdhI dravyono bhAvapariNAmathI parigraha karIne mare che, te leyAomAM utpanna thAya che. te kAM to kRSNalezyAomAM utpanna thAya che. kAM to nIlalezyAomAM utpanna thAya che. ane kAM to kApota lezyAomAM utpanna thAya che. A rIte je jIvanI je legyAo saMbhavatI hoya tenI pRcchAmAM te leyAono pratyuttara samajavo. te tyAM sudhI ke jyAM jyotiSonI pRcchA karAya - he bhagavaMta ! je jIva jyotiSomAM utpanna thavA yogya hoya, te kaI lezyAomAM utpanna thAya ? gautama ! je lesyAsaMbaMdhI dravyono bhAvapariNAmathI parigraha karIne mare che, te lezyAomAM utpanna thAya che. prastutamAM jyotiSomAM utpanna thanAra tejolezyAomAM utpanna thAya che. he bhagavaMta je jIva vaimAnikomAM utpanna thavA yogya hoya, te kaI lezyAomAM utpanna thAya che ? gautama ! je lesyAsaMbaMdhI dravyono bhAvapariNAmathI parigraha karIne mare che, te leyAomAM utpanna thAya devadharmaparIkSA veti"| athAtra sAmAnyoktAvapi mithyAdRSTisamyagdRzorvizeSo'nveSaNIya iti cettvadupadarzitasthale'pi kimityasau nAnveSaNIya iti madhyasthadRzA vicAraNIyam / / 7 / / evaM caturdazazatakatRtIyoddezake - "atthiNaM bhaMte neraiyANaM sakkAreti vA sammANeti vA kitikammeti vA abbhuTThANeti vA aMjalipaggaheti vA AsaNAbhiggaheti vA - devadharmopaniSa che. jema ke prastutamAM tejalezyA, padmavezyA ane zuklalezyAomAM utpanna thAya che. pUrvapakSa - are, tame eka bAju tAtaparya paryAloyananI suphiyANI vAto karo cho, ane bIjI bAju pote ja zabdamAga pakaDIne aTakI jAo cho, bhalA mANasa ! ahIM bhale deva sAmAnyane AzrayIne lezyAonuM nirUpaNa karyuM, paNa emAM paNa je mithyASTi tathA samyagdaSTi che teomAM vizeSatA hoya che, taphAvato hoya che eno vicAra karavo paDe. uttarapakSa - zAbAza, to pachI tame je sUtrapATha batAvyo te sthaLe paNa vizeSa gotavo paDe ke nahIM ? arthAt devone dharma nathI, te mAtra mithyAdaSTi devonI apekSAe che. samyagdaSTinI apekSAe to teo paNa zratadharmathI yukta hovAthI dharmI ja che. tame pahelA kadAgraha mUkI do ane madhyastha daSTithI vicAra karo, eTale tamane potAne ja A vAta samajAI jaze. e ja rIte zrI bhagavatIsUtranA caudamA zatakanA trIjA uddezAmAM kahyuM che - he bhagavaMta ! narakanA jIvo bIjAno satkAra, sanmAna, vaMdana (athavA bIjAnuM kArya karI ApavuM), amyutthAna (gauravapatranuM darzana thatA Asanano tyAga karavo - UbhA thavuM), aMjali karavI, AsanAbhigraha - Asana lAvIne "beso" ema kahevuM, AsanAnapradAna Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 - -devadharmaparIkSA -- - 13 AsaNapadANeti vA gatassa paccuggacchaNatA AgacchaMtassa pajjuvAsaNatA gacchaMtassa paDisaMsAhaNatA ? No iNaDhe samaDhe / atthi NaM bhaMte asurakumArANaM sakkAreti jAva paDisaMsAhaNatA ? haMtA asthi evaM jAva thaNiyakumArANaM" ityatrAbhyutthAnAdikaM nairayikANAM niSiddhaM devAnAM coktaM tacca sAdhvAdigocaraM tapovizeSa eva bhaviSyati zuzrUSAvinayarUpatvena tasya paJcaviMzatitamazatake'STamoddeze prati - devadharmopaniSa- gauravapAtra vyakti bIje jAya, tyAre temane AzrIne Asana paNa te rasthAne laI javuM, teo AvatA hoya tyAre abhimukha javuM. sthita hoya tyAre paryApAsanA karavI ane jatAM hoya tyAre vaLAvavA javuM - A sarva kare che ? arthAtu narakanA jIvo AvA prakArano vinaya dharAve che ? gautama ! A artha barAbara nathI. kAraNa ke narakanA jIvo satata duHkhI hovAthI temane Avo vinaya hoto nathI. he bhagavaMta ! asurakumArone satkAra vagere sAvat vaLAvavA javuM - evo vinaya hoya che. hA gautama ! hoya che. A rIte svanitakumAro sudhI samajavuM. A rIte ahIM narakanA jIvonA abhyatthAna vagereno niSedha karyo ane devomAM abhyatthAna vagere vinaya hoya che, ema kahyuM, te sAdhu vagerenA viSayaka tapovizeSa ja hoI zake. arthAt devo sAdhuone joIne abhyatthAna vagere kare e svarUpa vinaya e AtyaMtara tapa che. pUrvapakSa - are, devo amyutthAna mAtra kare tene vinaya kevI rIte kahevAya ? uttarapakSa - juo abhyatyAna karavuM e paNa vinaya che. kAraNake zrIbhagavatIsUtranA 25mA zatakanA aSTama uddezamAM kahyuM che ke 1. vA-1-6 - sadhyAyo | - devadharmaparIkSA - pAdanAdityayamapi vyavahAravinayakriyArUpo vizeSaH samyagdRSTidevAnAM kuto manasi jAyate / / 8 / / anyAnyapi samyagdRzAM devAnAM samyaktvadharmodyotakAni bahUnyakSarANi dRzyante / tathoktaM sanatkumArendramAzritya tRtIyazatake prathamoddezake - "saNaMkumAre NaM bhaMte deviMde devarAyA kiM bhavasiddhae abhavasiddhie sammadiTThI micchAdiTThI parittasaMsArae aNaMtasaMsArae sulabhabohie dullabhabohie ArAhae virAhae carime acarime ? goyamA ! saNaMkumAre NaM deviMde devarAyA bhavasiddhie evaM sama0 pari0 sulabha0 ArA0 cari0 - devadharmopaniSad abhyatthAna vagere zuzruSAvinayarUpa che. to have vicAro ke A paNa je vyAvahArika vinayapriyArUpI je vizeSa che te samyagdaSTi devonA manamAM kevI rIte thAya che. arthAt jo devo sarvathA nAraka samAna ja hoya, dharmarahita ja hoya to Avo AtyaMtarata padharmarUpa vinaya temanAmAM saMbhavI ja na zake. anya paNa samyagdaSTidevonA samyakvarUpa dharmanuM prakAzana karanArA ghaNA zAstravacano jovA maLe che. jema ke zrIbhagavatIsUtranA tRtIya zatakanA prathama uddezakamAM kahyuM che - he bhagavaMta ! devendra, devarAjA evA je sanaskumAra che, te bhavya che ke abhavya che ? samyagdaSTi che ke mithyASTi che ? parittasaMsArI che ke anaMta saMsArI che ? sulabhabodhi che ke durlabha bodhi che ? ArAdhaka che ke virAdhaka che ? carama - jemane have chello eka ja bhava karavAno che tevA che ke acarama che ? gautama ! je devendra devarAjA sanakumAra che te bhavya che, abhavya nathI. e rIte samyagdaSTi che, parisaMsArI che, (parimita saMsAravALA che,) sulabhabodhi che, ArAdhaka che, carama che e rIte sarvamAM prazasta uttaro samajavA. 1. --5 - nAnIyata | Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 15 16 -devadharmaparIkSA pasatthaM NeyavvaM / se keNaTeNaM bhaMte ? goyamA ! saNaMkumAre NaM deviMde bahUNaM samaNANaM bahUNaM samaNINaM bahUNaM sAvagANaM bahUrNa sAvigANaM hiyakAmae suhakAmae pasatthakAmae ANukaMpie Nisseyasie hiyasuhaNisseyasakAmae se teNaTTeNaM goyamA ! sarNakumAre NaM bhavasiddhie jAva carimae" atra hetupraznottarAbhyAM devabhavasya sAdhuvaiyAvRttyAdikriyayA'pi sAphalyaM darzitam / na ca samyagdarzanAdau - devadharmopaniSadhe bhagavaMta ! AvuM kema kaho cho ? gautama ! devendra devarAjA sanakumAra ghaNA zramaNonA, ghaNI zramaNIonA, ghaNA zrAvakonA, ghaNI zrAvikAonA hitanI kAmanA karanArA che, temanA sukhanA prArthI che, temanuM prazasta thAya evI bhAvanA bhAve che (vartamAnamAM upalabdha thatA zrIbhagavatIsUtra, temaja tenI vRttimAM satya nI badale patya pATha maLe che, teno artha che pathya = duHkhatrANa = duHkhathI rakSaNa. caturvidha saMghanuM duHkhathI rakSaNa thAya ema sanakumAre Icche che. kAraNa ke te kRpAvAva che, jANe mokSa mATe niyukta karAyA che, tethI sarvanA hita, sukha ane niHzreyasa (mokSa)nI kAmanA kare che. he gautama ! tethI sanakumArendra bhavya che... yAvat carama che. Ama ahIM je hetuprazna che - AvuM kema kaho cho ? evo prazna che, ane teno je uttara che, tenA vaDe evuM batAvAyuM che ke sAdhu bhagavaMtonI vaiyAvacca vagere kriyAthI paNa devabhava saphaLa che. pUrvapakSa - samyagdarzana vagerenI hAjarI hoya eTale vaiyAvacca vagere svayaMsiddha hoya che. kAraNa ke guru bhagavaMtonI sevA e to samyagdarzananuM tRtIya liMga che. mATe devone evI sevA karavAno koI upayoga nathI. vaiyAvacce karavAthI temane koI lAbha thavAno nathI. to pachI teo zA mATe - vevadharmaparIkSA svata eva siddhestadanupayogaH zaGkanIyA, asato guNasyotpAdanAya satazca sthairyAdhAnAya kriyAvyApAropayogasya tatra tatra saMmatatvAt, anyathA guNasthAne siddhyasiddhibhyAM bAhyakriyAvilopaprasaGgAditi dik / / 9 / / tathA zakendramAzritya SoDazazate dvitIyodezake'bhihitam - devadharmopaniSadvaiyAvacca kare ? uttarapakSa - kriyAno vyApAra baMne rIte upayogI che. guNa na hoya to ene utpanna kare ane guNa hoya to tene sthira kare. A hakIkata aneka zAstromAM saMmata che. mATe bhale samyagdaSTi devomAM vaiyAvaccano guNa hoya. te chatAM paNa te guNanA dhairya mATe temane vaiyAvaccanI kriyA upayogI che ja. ane tethI teo sAdhu bhagavaMtonI vaiyAvacca kare temAM kazuM ja aghaTita nathI. jo A vastu na mAno to bAhyakriyAmAtrano uccheda thaI jaze. koI saMyamamAM yatanA kare che, to tyAM prazna karAze ke enAmAM vaizayika saMyamInuM guNasthAnaka che ke nahIM ? jo che to yatanAnI jarUra zuM che ? ane jo nathI to pachI yatanAno zuM lAbha che ? A rIte vyavahArano apalApa thavAthI tIrthano uccheda thavAnI Apatti Ave, mATe guNIjanonuM bahumAna vagere zubha kiyAo haMmezA karavI joIe. zubhakriyAthI zubhabhAvonuM patana thatuM aTakI jAya che, eTaluM ja nahIM, zubha bhAva na hoya to zubha kriyAthI e jAgRta thAya che. Ama askUlanA ane guNavRddhi A be prayojanane siddha karavA mATe kriyA upayogI ja che, emAM koI zaMkA nathI. A to mAtra dizA batAvI che. A viSayamAM hajI gaMbhIra ciMtana karavuM joIe. vaLI zrIbhagavatIsUnA 16mA zatakamAM dvitIya uddezamAM kendrane AzrIne kahyuM che ke - he bhagavaMta ! je devendra devarAjA zaka che, e Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -devadharmaparIkSA 17 "sakke NaM bhaMte deviMde devarAyA kiM sammAvAI micchAvAI ? goyamA ! sammAvAdI no micchAvAdI / sakke NaM bhaMte deviMde devarAyA kiM saccaM bhAsaM bhAsati, mosaM bhAsaM bhAsati, saccAmosaM bhAsaM bhAsati, asaccAmosaM bhAsaM bhAsai ? goyamA ! saccaMpi bhAsaM bhAsai jAva asaccAmosaMpi bhAsaM bhAsai / sakke NaM bhaMte deviMde devarAyA kiM sAvajjaM bhAsaM bhAsai aNavajjaM bhAsaM bhAsai ? goyamA ! sAvajaMpi bhAsaM bhAsai aNavajjaMpi bhAsaM bhAsai, jAva se keNadveNaM bhaMte evaM vuccai sAvajaMpi jAva aNavajjapi bhAsaM bhAsai ? goyamA ! jAhe NaM sakke deviMde devarAyA suhamakAiyaM aNijjuhittANaM bhAsaM bhAsai tAhe NaM sakke deviMde devarAyA sAvaja bhAsaM bhAsai, jAhe NaM sakke deviMde devarAyA suhumakAiyaM nijjuhittANaM bhAsaM bhAsati tAhe NaM sakke deviMde devarAyA - devadharmopaniSasamyagvAdI che ke mithyAvAdI che ? gautama ! zakendra samyagvAdI che. mithyAvAdI nathI. arthAt prAyaH karIne samyagu bolavAne ja teno svabhAva che. he bhagavaMta ! devendra devarAjA zakra zuM satya bhASA bole che, mRSA bhASA bole che, satyamRSA bhASA bole che ke pachI asatyAmRSA bhASA bole che ? gautama ! satya bhASA paNa bole che... cAvat asatyAmRSA bhASA paNa bole che. he bhagavaMta ! devendra devarAjA zaka zuM sAvadha bhASA bole che ke niravadha bhASA bole che ? gautama ! sAvadha bhASA paNa bole che ane niravadha bhASA paNa bole che. gautama ! jyAre devendra devarAjA zaka mukhe vastra (ke hAtha vagere) dIdhA vinA bhASA bole che, tyAre devendra devarAjA zaka sAvadha bhASA bole che. ane jyAre devendra devarAjA zaka mukhe varu 18 - devadharmaparIkSA - aNavajjaM bhAsaM bhAsai, se teNaTeNaM jAva0 bhAsai / sakke NaM bhaMte deviMde devarAyA kiM bhavasiddhie abhavasiddhie sammadiTThie micchAdihie evaM jahA mouddesae saNaMkumAro jAva No acarimetti" atra zakendrasya pramAdAdinA bhASAcatuSTayabhASitvasambhave'pi samyagvAdIti bhaNitinA svarasataH samyagvAdazIlatvamuktaM suhumakAyaM aNuvizeSaM vA -devadharmopaniSad (ke hAtha vagere) daIne bhASA bole che, tyAre niravadha bhASA bole che. (kAraNa ke je hAtha vagerethI mukhane DhAMkIne bole, te jIvonuM rakSaNa kare che, mATe tenI bhASA niravadha che. ane je tema na bole tenI bhASA sAvadha che.) he bhagavaMta devendra devarAjA zaka bhavya che ke abhavya che ? samyagdaSTi che ke mithyASTi che ? ema pRcchA ane uttara sanakumAranI jema samajavA. yAvat carama che acarama nathI. ahIM ' na g' evo je pATha che. teno artha 'tRtIyazatakanA prathama uddezakamAM' evo thAya che. ema vRttimAM kahyuM che. ahIM zakrendra pramAda vagerethI cAre prakAranI bhASA bole e saMbhavita hovA chatAM paNa tene samyagvAdI kahyo che. te sUcave che ke pote rucipUrvaka to samyagu bolavAnA svabhAvavALo ja che. sUkSmakAyano artha vaya che, athavA to e aNuvizeSa saMbhave che ema samajavuM. aNu = padaekadezamAM padasamudAyanA upacAra dvArA aNusamUha = dravya hoI zake. arthAt koI vastuvizeSa ke jene mukhe muhapattinI jema rAkhIne bolI zakAya. amuka tIrthikomAM dArvI = lAkaDAnI muhapatti hoya che. mATe sUkSmakAya tarIke evI koI vastunuM grahaNa kahyuM hoI zake. vRttimAM to sUkSmakAyano artha vaya ja karyo che. prastutamAM aNuvizeSa zabdathI tathAvidha koI vastu samajI zakAya. Indra koI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 - vevadharmaparIkSA - 19 sambhavatIti bodhyam / / 10 / / "aNijjuhittANaM" ityatra sUkSmakAyaM hastAdikaM vastraM vA'dattvetyarthAddhastAdyAvRtamukhatvena bhASamANatayA jIvasaMrakSaNato'navadyabhASAbhASitvamuktam / etacca dharmakathAvasare jinapUjAvasare c| tathA tatraiva - "kativihe NaM bhaMte uggahe paNNatte sakkA paMcavihe paNNatte taMjahA deviMdoggahe 1 rAyAvaggahe 2 gAhAvaiuggahe 3 sAgAriuggahe 4 sAhammiyauggahe 5 je ime bhaMte ajjattAe samaNA niggaMthA viharaMti eesiM NaM ahaM uggahaM -- devadharmopaniSad tIrthikanI jevuM upakaraNa rAkhe evI zakyatA to ochI che. mATe ahIM tathAvidha vastuvizeSa eTalo artha samajI zakAya. kALanudittA evo ahIM je pATha che, te sUkSmakAya, hAtha vagere ke vastrane mukhe rAkhyA vinA evI vAta karI che, tenAthI arthApatithI hAtha vagerethI mukhane DhAMkIne bole, tenAthI jIvonuM saMrakSaNa thAya che, mATe tene niravadhabhASIpaNuM kahyuM che, Indra jyAre dharmakathA kare athavA dharmakathAnA zravaNa prasaMge pRcchA vagere kare tathA jinapUjA kare te samaye uparokta rIte niravadhabhASIpaNuM saMbhave che. vaLI zrIbhagavatI sUjhanA soLamA zatakanA dvitIya uddezakamAM ja eka sUtrapATha A rIte che - (zakendra zramaNa bhagavAna mahAvIrane prazna kare che.) he bhagavaMta ! keTalA prakArano avagraha kahyo che ? he zaka ! pAMca prakArano avagraha kahyo che. te A pramANe che. (1) devendrano avagraha (2) rAjA = cakravartIno avagraha (3) nAthApati = gRhapati = mAMDalikarAjAno avagraha (4) sAgArika = gRhasthano avagraha (5) sAdharmika = sAdhunI apekSAe anya sAdhuno avagraha. he bhagavaMta ! vartamAnamAM je zramaNa nigraMtho vicarI rahyA che, temane hu avagrahanI anujJA ApuM chuM. devadharmaparIkSA aNujANAmi" ityenana zakrasyAvagrahadAtRtvamuktam, sa ca sAdhUnAM vasatidAnarUpo mahAneva dharma iti / / 11 / / tathA dazamazate paMcamoddezake - "pabhU NaM bhaMte camare asuriMde asurakumArarAyA caramacaMcArAyahANIe sabhAe suhammAe camaraMsi siMhAsaNaMsi tuDieNaM saddhiM divvAI -devadharmopaniSaA pAThathI ahIM "zakendra avagrahadAtA che", ema kahyuM che, ane avagrahanuM dAna e to sAdhu bhagavaMtone vasatinuM dAnarUpa hovAthI mahAna dharma ja che. tathA zrIbhagavatIsUtranA dazamAM zatakamAM paMcama uddezakamAM kahyuM che ke - he bhagavaMta ! asurendra asurakumArarAjA evo camara potAnI camacaMyA nAmanI rAjadhAnImAM amara nAmanA siMhAsana para potAnI 5 agramahiSIoe vidurvelA 8-8 hajArarUpo sAthe eTale ke kula 40,ooo devIo sAthe divya bhogabhogone bhogavatA viyaravA samartha che ? (ahIM bhogabhogo kahyAM tenA pAMca artho upalabdha thAya che. (1) muzvana na khaTI: - je bhogavAya che, te bhogo. te sparza, rasa, gaMdha, rU5, zabda A pAMca viSayo che. bhoga karavAne ucita bhogo (viSayo) e bhogabhogo. A artha zrIgavatIsUtramAM 25mA zatakanA 7mAM uddezakamAM che. (2) bhogabhogo = suMdara evA zabdAdi viSayo. A artha samavAyAMganA trIjA adhyayanamAM che. (3) bhoga = audArika kAyarUpI bhAvo. temanA mATe atizayIabhuta bhogo = bhogabhogo. A artha jabudvIpaprajJatinA prathama vakSaskAramAM che. (4) bhogabhogo = atizayavALA zabdAdi viSayo A artha nirayAvalikAnA prathama zrutaskaMdhanA prathama vargamAM che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vevadharmaparIkSA - - 21 bhogabhogAI bhuMjamANe viharittae ? No iNaDhe smddhe| se keNaTheNaM bhaMte evaM vuccai No pabhU camare asura0 camaracaMcAe rAyahANIe jAva viharittae ? ajjo ! camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraranno camaracaMcAe rAyahANIe sabhAe suhammAe mANavae ceie khaMbhe vairAmaesu golavaTTasamuggaesu bahuIo jiNasakahAo saMNikhittAo jAo NaM camarassa asuriMdassa asurakumAraraNNo aNNesiM ca bahUrNa asurakumArANaM devANaM ya devINa ya accaNijjAo vaMdaNijjAo namaMsaNijjAo pUNijjAo sakkAraNijjAo saMmANaNijjAo kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsaNijjAo bhavanti se teNaDheNaM ajjo ! evaM vuccai No pabhU camare asuriMde jAva rAyA - devadharmopaniSad(5) strIno bhoga hote chate avazyapaNe hoya evA zabdAdinA bhogo e bhogabhogo che. strIbhoga vageremAM upayogI evA zabdAdi viSayo e bhogabhogo che. A artha sUtrakRtAMgasUtranA dvitIya zrutaskaMdhanA dvitIya adhyayanamAM che. prabhu ahIM pratyuttara Ape che ke - A artha barAbara nathI. he bhagavaMta ! evuM kema kaho cho ke asurendra asurarAjA camara camaracaMyA rAjadhAnImAM yAvat vicaravA samartha nathI. he Arya ! asurendra asurakumArarAjA evA camaranI camaracaMyA nAmanI rAjadhAnImAM sudharmA nAmanI sabhAmAM mANavaka caityataMbhamAM vajamaya goLAkAra vRtta (daDA jevA) samudgako (DAbalAo)mAM ghaNAM jinezvarabhagavaMtonA asthio rAkhelA che. je asurendra asurakumArarAjA camarane ane anya ghaNA asurakumAra devone ane devIone arcanIya, vaMdanIya, namaskaraNIya, pUjanIya, satkAra karavA yogya ane sanmAnanIya che. te temanA mATe kalyANasvarUpa, maMgalasvarUpa, devatasvarUpa ane - devadharmaparIkSA - camaracaMcAe jAva viharittae" ityAdisUtrakadambakena camarendrasya tadatidezena balIndrAdInAmIzAnendraparyantAnAM tallokapAlAnAM ca bhagavadasthyAzAtanAparihAra uktaH / sa ca bhagavadvinayarUpadharma eva paryavasyatIti bodhyam / / 12 / / tathottarAdhyayaneSu harikezIye - "puvviM ca iNhi ca aNAgayaM ca maNappaoso na me asthi koI / jakkhA hu veyAvaDiyaM kareMti tamhA hu ee NihayA kumArA" ityatra maharSiNopasargakartRzikSAdAtRyakSasya vaiyAvRttyaguNa udbhAvitaH sa ca - devadharmopaniSadcaityasvarUpa che ema samajI tenI paryApAsanA karavA yogya che. he Arya, mATe ema kahevAya che ke asurendra asurarAjA camara camaracaMyA nAmanI rAjadhAnImAM cAvat viharavA samartha nathI. ItyAdi sUtronA samUhathI camarendra ane tenA atidezathI balIndrathI mAMDIne IzAnendra sudhInA Indro ane tenA lokapAlo bhagavAnanA asthinI hAjarImAM devIo sAthe bhoga bhogavatAM nathI. e rIte bhagavAnanA asthionI AzAtanAno parihAra kare che, ema kahyuM che. AzAtanAno parihAra e bhagavAnano vinaya karavA rUpa dharmamAM ja paryavasAna pAme che. arthAt e eka prakArano dharma ja che ema samajavuM joIe. tathA zrI uttarAdhyayanasUtramAM harikezIya nAmanuM bAramuM adhyayana che. temAM harikezI muni ema kahe che ke mane pahelA gusso hato nahIM, atyAre che paNa nahIM ane bhaviSyamAM thaze paNa nahIM. A to yakSo vaiyAvacca kare che, tethI kumArone atyanta mAra paDyo. arthAt mane upasarga karanArA kumArone atyaMta mAra paDyo temAM mAro prasveSa hetubhUta nathI paNa yakSo mArI vaiyAvacca kare che, e kAraNa che. Ama ahIM maharSie potAne upasarga karanArane zikSA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * devadharmaparIkSA 23 tapovizeSa eva | atha hiMsArUpe'smina yakSavyApAre kathaM vaiyAvRttyakRtyoktiriti cedetattvayA vaktuH samIpa eva gatvA praSTavyam, anyatrAnAcAsAtpariNAmaprAdhAnyavAdinAM tu na kazcidatra zAlezo'pi / / 13 / / kiJca samyaktvaM prathamaH saMvarabheda iti samyagdRSTitvenaiva vadharmopaniSada - karanAra yakSano vaiyAvarAguNa udbhAvita karyo che. ane vaiyAvacca to eka prakArano AtyaMtara tapa ja che. bolo, have devomAM dharma hoya che, emAM tamane koI zaMkA che ? pUrvapakSa - paNa.... paNa... yakSe to kumArone mAra mAryo hato. eNe to hiMsArUpa vyApAra karyo hato. tene vaLI vaiyAvaccanuM kArya zI rIte kahI zakAya ? uttarapakSa - A to tamAre zrIuttarAdhyayana sUtranA racayitA pAse ja jaIne pUchavuM paDaze. kAraNa ke amArA jevAmAM to tamane vizvAsa ja nathI. bAkI jeo pariNAmane ja praghAna mAne che, temane to ahIM jarA paNa zaMkA nathI. kAraNa ke yakSanA manano bhAva hiMsA karavAno nahIM paNa mahAtmAnI vaiyAvacca karavAno ja hato tethI temanI bahArathI hiMsA tarIke jaNAtI kriyA paNa vAstavamAM to vaiyAvacca svarUpa ja hatI. AgamamAM kahyuM che ne ? reizamiya pamAI - pariNAma ja pramANa che, bAhya ceSTA pramANa nathI. A nizcayanayano mata che. vaLI samyaktva e pote ja saMvarano prathama prakAra che. mATe devo samyagdaSTi hoya che, tethI ja temanuM dharmIpaNuM paNa avarjanIya che. arthAt temanuM samyaktva e dharmIpaNA sAthe ja hoya che. tamArI IcchA na hoya chatAM paNa devomAM samyaktva mAnyuM eTale temanAmAM dharmIpaNuM paNa mAnyA vinA chUTako ja nathI. pUrvapakSa - tamArI gADImAM breka che ke nahIM ? basa hAMke ja jAo cho. samyaktva e saMvarano prakAra che, evuM tame kyAMthI lAvyA e to kaho ? * devadharmaparIkSA devAnAmavarjanIyaM dharmitvam / taduktaM sthAnAGge "paMca AsavadArA padmattA taMnA micchatta, virarpha, pamAgo, sAyA, khoLA| paMca saMvaravArA pAttA taMnadA - sammatta, virarpha, apamAno, asAyatta, ajogattam" iti / hantaivaM mithyAdarzanazalyaviramaNena samyagdRSTimAtrasya viratattvaM prasaktamiti caturthaguNasthAnakocchedaH, na, ekAzravavattayApi trayodazaguNasthAne'nAzrayatvavyapadezavadekarAMvarasatayA cturthgunnsthaane'devadharmopaniSad uttarapakSa sthAnAMgasUtramAM te vidhAna karyuM che. te pATha A mujaba che - pAMca AzravadvAro kahyAM che, te A pramANe - (1) mithyAtva (2) avirati (3) pramAda (4) kaSAya (5) yoga. pAMca saMvaradvAro kahyA che, te A pramANe che - (1) samyaktva (2) virati (3) apramAda (4) akaSAyapaNuM (5) ayogipaNuM. pUrvapakSa tamArI dazA evI che ke eka bAju sAMdho ane bIjI bAju tUTI jAya. bhalA mANasa ! A rIte mAnatA to je samyagdaSTi hoya tene mithyAdarzana na ja hoya, eTale pratyeka samyagdaSTie mithyAdarzanazalyathI viramaNa karyuM ja che. tethI samyagdaSTimAtra virata kahevAze. ane A rIte to avirata samyagdaSTirUpa caturtha guNasthAnakano ja uccheda thaI jaze. ja uttarapakSa - nA, jema koI pAse mAtra ekAda lAkha rUpiyA hoya tenAthI tene dhanavAna kahevAmAM nathI Avato, tema mAtra eka saMvara hovA mAtrathI avirata samyagdaSTine virata nahIM kahevAya. AnuM tamane zAstraprasiddha udAharaNa ApIe. teramA guNasthAnake "yoga" nAmano eka Azrava hoya che chatAM paNa e guNasthAnake anAthavapaNAno vyapadeza karAya che. tyAM alpa Azrava hovAthI te jANe nathI, ema samajavAmAM Ave che. evI rIte prastutamAM paNa mAtra eka saMvara hovAthI jANe saMvara che ja nahIM e rIte vyapadeza 24 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vevadharmaparIkSA - 25 viratatvavyapadezasyAviruddhatvAt phalaM tu hetumAtrAdhInaM na pANipidheyamiti zraddheyam / / 14 / / itthameva dharmavyavasAyagrahaNapUrvakaH sUryAbhadevasya devAdhidevapratimArcanavidhiratizayitabhaktyupabRMhitaH zrIrAjapraznIyasUtroktaH saGgacchate / tathA ca tatpATha:-tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa sAmANiyaparisovavannagA devA potthayarayaNaM uvaNamaMti / tate NaM se sUriyAbhe deve potthayarayaNaM giNhai potthayarayaNaM giNhittA potthayarayaNaM vighADei potthayarayaNaM vAei potthayarayaNaM vAettA dhammiyaM vavasAyaM - devadharmopaniSakarAya che. be nyAya che (1) mUyasvAciveza - je vastu ghaNI hoya tene AzrIne vyapadeza karAya che. (2) anvatthAmAvayavakSA - je aA hoya tenA abhAvanI vivakSA karAya che. mATe avirata samyagdaSTirUpa caturtha guNasthAne eka ja saMvara hovAthI temAM aviratapaNAno vyapadeza karavAmAM koI virodha nathI. ane phaLa to hetumAtrane AdhIna che. tene kAMI hAthathI DhAMkI nahIM zakAya, arthAt vyapadeza bhale "avirata" tarIke ja thAya paNa mithyAdarzanazalyathI virati to temaNe karI ja che. saMvararUpa dharmane temaNe ArAdhyo ja che. tethI tenuM phaLa paNa maLavAnuM ja che, evo vizvAsa rAkhavo joIe. sUryAbhadeva dharmavyavasAyanuM grahaNa karavA pUrvaka atizayita bhaktibhAvathI puSTa evI devAdhidevanI pUjAnI vidhi kare che, jenuM varNana zrI rAjapanIya sUtramAM karyuM che, te paNa A ja rIte saMgata thAya che. te sUpATha A mujaba che - pachI te sUryAbha devane sAmAnika parSadAmAM utpanna thanArA devo pustakaratna Ape che. pachI te sUryAbha deva pustakaratnanuM grahaNa kare che, pustakaratnane khole che, pustakaratnane 26 - - devadharmaparIkSA - giNhati potthayarayaNaM paDikhivati siMhAsaNAo abbhuTei 2 vavasAyasabhAo purithimilleNa toraNeNaM tisovANapaDirUvaeNaM paccorUhai 2 hatthapAdaM pakkhAleti 2 AyaMte cokkhe paramasuIbhUe seyarayayAmayaM vimalasalilapuNNaM mattagayamahAmuhAgitisamANaM bhiMgAraM pagiNhai 2 jAI tattha uppalAI jAva sayasahassapattAI tAI giNhati 2 NaMdAto pukkharaNIto paccoruhati jeNeva siddhAyataNe teNeva pahArettha gamaNAe / tate NaM taM sUriyAbhaM devaM cattAri sAmANiyasAhassIo jAva solasa AyakkhadevasAhassIo anne ya bahave sUriyAbha jAva devIo ya appegatiyA uppalahatthagayA jAva sayasahassapattahatthagayA sUriyAbhaM devaM piTThato samaNugacchaMti / tate NaM taM sUriyAbhaM devaM bahave - devadharmopaniSad vAMce che. pustakaratnane vAMcIne dhArmika-vyavasAyanuM grahaNa kare che. pustakaratnane pAchuM mUkI de che. siMhAsanathI UbhA thAya che. UbhA thaIne vyavasAya sabhAmAMthI pUrvadizAnA toraNathI basopAna pratirUpaka dvArA nIce utare che, utarIne hAtha-paganuM prakSAlana kare che. prakSAlana karIne Acamana karelA, cokhA, parama zucibhUta evA sUryAbhadeva zveta rajatathI banelA, nirmaLa jaLathI pUrNa, mata hAthInA moTA mukhanI AkRti samAna evA kaLazanuM grahaNa kare che. tenuM grahaNa karyA bAda je tyAM utpalo (kamaLo) yAvat zatapatra, sahamrapatra (vagere jAtanA kamaLo) che tenuM grahaNa kare che. naMdA puSkariNImAMthI bahAra Ave che. ane jyAM siddhAyatana che tyAM gamana karavA sajja thAya che. pachI te sUryAbha devanI pAchaLa pAchaLa cAra hajAra sAmAniko, soLa hajAra AtmarakSaka devo ane anya paNa ghaNA sUryAbha vimAnanA nivAsI deva-devIo - keTalAMka hAthamAM utpalo laIne, to keTalAMka hAthamAM zatasahastrapatrone laIne jAya che. pachI ghaNA Abhiyogika devo Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 A -devadharmaparIkSA - AbhiogiyA devA ya devIo ya appegaiyA kalasahatthagayA jAva appegaiyA dhUvakaDucchayahatthagatA haTTatuTTha jAva sUriyAbhaM devaM piTThato 2 samaNugacchaMti tate NaM sUriyAbhe jAva devehi ya devIhi ya saddhiM saMparibuDe sabviDhDhIe jAva NAtiyaraveNaM jeNeva siddhAyataNe teNeva uvAgacchati siddhAyataNaM purithimilleNaM dAreNaM aNupavisati 2 jeNeva devacchaMde jeNeva jiNapaDimAo teNeva uvAgacchati jiNapaDimANaM Aloe paNAmaM lomahatthagaM giNhati 2 jiNapaDimAto surabhiNA gaMdhodaeNaM NhAeti NhAittA saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAI aNuliMpittA jiNapaDimANaM ahayAI devadUsajualAiM niyaMsei 2 puSphAruhaNaM mallAruhaNaM cunnAruhaNaM vatthAruhaNaM AbharaNAruhaNaM kareti karittA - devadharmopaniSaane devIo - keTalAMka hAthamAM kaLaza laIne yAvat keTalAka hAthamAM dhUpadAnIo laIne, hRSTa tuSTa thaIne sUryAbha devanI pAchaLa pAchaLa jAya che. pachI sUryAbha deva yAvat devo ane devIothI samyaka parivRta thaIne sarva RddhithI yAvat nAda karelA avAja sAthe jyAM siddhAyatana che, tyAM ja Ave che. pUrva dvArathI siddhAyatanamAM praveza kare che. jyAM devachaMda che ane jyAM jinapratimAo che, tyAM ja Ave che. jinapratimAonA darzana thatAMnI sAthe ja praNAma kare che. ruMvATAvALa pramArjananuM upakaraNa le che. laIne (pramArjana kare che.) jinapratimAne surabhi gaMdhodakathI abhiSeka kare che. abhiSeka karIne sarasa evA gozIrSa caMdanathI gAtrone analiMpana kare che. pachI jinapratimAone suMdara devadUSyayugalo paherAve che. pachI puSpa, mAlya, cUrNa, varu ane AbharaNonuM AropaNa kare che. nIce jamIna sudhI sparzatA ane upara caMdaravA sudhI saMbaddha evA, vipula, vRtta, pralaMbita evI puSpamALAnA 28 - - devadharmaparIkSA - AsattosattaviulavaTTavagghAriyamalladAmakalAvaM karei karittA kayaggahagahiyakarayalappanbhaTThavippamukkeNaM dasaddhavanneNaM kusumeNaM mukkapuSphapattovayArakaliyaM kareti karittA jiNapaDimANaM purato acchehi saNhehiM rayayAmaehiM accharasAhiM taMdulehiM aTThamaMgalae Alihai taM jahA satthiyaM jAva dappaNaM / tayaNaMtaraM ca NaM caMdappabharayaNavairaveruliyavimaladaMDakaMcaNamaNirayaNabhatticittaM kAlAgurupavarakuMdurukkadhUvamaghamaghaMtagaMdhuttamANuviddhaM dhUvavaTi viNimmuyaMta veruliyamayaM kuDucchuyaM paggahiya patteyaM 2 dhUvaM dAuNa jiNavarANaM aTThasayavisuddhagaMthajuttehiM mahAvittehiM saMthuNai / sattaTThapayAI paccosakkai - devadharmopaniSad samUhanI racanA kare che. karIne jema koI yuvAna yuvatInA vALa pakaDe evI pakaDathI hAthamAM grahaNa karIne choDelA ane tethI paDelA evA paMcavarNavALA puSpathI mukta evA puSpa ane pagonA upacArathI zaNagArathI yukta kare che. karIne jinapratimAnI AgaLa suMdara, sUkSmapugalothI nirmita evA skaMdhanA dezarUpa, atyanta nirmaLa evA rajatamaya cokhAthI aSTamaMgaLanuM Alokhana kare che. te A pramANe - svastika cAvat darpaNa. pachI jemAM candraprabha ratna, vaja ane vaiDUryano banelo nirmaLa daMDa che tevI, suvarNa, maNi ane ratnonA vibhAgothI je vaividhyapUrNa che tevI, kAlAguNa - uttama kaMdukanA dhUpathI maghamaghAyamAna, zreSTha surabhithI yukta evI dhUpavartAi (dhUpanI ghUmarekhA ?) ne choDatI evI vaiduryaratnamaya dhUpadAnI laIne pratyeka pratyeka dhUpa daIne - dhUpapUjA karIne jinezvarone 108 vizuddhagraMtha yukta evA mahAvRtothI (chaMdamaya mahAna stutiothI) stave che. sAta-ATha DagalA pAchaLa jAya che, jaIne DAbA pagane UMco Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devadharmaparIkSA - - ra9 2 vAmaM jANu aMcei dAhiNaM jANu dharaNitalaMsi nihaTu tikkhutto muddhANaM dharaNitalaMsi nivesei 2 isiM paccunnamai 2 karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI namotthuNaM jAva saMpattANaM baMdai NamaMsai / / 15 / / ayameva pAThaH prAyo vijayadevavaktavyatAyAM jIvAbhigame'pi / / 16 / / amUnyakSarANi jambUdvIpaprajJaptyAdAvapyUhyAni / nanu jinapratimAnAmiva dvArazAkhAzAlabhajjikAdInAmapyacanazravaNaM "dhammiyaM vavasAyaM vavasaitti" dhArmikaM dharmAnugataM vyavasAyaM vyavasyati kartumabhilaSatIti bhAva iti sAmAnyata eva vRttI vyAkhyAnAcca kuladharmAnugata evAyaM vyavasAyo bhaviSyati "dasabihe - devadharmopaniSadukare che, ane jamaNA pagane jamIna para sthApe che, traNa vAra mastakane gharatI para aDAve che. pachI mastaka thoDuM UMcuM kare che. arthAt thoDI namelI - namra mudrAmAM rahe che ane be hAtha joDIne zIrSAvarta karIne mastake aMjali karIne ema kahe che - namutthaNa yAvat saMpattANa (namuthuNaM sUtra bole che.) vaMdana ane namaskAra kare che. A ja pATha prAyaH vijayadevanI vaktavyatAmAM jIvAbhigamamAM paNa che, vaLI A ja zAkSAro jaMbUdvIpa prajJapti vageremAM paNa che ema 30 - - devagharmaparIkSA - dhamme pannatte gAmadhamme, nagaradhamme, rajjadhamme, pAsaMDadhamme, kuladhamme, gaNa-, saMgha-, sua-, carittadhamme, atthikAyadhammetti" sUtre dazadhA dharmapadArthasya vibhaktatvAditi cenna dvArazAkhAdyarcanAjjinapratimArcane AlokapraNAmazakastavASTottara-zatavRttastotrAdInAM sphuTatarasya vizeSasya sUtra evopalabhyamAnatvAt / dharmavyavasAyasya tatra samyaktvAnugatasyaiva sambhavAt / ata evAbhinavotpannasya sUryAbhasya "kiM me pUrva zreyaH kiM me pazcAcchreya" iti prazne sAmAnikadevairjinapratimArcanaM - devadharmopaniSadmATe A vyavasAya kuladharmAnugata ja haze. kAraNa ke AgamamAM dharmapadArthanA daza bhedo kahyA che. (1) grAmadharma (2) nagaradharma (3) rAjyadharma (4) pAsaMgharma (5) kuladharma (6) gaNadharma (7) saMghadharma (8) zratadharma (9) cAaidharma (10) astikAya dharma. mATe dharmanI siddhi thAya, to ya tamArA sapanA sAkAra thavAnA nathI. karavA gayA kAMIka ane thaI gayuM kAMIka. A to pelAnA jevuM thayuM. vinAya% no rayAmAsa vAnara - badhI kaLA ThalavIne gaNapatinI mUrti ghaDanAre Akhare vAMdarAnI racanA karI dIdhI. bolo, have bacAvamAM kAMI kahevuM che ? uttarapakSa - tame avakAza Apo to kahIe ne ? juo, bArasAkhane pUtaLIonI pUjA karI e vAta sAcI paNa jevI jinapratimA pAse karI evI ja vidhi ahIM nathI karI. tame madhyastha thaIne A ja sUrapAThanuM nirIkSaNa karo. jinapratimAnA darzana thatAnI sAthe praNAma kare che, zakastava bole che, 108 iMdothI stotrapATha kare che AvA to keTalAMya taphAvato spaSTapaNe sUtramAM ja upalabdha thAya che. vaLI dharmavyavasAya paNa tyAM samyaktAnugata ja saMbhave che. tethI ja navA utapanna thayelA sUryAbha deva jyAre prazna kare che ke mAruM pUrve jANavuM. pUrvapakSa - basa... bhAvatuM ne phAvatuM upADI lIdhuM. pharI e ja rAjapanIya Agama kholo ane juo, AgaLa zuM lakhyuM che ? e ja sUryAbhadeva jinapratimAnI jema bArasAkha ne pUtaLIonI paNa pUjA kare che. joI lIdho e pATha ? bolo, A kayo dharma che ? vaLI "dhArmika vyavasAya kare che" e pAThanI TIkAmAM sAmAnyathI eTalI ja vyAkhyA karI che ke dhArmika-dharmAnugata vyavasAya kare che = karavAne Icche che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devadharmaparIkSA - - 31 jinasambandhyarcanaM ceti dvayameva tathottaritamityubhayatra vaidhIyaM pravRttiranyatra tu rAgaprAptA yathA bharatezasya bhagavajjJAnotpattau cakrotpattI ceti na kazciddoSaH / ayaM cAtra pAThaH - "tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa paMcavihAe pajjattie pajjattabhAvaM gayassa samANassa ime - devadharmopaniSad kalyANakara zuM che ? ane mAruM pathyAta kalyANakara zuM che ? tyAre sAmAnika devo tenA uttara tarIke be ja vastu kahe che - (1) jinapratimAnuM arcana (2) jinasaMbaMdhI (asthi) nuM arcana. mATe A bemAM sUryAbha deve je pravRtti karI te "vidhi" samajIne karelI pravRtti hatI. A ja mAruM kalyANa karanArI - mArA abhivAMchita - ISTanA sAdhanabhUta evI kriyA che, ema samajIne karelI pravRtti hatI. enAthI bIje bArasAkha ne pUtaLIonI pUjArUpa je pravRtti karI e to rAgathI karelI hatI. jemake bharata cakravartIe bhagavAnanA kevaLajJAnanI utpatti samaye je mahotsavAdi karyuM, e "vidhi"thI pravRta thaIne karyuM ane cakraratnanI utpatti samaye je mahotsava, pUjA vagere karyuM e rAgathI karyuM hatuM. ghArmika evA paNa chadmastha saMsArI jIvamAM A baMne pravRtti saMbhave ja che. Aje paNa AvI pravRtti dRSTigocara thAya ja che. Ama chatAM teo dhArmika nathI, evuM nathI kahevAtuM. mATe sUryAbha deve bArasAkha AdinI pUjA karI, temAM amArI mAnyatAne koI aDacaNa AvatI nathI. ahIM e pATha paNa ApIe chIe. pachI te sUryAbhadeva paMcavidha paryAtithI paryAptabhAvane pAme che. (ahIM bhASA ane mana paryAtine eka sAthe gaNI che tethI cha ne badale pAMca paryAti kahI che. temAM kevalidaSTa koI kAraNa hovuM joIe.) te samaye sUryAbhadevane A AvA svarUpano abhyathita, cittita, prArthita ane manogata - haju vayana 1. - vinasavacca0 | 32 - devadharmaparIkSA etAruve abbhatthie ciMtie patthie maNogae saMkappe samupajjitthA "kiM me pubbiM karaNijjaM kiM me pacchA karaNijjaM kiM me puvviM seyaM kiM me pacchA seyaM kiM me pubbiM pacchAvi hiyAe suhAe khamAe nisseyasAe ANugAmiyattAe bhavissai ? tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa sAmANiyaparisovavannagA devA sUriyAbhassa imametArUvamabbhatthiyaM jAva samuppannaM samabhijANittA jeNeva sU0 te0 sUriyAbhaM devaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAveMti 2 evaM vayAsI evaM khalu devANuppiyANaM sUriyAbhe vimANe siddhAyataNaMsi jiNapaDimANaM jiNussehappamANamittANaM aTThasayaM sannikhittaM ciTThati sabhAe NaM - devadharmopaniSaddvArA pragaTa nahIM karela evo saMkalpa utpanna thayo. te A pramANe - mAre pUrve karavA yogya zuM che ? mAre pachI karavA yogya zuM che ? pUrve mAruM kalyANakara zuM che ? pachI mAruM kalyANakara zuM che ? evuM zuM che ke je mane pahelA paNa ane pachI paNa hita mATe, sukha mATe, saMgatapaNA mATe, nizcita kalyANa mATe ane paraMparAe zubha anubaMdhavALA sukha mATe thaze ? te samaye sUryAbha devanI sAmAnika parSadAmAM utpanna thanArA devo sUryAbha devanA A abhyathita cAvatuM samutpanna saMkalpane jANIne jyAM sUryAbha deva che tyAM AvIne sUryAla devane baMne hAtha joDIne mAthe aMjali karIne jaya ane vijaya zabdo vaDe vadhAmaNA kare che. vadhAmaNA karIne A pramANe kahe che - "devAnupriya evA ApanA sUryAbha nAmanA vimAnamAM siddhAyatanamAM jinezvara bhagavaMtonI UMcAInI pramANanI 108 jinapratimAo pratiSThita che tathA sudharmA sabhAmAM mANavaka caitya staMbhamAM vajamaya goLa vRtta samurzakomAM ghaNA jina Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devadharmaparIkSA - - 33 suhammAe mANavae ceie khaMbhe vairAmaesu golavaTTasamuggaesu bahuIo jiNasakahAo sannikkhittAo ciTThati tAo NaM devANuppiyANaM annesi bahUNaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya accaNijjAo jAva pajjuvAsaNijjAo taM jahA eyaM NaM devANuppiyANaM puviM karaNijjaM eyaM NaM devANuppiyANaM pacchA karaNijjaM taM eyaM NaM devANuppiyANaM pubbiM seyaM taM evaM NaM devANuppiyANaM pacchA seyaM taM eyaM NaM devANuppiyANaM puTviM pacchAvi hiyAe suhAe khamAe nisseyasAe ANugAmiyattAe bhavissai" iti / / 17 / / nanvatra pUrvapazcAcchabdAbhyAM tadbhavIyakAlatrayavyApizreyohetutAyA eva pratipAdanAtsUryAbhAdInAM jinapratimArcanamapi nAmuSmikaphalaheturiti - devadharmopaniSadasthio samyakarUpe rAkhelA che. te devAnupriya evA Apane tathA anya ghaNA vaimAnika devo ane devIone arcanIya yAvat paryapAsanIya che. A devAnupriyane pUrve karavA yogya che, A pachI karavA yogya che. A devAnupriyane pUrve kalyANakara che, A devAnupriyane pachI kalyANakara che. A devAnupriyane pUrve, pachI paNa hita, sukha, saMgatapaNuM, nizcita kalyANa ane anubaMdha sukha mATe thaze. pUrvapakSa - bhUri bhUri anumodanA. tame eTalA badhA bhadrika cho ke tamArI pola tame pote ja kholI do cho. A ja pAThamAM pUrva ane pazcAt A zabdothI te ja bhavanA traNe kALamAM vyApta evI kalyANanI hetatAnuM pratipAdana karyuM che. arthAt sUryAbha deva ema vicAre che ke mane A bhavamAM pUrve - pachI ane vartamAna ema traNe kALamAM zuM hitakara che ? ane te bhavanA kALajhayamAM hita thAya te hetuthI ja jinapratimAnI pUjA kare che. mATe sUryAbhadeva, vijayadeva vagere dvArA karAyelI jinapratimApUjA paNa paralokamAM kalyANakara evA - devadharmaparIkSA - mokSArthinA viratimatA naitadAlambanaM vidheyamiti cenna pazcAcchabdena tadbhavIyAnAgatakAlasyaivAkSepa ityatra mAnAbhAvAt-"ammatAya ! mae bhogA bhuttA visaphalovamA / pacchA kaDuyavivAgA aNubaMdhaduhAvahA / / 1 / / " iti mRgAputrIyAdhyayane pazcAcchabdenAmuSmikAnAgatakAlasya spaSTamevAbhidhAnAt / kiM ca "kiM me pubbiM karaNijjaM kiM me pacchA karaNijjaM" ityanena tadbhave kAlatraye tasyAvazyakartavyatvameva jijJAsitaM sUryAbhAdibhiH / tacca nizcitya dvayamabhihitaM nizcitAptabhAvaiH sAmAnikairiti kathaM na tasyAmuSmikaphalatA pradezine - devadharmopaniSadphaLanuM kAraNa banatI nathI. mATe je mokSArthI ane viratighara che temaNe devoe karelI pUjAnuM AlaMbana na levuM joIe. uttarapakSa - nA, tevuM nathI kAraNa ke pazcAt zabdathI te bhavanA bhaviSyakALano ja AkSepa thAya che e vAtamAM koI pramANa nathI. pUrvapakSa - ThIka che, paNa tamane managamato artha karavAmAM zuM pramANa che, e to kaho ? uttarapakSa - sAMbhaLo, uttarAdhyayanasUtranuM 19muM adhyayana che mRgAputrIya. temAM mRgAputra kahe che ke - he mAtA pitA ! meM viSaphaLa jevA bhogone bhogavyA. je pazcAt (pachI) kaDavuM phaLa ApanArA thayA ane mane anavacchinna duHkha ApanArA thayAM." A rIte ahIM pazcAtu - zabdathI pAralaukika bhaviSyakALane spaSTapaNe ja kahyo che. vaLI mAre pUrve karavA yogya zuM che ? ane pachI karavA yogya zuM che ? enAthI to sUryAbha deve te ja jANavAnI IcchA karI che ke te ja bhavamAM traNe kALamAM tenuM Avazyaka kartavya zuM che ? ane jemanA AptapaNAno nizcaya thayo che (sAmAnikadevo samyagdaSTi che ane 1. -T-gha - ofzana | Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -devadharmaparIkSA - 35 kezyAjJaptapUrvapazcAdramaNIyatAyA iveti vicAraNIyam / bhavAnta - devadharmopaniSadtethI teo uga prarUpaNA na kare. evuM mahopAdhyAyajIe pratimAzatakamAM siddha karyuM che.) tevA sAmAnikoe nizcaya karIne be ja vastu Avazyaka kartavya tarIke kahI che, to pachI te paralokamAM phaLa ApanArI kema na thAya ? Azaya e che ke sUryAbha deve traNe kALamAM yAvat potAnA bhavanA cheDe paNa je karaNIya hoya tenI jijJAsA karI hatI ane e karaNIyanI kuLa tarIke pazcAt kalyANanI IcchA karI hatI. jIvananA cheDe je anuSThAnathI bhaviSyanA kalyANanI kAmanA karAya, e to paralokamAM kalyANaprApti karavA mATe ja che ema ja samajavuM joIe. jemake sUryAbha devano jIva pUrvabhavamAM pradezI rAjA hato tyAre tene kezIsvAmie ema kahyuM hatuM ke "he pradezI ! tuM pUrve ramaNIya thaIne pachI aramaNIya nahIM thato." arthAt te pUrve anyone dAna Apato hato, have jo jaina dharmanA svIkAra pachI dAna nahIM Ape to amane aMtarAyano doSa lAgaze ane jinadharmanI apabhrAjanA thavAno paNa prasaMga Avaze mATe evuM tuM nahIM karato. ahIM kezIsvAmie pradezI rAjAne pUrva-paccAt baMnemAM ramaNIya banI rahevAno je nirdeza karyo tenA pAlanathI pradezI rAjA Amakhika phaLa paNa meLavavAno ja che - ubhaya lokamAM tenuM phaLa bhogavavAno che. tema pUrve zuM karaNIya ? ane pachI zuM karaNIya ? evA sUryAbhadevanA praznamAM paNa samajavuM joIe. tethI traNa kALamAM yAvat bhavanA aMte paNa evuM zuM karaNIya che ke je bhaviSyamAM kalyANakAraka thAya ? evo prazna sUryAbha devane thayo. ane Apta evA sAmAnika devoe teno ja javAba Apyo che, mATe jinapratimApUjanAdinuM -devadharmaparIkSA rArjitazubhakarmabhogarUpocitapravRttimAtreNa taccaritArthamAtroktAvanyatIrthikamatapravezaH / evaM hi tapaHsaMyamAdikaSTamapi bhavAntarArjitakarmabhogasAdhanamAtramiti vadan bauddhadurdurUDha eva / vijaye - devadharmopaniSad Amukhika phaLa siddha thAya che. pUrvapakSa - juo, ame tamane bIjI rIte saMgati karI ApIe. ahIM kalyANahetutA paralokasaMbaMdhI nahIM samajavAnI. A to sUryAbha devane pUrvabhavamAM upArjita zubha karmanA bhogarUpa ucita pravRttirUpa karaNIya zuM che ? evo ja prazna thayo hato. arthAt - have huM evuM zuM karuM ke jenAthI huM mArA pUrvakRta puNyano bhogavaTo karI zakuM ? A ja prazna sUryAbha devane thayo hato. have e karaNIyane laIne tamAre paraloka sudhInI lAMbI lAMbI kalpanAo karavAnI koI jarUra nathI. e saMkala AdinI kathA ATalAmAM ja samApta thaI jAya che. uttarapakSa - jo AvuM kahezo to tamAro abhyatIrthikonA matamAM praveza thaI jaze. kAraNake amuka anya tIrthiko evuM mAne che ke je ArAdhanA karo e paNa pUrvakRta tathAvidha karmanA udayarUpa ja che. e karma e ja rIte bhogavAI zake tevuM hatuM. ane e rIte ja bhogavAI jAya che. ArAdhanAnuM kazuM phaLa maLatuM nathI. hA, e karma bhogavAI gayuM eTaluM phaLa mAnI zakAya, bAkI paralokamAM tenAthI sukha maLe che, tevI vAto kAlpanika ja che. bolo, javuM che tamAre emanA matamAM ? are, A rIte to je ema kahe che ke tapa- saMyama vagere kaSTa paNa bhavAMtarAjita karmane bhogavavAnuM sAdhana ja che. pUrve koIe azAtA vedanIya karmane bAMdhyuM, ane e ene upavAsa dvArA bhogavAI gayuM. e sivAya tapa-saMyamanuM kAMI phaLa nahIM. A koI sAdhanA nathI, balka karmodaya ja che - e Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devadharmaparIkSA - - 37 nAmuSmikazubhAvahAdRSTArjanena samAdhAnaM tUbhayatra tulyam / aihikavidhvaMsahetumaGgalamAtratayA mokSahetutAnirAkaraNaM codyamapyubhayatra - devadharmopaniSad bauddhane paNa koI pratyuttara nahIM ApI zakAya. kAraNake tamArI saMgatio emanA matane saMkaLAyelI che. bolo, maMjUra che ne ? pUrvapakSa - are.... tame to tUTI ja paDo cho. juo tapa-saMyama vagerarUpI kaSTa veThe e azAtAno udaya kharo, paNa e kaSTa = sudhAvedanIya vagere parISaho para vijaya meLavavA dvArA paralokamAM kalyANa karanArA evA karmanuM upArjana paNa thAya che, evuM ame mAnIe chIe. tethI tapa vagere mAtra karmodayarUpa nathI, eka ArAdhanA paNa che jenAthI puNyakarmanuM upArjana thAya che. uttarapakSa - zAbAza, A samAghAna to tamArA ane amArA baMne pakSe tulya ja che. sUryAbha, vijaya vagere devone jinapUjAnA saMyogo maLyA che temanA bhavAMtaramAM karelA zubhAnubaMdhI puNyakarmano udaya che ane uchaLatA bhAvothI karelI jinabhakti temane ucca kakSAnuM puNya paNa baMdhAvI de che. tethI temaNe karelI jinapUjA paralokamAM kalyANa karanArI thAya che, ema mAnyA vinA chUTako ja nathI. pUrvapakSa - juo, ApaNe maMgala karIe chIe enuM phaLa zuM hoya che ? abhyAsa karatAM vighna na Ave e ja ne ? tethI maMgalanuM phaLa aihika vinano vidhvaMsa thAya e ja hoya che. e rIte sUryAbha deva vageree karelI jinapUjA e mAtra aihika vighnonA vidhvaMsano hetu evuM maMgala ja hatuM. mATe ene mokSanuM kAraNa na kahI zakAya. ane tethI ene dharmanI kakSAmAM paNa na mUkI zakAya. utarapakSa - sarasa, have tamArA A ja vyAkhyAnamAM "sUryAbha deva vageree karelI jinapUjA" AnA sthAne "tapa-saMyama" mUkI do. ane 38 - - devadharmaparIkSA - suvacaM samasamAdhAnaM ca "dhammo maMgalamukkiTTha"mityAdinA tapaHsaMyamAdI maGgalarUpatAyAH spaSTamevoktatvAt / / 18 / / etena sthitirUpameva jinapratimAdyarcanaM devAnAM na tu dharmarUpamiti dharmazrRgAlAdipralapitama -- devadharmopaniSad - pachI pharIthI vyAkhyAna Apo. thaI gayA ThaMDAgAra ? bhalA mANasa ! A rIte to tapa-saMyama paNa maMgalamatra banI jaze ane mokSanA hetu nahIM rahe. ane e to tamane paNa mAnya nathI. pUrvapakSa - are, paNa tapa-saMyama e maMgala che, evuM tame kyAMthI laI AvyAM ? uttarapakSa - dazavaikAlika sUtramAMthI. tenI prathama gAthAmAM ja kahyuM che ke, "ahiMsA-saMyama ane tapa svarUpa dharma utkRSTa maMgaLa che." Ama ahIM tapa-saMyama e maMgaLabhUta che ema spaSTa ja kahyuM che. pUrvapakSa - to pachI tapa-saMyama e maMgaLa hovA sAthe dharma che ane tethI ja mokSanA hetu paNa che, ema ame kahIzuM. uttarapakSa - zAbAza, A ja samAdhAna amAre pakSe paNa samAna ja che. arthAt sUryAbhadeva vageree karelI jinapUjA maMgaLa paNa che, dharma paNa che ane tethI mokSano hetu paNa che. vAstavamAM maMgalathI mAtra vidhvadhvaMsa ja thAya che tevuM nathI. zubha praNidhAna dvArA puNyabaMdha paNa thAya che. mATe tame sUryAbhadevanI jinapUjAne maMgala tarIke pUravAra karo to ya tenAthI Amukhika (pAralaukika) kalyANahetutAne koI bAdha AvI zake tema nathI. pUrvapakSa - mukone A badhI maMgala ne dharmanI mathAmaNa... A devonI eka sthiti - AyAra ja che ke jinapratimA vagerenI pUjA karavI. A anuSThAna e koI dharma nathI. eTale Amukhika kalyANahetutAno koI prazna ja raheto nathI. uttarapakSa - A paNa dharmanA oThA nIce ziyALa jevA luccA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadharmaparIkSA AS pAstam / sthiterapi dharmAdharmarUpatayA vivecane dharmasthitAveva tasyAntarbhAvasya vAcyatvAt / dharme sthitipadaM nAstIti tu mugdhajanadhyAndhyakaraNamAtram, bRhatkalpaSaSThoddezake sAdhudharme'pi sthitipadasya spaSTamabhidhAnAt / "chavvihA kappaTTiI pannattA taMjahA sAmAiyasaMjayakappaTThii 1 cheovaTThAvaNiyakappaTTii 2 NivvisamANakappaTTii 3 NiviTTakAiyakappaTThii 4 jiNakappaTThii 5 therakappaThiThaitti 6 / / 19 / / etena lokasaGgrahArthatAsthitAvapi pratyuktam, devadharmopaniSad 39 jIvono pralApa che. ane e vAta paNa pUrvokta samAdhAnathI ja uDI jAya che. arthAt e anuSThAna kayAM svarUpanuM hatuM eno je hamaNA vicAra karI gayAM, tenA parathI e dharma tarIke ja pUravAra thAya che. tame e anuSThAnane "sthiti" kahevA mAMgo cho ne ? ThIka che, paNa pahelA eka javAba Apo ke e sthiti paNa dharmarUpa che ke adharmarUpa ? have tamAre na chUTake paNa "dharmarUpa sthitimAM ja e aMtarbhAva pAme che" ema kahevuM paDaze. pUrvapakSa - dharmamAM sthiti jevI koI vastu ja hotI nathI. mATe tame sthiti e dharmarUpa che ke adharmarUpa Avo prazna ja na karI zako. uttarapakSa - dharmamAM sthiti jevuM kAMI nathI, e to bhoLA lokone bharamAvavA jevuM ja che. kAraNake bRhatkalpasUtramAM chaTThA uddezAmAM sAdhudharmamAM paNa spaSTapaNe "sthiti"-pada kahyuM che. A rahyo te pATha - cha prakAranI kalpasthiti kahI che. te A pramANe (1) sAmAyikasaMyata kalpasthiti (2) chedopasthApanIya kalpasthiti (3) nirvizamAnakalpasthiti (4) nirviSTakAyikakalpasthiti (5) jinakalpasthiti (6) sthavirakalpasthiti. jo sAdhudharmamAM paNa sthiti hoya, to jinapUjArUpa dharmamAM kema na hoya e tame ja vicArI lo. ro devadharmaparIkSA jJAninAmapi lokasaGgrahasya karmakSapaNArthatayaivAbhiyuktairvyAkhyAtatvAt / tathA ca prAkkRtakarmaphalabhogapakSa evamupatiSThate sa ca prAgeva pratibandhA nirasta iti / / 20 / / etenaiva yatra pratyakSanirdeze pazcAtpUrvazabdAbhyAM phalopadezastatraivaihikamAtraphalakatvam / yatra ca - devadharmopaniSad pUrvapakSa - ThIka che. ame ema kahezuM ke e lokasaMgraha e jenuM prayojana che tevI sthiti che. arthAt loko Avarjita thAya tenA mATeno eka AyAra che. uttarapakSa - ati suMdara, e jo lokasaMgrahanA prayojanavALI sthiti hoya to paNa dharmarUpa ja pUravAra thaze. kAraNake jJAnI puruSo paNa lokasaMgraha kare che ane temAM uddezya karmano kSaya ja hoya che ema vidvAnoe vyAkhyA karI che. pUrvapakSa - are paNa lokasaMgrahArthasthiti karmanA kSaya mATe ja che, eTale pAralaukika phaLa to tenAthI nahIM ja maLe ne ? uttarapakSa - tame pharI pharIne tyAM ja AvI gayAM. tamArI dalIlano e ja artha che ke "lokasaMgrahArthasthiti paNa mAtra pUrvakRta karmono bhogavaTo ja che, tenAthI koI puNyanuM upArjana thatuM nathI." ane A pakSano to ame pUrve ja pratibaMdIthI nirAsa karyo che. arthAt jo ahIM mAtra karyodaya ja mAnazo to tapa-saMyamamAM paNa karmodaya ja mAnavo paDaze ItyAdi pratibaMdI vaDe ame pUrve ja A pakSane uDAvI dIdho che. pUrvapakSa - juo, mULa ApaNo vivAda tyAM ja che ke pUrva ane pazcAt zabdathI zuM levuM ? ahIM ame tamane eka sacoTa rasto ApI daIe chIe. jyAM pratyakSa nirdeza karIne pazcAt ane pUrvazabdathI phaLano upadeza karyo hoya, tyAM e anuSThAnanuM phaLa aihika ja samajavAnuM. ane jyAM paralokavAcI zabdathI nirdeza karyo hoya, te Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devadharmaparIkSA - - 41 paralokavAcizabdena nirdezastatrAmuSmikaphalakatvaM labhyate / yathA skandakoddezake - "AlitteNaM bhaMte loe AlittapalitteNaM bhaMte loe jarAe maraNeNa ya se jahA NAmae kei gAhAvatI agAraMsi jhiyAyamANaMsi je se tattha bhaMDe bhavati appabhAramollagurue taM gahAya AtAe egaMtaM avakkamati esa me NitthArie samANe pacchA puro hiyAe suhAe khamAe NissesAe ANugAmiyattAe bhavissati evAmeva devANuppiyA majjha vi AyA ege bhaMDe iTTe kaMte pie maNuNNe maNAme thijje vesAsie saMmate aNumate bahumate -- devadharmopaniSadanuSThAna Amukhika phaLavALuM che ema levAnuM. jemake zrI bhagavatI sUnamAM kaMika uddezAmAM dIkSArthI evA skandaka parivrAjaka prabhu vIrane kahe che - "he bhagavaMta ! A loka ghaDapaNa ane maraNa rUpI agnithI abhividhithI jvalita che. prakarSathI jvalita che. eka ja samaye abhividhithI ane prakarSathI javalita che. arthAta atyaMta bhaDake baLe che. jema koI gharano mAlika tenuM ghara baLatuM hoya tyAre temAM je aAbhAra ane mahAmUlyavALI mAlamattA hoya, te pote laIne ekAMtamAM jAya che. ane e vakhate tene evo abhiprAya hoya che ke jo ATaluM bacI jAya to e mane pahelA ane pachI hita, sukha, saMgatapaNA, nizcita kalyANa, ane paraMparAe sukha mATe thaze. e ja rIte he devAnupriya ! mAro paNa AtmA eka kiMmati mAlamattA jevo che. ISTa, premapAtra, priya, suMdara, manorama, dhairyayukta, vizvAsane karanAro, saMmata, anumata, ane bahumata che. (ahIM saMmata hovAnuM kAraNa e che ke zarIre karelA kAryo saMmata che. 1. kha - samANe puro / ka-ga-gha - pacchA puro / upalabhyamAnabhagavatyAm - paccha purA | 2, 3 - priyA ne . - devadharmaparIkSA - bhaMDakaraMDagasamANe mA NaM sIyaM mA NaM uNhaM mA NaM khuhA mA NaM pivAsA mA NaM corA mA NaM vAlA mA NaM daMsA mA NaM masayA mA NaM vAtiyapettiyasaNNivAtiya vivihA rogAtaMkA parissahovasaggA phusaMtuttikaTu esa me NitthArie samANe paralogassa hitAe khamAe NissesAe ANugAmiyattAe bhavissatI" tyatra gRhapaterbhADaM gRhItvApakramaNasyaihikamAtraphalakatvam, skandakasya ca svAtmanistAraNasyAmuSmikaphalakatvaM prasiddham / evaM ca jinapratimArcanAdi sUryAbhAdInAmahikamAtraphalakamevetyapi nirastam, anyatra dRSTajanmamAtra - devadharmopaniSad anumata che kAraNake, pote potAnuM apriya kare tenI pachI paNa potAnI jAta priya che. ane bahumata che, kAraNake bahuvAra abhimata che athavA to anya ghaNA karatAM potAnI jAta priya che.). Ama mArI jAta mAre mana mahAmUlyavAna ratnonA dAbaDA jevI che. meM Aja sudhI A zarIranuM ema vicArIne pAlana karyuM che ke tene zIta, uNa, kSudhA, pipAsA, coro, sarpo, mAMkaDa vagere karaDanArA jaMtuo, maccharo, vAta-pitta-sannipAtajanita vividha rogo, sadha maraNa upajAvanAra vyAdhio tathA parISaha-upasargono sparza na thAya. arthAt ThaMDI-garamI vagerethI tene bAdhA na thAya evI rIte meM tenuM pAlana karyuM che. evo mAro AtmA - mArI jAta vistAra pAme to paralokamAM hita mATe, saMgatapaNA mATe, nizcita kalyANa mATe ane zubhAnubaMdhI mATe thaze, ahIM je gharano mAlika mAlamattA laIne ekAMtamAM jato rahe che tenuM phaLa aihika ja che. ane kadanka potAnA AtmAno vistAra kare che, te Amika phaLa Ape che evuM prasiddha che. A rIte sUryAbha vagere devo jinapratimAnI pUjA vagere kare che, tenuM phaLa paNa aihika ja che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 - - vevagharmaparIkSA - -- 43 vedanIyakarmaNo'dRSTajanakasya pretyaphalajanakatvasyArthasiddhatvAt / anyathA bhagavadvandanAdikamapi devAnAM pretya hitAvahaM na syAttasya ca tathAtvaM kaNThata evoktaM sUtre / tathA ca rAjapraznIye sUryAbhokti:-"taM mahAphalaM khalu tahArUvANaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM NAmagoyassavi savaNayAe kimaMga puNa abhigamaNavaMdaNanamaMsaNapaDipucchaNapajjuvAsaNayAe - devadharmopaniSad uttarapakSa - pratyakSa bhavamAM - A lokamAM ja je karmo bhogavavAnA che, tene bAda karI daIe, to je paNa anuSThAna karmanuM upArjana karAve che, e paralokamAM phaLa ApanAruM thAya che evuM arthApatithI siddha che. arthAt je anuSThAnathI karmabaMdha thayo = puNya ke pApanuM upArjana thayuM, tenAthI je karmoe A bhavamAM phaLa na ApyuM, te karmo paralokamAM phaLa ApanArA bane che e sahaja rIte samajAI jAya tevI vAta che. jo AvuM na mAno ane devonI koI paNa ArAdhanA paralokamAM zubha phaLa ApanArI thatI ja nathI, Avo kadAgraha rAkho to devo bhagavAnane vaMdana vagere kare che, e paNa paralokamAM hitakara nahIM thAya. pUrvapakSa - bhale ne na thAya, zuM vAMdho che ? uttarapakSa - AgamabAdha thAya che, e ja vAMdho che. kAraNa ke devo bhagavAnane vaMdana vagere kare, te paralokamAM hitakara thAya che evuM to AgamamAM cokakhuM ja kahyuM che. rAjAzmIyasUtramAM sUryAbha devanuM vacana che - "tathAvidha arihaMta bhagavaMtonuM nAmagoba sAMbhaLavuM e paNa mahAphaLane ApanAruM thAya che. to pachI temane abhimukhagamanavaMdana-namaskAra-pratipRcchA ane paryupAsanA karavAnuM to kevuM phaLa 1 ka-ga-dha - janakatvasyArthasiddhatvAt / - devadarbhaparIkSA egassavi Ayariyassa dhammiyassa suvayaNassa savaNayAe kimaMga puNa viulassa aTThassa gahaNayAe taM gacchAmi NaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmi NamaMsAmi sakkAremi sammANemi kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsAmi evaM me peccA hitAe suhAe khamAe nissesAe ANugAmiyattAe bhavissaitti" / / 21 / / nanu vandanapUjanAdiphalasthale devAnAM pAThavaisadRzyadarzanAdevAsmAkaM bhrama - devadharmopaniSad - maLe ? temanI pAse eka paNa pavitra vacananuM zravaNa karavAthI kevuM phaLa maLe ! ane temanI pAse vipula arthanuM grahaNa karavAthI kevuM phaLa maLe ! tethI huM jAuM chuM, zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana karuM chuM, namaskAra karuM chuM, temano satkAra karuM chuM, temanuM sanmAna karuM chuM ane sAkSAt kalyANa-maMgala-devata-caityasvarUpa evA temanI paryupAsanA karuM chuM. A mane paralokamAM hita mATe, sukha mATe, saMgatapaNA mATe, nizcita kalyANa mATe ane zubhAnubaMdha mATe thaze." ahIM mULa sUtramAM ja devo bhagavAnane vaMdana kare e paralokamAM hita vagere karanAruM thAya che, ema kahyuM che. tame arthApatithI samajavA samartha na ho, to AvA sAkSAt vayanathI to samajI zako ne ? pUrvapakSa - are ame kAMI maMdabuddhi nathI ke na samajI zakIe. A to devonA saMbaMdhI be sthaLe jai judA pAThonA darzana thAya che. eTale ame hajI bhramamAM chIe. tamArI vAtano hajI nizcaya thato nathI. juo, pUrve jinapratimA ane jina-asthinI pUjAnA phaLanuM sUtra AvyuM temAM "paitrA" na mukyuM. ane have bhagavAnane vaMdana vagerenuM kuLa kahenAruM sUtra AvyuM temAM "udhyA" maLyuM. eTale enA parathI evuM samajavuM joIe ne, ke jinapratimAdinI pUjA vagere devone 1 --S - pATavisaku | Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 - devadharmaparIkSA - - 45 iti cenna vandanAdhikAre paryupAsanAvandanapUjAyA api grahaNAt ko hyekAdhikArikRtasya vihitakarmaNaH phale vizeSaH / adharmiNAM hi devAnAmadharmitve'bhyupagamyamAne dvayamapi teSAM viparItaphalaM vAcyaM dhArmikamUrdhanyaisteSAM dharmitvamabhyupagacchadbhizca tulyajAtIyazubhaphala - devadharmopaniSad paralokamAM phaLa ApanArI nathI thatI ane bhagavAnane kareluM vaMdana devone paralokamAM phaLa ApanArI thAya che. bolo, barAbara ne ? uttarapakSa - zuM dhULa barAbara ? bhalA mANasa ! A je bhagavAnane vaMdana karavAnA adhikAravALuM sUtra che, temAM paryApAsanA, vaMdana ane pUjAnuM paNa grahaNa karyuM che. Ama baMne anuSThAno vacce koI vizeSa taphAvata nathI. jarA zAMtithI vicAro, baMne anuSThAnonA kartA - adhikArI eka ja che. baMne anuSThAno zAmavihita che, to pachI baMnenA phaLamAM ATalo taphAvata zI rIte hoI zake ? eka anuSThAna mAtra aihika phaLa Ape ane bIjuM pAralaukika phaLa Ape. eka dharma na kahevAya ane bIjuM dharma kahevAya, Avo bheda kema pADI zakAya ? tame to dhArmika ziromaNi cho ne ? ane tame devone adharmI mAno cho, to pachI devo jinapratimAnI pUjA kare ke sAkSAt bhagavAnane vaMdana kare e baMne anuSThAnonuM temane viparIta phaLaazubha phaLa ja maLe che, evuM ja tamAre kahevuM paDe, ane jo tame eka sthaLe paNa devone pAralaukika zubha phaLa maLe che ema svIkAratA ho, to pachI devone dharmI ja mAnavA paDaze ane tethI bIjA sthaLe (jinapratimA vagerenI pUjAnA sthaLe) paNa bhagavAnane vaMdana karavAthI je phaLa maLe che tevuM ja = tulyajAtIya zubha phaLa mAnavuM paDaze. (athavA to jeo devone adharmI mAne che, temaNe baMne anuSThAnonuM azubha phaLa ja mAnavuM paDaze ane jeo devone dharmI - devadharmaparIkSA - miti / na ca vandanAdhikAre "peccA hiyAe" ityeva sArvatrika: pATho bhagavatyaupapAtikAdau - "eyaNNe iha bhave vA parabhave vA ANugAmiyattAe bhavissaitti" pAThasyApi darzanAt / tasmAcchabdacchalanaM jAlmAnAmeva paNDitAstvarthatAtparyaMkarasikA iti pratyeyam / / 22 / / atha svarUpato niravadyaM bhagavadvandanaM devAnAM paralokahitam / ata - devadharmopaniSadmAne che, temaNe baMne anuSThAnonuM zubha phaLa ja mAnavuM paDaze.) vaLI evuM paNa nathI ke jyAM jyAM vaMdanano adhikAra che tyAM badhe vaidhyA diyA" (paralokamAM sukha mATe) evo ja pATha che. tame pATha vaisadazya jovAthI - judA jugha pATha jovAthI bhramamAM paDyA cho, to tame sadA bhramamAM ja rahezo. kAraNake A to tame pUjAnA ane vaMdananA adhikAromAM judA judA pATha dekhAya che, evuM kaho cho. paNa mAtra vaMdanano ja adhikAra hoya evA paNa judA judA sUtromAM sarvatra eka pATha nathI tevuM batAvI daIe chIe. juo, zrI bhagavatI sUtra, zrI aupapAtika sUtra vageremAM evo pATha paNa dekhAya che ke - A ApaNane AlokamAM tathA paralokamAM zubha paraMparA mATe thaze. mATe jeo mAtra zabda pakaDIne bIjAne chetare che (athavA AtmavaMcanA kare che.) teo mUrkha ja che. (athavA to zabda vaDe tame mUrkha lokone ja chetarI zako.) paMDito to mAtra arthatAtparyamAM ja rasa dharAvatA hoya che, e samajavuM joIe. pUrvapakSa - mUrkha ame chIe ke tame ? pUjA ane vaMdana A baMnene tame vihita kahIne eka kakSAmAM mukavA mAMgo cho. paNa e baMne vacce ghaNo pharaka che. sAkSAt bhagavAnane vaMdana karavA e svarUpathI niravagha anuSThAna che. mATe e devone paralokamAM hita karanAruM 9. 4 - gve mA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 - - vadharmaparI - - 47 eva sUryAbhAbhiyogikadevAnAM vandanAdipratijJA bhagavatAnumatA / tathA ca sUtram-amhe NaM bhaMte sUriyAbhassa devassa AbhiyogiyA devANuppiyaM baMdAmo NamaMsAmo sakkAremo sammANemo kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsAmo devAti samaNe bhagavaM mahAvIre deve evaM vayAsI porANameyaM devA jIyameyaM devA kiccameyaM devA karaNijjameyaM devA AInnameyaM devA jaM NaM bhavaNavaivANamaMtarajoisiyavemANiyA devA arihaMte bhagavaMte vaMdati NamasaMti vaMdittA namaMsittA sAiM sAI devadharmopaniSad che. mATe bhagavAnane vaMdana karavAnA adhikAramAM "vyA" - zabda mukyo che. ane mATe ja to jyAre sUryAbha devanA abhiyogika devo bhagavAnane ema kahe che ke "ame tamane vaMdana karIe chIe..." vagere tyAre bhagavAne temane anumati ApI hatI. te sUtra A pramANe che - "he bhagavaMta ! ame sUryAbha devanA Abhiyogika devo devAnupriya evA Apane vaMdana karIe chIe, namaskAra karIe chIe, Apano satkAra karIe chIe, ApanuM sanmAna karIe chIe, Apane sAkSAt kalyANa, maMgala, daivata ane caitya samajIne ApanI paryapAsanA karIe chIe." te samaye devo vagerethI parikarita evA zramaNa bhagavAna mahAvIre devone A pramANe kahyuM - "A vaMdana vagere paurANa che - pahelAnA devoe paNa pahelAnA tIrthakarone A rIte vaMdana vagere karyuM hatuM. A eka AcAra che. A kartavya che. A karavA yogya che. he devo ! A anyo vaDe AjIrNa - AcaraNa karAyeluM che. ke je bhavanapati, vANamaMtara, jyotiSa, ane vaimAnikanA devo arihaMta bhagavaMtone vaMdana kare che, namaskAra kare che, ane vaMdana-namaskAra karIne potapotAnA nAma-gotra kahe che, te paurANa che, yAvat AnI devone anujJA - TvadharmaparIkSA - NAmagoyAi sAdhiMti taM porANameyaM devA jAva abbhaNunnAyaM devANa" iti sUryAbhavandanAdipratijJAyAmapyayameva pAThaH / pUjAdikaM tu svarUpataH sAvadhamiti na taddevAnAM paralokahitavidhyAgataM kintu rAgaprAptameva / tathA ca sUryAbheNa svasya bhavasiddhikatvAdiprazne kRte taduttare vAcAvadhRte jAtaharSeNa trikRtvo'pi nATakAnujJAyA vacane bhagavatA tUSNImeva sthitam / tathA ca sUtram - "ahannaM bhaMte sUriyAbhe bhavasiddhie abhavasiddhie sammadiTThI miSThAdiTThI parittasaMsAre aNaMtasaMsAre sulabhabohie dullabhabohie ArAhae virAhae carime acarime - devadharmopaniSad apAyelI che." A rIte sUryAbha deva pote paNa "vaMdana karuM chuM" ItyAdi kahe che tyAre paNa prabhu A ja prativacana kahe che - e adhikAramAM paNa A ja pATha che. Ama bhagavAne vaMdana vagerenI anujJA ApI hatI. jyAre pUjA vagere to svarUpathI sAvadha che, mATe devoe te paralokamAM hita karanArI vidhi samajIne na karyuM hatuM, paNa rAgathI ja karyuM hatuM. mATe ja jyAre sUryAbha deve potAnA bhavyapaNA vagere mATe pRcchA karI ane prabhunA vacanathI teno uttara meLavI harSita thaIne traNa vAra (prabhubhakti mATe) nATakanI anujJA mAMgI, paNa bhagavAna dareka vakhate mauna ja rahyA. A rahyuM te sUtra - "he bhagavaMta ! huM sUryAbha deva bhavya chuM ke abhavya chuM ? samyagdaSTi chuM ke mithyASTi chuM ? parita saMsArI chuM ke anaMta saMsArI chuM ? sulabhabodhi chuM ke durlabhabodhi chuM ? ArAdhaka chuM ke virAdhaka chuM ? carama chuM (have mAro chello eka ja bhava bAkI che ?) ke acarama chuM ?" tyAre sUryA vagere devothI parikarita evA zramaNa bhagavAna Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -devadharmaparIkSA 49 sUriyAbhAti samaNaM bhagavaM mahAvIre sUriyAbhaM devaM evaM bayAsI sUriyAbhA tumaNNaM bhavasiddhie no abhavasiddhie jAva carime No acarime tae NaM sUriyAbhe deve samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vutte samANe haTTatuTThacittamANadie paramasomaNase samaNaM bhagavaM mahAvIra vaMdati namaMsati 2 evaM vayAsI tubbhe NaM bhaMte jAva savvaM jANaha savvaM pAsaha savvaM kAlaM jANaha savve bhAve pAsaha jANaMti NaM devANuppiyA mama pubbiM vA pacchA vA mameyArUvaM divvaM deviDhiM divvaM devajuI divvaM devANubhAgaM laddhaM pattaM abhisamaNNAgayaM taM icchAmi NaM devANuppiyANaM bhattipuvvagaM goyamAdiyANaM samaNANaM niggaMthANaM divvaM deviDDhei divvaM devajuI divvaM devANubhAgaM divyaM battIsatibaddhaM naTTavihaM uvadaMsittae tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre - devadharmopaniSadmahAvIre sUryAbha devane A pramANe kahyuM, "he sUryAbha ! tuM bhavya che, abhavya nathI. yAvat carama che, acarama nathI." tyAre sUryAbha deva zramaNa bhagavAna mahAvIra vaDe Ama kahevAya chate haSTa-tuSTa yitavALA thayA, AnaMdita thayA, parama prasanna manavALA thayA, teo zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana kare che, namaskAra kare che ane vaMdananamaskAra karIne A pramANe kahe che - "he bhagavaMta ! Apa badhuM jANo cho, badhuM juo cho. sarva kALane jANo cho, sarva bhAvone juo cho. devAnupriya evA Apa have huM je nATyavidhi darzAvavA mAMgu chuM, tenI pUrva rahelA bhAvone paNa jANo cho ane tenI pachI rahelA bhAvone paNa jANo cho. mArI AvA prakAranI divya devaddhi, divya devahuti, divya devAbhAva je meM meLavyA che, atyAre paNa mArI pAse ja che, mAre AdhIna ja che. to devAnupriya evA Apane ane gautamAdi zramaNa nigraMthone huM bhaktipUrvaka divya devaddhi, divya devadhati, divya devAbhAva, 5o - vevagharmaparIkSA - sUriyAbheNaM deveNaM evaM vutte samANe sUriyAbhassa devassa eyama8 no ADhAti No pariyANAti tusiNIe saMciTThati tae NaM se sUriyAbhe deve samaNaM bhagavaM mahAvIraM doccaMpi taccaMpi evaM bayAsI tubbhe NaM bhaMte savvaM jANaha jAva uvadaMsittaetti kaTu samaNaM bhagavaM mahAvIra tikhutto AyAhINaM payAhINaM vaMdai" ityAdi iti cenmaivam bhavasiddhikatvAdinA nizcitayogyabhAve sUryAbhe nATakarUpadravyapUjAnujJAM yAcamAne bhagavato'niSedhasyaivAnumatirUpatvAt "aniSiddhamanumatamiti" - devadharmopaniSad -- divya batrIsa prakAranI nATyavidhi dekhADavA IcchuM chuM." tyAre sUryAbha deva vaDe AvuM kahevAyelA evA zramaNa bhagavAna mahAvIra sUryAla devanI A vAtano Adara karatAM nathI, A vAtanI anujJA ApatA nathI, mauna rahe che. tyAre te sUryAbha deva zramaNa bhagavAna mahAvIrane bIjIvAra - trIjIvAra paNa ema kahe che ke - "he bhagavaMta ! tame sarva jANo cho yAvat batrIsa prakAranI nATyavidhi dekhADavA IcchuM chuM." ema kahIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vAra pradakSiNA kare che. vaMdana kare che vagere... mATe pUjA vagere vihita nathI mATe prabhue tenI anujJA na ApI ane tethI ja te paralokamAM sukha ApanAra paNa nathI, mATe te dharma paNa nathI AvuM siddha thAya che. uttarapakSa - tame popaTanI jema mAtra sUtrapATha karI gayAM. paNa teno artha samajyAM nathI. prabhu mauna rahyA enuM zuM rahasya che, e pahelA samajo. bhagavAne joyuM hatuM ke sUryAbha deva bhavyAtmA che. tethI tenI yogyatAno nizcaya thayo hato. ane e jyAre nATakarUpa dravyapUjAnI anujJA mAMge che tyAre bhagavAna teno niSedha nathI karatAM, e ja bhagavAnanI anumatirUpa che. kAraNa ke evo jAya che ke jeno niSedha na karAyo hoya e anumata che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pura - devadharmaparIkSA - - pa1 nyAyAt / kathamanyathA dharmahetumupasthite prathamaM sarvaviratimanupadizya dezaviratyupadeze "gAhAvaicoragAhaNavimokkhaNaTThayAe" ityAdisiddhAntasiddhanyAyena kramollaGghanakAriNaH sthAvarahiMsAnumatirapratiSedhAnumatireva - devadharmopaniSadrajo AvuM na hoya to zAstramAM jaNAvelo eka prasiddha padArtha ghaTI na zake. e padArtha A pramANe che - jyAre koI dharma mATe potAnI pAse upasthita thAya, tyAre upadezake tene sarva prathama sarvaviratino upadeza Apavo joIe. A viSayamAM siddhAntamAM eka nyAya prasiddha che jenuM nAma che gRhapaticoragrAhaNavimokSaNa vyAya. te A pramANe che. amuka aparAdhane kAraNe rAjAe eka zeThanA che putrone dehAMta daMDa pharamAvyo. zeTha te badhAne choDavA khUba AjIjI kare che, rAjA ekano be thato nathI. to zeTha kahe che, cAlo che ke nahIM to pAMca dIkarAone choDI do.... ema karatAM karatAM Akhare eka para Ave che. AmAM bAkInA dIkarAone rAjA dehAMta daMDa Ape temAM zeThanI anumati nathI. kAraNa ke temaNe to teno niSedha karyo ja che. tevI ja rIte dharmArthIne prathama sarvaviratino upadeza Apavo joIe ane jo e sarvaviratino svIkAra na kare, to dezavirati ApavI joIe. AvuM karavAthI te dezaviratane jeTalI hiMsAnI chUTa che tenI anumatinuM pApa lAgatuM nathI. kAraNake pote to sarvaviratino upadeza ApavA vaDe hiMsAmatrano niSedha karyo ja che. paNa je upadezaka A kramanuM ullaMghana kare, tene sthAvara jIvonI hiMsAnI anumatinuM pApa lAge che. te A mujaba - dezaviratimAM sthAvara jIvonI hiMsAnA paccakhANa hotA nathI. mATe jo upadezaka prathama sarvaviratino upadeza ApyA vinA ja dezaviratino upadeza Ape to teNe sthAvara jIvonI hiMsAno pratiSedha na karyo hovAthI, - devadharmaparIkSA - hiMsA / evamatrApi yogye praSTari apratiSedhAnumatiravAritaiva / tadidamabhipretyoktaM zrIharibhadrasUribhiH-jiNabhavaNakAraNAivi bhairahAiNa na NivAriyaM teNaM / jaha tesiM ciya kAmA sallasarisAiNAteNa / / 1 / / tA esa aNumao cciya appaDisehAo taMtajuttIe / iya sesANavi itthaM aNumoaNamAi aviruddhaM / / 2 / / ayaM cAtra - devadharmopaniSad sthAvara jIvonI hiMsAnI anumati e ja tenA mATe hiMsArUpa banI jAya che. kAraNa ke anumatithI paNa hiMsA jevo karmabaMdha thAya che. mATe jeno niSedha na karAya te anumata hoya e nyAyano svIkAra karavo ja paDaze. e rIte prastutamAM paNa yogya praznakartAne niSedha na karavo e anumati che ema anivAryapaNe mAnavuM ja paDaze. A ja abhiprAyathI zrIharibhadrasUrijIe kahyuM che ke - bhagavAna zrI RSabhadeve bharata cakravartIne jinAlaya baMdhAvavA vagereno niSedha nathI karyo. jemAM temane ja kAmo zalya jevA che, kAmo viSa jevA che (saltane zrAmAM vilaM vahAma) vagere dRSTAntothI temane kAmabhogone bhogavavAno niSedha karyo hato. mATe prabhue pratiSedha na karyo hovAthI jinAlaya baMdhAvavuM vagererUpa dravyastava prabhune anumata ja che, e vastu taMtrayuktithI siddha thAya che. jo bhagavAnane e anumata na hota, to jema kAmono niSedha karyo tema dravyastavano paNa niSedha karyo hota. paNa nathI karyo, tenAthI dravyastavamAM prabhunI anumati siddha thAya che. mATe zeSa sarvaviratigharo paNa dravyastavanI anumodanA, sAvaghavacanaparihAra Adi zAmavidhipUrvaka upadeza vagere kare e aviruddha che. ahIM vagere kahyuM tenAthI puSTAlaMbanathI karAvaNa Adi paNa samajavuM. jemake zrIvajasvAmie zAsanaprabhAvanA mATe adbhuta puSpapUjA karAvI hatI. e kathA pariziSTaparva vageremAM prasiddha che. 1 4-1-- maradArUna | g - mA | Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadharmaparIkSA Ag prayogaH-nATakAdi dravyArcanaM bhagavato'numataM yogyaM pratyaniSiddhatvAt yadbhagavadanumataM na bhavati tadyogyaM prati pratiSiddhaM bhavati yathA kAmabhogAdikamiti vyatirekI yadyena yaM prati na niSidhyate tattaM prati tadanumataM yathA'kramajJasya prathamadezaviratyupadeze sthAvarahiMsAdikamiti sAmAnyato vyAptAvanvayI vA / / 23 / / nanu na vayamanumAnarasikA maukAraNAbhAvAt sUtre sAkSAtphalAdarzanAcca dravyastave vipratipadyAmaha * devadharmopaniSad ChZ ahIM A rIte anumAnaprayoga karavo joIe nATaka vagere dravyapUjA bhagavAnane anumata hatI, kAraNake yogya jIva pratye teno niSedha karyo na hato. je bhagavAnane anumata na hoya teno yogya jIva pratye pratiSedha karyo hoya, jema ke kAmabhogo. Ama vyatireka vyApti ane vaidharmI dRSTAnta batAvyuM. je jenA prati jenA vaDe niSedha na karAyuM hoya, te tenA prati tenA vaDe anumata hoya che. jema ke zAstravihita kramane nahIM jANanAra prathama dezaviratino upadeza Ape tyAre tene sthAvarahiMsA, sthUlamRSAvAda vagere anumata hoya che. Ama sAmAnyato vyApti (daSTa ?) ke anvayI anumAna thayuM. pUrvapakSa - juo. amane A badhA anumAnomAM koI rasa nathI. ame to sIdhI vAta karavAmAM mAnIe chIe. bhagavAnane mauna rahevAnuM koI kAraNa na hatuM. anumata hatuM to hA kema na pADI ? vaLI sUtramAM cokhe cokhkhuM kAMI phaLa kahyuM hota ke 'sUryAbhadevane nATakarUpI dravyapUjAthI AvuM-AvuM pAralaukika zubha phaLa maLyuM.' to hajI ame kAMI vicAra karata. paNa evuM koI phaLa to sUtramAM dekhAtuM ja nathI. eTale amane to dravyastavamAM ja vipratipatti che. dravyastavane ja ame dharma mAnatA nathI. to tame dravyastavano jhaMDo laIne devone dharmI tarIke 1 1 - vAsAva. | - - yAsAva. | 54 * devadharmaparIkSA iti cecchRNu maunakAraNaM tAvannATakopakramasya vAraNe sUryAbha bhagavadbhaktidhvaMsaH pravartane ca gautamAdInAM svAdhyAyopaghAta iti tulyAyavyayatvameveti vRttikRdabhiprAyaH / vastutastu svarUpataH sAvadye'nubandhatazca niravadye bhagavato bhASAsvabhAva evAyaM paryanuyogasya viSaye, anyatrApi svatantrecchAyA aparyanuyojyatvokteH / ata eva cAritragrahaNavidhAvapi ziSyaM prati bhagavataH kvacidicchAnulomA bhASA kvaciccAjJApanIti vaicitryaM dRzyate / icchAnulomAbhedaprAyaM caitanmaunamiti - devadharmopaniSad zI rIte puravAra karI zako ? uttarapakSa - sAMbhaLo, bhagavAna mauna rahyA tenuM kAraNa e hatuM ke jo nATakanA prabaMdhanuM bhagavAna vAraNa kare to sUryAbhanA prabhubhaktinA bhAvo tUTI jAya ane jo nATakaprabaMdhane pravartAve to gautamasvAmI vagere mahAtmAonA svAdhyAyano vyAghAta thAya. Ama lAbha ane nukazAna baMne samAna hovAthI prabhu mauna rahyA che. evo vRttikArano abhiprAya che. vAstavamAM to je praznano viSaya svarUpathI sAvadha che ane anubaMdhathI niravadha che, te praznanA pratyuttarUpe prabhu mauna rahe che, evo temano bhASAsvabhAva ja che. mATe emAM kema ? zA mATe ? evuM na pUchI zakAya. kAraNake anyatra paNa kahyuM che ke svataMtra IcchA aparyanuyojya hoya che - emAM prazna na karI zakAya. A ja kAraNathI cAritragrahaNanI vidhimAM paNa bhagavAna kyAreka ziSya pratye IcchAnuloma bhASA bole che - gadAyuduM devALuLiyA - he devAnupriya, jema tamane sukha upaje tema karo, ema kahe che. ane kyAreka AjJApanI bhASA bole che. evuM vaividhya dekhAya che. Ama AmAM svataMtra IcchA - bhASA svabhAva ja kAraNa che. emAM niyama na Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vaivadharmaparIkSA - - papa vicAraNIyamabhinivezaM vihAya cetasi / yaccoktam - "phalaM dravyastavasya na dRzyate sUtra" iti tatra na hyayaM sthANoraparAdho yadenamandhA na pazyantIti nyAyaH "devANuppiyANaM bhattipuvvagaM" ityAdinA bhagavantaM prati bhaktirUpatvena gautamAdIn prati ca gauravAt prItihetukriyA ArAdhaneti lakSaNAdArAdhanAkhyazuzrUSArUpatvena siddhasya sUryAbhanATaka - devadharmopaniSabAMdhI zakAya ane prazano paNa na karI zakAya. ane prastutamAM bhagavAna mauna rahyA e IrachAnuloma bhASAthI abhinna jevuM ja che. arthAt bhagavAnanuM A mauna "jema IcchA hoya - jema sukha upaje tema karo" Ama kahevA barAbara ja che. A vastu kadAgraha choDIne manamAM vicAravI joIe. vaLI tame je kahyuM ke "sUtramAM dravyastavanuM phaLa dekhAtuM nathI". to eno javAba e che ke - A kAMI jhADanA pUMThAno aparAdha nathI ke je ene AMdhaLo joto nathI. arthAt jema koI AMdhaLo bedhaDaka cAle ane jhADanA TUMkA sAthe athaDAI jAya temAM teno potAno ja aparAdha che. pUMThAno nahIM. A ja nyAyane prastutamAM samajavAno che ke dravyastavanuM phaLa tamane sUtramAM na dekhAya temAM amAro ke sUtrano aparAdha nathI paNa tamAro ja aparAdha che. ThIka che, je thayuM te, have ame tamane sUjhanA darzana karAvI ApIe chIe. sUryAbha deve bhagavAnane ema kahyuM hatuM ke - 'devAnupriyanI bhaktipUrvaka' Ama nATyapUjA bhagavAna pratyenI bhaktirUpa hatI. uparAMta gautamasvAmI vagere mahAtmAo pratyenA gauravabhAvathI - teo mahAna che evA bahumAnabhAvathI temane prIti karAvavAnA AzayathI nATyaprabaMdha dekhADyo hato. je prIti karAve evI kriyA hoya ane ArAdhanA kahevAya, evuM ArAdhanAnuM lakSaNa che. A rIte sUryAbha deve karelo nAyAbaMdha pa6 - devadharmaparIkSA - syottarAdhyayaneSu samyaktvaparAkramAdhyayane caturthajalpottara eva sAkSAtphaladarzanAt / tathA ca sUtram - "gurusAhammiyasussUsaNayAe NaM bhaMte jIve kiM jaNai ? goyamA ! gurusAhammiyasussUsaNayAe viNayapaDivattiM jaNai viNayapaDivattie NaM jIve aNaccAsAyaNasIle neraiyatirikhajoNiyamaNussadevaduggaIo niraMbhai vannasaMjalaNabhattibahumANayAe maNussadevasugaIo nibaMdhai siddhisugaI ca visohei pasatthAI ca NaM viNayamUlAI savvakajjAI sAhei anne ya bahave - devadharmopaniSadArAdhanA nAmanI zuzruSArUpa hato, ema siddha thAya che. tethI uttarAdhyayananA samyaktaparAkrama nAmanA adhyayanamAM spaSTapaNe e nATakAbaMdhanuM phaLa dekhAya che. A rahyuM te sUtra - he bhagavaMta ! guru ane sAdharmikonI zuSAthI jIvo zuM utpanna kare che ? kayuM phaLa meLave che ? gautama ! guru ane sAgharmikonI zuzruSAthI jIva vinayapatipattine utpanna kare che. vinIta bane che. vinayapatipatithI jIva ananyAzAtanazIla bane che, arthAt gurunI niMdA vagereno parihAra kare che. tenAthI jIva tiryaya ane naraka gatino virodha kare che ane manuSyomAM je pleccha vagere durgati che, tathA devomAM paNa je kilbiSika vagere durgati che, teno paNa nirodha kare che. gurunI prazaMsA dvArA temanA guNonuM ulkAvana, bhakti ane bahumAna dvArA manuSyomAM rAjA, cakravartI vagere5 sadagati ane devomAM Indra, sAmAnika vagererUpa sadgati bAMdhe che. siddhirUpI sadgatinA mArgabhUta samyagdarzana AdinI zuddhi karavA dvArA siddhirUpI sadgatinuM zodhana kare che ane zrutajJAna vagere vinayamUlaka sarva prazasta kAryone siddha kare che. ane Ama pote AcAramAM susthita 1. divaa - rUtyupatnamyamAnattarAdhyayanasUtrapAThI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadharmaparIkSA A jIve viNaittA bhavaitti" / atra manuSyadevasadgatI badhnAti ityanena samyagdRSTeriyApunarbaMdhakasya mithyAdRSTerapi bhagavadbhaktiH saphaleti darzitam / na hi samyagdRSTirmanuSyo vaimAnikagatiM vinAnyAM gatiM badhnAti / devakRtabhaktiviSayo vAyaM nirdezo devasya samyagdRzo'pi bhagavadbhaktyA manuSyagatereva bandhAditi dhyeyam / / 24 / / etena devadharmopaniSad hovAthI bIjAne Adeya bane che ane tethI bIjA jIvone paNa vinayanuM grahaNa karAvanAra bane che." 57 Ama e nATyaprabaMdharUpa zuzrUSAnuM phaLa sva-paranuM zreSTha kalyANa che, evuM sUtramAM sAkSAt kahyuM ja che. ahIM eka bIjI vAta paNa samajavA jevI che. ahIM je ema kahyuM ke - manuSyadevasadgati bAMdhe che. tenAthI evuM batAvAyuM che ke jema samyagdaSTi jIva prabhubhakti kare e phaLadAyaka thAya che, tema apunabaMdhaka mithyArdaSTinI prabhubhakti paNa phaLadAyaka thAya che. kAraNake samyagdaSTi manuSya to vaimAnikagati sivAya bIjI koI gati bAMdhato ja nathI. mATe prabhubhaktithI manuSyasadgatirUpa phaLa to apunabaMdhaka mithyAdRSTine ja maLI zake. athavA to A nirdeza devakRta prabhubhakti viSe samajavo. kAraNake deva samyagdaSTi hoya, to paNa tene prabhubhaktithI manuSyagati ja baMdhAvAnI che. e dhyAnamAM rAkhavuM. pUrvapakSa - ame cUpacApa sAMbhaLI laIe, eTale tamAro pAro UMco ne UMco caDhato jAya che. tame ema kahyuM ke sarvaviratighara dravyastavamAM anumati ApI zake, tenI anumodanA teno upadeza vagere karI zake. paNa ame tamane evo zAstrapATha ApIe chIe ke jenAthI eno upadeza pratiSiddha thaI jAya che. A pATha zrIsUtrakRtAMgasUtranA 58 * devadharmaparIkSA " dANaTTayAi je pANA hammaMti tasathAvarA / tesiM sArakhaNaTTAe tamhA atthitti no vae / / 1 / / jesiM taM uvakappaMti annaM pANaM tahAvihaM / tesiM lAbhaMtarAyaMti tamhA Natthitti No vae || 2 || je a dANaM pasaMsaMti vahamicchaMti pANiNaM / je a NaM paDisehaMti vitticcheyaM karaMti te / / 3 / / " ityAdisUtrakRtAGgaikAdazAdhyayanoktadAnAdyupadeza iva jinapUjAdyupadezo'pi sAdhoH puNyapApAnyataradarzanadoSabhiyAnucita iti nirastam / uktdaanopdeshsyaayogyaanytiirthikdevadharmopaniSad prathama zrutaskaMdhamAM agiyAramAM adhyayanamAM che - "anna-pAna vagerenuM dAna karavA mATe pakAvavA vagerenI kriyA ane kUvo khodAvavA vagerenI kriyAthI trasa ane sthAvara jIvono vadha thAya che. mATe te jIvonI rakSA karavA mATe sAdhue 'tamArA dAnAnuSThAnamAM puNya che' evuM na kahevuM. vaLI jo ema kahe ke A dAnAnuSThAnamAM puNya nathI, to tathAvidha anna-pAna jemanA mATe banAvatA hoya temane lAbhamAM aMtarAya thAya, teo anna-pANInA abhAve pIDA pAme. mATe 'dAnAnuSThAnamAM puNya nathI' evuM na kahevuM. jeo dAnanI prazaMsA kare che teo jIvonA vadhane Icche che. ane jeo dAnano pratiSedha kare che, teo jIvikAno uccheda kare che." Ama puNya ane pApa e bemAMthI anyataranuM darzana karAvavAmAM doSa lAge che. arthAt puNya che ema kaho to ya doSa, ne pApa che ema kaho to ya doSa. mATe AvA doSonA bhayathI jema dAna vagereno upadeza sAdhuthI na apAya, tema jinapUjA vagereno upadeza paNa sAdhue Apavo ucita nathI. uttarapakSa - kamAla... kamAla, tame to kAkaDe mAkaDu joDI dIdhuM. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 - devadharmaparIkSA - - 59 pratibodhitasAmAnyadharmiviSayatayA niSiddhatve'pi yogye praSTari vibhaagnirdhaarnnsyaavshyktvaat| anyathA praSTuH saMdehasamunmajjanaprasaGgAt / prakRte ca yogyaprazne bhagavato maunamanumatimeva vyaJjayati / na hyayogyasya jamAlevihAraprazne maunatulyametaditi / dAnAnupa - devadharmopaniSadevAnupriya ! e zArapAThamAM je dAnopadezanI vAta che eno viSaya zuM che, teno khyAla che ? zuM mAthuM khaMjavALo cho ? sAMbhaLo, je anya tIrthika vaDe pratibodhita hoya - jaina na hoya - evA sAmAnya dharmIne "dAnamAM puNya che ke dAnamAM puNya nathI" evuM na kahevuM. evo e sUtrano Azaya che. badhA mATe A vidhAna nathI samajavAnuM. jyAre koI yogya prazanakartA hoya tyAre vivekabuddhithI A sUtrano vibhAga nakkI karavo Avazyaka che. jo te samaye paNa A sUtra ja pakaDI rAkho ane kAMI bolo ja nahIM, to prazna kartAne aneka AzaMkAkuzaMkAo thAya ke - zuM meM pUchIne bhUla karI ? ke pachI mahAtmA bhaNelA nathI ? ke pachI dAnadharma mahApApa che ? ke pachI mahAtmAne potAne ja dAna levAno lobha jAgyo che ? ... ItyAdi. prastutamAM to sUryAbha deva yogya hato ane tenA prazna para bhagavAna mauna rahyA e ja batAve che ke bhagavAnanI temAM anumati hatI. hA, koI ayogya hoya, nA pADyA pachI paNa mAne evA na hoya, te samaye bhagavAna amUDhalakSya hovAthI (vyartha prayAsa karanArA na hovAthI) mauna rahe te vAta judI che. temAM kAMI bhagavAnanI anumati hotI nathI. jema ke jamAlie svataMtra vihAra karavAnI anujJA mAMgI, tyAre bhagavAna mauna rahyA hatAM. paNa temAM kAMI bhagavAnanI anumati na hatI. praznakartA ayogya hovAthI prabhu niSedha karavAne badale mauna rahyA hatA. paNa prastuta mauna tenA samAna nathI. kAraNake praznakartA yogya che. -- devadharmaparIkSA - dezo'pyavasthAvizeSaviSayaH, viziSTaguNasthAnAvAptiyogyatAkAraNena ghorApavAdikadAnasyApi zAstrArthatvAdityapyuktamAcAryaraSTakAdau / kiM ca dAnAdau pApapuNyAnyatarAnupadezaH sAdhoH kiM tathAbhASAsvabhAvAt uta tadanyataraphalAbhAvAt Ahozvit saGkIrNaphalabhAvAt utAho'nyataropadeze kasyaciddhetuviparyastabuddhyutpAdabhayAt / nAdyaH, nirbIjasya svabhAvasyAnAzrayaNIyatvAt / na dvitIyaH, pApa - devadharmopaniSadvaLI pUjya haribhadrasUrijIe aSTaka prakaraNa vageremAM kahyuM che ke dAnano upadeza na karavo evuM je vidhAna che te paNa avasthAvizeSane AzrIne che. kAraNake je viziSTa guNasthAnakanI prApti karAvI Ape evI yogyatAnuM kAraNa hoya evuM to ghora apavAdika dAna paNa zAstramAM anujJAta che, jema ke prabhu vIre dIkSA bAda paNa brAhmaNane vastranuM dAna karyuM hatuM. vaLI dAna vageremAM puNya che ke pApa che evo koI paNa upadeza sAdhu na Ape, emAM tame kAraNa tarIke zuM mAno cho ? (1) zuM tathAvidha bhASA svabhAvathI ? (2) ke pachI puNya ke pAparUpa eka paNa phaLa na maLavAthI ? (3) ke pachI mizra phaLa maLavAthI (4) ke pachI tamane evo bhaya che ke puNya che ke pApa che AvuM kAMIpaNa kahezuM to e kahevAnuM ja kAraNa che tenAthI koIne taddana viparIta buddhi thaze. ApaNe amuka AzayanA AdhAre kahyuM hoya ane pelo bIjo Azaya samajI le. ahIM pahelo vikatA saMbhavato nathI, kAraNake jenuM koI bIja na hoya, jemAM koI AdhA-jJApaka-pramANa na hoya evA svabhAvano Azraya na karI zakAya. anyathA to koI paNa vastunA kAraNa tarIke "tathAsvabhAva" ne mUkI devAmAM Ave ane ghaNI avyavasthAno prasaMga Ave. bIjo vikalpa paNa ucita nathI kAraNake chadmastha jIva evI koI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 - devadharmaparIkSA - puNyAnyataraphalAjanakasya chadmasthakarmaNo'prasiddheH / na tRtIyaH, dravyabhAvarUpANAM yogAnAmadhyavasAyAnAM ca zubhAzubhavyatiriktatRtIyarAzyArUDhAnAmabhAvAt saGkIrNakarmabandharUpaphalAsiddheH / yo'pi vyavahArato'vidhinA dAnAdirUpaH zuddhAzuddhayoga iSyate so'pi pariNAmaprAdhAnyAnnizcayata utkaTaikakoTizeSatayaiva paryavasyanna - devadharmopaniSa kriyA karato ja nathI ke je tene puNya ke pApa-bemAMthI ekanI janaka na bane. arthAt chadmastha jIvanI dareka kriyA puNya ane pApa - A bemAMthI ekano baMdha to avazya karAve che. trIjo vikalpa paNa saMbhavita nathI. kAraNake dravya ane bhAvarUpa yogo tathA adhyavasAyo kAM to zubha che ane kAM to azubha che. e sivAya koI trIjI pArTImAM teo jatAM ja nathI. mATe e yogo ane adhyavasAyonA phaLarUpa karmabaMdha paNa kAM to zubha karmabaMdha haze ane kAM to azubha karmabaMdha haze. saMkIrNa-zubhAzubha mizra karmabaMdharUpa phaLa to siddha ja nathI. pUrvapakSa - juo, je avidhithI dAna vagere kare che, te avidhithI azubha karmabaMdha kare che, ane dAna vagerethI zubha karmabaMdha kare che. Ama te dAnAdi yoga zuddhAzuddhayoga tarIke ISTa ja che. uttarapakSa - hA, vyavahArathI e vAta sAcI che. paNa nizcaya nayamAM to cittapariNAmanI ja pradhAnatA hoya che. mATe nizcaya nayathI to zubha ke azubha je bAju utkaTa koTi haze, te eka bAjuno ja karmabaMdha thaze. mATe avidhithI karAto dAnAdiyoga paNa saMkIrNa mizra karmabaMdha karAvavA mATe samartha nathI. pUrvapakSa - juo, avidhie azubha koTi che ane dAnanA pariNAma e zubha koTi che. tame kaho cho ko je eka koTi utkaTa haze, - devadharmaparIkSA - saGkIrNakarmabandhAyAlam / dravyakoTenairbalyasya bhAvakoTeH prAbalyasya ca sarvatra sambhavAt / anyathA nadyuttArAdau yatamAnasya yaterapi dravyahiMsAbhAvacAritranimittakamizrakarmabandhaprasaGgAt / tasmAdbandhata ekarUpameva karma / saGkramatastu mizramohanIyarUpaM saGkIrNa sambhavatyapIti prasiddhaM mahAbhASyAdAviti na saGkIrNabandhapakSo jyAyAn / caturthe tu pakSe vizeSadharmavivekAnabhijJasya sAmAnyadharmapriyasya vipratyayotpAdanameva -devadharmopaniSadte bAjuno karmabaMdha thaze. paNa ame kahIe chIe ke jyAre tathAvidha saMyogomAM baMne koTi samAna haze, tyAre to mizrabaMdha thaze ne ? uttarapakSa - koI paNa saMyogo hoya, sarvatra kriyAnI avidhirUpa dravyakoTi haMmezA nirbaLa raheze. dAnAdinA pariNAmarUpa bhAvakoTi haMmezA prabaLa raheze. A ja sthiti badhe ja saMbhavaze. kAraNake pariNAmanuM ja prAdhAnya hoya che. tethI mizra baMdhanI koI saMbhAvanA ja nathI. jo AvuM na mAno, to nadI utaravA vagerenA avasare jayaNA karatA evA munine paNa dravyahiMsA ane bhAvacAritra A be nimitothI mizrakarmabaMdha thAya che, evuM mAnavuM paDaze, je koIne ISTa nathI. mATe karma ekarUpa ja baMdhAya che. pachI mohanIya karma saMkramaNathI mizrarUpa saMbhave paNa che. darzana mohanIya karmamAM baMdha to mithyAtvamohanIyano ja thAya che. pachI temAM saMkramathI mizramohanIya karma saMbhave che. A vastu mahAbhASya vageremAM prasiddha ja che. mATe mizrabaMdhano vikalpa ucita nathI. ane je cotho vikalpa hato puNya-pApa anyatara kahevAmAM zrotAne viparIta mati thaze, to teno artha e ja che ke je vizeSa gharmanI vidhimAM amuka nizcita eka vastuno jJAnI nathI. kayAM avasare zuM karavuM ? kaI vastunuM pratipAdana kayAM nayathI karavAmAM AvyuM che ? dAnamAM prANIono vadha thAya temAM zuM tAtparya che ? Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devadharmaparIkSA - 63 vivicyAnupadeze kAraNamAgatamiti yogya mArgavijJa ca vivicya phalopadeza Avazyako'nyathA karmakarAdInAM niSedho'pi sUtre'nupapanna: syAt / tatrApi vAraNAvAraNayovRttivicchedaprANavadhAnumodanaprasaGgarUpAyA ubhayatApAzArajjordurnivAratvAt / tasmAdyogyatayA'niSedhAnumataM - devadharmopaniSadAvA niyata eka daSTikoNanuM jene jJAna nathI. jene sAmAnya dharma priya che. 'ApaNe to dAna-puNya karavuM, sArA kAma karavA, lokonuM bhaluM karavuM.' AvA jenA bhAva che, AvI vyaktine viparIta pratyaya thaI jAya - vipariNAma pAme - tenI bhUmikAne anucita evA sAcA upadezathI paNa tenuM ahita thaI jAya. e ja puNya che - ke pApa che - evo upadeza nahIM karavAmAM kAraNa che e ja vAta AvI gaI, ema vivekabuddhithI jaNAya che. mATe cAra vikalpomAM pharIne paNa aMte to tamAre amArA pakSamAM ja AvavuM paDyuM. mATe je yogya hoya, mArgajJAtA hoya - vizeSadharmano jANakAra hoya, tenA mATe vivekabuddhi pUrvaka puNya che ke pApa che eno pRthak phlopadeza Avazyaka che. jo Ama na mAno to sUtramAM je karmakara vagerene niSedha karavAno adhikAra Ave che, tenI saMgati na thaI zake. kAraNake tyAM paNa vAraNa karavAthI jIvikAno uccheda thAya ane vAraNa na kare to prANavadhanI anumodanA thAya. Ama baMne bAju Apatti thAya. 'mayata: pAzA nU - to vyAgratatataTI' A nyAyono avatAra thAya. (ahIM karmakaro vagerene niSeghanI je vAta che, temAM akalaya vastu vahorAvatA karmakaro vagerene 'A mane ka5tuM nathI' tema kahIne mahAtmA teno niSedha kare, tenAthI bIjA koI yAcakane paNa e ApavAnuM baMdha kare tethI jIvikAno uccheda thAya ane niSedha na kare to prANavadhanI anumatino prasaMga thAya, AvA prakArano adhikAra 64 - devadharmaparIkSA - jinapUjAdi bhagavateti vyavasthitam / / 25 / / ata evArthadaNDakriyAyAM nAgabhUtayakSArthabhUtavidhivajjinapUjAdyArambhaH sUtre pratipadoktyA na parigaNitaH / idamapyajanaM dattvA mithyAtvamalinA dRSTiH sacetasA nairmalyamAneyA / tathoktaM dvitIyAGge dvitIyazrutaskandhe dvitIyAdhyayane"paDhame daMDasamAdANe aTThAdaMDavattie tti Ahijjai se jahA NAmae keI purise AyaheuM vA mittaheuM vA NAgaheuM vA bhUtaheuM vA - devadharmopaniSadsaMbhave che. Ama chatAM tattva to bahuzruto jANe che.) mATe dAnanA anupadeza viSayaka je sUjha che, temAM paNa viSayavibhAga ane vivekabuddhi dvArA tAtparyane zodhavA prayAsa karavo joIe. praznakartA yogya hoya ane te samaye gItArtha mahAtmA dravyAdine anusAre puNya ke pApa - anyatAno upadeza Ape to emAM doSa nathI, tema dravyastavanA upadezanA viSayamAM paNa samajavuM joIe. mATe sUryAbhadeva jevo yogya praznakartA hato, tene prabhue jinapUjAdino niSedha karyo nahIM, te ja sUcave che ke prabhune te anumata hatuM. mATe ja sUtramAM arthadaMDa kriyAnA udAharaNo gaNAvatA gaNAvatA nAga, bhUta, yakSa mATe thayelA AraMbha-samAraMbhanA vidhAno gaNAvyA, tema tenA udAharaNomAM jinapUjA vageremAM thatA AraMbhane nathI gamyo. A sUTapATha eka aMjana samAna che. buddhizALI vAcake A aMjana lagAvIne mithyAtvathI malina evI potAnI daSTine nirmaLa karavI joIe. zrI sUtrakRtAMganA dvitIya zrutaskaMdhanA dvitIya adhyayanamAM te adhikAra kahyo che - prathama daMDasamAdAna - arthadaMDa ema je kahyuM, tenI A pramANe vyAkhyA che - jema koI puruSa potAnA mATe ke svajana vagere mATe ke A. 1. agAraheuM vA parivAraheuM vA - ityadhikamupalabhyamAne dvitIyAGge / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -devadharmaparIkSA - upa jakkhaheuM vA taM daMDaM tasathAvarehiM pANehiM sayameva Nissirai aNNehiM vA NissirAvei annapi nissaraMtaM samaNujANai evaM khalu tassa tappattiyaM sAvajjati Ahijjai paDhame daMDasamAdANe aTThAdaMDetti Ahie" atra yadi jinapUjArthe'pi ko'pi vadhaH parigaNanIyaH syAttadA "nAgaheuM" ityAdivat "jiNapaDimAheuM" ityapyavakSyata / tasmAdarthadaNDakriyAyAM pratipadoktiprasaGge'pyanuktatvAnna tasya tAdRzakriyArUpatvamiti na niSiddho'yam / / 26 / / etena jinapUjAdau yAvAnArambha - devadharmopaniSamitra mATe ke nAga mATe ke bhUta mATe ke yakSa mATe tathAvidha sva-paranA upaghAtarUpa daMDano nikSepa kare, athavA bIjA pAse nikSepa karAve, ke bIjA nikSepa karatA hoya tene anumati Ape, tene tAtyayika sAvadhakriyAthI upArjita karma baMdhAya che" A rIte prathama daMDa samAdAna - arthadaMDa kahyuM. ahIM jo jinapUjA mATe thayelo koI puSpAdino vadha gaNavAno hota to jema nAga mATe ema kahyuM, tema jinapratimA mATe evuM paNa kaheta. mATe arthadaMDa kriyAmAM pratipada (potAnA mATe, svajana mATe.... ema eka-eka pada) spaSTa kahetA hovA chatAM jinapratimA mATe AvuM pada nathI kahyuM, te ja batAve che ke jinapratimAnI pUjA mATe thatI svarUpa hiMsA e arthadaMDa kriyA rUpa nathI. ahIM khAsa 'pratipada' evuM eTalA mATe kahyuM che ke jo sUtramAM sAmAnyathI artha mATeno daMDa - saprayojana AraMbha e arthadaMDa ATaluM ja kahyuM hota to kadAca zaMkA raheta ke jinapratimApUjA mATe thatA AraMbhane arthadaMDamAM gaNavo ke nahIM ? paNa jyAre eka eka padane gaNAvyA che - potAnA mATe, svajana mATe, mijha-nAga-bhUta-cakSa mATe ema kahyuM che ane jinapratimA mATe AvuM nathI kahyuM tenAthI - devadharmaparIkSA - stAvAnadharmaH yAvatI ca bhaktistAvAn dharma iti mizrabhASApi praastaa| mizrabhASAyAH sAdhUnAmasatyabhASAyA iva vaktumayogyatvAt / anyathA "kavilA itthaMpi ihayaMpitti" marIcemizravacanamutsUtraM na syAdata eva zrutabhAvabhASApi tRtIyabhedaparityAgena trividhaiva dazava - devadharmopaniSad niHzaMkapaNe nizcita thaI jAya che ke jinapUjA mATe karAto AraMbha e pApa tarIke sUtrasaMmata ja nathI arthAta jJAnIonI daSTimAM e dharma ja che. ane tethI bhagavAne teno niSedha na karyo - sUryAbhane ema na kahyuM ke nATakaprabaMdha nahIM kara. pUrvapakSa - juo, dharma che eTaluM to ame mAnI laIe chIe, paNa hiMsA paNa che tenuM zuM ? tame to e bAju AMkha ADA kAna ja karo cho. enA karatAM have ame barAbara padArtha besADI ApIe chIe, te samajI lo - jinapUjA vageremAM jeTalo AraMbha che, teTalo adharma che ane jeTalI vyakti che, teTalo dharma che. uttarapakSa - prabhune je kriyA anumata hatI, temAM AvuM mizrapaNuM paNa na saMbhave. mATe prabhune dravyastava anumata hato evuM ame je siddha karyuM, tenAthI ja tamArI A mizrabhASA paNa parAsta thaI jAya che. tame temAM dharmapaNuM mAnyuM eTaluM satya che ane AraMbha mAnyo e asatya che, kAraNake zAstrakArone e AraMbha tarIke mAnya nathI. Ama tame je prarUpaNA karI e satyAsatya che = mizrabhASA che. jema sAdhue asatyabhASA bolavI ucita nathI ema satyAsatya-mizra bhASA bolavI paNa ucita nathI. jo mizrabhASA bolavI ucita hota, to marIcie - 'kapila ! ahIM paNa dharma che ane tyAM paNa dharma che. AvuM je mizravacana kahyuM, te usUtra na thAta. mATe ja dazavaikAlika niryuktimAM zrutabhAva-bhASAnA bhedo gaNAvatA mizrabhASArUpa tRtIyabheda choDIne vividha Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vaivadharmaparIkSA - - 67 kaalikniyuktaavuktaa| hantaivaM mizrapakSaH sUtrakRtokta ucchidyata eveti ceducchidyata eva / tattvacintAyAM pakSadvaya eva pakSatrayasyAntarbhAvanAt / tathA ca sUtram - "aviratiM paDucca bAle Ahijjai viratiM paDucca paMDie Ahijjai viratAviratiM paDucca bAlapaMDie Ahijjai tattha NaM jA sA savvato aviratI esa ThANe AraMbhaTThANe aNArie jAva asavvadukkhapahINamagge egaMtamicche asAhU tattha NaM jA sA savvato viratI esa ThANe aNAraMbhaTThANe Ayarie jAva savvadukkhappahINamagge sAhU tattha NaM jA sA savvato viratAviratI esa ThANe AraMbhANAraMbhaTThANe - devadharmopaniSadzrutabhAvabhASA che ema kahyuM che. je pATha A mujaba che - suadhamme puNa tivihA saccA mosA asaccamosA ya zratadharmamAM bhAvabhASA traNa prakAranI che. satya, mRSA, asatyAmRSA. ahIM satyAsatyarUpa tRtIya bheda choDI dIdho che. (samyagdaSTi jIva paNa jyAre zratamAM upayukta thayA vinA pramAdathI je bhASA bole, te mRSA hoya che ema AgaLanI niryuktigAthAmAM jaNAvyuM che.) pUrvapakSa - tamArI badhI vAta sAcI. paNa A rIte to sUtrakRtAMga sUtramAM je mizrapakSa kahyo che, teno uccheda ja thaI jaze. uttarapakSa - hAsto, tAtvika dRSTie ciMtana karavAmAM Ave to dharma, adharma ane dharmAdharma A traNe pakSano dharma ane adharma A be pakSamAM ja aMtarbhAva thAya che. A paNa amAruM ja ciMtana che tevuM nathI. Agama paNa AmAM sAkSI pUre che. A rahyuM te sUtra - aviratine AzrIne bALa kahevAya che, viratine AzrIne paMDita kahevAya che. viratAviratine-dezaviratine AzrIne bALapaMDita kahevAya che. temAM je sarvataH avirati che, te sthAna AraMbhasthAna che, te anArya sthAna che yAvat sarva duHkhone kSINa karavAno mArga nathI, 68 - devadharmaparIkSA - Arie jAva savvadukkhappahINamagge egaMtasamme sAhU evameva samaNugammamANA samogAhijjamANA imehiM ceva dohiM ThANehiM samoaraMti taM jahA dhamme ceva adhamme ceva uvasaMte ceva aNuvasaMte ceva / tattha NaM je se paDhamassa ThANassa adhammapakkhassa vibhaMge evamAhijjati tassa NaM imAI tinni tevaTThAI pAvAuasayAI bhavaMtitti akkhaaymityaadi"| atra hyanyatIrthikapakSa evAdharmarUpo jainapakSastu apunarbandhakAdirvItarAgacAritraparyavasAno dharmarUpa eva kaNThato viratirUpadharmopAdAne - devadharmopaniSad - ekAMte mithyA che, asamyaka che. temAM je sarvataH virati che e sthAna anAraMbhasthAna che, Arya sthAna che, yAvat sarva duHkhone kSINa karavAno mArga che, samyaka che. temAM je sarvataH viratAvirati (dezavirati) che, A sthAna AraMbha-anAraMbhanuM sthAna che, Arya che, yAvat sarvaduHkhono kSaya karavAno mArga che, ekAMte samyapha che, samIcIna che. A ja rIte jo barAbara anuciMtana karIe - samya avagAhana karIe to A traNe sthAna be ja sthAnamAM samavatAra pAme che - te A pramANe (1) dharmamAM ane (2) adharmamAM. (1) upazAMtamAM ane (2) anupazAMtamAM. ahIM je adharmapakSarUpI prathama sthAna che, teno A rIte prakAra kahevAmAM Ave che. tenA A 363 pAvAduko thAya che ema kahyuM che. ahIM kriyAvAdI 180 - 84 ajJAnI - 67 vainAyika Ama kula pAvAduko 363 samajavA. prakarSathI svamatane kahe te prAvAduka. tenA bhedono vistAra AcArAMga AdimAM kahyo che. ahiyAvAdI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadharmaparIkSA GE 'pyarthataH samyaktvAdidharmasyApyaparityAgAt / anyathA caturthaguNasthAnaM kasmin pakSe'ntarbhAvanIyam / ye tu devAnAMpriyA dezaviratermizrapakSatayaiva kaNThoktatvAdekAntadharmatAM na zraddadhate te sUtrapazavaH kriyAlezavatAM tApasAdInAmapi mArga mizrapakSatayoktaM jAtyantaraM kimiti na zraddadhIran / tathA ca sUtram "ahAvare taccassa ThANassa mIsagassa vibhaMge evAmAhijjati je ime bhavaMti AraNNiyA AvasahiyA gAmaMtiyA kaNNui rAhassiyA jAva tato vippamuccamANA bhujjo elamUyattAe - devadharmopaniSad prastuta sUtramAM anyatIrthika pakSa ja adharmarUpa che. jainapakSa to apunabaMdhakathI mAMDIne vItarAga cAritra sudhI dharmarUpa ja che. sUtramAM zabdathI bhale viratirUpa dharmanuM ja upAdAna karyuM che, paNa arthathI to samyaktva vagere dharmanuM paNa grahaNa karyuM che. jo Ama na mAno, to caturthaguNasthAnano kayAM pakSamAM aMtarbhAva karavo ? je mUrkha jIvo sUtramAM zabdathI dezaviratino mizrapakSarUpe ja kahI hovAthI, te ekAMtadharma che evuM mAnatA nathI. teo sUtranA viSayamAM pazu jevA ajJa che. sUtranA tAtparyane samajatA nathI. jo jaDatAthI zabda ja pakaDavAnA hoya, to pachI sUtramAM to AMzika kriyAnA dhAraka evA tApasonA mArgane paNa mizrapakSa tarIke kahyuM che. to pachI teno samAveza adharmamAM kema kare che, tene paNa amuka jAtyantara tarIke kema nathI mAnatA. jo mAtra zabda ja pakaDavA hoya to ahIM paNa temaNe eka alaga pakSano svIkAra karavo ja paDaze. te sUtra A mujaba che"have anya evo tRtIya mitra sthAnano prakAra A rIte kahevAya che. je AvA prakAranA hoya che - araNyamAM pharanArA kaMdamULa-phaLa khAnAra tApasa vagere, gRhastho, gAmanimaMtrika nAmanA paratIrthikavizeSa, athavA gAmanI pAse nivAsa karanArA, rahasya viSe vicAra karanArA tApaso marIne kibiSI devapaNe utpanna thAya che ane tyAMthI cyavIne devadharmaparIkSA paccAyaMti esa ThANe aNArie akevale jAva asavvadukkhappahINamagge egaMtamicche asAhU esa khalu taccassa ThANagassa vibhaMge evamAhietti" tasmAtpareSAmadharma iva jinAjJAvatAM mizrapakSo'pi dharma eveti dhyeyam / anekAntAzaGkA'pyevakAreNaiva vyavacchedanIyeti tattvam / / 27 / / AstAmanyat paraM jinapUjAdidravyastavasya dharmakarmatve'bhyupagamyamAne * devagharmopaniSad pharI mUMgA, ajJAnathI aMdha evA janme che. A sthAna anArya che, asaMpUrNa che yAvat sarva duHkhonA kSayano mArga nathI. ekAMte mithyA che. asamyak che. A tRtIya sthAnano prakAra kahevAyo." ahIM kaheluM paratIrthikonuM mizrasthAna paNa jema adharma che, tema jinAjJAnA dhArakono mizrapakSa paNa dharma ja che. ema dhyAnamAM rAkhavuM joIe. 90 pUrvapakSa - juo, paratIrthiko to mithyAtvathI kaluSita hovAthI temanI kriyA paNa azuddha che, eTale teo je kAMI temanA siddhAMta mujaba virati pALe e paNa niSphaLaprAyaH che. mATe temanA mizrasthAnano adharmamAM aMtarbhAva karavo ucita ja che. paNa samyagdaSTine to dharma ane adharma A baMne aMza spaSTarUpe jaNAya ja che, mATe tenA mizrasthAnakano dharmamAM aMtarbhAva thato haze, ke pachI te mizrasthAnano trIjo pakSa ja raheto haze ema amane AzaMkA rahe che. uttarapakSa - A mizrasthAna dharma haze ke nahIM hoya, evI je vyabhicAranI AzaMkA che, teno paNa sUtramAM kahelA jakArathI ja vyavaccheda karavo joIe. jyAre sUtramAM sAkSAt "dharmo ceva Gadharmo ceva' Ama be ja pakSamAM traNeno aMtarbhAva avadhAraNapUrvaka karyo che, tyAre AvI AzaMkA rAkhavI ucita nathI. A pramANe ahIM tattva che. pUrvapakSa - mukone A baghI mathAmaNa, tame amane eTalo ja 1. 3 - aneAntAMzaprArakhava vyavarjIvanIya kRti tattvam / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tevagharmaparIkSA - 71 hiMsAyA dUSaNatvaM kva gatamiti cet kayA vidhayA tasyA dUSaNatvaM - aviratividhayA, pramAdavidhayA, kaSAyavidhayA, yogavidhayA vA / nAdyA, asaMyatAnAmaviratiM pratItyAtmAdyArambhakatvasya sadAtanatvena tattaddhamakriyAkAlInAnuSaGgikahiMsAyA aviratividhayA vizeSyAnanu - devadharmopaniSad javAba Apo, ke jinapUjA vagere dravyastavane jo dharmAnuSThAna mAnazo, to pachI hiMsAnuM dUSaNapaNuM kyAM gayuM ? jo puSpa vagerenI hiMsAne paNa tame dharma mAnazo to pachI hiMsA nirdoSa che, evuM ja kahevuM paDaze. uttarapakSa - acchA, to jinapUjAmAM thatI hiMsAmAM tame kayA prakArathI dUSaNapaNuM kahevA mAMgo cho ? (1) avirati prakArathI (2) pramAdaprakArathI (3) kaSAyaprakArathI ke (4) rogaprakArathI ? (1) ahIM pahelo vikalpa saMbhavita nathI. kAraNake jinapUjAnuM vidhAna asaMyato mATe che ane asaMyatone to aviratine AzrIne potAnA mATe, svajana vagere mATe haMmezA AraMbhakapaNuM hoya ja che. mATe te te dharmakriyAnA samaye je AnuSaMgika hiMsA thAya che, te hiMsA aviratiprakAre ja che evo vizeSathI anupraveza na thaI zake. arthAt asaMyata sadA aviratimAM ja beTho che. mATe e jinapUjA kare tyAre je puSpAdinI hiMsA thAya te aviratine kAraNe dUSita che ema na kahI zakAya, kAraNa ke te avirati to pUjAnI pUrve paNa hatI ane pachI paNa hatI to pUjAmAM thayelI hiMsA mATe avirati e koI vizeSa dUSaNa tarIke na karI zake. jema ke koI jaina roja rAtribhojanatyAga na karato hoya. e kyAreka bahAragAma jAya. tyAM tene rAtribhojana karatAM joI, koI kAraNa pUche, tyAre jo e ema kahe ke "bahAragAmamAM vyavasthA na thavAthI mAre rAtribhojana karavuM paDe che.' to e uttara sAco na kahevAya. kAraNake bahAragAma na gayo hoya tyAre paNa te haMmezA 72 - devadharmaparIkSA - pravezAt / na dvitIyo bhaktiyatanAnubandhazuddhau pravRttasyApi dharmakarmaNi pramAdakAryAnutpatteH / anyathA pramattasaMyatAnAM zubhAzubhayogabhedena AtmAdyanArambhakatvatadanA(tadA?)rambhakatvabhedabhaNanAnupapatteH / devadharmopaniSa rAtribhojana kare ja che. mATe bahAragAmamAM thayelA rAtribhojana mATe paNa tenuM bahAragAmagamana e viziSTarUpe kAraNa na thaI zake. ema prastutamAM paNa samajavuM. (2) bIjo vikalpa paNa saMbhavita nathI. kAraNake je bhakti, yatanA ane anubaMdhanI zuddhivALA evA gharmakarmamAM pravRtta che tene pramAda-kAryanI utpatti thatI nathI. arthAt bhakti, jayaNA ane sAnubaMdha zuddhithI yukta dharmAnuSThAnamAM pramAda saMbhavita ja nathI. jo AvuM na mAno, to pramatta saMyatone zubhayogamAM AtmAdianAraMbhakapaNuM ane azubhayogamAM AtmAdi - AraMbhakapaNuM hoya che. AvA je pRthaka pRthaka bhedo AgamamAM gaNyA che tenI saMgati na thAya. zrI bhagavatI sUtranA prathama zatakanA prathama uddezAmAM te adhikAra A mujaba kahyo che - je pamattasaMjayA te suhajogaM paDucca No AyAraMbhA No parAraMbhA jAva aNAraMbhA / asuhajogaM paDucca AyAraMbhAvi jAva No aNAraMbhA / pramatta saMyatone be yoga hoya che. zubha ane azubha. saMyata hovAthI zubha yoga ane pramAdI hovAthI azubha yoga. temAM jyAre upayogapUrvaka paDilehaNAdi kare tyAre zubhayoga hoya che ane AtmAdi - anAraMbhakapaNuM hoya che. ane jyAre anupayogathI paDilehaNa kare tyAre azubhayoga hoya che ane AtmAdi-AraMbhakapaNuM hoya che. kAraNake zAstramAM kahyuM che ke sarva pramatta yoga e zramaNano paNa AraMbha che. pratyupekSaNA AdimAM pramAda kare te pakAyano virAdhaka thAya che. prastutamAM e samajavAnuM che ke, pramAda hoya tyAM AraMbha che. tame Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * devadharmaparIkSA ayamatidezo hi saMyatAsaMyatAdAvapi draSTavyaH pRthak tatra mizrayogakAryAnupadezAt / ata eva tejolezyAdidaNDakatraye'pi saMyatAsaMyatapramattApramattabhedabhinnAnyeva sUtrANi bhagavatyAmatidiSTAnIti vikR / devAmAMMpaniSada - 93 jinapUjAmAM pramAdane kAraNe hiMsAnuM dUSaNapaNuM pUravAra karavA mAMgo cho. paNa bhaktibhAva, jayaNA ane sAnubaMdha zuddhinI hAjarImAM pramAda ja saMbhavita nathI. vaLI uparokta sUtra dvArA siddha karavAmAM AvyuM che ke zubha yogomAM AraMbhakriyA hotI nathI. tethI jinapUjA paNa zubhayoga hovAthI zAstradRSTie temAM AraMbhadoSapaNuM mAnya nathI. mATe ahIM hiMsAnA doSanuM AropaNa karavuM ucita nathI. pUrvapakSa - ame sAdhunI vAta ja kyAM karIe chIe ke tame enA zAstrapATho ApavA lAgyA. ame to zrAvaka jinapUjA vagere kare emAM hiMsAno doSa che ema kahIe chIe. uttarapakSa pramatta sAdhune uddezIne je vAta karI, te ja vAta saMyatAsaMyata zrAvaka vagerenA viSayamAM paNa samajI levI joIe. kAraNake tame jene siddha karavA mAMgo cho evA mizrayoganA kAryano tyAM alaga upadeza karyo nathI. mATe zrAvaka vagere paNa zubhayogamAM pravRtta hoya to AraMbhaka nathI ane azubhayogamAM pravRtta hoya, to AraMbhaka che. jinapUjAdi yoga zubha hovAthI temAM AraMbha doSa na hoI zake. na A ja kAraNathI zrI bhagavatI sUtramAM tejolezyA, padmalezyA ane zuklalezyA A traNanA AlAvAmAM saMyata, asaMyata, pramatta, apramatta evA bhedothI bhinna evA ja sUtrono atideza karyo che. te adhikAra prathama zatakanA prathama uddezAmAM A mujaba che - teulesassa, pamhalesassa, sukkalesassa, jahA ohiyA jIvA - arthAt AnI pUrve je AraMbhanA adhikAravALuM sUtra hatuM tenI jema ahIM paNa samajavAnuM, je A mujaba che - 74 * devadharmaparIkSA nApi tRtIyacaturthI bhaktiyatanAbhyAmeva kAyAyikAnAmadhyavasAyAnAM yogAnAM ca zubhAnAmeva jananAt / svarUpato doSatvAsambhave - devagharmopaniSad teulessA NaM bhaMte ! jIvA kiM AyAraMbhA 4 ? goyamA atthegaiyA AyAraMbhA vi jAva no anAraMbhA, atthegaiyA no AyAraMbhA jAva anAraMbhA / se keNadveNaM bhaMte ! evaM buccai ? goyamA ! duvihA teulessA pannattA, taM jahA saMjayA ca asaMjayA ca / tattha NaM je te appamattasaMjayA te NaM no AyAraMbhA no parAraMbhA jAva anAraMbhA / tattha NaM je te pamattasaMjayA te suhaM jogaM paDucca no AyAraMbhA no parAraMbhA jAva anAraMbhA / asubhaM jogaM paDucca AyAraMbhA vi jAva no anAraMbhA / sUtrano A atideza spaSTapaNe batAve che ke zubhayoga che tyAM AraMbha - hiMsA doSarUpa nathI. A ahIM dizAsUcana ja karyuM che. A viSayamAM hajI gaMbhIra ciMtana karavuM joIe. (3) (4) tRtIya ane caturtha vikalpo paNa ucita nathI. kAraNake kaSAya ane yogane kAraNe ahIM hiMsAnA doSano avakAza ja nathI. kAraNake bhakti ane yatanAnA prabhAve kASAyika adhyavasAyo ane yogo zubha ja thavAnA che. ahIM prabhu pratyenI prIti-bhakti rUpa prazasta rAga e zubha Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 - - vevadharmaparIkSaI - - 75 "AsavA te parissavA" ityAdisUtranyAyenaivAnaikAntikatvAt / tasmAdvidhibhaktizuddha dharmakarmaNyArambho na doSAvaha iti sthitam / yattu - "akasiNapavattagANaM virayAvirayANa esa khalu jutto / saMsArapayaNukaraNe davvathae kUvadiTuMto / / 1 / / " ityanenAvazyakaniyuktI mahAnizIthe ca dravyastave kUpakhananaM dRSTAntIkRtam / tatkUpakhananaM yathA svaparopakArAya bhavatyevaM snAnapUjAdikaM karaNAnumodanadvAreNa devadharmopaniSad kASAyika bhAva che. pUjA, pradakSiNA, stotrapATha, prabhuguNaciMtana e zubha yogo che. pUrvapakSa - paNa hiMsA e doSarUpa ja che, to e yogo zubha zI rIte thaI zake ? uttarapakSa - svarUpathI to duniyAnI koI vastu doSarUpa ke guNarUpa nathI. je vastu saMsAranuM kAraNa che, te ja vastu mokSanuM kAraNa che. ahIM AcArAMga sUtra sAkSI pUre che - le nAsavA tai rasavA - je AzravanA hetu che te ja nirjarAnA paNa hetu che. A nyAyathI ja hiMsA doSarUpa che e vAta anekAMtika che. arthAt dravyastava jevA sthAne e guNarUpa paNa bane che. ekAMte doSarUpa nathI. mATe vidhi ane bhakti A baMnethI zuddha evA dharmAnuSThAnamAM je AraMbha thAya che, te doSajanaka nathI, ema siddha thAya che. vaLI, "je asaMpUrNa viratimAM pravRtti kare che evA dezaviratone mATe saMsArane parimita karanAro evo dravyastava ucita che. dravyastavamAM kUvAnuM daSTAnta samajavuM.' A gAthAthI Avazyakaniryukti ane mahAnizItha sUtramAM dravyastava viSe kUpakhanana (kUvo khodavo) dRSTAMta tarIke kahyuM che. temAM ema samajavAnuM ke - jema kUpakhanana potAnA ane bIjAnA upakAra mATe thAya che, tema prabhuno abhiSeka athavA - devadharmaparIkSA - svaparayoH puNyakAraNaM syAdityevaMparatayA vyAkhyeyam / ye tu prAJco naitadvyAkhyAnamAgamAnupAti dharmArthapravRttAvapi Arambhajanitasya pApasyeSTatvAt / kathamanyathA bhagavatyAmuktam - "tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA paDihayapaccakkhAyapAvakammaM aphAsueNaM aNesaNijjeNaM asaNa 4 paDilAbhemANe bhaMte kiM kajjai ? goyamA ! appe pAvakamme kajjai bahutariyA se NijjarA kajjaitti" tathA glAnapraticaraNAnantaraM paJcakalyANakaprAyazcittapratipattirapi kathaM - devadharmopaniSadpUjA mATe kareluM snAna pUjA vagere karaNa dvArA potAnA para upakAra karanAruM thAya che ane anumodanAnuM AlaMbana ApavA dvArA bIjA para upakAra karanAruM thAya che - sva-parane puNyanuM kAraNa thAya che. A rIte kUpadaSTAntanI vyAkhyA karavI joIe. paNa je prAcIno ema dalIla kare che ke - A vyAkhyA AgamAnusArI nathI. kAraNa ke je dharma mATe pravRtti kare che, temane paNa AraMbhajanita pApa lAge ja che, evuM zAstrakArone abhipreta che. jo AvuM na hoya to zrI bhagavatIsUtramAM evuM kema kahyuM ke 'pApakarmono pratighAta ane paccakakhANa karanArA evA tathAvidha zramaNa ke brAhmaNa briA(kuzalAnuSThAna)thI yukta) ne amAsuka aneSaNIya evA azanapAna-khAdima-svAdimanuM dAna ApavAthI he bhagavaMta ! zuM karAya che ? gautama ! te dAna vaDe aA pApakarma karAya che ane ghaNI nirjarA karAya che.' ahIM avidhithI dAna ApavAthI alpa pApakarmano baMgha svIkAryo che. tathA glAnanI cikitsA paricaryA karyA bAda paMcakalyANakarUpI prAyazcita svIkAravAnuM je vidhAna che te paNa kevI rIte saMbhave ? mahAtmAe to glAnanI vaiyAvacca ja karI che, tenuM kAMI prAyazcitta hoya ? paNa e vaiyAvaccamAM paNa je hiMsA thaI che, tenAthI pApakarmano Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vevagharmaparIkSA - - 77 syAt ? tasmAdyathA kUpakhananaM zramatRSNAkardamopalepAdidoSaduSTamapi jalotpattAvanantaroktadoSAnapohya svopakArAya paropakArAya ca bhavati, evaM snAnAdikamapyArambhadoSamapohya zubhAdhyavasAyotpAdanena viziSTAzubhakarmanirjaraNapuNyabandhakAraNaM bhavatyevaM vyAkhyeyamiti vadanti / teSAmAzayaM ta eva jAnanti / pUjArthaM snAnAdikaraNakAle'pi nirmalajalakalpazubhAdhyavasAyasya vidyamAnatvena kardamalepAdikalpapApAbhAvAditthamudAharaNavaiSamyApAtAt / na cedevaM kathaM kriyamANaM kRtamiti - devadharmopaniSadubaMdha thayo che, evuM zAstrakArone ISTa che, tethI ja e pApanuM prakSAlana karavA mATe prAyazcitanuM vidhAna karyuM che. mATe jema kUpakhananano parizrama, tRSA, kAdavathI kharaDAvuM vagere doSothI yukta hovA chatAM paNa pANInI utpatti thAya tyAre parizramAdine dUra karIne sva ane paranA upakAra mATe thAya che, tema dravyastava paNa snAna vagere je AraMbha thayo hato, tenAthI janita doSane dUra karIne zubha adhyavasAyanuM utpAdana karavA dvArA azubha karmanI viziSTa nirjarA ane viziSTa puNyanA baMdhanuM kAraNa thAya che. Ama 'dravyastava sarvathA nirdoSa ja che, temAM koI pApakarmano baMdha thato ja nathI' evuM nathI. temAM AraMbhano doSa paNa che ane tethI ja pApakarmano baMdha paNa che chatAM zubha adhyavasAya dvArA e doSanuM nirAkaraNa thAya che, pApakSaya tathA puNyabaMdha thAya che. e rIte vyAkhyA karavI joIe. AvuM je prAcIno kahe che temano Azaya teo pote ja jANe che. zAstranA tAtparyano vicAra karIe to temanI vAta gaLe utare tevI nathI. kAraNa ke jyAre jinapUjA karavA mATe snAna vagere karavAmAM Ave che, tyAre paNa nirmaLa jaLa jevo zubha adhyavasAya to che ja. mATe e zubha adhyavasAyanI hAjarImAM kAdavathI kharaDAvA samAna pApano abhAva che. tethI e udAharaNa ahIM viSama thaI jAya che - 78 - - vevadharmaparIkSA - bhagavaduktanayopagrahaH / kathaM vA tanmUlakamApariNatasya gurusamIpaM pratiSThAsamAnasyAntaraiva kRtakAlasyArAdhakatvavacanaM bhagavatyAdApapadyate / -devadharmopaniSadbaMdhabese tevuM thatuM nathI. kUvAne khodavAthI pahelA kAdava lAge, tema jinapUjA karavAthI pahelA pApa lAge evuM sAdezya ahIM che ja nahIM kAraNa ke jinapUjAnI pahelA paNa zubha adhyavasAya hovAthI pApanI zakyatA ja nathI. mATe kUpakhanana jema sva-paranA upakAra mATe thAya che, tema dravyastava paNa sva-paranA upakAra mATe thAya che, e ja rIte ahIM kUvAnuM udAharaNa ghaTAvavuM joIe. jo AvuM na hoya to "je karAtuM hoya te karAyeluM che' evA prabhue kahelA naya-abhiprAyavizeSanI puSTi kevI rIte thaze ? prastutamAM jinapUjAnA prayojanathI zrAvaka snAna vagere kare tyArathI tenA jinapUjAnA adhyavasAya cAlu thaI gayA hovAthI tyArathI jinapUjA cAlu che. tyAre paNa jinapUjA thayelI che. to pachI e samaye pApabaMdha zI rIte saMbhave ? ane 'karAtuM hoya e karAyeluM che' e abhiprAyane AdhAre eka bIjI paNa vAta bhagavatI vagere AgamomAM Ave che ke - AloyaNApariNao sammaM saMpaTiThao gurusagAse / jai aMtarA vi kAlaM karijja ArAhago so vi / / jene guru samakSa AlocanA karavAnA bhAva thayA che, e ja bhAvaghArAmAM guru samIpa javA mATe samyapha prasthAna kare, tyAre jo vacce ja kALa karI jAya, to paNa te ArAdhaka che. ahIM paNa AlocanA karavA mATenI kriyA cAlu thaI tyArathI te thaI gaI evI vivekSA che. jo evuM na hoya to jeNe AlocanA karI nathI, e ArAdhaka kevI rIte thaI zake ? mATe jema 'huM AlocanA karuM....' AvA samyaka pariNAmathI paNa AlocanAjanita phaLa maLe Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - TvadharmaparIkSA - yaccAprAsukadAne'lpatarapApArjanamuktam, tallubdhakadRSTAntena dAyakasyAvyutpannatvAt dravyakSetrAdikAraNavidhyanabhijJatvAdvA tadAdarasya vyutpannAbhijJAdarajanitanirjarApekSayA prakRSTanirjarApekSayA vA / anyathA - devadharmopaniSad che. tevI rIte "huM jinapUjA karuM" AvA samyak pariNAmathI paNa pUjAjanita phaLa maLe che. mATe snAnAdi karatI vakhate pariNAma vidyamAna hovAthI te samaye pApabaMdhanI zakyatA nathI. vaLI amAsukadAnamAM alpatara pApanuM upArjana karyuM che, temAM nIcenA kAraNomAMthI koI kAraNa saMbhave che. (1) je dAyaka lubdhaka dRSTAntathI bhAvita hoya. arthAt evuM samajato hoya ke - zikArIe to game tema karIne haraNone lalacAvavA joIe. te mATe je mAyAjALa karavI paDe te karavI joIe. te rIte gRhastha paNa game te rIte paNa mahAtmAone vahorAvavuM joIe. e ja gRhasthano dharma che. emAM AraMbhAdi kazuM jovAnuM nahIM, enA mATe khoTuM bolavuM paDe, mAyA karavI paDe to ya kazo vAMdho nahIM paNa game tema karIne mahAtmAonI bhakti karavI - Avo jeno Azaya che, e avyutpanna che - AgamArthathI abhAvita che. tethI dravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAe je rIte vahorAvavuM joIe tenI vidhi jANato nathI. vaLI te vahoravavA mATe prANAtipAta, mRSAvAda kare che, mATe temanuM dAna prANAtipAta-mRSAvAdathI viziSTa che, mATe e apekSAe thoDo pApagaMdha kahyo hoya, tevuM saMbhave che. (2) athavA to jeo saMvijJabhAvita che, teo AgamanA jANakAra che. teo samaje che ke jyAre nirdoSatApUrvaka nirvAha thato hoya, te samaye doSita vahorAvanAra ane vahoranAra baMnenuM ahita thAya che. ane jyAre nirdoSatApUrvaka nirvAha na ja thato hoya te samaye 80 -- - devadharmaparIkSA bahutaranirjarAnAntarIyakapuNyabandhakalpe'lpasyApi pApasya bandhahetovaktumazakyatvAt saGkramApekSayA tu yathoktam / yadivA'prAsukadAne -devadharmopaniSad(jayaNA sAthe) doSita vahorAvanAra ane vahoranAra baMnenuM hita thAya che. Ama samajanArA saMvijJothI bhAvita evA zrAvako mahAtmAonA saMyamane bAdhA na thAya tema aucitya-pUrvaka vahorAve che. mATe teo vyutpanna che. dravya-kSetra-kALa-bhAvanI apekSAe je vidhi che tenA jJAtA che. mahAtmAo pratye utkRSTa AdaravALA che. tethI temane supAtradAnathI je nirjarA thAya che, tenI apekSAe athavA to supAtradAna janita je utkRSTa nirjarA hoya, tenI apekSAe prastutamAM ochI nirjarA thatI hovAthI alpatara pApabaMdha kahyo hoya tema saMbhave che. jo AvuM na mAno to je anuSThAna ghaNI nirjarA karAve che ane evA anuSThAnathI avazyapaNe puNyabaMdha thAya ja che. mATe ghaNI nirjarA sAthe avarjanIyapaNe joDAyela evo puNyabaMdha karAvavAmAM je anuSThAna samartha che, te anuSThAnane alpa paNa pApanA baMdhanuM hetu na kahI zakAya. je anuSThAnathI puNyano baMdha thato hoya, tenAthI ja pApano baMdha zI rIte thaI zake ? tethI sUtramAM a5 pApa karma thAya che evuM je kahyuM che, te saMkramanI apekSAe kahyuM hoya, tevuM saMbhave che. arthAt je puNya baMdhAyuM hoya, te ja kALAMtare tathAvidha pApajanaka anuSThAnathI pAparUpe saMkramita thaI jAya, to te apekSAe ukta vighAna saMbhave che. hajI paNa jo evo Agraha rAkho ke amAsukadAnamAM AraMbhathI janita evuM alAtara pApa karma baMdhAvuM ja joIe, AraMbha che to pApa kema nahIM ? to pachI sUtrakRtAMga sUtramAM dvitIya zrutaskaMdhanA paMcama adhyAyamAM eka padArtha kahyo che, tenI saMgati nahIM thAya. te padArtha A 9. T-4 - 0rAmAMtarI | 2, 4-1-1 - vanya pa | Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devadharmaparIkSA - 81 ArambhajanitAlpatarapApArjanamAvazyakam / tadAha - "ahAgaDAI bhuMjaMti annamanne sakammuNA / uvalitte viyANijjANuvalittetti vA puNo - devadharmopaniSadmujaba che - 'jeo paraspara AdhAkarmano (sAdhu mATe banAvelA vastra, bhAjana, vasati vagereno) bhoga kare che, teo svakIya karmathI lepAyA che ema jANavuM ke nathI lepAtA ema jANavuM." evuM na kahevuM, kAraNa ke je AdhAkarma dravyAdinI apekSAe zAstraSTie zuddha che tene zAmasApekSa dRSTithI bhogavanAra karmathI lapAto nathI. mATe AdhAkarma bhogavanAra ekAMte karmathI lepAya ja che tevuM na kahevuM joIe. vaLI je zArAthI nirapekSapaNe AsaktithI AdhAkarmano bhoga kare che. tene to karmabaMdha thAya ja che. mATe AdhAkarmanA bhogathI karmalapa nathI ja thato evuM paNa na kahevuM joIe. prazamaratimAM umAsvAti mahArAje kahyuM che ke viziSTa dravyAdinA saMyogomAM kalaya paNa akalaya thaI jAya che, ane akalaya paNa kalaya thaI jAya che. ekAMte karmabaMdha thAya ja che evuM mAnavuM ane ekAMte karmabaMdha nathI ja thato evuM mAnavuM. A be sthAnothI vyavahAra thaI zakto nathI. jo viSama saMyogomAM paNa AdhAkarma na ja khape Avo ekAMta pakaDI khAya, to jyAre nirvAha na thato hoya, kSadhAthI atyaMta pIDA thaI hoya, zarIramAM zakti na hoya, AMkhe aMdhArA AvatA hoya, evA samaye zramaNa samyak IryAsamiti kevI rIte pALaze ? rastAmAM cAlatAM keTalAya jIvone kacaDI nAMkhaze, vaLI bebhAna thaIne paDaze to basa-sthAvara jIvonI hiMsA thaze ane je akALamaraNa thaze to sIdho aviratimAM jaze. eTaluM ja nahIM, maraNasamaye jo ArtadhyAna thaze, to tiryaya gati thaze. 1, vai-1-9 - tarapApA naina | 9 - taropArjana | 82 - - devadharmaparIkSA - / / 1 / / etehiM dohiM ThANehiM vavahAro na vijjai / etehiM dohiM hArdi saUTyAre tu nA sArA" ti sUkRtowoDapraasukdaatRbhoktroruplepaanuplepaanekaantH kathaGakAraM saGgamanIyaH / - devadharmopaniSad vaLI Agama to ema ja kahe che ke sarvatra zakya hoya tyAM sudhI saMyamanuM rakSaNa karavuM. paNa zakya na hoya tyAre saMyamanA bhoge paNa AtmAnuM ja rakSaNa karavuM. vaLI AdhAkarmanA bhogathI ekAMte karmabaMdha nathI ja thato AvuM mAne ane anAdikALanA kusaMskAro - rAga - dveSane poSe, niSkAraNa doSita AhArAdi vApare, te paNa ucita nathI. A rIte saMyamayogano nirvAha na thaI zake. mATe ucita ja kahyuM che ke A baMne sthAnothI vyavahAra vidhamAna nathI. A baMne sthAnothI anAcAra jANavo. ahIM je ApAsuka dAna ApanAra ane tene vAparanAra e baMnene karmabaMgha ane karmabaMdhAbhAva e baMnemAM je anekAMta kahyo che - ekAMte karmabaMdha thAya ja che tevuM nathI, ane ekAMte karmabaMdha nathI ja thato tevuM paNa nathI evuM je kahyuM che, tenI saMgati zI rIte thaI zakaze ? kAraNake viziSTa saMyogomAM zAstra sApekSa dRSTie doSita ApanAra ane lenAra baMnene pApakarmano baMdha nathI thato evo ahIM sUtrakRtAMgakArano Azaya che. ane tame alpa pApabaMdhano je Agraha rAkho cho, tenI sAthe A sUtra ghaTI zake tema nathI. mATe prastutamAM paNa ema samajavuM joIe ke prastuta anuSThAnanI utkRSTa rIte ArAdhanA karavA mATe, paripUrNarUpe prastuta anuSThAnane sAdhavA mATe jeTalA aMgonI jarUriyAta che, temAMthI amuka aMganI khAmI hovAthI zeSa aMgo je nirjarAne sAdhavA samartha na bane, eTalI mAtrAmAM ochI nirjarA thaze. eTale ke te anuSThAna 100% paripUrNa Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 - TevadharmaparIkSA - - 83 ata evAtrApi kiJcidaGgavaiguNya eva hi svasyAnucitanirjarApakoM na tu sarvasAguNye anubandhazuddhau ca svarUpahiMsAmAtreNa, tasyAH svakArye upAdAnatAratamyapArataMtryAcca - "jA jayamANassa bhave - devadharmopaniSadnathI. 80% pUrNa che. to 20% nirjarA ochI thaze eTaluM ja, paNa tenAthI nukazAna thayuM che, evuM na kahI zakAya. ane A vAta paNa jyAM vidhinI azuddhi che tevA anuSThAna pUratI che. mATe jyAM pratyeka aMgo paripUrNapaNe hAjara che, bhakti ane jayaNA che, sAnubaMdha evI zuddhi che, evA anuSThAnamAM kAMI svarUpahiMsA mAtrathI alA nirjarA thAya che evuM to haragIjha na kahI zakAya, kAraNake jinapUjAdi anuSThAnamAM bhakti vagere aMgo paripUrNa hoya tyAre svarUpahiMsA paramArgadaSTie akiMcitkara che. vAstavamAM te hiMsA ja nathI. mATe te anuSThAnamAM ghaNI nirjarA ane mAtra puNyakarmano ja baMdha thAya che. tema ja mAnavuM paDaze. ahIM khAsa e vAta samajavAnI che ke AgamamAM alpa nirjarA ke ghaNI nirjarAnA vidhAno karyA hoya, emAM paNa ghaNI apekSAe aneka daSTikoNo hoya che, je koI paNa nirjarA thAya temAM nirjarArUpI kAryanuM je upAdAna kAraNa hoya temAM je taratamatA hoya, tene nirjarA AdhIna hoya che = nirjarA tene parataMtra hoya che. jIvanuM jevuM tathAbhavyatva, jevo bhAvamalakSaya, jevA bhAvollAsa, jevuM jIvadaLa tene AdhAre vatI-ochI nirjarA thAya che, e paNa dhyAnamAM rAkhavuM joIe. alpa nirjarA kahI ke alpatara pApabaMdha kahyo, temAM anuSThAna ja doSita che evuM na mAnI levAya. (ahIM tasyA: = nirbarAyA: evo artha lIdho che. tenI badale hiMsAyAH evo artha karIne paNa svayaM padArtha saMgati karI zakAya.) piMDaniryuktinI aMtima gALAmAM eka adbhuta vAta kahI che - - devadharmaparIkSA - virAhaNA suttavihisamaggassa sA hoi NijjaraphalA ajjhatthavisohijjuttasse" tyatrApavAdapadapratyayAyA hiMsAyA eva nirjarAhetutvaM vyAkhyAtaM malayagiricaraNaiH / yadapi glAnapraticaraNe paJcakalyANakaprAyazcittadAnamuktaM tadapi gItArthayatanAkRtayogikAraNAnyatarapadavaikalyaprayuktaM devadharmopaniSadje sUtroktavidhinuM paripUrNa pAlana kare che, jayaNA kare che ane AdhyAtmika vizuddhithI yukta che, tenAthI kadAca koI virAdhanA paNa karAya, tenuM phaLa nirjarA ja hoya che." A gAthAnI vyAkhyA karatA pUjya malayagirisUrijIe jaNAvyuM che ke uparokta mahAtmA apavAdamArge puSTAlaMbanathI je hiMsA kare, te hiMsA ja nirjarAnuM kAraNa thAya che. bolo, have tamArI vAtano AnI sAthe koI meLa khAya che ? mATe zabdasaMgrAma choDIne zAsakAronA tAtAryane khoLavA prayAsa karavo joIe. vaLI glAnanI paricaryAmAM je paMcakalyANaka prAyazcita kahyuM che, te paNa kayAM saMyogonI apekSAe che e samajo. jyAre gItArtha, yatanA ane kRtayogI vaDe karAyelI hovuM, A padomAMthI koI padanI vikalatA hoya, tyAre e pratyazcita kahyuM che. arthAt glAnanI paricaryA gItArthe karavI joIe, te paNa jayaNAthI karavI joIe ane te karanAra vyaktie jJAnAdi sAthe samyagu yoga karyo hovo joIe. arthAta e saMvijJa-ArAdhaka AtmA hovo joIe. kRtayogIno eka artha e paNa che ke glAna mATe paNa pahelA traNa vAra paryaTana karavA chatAM prAyogya vastu na ja maLe to ja aneSaNIya vahore Avo yoga karanAra mahAtmA. jyAre paricaryA karanAra gItArtha na hoya, ke pachI jayaNA sAcavI na hoya ke pachI paricAraka kRtayogI na hoya, tyAre ja glAnanI paricaryA bAda paMcakalyANaka prAyazcita apAya che. eTale ke je prAyazcitta apAya che te paricaryAmAM apavAda mArge Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 - - devadharmaparIkSA - - 85 sarvapadasAguNye'pavAdapratiSeviNo'pi nirdoSatvasyaivAbhidhAnAt / tadAhuH saGghadAsagaNikSamAzramaNAH kalpabhASye-"gIyattho jayaNAe kaDajogI kAraNaMmi Nihoso / egesiM gIyakaDo arattaduTTho a jayaNAetti" TI9 // tathA "diAdilova pAvALA kyADuM re 3 | kaDajogI jaM Nisevai AdiNidesaMva so pujjotti / / 2 / / adhAsthAnasthitatvaM cAtra tAdRgapavAdapratiSevAdhikArivizeSaNamuktam / - devadharmopaniSad thayelI virAdhanAnuM nathI paNa jayaNA vagere na sacavAyuM hoya tenuM prAyazcita che. mATe ja jyAre gItArtha vagere traNe padonI paripUrNatA hoya, tyAre to je apavAda seve che, te paNa nirdoSa ja che, tene koI prAyazcitta AvatuM nathI. evuM sUtramAM kahyuM che. zrI saMghadAsagaNie kalAbhASyamAM A ja vAta karatAM kahyuM che ke - puNAlaMbane, gItArtha kRtayogI jayaNAthI apavAda seve te nirdoSa che. ane amuka mate gItArtha, kRtayogI, araktadviSTa (rAgadveSathI rahita) evo AtmA jayaNAthI kAraNe apavAda seve to nirdoSa che. tathA je jaghanya saMyamasthAnamAM sthita che, tevo paNa gItArtha AtyaMtika kAraNa utpanna thatAM AcArya ane gaNa mATe je apavAda seve, to paNa te pulAka nigraMthanI jema pUjya che. ahIM jaghanyasthAna sthiti evuM je kahyuM che, te apavAda sevI evA adhikArInuM vizeSaNa kahyuM che. arthAt e adhikArI pahelAthI jaghanya saMyama sthAnamAM ja rahelo hoya evo paNa saMghAdinA kAraNe apavAda seve to pUjya che ema artha karavo paNa adhikArInuM svasaMyamasthAnathI patana thayuM ane tethI tene jaghanya saMyamasthAnanI prApti thaI ane tethI teNe apavAda sevyo Avo artha na karavo. kAraNa ke Avo artha karo to dekhAjonI saMgati na thAya. 9. 4-1-6 - sAthe | 2. 1-6- adhare | g - dhare | - devadharmaparIkSA - na tu tenAdhastanasthAnaprAptyA hetubhUtayA, dRSTAntAnupapatterityavaseyam / yacca kvacit "Aloiya paDikkaMto suddho jaM NijjarA viule"tyuktaM tadanyataravaiguNyaprayuktamekatra caritArthamAlocanApratikramaNamanyatra - devadharmopaniSad - ahIM e AtmA pulAka nigraMthanI jema pUjya che ema pulAka nigraMthanuM dRSTAna ApyuM che. jo pulAka saMyamasthAnathI patita thaIne apavAda sevato hoya, patanane kAraNe jaghanya saMyamasthAne pahoMcavAthI apavAda sevato hoya, to e artha ahIM saMgata thAya. paNa tevuM to nathI. kAraNake pulAka nigraMthanA jaghanyathI mAMDIne asaMkhya saMyamasthAno hoya che. AmAMthI koI paNa saMyamasthAna para sthita evA pulAka nigraMtha saMghAdinA kAraNe potAnI viziSTa labdhithI kadAca cakravartInA sainyane paNa sUrI nAMkhe, to paNa temane prAyazcita AvatuM nathI. teo nirdoSa ja rahe che. e apavAda sevana temanA saMyamasthAnathI patana thavAnA kAraNe nathI hotuM, arthAt e saMyamasthAnathI nIce utarIne apavAda seve che, tevuM nathI hotuM. tema ja apavAda sevavAthI temane nikRSTa jaghanya saMyamasthAnanI prApti thAya che, tevuM paNa nathI. mATe prastutamAM paNa mulAkanigraMthanuM udAharaNa ApyuM hovAthI jaghanyasthAnasthitapaNe tene apavAdanA hetu tarIke na samajavuM paNa apavAdasevI adhikArInuM vizeSaNa ja samajavuM. pUrvapakSa - tamAruM vyAkhyAna amane khUba ja gamyuM. have ame tamane eka zArapATha ApIe chIe. temAM kahyuM che ke - 'glAnanI sevAmAM apavAda sevavo paDe to ya sevA karavI kAraNa ke temAM vipula nirjarA thAya che. ane pachI AlocanA - pratikramaNa karIne zuddha paNa thaI javAya che. ahIM jo koI pApa karyuM nathI, to AlocanA zAnI karavAnI che, e samajAvazo ? uttarapakSa - ahIM be apekSAe AlocanAdi saMbhave che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - hevadharmaparIkSaI - sAdhvAcAraparipAlanArthamAtreNopayujyate, vaiyAvRtye parAbhyarthitasyApi sAdhoradhikAre- "tatthavi so icchaM se karei majjAyamUlIya" - devadharmopaniSa(1) jyAM paricaryA karanAramAM pUrvokta gItAryAdi padanuM vaiguNya hoya, arthAt emAMthI ekAda padanI khAmI hoya tyAre AlocanA - pratikamaNanuM vidhAna hoya. A vAta to pUrve paMcakalyANaka prAyazcittanA muddAmAM spaSTa karelI ja che. (2) ane jyAre paricaryA karanAra gItAryAdi padothI yukta hoya tene paNa AlocanA - pratikramaNa karavAnuM vidhAna che te sAdhunA AcAranA paripAlana mATe upayogI che. Azaya e che ke ahIM vAstavamAM AlocanA - pratikamaNanI jarUra nathI kAraNake apavAda sevI adhikArI nirdoSa che. Ama chatAM paNa A eka sAdhuno AcAra che ke apavAda sevyA pachI AlocanAdi karavuM. A AcAranA pAlana mATe AlocanAdinuM vidhAna che. pUrvapakSa - tamane mana phAve evI arthanI kheMcatANa karo ane ame mAnI laIe evuM nahIM bane. zAstramAM kyAMya AvuM udAharaNa joyuM che kharuM ? uttarapakSa - hA, Avazyaka niryuktinI 673mI gAthAmAM Avo adhikAra Ave che - eka mahAtmAne vaiyAvacca karavAnI bhAvanA thAya ane te IcchAkAra sAmAcArInuM pAlana karavA sAthe pelA mahAtmAne pUche ke - ApanI IcchA hoya to ApanuM A kArya huM karuM ? tyAre te mahAtmA temane ema kahe ke ApanI IcchApUrvaka karo - ApanI IcchA hoya to karo. have ahIM e mahAtmAe pote sAmethI ja sevAno lAbha ApavAnI vinaMti karI che. to pachI pelA mahAtmAe mAtra hA ja kahevAnI hatI. ahIM IcchAkArano prayoga karavAnI zuM jarUra hatI ? 88 devadharmaparIkSAmitivadityabhiprAyeNeti jnyeym| nanvapavAde'lpasyApi pApasyAnAdare vaidyakavihitadAhadRSTAntena tatrotsarganiSedhaphalAvarjanAbhidhAnAnupapattiriti - devadharmopaniSad - A praznano javAba ApatAM kahyuM che ke sAdhuonI A eka maryAdA che ke IcchA vinA koI pAse kAMI karAvavuM nahIM. mATe e maryAdAnuM pAlana karavA mATe jarUra na hovA chatAM paNa IcchAkArano prayoga karyo che. ahIM je abhiprAyathI IcchAkAranuM vidhAna che, te ja abhiprAyathI pUrvokta prasaMge AlocanAdinuM vidhAna che tema samajavuM. paNa glAna sevAmAM pApa lAgyuM che evI AzaMkA na karavI. pUrvapakSa : jo apavAdamAM alpa paNa pApa na mAno, to pachI gumaDA AdinI cikitsAmAM vaide karelA dAhanA dRSTAMtathI temAM utsargathI jeno niSedha thayo che tenuM sevana karavAthI aniSTa phaLa maLe ja che, AvuM ja kahyuM che, tenI saMgati zI rIte thaze ? vaida gumaDAMnI cikitsA karavA tenA para dhagadhagatA tapAvelA saLiyAno DAma de, te DAmathI pariNAme gumaDuM maTI jAya che, paNa tyAre to asahya vedanAthI cIsa paDI jAya che. te ja rIte apavAda sevanathI atipAtamAMthI rakSaNa thAya che - akALa mRtyu vagere apAyothI bacI javAya che. dIrghakALa sudhI saMyamanI ArAdhanA thaI zake che. e vAta sAcI paNa apavAda sevana vakhate pApabaMdha paNa thAya che. ema mAnIe to ja e udAharaNa ghaTI zake. jo Ama na mAno, to jIvahiMsA na karavI - evo je autsagika niSedha che, (utsargathI jIvahiMsAno niSedha karyo che.) tenuM phaLa - tenAthI evuM phalita thAya che ke je jIvahiMsA kare tenuM ahita thAya. jo jIvahiMsA karanAranuM ahita thatuM hoya, jIvahiMsA ISTasAdhana na hoya to ja teno ausargika niSegha saphaLa karI zake. mATe je jIvahiMsA kare Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vevadharmaparIkSA - - 89 cenna "na hiMsyAt sarvANi bhUtAnI" tyAdilaukikotsarganiSedhe svarUpahiMsAyA viSayatve'pi "savve pANA savve bhUyA" ityAdilokottarotsarganiSedhe pramAdayogena prANavyaparopaNarUpAyA hiMsAyA eva viSayatve doSabhAvAt / anyathA locAnazanAdInAmapi svarUpato duSTatvApatteH / parahiMsAyA ivAtmahiMsAyA api niSiddhatvA - devadharmopaniSatene aniSTa phaLa maLe ja. AvuM je vacana che tenI anupapatti thAya. uttarapakSa - nA, kAraNa ke 'sarva jIvonI hiMsA na karavI joIe' evo je ausargika niSedha che, te laukika che. niSedha svarUpahiMsA viSayaka che. arthAt e utsargathI svarUpahiMsAno niSedha karAyo che. arthAtu laukika utsarganI apekSAe ja svarUpahiMsAmAM dUSaNa che. jyAre 'sarva prANo, sarva bhUtoo na haNavA ' evo je lokottara autsargika niSedha che, teno viSaya to 'pramAdayogathI prANavAparopaNarUpa hiMsA ja che." arthAtu lokotara utsargathI pramAdayogathI prANavaparopaNarUpa hiMsAno ja niSedha karAyo che. te hiMsAmAM ja dUSaNa manAyuM che. mATe utsarganiSedhanuM phaLa avazyapaNe Ave te vAta to sAcI paNa dravyastava, glAnasevA AdimAM thatI hiMsA e pahiMsA hovAthI lokotara utsarganiSedhano viSaya ja banatI nathI. jo temAM pramAdayogathI prANavyaparopaNa thatuM hota, to te lokottara utsarganiSedhano viSaya banata, doSayukta puravAra thAta ane tenuM aniSTa phaLa paNa maLata. paNa temAM pramAda na hovAthI tenuM aniSTa phaLa paNa nahIM maLe ane ukta abhiyAnanI anupapatti paNa nahIM thAya. jo AvuM na mAno, to loca, anazana vagere anuSThAno paNa svarUpathI doSita banI jaze. kAraNake parahiMsAnI jema AtmahiMsAno paNa niSedha karAyo che. jema bIjA jIvonI hiMsAno niSedha che, tema CO - - devagharmaparIkSA - dityuktamAcArya: padavAkyArthAdivicArAdhikAre upadezapadAdau / vivecitaM cAsmAbhirjJAnabindvAdAviti tata evaitattattvamavadhAryam / tasmAdyathAguNasthAnamanubandhazuddhyA nirjarAsAmagryAmanupravizanniravadyameva jinapUjA - devadharmopaniSadpotAnI hiMsAno paNa niSedha che. loca vageremAM potAnI hiMsA (pIDA utpAdana) thatI hovAthI temAM svarUpahiMsA to che ja. tethI jo lokottara utsarganiSeghanA paribhASAno svIkAra na karo ane svarUpahiMsA mAtrathI ja doSa mAnI lo to loca vagere anuSThAnone paNa doSayukta ja mAnavA paDaze ane e to tamane paNa mAnya nathI. pUrvapakSa - tamArI A dalIlano koI AdhAra paNa che ke pachI e nirAdhAra ja che ? uttarapakSa - hA, eno AdhAra che, pUjya haribhadrasUrijIe racelA upadezapada Adi graMtho, upadezapadanI 866 thI 86bhI gAthAmAM A adhikAra kahyo che - "koI jIvanI hiMsA na karavI joIe evo padArtha che. jo svarUpahiMsA ja doSita hoya to pachI jinAlaya nirmANa, loca karavo vagere paNa akaraNIya thaI jaze A pramANe vAkyartha che.' tenA pachI mahAvAkyartha A mujaba che ke - avidhithI jinAlaya nirmANa vagere karavAmAM AjJAnI virAdhanA thAya che. mATe avidhithI jinAlayanirmANAdi doSayukta che. mATe vidhimAM yatna karavo joIe. ane aidaMpardhArtha A che ke - AjJA ja dharmamAM sArabhUta che.' A adhikAranuM ame (mahopAdhyAyajIe) jJAnabiMdu, upadezarahasya vagere graMthomAM vivecana karyuM che, tethI ahIM teno vistAra karatA nathI. te graMthomAMthI ja A tattvanuM avadhAraNa karI levuM. mATe guNasthAnakanA anusAre anubaMghazuddhithI nirjarAnI sAmagrImAM anupraveza pAmatuM evuM jinapUjA vagerenuM anuSThAna niravadha ja che ema siddha thAya che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 - -- devadharmaparIkSA - - 91 dhanuSThAnamiti siddham / etena puNyaikAntapakSo'pi nirastaH / sarAgacAritra iva bhAvazuddhyA puNyajanakasyApi pApaprakRtinirjarAjanakatvAvirodhAt / itthaM ca jinapUjAjinavandanasAdhu - devadharmopaniSa ahIM guNasthAnakane anusAra ema eTalA mATe kahyuM ke sarvavirati guNarathAnakanI apekSAe jinapUjAdi sAvadha che. sAdhu mATe jinapUjAdi karavAmAM doSa che. kAraNake temaNe paripUrNapaNe saMyamano svIkAra karyo che. Agamavacana paNa che ke - to kasiNasaMjamaviu puSphAiyaM na icchati / tethI paripUrNasaMyamanA jJAtA (nizcaya nayathI jJAtA avazyapaNe jJAnAnurUpa pAlanakartA hoya che.) puSpapUjA vagere dravyastavane IcchatA nathI. hA, jemaNe paripUrNa viratino svIkAra nathI karyo tevA avirata, dezavirata jIvo mATe to jinapUjAdi anuSThAna niravadha ja che. mATe 'guNasthAnakane anusAre evuM kahyuM che. ane tenI sAthe anubaMdha zuddhi paNa jarUrI che. pUrvokta bhaktibhAva, jayaNA, vidhizuddhi vagere hoya, e paNa Avazyaka che. tenA dvArA jinapUjAdi nirjarAnuM sAdhana banI jAya che. je nirjarAnuM sAdhana bane te anuSThAna sAvadha na hoI zake. A rIte jinapUjAdi anuSThAna niravadha pUravAra thAya che. Ama kahevA dvArA je ema mAne che ke 'jinapUjAthI nirjarA thatI ja nathI mAtra puNyabaMdha ja thAya che. teno paNa nirAsa thaI jAya che. kAraNake hamaNA ja kahyuM ke jinapUjA e nirjarAnI sAmagrImAM aMtarbhata che - nirjarAnuM sAdhana che. vaLI jema sarogacAtrithI bhAvazuddhi vaDe puNyanuM upArjana thAya che, ane sAthe-sAthe pApaprakRtinI nirjarA paNa thAya che, tema prastutamAM paNa jinapUjAdi anuSThAna puNya janaka banavA sAthe pApakarmonI nirjarAnuM paNa nimitta bane, temAM koI virodha nathI. - devadharmaparIkSA - hitakAmanAdhucitAcAralakSaNacittapuSTizuddhizAlinAM devAnAmadharmavAdaM vadanto devAnAMpriyA durlabhabodhikA eveti zraddheyam / taduktaM sthAnAGge paJcamasthAnake - "paMcahiM ThANehiM jIvA dullabhabohiattAe kammaM pakariti taM jahA arihaMtANaM avaNNaM vayamANe arihaMtapaNNattassa dhammassa avaNNaM vayamANe AyariyauvajjhAyANaM avaNNaM vayamANecAuvvaNNassa samaNasaMghassa avaNNaM vayamANe vivikkatavabaMbhacerANaM - devadharmopaniSaA rIte jeo jinapUjA, jinavaMdana, sAdhu bhagavaMtonA hitanI kAmanA vagere ucita AcArarUpa cittapuSTi ane zuddhithI zobhatA evA devone jeo adharmI kahe che, te mUrkha jIvo durlabhabodhi ja che, ema samajavuM joIe, zrI sthAnAMgasUtranA paMcama sthAnakamAM te vAta kahI che. - | 'pAMca sthAnakothI jIvo durlabhabodhipaNAne karanAra karmano baMdha kare che. te A pramANe che - (1) arihaMtonA avarNavAda bolatA (2) arihaMta pratipAdita dharmanA avarNavAda bolatA (3) AcArya-upAdhyAyanA avarNavAda bolatA (4) caturvidha saMghanA avarNavAda bolatA (5) bhavAntaramAM jemane prakarSathI tapa-brahamacarya udayamAM AvyA hatAM ane tenA kAraNe devAyuSya baMdhAyuM hatuM evA devonA avarNavAda bolatA." ahIM devonuM je vizeSaNa kahyuM tenAthI samyagdaSTi devonuM grahaNa karyuM che. kAraNake pUrvabhavamAM prakRSTa tapa ane brahAcaryanI jemaNe ArAdhanA karI hoya, teo samyagdaSTi devo ja hoya, tethI jeo ema mAne che ke - 'devonA avarNavAda na karavA joIe e vAta sAcI paNa emAM - teo dharmI che mATe avarNavAda na karavA - evuM kAraNa nathI. paNa jema ghaNA lokonA netAnI niMdA karIe to e 1. vivakka - ityupalabhyamAnasthAnAGgasUtrapAThaH / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devadharmaparIkSA - - 93 devANaM avanaM vayamANetti" atra yathoktavizeSaNena samyagdRSTayo devA upAttAstena bahujananetRvaddevAnAmavarNavAdo'narthahetutvAnnocita ityapAstam, yathoktavizeSaNenArhadAdimadhyapAThena ca paramArthahitadAtari vRthA vaiguNyodbhAvanarUpAvarNavAdasyaiva durlabhabodhihetutAyAH spaSTatvAt / ata eva tadvarNavAdasya sulabhabodhihetutvamuktam / "paMcahiM ThANehiM - devadharmopaniSaApaNA anartha mATe thAya, ema devo paNa mahaddhika mahAsAmarthyazALI che, tethI temanI niMdA karavAthI paNa ApaNo anartha thAya. mATe devono avarNavAda na karavo joIe.' - temano paNa nirAsa thaI jAya che. kAraNake je vizeSaNa kahyuM tenAthI samyagdaSTi devonuM ja grahaNa thAya che. teo jinapUjAdi zubha yogonA upAsaka hovAthI gharmI ja che. vaLI ahIM arihaMta, arihaMtakathitadharma, AcArya, upAdhyAya ane caturvidha saMghanI sAthe temanuM grahaNa karyuM che. tethI A grahaNa laukika dRSTie karyuM hoya te saMbhavita nathI. vaLI jo laukika dRSTie ja temanI niMdAno tyAga karavAno hoya to pachI temanI niMdAthI durlabhabodhitA kevI rIte thAya ? mATe je paramArtha hitanA dAtA che enAmAM nAhaka vaiguNya upajAvavA - teo adharmI che evA temanA doSanuM ubhAvana karavA rUpa je avarNavAda che te ja durlabhabodhino hetu che evuM spaSTa ja che. - A ja kAraNathI temanA varNavAdane sulabhabodhino hetu kahyo che. zrI sthAnAMgasUtranA paMcamasthAnakano te pATha A mujaba che. - 'pAMca sthAnothI jIvo sulabha bodhipaNAne karanAra karma bAMdhe che. (1) arihaMtonA varNavAda - guNastuti bolatA yAvat (5) pUrvabhavamAM jemaNe prakRSTa tapa-brahAcaryano udaya thayo hato tevA devonA varNavAda bolatA.' ghaNA kadAgrahothI jemanuM mukha TaMkAI gayuM che tevA durjano vaDe kRtrima evI saraLa cittavALA - prajJApanIya jIvo para dhArmika tarIkenI 94 -devadharmaparIkSA sulahabohiattAe kammaM karei arihaMtANaM vannaM vayamANe jAva vivikkatavabaMbhacerANaM devANaM vaNNaM vayamANetti" / prakAmapihitAnanairbahukadAgrahairdurjana jagat kimu na vaJcitaM kRtakadhArmikakhyAtitaH / / anugrahavidhAvataH praguNacetasAM sAdarai caMvinayavAgharayamari tattvazrama: IIT/ pratyakSaraM nirUpyAsya granthamAnaM vinizcitam / saMyuktA paJcaviMzatyA zlokAnAM tu catuHzatI / / 2 / / - devadharmopaniSadra khyAtithI zuM jagata chetarAyuM nathI ? chetarAyuM ja che. tethI anugraha karavAmAM rasika evA zrI yazovijaya vAyake A tatvanirUpaNa karavAno parizrama karyo che. A graMthanA pratyeka akSaranuM nirUpaNa karIne 425 zloka - graMthapramANa vinizcita karAyuM che. Iti nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrIyazovijayajIkRta - devadharmaparIkSAgraMthe vIrasaMvata - 2535 madhya tapAgacchIya AcAryadeva zrImadvijaya prema-bhuvanabhAnu-padma-hemacandrasUrIzvaraziSyaAcArya vijayakalyANabodhisUrisaMstutA gurjaravRttisvarUpA devadharmopaniSad 1. jIvA - ityupalabhyamAnasthAnAGgasUtre'dhikam / 2. pagareMti - ityupalabhyamAnasthAnAGgasUtre pAThaH / 3. vibakka - ityupalabhyamAnasthAnAGgasUtra pAThaH / 4. iti nyAyavizAradauMzrIyazovijayakRtoyaM devadharmaparIkSAnAmA / / / / granthaH / saMpUrNaH / / granthasaMkhyA 425 - iti ka - pratAvadhikam /