________________
– વેવધર્મપરીક્ષા –
૨૫ विरतत्वव्यपदेशस्याविरुद्धत्वात् फलं तु हेतुमात्राधीनं न पाणिपिधेयमिति श्रद्धेयम् ।।१४ ।। इत्थमेव धर्मव्यवसायग्रहणपूर्वकः सूर्याभदेवस्य देवाधिदेवप्रतिमार्चनविधिरतिशयितभक्त्युपबृंहितः श्रीराजप्रश्नीयसूत्रोक्तः सङ्गच्छते । तथा च तत्पाठ:-तए णं तस्स सूरियाभस्स देवस्स सामाणियपरिसोववन्नगा देवा पोत्थयरयणं उवणमंति । तते णं से सूरियाभे देवे पोत्थयरयणं गिण्हइ पोत्थयरयणं गिण्हित्ता पोत्थयरयणं विघाडेइ पोत्थयरयणं वाएइ पोत्थयरयणं वाएत्ता धम्मियं ववसायं
- દેવધર્મોપનિષકરાય છે.
બે ન્યાય છે (૧) મૂયસ્વાચિવેશ - જે વસ્તુ ઘણી હોય તેને આશ્રીને વ્યપદેશ કરાય છે. (૨) અન્વત્થામાવયવક્ષા - જે અા હોય તેના અભાવની વિવક્ષા કરાય છે.
માટે અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિરૂપ ચતુર્થ ગુણસ્થાને એક જ સંવર હોવાથી તેમાં અવિરતપણાનો વ્યપદેશ કરવામાં કોઈ વિરોધ નથી. અને ફળ તો હેતુમાત્રને આધીન છે. તેને કાંઈ હાથથી ઢાંકી નહીં શકાય, અર્થાત્ વ્યપદેશ ભલે “અવિરત” તરીકે જ થાય પણ મિથ્યાદર્શનશલ્યથી વિરતિ તો તેમણે કરી જ છે. સંવરરૂપ ધર્મને તેમણે આરાધ્યો જ છે. તેથી તેનું ફળ પણ મળવાનું જ છે, એવો વિશ્વાસ રાખવો જોઈએ.
સૂર્યાભદેવ ધર્મવ્યવસાયનું ગ્રહણ કરવા પૂર્વક અતિશયિત ભક્તિભાવથી પુષ્ટ એવી દેવાધિદેવની પૂજાની વિધિ કરે છે, જેનું વર્ણન શ્રી રાજપનીય સૂત્રમાં કર્યું છે, તે પણ આ જ રીતે સંગત થાય છે. તે સૂપાઠ આ મુજબ છે - પછી તે સૂર્યાભ દેવને સામાનિક પર્ષદામાં ઉત્પન્ન થનારા દેવો પુસ્તકરત્ન આપે છે. પછી તે સૂર્યાભ દેવ પુસ્તકરત્નનું ગ્રહણ કરે છે, પુસ્તકરત્નને ખોલે છે, પુસ્તકરત્નને
૨૬ -
- દેવધર્મપરીક્ષા - गिण्हति पोत्थयरयणं पडिखिवति सिंहासणाओ अब्भुटेइ २ ववसायसभाओ पुरिथिमिल्लेण तोरणेणं तिसोवाणपडिरूवएणं पच्चोरूहइ २ हत्थपादं पक्खालेति २ आयंते चोक्खे परमसुईभूए सेयरययामयं विमलसलिलपुण्णं मत्तगयमहामुहागितिसमाणं भिंगारं पगिण्हइ २ जाई तत्थ उप्पलाई जाव सयसहस्सपत्ताई ताई गिण्हति २ णंदातो पुक्खरणीतो पच्चोरुहति जेणेव सिद्धायतणे तेणेव पहारेत्थ गमणाए । तते णं तं सूरियाभं देवं चत्तारि सामाणियसाहस्सीओ जाव सोलस आयक्खदेवसाहस्सीओ अन्ने य बहवे सूरियाभ जाव देवीओ य अप्पेगतिया उप्पलहत्थगया जाव सयसहस्सपत्तहत्थगया सूरियाभं देवं पिट्ठतो समणुगच्छंति । तते णं तं सूरियाभं देवं बहवे
- દેવધર્મોપનિષદ્ વાંચે છે. પુસ્તકરત્નને વાંચીને ધાર્મિક-વ્યવસાયનું ગ્રહણ કરે છે. પુસ્તકરત્નને પાછું મૂકી દે છે. સિંહાસનથી ઊભા થાય છે. ઊભા થઈને વ્યવસાય સભામાંથી પૂર્વદિશાના તોરણથી બસોપાન પ્રતિરૂપક દ્વારા નીચે ઉતરે છે, ઉતરીને હાથ-પગનું પ્રક્ષાલન કરે છે. પ્રક્ષાલન કરીને આચમન કરેલા, ચોખા, પરમ શુચિભૂત એવા સૂર્યાભદેવ શ્વેત રજતથી બનેલા, નિર્મળ જળથી પૂર્ણ, મત હાથીના મોટા મુખની આકૃતિ સમાન એવા કળશનું ગ્રહણ કરે છે. તેનું ગ્રહણ કર્યા બાદ જે ત્યાં ઉત્પલો (કમળો) યાવત્ શતપત્ર, સહમ્રપત્ર (વગેરે જાતના કમળો) છે તેનું ગ્રહણ કરે છે. નંદા પુષ્કરિણીમાંથી બહાર આવે છે. અને જ્યાં સિદ્ધાયતન છે ત્યાં ગમન કરવા સજ્જ થાય છે.
પછી તે સૂર્યાભ દેવની પાછળ પાછળ ચાર હજાર સામાનિકો, સોળ હજાર આત્મરક્ષક દેવો અને અન્ય પણ ઘણા સૂર્યાભ વિમાનના નિવાસી દેવ-દેવીઓ - કેટલાંક હાથમાં ઉત્પલો લઈને, તો કેટલાંક હાથમાં શતસહસ્ત્રપત્રોને લઈને જાય છે. પછી ઘણા આભિયોગિક દેવો