Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2600 fnNvWEY A DAhI DA 2209 kumArapALa desAI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ DAhyo Damaro (dAmodara mahetA) kumArapALa desAI prAptisthAna gUrjara sAhitya bhavanA ratanapoLanAkA sAme, gAMdhImArga, amadAvAda 380001 phona : 079-22144663, 22149660 e-mail: goorjar@yahoo.com.web: gurjarbooksonline.com gUrjara sAhitya prakAzana 102, laeNnDamArka bilDiMga, TAiTeniyama, siTI senTara pAse, sImA haoNla sAme, 100 phUTa roDa, praphlAdanagara, amadAvAda 380015 phona : 26934340, 98252 68759 - gurjarprakashan@gmail.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiMmata rU. 100 pahelI AvRtti : 1990 cothI saMvardhita AvRtti : 2017 Dahyo Damaro A story baised on Damodar Mehta's life for teenagers by Kumarpal Desai Published by Gurjar Granth Ratna Karyalaya, Ahmedabad-1 (c) kumArapALa desAI pRSTha : 4+100 ISBN : 978-93-5162-446-2 nakala : 1000 prakAzaka : gUrjara graMtharatna kAryAlaya amarabhAI ThAkoralAla zAha : ratanapoLanAkA sAme, gAMdhImArga, amadAvAda-380001 phona : 22144663, e-mail: goorjar@yahoo.com * * * * mudraka : bhagavatI oNphaseTa sI/17, baMsIdhara esTeTa, bAlaDolapurA, amadAvAda-380 004
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukrama DAhyo Damaro eTale dAmodara mahetA. gujarAtanA suvarNayuga samA solaMkI yuganuM A eka viziSTa navaratna. bAdazAha akabaranA darabAramAM jema bIrabala hatA ema gujarAtanA rAjA bhImadevanA darabAramAM DAhyo Damaro hato. gujarAtanI daMtakathAo, rAsAo ne prabaMdhomAM A pAtra vize AchI-pAtaLI lakIro maLe che. emAM UMDI khoja karatAM buddhicAturyanI keTalIka mArmika ghaTanAo prApta thAya che. A DAhyo Damaro eTale Adarza gujarAtI, laherI, tyAgI ne dezAbhimAnI. bhImadeva jevA rAjavI ane vimalamaMtrI jevA maMtrIo zastrathI samarAMgaNa khele che. A mAnavI niHzastra rahIne bhalabhalAne harAve che ne mA gurjarInI sevA kare che. A kathAnakamAM te samayanI pracalita anya kathAono paNa upayoga karavAmAM Avyo che. keTalIka kathAo kALe kALe thayelA AvA buddhimAnonI sAmAnya ne samAna kathAo che. A pustakane gujarAta sarakAra taraphathI uttama guNavattAvALAM pustakonI spardhAmAM bALa-sAhityanA vibhAgamAM pAritoSika prApta thayuM hatuM. Aje A pustaka navasaMskaraNa pAmIne gurjara graMtharatna kAryAlaya dvArA prakAzita thAya che te mATe e saMsthAno ane zrI manubhAI zAhano AbhArI chuM. mAtra "DAhyo Damaro' jevI kahevatamAM sajIva rahelA, moTA bhAge bhulAI gayelA A mahAna nararatnanI kathA vinodI buddhicAturya sAthe gujarAtanA gauravanI jhAMkhI karAvaze to huM mAro yatna sArthaka mAnIza. 12-4-2017 kumArapALa desAI amadAvAda
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukrama ; w k du // ' h bhoLA bhAmAzA 2. navvANuM nAka dhoLAmAM dhULa Damaro darabAramAM ADe lAkaDe ADo veha 9. udare tANyo ghoDo revAdAsanI rAI 8. sUrajanI sAkhe 9. huM gujarAtI 10. elacIonA prakAra 11. dUdha pIdhuM pramANa 12. eke hajArAM 13. darzana karyA 14. mahAna bhIma, mahAna bhoja 15. kesara kerI 16. risAyelI rANI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhoLA bhAmAzA sonAparI nAmanI nagarI. emAM cAra vANiyA rahe. cAre laMgoTiyA dosto. emanAM nAma : zAmaLazA, pethaDazA, jhAMjhaNazA ane bhAmAzA. cAremAM sauthI nAnA vepArI bhAmAzA. sauthI bhoLA paNa bhAmAzA. pUro allAno AdamI. kadI kharuM-khoTuM karatAM AvaDe nahIM. A cAre vepArIo ekasAthe vepAra kheDe. pAIe pAInI gaNatarI kare. eno hisAba rAkhe. kadI jhaghaDo ke TaMTo na thAya te mATe dareka cIjanA cAra bhAga pADe. vepAranI badhI bAbatamAM bhAgIdArI, mATe badhI vastu sarakhI vaheMcI levI joIe. kahe ke hisAba pAIno, bakSisa lAkhanI. potAnAM vahANomAM mAla bharI deza-dezAvara mokale. paradezathI AvatAM vahANomAMthI mAlanI kharIdI kare. A sAthe sIMga ane kAlAM-kapAsano dhaMdho paNa kare. sIMga ane kapAsa rAkhavA mATe moTI-moTI vakhAro rAkhe. eka vakhata vakhArano cokIdAra phariyAda laIne Avyo : 'vakhAramAM uMdarabhAInI senA AvI che. AvIne tophAna jamAvI beThI che. nAnA TacUkaDA dAMtathI kapAsanI gAMsaDIonI gAMsaDIo toDI nAkhe che. pariNAme aneka gAMsaDIo tUTI che, cAre tarapha rU, rU ne rU bhoLA bhAmAzA La
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI gayuM che, jANe rUno mahAsAgara hiloLe caDyo na hoya ! "A mahAsAgaranI majA uMdaramAmA pUrepUrI mANe che. saMtAkUkaDI ramavAnI, kho-kho ApavAnI, hututunI ane sAtatALInI ramato ramyA kare che A betAja bAdazAho.' zAmaLazA kahe ke satyAnAza vALaze A gajAnananAM vAhano ! pethaDazA kahe ke vinAza karaze ApaNA rUno A cUMcI mahAzayo ! jhAMjhaNazA kahe ke karo A balAne dezapAra ! bhAmAzA kahe ke jaladI Ano koI upAya zodhI kADho. cAre vepArIo vicAravA lAgyA. bhAre bhejAbAja vaNiko. tarata eka rAmabANa ilAja jaDI gayo ! tarata eka mInImAsI laI AvyA. A bilADIne joIne uMdaramAmAo chupAI gayA. A mAsI uMdarone phakta dhAkadhamakI ke methIpAka ja na ApatI, paNa e to sIdhI emane ohiyAM karI jatI. ene ghAe je caDyA enI jiMdagInAM badhAM varSa pUrAM ja thaI gayAM samajo ! pharI pelA cAre vANiyA bhegA maLyA. have dhaMdho vadhyo hato. nukasAna thatuM aTakyuM hatuM ane e badhuM mInImAsIne AbhArI hatuM. kharI rIte vicAratAM mInImAsInA pagane e AbhArI hatuM. mInImAsInA page kudarate pocI gAdI jaDI hatI. cAle eTale jarA paNa avAja thAya nahi. vaLI chalAMga devAmAM, pIcho pakaDavAmAM ne pachI sajA karavAmAM paga ane tenA nakha paNa pUrA kAbela hatA ! AbhAra mAnIe mInImAsInA cAra pagano ! cAre vepArIoe vicAra karyo ke mInImAsInI badhI khUbI cAra pagamAM che. ApaNe tenI hiphAjata karavI joIe. dareka vepArI ekaeka paga saMbhALa mATe nakkI karI le. cAre jaNAe mInImAsInA cAra paga vaheMcI lIdhA, ne cAre jaNAe mInImAsInA pagane jhAMjharathI zaNagAravAnuM nakkI karyuM. - DAhyo Damaro
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 mInI mAsIe tarApa mArI zAmaLazAe jhAMjharane sonAnI, pethaDazAe cAMdInI, jhAMjhaNazAe tAMbAnI ane bhAmAzAe picagula ghUgharIo maDhAvI. jhAMjhara taiyAra thayAM. saue potapotAnA bhAgamAM maLelA page jhAMjhara bAMdhI dIdhAM. have to mInImAsI cAle ke jhAMjharanA jhaNakArathI badhuM raNakI UThe. mInImAsI cAle rUmajhUma ! divase jhAMjhara paherI suMdarInI cAle cAle, rAte jhAMjhara kADhI zetAnanI jema talape. eka divasa bapore mInImAsI gAMsaDI para beThAM hatAM. eka bAju bhUkha lAgI hatI, bIjI bAju UMgha AvatI hatI. eka tarapha bagAsuM Ave ne AMkho coLe, bIjI bAju peTamAM galUDiyAM bole ! jarA lAMbo paga karIne vicAra karavA lAgyAM. evAmAM thoDe dUra paDelI gAMsaDI nIce eka uMdaraDo dekhAyo. ene zuM joIne mInImAsInI UMgha kyAMya UDI gaI. sIdhI tarApa mArI, paNa . bhANeja (uMdarabhAI) mAsI karatAM cAlAka nIkaLyo. e jhaDapathI doDIne 1 bhoLA bhAmAzA
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ D DAhyo Damaro 8 kyAMka bharAI gayo. mInImAsIne page vAgyuM e vadhArAmAM. pharI pelA cAre vepArI bhegA thayA. mInImAsI cArenI majiyArI milakata hatI. badhAe mInImAsIne kayA page vAgyuM che enI tapAsa karI. khabara paDI ke mInIno je paga bhAmAzAnA bhAgamAM Avyo hato ane je page picagulanI ghUgharIvALuM jhAMjhara hatuM e page IjA thaI che. basa, thaI rahyuM, have davAdArU ne pATApiMDInI tamAma javAbadArI bhAmAzA para AvI gaI. eno badho kharco bhAmAzAe bhogavavAno. bhoLA bhAmAzAe bilADInI khUba darakAra lIdhI. sArA vaida pAse davA lagAvaDAvI pATo baMdhAvyo, bilADI to AvA pATAthI kaMTALI gaI. ene cAlatAMya na phAve tyAM ThekaDI ke tarApa mAravAnI vAta ja kevI? emAM e laMgaDAtI laMgaDAtI-nasIbajoge eka sagaDI pAse pahoMcI gaI. sagaDI para dUdha UkaLatuM hatuM. sagaDI pAse jatAM eno paga aDI gayo. kapaDAMno pATo saLagavA lAgyo. basa, pachI to mInImAsIe kUdAkUda karavA mAMDI. cAre tarapha ghumavA mAMDyuM. emAMya A to rU. saheja agni lAge ke bhaDabhaDa saLagI UThe. vakhAramAM Aga lAgI. bhAre bhaDakA thayA. gAMsaDIo baLIne khAkha thaI. hajAronuM nukasAna thayuM. pharI pelA cAra vepArIo bhegA thayA. vAta badhI vigate jANI, jhINavaTathI vicArI ne zAMtithI vAgoLI. Akhare sAra Avyo ke bhAmAzAe potAnA bhAgamAM AvelA page pATo bAMdhyo. e pArTI saLagyo. A kAraNe rUmAM Aga lAgI ane enAthI moTuM nukasAna thayuM. AthI tamAma nukasAna mATe bhAmAzA javAbadAra che. eNe nukasAna bharapAI karavuM joIe. traNe vepArIe pheMsalo Apyo. bhAmAzAnA to hozakoza uDI gayA. eNe potAnA bacAvamAM
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahyuM, 'bilADI doDI to cAra page ne ? mATe badhAe sarakhuM nukasAna bhogavavuM joIe.' zAmaLazAe kahyuM, 'e kevI rIte bane ? tArA bhAgamAM AvelA page pATo bAMdhelo hato. te saLagatAM A AvaDI moTI Aga lAgI ane nukasAna thayuM. AthI A nukasAnanI badhI javAbadArI tArA upara." bhAmAzA pAse ATalA badhA paisA kyAMthI hoya ? paisA na maLatAM traNe vepArIoe sonAparInA paMca AgaLa phariyAda karI. paMca to gAmanA cAre vepArIone barAbara oLakhe. emanI AkhI vAta zAMtithI sAMbhaLI. traNe vepArIoe potAnI dalIlo rajU karI ane kahyuM ke nyAyanI rIte bhAmAzAe nukasAna bharapAI karavuM joIe. paMce A traNa vepArIonI vAta mAnya rAkhI. bhAmAzA mUMjhAyo. ene siddhapurano catura mAnavI Damaro yAda Avyo. e buddhino bhaMDAra hato. lokomAM e DAhyA DamarAne nAme jANIto, paNa enuM mULa nAma bIjuM hatuM. enuM mULa nAma hatuM dAmodara maheto. dAmodaranuM TUMkuM rUpa DAmara thayuM. e bahu DAhyo hato, eTale DAhyo DAmara kahevAto, paNa lokonI jIbhano vaLAMka ajaba hoya che. eNe DAmaranuM Damaro karI nAkhyuM. Damaro eka sugaMdhI choDa che. jevo meMdIno choDa, tulasIno choDa evo ja DamarAno choDa. bhagavAnane caDe. bhAre sugaMdha phelAve. loko AMgaNAmAM vAve, kAna dukhe to kAnamAM enAM TIpAM nAMkhe. loko pAghaDInA chogAmAM paNa A Damaro ghAle. davA mATe, duA (pUjA) mATe ne zobhA mATe Damaro vakhaNAya. dAmodaranA guNa paNa DamarA jevA hatA. eTale enuM nAma thaI gayuM DAhyo Damaro. garIba ke dukhiyAne e madada kare. caturAInA jore abhimAnIno bhoLA bhAmAzA 0
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ garva gALe. anyAya thato hoya to nyAya apAve. bhAmAzA DamarA pAse gayA. DamarAnA pagamAM pAghaDI mUkI ane koI paNa rIte potAne bacAvavA kahyuM. Damaro nahIM bacAve to e ahIM ja prANa kADhI nAkhaze, kema ke badhuM nukasAna bharapAI karavA mATe, potAnuM sAta peDhIe bheguM kareluM dhana paNa ochuM paDe tema hatuM. DamarAe khUba vicAra karyo. bacAvanA avanavA rastA ane tarakIbo khoLavA lAgyo. Akhare bolyo, 'bhAmAzA, tame pATaNanA dharmAdhikArI ne phariyAda karo.. bhAmAzAe phariyAda karI. dharmAdhikArInA nyAyAdhIzo bhegA thayA. e badhA game tevI gUMca ukelI nAkhe tevI buddhivALA hatA. nyAyAdhIzoe traNe vepArIonI vAta sAMbhaLI. pachI bhAmAzAne kahyuM, 'tamAro javAba rajU karo." bhAmAzAe kahyuM, "mArA taraphathI A mAro mitra javAba rajU karaze. enuM nAma Damaro che." 'vAru, jaladI karo." Damaro sabhAmAM Ubho thayo. e ThIMgaNo hato. eNe dharmAdhikArI pAse eka ghoDI mAgI. lAkaDAnI ghoDI ApavAmAM AvI. Damaro enA para caDI bolyo, dharmAdhikArI maMjUrI Ape to thoDA savAla mArA traNa vepArI mitrone pUchavA mAguM chuM.' dharmAdhikArI kahe, "khuzIthI pUcho. paNa ADIavaLI vAta pUchazo mA." 'vAru, Damaro bolyo. 'Aga lAgI te vAta sAcI ne ?" dIvA jevI sAcI," traNe jaNA bolyA. 'rU baLI gayuM. pariNAme moTuM nukasAna thayuM ne ?' DamarAe 8 0 DAhyo Damaro
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgaLa pUchyuM. 'karI kamANI dhULa thaI gaI. marI gayA mArA bApa !' 'vAru, e AganuM kAraNa bilADI banI, kema ?' 'bilADI nahi to zuM ame ?' traNe jaNA khijAI gayA. teone lAgyuM ke A Damaro sAva mUrkha lAge che. vAta sAdIsIdhI che, paNa samajato nathI. DamarAe pUchyuM, "Aga lAgI tyAre bilADInI zArIrika hAlata kevI hatI?" 'eka page laMgaDI. laMgaDA page pATo bAMdhelo. bicArI laMgaDo paga UMco rAkhI traNe page cAlatI hatI.' 'e bilADInA sAjA traNa paga tamArA hissAnA ane laMgaDo paga bhAmAzAnA bhAgamAM hato ne ?' 'e to bhAmAzA paNa kabUla karaze. traNee kahyuM. bhAmAzAe DokuM dhuNAvI hA kahI. DamarAe AgaLa pUchyuM, "cAlavAmAM bilADInA pATAvALA paga ane bIjA pagamAM kaMI phera hato ?" pethaDazA kahe, "pATAvALo paga jakhamI hato. e pagane bilADI jamIna para paNa mUkI zakatI na hatI.' jhAMjhaNazA kahe, "are ! bicArI traNa page ja cAlatI hatI, ema kaho ne ?" DamarAe pUchyuM, "barAbara. have tame e javAba Apo ke bilADIne page pATo bAMdhyo hato ne te saLagI UThavAthI Aga lAgI tema tame mAno cho ?' zAmaLazAe javAba Apyo, 'hA, eka nahi paNa so vAra ema mAnIe chIe." bhoLA bhAmAzA =
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 D DAhyo Damaro tarata Damaro bolyo, 'to tamAre traNe vepArIoe bhAmAzAne nukasAna ApavuM joIe. traNe vepArIo ekasAthe bolI UThyA, 'are ! e vaLI kevI rIte Damaro bolyo, 'paga parano pATo saLagavAthI Aga nathI lAgI, paNa kUdAkUda karavAthI Aga lAgI che.' zAmaLazA bolyA, 'hA, amAruM e ja kahevuM che. paNa je pArTI saLagyo e bhAmAzAnA page bAMdhyo hato ane bilADIe kUdAkUda karatAM Aga lAgI tethI ame tenI pAse nukasAna mAgIe chIe.' Damaro bolyo, 'tame to kahyuM ke bhAmAzAvALo paga bilADI jamIna para paNa mUkI zakatI na hatI. to juo, sahu pahelAM to Aga pATo saLagavAthI nathI lAgI. e saLagyo hota ane bilADIe kUdAkUda karI na hota to kyAMya Aga lAgata nahi, paNa bilADInI kUdAkUdathI Aga lAgI che.' 'A kudAkuda eNe karI kevI rIte ? bhAmAzAvALo paga to te jamIna para mukI zakatI na hatI, pachI kUdAkUdanI vAta kevI ?" 'Ama tamArA bhAganA traNa pagothI bilADIe kUdAkUda karI ne Aga lagADI. mATe tamAre traNee bhAmAzAne je nukasAna thayuM hoya te cUkavavuM ghaTe.' DamarAnI vAta sAMbhaLIne vepArIo stabdha thaI gayA. A to emane gaLe ja balA coMTI. AvuM to emaNe sapaneya dhAryuM na hatuM. pATaNanI dharma-adAlate DamarAnI vAta mAnya rAkhI. nyAyAdhIzo ane pATaNanA nAgariko DamarAnI buddhi para vArI gayA. bhoLo bhAmAzA to eno lAkha-lAkha pADa mAnavA lAgyo.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ navvANuM nAka [2] sarasvatI nadI ane siddhapura gAma, e gAmamAM DAhyo Damaro rahe. Damaro AkhA gAmamAM jANIto. vaDIlo salAha pUchavA Ave. bALako ane yuvAno emanA mananI vAto karavA Ave. strIo Ave. juvAna Ave, gela karavA nAnAM bhUlakAM paNa Ave. sahunI sAthe Damaro DAhI vAto kare. koInAM gADAM neLamAM phasAya, to Damaro ghera beThAM kADhI Ape. koInAM vahANa bharadariye tophAne caDe, Damaro hIMcake beTho ene hemakhema ghera lAvI de. akkalano khAM, buddhino bhaMDAra, pUro karAmatI, bhAre hikamatI. vAtamAM gUMca paDI ke sahune Damaro yAda Ave. Damaro jarAka ThIMgaNI, bahu rUpALo paNa nahIM, joDA ne pAghaDI pahere tyAre moTA mANasa jevo lAge, paNa buddhi to DamarAnA bApanI! AMkhanA izArAmAM bhalabhalAnI callIo uDADI de. ghaNAM kahetAM ke eka divasa e bhoLA bhImadevanA darabAramAM dIvAna banaze. rAjAne AvA mANasanI bahu jarUra. tyAM to hAlatoMcAlatAM vAMkuM paDe. tyAM jALAM-vALAM eTalAM hoya ke paga phasAtAM vAra na lAge. paNa Damaro to potAnI mojano mANasa. ghoDAM khelave, kasarata kare ne zataraMja rame. ramavAmAM e ekko. navvANuM nAka 31
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ moTAmoTA mutsaddIonA kAna kApe evo A DhiMgujI kAnamAM zelakaDI ghAle. hAthe vIMTIo pahere. paNa badhuM khoTuM ! loko pUche to kahe, "paisAdAra ane garIbanAM ghareNAM sarakhAM. sAcAM ghareNAM bemAMthI ekeya pahere nahIM !" pAnano Dabbo pAse paDyo hato. Damaro hIMcake beTho hato. gharamAM cUlA para khIcaDI hatI. enI vahu pANI bharavA gaI hatI. kALiyo kUtaro gharanI bahAra beTho hato. Damaro kALiyAnI cokI karato hato. kema ke kALiyo khIcaDIno khAM hato. Damaro khIcaDIkhAM sAthe gela karato hato. tyAM chokarAMonuM ToLuM ho-ho karatuM tyAM AvI pahoMcyuM. chokarAM DamarAne bahu cAhe. koI enuM ThekANuM pUche ke sAthe AvIne ghara batAve. Damaro sahune badalAmAM goLa pAyelA mamarAnA lADavA Ape. chokarAMonI AgaLa eka mANasa cAlato hato. e garIba dekhAto hato. lagharavaghara ane melodhelo hato. AMkhamAMthI daDadaDa AMsu saratAM hatAM. eka hAthe e AMsu lUchato hato. bIjA hAthe eNe potAnuM nAka pakaDyuM hatuM. ene mAthe du:kha paDyuM hoya ema lAgatuM hatuM. ene kaMI kahevuM hatuM paNa kahI zakato nahoto. DamarAne garIbo para bhAva hato. pAna pAchuM mUkI dIdhuM. paganI ThesathI hIMcako Ubho rAkhyo. pote Ubho thayo ne garIbane mAna ApI sAme eka sAMgAmAcI para besADyo. garIba potAnI vAta karatAM zaramAto hato. DamarAe chokarAMone gaLyA mamarA vaheMcyA. chokarAM mamarA khAtAM ane hohA karatAM cAlyAM gayAM. Damaro gharamAM jaIne pANI lAvyo. garIbane pAyuM ne kahyuM : 'bhAI ! je kahevuM hoya te sukhethI kahe. A ghara tAruM che. huM tAro chuM." garIba mANasa bolyo, "garIbano belI eka Izvara che." 1 2 DAhyo Damaro
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bhAI ! mANasano belI mANasa che, je hoya te kahe. sAcuM kaheje. khoTuM na kaheto. garIba khoTuM bole to e vadhu gunegAra che.' garIba mANasa bolyo : 'huM vaDanagarano chuM. mArA gAmamAM kAno paTela karIne eka sukhI kheDUta che. A paTela pAse khetarapAdara ane DhoraDhAMkhara ghaNAM che. vADI ne kUvA paNa che. bhagavAne milakata ghaNI ApI che, paNa mana sAva nAnuM ApyuM che.' 'bhAI ! duniyAmAM soe navvANuM TakA ema ja banyuM che,' DamarAe kahyuM. 'kAnA paTelane tyAM nokara-cAkara ghaNA che, paNa enI nokarI rAkhavAnI zarata agharI che. e jene nokarIe rAkhe che enI sAthe zarata kare che, ke jo huM tane rajA ApuM to mAruM nAka tAre kApI levuM: huM ne jo tuM 2jA mAge to tAruM nAka mAre kApI levuM. 'vakhAnA mAryA ghaNA garIbo A zarata kabUle che, nokarIe rahe che, paNa pachI kAno paTela enA para kALo kopa varasAve che. kAmamAMthI UMco Ave to nokara khAvA pAme ne ? sAMje paNa AkhI rAta cAle teTaluM kAma Ape. bicAro sUvA zuM pAme ? jarAka UMco-nIco thAya ke nAkanI vAta AgaLa kare." 'are ! keTalAya nokaro pagAra lIdhA vinA nAsI chUTyA. keTalAya nAkanI bIke narakAvAsa veThI rahyA che. game tevo jADo mANasa mahinAmAM saLekaDI jevo joI lo ! lAMbo vakhata kADhe to sIdhuM svarganuM vimAna pakaDavuM paDe.' garIba somA paTele potAnA nAka parathI hAtha laI lIdho. nAkanuM TeravuM tAjuM kapAyeluM hatuM. 'a222 ! A gajaba !' DamarAe kahyuM. 'DamarAbhAI,' somA paTele kahyuM, 'mArI to je hAlata thaI te thaI. paNa huM eka ja vicAra karIne nIkaLyo chuM ke A kAnA paTelane kAna navvANuM nAka 31
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakaDAvavA. ene mAthe kamabakhtI besADe tevA narabaMkAnI zodha karavI. DamarAbhAI ! ghaNA lokoe tamAruM nAma ApyuM che. mAruM kAma karo. jiMdagIbhara tamAro gulAma thaIne rahIza. vagara pagAre tamArI nokarI karIza, paNa e duSTane..." Damaro kahe, "somabhAI ! bhagavAne garIba ane paisAdAranA bheda karyA nathI. e to mANase pADelA bheda che. paisAdAra hovAthI kAnA paTele potAnI tAkAtano khoTo upayoga karyo. buddhi ane paisA bIjAnuM bagADavA mATe nahi, kaMIka sudhAravA sAru che. kAnA paTelane huM sarakho karIza.' Damaro Ubho thayo. somA paTelane kahe, 'tame A gharanA mahemAna. huM kAnA paTelanI sAna ThekANe ANavA jAu chuM. AvuM tyAM sudhI rokAjo. A kALiyo tamArI khAtara karaze.' ne DamarAe to paTelano pozAka sajyo. agarakhuM, pAghaDI ne coyaNo. cAlyA. vaheluM Ave vaDanagara gAma. vaDanagaramAM movaDI kAno paTela gaNAya. AMgaNe hAthI jevI bheMso jhUle. khetaramAM jAtavAna baLada ghUme. dahIM, mAkhaNa ne dUdhano to pAra nahi. DamarAne joI DelIe beThelA kAnA paTela bolyA : "Avo paTela! kAM, varasa nabaLAM che ne ? nokarI joIe che ? tamAruM nAma ?" 'hAjI ! mAruM nAma rAma savAyo," DamarAe naramAzathI kahyuM . mArI zarata jANo cho ?" 'hAjI.' | DAhyo Damaro 'navvANu nAka bhegAM thayAM che. somuM nAka maLe eTale eka jaMgana karIne emAM homavAM che. nava khaMDamAM so nAkano jagana karanAra eka huM kAno paTela. bolo, mArI zarata kabUla che ?' 1 'peTane khAtara badhuM kabUla che. Apa mane nokarI Apo cho, e ja 16 moTo pADa : nahIM to nokarI kyAM reDhI paDI che ? zodhatAM nAke dama AvI
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAya che.' bhale bhale, ciMtA karazo nahi. dama Ave evuM nAka ja nahi rahe,' kAnA paTele mazkarImAM kahyuM. Damaro nokarIe rahI gayo. rAta sArI gaI. savAre kAnA paTele hukama karyo : "lo A haLa, khetare jAo. paMdara ekara jamIna suraja Athame e pahelAM kheDI nAkhajo, ne vakhatasara ghera AvI jajo.' rAma savAya haLa laIne khetare gayo. dhuma taDako tape. thoDI vAra chAMyaDA nIce beTho. pachI UThIne haLa saLagAvI dIdhuM. sAMja paDI eTale Tahelo-Takelo rAma savAyo ghera pAcho pharyo. jevuM paTelanuM ghara najIka AvyuM ke jorajorathI raDavA lAgyo. poka mUkI. AMkhamAMthI AMsunI dhArA vahe. vacamAM moTAM DUsakAM khAya. kAnA paTele pUchyuM, 'alyA, zuM thayuM ?' *gajaba thayo.. paNa zo gajaba thayuM che 'haLa-rAma gujarI gayA. bhAre gajaba thayo.' DamarAe jorathI raDatAM kahyuM, 'arere ! tamAruM haLa ! zeTha, marI gayuM !' ATaluM kahI vaLI jorathI poka mUkI. kAnA zeTha barADI UThyA, 'zuM bolyo ? haLa te kaMI marI jAya?' 'aa roDa, ahIMthI ane taDakAmAM laI gayo. zarIre garamI caDI. lU lAgavAthI tAva Avyo. AkhuM zarIra garama garama lAhya thaI gayuM hatuM. ethI meM chAMyaDe mUkyuM, to sAva TharI gayuM. mane marI gayeluM lAgyuM. ethI bhAre duHkhanI sAthe meM enI uttarakriyA karI, ene bALI mUkyuM. zeTha ! marelAne vadhu vAra to 2khAya nahIM ne ? AbhaDacheTa paDe !' kAnA zeThane thayuM ke kAM to A sAva mUrakha che, athavA ghaNo catura navvANuM nAka D P
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. joIe, have AgaLa zuM kare che ? beTo, mArA paMjAmAMthI kyAM chaTakavAno che ? A to kAno paTela che kAno ! navvANuM nAka bhegAM karanAro kAno ! bIje divase vahelI savAre kAnA paTele bUma pADI. "are rAma savAyA, jaladI doDaje. mArI chAtImAM gabharAmaNa thAya che." Damaro UThyo. zeTha pAse jaIne bolyo. "kaho zeTha, zuM karuM ?' kAnA paTela barADI UThyA, 'zuM karuM zuM ? joto nathI mane khUba gabharAmaNa thAya che. jaladI chAtI para zeka kara. nahIM to bhAI rAma savAyA, mArA rAma ramI jaze." Damaro doDI gayo. thoDI vAre pAcho Avyo ne pUchavA lAgyo, zeTha, tamane kevo zeka mAphaka Avaze ? garama zeka ke TADho zeka ?' kAnA paTela vicAramAM paDyA. garama zeka to ghaNI vAra karyo che, paNa A TADho zeka vaLI zuM ? lAva, jouM to kharo ke che zuM ? kAnA paTela bolyA : 'TADho zeka lAva !" Damaro vaLI doDyo. jaIne potAnI oraDImAM suI gayo. aDadho kalAka gayo, kalAka gayo, be kalAka gayA, paNa rAma savAyo Avyo nahIM. kAnA zeThe bUma mArI, 'alyA rAma savAyA, jaladI pelo TADho zeka lAva !" DamarAe kahyuM, "zeTha, basa, have taiyAra thavA Avyo che ! thoDI vAramAM ja lAvuM chuM." kAnA paTelanI gAyonI rakhevALI kare chano bharavADa. DamarAe chanA bharavADane kahI rAkheluM ke gAya podaLo mUke ke tarata mane bUma zuM pADavI. chanA bharavADe bUma pADI. Damaro zeThanuM navuMnakora dhotiyuM laIne 18 doDyo. dhotiyAmAM podaLo jhIlI lIdho ne dhotiyAne barAbara gAMTha mArI | DAhyo Damaro
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ paTelanI chAtI para mUkyo. paTelanI AMkha saheja maLelI paNa chAtI para podaLAno bhAra paDatAM jAgyA. e bolI UThyA, 'alyA, A zuM che ?" zeTha, A to TADho zeka ! kema, kevo lAge che ?' kAnA paTelanI najara navAnakora dhotiyA para gaI. emano jIva baLI UThyo. e bolyA, 'rAma savAyA, tuM sAva DaphoLa che. tane bIjuM kaMI na maLyuM te A navAnakora dhotiyAmAM podaLo lAvyo. gamAra ! akkalane rAma-rAma karIne Avyo lAge che tuM !" "zeTha, huM zuM karuM ? chanA bharavADe ekAeka bUma pADI. kaMI lUgaDuM zodhavA besuM to podaLo nIce paDe. enuM badhuM sattva jamIna cUsI le. pariNAme Apane barAbara zeka na maLe, gabharAmaNa paNa na ghaTe. kema, zekathI sAruM lAge che ne ? paTela, mANasa karatAM kaMI dhotiyuM thoDuM vadhe che ?' kAnA paTela kharekharA kaMTALyA. emane thayuM ke have to Ane game tema paNa kADhavo paDaze. koI kAma soMpIe, to kAma to nathI thatuM, paraMtu bamaNuM nukasAna thAya che. kAnA paTele chello upAya ajamAvyo. emaNe paTalANIne kahyuM, 'paTalANI, A navo nokara bhAre ustAda che. ene rAkhavo pAlave tema nathI. vaLI ApaNAthI zarata mujaba ene rajA paNa ApI zakAya tema nathI, pagAranI upara ekaso ekAvana vadhAre ApIne chUTo karavA taiyAra chuM, paNa rajA ApIe to nAka ApavuM paDe. mATe TADhe pANIe khasa kADhavI che. savAre e ghorato hoya che. savAre ApaNA bemAMthI je vaheluM UThe e A lapane ApaNI bAjunA kUvAmAM nAkhI Ave." paTalANI kahe, 'bhale." navvANuM nAka ] =
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahAra Ubhelo Damaro A vAta sAMbhaLI gayo. Damaro e rAte sUto ja nahIM. pathArImAM paDyo paDyo rAha jue ke paTela-paTalANI kyAre sUI jAya. thoDI vAramAM paTela ane paTalANInAM nasakorAMthI oraDo gAjavA lAgyo. dhIrethI Damaro UThyo. UThIne paTalANIne UMcakI bAjunA kUvAmAM nAkhI Avyo. pAcho AvIne paTalANInI jagyAe mAthe cAdara oDhIne sUI gayo. paTela UThyA. joyuM to DamarAno khATalo khAlI, kAnA paTela to paTalANI upara khuza khuza thaI gayA. paTalANInA khATalA tarapha pharIne paTela AnaMdathI bolyA, "vAha paTalANI, vAha. tame to kamAla karI dIdhI. kema rAma savAyAne kUvAmAM barAbara jhIMkyo che ne ?' paTalANInA khATalAmAM sUtelA DamarAe paDakhuM pheravyuM. paTela bolyA, 'hAza, e rAma savAyo gayo e sAruM thayuM. mALAe khUba herAna karyA. nukasAna ghaNuM karyuM. paNa le tyAre leto jA! atyAre bicAro svargamAM-are bhUlyo, sAtamA narakamAM paDyo-paDyo cIso pADato haze. hAza ! mAruM nAka to rahI gayuM. dhanya paTalANI, dhanya ! tame dhanya dharyo avatAra !" ema kahIne paTela jevA sUtelAM paTalANIne zAbAzIno dhabbo mAravA gayA ke Damaro cAdara khaseDI khATalAmAMthI Ubho thaI gayo. paTela mUMjhavaNamAM paDyA. are ! sapanAmAM to nathI ne ? A to paTalANIne badale rAma savAyo. mAMDa-mAMDa zeTha svastha thayA. Damaro bolyo, "zeTha, vicAro cho zuM? kema, mane kADhI mUkavo che? paNa ema nahIM bane. kAM to nAka Apo, kAM to mane rAkho." kAnA paTele adhIrAIthI pUchyuM, "alyA rAma savAyA, paTalANI 8 a DAhyo Damaro T kyAM ?" zeTha, tame mane jyAM mokalavAnA hatA tyAM mAre badale e gayAM.'
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ paTalANInA badale Damaro khATalAmAMthI Ubho thayo ne paTelanA hozakoza UDI gayA paTalANIne badale Damaro khATalAmAMthI Ubho thayo ne paTelanA hoMzakoza UDI gayA. paTela kahe, "alyA, sIdhesIdhuM bola ne ?" Damaro kahe, "zeTha, e to kyAranoya kUvAmAM.." paTela rovA jevA thaIne bolyA : 'hAya, hAya, paTalANIne kUve nAkhyo teM, alyA rAma savAyA ?" Damaro kahe, "nA, nA. emaNe to kUvo pUryo.' kAno paTela kahe, 'tane hAtha joDuM. sAcuM kahe. mAruM nakhkhoda kADhIza. mA." DamarAe kahyuM, 'mArI sAthe cAlo.' baMne kUvAkAMThe gayA. kUvo ghaNo UMDo, aMdara eka kosa laTake. kosamAM paTalANI UMdhe. navvANuM nAka @ R
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ paTalANIne jIvatI joI kAnA paTelanA jIvamAM jIva Avyo. kosa kheMcI paTalANIne bahAra kADhyAM. paTalANI hajI ghenamAM hatAM. kAnA paTelane samajAyuM ke A zerane mAthe savAzera che. haLa, dhotiyuM ne chevaTe paTalANInI dazA kaphoDI karI ! AgaLa jatAM mArIya avadazA kare. nAka laIneya vidAya le to enA lAkha-lAkha pADa ! kAnA paTela kahe, 'rAma savAyA, tAre nAka levuM hoya to laI le, paNa have mane rAma-rAma kara !" paTela nAka kApavA jatA hatA. DamarAe aTakAvyA ne kahyuM, "zeTha, tamAruM nAka mAre joItuM nathI, paNa havethI koInI sAthe AvI zarata karazo nahIM. koInI garaja ke garIbIno khoTo lAbha lezo nahIM, tevuM vacana Apo." kAnA paTela kahe, "bhAI rAma savAyA ! teM Aje mArI AMkha ughADI nAkhI. jJAna Ape te guru. AjathI tuM mAro guru. have tuM ahIM rahe. huM tArI sevA karIza.' 'kAnA paTela, mArAthI ahIM rahevAya ema nathI. huM to siddhapurano brAhmaNa chuM -- dAmodara maheto.' "are, tame ja dAmodara mahetA ! tamArI caturAInI vAto meM sAMbhaLI che. DahApaNa ane caturAInA dariyA cho tame ! have to tamAre thoDA divasa ahIM rokAvuM ja paDaze.' | 'nA bhAI nA. mArA jUnA nAma rAma savAyA pramANe have to rAma-rAma.' Damaro kAnA paTelane rAma rAma karIne cAlI nIkaLyo. S DAhyo Damaro
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhoLAmAM dhULa UMjhA gAmamAM acarata DozI rahe. bhAre jAjaramAna. emanA pati oghaDabhAI. paMcanA AgevAna, dharamanA thAMbhalA. loko potAnI thApaNa emane tyAM mUkI jAya. oghaDa zeThane emAMnI eka pAI gAyanI mATI barAbara. oghaDa zeThanA nAma para phUla mukAya. ekAeka emanuM avasAna thayuM. acaratamAnA hAthamAM vahIvaTa Avyo. sahu kahe, "acarata DozI eTale dharamano avatAra.' gAmanA loko acaratamA pAse paisA mUkI jAya. jarUra paDatAM AvIne pAchA laI jAya. DozI lokonI thApaNanuM jIvanI peThe jatana kare. pArakI thApaNane saheje reDhI na mUke. eka divasanI vAta che. acaratamAne tyAM cAra jaNA AvyA. cAre vezathI vepArI lAgatA hatA, paNa emanAM mana hatAM cora jevAM. emaNe AvIne DozImAne pAMcaso sonAmahoro thApaNa tarIke sAcavavA ApI. sAthe-sAthe evuM jaNAvyuM ke ame cAre jaNA sAthe maLIne levA AvIe tyAre ja tamAre pAchI ApavI. cAramAM eke ocho hoya to ApavI nahIM. thoDA mahinA vItI gayA. pharI eka vAra pelA cAra jaNA AvyA. 23 dhoLAmAM dhULa 0 4
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ *_D DAhyo Damaro emaNe DozImAne bIjI pAMcaso sonAmahoro ApI. aMdaraaMdara ekabIjA para vizvAsa nahIM. koI A sonAmahoro cAuM karI jAya to ? AthI pharI vAra acaratamAne cetavaNI ApI ke cArenI rUbarU tamAre ame mAgIe tyAre thApaNa pAchI ApavI. koI ekane ApavI nahi . sonAmahoro ApI cAre jaNA thoDI vAra acaratamAnA oTale ArAma karavA beThA. evAmAM eka mIThAInI lArI AvI. baraphI, peMDA ne dUdhanI rabaDI joI cAre jaNAnAM moMmAM pANI AvyuM. vaLI bhUkha paNa kakaDIne lAgI hatI. A rabaDI levI kaI rIte ? ene mATe to vAsaNa joIe. vAsaNa lAvavuM kyAMthI ? tarata ja cAre jaNAne acaratamA yAda AvyAM. eka jaNane rabaDI mATe DozImA pAsethI vAsaNa levA gharamAM mokalyo. enuM nAma paMco. pemAne thayuM ke ThIka lAga maLyo che ! have mAre koI yukti laDAvavI joIe. evo upAya karuM ke badhI sonAmahoro mane ja maLe ! bAkInA badhA hAtha ghasatA rahe ! pemAM parasALa vaTAvI aMdara gayo. DozImA pAse sonAmahoronI thelI mAgI. acaratamAne acaraja thayuM ke hajI hamaNAM ja sonAmahora ApI ne vaLI tarata pAchI levA Avyo ? pemAe kahyuM, 'mAjI, A tamAre oTale besIne ja ame navo vepAra kheDavAno vicAra karyo. bhRgukaccha (bharUca) baMdarethI dUra dezAvara vahANo mokalavAM. ahIMthI mAla mokalavo, paradezathI mAla bharI lAvavo. le-veMca karavI. A mATe puSkaLa dhananI jarUra paDavAnI che. mATe tame amArI yApaNa jALavavAnA paisA laI lo ane hAra sonAmahoronI zailI pAchI Apo.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( uM. dhoLAmAM dhULa 0 4. pemAe acaratamAne kahyuM, 'hajAra sonAmahoronI thelI pAchI Apo.'
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ acaratamAM kahe, 'paNa e to tame cAre jaNA sAthe Avo to ja ApavAnI che. tamArA ekanA kahevAthI mArAthI na apAya.' mAjI tamArI vAta sAva sAcI. bAkInA traNa bahAra oTalA para ja beThA che. tame ja bUma pADIne pUcho ne ke pemo mAge che te ApuM ne?" acaratamAe bUma pADIne pUchyuM, "bhAIo, pemo mAge che te ApuM ne ?" bahAra beThelA traNa jaNA to samajyA ke DozImA ema pUche che ke A vAsaNa mAge che to te ApuM ke nahIM ? traNee ekasAthe jorathI hA kahI. kahyuM, "mAjI ! premathI pemAne Apo ne !" acaratamAe sonAmahoronI thelI kADhI ApI. emAe potAnAM kapaDAMmAM saMtADI dIdhI. bIje bAraNethI bahAra nIkaLI gayo ane mUkI sIdhI doTa ! A bAju traNe jaNA to bahAra beThAbeThA pemAnI rAha jue ke kyAre vAsaNa laIne Ave ane kyAre rabaDI khAvA maLe. rabaDIne joI moMmAM pANI chUTe ! vAre vAre rabaDI sAme jue ne vArevAre hoTha para jIbha pherave. pemAe acaratamAne kahyuM, 'hajAra sonAmahoronI thelI pAchI Apo.' ghaNo samaya vItI gayo, chatAM pemo vAsaNa laIne Avyo nahIM. Akhare thAkIne traNe jaNA aMdara gayA. aMdaranA oraDAmAM acaratamAM khATalA para beThAMbeThAM chIMkaNI suMghe. emaNe pUchyuM : "kema bhAIo, pharI pAchA kema AvyA ? vepArano huM vicAra mAMDI vALyo ?" pelA traNe jaNAe kahyuM, "are, vepAra vaLI kevo ne vAta vaLI 26 kevI ?" = DAhyo Damaro
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ "kema, tame tamArA bhAIbaMdha mArata hamaNAM ja vepAra karavA mATe badhI sonAmahoro maMgAvI lIdhI ne !" traNe jaNA ekasAthe bolI UThyA, 'haiM... e.... zuM kaho cho ? sAva khoTI..... acaratamA bolyAM, 'kema, meM tamane pUchyuM nahotuM ke A mAge che te ApuM ke nahIM ? ane tame ApavAnI hA nahotI pADI ?" 'paNa ame to e vAsaNa levA Avyo hato, enI vAta samajyA hatA. have zuM thaze ? pemo jarUra ApaNane banAvI gayo.' traNe jaNA ekabIjA sAme moM vakAsI jovA lAgyA. bhAre thaI! emaNe pemAnI khUba zodha karI, paNa patto lAgyo nahIM. e paNa corano bhAI ghaMTIcora hato. pAchA traNe AvyA acaratamAM pAse. 'DozI ! premo to maLato nathI. paNa moTI bhUla to tame karI. ame cAre jaNA tamArI rUbarUmAM AvIne sAthe mAgIe tyAre sonAmahoro tamAre ApavAnI hatI. tame ane ekalAne kema ApI. ' acaratamA kahe ke tame bahArathI hA pADI mATe meM ApI. paNa traNe jaNA mAne kharA ? emaNe acaratamA pAse hajAra sonAmahoro mAgI. DozI ATalI sonAmahoro lAve kyAMthI ? chevaTe traNe jaNAe acaratamA sAme UMjhAnA paMcamAM phariyAda noMdhAvI. paMca e paramezvara. enI vAta mAnavI paDe. paMce acaratamAne gunegAra TheravyAM. kahyuM ke bhUla DozInI che. emaNe cAre jaNA AvIne mArge tyAre sonAmahoro ApavAnI hatI. ekalA pemAne kema ApI ? koI paNa rIte hajAra sonAmahoro A traNa jaNAne ApavI evuM pharamAna karyuM. acarata DozI to dhrusake dhrusake raDavA lAgyAM. ATalI badhI dhoLAmAM dhULa D R
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ sonAmahoro lAvavI kyAMthI ? ane kyAMyathI lAvI na zakAya to vAsaNa-kUsaNa lilAma thAya. emanA dhoLAmAM dhULa paDe. ema chatAMya majUrI karIne bAkInA paisA to bharavAnA rahe ja ! evAmAM DozIne Damaro yAda Avyo. DamarAnI sugaMdhathI udAsa mana nAcI UThe ema mUMjhAyelI acaratamAmAM jIva Avyo. DozImA siddhapura gayAM ne DamarAne maLyAM. - UMjhAvALAM acaratamAne Damaro sArI rIte jANe. AkhA gujarAtamAM acaratamAne koI na oLakhe e ja acaraja kahevAya ! DamarAe acaratamAne besADyAM ne badhI vAta sAMbhaLI. acaratamAe DamarAne koI upAya khoLI kADhavA kahyuM. jo koI upAya nahIM khoLe to potAnuM AkhuM jIvatara dhULa thaze. DamarAne thayuM ke A cAra ustAda che. DozI bhalI che. pADAnA vAMke pakhAlIne DAma hoya nahi. DamarAe thoDI vAra vicAra karyo. pachI kahyuM, "acaratamAM, mUMjhAva nahIM. huM tamArA dIkarA jevo ja chuM. DAhyo dIkaro mAne kadI du:kha na AvavA de. cAlo, UMjhAnA paMcanI pAse.' UMjhAnA paMcane thayuM ke A vaLI kema pAchI AvI ? paNa DamarAne joIne khyAla AvI gayo ke jarUra Damaro enA DahApaNathI DozIne madada karavA Avyo che. paMce pharI pelA traNe jaNAne bolAvyA. DamarAe emane pUchyuM, "kema bhAIo, tame A DozImAne hajAra sonAmahora thApaNa tarIke sAcavavA ApI hatI ne ?" traNee javAba Apyo, "hA.' ane DozIne kahyuM hatuM ke ame cAre jaNA sAthe mAgavA AvIe tyAre tamAre pAchI ApavI. barAbara ne ?' traNee hA kahI. DamarAe vaLI pUchyuM, 'tamArAmAMno eka AvIne 28 sonAmahoro laI gayo. DozImAe zaratano bhaMga karI e sonAmahoro | DAhyo Damaro
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApI, kharuM ne ? cAra jaNA vagara kema apAya, ema ja ne ?" traNee hakAramAM DokAM dhuNAvyAM. emane to thayuM ke A Damaro ApaNo pakSa leto lAge che. tarata Damaro bolI UThyo, 'to DozImA, tamAre sonAmahoro ApavI ja joIe ! ApavI ja joIe !' pelA traNe jaNA nAcI UThyA. e to bolavA lAgyA, "vAha DamarAbhAI vAha ! tame sAcanA avatAra cho !" acaratamAM bhAre acarajathI bolyAM, 'paNa beTA, huM kevI rIte..." hajI acaratamAM pUruM bole te pahelAM DamarAe pelA traNene kahyuM : 'paNa sabUra karo. tamArI zarata evI che ke tame cAre jaNA rUbarU sAthe Avo tyAre sonAmahoro ApavI. mATe acarata DozI e sonAmahoro tamAre mATe taiyAra rAkhaze, paNa ene levA mATe tame traNa jaNa nahIM, tamAre cAre jaNAe sAthe AvavuM paDaze." traNe to A vAta sAMbhaLIne phIkA paDI gayA. emanA to hozakoza UDI gayA. cotho maLe to-to enI pAsethI sonAmahoro paNa maLe ja ne ! UMjhAnA paMce DamarAnI vAta maMjUra rAkhI. acaratamAnA AnaMdano pAra na rahyo. emaNe DamarAne aMtarathI aneka AzIrvAda ApyA ne kahyuM ke beTA, AvI buddhithI tuM jarU2 eka divasa gujarAtano dIvAna banIza. dhoLAmAM dhULa D &
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Damaro darabAramAM 4i] gujarAta para bhImadevanuM rAja soLe kaLAe tape. pATaNanI jAhojalAlIno deza-dezAvaramAM DaMko vAge. bhImadevanA zurA maMtrI vimaLazAhanI hAka vAge. talavAra ane tIranA yuddhamAM bhalabhalAne pANI bharAve. game tevA vikarALa vAghanAM be hAthe UbhAM cIriyAM karI nAkhe. jevo zUro evo dayAvAna. dharmanI rakhevALInuM kAma soma purohita kare. jAhilla nAmano vaNika sarakArI khajAnAnI bhALa rAkhe. pATaNanA rAjavI rAjadhAnImAMthI rAjaamala calAve. zaheromAM 'drAMgaka' emanA vatI kArabhAra kare. daMga eTale zahera ane drAMgaka eTale zaherano rakSaka. siddhapura zaheramAM Avo eka bhImano drAMgaka. enuM nAma kRSNadeva. kRSNadeva siddhapuranuM barAbara rakhopuM kare. solaMkI vaMzanA sthApaka mULarAjanA rudramahAlaya maMdiranI jALavaNI zuM kare. sarasvatI nadImAM snAna karI puNya meLavavA AvatA lokonI sagavaDa sAcave. siddhapuranA daMDanAyaka kRSNadeva ane DamarAne bhAre dostI. rAjakAjanI 0 DAhyo Damaro
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ gUMca ukelavAmAM e DamarAnI salAha paNa le. eka divasa kRSNadeva jamIne ArAma karatA hatA. unALAno dhomadhakhato taDako hato. AMkhamAM bhAre jamaNanuM ghena hatuM. evAmAM daravAne AvIne samAcAra ApyA ke bahAra caMdrAvatInA rAjavI dhanyuka paramAra AvIne UbhA che. Apane abI ne abI maLavA mAge che. kRSNadevane thayuM ke nakkI kaMI gaMbhIra bAbata banI lAge che. vAta evI hatI ke lAMbA samaya sudhI bhImadeva ane dhandhaka vacce vera hatuM. vimaLamaMtrI ane kRSNadevanI mahenatane lIdhe bhImadevano caMdrAvatInA rAjavI dhanyuka mATeno gusso hamaNAM mAMDa ocho thayo hato, chatAM enA taraphathI haMmezAM baLavAnI zaMkA rahyA karatI hatI. bhImadeve baMnenA samajAvavAthI enA para caDhAI karavAnI mulatavI rAkhI. paNa dhanyuke pharI dhamAla karI hovI joIe, nahIM to caMdrAvatInA rAjavI kaMI baLabaLatA bapore Ama na Ave. kRSNadeve emane tarata lAvavA jaNAvyuM. dhandhaka Avyo. kRSNadeve ene AvakAra Apyo. dhanvakanA moM para thAka jaNAto hato, ciMtAnAM cihano dekhAtAM hatAM. kyAreya cAmaDIne sUrajathI saheje zekAvA na denAra caMdrAvatInA rAjavI baLabaLatA bapore amastA AvyA na hoya ! dhandhake moM para vaLelo parasevo lUchatAM-lUchatAM kahyuM, 'are, gajaba thaI gayo, kRSNadeva ! mAruM to dhanotapanota nIkaLI jaze." kRSNadeve pUchyuM, 'paNa evuM thayuM zuM ? koI paradezI rAjA caDhI Ave che ? rAjanI sAme kaMI baLavo thayo che ?" 'ethIya vadhu, dhadhUke kahyuM. evuM te zuM che ?' Damaro darabAramAM 0 2
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahArAja bhImadevano kopa ! eka vAra tame ane vimaLa maMtrIe bacAvyo, paNa have bacavAnI AzA nathI. bhUla evI thaI gaI che ke khuda vimala maMtrI kaMI karI zake tema nathI. have caMdrAvatImAMthI paramAro nIkaLI gayelA ja samajo." dhandhaka, evI te zI bhUla thaI ?' dhanyuka paramAre vAta AgaLa calAvI : 'dazerAnA divase mahArAja bhImadevanI savArI nIkaLI. cedInA rAjA karNadeva ane karNATakanA somezvara jevA bhImadevanA mitra rAjavIo savArImAM hatA. naDUlano cauhANa rAjA, sidhu dezano hamaNAM parAjaya pAmelo rAjavI tathA koMkaNano sAmaMta paNa hato. AvA khaMDiyA rAjAomAM eka huM paNa hato. rAjA bhImadevane meM bheTasogAda dharI. savArI vakhate bhImadevanI pAchaLa hAthI para besI huMya nIkaLyo." dhandhaka ! Ama to karavuM ja paDe. amAre daMDanAyakone emanuM rAja sAcavavAnuM, tamAre emanuM mAna sAcavavAnuM !' dhandhake raDatA avAje kahyuM, 'savArI aDadhe pahoMcI haze ane koNa jANe kema mane zuM sUjhayuM ke meM mAro hAthI pAcho vALyo. magajamAM laDAyaka khunnasa AvI gayuM. ema thayuM ke A rIte namavA karatAM maravuM zuM khoTuM ? paramAra solaMkIne na name. mahAvatane tarata hAthI pAcho vALavA hukama karyo. dazerAnI savArImAM mArA kAraNe bhaMgANa paDyuM. rAjA bhImadevano cahero to tapAvelA tAMbA jevo thaI gayo. emaNe hukama karyo ke basa, khabara laI nAkho dhadhUkanI ! e pAtaLI paramAranuM pUMchaDuM kApI nAkho ke kUdakA bharato aTake ! basa, dIdho nagAre ghA : dhaDAmadhima. 'kRSNadeva ! mane utAre AvyA pachI bhAre mUMjhavaNa thaI. mane pachI samajAyuM ke savArI pAchI vALavI eTale rAjanuM ne rAjAnuM apamAna. hajI mAMDa caMdrAvatI pahoMcyo ke mahArAja bhImadevanuM pharamAna AvyuM ke "tame savArI zA mATe pAchI vALI enuM traNa divasamAM kAraNa che te DAhyo Damaro
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApI jAva, nahIM to tamAruM rAja AMcakI levAmAM Avaze. pATaNano rAjA bhImadeva AvuM ghora apamAna saheje sAMkhI nahIM le !' dhanyuka paramAra !tame moTI pahADa jevaDI bhUla karI. mahAmahenate gurja25ti bhImadevano tamArA parano krodha Utaryo hato. ene tame vadhAryo. have e rAjavI tamane jiMdagIbhara kedakhAnAmAM rAkhaze. ghANIe pAlaze.. dhanyuMke kahyuM, 'kRSNadeva, kapare vakhate mitrane madada hoya, maiNAM nahIM. kaMIka upAya batAvo. rAja jAya to jAya, paNa jIva na jAya tevuM karo ! kaho to nAsI chUTuM.' kRSNadeva vicAramAM paDyo. aneka upAya khoLyA, paNa koI rIte bacAva thAya ema lAgyuM nahIM, paNa ekAeka emane DAhyo Damaro yAda Avyo. emaNe kahyuM : 'dhandhuka paramAra ! mArA gAmamAM eka dAmodara mahetA nAmano catura mAnavI rahe che. sahu ene DAhyA DamarAnA nAme oLakhe che. bhalabhalA vidvAno ne catrone pANI pAya evo che. ema kahevAya che ke caturAI nAmanI nAra DamarAnI AgaLa, e jema Damaru vagADe ema e nAce che. mATe ene bolAvIe. 'DUbato mANasa taNakhaluM jhAle, paNa eTaluM yAda rAkhajo ke kAle bhImadeva pAse hAjara thavAno divasa che. veLA vahI jaze to bhAre tharo !' tAbaDatoba DamarAne bolAvavAmAM Avyo. DamarAbhAI to AvyA. potAnA mitra siddhapuranA daMDanAyaka kRSNadevane namaskAra karyA. kRSNadeve caMdrAvatInA rAjavInI oLakhANa karAvI AkhI ghaTanA kahI. DamarAe vAta sAMbhaLI. thoDI vAra vicAra karIne bolyo, 'rAjavI ! abaghaDI jaNAvI do ke savArImAMthI pAchA pharavAnuM kAraNa khUba khAnagI hovAthI, Apane aMgata rIte maLavA AvI rahyA chIe.' Damaro darabAramAM 33
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ D DAhyo Damaro 34 dhandhuke kahyuM, 'bhAI, kAgaLanA kanakavAthI patatuM hoya to javAnI vAta na karazo. tyAM gayA to to ApaNI bhUla jaNAtAM sIdhA jelanA saLiyA pAchaLa. ahIM hoIzuM to bhAgI chUTavAnI taka paNa maLaze ne !' Damaro kahe, 'nA, rAjavI. ema mUMjhAvAnI jarUra nathI. Damaro badhuM barAbara ukelI deze.' kRSNadeva DamarAnA DahApaNa para vizvAsa rAkhavA dhandhakane jaNAvyuM. DamarAe kahyuM, 'rAjavI, tamAre kazuM karavAnuM ja nahIM. mahArAja bhImadeva game teTaluM pUche, tamAre kahevuM, 'mane zarama Ave che, mArA maMtrIzvarane pUcho.' dhanyuka paramAra ane DamarAbhAI bhImadevanI mulAkAte pATaNa AvyA. baMne pATaNanI jAhojalAlI jovA lAgyA. dhana ane baLa baMnemAM samRddha enA nAgarikone jovA lAgyA. rAjA bhImadevane maLavA mATe kahevaDAvyuM. baMne samayasara pATaNanA rAjavInA mahelamAM dAkhala thayA. candrAvatInA rAjavIe joyuM ke cAre bAju moTA pramANamAM sainiko UbhA hatA. ene thayuM ke nakkI A badhAne ame bahAra nIkaLIe tyAre pakaDI levA taiyAra rAkhavAmAM AvyA che. rAjavIe DamarAne kahyuM : DamarAjI ! are bhUlyo, mArA maMtrIzvara ! A badhA ApaNane mAmAne tyAM lahera karAvavA laI jaze.' Damaro kahe, 'rAjavI ! bhaya rAkho nahIM. DamarAnI AvaData tame hA joI nathI. AvaData ! AvaData ! AvaData ke A pakaDIne tane ane mane jIvanabharanI kedamAM ghAlaze eTale ApaNI badhI AvaData nIkaLI javAnI.' dhandhuke UkaLI jatAM kahyuM. 'rAjavI, mUMjhAzo nahIM, tamAre to kAraNa pUche tyAre meM kahyuM
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Damaro darabAramAM eTaluM ja bolavAnuM : "mane zarama Ave che, mArA maMtrIzvarane pUcho." ATaluM yAda rAkhazo eTale beDo pAra." dhandhaka ane Damaro bhImadevanI sAme hAjara thayA. gusse thayelA bhImadeve pUchyuM : 'kema, bahu cagyA lAgo cho ? pATaNanI sAme vera bAMdhavuM lAge che ?" dhandhake javAba Apyo, 'nA rAjavI ! pATaNa ane enA pratApI rAjavI sAme vera bAMdhavuM e hAthe karIne potAno sarvanAza vahorI levA jevuM che." 'ema ? ATaluM samajo cho to pachI amArI savArImAMthI tame pAchA kema vaLyA ? A to rAjanuM moTuM apamAna kahevAya." dhandhake dhaDakatA dile javAba Apyo, 'rAjavI, enI amane khabara che.' Damaro darabAramAM
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ * D DAhyo Damaro 'zuM dhULa khabara che ? AvA apamAna mATe tamAruM rAja AMcakI levAmAM Avaze. bhUMDA hAla thaze e vadhArAmAM.' 'mahArAja, Apano pratApa huM jANuM chuM.' bhImadevano kopa phATI UThyo. 'zuM dhULa jANo cho ? hajI evuM kAma karavAnuM kAraNa to kahetA nathI.' 'mane zarama Ave che, mArA maMtrIzvarane pUcho,' ema kahI dhandhuke DamarAne batAvyo. 'oha ! evuM te zuM che ke tame kAraNa nathI ApatA ? bhUla tamArI ne kAraNa e Ape. bolo ?' 'nA mahArAja, mane zarama Ave che. mArA maMtrIzvarane pUcho,' dhandhuke DamarAe gokhaveluM vAkya barAbara bolavA mAMDyuM. mahArAja bhImadeve DamarA tarapha pharIne kahyuM, ThIka tyAre, tame bolo.' na Damaro kahe, 'nAmadAra. amArA rAjavI ApanI sadA ijjata kare che. amAro svapnamAM paNa ApanuM apamAna karavAno irAdo na hoya.' 'to pachI tamArA rAjavI aDadhethI pAchA kema pharyAM ? amAruM gaurava karavA ' 'hA mahArAja. ApanuM gaurava karavA ja. ApanI zAna-zaukta jALavavA ja.' 'kema alyA, sAva UMdhuM bole che. baMnene jelamAM nAkhI daIza.' bhImadeva UkaLI gayA. caMdrAvatInA rAjavIne to thayuM ke A bArUM che. DahApaNAne badale doDha DahApaNano khajAno lAge che. DamarAe AgaLa calAvyuM, 'mahArAja, ApanuM mAna ne gaurava sAcavavA ja amArA rAjavI pAchA pharyA. vAta ema hatI ke emaNe e divase reca lIdho hato. AthI ekAeka pAchA pharavuM paDyuM. pAchA na pharyA
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ hota to, ethI... ApanI zAna-zaukatane keTalo moTo dhakko lAgata e Apa ja vicAro." bhImadeva to A sAMbhaLIne khaDakhaDATa hasI paDyA. eTaluM badhuM hasavuM AvyuM ke hasatAM hasatAM bevaDa vaLI gayA. mAMDa hasavuM zamAvI bolyA, 'are ! huM dhArato hato ke tame rAjanuM apamAna karyuM che. meM tamane keTalIya zikSA karavAnA manasUbA ghaDyA hatA ane vAta nIkaLI mAtra A ATalI ja !" bhImadeve dhanyuka paramAra ane emanA maMtrIzvara DamarAne mAnabhera vidAya ApI. dhandhake DamarAne cadrAvatI AvavAno Agraha karyo. e maMtrIzvaranuM pada mAge to e pada; ke je ene game te pada ApavAnI vAta karI. paNa Damaro kahe, "nA rAjavI, mAre to bhalI mArI sarasvatI ne bhaluM mAruM siddhapura !" Damaro darabAramAM
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ ADe lAkaDe ADo veha solaMkI samayanuM gujarAta. siddhi ane samRddhinI Toce birAjeluM gujarAta. gujarAtanI rAjadhAnI pATaNa. pATaNamAM vaibhava ane vIratAnI kahAnIo racAya. vimaLa maMtrI jevA vIranI talavAra camake. vaTezvara jevA vidvAnanI kalama maheke. pATaNa badhAmAM AgaLa. jJAnamAM AgaLa to dAnamAM mokhare. vIratAmAM to eno joTo na jaDe. AvA pATaNamAM aneka kalAkAro vase. koI jJAnI to koI mAnI. vaLI koI abhimAnI paNa kharA ! ahIM vase kAna nAmano kalAkAra. bhAre nAmAMkita citAro. chabIo evI cItare ke jANe hUbahU joI lo ! kAnane badhethI AmaMtraNa maLavA lAgyAM. dhIredhIre eNe zeThazAhukAra ne rAjA-mahArAjA sivAya bIjA koInAM citra cItaravAM baMdha karyA. koI bolAve toya jAya nahi. koI pAlakhI laIne Ave, toya huM Ubho thAya nahi ! gInIonA-sonAmahoranA DhagalA karo to e Ubho thAya. bhA38 bApA karo to pIMchI hAthamAM le. paNa pachI chabI evI dore ke na pUcho 3 DAhyo Damaro
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAta ! jANe phakta jIva mUkavAno bAkI rahe. hamaNAM kAna citAro gAmanA rAmAdhIna zeThanI chabI dorato hato. rAmApInane kamAyelA paisAno ahaMkAra hato. kAna citArAne karuNAvatAra bhagavAne ApelI kalAno garva hato. bhAgyajoge beno bheTo thayo. loDheloDhAM bheTyAM pachI bAkI zuM rahe ? rAmAdhIne kahyuM, 'huM jevo chuM tevI chabI banAva to hajAra sonAmahora ApuM." kAna citAro kahe, 'hajAramAM to koI hAlI-mavAlI dorI Apaze. baMdA pAse dorAvavI hoya to dasa hajAra joIe.' rAmAdhIna kahe, "are, dasa hajAranA kAkA, paNa zarata e ke jo mArA jevI hubahu chabI traNa mAsamAM na dorI zake to tArI TacalI AMgaLI kApI naMkhAvuM, ne avaLe gadheDe gAmamAMthI kADhuM.' kAna phUMphADo mArI bolyo, "kabUla.' lakhata-patara thayAM, sahIsikkA thayA. paMca nakkI thayuM, ne chabI doravI zarU karI. kAna citAro roja sUryamaMdire darzana karavA jAya. hAthIe caDIne jAya ane Ave. rAmAdhIna zeThanI chabI doratAM eka mAsa thayo. have saphaLatAnI parIkSA zarU thaI. zeTha ane paMca roja hAjara thAya. chabI jue ne nApAsa kare. rAmAdhIna roja cahero badale. roja kaMI vAMdho kADhe. vakhata pUro thavA Avyo, paNa chabI pAsa na thaI. kAnano garva gaLI gayo. rAmAdhIne tenA gharanI AjubAju mANasa goThavI dIdhA. rakhe rAta mAthe laIne citrakAra bhAgI jAya ! kAna to naramagheMza thaI gayo. ene thayuM ke AMgaLI gaI to jiMdagI javA barAbara thaze. koIe ene kahyuM, 'tuM DAhyADamarAne bhego thI. jo tame koI bacAvaze to e ja kalAkArono belI che. ADe lAkaDe ADo veha 0
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ savArano pahora che. Damaro nAhIdhoIne beTho che. e vakhate kAna citAro tyAM Avyo. Damaro kAnane oLakhe. eNe kAnane bhAvathI AvakAra Apyo. kAnanuM moTuM paDI gayuM hatuM. dhImedhIme cAlato hato. AMkhomAM udAsI hatI. koI duHkhanA DuMgara taLe dabAyelo lAgato hato. DamarAe pUchyuM, "kema kAna, kaMI kharAba samAcAra che ?' kAne kahyuM, 'nA." Damaro kahe, 'to pachI tAro cahero duHkhI kema jaNAya che ? tArI hAlata to jANe tArAM bAre vahANa DUbI gayAM hoya evI lAge che." DamarAbhAI ! eka moTI AphatamAM phasAyo chuM. game te thAya, paNa mane bacAvo.' 'sArA mANasanI pharaja che ke kalAkArane madada karavI. kalA khAtara jIvanuM dAna detAM paNa acakAvuM joIe nahIM. tuM tAre mokaLe mane badhI vAta kahe. jarU2 kaMI rasto nIkaLaze." DamarAe kahyuM. kAna citArAe kahyuM, 'eka divasa rAmAdhIna zeTha mArA ghera AvyA. emaNe mane AbehUba chabI dorI ApavA kahyuM. sAthe jaNAvyuM ke tane dasa hajAra sonAmahoro ApIza. traNa mAsamAM chabI doravI ane jevo huM chuM evI ja Abehuba chabI doravI. ema na thAya to mArI TacalI AMgaLI kApI nAkhavI ne avaLe gadheDe gAmamAMthI mane kADhavo." kAne AgaLa bolatAM kahyuM, "meM e zarata svIkArI ane eka mahinAnI mahenata bAda chabI pUrI thaI. rAmAdhIna zeThane jovA bolAvyA." pachI zuM thayuM ?" DamarAe pUchyuM. 'rAmAdhIna zeTha AvyA, paNa koI ne koI khAmI kADhavA lAgyA. e kahe, 'AMkhanI pAMpaNa barAbara thaI nathI." pAMpaNamAM sudhAro karuM to kahe ke kAna saheja vAMkA che. 8 a DAhyo Damaro
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ e barAbara karuM to kahe ke kapALamAM eka karacalI ochI dekhAya che. Ama roja koI ne koI khAmI zodhe ane mane herAna kare. have to traNa mahinAnI mudata paNa pUrI thavA AvI che. have mAruM zuM thaze..." kahI kAna citAro jorathI raDavA lAgyo. | 'Ama hoya to ene barAbara pATha bhaNAvavo joIe,' DamarAe kahyuM. 'paNa DamarAbhAI, Aje e traNa mahinAnI mudata pUrI thAya che. kAle e mahArAja bhImadevanA darabAramAM phariyAda karavAno che." DamarAe kAnane AzvAsana ApyuM. kAle pote enI sAthe darabAramAM Avaze ane jarU2 bacAvaze evI khAtarI ApI. bIje divase darabAra bharAyo. Damaro ane kAna citAro darabAramAM hAjara thayA. DamarAe kazuMka kapaDAmAM vIMTALIne potAnI sAthe lIdhuM hatuM. rAmAdhIna zeThe mahArAja bhImadeva pAse phariyAda karI. eNe kahyuM, 'mahArAja, A citAro zarata pALavAmAM niSphaLa gayo che. eNe zarata pramANe sajA bhogavavI joIe.' mahArAja bhImadeve citArAne pUchyuM, 'tamAre kaMI bacAva karavo che?" kAne DamarA tarapha najara karI. mahArAja bhImadeve DamarAne oLakhI kADhyo. e bolI UThyA, oha tame ! dhanvakanA maMtrI ne ?' 'nA mahArAja, huM koIno maMtrI nathI. huM to zuM siddhapurano brAhmaNa dAmodara maheto. loko mane DAhyA DamarA tarIke oLakhe che." mahArAja bhImadeve kahyuM, "DamarAbhAI, have tame zuM karavA mAgo cho ?' DamarAe potAnI pAghaDI sarakhI karatAM rAmAdhIna zeThane kahyuM, ADe lAkaDe ADo veha 0 2
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ eee es mix zeTha AmAM kazI khAmI hoya to kaho ! 'bolo, tame kevI chabI mAgI hatI ?' zeThe kahyuM, 'jevo huM chuM tevo ja dekhAuM, evI chabI mAgI hatI.' DamarAe kahyuM, 'to tamArI chabI banAvIne kAna citArAe mane
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ soMpI che. huM tamane batAvuM chuM. barAbara Abehuba tamArA jevI-lagIre phera nahIM. jojo.' rAmAdhIna zeTha manomana hasatAM-hasatAM vicAravA lAgyA. A Damaroya ThIka tAla kare che. emaNe kahyuM, "ThIka to, batAvo tyAre.' DamarAe pelI kapaDAmAM vIMTALelI vastu bahAra kADhI. e hato arIso.' arIso rAmAdhIna zeThanI sAme dharyo ane kahyuM, juo, AmAM tame cho tevA ja dekhAva cho ne? A rahI tamArI chabI ! AmAM kazIya khAmI hoya to kaho." rAmAdhIna zeTha zuM bole ? pUrI eka hajAra sonAmahoro gaNIne ApavI paDI. Akho darabAra DamarAnI caturAI joI khuzakhuza thaI gayo. kAna citAro to DamarAne page paDyo. DamarAe kahyuM, 'kAna ! paiso ane kaLA abhimAnanI cIja nathI. prabhunI bheTa che. kalAkAranuM mRtyu ahaMkAramAM che. teM ahaMkAra karyo ne jIvato mUo. teM ahaMkAra choDyo ne tuM jItI gayo. bAkI arIso e kaMI chabI kahevAya ? paNa A to ADe lAkaDe ADo veha. ADe lAkaDe ADo veha 0 3
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ + D DAhyo Damaro uMdare tANyo ghoDo 1 buddhizALI ghaNA thayA. cAlAka mANaso ghaNA maLyA. paNa Damaro e Damaro. DamarAmAM jeTalI caturAI, eTalI dayA. koIne du:khI thato jue ke doDI jAya. koI garIbone satAvato najare paDe to ene sIdho kare. nokaronAM nAka kApanAra kAnA paTelane sIdho karyo. eNe jiMdagIbhara pharI Avo julama na karavAnI pratijJA lIdhI. thoDA samaya bAda eka bIja evI ja bara AvI. nirUNA nAme nAnakaDuM gAma. A gAmamAM nAthA zeTha nAmano eka paisAdAra vase. lAcAra-garIbane nokarIe rAkhe, ene paLavAra ArAma levA de nahi. nArtho zeTha ne nAthI zeThANI kAma ApyA ja kare ! pelo khuba thAkI jAya. enAM aMgeaMga tUTe, paNa saheja bese ke tarata nAthA zeTha UdhaDo laI le. nokarane DhoranI jema rAkhe. DamarAne AnI khabara maLI, e to UpaDyo nirUNA gAme. veza badalIne zeThanA ghera Avyo. nAthA zeTha khaDakI bahAra besI dAtaNa karatA hatA. emano nokara eka hAthe zeThano paga dAbe. bIjA hAthamAM thUMkadAnI. zeTha vArevAre emAM thUMke.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ saheja paga dAbato aTake ke zeTha tarata lAta mAre. ghUMkadAnI AghIpAchI thAya to mAthe jorathI TApalI mAre. Damaro khaDakIe Ubho rahyo. jevuM zeThanuM dAtaNapANInuM kAma pUruM thayuM ke tarata doDIne pelA nokarane vaLagI paDyo. Damaro kahe, "kema bhAI, mane oLakhe che ne ? huM tArA kAkAno dIkaro-nAraNa !" pelo vicAramAM paDyo. are ! mAre kAkA ja nathI, tyAM vaLI emano dIkaro kyAMthI phUTI nIkaLyo ? nAthA zeTha aMdara gayA. DamarAe pelA nokarane bolAvI kahyuM : 'bhAI, huM Damaro ! oLakhyo ne mane ? A zeThane sIdho karavo che. mATe AjathI tArI jagyAe huM nokarIe rahIza. tuM eTalA divasa ArAma kara. A zeThe tArA TebhA narama karyA che, have huM enA karuM.' pelo nokara DamarAne zeTha pAse laI gayo. e DamarAe samajAvyA pramANe kahevA lAgyo. eNe kahyuM, "zeTha, A mArA kAkAno dIkaro che. mArA gAmathI Ave che. e khabara lAvyo che ke mArA pitA mAMdA che. mATe mane thoDA divasanI rajA Apo. mAre badale tyAM sudhI A nAraNa kAma karaze." 'kema alyA, badhuM kAma AvaDe che ne ?" zeThe nAraNa sAme joIne pUchyuM. hA zeTha ! badhuM ja kAma AvaDe che." ane Ama nAraNa banelo Damaro nAthA zeThanI nokarImAM rahyo. zeThe eka ghoDo Apyo. cAra mAIla dUra khetaramAM laI jaI ene pANI pivaDAvavAnuM ane caNA khavaDAvavAnuM kahyuM. nAraNa to UpaDyo. gAmanI sImamAM jaI Ubho rahyo. ghoDAnI pUMchaDI kApIne ene tagaDI mUkyo. uMdare tANyo ghoDo D 9
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAse eka udaranuM dara hatuM. DamarAe daramAM pUMchaDI khosI. pachI bUma pADavA lAgyo, "doDo ! doDo ! mArA ghoDAne uMdara tANI gayA ! dhAjo re dhAjo !' pAsenA khetaramAMthI pazAkAkA AvyA. bAjumAMthI chaganalAla AvyA. emanI pAchaLa jorubhA AvyA. hAMphatAM-hAMphatAM kAzIbahena AvyAM. sahue DamarAne raDato joyo. e to jorajorathI raDe ane pAcho bUma pADe. badhAMne AvelA, joIne DamarAe kahyuM, 'uMdaro bhegA thaI mArA ghoDAne tANI gayA. are re ! mArA zeThane zo javAba ApIza ? A mAtra pUMchaDI ja bahAra rahI gaI !" pazAkAkA kahe, "are ! uMdara te ghoDAne tANI jatA haze ?' Damaro kahe, 'to lo, tame ja mArA ghoDAne daranI bahAra kheMcI kADho ne !' pazAkAkAe pUMchaDI kheMcI. ekalI pUMchaDI ja bahAra nIkaLI. Damaro bolI UThyo, 'rAma ! rAma ! A udaro AkhAya ghoDAne khAI gayA. A mAtra pUMchaDI ja bAkI rahI ! khera, have pUMchaDI to pUMchaDI. zeThane batAvavA mATe to laI jAuM.' koIne AmAM bahu samaja paDI nahIM. sahu vikharAI gayAM. nAthA paTelane paNa A vAta sAMbhaLI Azcarya thayuM. nAthA zeThe nakkI karyuM ke have Ane koI vastu ApavI nahIM. saMdezo pahoMcADavAnuM ja kAma soMpavuM. jethI AvuM koI nukasAna to na thAya. nAthA zeThe nAraNane bolAvyo. nAraNa AvIne buddhanI peThe Ubho DAhyo Damaro zu rahyo. zeTha bolyA, 'jo alyA, kAle huM mAre sAsare javAno chuM. mAruM 46 sAsaruM unAvA gAmanA lavajI paTelane ghera che. Aje tAre tyAM javAnuM.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI jo. pahelI vAra sAsare jAuM chuM eTale mAro vaTa paDe evI vArtA tAre karavAnI. mAre vize moTImoTI vAto karavI. mArI dhanadolata ne sAhyabI vize guNagAna karavAM. mArA ruAba vize vAto karavI. mane rAba bahu bhAve che e paNa kahevuM.' Damaro kahe, "bhale zeTha ! emAM tamAre kahevuM na paDe. nAraNa ema gAMjyo jAya tevo nathI.' Damaro to UpaDyo zeThane sAsare. jaIne lavajI paTelane emanA jamAI AvavAnA khabara ApyA. nAthA zeTha pahelI vAra sAsare AvatA hatA. AthI lavajI paTela to vAraMvAra DamarAne pUche, 'zeThane zuM bhAve che ? zeTha kema rahe che ? kevI pathArI para sUe che ? Damaro badhAne barAbara javAba Ape. evAmAM eNe lavajI paTelane bAjue bolAvI kahyuM : 'sAMbhaLo zeke, mane mArA zeThe eka khAnagI saMdezo Apyo che. tamane chAnAmAnA kahevAnuM kahyuM che. jo vAta bahAra paDe to zeThanI AbarU jAya. mArA zeThane mIThAnI rAba bahu bhAve che, paNa jo jo ! zeThanI sAsune AvI vAta na kahezo. nahIM to emanI AbarUne AMca Ave !' lavajI paTela bolyA, 'are vAta bahAra jAya nahIM, paNa A mIThAnI rAba kevI hoya ? sAkara ke goLanI rAba khAdhI che, paNa mIThAnI rAbanuM to nAmeya nathI sAMbhaLyuM !' Damaro kahe, 'juo, huM tamane samajAvuM. tamAre rAba banAvavI goLanI, paNa enI aMdara khuba mIThuM nAMkhavuM, bane teTaluM mIThuM nAkhajo. mArA zeThane evI rAba bahu bhAve che.' 'bhale. paTalANIne kahI dauM.' paTela kahevA javA lAgyA. paNa DamarAe lavajI paTelane rokyA ne kahyuM, 'vaLI juo, kadAca uMdare tANyo ghoDo +
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaramane lIdhe zeTha A rAba pIvAnI nA pADe. sAsaruM kharuM ne ? paNa toya tamAre mAnavuM nahIM ke emane rAba pIvI nathI. tame to bane eTalo Agraha karajo ja ! emAM pAchA na paDazo !" bIje divase nAthA zeTha potAne sAsare AvyA. lavajI paTele svAgata karyuM. zeThanI barAbara sarabharA karavA mAMDI. badhA jamavA beThA. rAba AvI. zeThane thayuM ke A nAraNe vAta to karI dIdhI lAge che ke potAne rAba bahu bhAve che ! mALo che tophAnI, paNa DAhyo Damaro lAge che. zeThe eka ghUMTaDo lIdho. are ! A zuM? A to rAba che ke mIThAnuM pANI ? paNa ahIM to zeThathI bolAya kevI rIte ? A to sAsaruM kahevAya. kaMI bole to vaTa jato rahe. mahAmahenate eka vATakI rAba khAdhI. 'hAza' karIne jevo vATako nIce mUkyo, ke tarata lavajI paTele bIjI rAba reDI vATako bharI dIdho. have thAya zuM ? eThuM to mukAya nahIM. zeTha mahAmahenate, moTuM bagaDeluM dekhAya nahIM enI takedArI rAkhIne rAba pI gayA. evAmAM lavajI paTela pharI rAba ApavA gayA. zeThe nA pADI, paNa lavajI paTela cUke evA na hatA. emane zeThanA nokara nAraNanA zabdo yAda hatA ke zeTha zaramamAM nA pADe, paNa tame pAchA nA paDatA. lavajI paTele to Agraha karyo. mArA sama, mArA sama, karIne bIjA be vATakA pivaDAvI dIdhA. zeThane mIThAnI rAbanA cAra vATakA pIvA paDyA. rAta paDI. zeTha sUtA. paNa mIThAnI rAba kaMI sUvA de ? eTaluM badhuM huM mIThuM peTamAM gayuM hatuM ke zeThane to jhADA thaI gayA. saheja bese ke pAchA javuM paDe ! AkhI rAta A ja cAlyuM. zeThanuM zarIra ogaLI gayuM. emaNe nAthI zeThANIne AvI rAba che te DAhyo Damaro
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ kema banAvI enI tapAsa karavA kahyuM. zeThANI khabara lAvyAM ke A to emanA nokara nAraNanAM kAma che ! nAthA zeTha rajA laIne nirUNA javA nIkaLyA. nAraNane paNa sAthe lIdho. manamAM vicAryuM ke have ene ghera AvavA de ne pUrI khabara pADI nAkhuM. kAma karAvIne dama kaDhAvI nAkhuM. zeThANIne ane nokara nAraNa laIne zeTha nirUNA pAchA AvyA. nAraNanA vezamAM rahelo Damaro paNa pAcho Avyo. AvIne bolyo, zeTha, koI hukama ?" zeThane snAna karavAnI icchA hatI. emaNe kahyuM, 'jA, pANI lAva." Damaro eka nAnakaDA pavAlAmAM pANI bharIne Avyo. zeThe joyuM ne gusse thayA. jorathI bolI UThyA, 'alyA, meM nAhavAnuM pANI lAvavA kahyuM che. jaladI jA. kapaDAM kADhIne beTho chuM eTale ThaMDI khUba lAge che.' Damaro pAcho gayo. loTAmAM garama pANI bharIne Avyo. nAthA zeThane khUba gusso caDyo ne bolyA : 'mUrakha, meM tane nAhavA mATe DolamAM pANI lAvavAnuM kahyuM. kema, kaMI akkala-bakkala che ke vecI nAkhI che ?" Damaro kahe, "zeTha, game tema na bolo, paNa khera ! zeTha cho, mATe hukama pALuM chuM." nAraNa DolamAM snAna karavA mATe pANI lAvyo. Dola mUkIne bolyo, "zeTha have ?" nAthA zeTha garama thaIne bolyA, "are ! have zuM ? savAra paDI che e dekhAtuM nathI ? cAla, eka pachI eka savAranAM kAma patAva. cUlo saLagAvI, khATalo pAtharI upara gAdI takiyA mUkI dUdha garama kara." zeTha to snAna karIne beThA. dUdhanI rAha jotA hatA. uMdare tANyo ghoDo 0
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ " D DAhyo Damaro paNa A zuM ? dUdhane badale sAme nAraNa pANInI DolonI Dolo kazAka para ThAlavato hato. nAthA zeThane thayuM ke jarUra ANe kaMI navAjUnI karI lAge che. zeThe joyuM to AbhA ja banI gayA. 'A zuM karyuM teM ?' zeTha jorathI barADI UThyA. Damaro kahe, 'zeTha, tame kahyuM tema karyuM. tame kahyuM : cUlo saLagAvI, khATalo pAtharI, upara gAdI-takiyA mUkI dUdha garama kara. meM ema ja karyuM. paNa dUdha taiyAra thavAne badale khATalo ne gAdItakiyAM saLagyAM. badhuM saLagI jatAM dUdhanI tapelI to culAnA khADAmAM paDI. zeTha, zuM tameya AvuM khoTuM khoTuM kAma batAvo cho ?' zeTha manamAM samasamI UThyA. e bolyA, 'alyA, tArAmAM akkala che ke nahIM ? na hoya to jA siddhapuranA DamarA pAsethI thoDI akkala bhADe laI Ava !' nAraNa bolyo, 'zeTha, ema kaMI akkala bhADe maLatI haze? vaLI mArAmAM to akkala che, mArA dosto mane Damaro ja kahe che !' zeTha khaDakhaDATa hasI paDyA ane bolyA, "e to Ama kahIne tArI buThThI buddhinI majAka uDAvatA haze !' Damaro kahe, 'zeTha, have koI hukama ?' nAthA zeThane to savAre dUdha pIvAnI Teva. AthI zeThe nAthI zeThANIne uThADavAnuM kAma soMpyuM. zeThANI to .............. nasakorAM bolAve, suraja barAbara UMco A kAzamAM Ave pachI zeThANIne UThavAnI Teva. DamarAe kahyuM, 'zeThANIjI, zeTha bolAve che, paNa zeThANI UThe to ne ! zeThANInAM gAjanAM nasakorAmAM DumarAno avAja paNa zeThANIne saMbhaLAyo nahIM hoya ! Damaro pAcho gayo. zeThane kahyuM ke zeThANI UThatAM nathI. eka tarapha zeThe A mUrakha nAraNathI khiAyelA, bIja bAju dUdha vinA mukha paNa
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zeThANI bUmo pADavA lAgyAM, doDo re doDo ! huM to taNAI gaI !' kakaDIne lAgelI. zeThe kahyuM, 'are ! nA zenI UThe. pANI nAkhIne uThADa !! Damaro kahe, 'jevo hukama !' Damaro zeThANI pAse gayo. pANInI mATalI lIdhI. pANI jorathI mAthA para reDavA lAgyo. zeThANInI UMgha pUrajhaDape cAlatI hatI tyAM A pANI paDyuM. e to aDadhA ghenamAM ne ghenamAM bahAvarAM banI bUmo pADavA lAgyAM, "doDo uMdare tANyo ghoDo 0 .
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ doDo huM to taNAI gaI ! badhAM kyAM marI gayAM ? doDo !' tarata Damaro bahAra nIkaLIne bUmo pADavA lAgyo, "doDo ! mArAM zeThANI taNAI gayAM ! doDo ! jaladI doDo.' najIkamAM rahetAM pazAkAkA, mAno rabArI ane amathI DozI doDI AvyAM. nAnAM bhUlakAMothI mAMDIne buDhAo paNa doDI AvyAM. saune acaraja thAya ke A ziyALAmAM vaLI pUra kevuM ? ane nadI to dasa gAu dUra che emAM zeThANI taNAya kevI rIte ? nAtho zeTha hAMphaLA-phAMphaLA thaI doDe. badhA bhegA thayA. nAraNane pUchayuM, "eya zeThANI kyAM che ?' evAmAM nAthI zeThANI jAte ja bahAra AvyAM. emaNe kahyuM ke huM to UMghamAM mArA para pANI paDatAM Ama barADI UThI hatI. nAraNa kahe, "mane evI zI khabara ? mane to thayuM tame sAce ja taNAI rahyAM hazo.' pADozIo hasatAM-hasatAM vIkharAI gayAM. nAthA zeThe nAraNane kahyuM, 'have tane rajA ApuM chuM. huM tArAthI thAkyo, Ama to mahinAnA vIsa rUpiyA nakkI karyA hatA. paNa dasa divasamAM ja tArAthI thAkyo. jA, tane dasa divasanA dasa rUpiyA ApuM chuM. tuM jA eTale basa !' nAraNa kahe, "zeTha, huM jaIza. paNa atyAre nahIM.' 'to kyAre jaIza ?" zeThe pUchayuM. 'juo zeTha, huM chIsa varasano chuM. hajI bIjAM paccIsa varasa to kADhIza. pachI huM upara jaIza ane upara jaIza tyAre ahIMthI jaIza che te DAhyo Damaro zeTha manamAM bolyA ke, mAro dahADo pharyo hoya to huM tane rAkhuM ne A ? zeTha bolyA, 'paNa mAre tane chuTo karavo che !" "zeTha, mane dasa divasanA dasa rUpiyA lekhe pacIsa varSanA nava
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ hajAra rUpiyA Apo to jAuM. zeTha cho eTale tamArI pAsethI vyAja nahIM lauM." zeTha mUMjhAyA. A to balA vaLagI. enAthI to chUTavuM joIe. nahIM to mAruM badhuM dhanota-panota karI nAkhaze ! Akhare nAraNathI chuTakAro meLavavA pAMca hajAra rUpiyA ApavA taiyAra thayA ! temaNe kahyuM, 'bhAI, have AjathI nokara rAkhIza nahIM. jAte ja kAma karIza.' nAthI zeThANI paNa AvuM kahevA lAgyAM. Damaro Ubho thayo. eNe paisAnI nA pADI ane kahyuM, "zeTha, tame je DamarA pAsethI buddhi uchInI levAnuM kahetA hatA te Damaro huM pote ja ! zeTha, dhana e koI upara julama gujAravA mATe nathI, koInI lAcArIno lAbha levA mATe nathI. garIba nokara e paNa mANasa che. nokarane nAno bhAI samajo !" nAthA zeThe potAnI bhUla kabUla karI, pharI koI garIbane ke lAcArane herAna na karavAnI pratijJA lIdhI. vaLI garIba ke lAcArane varase dahADe thoDuM dAna karavAno paNa nizcaya karyo. DamarAe nAthA zeThanI rajA lIdhI ane nirUNA gAmathI pAcho siddhapura tarapha cAlI nIkaLyo. uMdare tANyo ghoDo
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ peed on: revAdAsanI rAI [7] 'bacAvo...bacAvo... koI to bacAvo. mArI AkhI jiMdagInI mahenata dhULadhANI thaI jaze.' gujarAtanI rAjadhAnI pATaNanI dakSiNe AvelA eka mahAlayamAM Aga lAgI. bahAra Ubho Ubho e mahAlayano mAlika cIso nAkhano hato. e pATaNanI kophaLavADIno rahIza zeTha zAmaLazA hato. jabaro sAgarakheDu hato paNa atyAre pAgalanI peThe bUmAbUma karato hato. 'che koI evo vIralo je bhaDabhaDatI AgamAMthI pahele mALe rahelI mArI peTI laI Ave ? che koI evo mADIjAyo vIra ?' paNa AvI bhaDabhaDa baLatI AgamAM peTI levA jAya koNa ? peTIne khAtara koI jIvanI bhAjI ochI lagAve ? zAmaLazA pharIthI bolyo, 'bhAI, koI maradano bacco hoya to doDe, pahele mALe vacalA oraDAmAM DAbI bAjue jamInamAM peTI dATelI che, are bhAI ! je lAvI Apaze ane pAMcaso sonA mahora roDI gaNI ApIza.' zAmaLazAnI AMkhe aMdhArAM AvatAM hatAM. bApadAdAe jAnanuM jokhama berIne milakta bhegI karI hatI. varasanA ATha-ATha mahinA dUra dezAvara kheDI, bhukhe tarase bhegI karelI milakata AgamAM bharakhAI jatI hatI. eNe pharI eka hajAra sonAmahoro ApavAnI vAta karI. paNa
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ sonAmahorane khAtara kaMI koI potAnA prANa hoDamAM mUke kharuM ? evAmAM eka mANasa zAmaLazA pAse Avyo. revAdAsa enuM nAma. gAmamAM garIbone rovaDAvanAra tarIke e oLakhAya. vyAjano dhaMdho kare. copaDAmAM ADuMavaLuM kare. koI lAcArane paisA dhIre. eka vAra enA copaDe je caDyo e sAta peDhIe paNa bahAra na nIkaLe. revAdAsa bolyo, 'zAmaLazA, peTI joIe che ne ?' zAmaLazA karagarate avAje bolyo, "hA, bhAIsA'ba. nahIM to mAruM badhuMya lUMTAI jaze. huM be ghaDImAM bAvo thaI jaIza. mane madada karo. bhagavAna tamane madada karaze." revAdAsa jevI sonAmahoro ApavAnI zAmaLazAnI vAta sAMbhaLI ke ene zaka gayo ke nakkI peTImAM puSkaLa dhana che. ene thayuM ke game te rIte A zAmaLazAne mUrakha banAvIneya e dhana hAtha karavuM joIe. revAdAse kahyuM, 'to zeTha, huM gharamAMthI peTI laI AvuM ane mane game te tamane ApIza." - zAmaLazAne ema ke mAgI mAgIne vadhumAM vadhu aDadhuM dhana mAgaze. aDadhuM to potAne maLaze ne ? AthI zAmaLazAe enI vAta kabUla rAkhI. revAdAse AgamAM jhukAvyuM. dhumADA vaccethI mArga karato dAdara para caDIne pahele mALe pahoMcyo. vacalA oraDAmAM gayo. DAbI bAjue badhe hAtha phaMphoLyA. saheja jamIna khodI ane kaMIka athaDAtAM hAthathI peTI laIne kUdakA lagAvato bahAra Avyo. bahAra AvIne revAdAse peTI udhADI, joyuM to jhaLahaLatAM ratno ja ratno ! eka jue ane eka bhUle ! revAdAse AvAM jhaLahaLatAM ratno AkhA bhavamAM kyAreya joyAM na hatAM. ratno ATalAM jhaLahaLatAM hoya evuM svapnamAMya nahotuM kahyuM ! revAdAsa Ameya khorA ToparAnA jevI dAnatavALo hato ne A ratno joIne enI dAnata vadhu bagaDI. ene thayuM ke AmAMthI eka paNa na ratna javA devA jevuM nathI. eNe ratnone ThAlavIne poTalI bAMdhI. khAlI revAdAsanI rAI =
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ revAdAse AgamAM jhukAvI peTI lIdhI peTI zAmaLazAne suparata karIne kahyuM ke tamArI peTI tamane pAchI ! zAmaLazA A joIne Abho banI gayo. eNe kahyuM, 'bhAI revAdAsa, A to anyAya kahevAya." revAdAse tochaDAIthI javAba Apyo, 'kema vaLI, AmAM anyAya zAno ?' | 'mane to ema ke tame ochAmAM ochAM aDadhAM ratno to mane pAchAM Apazo. mArI sAta peDhInI milakata para aDadho adhikAra to kharo ne! Avo dago na karAya.' revAdAse javAba Apyo, 'aDadhAM ratno zenAM ne vAta zenI ? A peTI ApI e mATe paNa mAro pADa mAna.' zAmaLazA poke poka mUkIne raDavA lAgyo. AkhA jIvataranI kamANI dhULamAM maLI. are ! eka ratna maLyuM hota topaNa pharIthI vepAra zarU karata ! have karavuM zuM ? evAmAM zAmaLazAne siddhapurano DAhyo Damaro yAda Avyo. Damaro K D DAhyo Damaro
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ garIbono belI hato. gAMThanuM khAIne paNa duHkhInI vahAre dhAto. AthI zAmaLazA siddhapura AvIne DamarAne maLyA. athathI iti sudhI vAta karI. DamarAe pATaNanA nyAyamaMdiramAM phariyAda karavA kahyuM. phariyAda thatAM revAdAsa nyAyamaMdiramAM hAjara thayA. revAdAsa AvyA to kharA, paNa manamAM evI rAI bharAyelI hatI ke eka nahIM, paNa dasa DamarA Ave toya DAhyA karI dauM tema chuM. A DamarAne to DamarAnA pAnanI peThe masaLI nAkhIza. kema ke zarata mujaba revAdAsane potAne game te zAmaLazAne ApavAnuM hatuM ane eNe peTI ApI hatI. pATaNanA nyAyamaMdiramAM Aje nyAyAsane pratApI rAjA bhImadeva khuda beThA. eka bAju vIra vimala maMtrI beThA ane bIjI bAju soma purohita beThA. rAjAe AkhI vAta sAMbhaLI. pachI DamarAe thoDA prazno pUchavAnI rajA mAgI. rAjA bhImadeve dhandhaka paramAranA maMtrI tarIke AvelA DamarAne oLakhI kADhyo. sabhAe pUchyuM, "savAla-javAbathI zuM vaLaze ?" DamarAe javAba Apyo, 'bhagavAne mANasane buddhi ApI che. eno khoTe raste upayoga karanArane pakaDavA mATe savAla-javAbanI rIta che. mATe mahArAja mane prazno pUchavAnI rajA Ape.' mahArAja bhImadeve DamarAne prazno pUchavAnI paravAnagI ApI. DamarAe kahyuM, "kema revAdAsa ! tame A peTI baLatA gharamAMthI bahAra lAvyA hatA ne ?' revAdAse bedarakArIthI javAba Apyo, 'hA, bIjuM koNa lAvyuM hatuM ?" 'e peTImAMthI zuM nIkaLyuM ?" DamarAe pUchavuM. revAdAse tochaDAIthI kahyuM, 'e peTImAMthI ratno nIkaLyAM. pUrAM so ratno !" revAdAsanI rAI
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Damaro bolyo, "oha, ratno nIkaLyAM ! ratno to tamane khUba gamyAM haze, kharuM ne ?' 'hA, ratno to khUba game ja ne ! paNa emAMthI tamane kaMI maLe tema nathI.' AkhI sabhA revAdAsanI vAtathI hasI paDI. 'ane pelI peTI tamane na gamI, tame e zAmaLazAne ApI, kharuM revAdAsa bolyA, 'hA, have vagara maphatano kyAM sudhI pUchato rahIza tuM ?" tarata Damaro bolyo, 'vagara maphatano zuM? cAlo, ratno ApI do zAmaLazAne ane peTI tame rAkho.' revAdAsa tADUkI UThyo, 'lo bolyA ! ratno ApI do ! ema kaMI na apAya hoM ! tame zarata jANo cho ?' 'hA, zarata jANuM chuM eTale ja kahuM chuM. tame zarata karI hatI ke mane game te tamane (zAmaLazAne) ApIza. to tamane ratno gamyAM, mATe e zAmaLazAne Apo. zAmaLazA tamane peTI Ape." revAdAsa mUMjhAyo. khUba gallAtallA karavA lAgyo. paNa Akhare ratno to ApavAM ja paDyAM. lobha ane luccAI karavA jatAM revAdAsane badhuM khovuM paDyuM. vaLI rAjadarabAra vacce enI revaDI dANAdANa thaI. zAmaLazA to DamarAne page paDyA. DamarAe premathI UbhA karyA. rAjA bhIma paNa A siddhapuranA catura nara para vArI gayA. ene pATaNa AvIne vasavA kahyuM. enI buddhi ane caturAIthI potAnA darabAranI ronaka vadhAravA kahyuM. siddhapurano Damaro gujarAtanA pratApI rAjavI bhImadevano darabArI banyo ! che te DAhyo Damaro
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrajanI sAkhe rAjA bhImadevano darabAra thaMbhI gayo che. vimala maMtrI vicAramAM paDI gayA che. soma purohitanA moM para mUMjhavaNa che. darabArIo sUnamUna beThA che. na koI koInI sAthe bole ke na cAle. koI paradezInI caDhAInA samAcAra nathI. koI rAjavInA maraNanI khabara nathI. nathI gujarAtanA garavA rAja para dukALa ke evI koI AphatanA oLA AvyA. paraMtu rAjadarabAranI sAme Aje eka mUMjhavato savAla Avyo che. catura dIvAna ane kuzaLa darabArIo eno ukela zodhavAmAM niSphaLa gayA che. mAmalo ghaNo vicitra che. eka tarapha dhanavAna zAhukAranI phariyAda che, bIjI tarapha eka garIba kaNabI gunAmAM sapaDAyo che. dhanavAna zAhukAre vAvaNI TANe A kaNabIne hajAra rUpiyA ApelA. zarata evI hatI ke cha mahinA pachI pAchA ApavA. Aja ATha mahinA vItI gayA, paNa zAhukArane e rakama pAchI maLI na hatI. & zAhukAre phariyAda karI. kaNabIne darabAramAM hAjara karAyo. zAhukAre kahyuM, 'mahArAja, A kaNabI paisA uchInA laI gayo. paNa have e pAchA Apato nathI.' kaNabI bolyo, "mahArAja, AjathI be mahinA pahelAM meM enA 59 sUrajanI sAkhe D
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ paisA cUkavI dIdhA che.' zAhukAra bolI UThyo, 'sAva khoTI vAta ! mane to eka pAI paNa ApI nathI." mahArAja bhImadeva bolyA, 'tame kaMI lakhata to karAvyuM haze ne?" 'hA mahArAja , A rahyuM amAruM lakhata.' ema kahI zAhukAre lakhatano kAgaLa mahArAja sAme dharyo. mahArAja bhImadeve vAMcyuM, 'huM sUraja bhagavAnanI sAkhe kahuM chuM ke vAvaNI vakhate tamArI pAsethI hajAra rUpiyA lIdhA che. e rakama enA vyAja sAthe mAre cha mahinAmAM cUkavI devAnI raheze. nahIM to tame kahezo te sajA huM bhogavIza." mahArAjane zAhukAranI vAta sAcI lAgI. dastAveja para rUpiyA pAchA ApyA hovAnuM koI nizAna na hatuM. mahArAja bhImadevane thayuM ke nakkI A kaNabI jUThuM bole che. emaNe karaDAkIthI pUchayuM, alyA, kaNabI, tuM sAcuM bole che ne ?" kaNabIe kahyuM, "mahArAja, mArI dharatImAtAnA sogana khAIne kahuM chuM ke meM A zAhukAranA paisA vyAja sAthe dUdhe dhoIne pAchA ApyA che.' 'paNa to enuM koI nizAna hoya ne ? AmAM evuM kyAM che ?" garIba kaNabI dayAmaNA avAje bolyo, "meM lIlI zAhIthI moTI cokaDI mArI hatI." 'to batAva A kAgaLamAM." ema kahI mahArAje enI sAme kAgaLa dharyo. kaNabIe kAgaLa joyo, paNa kyAMya cokaDI na dekhAya ! A zuM? pote karelI cokaDI kyAM guma thaI gaI ? enI mUMjhavaNa pArakhI jatAM mahArAje kahyuM, 'kaNabI, tuM gunegAra zuM che, tane sajA thavI joIe.' G pelo kaNabI dharatI para phasaDAI paDyo. poke poka mUkIne raDavA 60 lAgyo. 'mahArAja, mane bacAvo, bacAvo. tamArI nyAyanI adAlatamAM DAhyo Damaro
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka nirdoSanuM khUna reDAze. bacAvo." Ama bolato-bolato chAtI phATa rudana karavA lAgyo. badhA vimAsaNamAM paDyA. evAmAM Damaro yAda Avyo. bhAre catura AdamI. vaLI eTalo ja mazkaro. have to e pATaNano eka amAtya banyo hato. Aja e koI kAmasara Avyo na hato. paNa ene tAbaDatoba bolAvavAmAM Avyo. 85...Tapa... sahune khabara paDI gaI ke Damaro AvI rahyo che. A enI cAkhaDIono avAja enA AgamananI agAuthI khabara ApI de che ! sAva sAdo, koIne bhAgye ja khyAla Ave ke A rAjA bhImadevanA darabAranI zAna samo Damaro haze. DamarAbhAI sabhAmAM padhAryA. mAthe pAghaDI, khabhe dhoLo khesa ane kasIne bAMdheluM aMgarakhuM. ene mAMDIne badhI vAta karavAmAM AvI. DamarAe kaNabI pAse lakhata mAgyuM. eka vAra vAMcyuM. paNa mane zuM ? cAre khUNe joyuM. paNa kazuMya dekhAya nahIM. pharI lakhata vAMcyuM. 'huM sUraja bhagavAnanI sAkhe kahuM chuM ke...' paNa ATaluM vAMcatAnI sAthe ekadama darabAranI bahAra doDyo. doDatAM-doDatAM pAghaDI paDI gaI, paNa e pAghaDI levA paNa Ubho na rahyo. kAma eTale kAma, bIjI vAta nahIM.. thoDI vAre sabhAmAM pAcho Avyo, ane bolyo, "mahArAja, kaNabIne choDI mUko. sajA A zAhukArane karo !" badhA AzcaryamAM paDI gayA. DamarAnuM magaja casakI gayuM che ke zuM ? zAhukArane sajA karavA mATe enI pAse purAvo zo che ? DamarAe zAhukArane kahyuM, 'bhAI, garIbane herAna karavA emAM kaMI caturAI nathI. mATe sAcesAcuM bolI jaje. A kaNabIe tane paisA ka pAchA ApyA che ke nahIM ?' zAhukAra makkama rahyo, nA kahI. DamarAe kahyuM, "mahArAja, Ano pheMsalo ahIM beThA na thaI zake. ApaNe darabAranI bahAra javuM paDaze." sUrajanI sAkhe ] =
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ BE DAhyo Damaro OD/DO NOT DamarAe bhImadevane cokaDI batAvI keTalAka darabArIo akaLAyA. A te vaLI kevuM tUta ? darabAramAM AvAM TIkhaLa na hoya ! AkhIya rAjasabhA khullA medAnamAM AvI. rAjasiMhAsana goThavAyuM. rAjA ne darabArIo AvyA. kaNabI ane zAhukAra hAjara thayA. DamarAe lakhata rajU karyuM. emAM zarUAtamAM 'suraja bhagavAnanI sAkhe' ema lakhavAmAM AvyuM hatuM. koI paNa lakhata lakhatAM bhagavAnanI 3 AvI sAkSI mukAtI. paNa DamarAe to kAgaLa sUraja sAme dharyo ane 62 rAjAe joyuM to e kAgaLamAM eka cokaDInI chApa dekhAI.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAhukAranI dazA kApo toya lohI na nIkaLe tevI thaI gaI. e mahArAjanA pagamAM paDyo ne bolyo, 'mahArAja, mane mApha karo. paisAnA lobhe meM A badhuM karyuM. kaNabIe paisA pAchA ApI lakhata para zAhIthI cokaDI karI. meM tarata enA para jhINI khAMDa bhabharAvI ane kAgaLane kIDiyArA pAse mUkI dIdho. kIDIo pelI khAMDane laI gaI ane cokaDI jatI rahI. paNa mahArAja ! A mArI bhUla thaI. mane mApha karo. have AvuM kadI nahIM karuM.' - kaNabI DamarAnA pagamAM paDyo ne bolyo, 'tame mane marato bacAvyo. tamAro pADa huM kadI nahIM bhUluM.' DamarAe kahyuM, 'bhAI, pADa mAnavAno bhagavAnano. buddhinA be upayoga thAya. mAravA mATe ne tAravA mATe. je bIjAne mAravA potAnI caturAI vApare e kadI sukhI thato nathI.' zAhukArane sajA thaI. kaNabI nirdoSa chUTyo. e to nAcato-kUdato DamarAno pADa mAnato doDyo potAnA khetara bhaNI. mahArAja bhImadeva DamarA para khuza thayA, enI caturAI para ApharIna pokArI gayA. sUrajanI sAkhe 0 2
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ D DAhyo Damaro 64 huM gujarAtI ! [] A vakhate gujarAtane aDIne mALavAnuM rAja hatuM. rAMkano mALavo evuM enuM biruda hatuM. Dhora rAkhanArA mAladhArI ane rabArI bharavADo varasAda ocho vase, nIraNa ochuM pAke eTale mALavA tarapha cAlyA jatA ne dukALa vitAvI detA, eTale rAMkano mALavo kahevAto. mALavAno rAjA nAme bhoja. bhoja eTale bhoja. enA jevo paMDita koI nahIM. enA jevo parAkramI koI nahIM. dhArAnagarI enI pATanagarI, mahAna vidvAno enA 'kAMcanasamA' nAmanA darabAramAM bese. bhojano darabAra eTale vAta pUcho mA. ahIM vidvAno, kavio, rAjapuruSo, nATyAcAryo, saMgItakAro, zilpIo ne sAhityakAro besatA. ahIM besavuM e eka gauravanI vAta gaNAtI. eka vAra gujarAtamAM dukALa paDyo. loko mALavA tarapha cAlyA. tyAM jaIne Dhora cAratAM-cAratAM tareha tarehanI vAto karavA lAgyA. gujarAtanA rahenArAone gujarAta para prema. enA saMskAra para prema, enAM tIrtha, sAvaja ne satIo mATe mAna ! gujarAtanA loko vAta kare ke amAre tyAM Abu-delavADAnAM derAM baMdhAya che ! evAM baMdhAya che ke thayAM nathI ne thaze nahIM ! ! majurImAM ArasanA bhUkA barAbara rUpuM apAya che. e kahetA, amAre tyAM prabhAsane kAMThe somanAtha mahAdeva che. bhAre
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ jabaruM tIrtha che. tyAMthI sADA sAtaso yojana dUra gaMgA nadI che. tyAMthI roja gaMgAjaLanI eka kAvaDa Ave che. enAthI bhagavAnane abhiSeka thAya che. pAse bhAlakA tIrtha che. bhagavAna kRSNacaMdra tyAM nirvANa pAmyA hatA. | gujarAtanA gauravanI vAta karatAM raMgamAM AvI jatA ne e kahetA, "amAre tyAM sAdhu zIlaguNasUri thayA, vanarAjane emaNe ucheryo, taiyAra karyo ne kahyuM, "beTA, rAjA thanAre pahelAM muni thavAnI jarUra che. munine koI vAtamAM moha na hoya, ene mAthe phakta pharaja hoya. rAjA paNa evo hoya.' mALavAnI prajA A sAMbhaLe. dhArAnagarInA gujarAtanI vAto thAya. rAjA bhojanA kAne paNa vakhANa pahoMcyAM ! rAjA bhoja jevo baLavAna evo vidvAna ! e kahe ke gujarAtIo bhaNavA-gaNavAmAM zuM samaje ? paMDito to mALavAnA ane bahAduro paNa mALavAnA. kadAca e ApaNI sAthe mukAbalo karavA cAhatA hoya, toya emanuM gajuM nahIM! vAru ! karIe gammata ! pahelAM vAgyuddhamAM gujarAtane jhAMkhuM pADo! rAjA bhoje eka zloka lakhyo ane gujarAtanA rAjAne mokalyo. eno artha e hato ke, "re gujarAtanA rAjA ! kesarI siMhane teM joyo nahIM hoya ! e kesarI siMha eka paMjAthI moTA gajendra (hAthI)nA gaMDasthaLa cIrI nAkhe che ! e garIbaDAM gujarAtI haraNAM sAme zuM laDe ? bicAro bhIma! bhojarAjA jevA kesarI siMha sAme e bhIma gaja paNa nathI ane 2ja paNa nathI. enA zAkAhArI vANiyA pradhAno mRgalAno bIjo avatAra che. mArI kRpAe tArA rAjanuM astitva che. ne ApaNI saMdhi e tArA rAjanI jIvAdorI che." pATaNanA darabAramAM A saMdezo pahoMcyo. zabdo talanAranA ghA , karatAM AkarA hatA. bhImadevanA darabAramAM eka jaina AcArya hatA. nAma goviMdasUri ! emaNe eno tarata ne tarata javAba lakhyo. 'he aMdhaka yAdavakuLanA nabIrA bhoja ! tArA aMdhaka kuLamAM 0 dhRtarASTra aMdha thaI gayo. ene so putro hatA. teo kaurava kahevAtA. 65 huM gujarAtI ! ] 8
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ e sone haNanAro ekamAtra bhIma hato ! evo A gujarAtano bhIma rAjA che ! tuM pA2kI AMkhe dekhe che. pothIpaMDito tane caDAve tema caDe che. kharekhara tAruM jJAnanetra phUTI gayuM che. jethI tane tArA baLano khyAla nathI. bhImanI tAkAtano paraco nathI. tIkhAM tamatamatAM maracAM jevo javAba D DAhyo Damaro rAjA bhoje vAMcyo. enA paMDitoe vAMcyo. enA senApatioe vAMo. teoe kahyuM, 'gujarAtIo khoTA abhimAnI che. emanA dezamAM dukALa che. caDAI karo.' tarata eka dUta sAthe bhImadevane kahevarAvyuM ke taiyAra thaI jAo. ame laDavA mAgIe chIe. de dhanAdhana ! nagAre thAva dIdho. gujarAtamAM paNa laDAInI taiyArIo cAlI. loko zastrasajja banI gayA. paNa aMdaranI hAlata judI hatI. gujarAtamAM dukALa hato. ghAsacAro nahoto. anAja paNa nahotuM. thoDA vakhata pahelAM mahamada gijhanI thoDI lUMTaphATa calAvIne gayo hato. gujarAta hajI beThuM thayuM nahotuM. gujarAtane enI samRddhi pharI khaDI karavI hatI. tyAM dukALa paDyo. peTamAM khADo hoya ane laDAI kema thAya? gujarAtanI rAjasabhA ekaThI thaI. badhA vicAra karavA lAgyA ke evA koI elacIne mALavA mokalavo, je laDAI laMbAve ! sahue dAodara mahetAnuM nAma pasaMda karyuM. dAmodara maheto paNa jovA jevo. nAno, nATo, ThiMgaNo, saheja zyAma ne kaMI rovALo nahIM. paNa buddhi enA bApanI. game evI muzkelImAMthI mArga kADhe. sahue kahyuM ke ApaNA elacI tarIke DAhyA DamarAne mokalo. amAtya jevuM zAMtinuM pada choDI Damaro dezane khAtara elacI banyo. potAnAM mAnapAna pachI, gujarAtanI zAna pahelI. rAjA bhImadeve kAgaLa para rAjanI mahora mArI sahI-sikkA karyA. he DAhyo Damaro vidyaya thaze,
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajAe kahyuM ke dezanuM nAma rozana karaje, vagara laDAIe mALavAne jItaje , laDavuM paDe to sahelAIthI jIta maLe ema karaje . DAhyo Damaro ravAnA thayo, paNa gujarAtanA rAjAne cena paDe nahIM. eNe doDate ghoDe mANasa mokalyo. kahevaDAvyuM ke maLI jAya ! DAhyo Damaro rAjano sevaka hato. e pAcho Avyo. rAjAe kahyuM, 'joje bolavAmAM ke cAlavAmAM saheje gaphalata thaI jAya nahIM. bANuM lAkhano mALavo kahevAya che.' ne DAhyo Damaro vidAya thayo. be eka gAu gayo haze, tyAM rAjA bhImadevano saMdezo Avyo. DAhyA DamarAe vaLI pAchuM pharavuM paDyuM. rAjA bhImadeve vaLI ekAMtamAM laI jaIne kahyuM, "jo banI zake to - laDAImAM huM ane bhoja laDIe. bemAM je hAre eno deza hAryo. je jIte eno deza jItyo." dAmodara mahetA hasyo. eNe kahyuM, "sAruM. laDavAnI vAta to dUra che. haju to mAre bhejuM laDAvavAnuM che." DAhyo Damaro vidAya thayo. moDuM thayuM hatuM. rAta paDavA AvI hatI. pAMceka kosa para paDAva nAkhyo. savAramAM vahelA AgaLa vadhavuM hatuM. sahu vahelA-vahelA pathArImAM paDyA. eTalI vAramAM rAjA bhImadevano dUta Avyo. doDate-doDate ghoDe Avyo. ADA paDelA DAhyA DamarAne uThADyo ne kahyuM, 'mahArAja bhImadeva tamane hamaNAM ne hamaNAM yAda kare che." DAhyo Damaro manamAM nArAja thayo. paNa dhaNIno dhaNI koNa ? e tarata ghoDe caDyo ne mahArAja bhImadevanI sevAmAM hAjara thayo. | rAjA bhImadeve kahyuM, 'mALavAnI mAlaNo vakhaNAya che. tyAMnAM phUla vakhaNAya che. tyAMnI mahedIno raMga ajaba hoya che. pAchA vaLo tyAre e letA Avajo. mAre gujarAtamAM namUnedAra bAga banAvavo che." mahArAja , Ape mane ATalA mATe bolAvyo hato ?" nA, nA, je vAta kahevAnI che, e to hajI bAkI che. juo ! tame gujarAtanA elacI tarIke jAo cho. bahu jorathI na bolavuM, bahu dhIre paNa na bolavuM, vaLI tyAMnA loko zAka-dALamAM telano vaghAra 67 huM gujarAtI ! ] che.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatA nathI. ane dALamAM goLa nAkhatA nathI.' DAhyo Damaro kaMTALyo. eNe khesa khaMkheryo ne kahyuM, "zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhI, mahArAja, e to jevo roga evI davA.' ne DAhyo Damaro cAlI nIkaLyo. vaLI jhAMpA sudhI gayo ne bhImadeve pAcho bolAvyo ne kahyuM, 'le A saMdezo ! bhojarAjAne Apaje.' DAhyo Damaro kaMI bolyA vagara moDhuM caDhAvIne nIkaLatAM bolyo, rAjanA mAmalA gaMbhIra hoya che. Avo ramatacALo karo e sAruM nahIM." - bhoLA rAjA bhImadevane khoTuM lAgyuM. Damaro abhimAnI che. zuM kUkaDo haze to vahANuM vAze ? tarata mAlavapati bhojadevane bIjo saMdezo mokalyo : 'amAro elacI dAmodara tyAM Ave che. amArA kahyAmAM nathI. mAthuM utArI lejo." Damaro to divase na cAle eTaluM rAte cAle ane rAte na cAle eTaluM divase cAle. ema daDamajala kUca karato dhArAnagarInA daravAje AvI pahoMcyo. dhArAnagarIno killo to Abhane aDe. paradezanuM paMkhI paNa rajA sivAya aMdara dAkhala thaI zake nahIM. daravAje sipAIo khullI talavAre pahero bhare. AvI sAta tharI cokIekamAMthI game tema karIne AgaLa vadhe, to bIje pakaDAI jAya. bIjethI AgaLa vadhe to trIje. ema sAtamI cokI sudhImAM to bhalabhalA bAvaDe jhalAI jAya ne loDhAnI sAMkaLe baMdhAI jAya. mAlavapati bhoja Aje daravAje khaDo che. enA hAthamAM eka lakhoTo che. gujarAtanA rAjAno e lakhelo che. eka vAra vAMcyo, be che vAra vAMcyo ne pachI pradhAna buddhisAgarane vAta karI : "rAjyanI kAyadApothImAM elacIne avadhya kahyo che. ene marAya nahIM. ane gujarAtano rAjA bhImadeva kahe che ke mAro maMtrI Damaro68 dAmodara tyAM Ave che. ene dekhatAM ja garadane mArajo. mArI nAkhIne 3 DAhyo Damaro
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa elacIne IjA karIe toya AbarU jAya.' maMtrI buddhisAgara kahe, "avantinAtha, tela juo, telanI dhAra juo. ene AvavA to do. jIve ke mare, ApaNe to hiMga ane phaTakaDI.' "eka rAjAe sAmAnya rIte bIjA rAjAnA gunegArane pakaDavo joIe. laDAInI vAta judI. laDAI pahelAMnI vAta judI AvavA do. jhAjherAM mAnapAna daIzuM. pachI enA rAjAno kAgaLa batAvIzuM ne pachI khulAso mAgIzuM. khulAso barAbara nahIM hoya to tarata ja DokuM dhaDathI alaga karazuM. kharAba dekhAze to bhImanuM gaNAze." tyAM to dAmodara maheto daravAjAmAM peTho. sAme mAlavapati bhojane joyo. praNAma karIne potAnA rAjAno kAgaLa dharyo. emAM gujarAtanA elacI tarIke dAmodara Ave che, evI vAta lakhI hatI. rAjA bhoje kaMI kahyuM nahIM. sAme potAnA uparano kAgaLa dharyo emAM lakhyuM hatuM ke, "dekho tyAM dAmodarane ThAra mAro." - dAmodare kAgaLa vAMcyo. vAMcIne e leza paNa vicAramAM paDyo nahIM. moM malakAvyuM ne bolyo, "avantinAtha ! hukamano amala karo. abI ne abI mAruM mastaka dhaDathI alaga karo. ApanA mubAraka hAthe e mAna maLe evI mArI icchA che." rAjA bhoja vicAramAM paDI gayo. koIne jIvavAnI phikara hoya, A dAmodarane to maravAnI utAvaLa che !nakkI emAM kAMIka bheda haze. rAjA bhoje kahyuM, 'alyA, tane maratAM duHkha nathI ? tArAM gharabAranI, parivAranI ciMtA thatI nathI ?' dAmodara kahe, 'hajUra, ame gujarAtIo deza mATe maravA gAMDA chIe. ne dezanI vAta Ave tyAM gharabAra paNa yAda Ave nahIM. vaLI maravuM eTale maravuM. jIvavA mATe vaDanA pAMdaDA para ame lohInA lekha lakhIe nahIM.' dAmodare chelluM vAkya rAjA bhojane lagatuM kahyuM. vAta evI hatI ke rAjA bhoja nAno hato. eno kAko muMja rAjya calAvato hato. 69 huM gujarAtI ! che ?
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ muMjanI icchA bhojanuM kAsaLa kADhavAnI hatI. eka vAra mArAone soMpI dIdho ne kahyuM ke jAo, vanamAM jaIne haNI nAkho ! mArA bhojane mAravA taiyAra thayA, tyAre bhoje kahyuM, "A vaDanA pAMdaDA para saMdeza lakhI ApuM chuM. rAjA muMjane vaMcAvajo.' mArAone A chokaro vahAlo lAgyo. rAjA, vAjAM ne vAMdarA sarakhA hoya. ghaDIkamAM Ama kahe, ghaDIkamAM tema kahe. mArAoe bhojane mAryo nahIM. saMtADI dIdho. e saMdezo vAMcI muMjanuM mana palaLI gayuM. bhojane pAcho bolAvyo. pAMdaDA paranA saMdezanI vAta Ama hatI. rAjA bhojane bALapaNano e kisso yAda Avyo. thoDI vAra vicAra karI pachI bolyo, 'dAmodara ! mane eka vAta kahIza ?" 'jarUra. marato mANasa kadI jUThuM bole nahIM." 'tAro vAMkaguno zo che ?" 'na koI vAMka, na kaMI guno.' 'to AvI sajA kema karI ?' 'hajUra, gujarAtanA bhalA mATe gujarAtIo prANa Ape che. huM gujarAtI chuM.' 'tuM marIza emAM gujarAtanuM zuM bhaluM thaze, balka eka vIra ne DAhyo gujarAtI ocho thaze.' bhoje kahyuM. 'hajUra ! koI vastu ochI thAya pachI Ama to emAMthI vattI thAya che. kaNamAMthI maNa thAya che te to Apa jANo cho.' 'tuM bhAre ustAda che. A vAta mane samajAva." 'avantinAtha ! Apa ekAnta padhAro. badhIya vAta kahIza. maranAra jUThuM bole nahIM. maMtrIzvara buddhisAgara paNa bhale Ave.' mALavAno rAjA ane dIvAna buddhisAgara dAmodarane laIne eka oraDAmAM gayA. dAmodare kahyuM, 'avattinAtha ! mahAsatI sItAnI vAta yAda che ne ? RSio rAvaNanI hadamAM tapa kare. rAvaNe kara mAgyo. RSio nArAja thayA. teoe potAnI TacalI AMgaLI vadherI lohI 8 a DAhyo Damaro
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ kADhyuM. e vaDe ghaDo bharIne rAvaNane Apyo. rAvaNa Daryo. sahue kahyuM ke tAruM nikaMdana nIkaLaze. ghaDo bIjA rAjAnI hadamAM dATI de. rAvaNe janaka rAjAnI hadamAM ghaDo dATyo. emAMthI sItAjI janmyAM. sItAjInA kAraNe rAvaNano nAza thayo.' dAmodara to jANe mANabhaTTa banI gayo hato ne kathA kahevA mAMDyo hato. pradhAna buddhisAgara kahe, 'dAmodara mahetA ! tame zuM amane rAmAyaNa saMbhaLAvo cho ?' "mApha karajo mahAzayo ! A to dRSTAMta ApIne vAta samajAvavAnI mArI rIta che. vAta evI che ke huM jarA bhArepago chuM. mArA bApa rAjajyotiSI che. emaNe mAruM joSa joyuM hatuM ane gujarAtanA rAjAne kahyuM hatuM ke A dAmodaranuM jyAM lohI paDaze, tyAM nikaMdana nIkaLaze. koI rAjA sabaLo thAya, tamane khoTI rIte herAna karavA mAge to e dezamAM dAmodaranuM lohI vaherAvajo.' Damaro vAta karatAM thobhyo. rAjA bhoja enA tarapha AzcaryathI joI rahyA. ajabagajabano che A aDhIho Damaro bolyo, "avantinAtha ! Ape gujarAtane khoTI rIte herAna karavA mAMDyuM che. have mAre ahIM maravuM che. huM eka marIza. tyAM lAkho jIvaze.' rAjA bhoja kahe, 'gAMDo hoya e tane AMgaLI aDADe.' dAmodara kahe, 'mahArAja ! juo, vacana ApI vAta jANI. have mane dhakko na dezo. mArI garadana taiyAra che. talavAra calAvo. jayA somanAtha !" dAmodara garadana namAvIne khaDo rahyo. paNa talavAra calAve , koNa ? bhoja rAjA kahe, 'dAmodara ! dhanya che tane. deza mATe maravAne ; jeNe jANyuM te lAkheNo puruSa kahevAya. huM gujarAtanI ijjata karuM chuM. gujarAtIonI mAbhoma mATenI bhaktine vakhANuM chuM." 'mahArAja , ijjata oDhAtI nathI ke paherAtI nathI. vakhANathI huM gujarAtI ! ] =
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ DamarAe kahyuM, 'avaMtinAtha, abI ne abI mAruM mastaka dhaDathI alaga karo, ' peTa bharAtAM nathI. kAM to mane garadana mAro, kAM huM mAnuM te Apo !" DAhyA dAmodara ! huM prasanna chuM. mAge te ApuM.' 'traNa varSa sudhI gujarAta sAthe saMdhinuM vacana Apo.' 'vacana ApyuM, DAhyA dAmodara. bapore rAjasabhAmAM Avaje. atyAre mALavAnI mahAna mAlaNa caMpAne tyAM jA, ne utAro kara.' rAjA bhoja ne maMtrI buddhisAgara pAchA pharyA. mAlaNa caMpAne tarata khabara pahoMcI. e DAhyA dAmodarane sAme pagale levA AvI. caMpA mAlaNa to mAlaNa ja ! zo ThATha, zuM rUpa ! zo Thasso ! zI caturAI ! caMpA mAlaNa catura hatI. dAmodara enAthI savAyo catura hato. S 1 DAhyo Damaro
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAmodare vAtacItamAM ne kavitvamAM ene khuzakhuza karI dIdhI. caMpA mAlaNa meMdInA raMgamAM jANe, hAtha, paga ke haDapacI para meMdIthI evI AkRtio kADhe ke bhalabhalo citrakAra pANI bhare ! caMpA mAlaNa gujarAtanAM vakhANa sAMbhaLIne khuza khuza thaI gaI. e kahe, 'tuM gujarAtaNonAM bahu vakhANa kare che, to mAre e jovI che.' dAmodara kahe, 'caMdananI DALa jo ne gujarAtaNa jo, baMne sa2khI. bAgamAM kokilA jo ne garabe ghUmatI gujarAtaNa jo, baMne sarakhI ! lakSmInI mUrti jo ane gujarAtanI strIne jo. baMne sarakhI. caMpA mANa karyuM, 'huM cokkasa tArI sAthe AvIza.' dAmodara kahe, 'nakAmA mANasone gujarAtamAM praveza maLato nathI. tane eka kAma soMpuM, tuM meMdI lagADavAmAM kuzaLa che. gujarAtanI strIo suMdara che. emane meMdInI vizeSa kalAkA2I zIkhavaje.' caMpA mAlaNa to rAjI thaI gaI. ene gujarAtanI vAto sAMbhaLI gheluM lAgyuM hatuM. Damaro thoDo samaya mALavAmAM rahyo. pachI vahAluM vatana yAda AvyuM. e gujarAtamAM pAcho pharyo, sAthe caMpA mAlaNane paNa lAvyo. gujarAtaNo sAthe eno paricaya karAvyo. sahu sAthe maLIne gAvA lAgyA - meMdI to vAvI mALave, eno raMga gayo gujarAta meMdI raMga lAgyo.' DamarAne hemakhema Avelo joI bhImadeva AnaMda pAmyA. emane emanA utAvaLiyA svabhAva para kheda thayo. gussAmAM akaLAIne DamarAne mAravAnuM lakhI nAkhyuM hatuM. bhImadeve ene khUba mAnapAna ApyuM. avaMti sAthe saMdhi karAvI lAvavA mATe bharadarabAramAM DamarAnAM khUba guNagAna gAyAM. O huM gujarAtI ! m"
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ elacIonA prakAra [10] gujarAtano elacI DAhyo Damaro have vadhu vakhata avaMtimAM rahe dhIredhIre AkhI nagarImAM e buddhino dhaNI thaI beTho. akkalano khajAno gaNAvA lAgyo. kaMIka mUMjhavaNa thAya ke mALavAnA loko A gujarAtI DAhyA DamarA pAse doDe. kaMIka gUMca UbhI thAya ke DamarAne teDuM Ave. pRthvImAM badhe pANInI paraba hoya. avaMtimAM vidyAnI parabo jovA maLe. kyAMka nyAyano abhyAsa thato hoya. kyAMka kAvyano thato hoya. kyAMka alaMkArazAstra zikhavADAya to kyAMka rasazAstra zIkhavAtuM. deza-paradezathI AvelA vidyArthIo paMDitonA gharanA phaLiyAmAM TiMgADelA pAMjarA pAse besI, emAM beThelAM menA-popaTanI vANImAMthI mAlavapaMDitonI saMskRta bolavAnI Dhaba zIkhe. bhojarAjAnI prasiddha "kAMcanasabhAmAM dezadezanAM ratno ekaThAM = thatAM, paNa have e kAMcanasabhA DAhyA DamarAnA TucakA vagara jhAMkhI lAgavA mAMDI. e roja navI navI vAto kADhe ne navInavI kahANIo kahe. TucakAono to enI pAse pAra nahIM. hAjarajavAbI to dAmodaranI. ghaNA loko DamarAnI caDatI joI peTamAM baLavA lAgyA. ene halako pADavA mATe bhojanA darabArIo mahenata karavA lAgyA. DAhyo Damaro
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAmodara mahetA dekhAve sAva sAdo lAge. bahu ja namratAthI vAta kare ane bIjAnI vAta sAMbhaLe. enuM kada sAva nAnuM ane saheja kadarUpo paNa lAge. AthI eka divasa bhojanA eka darabArIe enI majAka uDAvavA pUchayuM, 'mahetA, gujarAtanA rAjA pAse tamArA jevA keTalA kadarUpA pradhAno che ?" dAmodara mahetAe javAba vALyo. 'emanI pAse mArA jevA paNa ghaNA che ne dekhAvaDA paNa ghaNA che. vaLI na kadarUpA ne na rUpALA evA paNa maMtrIo che.' bhojano darabArI bolyo, "to tamArA jevAne ja ahIM elacI tarIke pasaMda karIne kema mokalyA ?" Damaro enI vAta pArakhI gayo. e bolyo, "ame elacIonA prakAra pADyA che. uttama, madhyama ane adhama. jevuM rAjya hoya evo elacI mokalAya. samajyA ne mahAzaya ?' pelo bhojano darabArI zuM kahe ? enI dazA to kApo toya lohI na nIkaLe evI thaI. elacIonA prakAra 1 2
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ dUdha pIdhuM pramANa [11] paNa gujarAtanuM mALavAmAM mAna vadhAranAra DAhyADamarAnI hAlata gujarAtamAM judI hatI. eka vIra tarIke bhImadeva AkhA bhAratavarSamAM paMkAya. enA jevo bANAvaLI to koI maLe nahIM. bhImadevane sahu bhoLo bhImadeva kahe. saheja kAcA kAnano. koI caDhAve to caDhI jAya. bhImadevanA keTalAka darabArIone DamarA para bhAre dAjha. DamarAnI caturAI AgaLa emanI badhI mahenata pANImAM jatI. bhImadevane haMmezAM DamarAnA virodhamAM khoTI bhaMbheraNI kare ane bhImadeva bhoLo hovAthI e mAnI paNa le. eka vAra darabArIoe bhImadevane kahyuM, 'mahArAja ! A DamarAne enI buddhinuM gumAna caDyuM che. ene ema thayuM ke buddhi to enA bApanI, bAkInA badhA pANI bhare." bIjo darabArI bolI UThyo, 'mahArAja ! enA AvA gumAnane utAravuM joIe. e to potAne bIjo pATaNapati mAnI beTho che." 'e to ThIka, ahIM enI AvaData cAle, paNa bhojanI rAjasabhAmAM to enI sahu ThekaDI uDAve che." trIjAe taka jhaDapatAM kahyuM. bhoLA huM bhImadeve DamarAnuM gumAna utAravAno nizcaya karyo. dveSI darabArIoe rAjAne enuM gumAna utAravAnI rIta paNa batAvI. emaNe kahyuM ke eka 16 dAbaDAmAM rAkha bharIne rAjA bhojane bheTa tarIke mokalAvo. pachI juo 1 DAhyo Damaro
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ e kevI buddhi calAve che ? bhojanA darabAramAM thoDo methIpAka khAze eTale enuM abhimAna UtarI jaze. mahArAja bhImadeve DamarAne bolAvyo ane rAjA bhojane potAnI vatI A dAbaDo bheTa ApavA jaNAvyuM, kImatI bheTa hovAthI rastAmAM ene kholavAnI nA kahI. e jue nahIM, tenuM dhyAna rAkhavA mATe vaLI pAchA sainiko mUkyA. Damaro avaMtinagarImAM Avyo. mahArAja bhImadevanI bheMTa laI e moja rAjAnI mahAna kAMcanasabhAmAM dAkhala thayo. bhoja rAjAe kamAno satkAra karyo. eneya khabara hatI ke DumarA jevo catura mAnavI maLI jAya to potAno darabAra zobhI UThe. eNe kyuM, 'padhAro ! dAodara mahetA ! padhAro !! DamarAne mahArAja bhojane namaskAra karyAM ane caMdanano dAbaDI bahAra kADhyo. emAM sonAnuM jaDatara hatuM. bhImadevanI e bheTa dAmodare bhojadevane caraNe dharI. AkhI sabhAne acaraja thayuM ke are ! AmAM haze zuM ? hIrA haze ke mANeka haze ? maMtrI buddhisAgare dAbaDo kholyo. joyuM to rAkha ! dAbaDo kholatAM moM para UDI. AkhI sabhA khaLabhaLI UThI. vayovRddha kavi dhanapAla bolI UThyA, pATaNapatine mada caDo lAge che, mahArAja !' senApati kulacaMdra bolyo, 'nA, nA, kavirAja ! rAkha thanArA pATaNanI A nizAnI che. mahArAja bhImadeve avaMtinAthane pATaNanA nAza mATe sAmethI AmaMtraNa ApyuM che. mahArAja cAlo vadhAvI laIe.' eka ghaDI to Damaro acarajamAM DUbI gayo. are ! koI rAjA bIjA rAjAne rAkhanI bheTa mokale nahIM. nakkI A darabArIonuM kAvataruM che. mahArAja bhImadevane jarUra koIe caDhAvyA che. A to mAruM kAsaLa kADhavAnI ja tarakIba ! paNa Damaro konuM nAma ? e tarata kaDavo ghUMTaDo pI gayo ane hasato hasato bolyo : 'mahArAja, senApati kulacaMdra pATaNa bhAMgatAM pahelAM enA saMdhivignahikane bolavAnI taka Apo ne?' 'jarUra, jarUra, kaho dAodara mahetA. tamAruM zuM kahevuM che ?' bhoja 77 dUdha pIdhuM pramANa A
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjAe kahyuM. dAmodare dhImethI vAta zarU karI, "he avaMtinAtha ! amAre tyAM bhagavAna somanAtha birAje che. enI to vAta zI karavI ? bhagavAna somezvaranuM jamInanI bahAra pAMca phUTa raheluM liMga e AkhuM bhAratavarSanuM sauthI moTuM jyotiliMga che. enA garbhagRhamAM rAtadivasa ratnajaDita dIpamALAo baLe che. sabhAmaMDapanA thAMbhalAmAM kImatI ratno jaDelAM che. jhaverAtano to kaMI pAra nathI. baso maNa vajananI sonAnI sAMkaLo para ghaMTa TiMgADelA che. grahaNane samaye lAkhathIya vadhu yAtrALuo ahIM snAna mATe ekaThA thAya che. maraNa pachI asthio padharAvavA sahu ahIM Ave che. hajAro vidvAno ahIM maMtroccAra kare che. seMkaDo brAhmaNo somezvara devanI pUjAmAM rokAyelA che." senApati kulacaMdrane akaLAmaNa thavA lAgI. e bolyo, "mahetAjI, AvI ADIavaLI vAta choDo. game te kahezo, paNa tame have chaTakI zako tema nathI.' DamarAe to enI vAta para saheja paNa dhyAna na ApatAM AgaLa calAvyuM: 'mahArAja, pATaNapatinI ane mArI icchA evI che ke eka vAra Apa bhagavAna somanAthanAM darzane Avo. paNa hamaNAM e kAMI banI zake tema nathI.' 'have to ame pATaNa bhAMgIne ja bhagavAna somanAthanAM darzana karIzuM. A apamAna kadI sahana thaze nahIM.' vacce ja eka darabArI bolI UThyo. Damaro to e sAMbhaLe to ne ! eNe AgaLa calAvyuM. 'bhImadeva mahArAja lAMbA samayathI eka mahAna yajJa karAvatA hatA. emAM caMdananAM kASTha, ghI ane anya padArtho homavAmAM AvyAM. lAMbA yajJane aMte kuM emAMthI mahAkalyANaka bhasma maLI. mAtra be dAbaDA bharAya teTalI ! eka 1 dAbaDo emaNe pote rAkho. eka dAbaDo mitrarAjya mALavAne bheTa dharyo. 78 AnAthI rAjA ane prajAnuM bhaluM thaze. pUrvajonI sadgati thaze. mahArAja, DAhyo Damaro
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ DamarAe sAsaNato javAba Apyo evI pavitra bhasma tamArA mitra mahArAja bhImadeve mokalAvI che. eno anAdara na karazo !' rAjA bhoja bolI UThyA, 'oho ! A bhabhUti to hIrAmANekathI paNa vadhe. lAvo, pahelAM ame bhAlamAM enuM tilaka karIe, pachI tame sahu tenuM tilaka karo.' AkhA darabAre e rAkhane pavitra mAnI mAthe caDAvI. sahu gujarAtanI dostInI vAha-vAha pokAravA lAgyA. DamarAnI A vAta gujarAte jANI tyAre sahue kahyuM, 'vAha re DAhyA DamarA ! sAco gujarAtI tuM. gujarAtI mAnuM dUdha pIdhuM pramANa.' dUdha pIdhuM pramANa deg D
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ chan DAhyo Damaro eke hajArAM // Damaro bhojanA darabAramAM varaso sudhI rahyo. saMdhivigrahikanIelacInI kAmagIrI bajAvI. pATaNane laDAI posAya tema na hatI, to ati pATaNane parAjaya ApavA thanaganatuM hatuM. DamarAnuM kAma talavAranI dhAra para cAlavA jevuM kaparuM hatuM. evAmAM ekAeka jAherAta thaI ke TUMka samayamAM bhojarAja bIjA deza para caDAI laI jaze. sahu taiyAra rahe. kayA deza para caDAI thaze te nakkI nahotuM. paNa dAmodara samajyo ke nakkI gujarAta para caDAI thaze. gujarAtanI kIrti mALavAthI khamI zakAtI nathI. dAmodare tarata eka kAsada sAthe rAjA bhImadevane saMdezo kahevaDAvI dIdho. yuddha mATe taiyAra rahevA jaNAvyuM. joke pote laDAI rokavA mahenata ka2ze, paNa game te paLe laDAI ApavI paNa paDe. A caDAI moTI hatI. lokomAM zurAtana pedA karavA mATe dhArAnagarInA cakale-cakale vI22sanAM nATako bhajavAvA mAMDyAM. mALavAnA rAjAe tilaMga dezanA rAjA sAthe bahu jUnuM vera hatuM. tilaMga dezano rAjA tailapa. kyAM rAjA bhoja ne kyAM gAMgo telI. e gAMgo telI eTale gAMgeya telapa. A rAjA tailape eka vAra mALavA para caDAI karI. e vakhate
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA bhojano kAko muMja rAja kare. muMja rAjA enI sAme laDavA gayo. e laDAImAM e hAryo. rAjA tailapa tene keda karIne potAnI rAjadhAnImAM laI Avyo. rAjA muMja parAkramI hato. abhimAnI ane kaDavAbolo paNa hato. rAjA tailapanI kedamAM rahyo rahyo paNa e mUMgo na rahyo. eNe rAjA tailapane telI kahyo. Akhare rAjA tailape rAjA muMjane hAthInA paga taLe kacaDAvI nAkhyo. muMja to muMja hato. e to hasato-hasato maryo. mALavA ane tilaMga deza vacce vera thayuM. rAjA bhoja gAdIe Avyo. eNe potAnA kAkAnuM vera levAnI pratijJA lIdhI. rAjA tailapane ghaDInA chaThThA bhAgamAM harAvavo ne keda karavo, evI jAherAta karI. paNa pachI tarata kaMI banI zakyuM nahIM. have taka hAtha AvI. DAhyo Damaro pharato-pharato nATakakAro pAse pahoMcyo, teone muMjahatyAno prasaMga AlekhavA Agraha karyo. banAva evo hato ke bhalabhalAnuM lohI UkaLI UThe. mALavAnA nATakakAro hoziyAra hatA. teoe A prasaMga para nATaka lakhyuM. mAlava dezanAM nara-nArIo prakhyAta hatAM. teoe A nATaka bhajavavA mAMDyuM. nATaka evI rIte bhajavAya ke loko e joIne tAnamAM AvI jAya, talavAra kheMcIne khaDA thaI jAya, ne vera, vera ane verano pokAra kare. Aja e "kahAM rAjA bhoja, kahAM gAMgA telI'nuM nATaka bhajavavAnuM hatuM. AkhuM nagara jovA AvavAnuM hatuM. DAhyo dAmodara A takano upayoga karavA taiyAra hato. eNe tailapa rAjA pAse eka khAsa kAsada mokalyo. kahevarAvyuM ke jUnuM vera 6 vasUla karavAno A samaya che. tamArA dezanI nAmozI karatAM nATako che. ahIM bhajavAya che. taiyAra thaIne AvAhana Apo. gujarAtanuM lazkara paNa kUca karatuM AvI rahyuM che. be jaNA bhegA thaIzuM, mALavAno 81 eke hajArA 0.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ borakUTo karI nAkhIzuM. bIjI tarapha eka banAvaTI kAsadane paNa taiyAra karyo. enA hAthamAM sahIsikkAvALo kAgaLa mUkyo, e kAgaLamAM lakhyuM hatuM : "gujarAtano rAjA bhImadeva, tane bhojane laDAI ApavA bhogapura sudhI Avyo chuM. jo laDavuM hoya to sAbado thA. samAdhAna karavuM hoya to mArA elacInI zarato kabUla kara." trIjI tarapha "kahAM rAjA bhoja, kahAM gAMgo telI" nATakanA sUtradhArane Damaro maLyo. ene samajAvyuM ke nATaka asarakAraka hovuM ghaTe. mAtra saMvAdothI na cAle. dekhAvo paNa asarakAraka hovA joIe. A nATakamAM tame hA pADo to eka evuM nATaka huM rajU karuM ke jenI gajaba asara thaze. nATakanA sUtradhAre vAta kabUla karI. nATaka zarU thayuM. rAjA bhoja, enA paMDitaratno ane bIjA darabArIo, zrImaMto, sAmaMto ne senApatio AvI goThavAI gayA. nagarajano paNa sArA pramANamAM AvyA. nATaka zarU thayuM. rAjA tailapa mUche hAtha nAkhato Avyo, ane bolyo, 're ! pelo muMja ziyALa kyAM che ?' tarata phUMphADA mArato muMjarAja dekhAyo. baMne vacce vAgyuddha - vANInI laDAI cAlI. pachI zastranI laDAI cAlI. muMjarAja hAryo. keda pakaDAyo. rAjA tailape tene hAthInA paga nIce kacaDAvyo. jaya jaya tailapa! tarata eka vAMsa para muMjanuM rakta TapakatuM mAthuM laTakAvIne Damaro dAkhala thayo. e bolyo, 'hAthI jIvato lAkhano , maryo savA lAkhano. kyAM rAjA bhoja, kyAM gAMgo telI.' s a DAhyo Damaro 82
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ jonArA gelamAM AvI gayA. bolyA, "mAro tailapane ! kUTo kADho tailapano." A vakhate tailapano kAgaLa laIne tilaMga dezano dUta hAjara thayo. bolyo, ame laDAI mAgIe chIe. amane laDAI Apo.' tyAM sAmA daravAjethI gujarAtano kAsada hAjara thayo. rAjA bhImadevano saMdezo Apyo, ame laDavA mAgIe chIe, amane laDAI Apo.' rAjA bhoja vimAsaNamAM paDI gayo. be zatru sAthe ekasAthe laDavuM 83 eke hajArAM 0
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ azakya ja gaNAya. bemAMthI konI sAthe laDavuM ne konI sAthe samAdhAna karavuM te nakkI karavA tarata darabAra bharyo. darabAramAM ekIavAje sahue kahyuM, 'ApaNo duzmana tilaMga dezano rAjA tailapa che. muMjarAjanuM kapAyeluM mastaka ApaNane vera levA kahe che. ApaNI pharaja e che ke vera levuM." rAjA bhoja kahe, "eno artha e ke gujarAtanA rAjA bhImadeva sAthe samAdhAna karavuM.' sahu kahe, 'barAbara che." rAjA bhoje tarata dAmodara mahetAne bolAvyA ane kahyuM, "ame gujarAta sAthe samAdhAna karavA mAgIe chIe." dAmodara kahe, "saMdhinI sattA mane nathI. Apa saMdhipatra lakhI Apo. huM maMjUrInI mahora laI AvuM.' rAjA bhojadeve eka patra lakhyo. emAM lakhyuM ke "mALavA gujarAtanuM mitra rahevA mAge che. mATe amAro dostIno dAvo kabUla karo." dAmodare patra lIdho. tarata ghoDe caDyo ne jaIne caMpA mAlaNane tyAM be divasa sUI rahyo. mALavAnuM lazkara tilaMga deza tarapha kUca karavA lAgyuM. rAjA tailapa medAne paDyo. rAjA bhoja paNa medAne paDyo. A vakhate dAmodara hAjara thayo. eNe dhULavALAM kapaDAM paheryA hatAM. eNe kahyuM. "mAlavapati ! mArA rAjAe ApanI vinaMtI mAnya rAkhI che ane emaNe kahyuM che ke ame medAnamAM nahIM AvIe. gurjarasihone medAnamAM nahIM dekhe eTale bicAro tailapa pUMchaDI dabAvIne pAcho pharI jaze." bhojarAje dAmodarane zirapAva Apyo. = 2 DAhyo Damaro
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ hajI darabAramAM sahu beThA hatA ne samAcAra AvyA ke rAjA tailapa medAnamAMthI pIchehaTha karI gayo che. e laDavA mAgato nathI, saMdhi mAge che. laDAInI Aphata dUra thaI. sAmAnya lokomAM rAhata phelAI. sahu jANatA hatA ke laDAI thAya to cIjavastu moMghI thAya. juvAna bhAIdIkarA raNamedAnamAM kAma Ave. anAtha bALako ane vidhavAnI vastI vadhI jAya. A samAcAra gujarAtamAM pahoMcyA tyAre sahu DAhyA dAmodara para vArI gayA. kahyuM ke Damaro eke hajArAM che. eNe A kAma ekale hAthe karyuM che. sAcuM ja kahyuM che ke eka gujarAtI barAbara AkhuM gujarAta ! vAha re mutsadI ! zI laDAI ane zI vAta ! ahIM to koIe taiyArI karI nathI ke talavAra paNa sajAvI nathI. vAta paNa koI jANatuM nathI ne mALavAmAM to badhe thaI gayuM ke gujarAta caDI AvyuM ! gujarAtane manAvo. gujarAta mAge te Apo. - vAha re DAhyADamarA ! tuM eka nathI, paNa AkhuM gujarAta che. eka gujarAtI eTale AkhuM gujarAta te AnuM nAma ! eke hajArA te AnuM nAma ! eke hajArAM 0 2
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzana karyA [13] gujarAtano rAjA bhImadeva. bhoLo ane zuravIra. bhImadevane eka vAra icchA thaI. rAjA bhojane be AMkhe sAva najIkathI jovo, enI vANI sAMbhaLavI. rAjA bhImadeve dAmodara mahetAne teDAvyo. jojanavegI sAMDhaNI UpaDI. pahoMcI mALave. dAmodarane laIne tarata pAchI pharI. dAmodarane ema ke kaMIka khAsa samAcAra haze. koI duzmananA AgamananI bAtamI haze, koI rAjA sAthe samAdhAna karavuM haze, kAM laDAI cheDavI haze. e to Avyo. rAtadivasa eka karIne Avyo. paheluM rAja ne pachI jAta. dAmodara mahetA doDato mahArAja bhImadeva pAse pahoMcyo. jaIne hAMphato-hAMphato bolyo, 'hukama karo, mahArAja !" rAjA bhIme zAMtithI pUchyuM, 'mALavAnA zA samAcAra che ? laDAInA kevA hAla che ?" 'mahArAja ! kAMTe kAMTo kADhyo che. mALavAnI phojane rAjA tailapa sAme bhiDAvI che. samajAvyuM che ke zatrune sUvA devo ane mitrane chaMcheDavo e kaI nIti ? tailapa mALavAno jUne verI. gujarAta to tamAruM mitra. che. Ama kahI sUtuM jUnuM vera jagADyuM che. eka tarapha tailapa ane bIjI tarapha gujarAta. be duzmana deza sAthe bagADavAmAM rAjA bhoja rAjI nathI. ApaNI sAthe ApaNI zarate samAdhAna karyuM che.' 'zAbAza, dAmodara zAbAza." ane mahArAja bhImadeva pAnanuM % 2 DAhyo Damaro
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIDuM moMmAM nAkhI cAvavA lAgyA. mahArAja ! Ape mane jaladI kema bolAvyo ?' dAmodare pUchayuM. 'dAmodara ! mArA mananI eka icchA che. mAre dhArAnagarI jovI che. chUpA veze tyAMno rAjA bhoja jovo che. ene sAMbhaLavo che." dAmodara kahe, "mahArAja ! bhoja mANasa jevo mANasa che. bIjI nagarI jevI dhArAnagarI che. A kinAre UbhelAne sAmo kinAro sAro lAge. sAmA kinAre UbhelAne A kinAro sAro lAge. rAjA bhImadevanA gujarAtamAM mALavAnAM vakhANa thAya. rAjA bhojanI dhArAnagarImAM gujarAtanAM vakhANa thAya." 'dAmodara ! mArI vAta ema uDAvI de nahIM. gujarAtano huM rAjA chuM. paNa gujarAtanA eka-eka gharamAM rAjA bhojanuM nAma guMje che. jema makAnemakAne phera hoya che, ema mANasa-mANase paNa phera hoya che. bhojanA kaMThamAM sarasvatI che, hAthamAM mahAkAlI che. hRdayamAM lakSmI che. dAnI, mAnI, ane jJAnI evo bIjo koI rAjA meM jANyo nathI. zatrunI paNa sArI vAta svIkAravI joIe. gujarAtInuM mana sAMkaDuM na hoya.' 'paNa mahArAja ! ApanI mulAkAta eTale mAthAnA sodA !" dAmodare bIka batAvI. "mAthAthI huM Darato nathI. paNa Avo deza ne Avo rAjA jovo che. kahe che ke abhaNa brAhmaNane mALavAmAMthI dezanikAla maLe che, ne bhaNelA kuMbhArane mAna maLe che. tyAM abhaNa hoya tene tilaka karavAnI ke chatra rAkhavAnI manAI che, zaurya ane saMskAramAM alakAnagarI samI avaMti jovI che, mujasAgaranI sahela mANavI che, mahAkavi kAlidAsane najare nihALavA che. kahe che ke bhojanI mAtA sAvitrI ane bhojanI patnI lIlAvatI kalA ane kalpanAnA avatAra che. dAmodara, jIvyA karatAM joyuM bhaluM. tuM kahe tyAre ravAnA thaIe.' jevI bALakanI haTha hoya evI rAjAnI haTha. samajAvyA samaje nahIM. dAmodare vAra-tithi nakkI karyA ane te divase veza badalIne baMne ravAnA thayA. rAjA bhImadevane pAnanI chAbavALo banAvyo. hAthamAM darzana karyA D =
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhoje hAthohAtha bIDuM lIdhuM pAnanAM bIDAMnI chAba laIne darabAramAM gayA. - dAmodare chAbavALAnA vezamAM rahelA rAjA bhImadevane kahyuM, "jAo, mahArAjane hAthohAtha pAnanuM bIDuM Apo.' rAjA bhoja mojamAM hato. eNe hAthohAtha bIDuM lIdhuM ne bolyo, 'mahetA ! tamArA rAjA bhImadevane jovAnI mane icchA che." dAmodara kahe, "dhaNIno koI dhaNI che ? teo ahIM thoDA Ave? chatAM mahArAja ! A chAbavALAne juo ! A ja AkRti, A ja rUpa, A ja vaya. sAkSAt gajendra bhImadeva ja joI lo. pharaka eTalo ke A sevakarAma che ane pelA rAjArAma che.' rAjA bhojanI najara cakora hatI. e zarIra paranAM lakSaNothI mANasane pArakhI zakato. ene vahema paDI gayo ke A pAnabIDAMnI chAbavALo kadAca bhImadeva pote hoya. dAmodare mAlavapatinI najara pArakhI lIdhI. tarata bhImadevane te kahyuM, 'jAo jAo ! mAlavapatine je bheTa dharavAnI che te tarata ne tarata laI Avo. bheTa dharavAno A khUba ja anukULa samaya che." 8 0 DAhyo Damaro
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ chAbavALAnA vezamAM rAjA bhImadeva tarata bahAra nIkaLI gayA. bhojadeva enA AvavAnI rAha joI rahyA. emane pAkI zaMkA paDI hatI. Ave eTale darabAramAM rokI levA ane pUrI tapAsa karavI. A tarapha dAmodare gujarAtanuM varNana zarU karyuM. tyAMnI tIrthabhUmi, zUravIro ane satIonAM vakhANa zarU karyA. rAjA bhojanuM mana to pelA chAbavALAmAM hatuM. Akhare pUchyuM, pelo chAbavALo hajI kema na Avyo ?' dAmodara kahe, "mahArAja ! e to khuda bhImadeva pote hatA. Apane rAjA bhImadevane jovAnI icchA hatI. emane rAjA bhoja devane nIrakhavAnI icchA hatI. baMne kAma patI gayAM." bhojarAje bUma mArI, "are dAmodara, rAjA jevo rAjA Ave ane ame mahemAnagati na karIe, e kevuM kahevAya ! are, che koI hAjara ? jAo chAbavALAnA vezamAM cAlyA jatA gujarAtanA rAjAne pAchA laI Avo.' ghoDesavAro UpaDyA. pavanavege UpaDyA. paNa bhImadeva kaMI pakaDAya. e hAtha na lAgyA. dAmodara kahe, 'mahArAja ! ahIMthI TheTha pATaNa sudhI deza-deza kozanA aMtare pavanavegI sAMDhaNIo goThavelI che. rAjA bhImadeva have hAthamAM Ave tema nathI. e to sAgaramAM mAchaluM sarI gayuM samajo." darzana kayAM n 8
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAna bhIma, mahAna bhoja [14] mALavAnA senApatio gujarAta para dAjha rAkhatA. vIratvamAM, vidyAmAM ane vicakSaNatAmAM mALavA sAme gAMDuM gujarAta mAthuM UMcuM kare, e kema sahevAya ? eka vAra ene paraco ApIe. eka vAra bhImadeva siMdha para caDAI laIne gayo hato. pATaNamAM lazkara sAva ochuM hatuM. laDAyaka loko to gaNyAgAMThyA ja hatA. mALavAno mahAna senApati kulacaMdra jaina ekAeka pATaNa para caDAI laI Avyo. pATaNamAM je vIro hatA, te laDavA taiyAra thayA, paNa ATalA moTA lazkara sAme teonuM zuM gajuM ? kulacaMdra kahyuM, "mane vijayapatra lakhI Apo. huM pAcho jaIza. mAre tamAruM kaMI ja joItuM nathI." pATaNavAsIoe vijayapatra lakhI ApyuM. pATaNanA daravAjAmAM koDIo dATI kulacaMdra jaina pAcho pharyo. rAjA bhImadeva pAcho Avyo. ene A samAcAra maLyA tyAre khUba lAgI AvyuM. eNe hukama karyo ke apamAnathI jIvavuM enA karatAM mAna sAthe maravuM bahetara che. mALavA para caDAI karo ! che paNa sahu samajatA hatA ke ekaluM gujarAta mALavAne jItI zake nahIM. paDakhe madada hovI joIe. koInI madada levI joIe. zatruno 90 zatru e saheje ApaNo mitra ! DAhyo Damaro
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA tailapa mALavAno haMmezAMno zatru hato. paNa eka vAra e banAvaTamAM AvI gayo hato. have e sAtha ApavA jhaTa taiyAra thAya tema nahoto. buMdelakhaMDano rAjA karNa mALavA para dveSa dharAvato hato. rAjA bhImadeve ene taiyAra karyo. baMnee sAthe medAnamAM UtaravuM ane mALavA aDadhoaDadha vaheMcI levuM tevA karAra karyA. baMne jaNA medAne paDyA. mALavAne hAkala karI. laDAI cAlu thaI. ekAeka mALavAno rAjA bhoja mAMdo paDyo. eka tarapha be rAjyo sAme laDAI ane eka tarapha potAnI mAMdagI. bhoja ciMtAmAM ghasAto cAlyo. e sAva nabaLo paDI gayo. rAjA nabaLo eTale enI senA paNa nabaLI. dAmodara mahetAe A joyuM ne eNe eka paMkti lakhIne gujarAta para mokalI. 'AmraphaLa pUruM pAkI gayuM che. DITuM paNa DhIluM thaI gayuM che ha ' che. = ka. = = Na ST - ma - mahAna bhIma, mahAna bhoja 0 = rAjA bhoja bImAra paDyo
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ pavana tene hIMcoLI rahyo che kAle zuM thaze te kahevAya nahIM." rAjA bhImadeve A paMkti vAMcI. rAjA bhojanI kharAba hAlata jANI ane eNe laDAI thaMbhAvI dIdhI. eNe kahyuM ke duzmana paNa dAno che. Ave vakhate satAvavo na joIe. Akhare bhojarAja gujarI gayA. buMdelakhaMDanA karNarAjAe aNIno vakhata pArakhyo. dhArAno killo toDI nAkhyo. nagaramAM peTho ane saMpatti badhI lUMTI gayo. rAjA bhImadevane A vAtanI khabara paDI. eNe hukama karyo, 'tarata buMdelakhaMDa para caDAI karo. kAM aDadhI mAlamattA hAtha karo. kAM karNanuM mAthuM lAvo.' dAmodara maheto rAjA karNanA darabAramAM gayo. rAjAne samajAvyo ke ame mALavA sAthe saMdhi karIne baMne jaNA tArA para caDI jaIzuM. pachI e vakhate rAjya ane mastaka baMne lIdhA vagara jaMpIzuM nahIM. mATe bAMdhI mUThI lAkhanI che. rAjA karNa samajyo. eNe aDadhoaDadha bhAga ApI dIdho. dAmodara gujarAta pAcho pharyo. rAjA bhImadeve kahyuM, 'rAjA bhoja marIne paNa amara che. e rAjA hato ane vidvAna paNa hato. rAjA potAnA dezamAM jIvato hoya tyAM sudhI pUjAya che. vidvAna jIvatAM ane maryA pachI paNa AkhA jagatamAM pUjAya che.' garavI gujarAta e divase mahAna rAjA bhojane aMjali ApI pote mahAna banI. [8 ] DAhyo Damaro
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ kesara kerI 15] kesara e kerI. sahumAM anerI kesara kerI. A kerIno raMga anokho. enI sugaMdha anokhI. eno svAda paNa anokho. sAcI kesara kerI kesaranA kyArAmAM thAya. ene kApo eTale aMdarathI kesaranI soDama Ave ! AvI kesara kerIno eka ja AMbo gujarAtamAM ane teya mahArAja bhImadevane tyAM. kAzmIra ane uttara hiMdanI e kerI cAkhavA bhImadeve saranA ArAo banAvyA, enI jALavaNI mATe mALIo teDAvyA. eka divasa mahArAja bhImadeve potAnA maMtrImaMDaLane AvI be be kesara kerIo ApI, Damaro paNa mALavAthI bhojanA avasAna bAda pAcho potAnA vatanamAM Avyo hato. elacI DamarAne, lekhaka vaTezvarane, kharcekhAtAnA uparI jAhilane ane purohita somazarmAne paNa A kerIo ApavAmAM AvI. purohita somazarmA ghera AvyA. ghera AvIne emanI patnI reNuvatIne eka kerI ApI. eka pote khAdhI. karI to evI ke jabha para svAda rahI jAya. reNuvatIne thayuM ke pote kerI khAya ane potAno dasa varSano putra samara na khAya te kema cAle ? AvI cIjo to bALakane bahu bhAve, e to khAIne rAjIno reDa thaI jaze ! kesara kerI D 93
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ eNe purohita somazarmAne bIjI eka kesara kerI laI AvavA kahyuM. purohita kahe, "are ! have rAjA pAse mAMgI zakAya nahIM. vaLI rAta paDavA AvI che. Ave samaye ApaNAM chokarAMne eka kesara kerI khavaDAvI hoya te mATe rAjA bhImadevane na uThADAya. vaLI rAjapurohitathI Ama te kaMI mAgavA javAya ?' reNuvatI bolI, 'tame to cho moTA rAjapurohita, zuM rAjanA purohitane eka kerI lAvavAno paNa hakka nahIM ?" nA, jarU2 nahIM. rAjAnuM pharamAna che ke emanI rajA sivAya eka paNa kesara kerI koIne ApavI nahIM.' purohite javAba vALyo. reNuvatI to rIse bharAI. e kahe ke game te thAya, paNa A samarane mATe kerI lAvI Apo. e to A khAIne khUba khuza thaze. chokaro khuzI to ApaNe khuzI ! purohite kahyuM, 'tArI vAta sAcI. dhAro ke chAnImAnI kesara kerI laI AvuM. paNa A chokaro kadAca koIne kahI de to? bhoLA bALakanA peTamAM koI vAta khAnagI na rahe ! pachI mArI bUrI vale thAya." reNuvatIe to haTha lIdhI. 'game te thAya, paNa samara mATe abI ne abI kerI laI Avo." purohita mUMjhAyA. A strIhaTha AgaLa karavuM zuM? evAmAM emane Damaro yAda Avyo. nasIbajoge Damaro pATaNamAM hato. rAta vadhatI jatI hatI. purohita doDyA DamarAnA ghara bhaNI. madharAte bAraNuM khakhaDAvyuM. DamarAe bAraNuM kholyuM ne Ave samaye rAjapurohitane joI Azcarya thayuM. purohite badhI vAta karI. eNe kahyuM ke chAnImAnI kesara kerI lAvIne bALakane khavaDAvIe. paNa e koIne kahI de to ? vaLI, mahArAja bhImadevanA mitra bhAbhane khabara paDI to e mane herAna 4 karavAmAM bAkI nahIM rAkhe. bIjI bAjuM strIhaTha che. = DAhyo Damaro
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 0 0 0 , eNka 0 0 c c 0 0 0 6 g reNuvatIe haTha lIdhI, game te thAya paNa samara mATe abIne abI kerI laI Avo' DamarAe thoDI vAra vicAra karIne purohitane kahyuM, 'purohitajI, mUMjhAzo nahIM. huM kahuM tema karajo. tamArA bALaka samarane kerI khavaDAvatAM pahelAM khUba pANI reDIne uThADajo. eTaluM pANI reDajo ke enAM badhAM kapaDAM palaLI jAya. UThe eTale kahejo ke beTA, khUba varasAda paDyo che. kapaDAM badalI nAkha, e pachI kesara kerI khavaDAvajo." purohitane AmAM kaMI samaja na paDI. eNe kahyuM, 'DamarAbhAI, tame kahezo tema karIza, paNa A tamAro upAya samajAto nathI." 'purohitajI, tamane DamarAnI buddhimAM vizvAsa che ne ?' purohita kahe, 'jarU2. mane zuM, AkhA gujarAtane che.' kesara kerI A.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ D DAhyo Damaro 96 'basa, to rAjAne khabara paDe ne rAjadarabAramAM bolAve to mane jaNAvajo. huM tamArI sAthe AvIza.' 'bhale,' kahI purohita somazarmAe vidAya lIdhI. chAnAmAnA jaIne rAjabagIcAmAMthI eka kesara kerI laI AvyA. DamarAe kahyA pramANe karIne samarane kerI khavaDAvI. bIje divase corInI khabara paDI gaI. purohitane mAthe corIno Aropa Avyo. rAjAno mitra bhAbha koI paNa hisAbe purohitane gunegAra TheravI sajA karAvavA mAgato hato. bhAbha mahArAja bhImadevane maLyo ane kahyuM, 'mahArAja, purohite corI karI enI khabara paDI ne ?' bhImadeva kahe, 'hA, khabara to paDI. paNa e sAcuM che ke khoTuM enI khAtarI kaI rIte thAya ?' bhAbha bolyo, 'oho ! mahArAja, e to sAva sahelI vAta che. purohitanA chokarA samarane bolAvo. e bALaka hovAthI sAcI vAta kahI deze.' rAjAe chupA veze mANaso mokalIne zerImAM ramatA samarane bolAvI lIdho. samarane rAjA pAse lAvavAmAM Avyo. bhAbhe ene samajAvI paTAvIne pUchyuM, 'teM kesara kerI khAdhI che ?' 'hA, mane mArAM mAtApitAe khavaDAvI hatI.' bALake sAcuM kahI dIdhuM. bhAbhe pUchyuM, 'teM e kerI kyAre khAdhI?' bALaka bolyo, madharAte ! bhAbhe AnaMdamAM AvI jaI mahArAja bhImadevane kahyuM, 'sAMbhaLyuM ne mahArAja ! rAte chAnAmAnA AvI purohitajI kerI corI gayA. nahIM to tame sAMje ApelI kerI madharAte khavaDAvavAnuM kAraNa zuM ?' bhImadeva bhAbhanI caturAI joI khuzakhuza thaI gayA ane bolyA,
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'vAha bhAbha, vArtA, Damaro na hota to tuM mArA darabArano sauthI catura mANasa gaNAta. khera ! have purohitane yogya sajA thavI joIe.' purohitane darabAramAM bolAvavAmAM AvyA. e to rAha joIne beThelA ke vaheluMmoDuM darabAramAMthI teDuM AvavuM joIe. DamarAne sAthe laI purohita somazarmA darabAramAM pahoMcyA. rAjAno mitra bhAbha to bharadarabAramAM purohitanuM nAka kApavA thanaganI rahyo hato. eNe rAjasabhAne AkhI ghaTanA varNavI. pachI chelle bALaka samarane pUchyuM, 'kema, tArA pitAe tane madharAte kesara kerI khavaDAvI hatI ne ?' nirdoSa samare hA kahI. purohitane thayuM ke have potAnuM AvI banyuM. dayAmaNI najare DamarA sAme joyuM. Damaro bolyo, 'mahArAja, bALakanI vAta para zo vizvAsa ? bhAbha bAjI hAthamAMthI na jAya te mATe bolyo, 'DamarAjI, moTAMo to sAcuMkhoTuM bole, paNa nirdoSa bALaka sAcuM ja bolI nAkhe.' 'nA, evuM nathI.' DamarAe bhArapUrvaka kahyuM. bhImadeva kahe, 'to tame sAbita karI Apo.' Damaro kahe, 'bhale tyAre. sAbita karI ApuM.' Ama kahI pAghaDI sarakhI karatAM DamarAe kahyuM, "beTA ! samara, teM kesara kerI kyAre khAdhI ?' samara bolyo, 'kAkA ! madharAte.' DamarAe kahyuM, 'e madharAte bIjuM kaMI thayuM hatuM ?' samara bolyo, 'e rAte khUba varasAda paDyo hato.' DamarAe kahyuM, 'zuM khUba varasAda paDyo hato ?' kaisara kerIm 97
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ samare javAba Apyo, 'hA, eTalo badho varasAda ke mArAM badhAM kapaDAM bhIMjAI gayAM hatAM. pahelAM badhAM kapaDAM badalyAM, pachI kesara kerI khAdhI !" DamarAe rAjasabhA sAme joI kahyuM, "A bharaunALAmAM vaLI varasAdanI vAta kevI ? gaIkAle rAte varasAda paDyAnI koIne khabara AkhI rAjasabhAe nA kahI. DamarAe kahyuM, "mahArAja, bALakanI vAta sAcI na manAya. enI vAta parathI rAjapurohita jevAne gunegAra sAbita na karI zakAya.' rAjA bhImadeve rAjapurohitane Adara sAthe choDI mUkyA. darabAra vikharAyo. sahu gayA. e pachI purohita somazarmA ane Damaro rAjAne maLavA gayA. purohite kahyuM, 'deva, rAjA, guru ane vaDIla pAse satya vadavuM joIe." ane pachI potAnI patnInI haThanI vAta karI. 8 a DAhyo Damaro
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ risAyelI rANI [16] mahArAja bhImadevane traNa rANIo : udayamatI, bakulAdevI ane mAyAvatI. AmAM udayamatI ane bakulAdevIne DamarA mATe khUba mAna, paNa mAyAvatI DamarAne joIne manomana baLe. enI caDatI thatI joIne khAvuMya na bhAve. AnI pAchaLa eka kAraNa hatuM. mAyAvatIno bhAI Ahavamala darabAramAM bese. e caturAI laDAvavA jAya, paNa DAhyA DamarAnI buddhi AgaLa enuM kazuM cAle nahIM. mAyAvatIne manamAM ema ke A Damaro ahIMthI jAya to potAnA bhAInuM rAjakAjamAM varcasva thAya. enA bhAIe paNa samajAveluM ke Damaro dUra thAya pachI pote AkhuM rAjakAja potAnA hAthamAM laI zake tema AthI rANI mAyAvatIe eka navo dAva racyo. rAjA ene maLavA Avyo tyAre eraMDiyuM pIdhA jevuM moM karIne beThI. na bole ke na cAle. rAjA bhImadeva rANIne manAvavA lAgyA. AvI udAsInatAnuM kAraNa pUchavA lAgyA. tyAre rANI mAyAvatI bolI, mahArAja, bhale huM A rAjanI rANI houM, paNa rAjamAM mAruM kaMI cAlatuM nathI. hAlatAM-cAlatAM mAruM apamAna thAya che. sahu darabArIo kahe che ke rAja to bhImadevanuM, emanA maMtrIonuM ane DAhyA DamarAnuM. bIjAM badhAM to taNakhalAnI tole che.' risAyelI rANI &
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM D DAhyo Damaro rAjA bhImadeva bolyA, 'rANI, rAjanI zAna rAjA ane enuM pradhAnamaMDaLa che. vaLI pATaNanA vIra rAjAne DumarAne keTakeTalAM sAhasomAM saphaLatA apAvI che. e to rANI mAyAvatI jANe che !' 'have e to ThIka, mahArAja ! mane kaMI DamarAnI buddhi para vizvAsa nathI. mArI AgaLa caturAI batAve to kharo. mALavAmAM eNe game te karyuM haze, paNa mAyAvatI AgaLa enuM kaMI cAle nahIM." rAjAe kahyuM, 'rANI, AvuM abhimAna khoTuM che,' 'mahArAja, huM eka yukti laDAvuM. emAM Damaro jItaze to pachI enI viruddhamAM bhaviSyamAM eka zabda paNa nahIM boluM,' 'bhale, to A chellI taka.' rAjAe cokhavaTa karI. rANI yukti samajAvatAM bolI, 'mahArAja ! ApaNe baMne jhaghaDyAM hoIe evo dekhAva karavo. baMne potapotAnA pabhavanamAM jaIne besIe. pachI tame DamarAne hukama karo ke e evI yukti laDAve, jethI gusse thayelI rANI eka divasamAM ja potAnI jAte rAjA pAse namatI Ave ! Ama nahIM thAya to rAjA enA badhA adhikAra chInavI leze.' rAjA-rANI baMne nakkI karyo mujaba judAM rahyAM. DamarAne bhImadevano hukama maLyo, e to samajI gayo ke nakkI A mAyAvatInI mAyA che! paNa Dare e Damaro nahIM. eNe eka yukti ghaDI kADhI. pachI cAlyo rANI mAyAvatIne maLavA. rANI to rAha joIne ja beThI hatI. manamAM to ema ke Damaro bolAvavA Ave eTale sAva cATa pADI dauM. jevI vinaMtI karaze ke huM ene haDadhUta karIza. enI AjIjIone phagAvI daIza. ane.. e niSphaLa jaze. rAjadarabAramAMthI jato raheze. pachI to potAnA bhAI AhavamalanuM calaNa vadhaze. udayamatI ane bakulAdevI karatAM potAnuM mAna vadhAre thaze ! rANI to AvA vicAre caDI. Damaro Avyo. rANIe DamarAne 100 Asana ApyuM. Damaro beTho. moDhA para nathI saheje ciMtA ke nathI
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ gabharATa. e to ArAmathI palAMThI lagAvIne beTho. rANIne enI tabiyatanA samAcAra pUchyA. enA bhAI ane pitAnA khabara pUchyA. thoDI mALavAnI vAto karI. mAyAvatI to rAha jue ke kyAre Damaro potAne rAjA pAse javA vinaMtI kare ne ... evAmAM rAjasevaka Avyo. eNe DamarAne kahyuM, 'Apane mATe eka atyaMta khAnagI hukama che. mATe Apa bAjunA khaMDamAM AvIne sAMbhaLo.' Damaro hasatAM-hasatAM bolyo, 'are je kaMI kAma hoya te ahIM ja kahe ne !' rAjasevaka bolyo, 'paNa mahArAje Apane sAva ekAMtamAM saMdezo saMbhaLAvavAnuM kahyuM che. vaLI khAsa kahyuM che ke A vAta kahetI vakhate AsapAsa cakaluMya pharakatuM na hovuM joIe.' Damaro bolyo, 'bhAI, rANI mAyAvatIthI kazuM chUpuM hoya nahIM. mATe je hoya e ahIM ja kahe.' rAjasevaka bolyo, 'mahArAja, mArA para gusse bharAze, mAruM mAthuM vADhI nAkhaze. mATe maherabAnI karIne bAjunA khaMDamAM Avo ne!' rANInI AturatA vadhatI gaI. Damaro bolyo, 'rAjasevaka, tamane kaMI thAya enI javAbadArI mArA para.' 'bhale' kahI rAjasevaka mahArAja bhImadevano saMdezo vAMcavA lAgyo, 'gurjarapati bhImadevanuM pharamAna che ke mUrakhanI jIdathI mUMjhAzo nahIM. tamane kazuM thavAnuM nathI. vadhumAM pelI rAjakuMvarInI vAta laIne enAM sagAM mahelamAM AvyAM che ne Aje ja badhuM patAvI devuM che. tamAre e jovAnuM ke rAjakhaTapaTa ADe na Ave. tame tarata ne tarata mane maLI jAo.' Damaro to tarata Ubho thaI gayo ane bolyo, 'rANIbA, mahArASTrane jarUrI kAma hovAthI tarata ne tarata bolAve che. nahIM to Aje nirAMte tamArI sAthe duniyAdArInI eka-be vAto karavAnI icchA hatI. risAyelI rANI rU
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ T rANI dhUMApUMA thatI dhasI AvI Damaro gayo, paNa rANInuM mana saLavaLavA lAgyuM. e A khAnagI saMdezAno artha kADhavA lAgI. mUrakhanI jIda eTale mArI jIda ! vaLI 'tamane kazuM thavAnuM nathI" eTale 'Damaro to rAjakAjamAM raheze ja, tyAre zuM rAjAe mane bharamAvI?" mAyAvatI AgaLa vicAravA lAgI. DamarAnuM to ThIka, paNa A kuMvarInI vAta zI ? rAjA bIjI rANI karavAnA che ? enAM sagAM AvavAnI vAta karI. vadhumAM Aja ne Aja patAvI devAnuM kahyuM. nakkI Aje rAjAne huM nathI maLavAnI tyAre e A kAma pUruM karavAnA lAge che ! Ama to DamarAne dUra karavA jatAM huM dUra thaI jAuM evI sthiti { thaI. huM tarata ne tarata rANIe ratha maMgAvyo. sArAM vastro ke zaNagAra karyA vinA ja doDI. rAjA bhImadeva ne DamarAbhAI to beThA hatA. tyAM 102 dhUMApUMA thatI dhasI AvI ne barADI UThI, DAhyo Damaro
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaima mahArAja, bIjI rANInA vicAramAM paDayA cho ne ? kema pakaDAI gayA !' rAjA kahe, bIja rANI kevI ne vAta kevI rANI gusse thatAM bolI, 'are, hajIya banAvaTa karo cho ? enAM sagAM AvyAM che ane Aje ne Aje badhuM patAvI devuM che, kharuM ne ?" rAjA kahe, 'rANI ! A zuM gAMDAM kADho cho ? ahIM to koinAMya sagAMvahAlAM AvyAM nathI.' rANI kahe, 'to rAjasevakano khAnagI saMdezo khoTo ?' meM to koI saMdezo mokalAvyo ja nathI.' rAjAe AzcaryathI kahyuM, 'are ! tyAre A to DamarAnI ja cAlAkI ! rANI hArI gaI ane zarata mujaba pharI kadI paNa DamarAnI viruddhamAM eka zabda paNa bolI nahIM. Damaro rANIono vizvAsu banyo. sAco salAhakAra banyo. bhImadeva mahArAjanA vArasadArone paNa e zikhAmaNa Apato. rAjakumAroe kevuM rahevuM te samajAvato. rAjamahela eTale khaTapaTonuM dhAma. nokaromAM khaTapaTa, dAsIomAM khaTapaTa, jyAM juo tyAM khaTapaTa! Damaro e badhAMne sAco rasto batAvato. rAjanA nokarono paNa e guru hato, ne prajAno priya sAthI hato. koI kalamathI dezanI sevA kare, koI talavArathI kare. DamarAe buddhithI gujarAtanI sevA karI. eNe banI zakyuM tyAM sudhI prajAmAM ne rAja vacce saMpa rakhAvyo. eka rAjA ane bIjA rAjA vacce ekhalAsa sthApyo. dAodara mahetA vRddha thayA. have temane potAnA vatana javAnuM mana thayuM. eka divasa mahArAja bhImadevanI rajA laI teo siddhapura AvyA. jANe sApe kAMcaLI utArI nAkhI. rAjakAjanI koI vAta nahIM. Akho divasa AtmAnI vArtA kare. carcA kare. risAyelI rANI 103
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI vAra pATaNathI khuda mahArAja bhImadeva Ave. mahArAja bahu moTA mananA. emanI icchA ke DamarAbhAIne doDAdoDa karAvavI nahIM. DamarAbhAI potAnA svAmIne joI rAjI rAjI thaI khUba sevA-sarabharA kare. pUche te bAbatamAM salAha Ape. koI vAra pATaNanA maMtrIo, senApatio ke amaladAro Ave. DamarAbhAIne koI vAtanuM abhimAna nahIM. basa, siddhezvara mahAdevanI pUjA, sarasvatI nadImAM snAna ne iSTadevanuM dhyAna. Ama bhagavAnanuM bhajana karatA eka divasa DamarAbhAI A phAnI duniyAne choDI gayA. e divase rAjA ne raMkano belI gayo. vidhavA ane anAthano AdhAra gayo. AkhuM gujarAta raDyuM - DAhyADamarAne yAda karI karIne! jIvyA pramANa, maryA pramANa ! 6 ] DAhyo Damaro