________________
અનુક્રમ
ડાહ્યો ડમરો એટલે દામોદર મહેતા. ગુજરાતના સુવર્ણયુગ સમા સોલંકી યુગનું આ એક વિશિષ્ટ નવરત્ન. બાદશાહ અકબરના દરબારમાં જેમ બીરબલ હતા એમ ગુજરાતના રાજા ભીમદેવના દરબારમાં ડાહ્યો ડમરો હતો. ગુજરાતની દંતકથાઓ, રાસાઓ ને પ્રબંધોમાં આ પાત્ર વિશે આછી-પાતળી લકીરો મળે છે. એમાં ઊંડી ખોજ કરતાં બુદ્ધિચાતુર્યની કેટલીક માર્મિક ઘટનાઓ પ્રાપ્ત થાય છે.
આ ડાહ્યો ડમરો એટલે આદર્શ ગુજરાતી, લહેરી, ત્યાગી ને દેશાભિમાની. ભીમદેવ જેવા રાજવી અને વિમલમંત્રી જેવા મંત્રીઓ શસ્ત્રથી સમરાંગણ ખેલે છે. આ માનવી નિઃશસ્ત્ર રહીને ભલભલાને હરાવે છે ને મા ગુર્જરીની સેવા કરે છે.
આ કથાનકમાં તે સમયની પ્રચલિત અન્ય કથાઓનો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. કેટલીક કથાઓ કાળે કાળે થયેલા આવા બુદ્ધિમાનોની સામાન્ય ને સમાન કથાઓ છે.
આ પુસ્તકને ગુજરાત સરકાર તરફથી ઉત્તમ ગુણવત્તાવાળાં પુસ્તકોની સ્પર્ધામાં બાળ-સાહિત્યના વિભાગમાં પારિતોષિક પ્રાપ્ત થયું હતું.
આજે આ પુસ્તક નવસંસ્કરણ પામીને ગુર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલય દ્વારા પ્રકાશિત થાય છે તે માટે એ સંસ્થાનો અને શ્રી મનુભાઈ શાહનો આભારી છું.
માત્ર “ડાહ્યો ડમરો' જેવી કહેવતમાં સજીવ રહેલા, મોટા ભાગે ભુલાઈ ગયેલા આ મહાન નરરત્નની કથા વિનોદી બુદ્ધિચાતુર્ય સાથે ગુજરાતના ગૌરવની ઝાંખી કરાવશે તો હું મારો યત્ન સાર્થક માનીશ. ૧૨-૪-૨૦૧૭
કુમારપાળ દેસાઈ અમદાવાદ
