Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMzo zAstronA... aMzo zAstronA... * saMkalana pU. paramazAsanaprabhAvaka A.bha.zrI.vi. rAmacandrasU.ma.sA.nA praziSya pUjayapAda samatAnidhi A.bha.zrI.vi. amaraguptasU.ma.sA. saMpAdana ke pU.A.bha.zrI.vi. candraguptasU.ma.sA. - pU.A.bha.zrI.vi. candraguptasU.ma.sA. prakAzanuM che zrI anekAMta prakAzana jaina rIlIjIyasa TrasTa ke Arthika sahakAra * sva. ratanacaMdajI megharAjajI togANI parivAra guDAbAlotAna (rAja.) - hAla : muMbai - kAlAcokI. Tejas Printers A'BAD (M) 38253 476.20 TITLE
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMzo zAstronA... - saMkalana pU. paramazAsanaprabhAvaka A.bha.zrI.vi. rAmacandrasU.ma.sI.nA praziSya pUjayapAda samatAnidhi A.bha. zrI vi. amaraguptasU.ma.sA. - saMpAdana che pU.A.bha.zrI.vi. candraguptasU.ma.sA. * prakAzana : zrI anekAMta prakAzana jaina rIlIjIyasa TrasTa - Arthika sahakAra sva. ratanacaMdajI megharAjajI togANI parivAra guDAbAlotAna (rAja.) - hAla : muMbai - kAlAcokI.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya * pustaka : aMzo zAstronA... * AvRtti : dvitIya anaMtopakArI zrI arihaMtaparamAtmAnA paramatAraka zAsananA paramArthane samajAvI zAstrakAra paramarSioe ApaNI upara avismaraNIya anugraha karyo che. amArA ananyopakArI pU. parama zAsanaprabhAvaka vyAkhyAnavAcaspati AcAryabhagavaMta zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA praziSya samatAniSTha svAdhyAyamagna sva. pUjayapAda A.bha.zrI.vi. amaraguptasUrIzvarajI mahArAjAe svAdhyAyadaramyAna zAstronA keTalAka aMzone saMkalita karIne noMdha banAvI hatI. jenI khUba upayogitA jaNAyAthI ame pUjyapAda A.bha.zrI .vi. candraguptasU.ma.sA.ne e noMdhanuM saMpAdana karI ApavA vinaMtI karI. teno svIkAra karI pUjyazrIe amArI upara anugraha karyo che. aneka viSayone AvarI letA A saMkalananI upayogitAno khyAla enA vAMcanathI Avaze. mULa gAma guDAbAlotAna (rAja.) ane hAla : muMbai - kAlAcokImAM rahetA sva. ratanacaMdajI megharAjajI togANI parivAre Arthika sahakAra ApI A pustakanA prakAzanano lAbha lIdho che, je anumodanIya che. aMte A pustakanA parizIlanathI zAstranA aMzonA paramArthane jANavA prayatnazIla banI rahIe e ja eka abhyarthanA. vi.saM. : 2069 - nakala : 1000 * prAptisthAna : 0 mukuMdabhAI Ara. zAha 201, navaratna phaleTsa, navA vikAsagRha mArga, pAlaDI, amadAvAda-380 07. O jatInabhAi hemacaMda zAha 'komala' chAparIyA zerI, mahIdharapurA, surata-395 003. 0 pramodabhAi choTAlAla zAha 102, vorA AziSa, 5. solIsITara roDa, malADa (isTa), muMbaI- 400 097. O nIla e. vorA 474, kRSNakuMja, junA pulageTa pAse, 2392,93, janaralathImaiyA roDa, pUnA-411 001. li. zrI anekAMta prakAzana jaina rIlIjIyasa TrasTa * mudraka : Tead Panced F/5, Parijat Complex, Swaminarayan Mandir Road, Kalupur, A'BAD-1. (M) 98253 47620 * PH. (079) (0) 22172271 ve aMzo zAstronA in 3 Ika
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ - jI jI - L L * * * * *** ....... 0 0 anukramaNikA navapada saMbaMdhI ja 1. arihaMta bhagavAnanA bAra guNa ........ siddha bhagavAnanA ATha guNa.............. ........... AcArya mahArAjanA chatrIsa guNa ........... 4. upAdhyAyamahArAjanA paccIsa guNa ....... 5. sAdhu mahArAjanA sattAvIza guNa .... navapadanAM nAma tathA varNa . ........................ 7. navakAramaMtranI mahattA .. 8. navakAramaMtra naMdAvarta-zaMkhAvarta vagere........ 9. vIza sthAnaka ..... 10. ekAMtika ane AtyaMtika eTale ? .. ............... 11. siddhanA ekatrIsa AdiguNo 12. zrIpAla mahArAjA konA samayamAM thayA ? ................ arihaMta saMbaMdhI ja 13. tIrthaMkarabhagavaMtanAM gayelAM aDhAra dUSaNo 14. bhagavAnanI vANInA pAMtrIza guNo .. 15. arihaMta bhagavAnanA cotrIza atizaya .................. 16. loguttamArNa Adi pAMca vizeSaNano artha .. 17. bhagavAna haiyAmAM rahe to. .... 18. cAra mahAgopAdi upamA-arihaMtanI .................... 19. jaghanyakALe vIsa tIrthaMkara hoya te ....................... 20. utkRSTakALe ekaso sittera tIrthaMkara hoya te ............... 21. cAra ane batrIza tIrthakaro ........ .................... 13 22. jaghanya kALe ane utkRSTa kALe keTalA tIrthakara hoya ....... 13 23. mahAvidehamAM sahacArI coryAzI tIrthakaronI paraMparA ...... 13 24. vIza viharamAnajinanAM nAma ........................... 14 S 25. zrI sImaMdharasvAmI aMgenI soLa hakIkato . ........ 26, pAMca kalyANako............ .............. 27. vArSika dAnanI saMkhyA ....... 28. bhagavAnanA varSIdAnanuM varNana ..... ...................... 29. tIrthakaranA varasIdAnanA cha atizayo ................. 30. bhagavAnanA baLanuM varNana .............................. 31. jina cAra prakArano ..................... * * * * * * * ********* 32. samakita pAmyA pachI bhagavAnanA bhavonI saMkhyA ......... 33. prabhu mahAvIrasvAmInA naMdanaRSinA bhavamAM mAsakSamaNa .. 34. pAMca prakAranA deva..................................... 18 35. bAra parSadAnAM nAmo .. ........... 36. prabhunA samavasaraNamAM traNaso tresaTha bhedovALA pAkhaMDIo ... ja tIrtha tathA saMgha saMbaMdhI 37. tIrtha be prakAranAM ........... 38. zatruMjayanuM che ArAmAM pramANa ..... ..................... 39, sAta kSetranAM nAma ...... .......... 40. devadravya aMge zrAddhajita kalpano pATha .............. 41. derAsaranI daza moTI AzAtanA ... 42. madhyamathI betALIsa AzAtanA .. 43. utkRSTathI coryAzI AzAtanA ........... 44. zrI supArzvanAtha tathA zrI pArzvanAtha bhagavAnane phaNA...... 45. jinezvaradevanI keTalA hAtha dUra rahI stuti karavI ? .. 46. pAMca abhigama 47. caityavaMdanamAM rAkhavAnI traNa mudrA ...................... 48. daza trika ........ 49, tattvatrayI ............. 50. ratnatrayI ... ................ va aMzo zAstronA * 5 = S S che ne ? " " " *....... 4 aMzo zAstronA 4 Se
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ : : : 51. traNa supAtro ... 52. pAtrano cAra prakAra........................* * * * * * * * * * *. 24 53. saMdhanI vyAkhyA .......... 54. pAMcamA ArAnA cheDe rahenArA caturvidha saMghanAM nAma ...... 55. saMghamAM pALavAnI che "rI" ....... ............. je sAdhu tathA cAritra saMbaMdhI ja 56. sthApanAcAryanAM lakSaNa ........... 57. dazapUrvadhara (kalpasUtra 8muM vyAkhyAna) .................... 25 58, cha zrutakevaLI (caudapUrvI). ...................... 25 pa9. zrI jaMbusvAmI pachI sAdhuviccheda ......................... 26 60. zrI jaMbusvAmI pachI daza vastuno viccheda.............. 61. zrI sthUlabhadrajInA svargagamana pachI thayela viccheda ........ 26 62. zrI vajasvAmI pachI thayela viccheda ....... .......... 63. mana:paryavajJAnI ane caudapUrvI nigodamAM jAya ?........ 27 64. 'sAdhvI' zrAvaka sAme vyAkhyAna karI zake ? .. 65. caudapUrvI paNa anaMtabhava bhramaNa kare ........................... 66. sAtamAM guNaThANe AvazyakAdi kriyA niyata nathI ......... 67. sAtamA guNaThANe mokSanI paNa abhilASA hotI nathI..... 27 68. agusa-laghu guNaparyAya-chaThANavaDiyAmAM SaTrasthAna-guNa hAni vRddhi .............. 69. pAMca mahAvrata (rAtribhojanaviramaNasahitanA bhAMgA baso sittera) ........ 70. brahmacaryavratanI mahattA .. ............... 71. mahAvratonI pacIsa bhAvanAo ...... * * * * * 72. bAvIsa pariSaho .............. 73. saMyamanA sattara prakAra ............. 74. sattara prakAranA saMyamano bIjo prakAra ............... 75. daza prakArano zramaNadharma .. 4 aMzo zAstronA 6 76. dazavidha sAdhusAmAcArI .. *.** ............... ... ... rUpa 77. sAdhunI pratijJAnAM aDhAra sthAno ............................ 36 78. caraNasittarI ane karaNasittarI ....... 79. aDhAra hajAra zIlAMgaratha ............................. 80. bAra bhAvanAo ................... ............ 81. cAra bhAvanA............ 82. bAra prakArano tapa (cha bAhya ane cha atyaMtara) ......... 83. vaiyAvaccanA dasa prakAro . .......... 84. dasa prakAranA sthavira .. 85. yogasaMgrahanA batrIsa prakAro ............. 86. paDilehaNa-vidhi .. 87. paDilehaNAnA soLa vajarya doSo. 88. sAdhunI upadhino prakAre . . . ....... 89. upadhinuM pramANa ....... 90. sAdhuone audhika ane aupagrahika upAdhi rAkhI zakAya .... 91. vastranA doSo... 92. sAta piDeSaNA ......... 93. bhojananA prakAra .... 94. pAMca prakAranA avagraha 95. avagrahamAM maryAdA . ........................... 96, locanI vidhi .................. 97. loca-dravya ane bhAva .... anuSThAna tathA parva saMbaMdhI ja 98. anuSThAnanA pAMca prakAra. 99. kAussagnanA ogaNIsa doSa ......................... 100. kAussagnanA soLa AgAra ......................... 101. "cha" Avazyaka kyAMthI kyAM sudhI kahevAya ? ........... 102. vAMdaNAMnAM paccIsa Avazyaka ......................... va aMzo zAstronA ja 7 S e ..... ..... .......
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ re R T U ............. n ......... H .............. u* * 103. sattara pramArjanA (saMDAsA) . 104. sattara pramArjanA (saMDAsA) .. 105. iriyAvahIyA karatAM keTalAM pApo khamAvyAM che....... 106. paccakakhANanuM phaLa ............. 107. sAdhu tathA zrAvakane kayA paccakakhANa, kyAM sudhI adhika paccakakhANa thai zake ? ................ 108, "cha" aThThAinonAM nAma .. 109. paryuSaNAparvanAM pAMca kartavyo.............. 110. paryuSaNAnAM agiyAra kartavyo ............ * zrAvake saMbaMdhI 111. mArgAnusArInA pAMtrIza guNa ............ .............. 112. zrAvaka(jainadharmarUpa dharmaratnane (pAmavA) grahaNa karavAmAM yogya adhikArI)nA ekavIza guNa ....... 113. zrAvakanA mukhya cAra guNa ... 114. zrAvakanAM bAra vratonuM svarUpa .... 115. zrAvakanA bAra vratanA ekaso covIsa aticAra .......... 116, zrAvakanI agiyAra paDimA ... 117. zrAvake rAkhavAnAM sAta dhotiyAM ... 118, zrAvake sAta gaLaNAM rAkhavAnI vigata ......... 119. daza caMdaravAnI vigata ..... ....... 120. zrAvakanA savArasAnI dayAnI samajaNa ........... 121. sAmAyikanA batrIza doSa ................... 122. pauSadhanA aDhAra doSa ............. 123. eka sAmAyikamAM devagatinuM AyuSya keTaluM baMdhAya ? ..... 124, sAmAyikanI kiMmata . 125. niyamane lAgatA cAra mahAna doSa .. 126. jANavA-AdaravA-pALavA saMbaMdhI ATha bhAMgA ............ 77 4 aMzo zAstronA 8 + dAna saMbaMdhI 127. dAna nahIM ApavAnAM cha lakSaNo ... 128, dAnane dUSita karanArAM kAraNo ..... 129, dAnane zobhAvanArAM kAraNo .... 130. pAMca prakAranAM dAna .................... 131, dAnezvarI jagaDuM zAhanuM dAna .............. + jJAna saMbaMdhI ke 132. che upadhAnanAM nAmo * * 133. siddhAMtanI vyAkhyA cha prakAre...... 134, pistAlIza AgamanAM nAma ....... 135, guNa-pathaya dravyamAM .. 136 , saptabhaMgInuM svarUpa ... 137. 'sAta naya' digaMbaramata anusAra ........ 138, sAte nayamAM ghaDAnuM ghaTADavuM ....... 139. na vicAra ....... .............. ........................... 14). nayonuM saMkSipta svarUpa .... 141. cha prakAre vyavahAranayathI jIvo ......................... 142. kaSa, cheda, tApathI zuddha dharmanI parIkSA ................... 143. matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI, caudapUrvIo keTalA bhava dekhe .......... 1OO 144. cauda tathA aDhAra vidyA ......... ............ 145. moTI cauda vidyAonAM nAma .......... 146. asvAdhyAya ............... * bhakSyAbhaDhya saMbaMdhI ke 147. bAvIza abhakSyanAM nAma ............. . . . . . .. *** ..... 101 148, batrIza anaMtakAyanAM nAma .......... .......... 101 149, cAra abhakSya mahAvigai .. ............. . 102 150. cha bhaTsa vigaI... .......................... 102 aMzo zAstronA % 9 5 * deg deg deg deg *** *** ........
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151. aNAhArI vastunAM nAma 152. dUdha-dahIM kyAM sudhI bhaNya 153. zeraDInA rasano kALa keTalo ? 154. comAsI kALanI vigata .... 155. samyaktvanuM svarUpa 156. samyaktvanAM pAMca dUSaNo-aticAro samyaktva saMbaMdhI 157. samyaktvanA cha AgAro 158, samakitanA saDasaTha bola. 159. samakitanA traNa prakAra 160. samyaktva tathA zreNI keTalIvAra pAme ? 161. ujAgara dazA 162. ujAgara dazA 163. tresaTha zalAkA puruSa 164. covIza tIrthaMkaro 165. bAra cakravartIo 166. nava vAsudeva . 167. nava baLadeva zalAkApuruSa saMbaMdhI 168. nava prativAsudeva .... 169. cAra ane trIza cakravartI, vAsudeva, baLadeva 170, cakravartInAM cAraso vIza ratno . 171. tera aThThama cakravartInA............ 172. akSauhiNI senAmAM saMkhyA ... 173. eka akSauhiNI .... mithyAtvAdi AtmadoSo 174. mithyAtvanA paMdara prakAra 175. mithyAtvanA cha prakAra .. aMzo zAstronA 10 p 102 102 102 103 103 103 104 104 106 106 106 107 107 108 108 109 109 110 111 111 111 111 112 112 112 176. mithyAtvanA cAra prakAra 177. mithyAtvanA sAta prakAro . 178. digaMbara mata tathA sthAnakavAsI matano utpattikALa ...... 179. kayA jIvomAM kayA prakAranuM mithyAtva saMbhave te . 180. nava niSnavo . 181. nava niyANAM...... 182. sAta moTAM vyasano 183. tera kAThiyA ane SaD ripu 184. ATha marda ........ 185. bhAva athavA atyaMtara graMthi cauda 186. dravya athavA bAhya graMthi nava .. 187. nava bAhyagraMthi (parigraha) 188. maithunamAM jIvahiMsA . 189. hiMsAnA prakAra traNa 190. pramAdanA ATha prakAra 191. pramAdanA pAMca prakAra 192. indriyonA viSayo ane vikAro 193. bhavAbhinaMdInAM lakSaNa 194. bhavAbhinaMdInAM vizeSa lakSaNo . 195. narakanAM cAra dvAra 196. sAta prakAranA cora . 197. dasa prakAranI kAmadazA 198. asatya bolavAnAM nimitto 199. tera kriyAsthAno ... 200. vIza asamAdhisthAno . 201. ekavIsa zabala(kalaMka)sthAna . 202. ogaNatrIsa pApazrutaprasaMga . 203. trIsa mohanIya sthAno aMzo zAstronA 1. 113 113 114 114 115 116 116 116 116 117 117 117 117 118 118 119 119 120 121 122 122 122 123 123 124 125 126 127
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyAnuyoga saMbaMdhI -: kSetra H 204. 'cha' dravyo . 205. cauda rAjalokanuM pramANa 128 128 209. aDhIdvIpamAM caMdra sUrya 129 207. pRthvIthI jyotiSacakra (sUrya-caMdrAdi) keTaluM dUra cAle che ? .. 129 208. jaMbudvIpanI jagati .. 129 130 130 131 131 209. Agama puruSa . 210. trasanADIsvarUpa . 211. alokamahattAdeSTAMta 212. pramANAMgula eTale zuM ? 213. zarIra, parvata, vimAnAdikanuM pramANa kayA aMgula vaDe mapAya ? 214. pRthvIkAya ane vanaspatikAyaH ema baMne jAtinAM kamaLo 215. kuDava-prastha AdinuM mAna 216. kALa karatAM kSetra sUkSma, tenAthI dravya ane tenAthI bhAva sUkSma . -: gati : 217. sAta gati 218. sAtamI narakamAM keTalA rogo che ? 219. hAlamAM devagati ane naraka keTalA sudhI ? 220. keTalA saMghayaNavALA kayA devalokamAM jAya ? 221. cosaTha indronAM nAma 222. eka kroDa sATha lAkha kaLazonuM varNana 223. devonA viSayabhoga ane devIonI utpatti 224. eka indranA bhavamAM devIo keTalI thAya ? 225. nalinIgulma vimAna .... aMzo zAstronA 12 ...... 132 132 133 133 134 134 134 134 135 136 136 137 137 226. devagatimAM kayA kayA jIvo AvI AvI Upaje te 227. devatAne nidrA hoya . 228. saMmUrchima manuSyane UpajavAnAM cauda sthAno . 229. sAta dhAtunAM nAma .. 230, kArmaNa zarIra 231. kayA jIvane keTalAM saMghayaNa hoya ? 232. 'cha' saMsthAna : kone keTalAM hoya ? 233. pAMcamA ArAmAM saMghayaNa ane saMsthAna keTalAM hoya ? 234. svakAyasthiti 235. yoninI saMkhyA .. 236. kulakoTIsaMkhyA. 237. yonisaMkhyA sAme kulakoTIsaMkhyA 238. eka putrane navaso pitA ........ -: kALa : 239. eka pUrvanAM varSa.. 240. kauNa kayA anaMte ? 241. cAra prakAre uparAupara anaMtA 242. utsarpiNI ane avasarpiNIkALamAM dharmanuM astitva kyAre ? 243. avasarpiNInA 'cha' ArAnuM varNana. 244. palyopamanuM varNana 245. saMkhyAta-asaMkhyAta kALa ------ 137 139 139 139 139 140 140 140 140 142 142 142 143 246. sopakrama-nirupakrama AyuSya 247. garbhaja paryAptA tiryaMconAM AyuSya tathA bIjAM AyuSya 248. aDhAra bhAvideza........ 249. maraNa samaye kai lezyA prakIrNaka 250. devatAo keTalAM kAraNathI manuSyalokamAM Ave ? 251. nikAcita karma ........ aMzo zAstronA >> 13p ... 144 145 145 146 ... 147 149 151 152 ... ** 144 144 144 ........ 152 152
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ = (Gu = du ............ = = * 252. pAMca kAraNa . * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 253. zauca pAMca prakAre 254. cha Rtuo .. 255. sAta iti ............ 256. vartamAna covIsImAM thayelA abhavyo ................... 257. soLa zaNagAra ........... .............................154 258. cauda AbharaNo ............... ................. * vividha viSaya vicAramALA bhA.7mAMthI ............... 155 E * E * aMzo zAstronA % 14
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMzo zAstronA navapada saMbaMdhI 1. arihaMta bhagavAnanA bAra guNa : (1) azokavRkSa : jyAM bhagavaMtanuM samavasaraNa racAya che tyAM bhagavaMtanA dehathI bAragaNuM AsopAlavanuM vRkSa devatA race che. jenI nIce besI bhagavaMta upadeza Ape che te. (2) surapuSpavRSTi : eka yojanapramANa samavasaraNabhUmimAM jaLa-sthaLamAM utpanna thayelAM sugaMdhI paMcavarNA sacitta phUlonI vRSTi DhIMcaNapramANa devatA kare che te. (3) divya-dhvani : bhagavaMtanI vANIne mAlakauMsa rAga, vINA, vAMsaLI AdikanA svara vaDe devatA pUre te. (4) cAmara : ratnajaDita suvarNanI dAMDIvALAM cAra joDI zveta cAmaro samavasaraNamAM devatAo bhagavaMtane vIMjhe che te. (5) Asana : bhagavaMtane besavAne ratnajaDita suvarNamaya siMhAsana devatAo samavasaraNamAM race che te. (6) bhAmaMDaLa : bhagavaMtanA mastakanI pAchaLa zaradaRtunA sUryanA kiraNa jevuM ugra tejavALuM bhAmaMDaLa devatA race che te. je bhagavaMtanA tejane potAnA tejamAM saMharI le che. te na hoya to bhagavaMtanA mukha sAme joi zakAya nahIM. (7) dudubhi : bhagavaMtanA samavasaraNa vakhate devatAo deva-dudubhi vagere vAjiMtro vagADe che. te ema sUcave che ke he bhavya jIvo ! tame zivapuranA sArthavAha tulya A bhagavaMtane sevo. (8) chatraH samavasaraNamAM bhagavaMtanA mastaka upara uparAupara zaradaRtunA caMdratulya ujjavaLa motInI hAroe suzobhita traNa traNa chatro devatAo race che te. bhagavaMta samavasaraNamAM pUrvAbhimukhe bese che ane bIjI traNa dizAomAM bhagavaMtanA jevAM pratibiMbo devatAo sthApe che tethI bAra chatra samavasaraNanAM hoya che. te ema sUcave che aMzo zAstronA 1
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke- traNa bhuvananA svAmI evA A bhagavaMtane he bhavyo ! tame sevo. samavasaraNa na hoya tyAre paNa ATha prAtihArya to hoya che. atizaya eTale utkRSTatA, viziSTa camatkAravALA cAra guNo : (9) apAyApagamAtizaya H (apAya eTale upadrava teno apagama eTale nAza) be prakAranA che. (a) svAzrayI : eTale potAnA saMbaMdhamAM apAya eTale upadravano dravyathI ane bhAvathI nAza karyo che te. dravyathI upadrava : sarva rogo potAnA kSaya thai gayA hoya che. bhAvathI upadrava H aMtaraMga evAM aDhAra dUSaNa ke je nIce pramANe che : (1) dAnAMtarAya (2) lAbhAMtarAya (3) vIryaMtarAya (4) bhogAMtarAya (5) upabhogAMtarAya (6) hAsya (7) rati (8) arita (9) bhaya (10) zoka (11) jugupsA (12) kAma (13) mithyAtva (14) ajJAna (15) nidrA (16) avirati (17) rAga (18) dveSa. (bIjI rIte pAna 8 upara) (ba) parAzrayI : eTale jenAthI pArakAnA upadrava nAza pAme eTale jyAM bhagavaMta vicare tyAM dareka dizAmAM maLIne savAso yojana sudhImAM prAyaH roga, marakI, vaira, ativRSTi Adi thAya nahIM. (10) jJAnAtizaya H jenAthI bhagavAna lokAlokanuM svarUpa sarva prakAre jANe che te. kAraNa ke temane kevaLajJAna hoya che. tethI temane koi paNa viSayamAM ajJAna hotuM nathI. (11) pUjAtizaya H jenAthI zrI tIrthaMkarabhagavaMta sarvane pUjya bane che eTale bhagavaMtanI pUjA; rAjA, baLadeva, devatA, indrAdi kare che agara karavAnI abhilASA kare che te. (12) vacanAtizaya : jenAthI zrI tIrthaMkara bhagavaMtanI vANI deva, manuSya, tiryaMcane potapotAnI bhASAmAM samajAya che. kAraNa ke temanI vANI saMskArAdika guNavALI che. A vANI pAMtrIsa guNasahita che. te guNo kramAMka naMbara caudamAM batAvyA pramANe jANavA. * * + aMzo zAstronA 2 siddha bhagavAnanA ATha guNa : anaMtajJAna : jJAnAvaraNIyakarmano kSaya thavAthI A guNa prApta thAya che. AthI lokAlokanA svarUpane samasta prakAre jANe che. anaMtadarzana : darzanAvaraNIyakarmano kSaya thavAthI A guNa prApta thAya che. AthI lokAlokanA svarUpane samasta prakAre dekhe che. avyAbAdha sukha : vedanIyakarmano kSaya thavAthI sarva prakAranI pIDArahita nirupAdhikapaNuM prApta thAya che. (3) (4) anaMta cAritraH mohanIyakarmano kSaya thavAthI A guNa prApta thAya che. AmAM kSAyika samyaktva ane yathAkhyAta cAritrano samAveza thAya che. (5) akSayasthiti : AyuSyakarmano kSaya thavAthI nAza nahIM thAya evI anaMta sthiti prApta thAya che. siddhanI sthitinI Adi che paNa aMta nathI. tethI sAdianaMtasthiti kahevAya che. 2. (1) (2) (6) arUpIpaNuM : nAmakarmano kSaya thavAthI varNa, gaMdha, rasa ane sparza rahita thAya che. kema ke zarIra hoya to e guNo rahe che paNa siddhane zarIra nathI tethI arUpIpaNuM prApta thAya che. (7) agurulaghu : gotrakarmano kSaya thavAthI A guNa prApta thAya che tethI bhAre, haLavo athavA UMca-nIcapaNAno vyavahAra raheto nathI. (8) anaMtavIrya : aMtarAyakarmano kSaya thavAthI anaMtadAna, anaMtalAbha, anaMtabhoga, anaMtaupabhoga ane anaMtavIrya zakti prApta thAya che. samasta lokane aloka ane alokane loka karI zake tevI zakti svAbhAvika siddhamAM rahelI hoya che chatAM tevuM vIrya kadI phoravatA nathI ane phoravaze nahIM. kema ke pudgala sAthenI pravRtti e temano dharma nathI. e guNathI potAnA Atmika guNone che tevAne tevArUpe dhArI rAkhe che, pheraphAra thavA detA nathI. AcArya mahArAjanA chatrIsa guNa : (1) sparzanendriya (2) rasanendriya (3) ghrANendriya (4) netrendriya (5) zrotrendriya : A pAMca indriyonA trevIza viSayomAM managamatA upara rAga ane aNagamatA upara dveSa AcArya mahArAja kare nahIM. aMzo zAstronA - 3 3.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacaryanI nava (9) prakAranI gupti eTale ziyalanI navavADone jALavI rAkhe. te nava guNa nIce pramANe : (1) strI, pazu, napuMsaka jyAM na hoya tyAM vase. (2) strInI sAthe rAgathI vAto na kare. (3) strI beThI hoya te Asane puruSa be ghaDI sudhI bese nahIM ane puruSa beTho hoya te Asane strI traNa pahora sudhI bese nahIM. (1 pahora tattvArtha vive.pA. pa65 mAM vi.rAjazekhara ma. mahesANAvALI) (4) rAga vaDe strInAM aMgopAMga jue nahIM. (5) strI-puruSa sUtA hoya agara kAmabhoganI vAta karatA hoya tyAM bhIMtanA aMtare rahe nahIM. (6) agAu bhogavelA viSayAdine saMbhAre nahIM. (7) snigdha AhAra kare nahIM, (8) nIrasa evo paNa adhika AhAra kare nahIM. (9) zarIranI zobhA TApaTIpa kare nahIM. ja kaSAyanA tyAganA cAra (4) guNa : (1) krodha (2) mAna (3) mAyA (4) lobha - A cAra kaSAya AcAryabhagavaMta kare nahIM. ja pAMca mahAvratanA pAMca (5) guNa : (1) prANAtipAtaviramaNa : koi jIvano vadha karavo nahIM. (2) mRSAvAdaviramaNa : game tevuM kaSTa AvI paDe topaNa asatya vacana bolavuM nahIM. (3) adattAdAnaviramaNa koinI nahi ApelI najIvI cIja paNa levI nahIM. maithunaviramaNa : mana, vacana, kAyAe karI brahmacarya pALavuM. viSaya sukha bhogavavA nahIM. (5) parigrahaviramaNa : koi paNa vastuno saMgraha karavo nahIM tema ja dharmopakaraNa, pustakAdi vastu potAnI pAse hoya tenA para mUccha rAkhavI nahIM. e paMca mahAvrata AcArya bhagavaMta pALe che. AcAranA pAMca (5) guNa : jJAnAcAra : jJAna bhaNe, bhaNAve, lakhe-lakhAve; jJAnabhaMDAra kare karAve, bhaNanArane sahAya Ape. (2) darzanAcAra : zuddha samyakatvane pote pALe, bIjAne paLAve ane samyakatvathI paDatAne samajAvI sthira kare. 9 aMzo zAstronA 4 ) (3) cAritrAcAra : pote zuddha cAritra pALe ane bIjAne paLAve tema ja pALanArane anumode. (4) tapAcAra : cha bAhya ane cha abhyatara ema bAra prakAranA tapa pote kare, karAve ane karatAne anumode. vIryAcAra : dharmakriyA karavAmAM chatI zakti gopave nahIM tathA tamAma AcAra pALavAmAM vIryazakti saMpUrNa rIte phorave. - samitinA pAMca (5) guNa : iryAsamitiH sADA traNa hAtha mukha AgaLa dRSTi nIcI rAkhIne cAlavuM. (2) bhASAsamiti : sAvaghavacana bolavuM nahIM. (3) eSaNAsamiti : aprAsuka AhArapANI vahoravAM nahIM. (4) AdAnabhaMDamattanikSepaNAsamiti : vastra, pAtra, aNapUMjI bhUmi upara levuM-mUkavuM nahIM. pAriSThApanikAsamiti : maLamUtra aNapUMjI jIvAkula bhUmikAmAMhe paraThavavAM nahIM. guptinA traNa (3) guNa : (1) managupti : manamAM Araudra dhyAna dhyAve nahIM. (2) vacanaguti : niravadya vacana paNa kAraNa vinA bolavAM nahIM. (3) kAyagupti : zarIra aNapaDilehyuM halAvavuM nahIM. 5 indriyanA viSayane rokavA, 9 brahmacaryanI vADa, 4 kaSAyathI rahita, 5 mahAvrata, 5 AcAra, 5 samiti, 3 guptinuM pAlana maLI 36 guNa AcAryamahArAjanA. 4. upAdhyAyamahArAjanA paccIsa guNa : 11 aMga : (1) AcArAMga (2) sUyagaDAMga (3) ThANAMga (4) samavAyAMga (5) bhagavatI (6) jJAtA-dharmakathA (7) upAzakadazAMga (8) aMtagaDa (9) anuttarovavAda (10) praznavyAkaraNa (11) vipAka - e agiyAra aMga. $ 12 upAMga : (1) vivAha (2) rAyapAseNI (3) jIvAbhigama (4) pannavaNA (5) jaMbudvIpapannatti (6) caMdrapatti (7) sUrapannatti (8) va aMzo zAstronA pa
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. navakAramaMtra naMdAvarta-zaMkhAvarta vagere : 1 | 8 | 9 | 10| 3 | 4 | 5 | 12 | 6 | 7 | 8 | 9 kappiyA (9) kappavaDaMsiyA (10) puphiyA (11) puSkacUliyA (12) vanti dazAMga - e bAra upAMgane bhaNe bhaNAve tethI 23 guNa. (24) caraNasittarI (25) karaNasittarI ne pALe ema paccIsa guNa upAdhyAyabhagavaMtanA thayA. 3 | 4 | 5 | 12 | 1 | 8 | 9 | 10 4 | 3 | 12 11 naMdAvarta | matAMtare naMdAvarta | zaMkhAvarta A AvartamAM bAra bAra aMka che te kramethI cAra AMgaLIonA traNa traNa veDhA dvArA gaNavAthI te te Avata bane che. 5. sAdhu mahArAjanA sattAvIza guNa : (1) prANAtipAtaviramaNa (2) mRSAvAdaviramaNa (3) adattAdAnaviramaNa (4) maithunaviramaNa (5) parigrahaviramaNa - e pAMca mahAvrata ane (6) rAtribhojanaviramaNa e cha vratane pALe. (7-12) pRthvI, apU, tela, vAu, vanaspati ane trasakAya : e cha kAyanI rakSA kare. (13-17) pAMca indriyano nigraha kare eTale enA viSayavikArone roke. (18) lobhano nigraha. (19) kSamAnuM dhAraNa karavuM. (20) cittanI nirmaLatA rAkhavI. (21) vizuddha rIte vastranI paDilehaNA karavI. (22) saMyamayogamAM pravRtta rahevuM. (5 samiti, traNa guti AdaravA, nidrA ane aviveka tyajavA.) (23) akuzala manano saMrodha eTale mAThA mArge jatAM manane rokavuM. (24) akuzala vacanano saMrodha, (25) akuzala kAyAno saMrodha. (26) zItAdi parisaha sahana karavA. (27) maraNAdi upasarga sahevA - ema sattAvIza guNa sAdhunA thayA. 9. vIza sthAnaka : - (1) arihaMta-12 (2) siddha-31 ke 15 (3) pravacana-27 ke 7 (4) AcArya (guru)-36 (5) vira-10 (6) upAdhyAya (bahuzruta)-25 (7) sAdhu-27 (8) jJAna-51 ke 2 (9) darzana-67 (10) vinaya-para10 (11) cAritra (Avazyaka)-70-17 (12) brahmacarya-18 (zIla-9) (13) kriyA-25 (14) tapa-12 (15) gautama-11 dhyAna-dAna-28 (16) jina-20 (vaiyAvacca-24-10) (17) saMyama-17 (samAdhi-70) (18) abhinavajJAna-51 (19) zrutapada-20-45 ane (20) tIrthapada38 guNa athavA (pravacanaprabhAvaka-20). 6. navapadanAM nAma tathA varNa : (1) arihaMta-zveta (2) siddha-rakta (3) AcArya-pILA (4) upAdhyAya-nIla (5) sAdhu-zyAma (6) darzana (7) jJAna (2) cAritra (9) tapa - A cAra zveta varNanAM che. 10. ekAMtika ane AtyaMtika eTale ? ekAMtika eTale duHkhanA leza vinAnuM zuddha. AtyaMtika eTale kadApi nAza nahIM pAmanAruM zAzvata-amara. mokSamAM A baMne zreSTha hita sukha) maLe che. 7. navakAramaMtranI mahattA : navakAramaMtrano eka akSara sAta sAgaropama, eka pada pacAsa sAgaropama ane AkhA navakAramaMtrano jApa pAMcaso sAgaropamanA pApane haNe che. (asaMkhyAta varSanA eka sAgaropama thAya.) 11. siddhanA ekatrIsa AdiguNo : (pagAmasikkAnA arthamAM) kramika nahIM paNa siddhAvasthAnA prAraMbhamAM ja ekasAthe pragaTa thatA hovAthI AdiguNo kahyA che, te ekatrIsa guNo zuklAdi pAMcavarNI, surabhi durabhi be gaMdha, madhura Adi pAMca raso, guru-laghu Adi ATha sparza = 20 + puruSa vedAdi traNa vedo = 23, goLa, corasa Adi pAMca saMsthAno va aMzo zAstronA 1 7 0 1 aMzo zAstronA 1 6 )
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ (AkAro) = 28 : e 28no abhAva tathA azarIrapaNuM, asaMgapaNuM ane janmarahitapaNuM : ema 31 guNo athavA bIjI rIte pAMca prakAranuM jJAnAvaraNIya, nava prakAranuM darzanAvaraNIya, be prakAre vedanIya, darzanamohanIya ane cAritramohanIya e be prakAre mohanIya, cAra prakAranuM AyuSya, zubha ane azubha : ema be prakAre nAmakarma, be prakAre gotrakarma ane pAMca prakAranuM aMtarAyakarma (5 + 9 + 2 + 2 + 4 + 2 + + + 5 = 31) ema ATha mULa karmaprakRtinA ekatrIsa uttara prakAranA karmano kSaya thavA rUpa siddhanA ekatrIsa AdiguNo thAya che. saMhApA-vaUOT-dha-sa-pAsa-tapa-veca-saMja-naItIsaguNasamiddhi, siddha yuddha ra vaMma i (ratnasaMcaya gA.351) (7) dareka manuSya ema jANe ke mane ja kahe che evI. (8) puSTa arthavALI. (9) pUrvApara arthavALI, (10) mahApuruSane chAje evI, (11) saMdeha vagaranI. (12) dUSaNarahita arthavALI. (13) kaThaNa viSayane sahelo kare evI. (14) jayAM jevuM zobhe tevuM bolAya evI. (15) padravya ane navatattvane puSTa kare evI. (16) prayojanasahita. (17) padaracanAsahita. (18) padravya nava tatve paTutAsahita. (19) madhura. (20) pArako marma jaNAi na Ave evI caturAivALI. (21) dharma-artha-pratibaddha, (22) dIpasamAna prakAza karanArI arthasahita. (23) paraniMdA ane potAnA vakhANa vagaranI. (24) kartA, karma, kALa, vibhaktisahita. (25) AzcaryakArI. (26) vaktA sarvaguNasaMpanna che evuM lAge tevI. (27) dhairyavALI. (28) vilaMbarahita. (29) bhrAMtirahita. (30) sarva potapotAnI bhASAmAM samaje evI. (31) ziSTa buddhi upajAve evI. (32) padanA arthane aneka prakAre vizeSa AropaNa karI bole tevI. (33) sAhasikapaNe bole tevI. (34) punarukti doSa vagaranI. (35) sAMbhaLanArane kheda na Upaje evI. ATha prAtihAryanA ane cAra mULa atizayanA maLI bAra guNa arihaMta bhagavaMtanA jANavA. 12. zrIpAla mahArAjA konA samayamAM thayA ? : zrIpAlamahArAjA ekamate vAsupUjyasvAmI ane ekamate munisuvratasvAmInA samayamAM thayA tevuM 'AtamanA ajavALA' pA. 310mAM jaNAvyuM che. lekhaka - pU. pravINavi.ma. arihaMta saMbaMdhI 13. tIrthaMkarabhagavaMtanAM gayelAM aDhAra dUSaNo : (1) hiMsA (2) alIka (jaTha) (3) adatta (4) krIDA (5) hAsya (6) rati (7) arati (8) zoka (9) bhaya (10) krodha (11) mAne (12) mAyA (13) lobha (14) mada (15) parigraha (16) matsara (17) ajJAna (18) nidrA. (pa avrata, 5 hAsyAdi, 4 krodhAdi, mada, matsara, ejJAna, nidrA) (bIjI rIte pAna-2 upara). 15. arihaMta bhagavAnanA cotrIza atizaya : (1) zarIra anaMtarUpamaya, sugaMdhamaya, rogarahita, parasevArahita melarahita. (2) rudhira tathA mAMsa gAyanA dUdha samAna dhoLA ane durgadharahita hoya. (3) AhAra tathA nihAra carmacakSuthI adezya hoya. (4) zvAsozvAsamAM kamaLajevI sugaMdha hoya. A cAra atizaya janmathI ja hoya tethI tene svAbhAvika sahajAtizaya athavA mUlAtizaya kahevAya che. (5) yojanapramANa samavasaraNamAM manuSya deva ane tiryaMcanI koDAkoDI samAya ane temane bAdhA thAya nahIM. (6) cAre bAju paccIsa paccIsa yojana sudhI pUrvotpanna roga upazame ane navA roga thAya nahIM. (7) vairabhAva jAya. (8) marakI thAya nahIM. (9) ativRSTi eTale hada uparAMta va aMzo zAstronA * * 14. vANInA pAMtrIza guNo : (1) sarva ThekANe samajAya tevI. (2) yojana sudhI saMbhaLAya tevI. (3) prauDha. (4) meghajevI gaMbhIra. (5) zabda vaDe spaSTa. (6) saMtoSakAraka. 9 aMzo zAstronA 8 )
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 atizaya janmathI - sahajAtizaya athavA mUlAtizaya kahevAya. 11 atizaya kevaLajJAna thAya tyAre thAya te karmakSayajAtizaya kahevAya. 19 atizaya devatA kare te devakRtAtizaya kahevAya. A rIte 34 atizaya thayA. varasAda thAya nahIM. (10) anAvRSTi eTale hadathI ocho varasAda thAya nahIM. (11) durmikSa eTale dukALa paDe nahIM. (12) svacakra, paracakrano bhaya hoya nahIM. (13) bhagavaMtanI bhASA manuSya, tiryaMca ane devatA potapotAnI bhASAmAM samaje. (vANI pAMtrIza guNavALI hoya che. pA.naM. 8 mAM che.) (14) bhagavaMtanI vANI eka yojana sudhI sarakhI saMbhaLAya. (15) sUryathI bAragaNA tejavALuM bhAmaMDaLa hoya che. (A pa thI 15 atizayo kevaLajJAna thAya tyAre thAya che tethI te karmakSayaja-atizaya kahevAya che. 6 thI 12 sudhImAM jaNAvelA rogAdika sAta upadrava bhagavaMta vihAra kare tyAre paNa cAre dizAe pharatA pacIsa pacIsa yojana sudhI na hoya.) (16) AkAzamAM dharmacakra hoya. (17) bAra joDI (covIza) cAmara aNavIMjhayAM vIMjhAya. (18) pAdapIThasahita sphaTikaratnanuM ujajavaLa siMhAsana hoya. (19) traNa-traNa chatra dareka dizAe hoya. (20) ratnamaya dharmadhvaja hoya. tene indradhvaja paNa kahe che.) (21) nava suvarNa kamaLa upara cAle. (be upara paga mUke ane sAta pAchaLa rahe. temAMthI vArApharatI bebe AgaLa Ave.) (22) maNi, suvarNa ane rUpAnA e rIte traNa gaDha hoya. (23) cAra mukhe karI dhamadazanA de che tema dekhAya. (pUrvadizAe bhagavaMta bese. bAkInI traNa dizAe traNa pratibiMba vyaMtaradeva sthApe che.) (24) vazarIrathI bAragaNuM UMcuM azokavRkSa chatra, ghaMTa, patAkAdithI yukta hoya che. (25) kAMTA adhomukha eTale avaLA thai jAya. (26) cAlatI vakhate sarva vRkSa namI praNAma kare. (27) cAlatI vakhate AkAzamAM duMdubhi vAge. (28) yojanapramANa anukULa vAyu hoya. (29) mora vagere zubha pakSIo pradakSiNA karatA phare. (30) sugaMdhI jaLanI vRSTi thAya. (31) jaLa-sthaLamAM UpajelAM paMcavarNavALAM phUlanI DhIMcaNapramANa vRSTi thAya. (32) keza, roma, dADhI, mUchanA vALa ane nakha saMyama lIdhA pachI vadhe nahIM. (33) jaghanyapaNe cAre nikAyanA kroDa devatA pAse rahe. (34) sarva Rtuo anukULa rahe. A chellA 16 thI 34 sudhInA ogaNIza atizayo devatA kare che tethI te devakRtAtizaya kahevAya che. A cotrIza atizayano je cAra atizayamAM samAveza thAya che te arihaMtanA guNanuM varNana karatAM agAu jaNAvyuM che. Gdeg aMzo zAstronA 10 . 16. loguttamArNa Adi pAMca vizeSaNano artha : (1) lAguttaramANe : jeo lokamAM uttama che teone, ahIM 'loka'thI sarva bhavya prANIo levA. loganAhANa : lokane yoga ane kSemane karanArAne (1) aprApta vastune prApta karAvavI te yoga ane (2) prApta vastunuM rakSaNa karavuM te kSema kahevAya che. e yoga ane kSemane karanArA hovAthI teo nAtha kahevAya che. ahIMyAM 'lokathI badhA bhavyo nahIM paNa viziSTa bhavyo levA. dharmanA bIjanuM AdhAna-sthApana. dharmarUpa aMkurAno prAdurbhAva ane tenuM poSaNa vagere karanAra hovAthI yogane karanArA che tathA tenuM rAgadveSAdi AMtarazatruonA upadravothI rakSaNa karanArA hovAthI kSemane karanArA che eTale evA viziSTa bhavya prANIrUpa lokanA teo nAtha che. te lokanA nAthane. (3) lohiyANaM : lokanuM hita karanArAne. ahIM 'loka' zabdathI caudarAja lokavartI ekendriyathI mAMDI paMcendriya sudhInA sarve vyavahArarAzinA jIvonuM grahaNa karavuM, temanuM hita karanArA. logapaivANuM : viziSTa saMjJI paMcendriya jIvorUpa lokane prakAza karanArA. kAraNa ke viziSTa saMjJI paMcendriya jIvomAM te te prakAranI dezanArUpI jJAnanAM kiraNo vaDe mithyAtvarUpa aMdhakArano nAza karIne yathAyogya zeya bhAvono prakAza kare che. samavasaraNamAM sarvane pratibodha thato nathI mATe viziSTa saMjJI prANIo rUpa lokamAM pradIpa samAna hovAthI 'loka" zabdathI temanuM grahaNa karyuM che. logapajjo agarANuM lokane sUryavat pradyota karanArA. ahIM 'loka' zabdathI cauda pUrvanA jJAnavALA viziSTa munio samajavA. kAraNa ke teomAM ja nizcaya samakita hovAthI teone tattvano prakAza karanArA bhagavaMta che. ahIM prakAza karavA yogya jIvAdi navatattva va aMzo zAstronA 1 11 )
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ samajavAM. evI yogyatA cauda pUrvadharone ja hoya che. mATe ahIM viziSTa cauda pUrvadharo rUpa lokamAM tattvono pradyota karanArA bhagavaMta lokapradyota kahyA-jANavA. (gaNadhara bhagavaMtane pradyota karanArA - dharmasaMgraha bhASAMtaramAMthI pAna-404 mAMthI.) 17. bhagavAna haiyAmAM rahe to... hRdi sthite ca bhagavati kliSTakarmavigama iti / 6/48 natAnatavanayovirodhAvitti / / 6/41 (dharmabiMdu) artha : bhagavaMta hRdayamAM rahevAthI kliSTa (mohanIya) karmono nAza thAya che. kAraNa ke pANI ane agnino paraspara virodhabhAva che. 18. cAra mahAgopAdi upamA-arihaMtanI : (1) mahAgopa - chakAyarUpa gokuLa - jIvasamUhane pALanArA hovAthI. (2) mahAmAhaNa - jagatamAM dayAno paDaha vajaDAvanArA hovAthI jagatanA tAta evA. (3) mahAniryAmaka - saMsArasamudrano pAra pamADanArA hovAthI bhAvaniryAmaka. (4) mahAsArthavAha - jagatanA jIvone mokSamArge lai jatA hovAthI. 19. jaghanyakALe vIsa tIrthaMkara hoya te : dareka mahAvidehanI 8-9-24-25 mI vijayamAM ekeka hoya eTale jaMbuDhIpamAM cAra, dhAtakI khaMDanA pUrva ane pazcima mahAvidehamAM ATha ane puSkaravarArdhanA ATha maLI vIza tIrthaMkara hoya. hAla te pramANe che. vijayanA AMka dareka vakhate A pramANe ja hoya tema nakkI nathI. 20. utkRSTakALe ekaso sittera tIrthaMkara hoya te : pAMca bharata, pAMca airavata ane pAMca mahAvidehanI pUrva-pazcimanI maLI ekaso sAiTha vijayamAM ema ekaso sittera ThekANe ekeka tIrthaMkara utkRSTa kALe hoya. zrI ajitanAtha svAmInA vAre te pramANe hatA. + aMzo zAstronA 120 21. cAra ane batrIza tIrthaMkaro : pUrve kahelI batrIza vijayomAM 1-1 tIrthaMkara gaNavAthI utkRSTakALe batrIza tIrthaMkara hoya ane jaghanyathI cAra tIrthaMkara hoya. te mahAvidehamAM tIrthaMkarapaNe hoya. matAMtare be tIrthaMkaro paNa mahAvidehamAM ja kahyA che. (daMDaka prakaraNamAMthI) * 22. jaghanya kALe ane utkRSTa kALe keTalA tIrthaMkara hoya : mahAvidehakSetramAM jaghanya kALe vIsa tIrthaMkara hoya, te ekeka tIrthaMkara ekeka lAkha pUrvanA thAya te vAre bIjA tIrthaMkarano janma thAya tathA garbhamAMhe hoya : ema corAzI lAkha pUrvanA AyuSyamAM vyAsI tIrthaMkara bIjA thAya. evI rIte saravALe jaghanya kALe 84 x 20 = 1680 tIrthaMkara hoya ane je kALe ekaso sittera tIrthaMkara utkRSTa vicaratA hoya te vAre pAMca mahAvidehanI ekaso sAiTha vijayanA pratyekanA 1604 84 = 13440mAM pAMca bharata ane pAMca airavatanA 10 tIrthaMkara bheLavatAM kula 13450 tIrthaMkara utkRSTakALe hoya che. ('aDhIdvIpanA nakazAnI hakIkata' pustakamAMthI pA. 17mAMthI) * 23. mahAvidehamAM sahacArI coryAzI tIrthaMkaronI paraMparA : (1) mahAvidehamAM atyAre je vIza viharamAna tIrthaMkaro che temano janma samakALe zrI kuMthunAtha ane zrI aranAtha svAmInA samayanA vacagALAmAM thayo che. (2) A vIsa tIrthaMkaronI dIkSA paNa samakALe ja zrI munisuvratasvAmI ane zrI naminAthasvAmInA samayanA vacagALAmAM thai che. (3) A vIsa tIrthaMkaroe eka hajAra varSa chadmastha avasthAmAM pasAra karI pachI samakALe kevaLajJAna prApta karyuM che. A vIsa tIrthaMkaro AvatI covIsImAM sAtamA ane AThamA udaya ane peDhAla tIrthaMkaranA samayanA vacagALAmAM samakALe mokSe jaze. (5) A pratyeka tIrthaMkaranI pAMcaze dhanuSanI kAyA, coryAzI gaNadharo, daza lAkha kevaLajJAnIo, so koTI sAdhuo ane so koTI sAdhvIjIno parivAra hoya che. aMzo zAstronA 13 (4)
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) mahAvidehanI vIsa vijayamAM A ekeka tIrthakaranI sAthe bIjA vyAsI sahacArI maLI coryAzI tIrthakaro che. emAMnA eka kevaLajJAnI che. bAkInA vyAsI paikI koi rAjA, koi yuvAna, koi bALaka e rIte che. pratyekanuM AyuSya coryAzI lAkha pUrvanuM che. A coryAzI tIrthakaromAMthI eka mokSe jatAM sAzImA tIrthakarane kevaLajJAna thaze ane e coryAzImAM gaNAze. vaLI e samaye eka tIrthakarano janma thaze. evI rIte coryAzInI saMkhyA mojUda raheze. A rIte coryAzInI paraMparA sahacArI che. ahIM koi ema kahe ke eka ja kSetramAM ekathI vadhAre tIrthakara, cakravartI, vAsudeva ke baLadevanahoya to pachI coryAzI tIrthakaro kevI rIte hoya? Ano uttara ema apAya che ke A vIza vijayanA zAzvata bhAva ja A jAtanA che. pachI kevalIgamya. ("zrI sImaMdhara zobhA taraMga'mAMthI pA. 69-70 tathA 'aDhIdviIpanA nakazAnI hakIkata' pA. 17mAMthI.) A sahacArI tIrthakaronI mAnyatA "kaDavA' matanI che - ema koi sthaLe vAMcyAnuM hure che. vi.saMvata 1562mAM 'kaDavo' mata nIkaLyo che. (6) emanuM AyuSya coryAzI lAkha pUrvanuM che. (7) emanuM lagna 'rUkmiNI' sAthe thayuM hatuM. (8) emanI TacalI AMgaLImAM anaMta indro jeTaluM baLa che. (9) emanuM rUpa asAdhAraNa che. (10) emanA tIrthamAM mahAvratanI saMkhyA cAranI che. (11) emanAM sAdhu-sAdhvIo Rju ane prANa che. eTale teo svabhAve saraLa ane jANakAra che. (12) emanA zramaNavargane rAjapiMDa kahyuM che. (13) emanA zramaNonAM vastra vicitra che. (14) emanA zAsanamAM utkRSTa tapazcaryA ATha mAsanI che. (15) emano parivAra so koDa aNagAra ane dasa lAkha kevaLajJAnIno che - evo nirdeza che. (16) sImaMdharasvAmI je nagarImAM che te sivAyanI bIjI sAta nagarIomAM jinezvaro Aje paNa vicare che. * sImaMdharasvAmInAM pAMca kalyANaka : (1) cyavana : aSADha vada-1. (2) janma : caitra vada-10. (3) dIkSA : phAgaNa suda-3. (4) kevaLajJAna : caitra suda-13. (5) mokSa : zrAvaNa suda-3. 24. vIza viharamAnajinanAM nAma : (1) sImaMdhara (2) yugamaMdhara (3) bAhu (4) subAhu (5) sujAta (6) svayaMprabha (7) RSabhAnana (8) anaMtavIrya (9) suraprabha (10) vizALa (11) vajadhara (12) caMdrAnana (13) caMdrabAhu (14) bhujaMga (15) izvara (16) nemiprabha (17) vIrasena (18) mahAbhadra (19) devayazA (20) ajitavIrya. 26. pAMca kalyANako : (1) vana (2) janma (3) dIkSA (4) kevaLajJAna (5) mokSa. 25. zrI sImaMdharasvAmI aMgenI soLa hakIkato : (1) sImaMdharasvAmIno janma 'uttarASADhA nakSatramAM thayo hato. (2) emanI janmarAzi dhanu' che. (3) emano deha zubha lakSaNothI lakSita che. (4) sImaMdharasvAmInA dehanI UMcAi pAMcaso dhanuSyanI che. (5) emanuM vRSabha(RSabha)nuM laMchana che. aMzo zAstronA 40 14 ) 27. vArSika dAnanI saMkhyA : traNaso aThyAsI kroDa eMzI lAkhanuM hoya che. dararoja eka kroDa ATha lAkha sonaiyA apAya che. samaya - savArathI madhyAhna sudhI Ape che. va aMzo zAstronA 15
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28. bhagavAnanA varSIdAnanuM varNana : tIrthakaranA pitA cAra dvAravALI dAnazALA karAve che. prathama dvAramAM AvanArane jamADe che. bIjA dvAramAM AvanArane vastra Ape che. trIjA dvAramAM AvanArane AbhUSaNa Ape che ane cothA dvAramAM AvanArane rokaDa nANuM Ape che. bhagavAna eka varSa sudhI dararoja eka kroDa ane ATha lAkha sonaiyAnuM varSIdAna Ape che. tenuM vajana nava hajAra maNa thAya che. te vakhatanAM baso pacIsa gADAM bharAya che. eMzI ratino eka sonaiyo thAya che. eka varSanA dinAranuM tola batrIsa lAkha ne cALIsa hajAra maNa thAya che. tenA traNa abaja, adyAzI kroDa ane eMzI lAkha sonaiyA thAya che. tenAM ekyAzI hajAra gADAM bharAya. (vairAgyamaMjarI pA. 81mAMthI). 80 ratino=1 sonaiyo, 96 ratino=1 tolo, 6 sonaiyA=5 tolA, 48 sonaiyA=1 ratala, 1,920 sonaiyA=1 maNa, 10,80,000 sonaiyA=5, 625 maNa, 1 gADAmAM 25 maNa eTale 48,000 sonaiyA. (A mujabanI gaNatarI paM. caraNavi.nI muktimArgasopAna bhA. 2 pA. 259mAM jaNAvI che.) 100 rati=1 rUpiyo, 24 rUpiyA=1 zera, 30 sonaiyA=1 zera, 120 sonaiyA=1 maNa , 10,80,000 sonaiyA=9000 maNa, 1 gADAmAM 40 maNa eTale 48,000 sonaiyA. (dIpavi.kRta yugapradhAna gaNadhara devavaMdanamAM trIjA joDAnA ce.vaM.mAM) varasIdAnanA cha atizayonA varNana mATe upadeza prAsAda vyAkhyAna 200mAM jevuM. lenAranuM jevuM bhAgya hoya che tevuM ja tenA mukhathI vAkya uccarAve che. (mAMgaNI karAve che.) camarendra ane balIndra prabhunI mUThImAM rahelA sonaiyAmAM dAna lenArA puruSonI icchAnusAranyUnAdhikatA kare che. jo yAcakanI icchAthI adhika hoya to nyUna kare che ane icchAthI nyUne hoya to adhika kare che. bIjA bhuvanapatio bharatakhaMDamAM utpanna thayelA manuSyone dAna levA mATe kheMcI lAve che. (5) vANavyaMtara devatAo dAna laine janArA mANasone pAchA nirviSNa svasthAne pahoMcADe che. jyotiSka devatAo vidyAdharone vArSika dAnano samaya jaNAve che. cosaTha indrone prabhune hAthe dAna levAno evo mahimA che ke te dAnanA prabhAvathI temane be varSa sudhI kalaha utpanna thato nathI. cakravartI jevA rAjAonA bhaMDAra, dAnamAM AvelA sonaiyAnA prabhAvathI bAra varSa sudhI akSaya rahe che. rogIone dAna levAthI bAra varSa paryata navIna roga utpanna thato nathI. te kALe sarva ThekANe evI udghoSaNA thAya che ke - "sarva icchita vara mAMgI lo.' 29. tIrthakaranA varasIdAnanA cha atizayo : (u.prA.vyA.200). dAna detI vakhate prabhunA hAthamAM saudharmaindradravya Ape che ke jethI dAna ApavAmAM prabhune zrama na thAya. jo ke jinendra bhagavAna to anaMta baLavALA hoya che tathApi bhaktinI buddhithI indra e pramANe kare che. izAnendra hAthamAM suvarNanI yaSTikA laine pAse UbhA rahe che te cosaTha indro sivAya bIjA devone dAna letAM nivAre che ane dAna 1 aMzo zAstronA * 16 ) 30. bhagavAnanA baLanuM varNana : >> bAra yoddhA barAbara eka baLada. # daza baLada barAbara eka ghoDo. 4 bAra ghoDA barAbara eka jaMgalI pADo. je paMdara pADA barAbara eka madonmatta hAthI. je pAMcaso hAthI barAbara eka kezarI siMha, je be hAra kezarI siMha barAbara eka aApada prANI. >> daza lAkha aSTApada prANI barAbara eka baLadeva. 4 be baLadeva barAbara eka vAsudeva. je be vAsudeva barAbara eka cakravartI, 4 1 lAkha cakravartI barAbara eka nAgendra. va aMzo zAstronA 1 17
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ koDa nAgendra barAbara eka indra. anaMtA indra barAbara jinezvara paramAtmAnI TacalI AMgaLI. 31. jina cAra prakAranA : (1) zrutajina : dazapUrvadharathI caudapUrvadhara sudhInA munio. (2) avadhijina : avadhijJAnavALA munio. (3) mana:paryavajina : vipulamati tathA Rjumati mana:paryavajJAnadhAraka vizuddha cAritradhara nigraMtho. (4) kevalIjina : sAmAnya kevalIo. (sAgarasamAdhAnamAMthI prazna-312) sAdhuo pachI sAmAnya munivaro bese che. temanI pAchaLa vaimAnika devIo ane temanI pAchaLa sAdhvIo UbhI rahe che. (2) naiRtyakhUNe : bhuvanapati deva, vyaMtaradeva ane jayotiSI deva. (3) vAyavyakhUNe bhuvanapati devIo, vyaMtara devIo ane jyotiSI devIo. (4) izAnakhUNe : nara, nArI ane vaimAnika devo. (prakaraNaratnasaMcaya bhAga-1 mAM naiRtya khUNe devIo ane vAyavya khUNe devonI parSadA jaNAvI che. cAre nikAyanI devIo ane sAdhvIo UbhI rahe che. AvazyakacUrNamAM sAdhuo utkRSTa Asane bese che. vaimAnika devIo ane sAdhvIo e be parSadA UbhI rahe che ane bAkInI nava parSadA bese che.) 32. samakita pAmyA pachI bhagavAnanA bhavonI saMkhyA : RSabhadeva-tera, caMdraprabha-ATha, zAMtinAtha-bAra, munisuvrata-nava, nemanAtha-nava, pArzvanAtha-dasa, mahAvIra svAmI-satyAvIza. bAkInA sattara tIrthakaronA-traNa. 33. prabhu mahAvIrasvAmInA naMdanaRSinA bhavamAM mAsakSamaNa : agiyAra lAkha, eMzI hajAra, chaso pistAlIsa (11,80, 645) mAsakSamaNa naMdanaRSinA bhavamAM prabhu mahAvIrasvAmIe saMyamajIvananA lAkha varasamAM vIzasthAnakatapanI ArAdhanAmAM karelAM. 36. prabhunA samavasaraNamAM traNaso tresaTha bhedovALA pAkhaMDIo AvatA hatA te : (1) kriyAvAdInA 180 bheda. (2) akriyAvAdInA 84 bheda. (3) ajJAnavAdInA 67 bheda. (4) vinayavAdInA 32 bheda. (1) AtmA vagere nava padArtho nitya che, anitya che tathA svarUpe che, pararUpe che tema ja Atma(puruSArtha)kRta, kALakRta, karmakRta, niyatikRta, svabhAvakRta : ema 9 x 2 x 2 x 5 = 180 bhedo. Astika darzananAM judAM judAM maMtavyo. jIvAdi sAta padAthoM svarUpe ane pararUpe che. tathA kALa, niyati, izvara, AtmA, svabhAva ane yadecchAnI apekSAe asatu che. ema 7 x 2 x 6 = 84 bheda nAstikavAdIonA che. (3) jIvAdi nava padArthone sattva vagere sAta prakAre (saptabhaMgI) 94 7 = 63 tema ja utpattine sattva, asattva, sattAsattva ane avAcya e cAra prakAre (63+4=67) che ke nathI e koNa jANe che? agara ene jANavAthI zuM ? e sarva judA judA mato ajJAnavAdIonA che. (4) devatA, rAjA, yati, jJAnI, vRddha, du:khI, mAtA tathA pitA : e AThano mana, vacana, kAyAthI ane dAnathI vinaya karavo. 8 x 4 = 32 bheda. e vinayavAdIonA mato che. (dharmasaMgraha bhA.1 pA.285 parathI) 34. pAMca prakAranA deva : | (vIza sthA. 1lI pUjAmAM) (1) dravyadeva - devatA thanAra jIva. (2) bhAvadeva - cAra nikAyanA devatA. (3) naradeva - cakravartI (4) laukika deva - hariharAdika, uparAMta pAMcamA (5) mahAdeva - devAdhideva. 35. bAra parSadAnAM nAmo : (1) agnikhUNe : prathama gaNadharo, pachI kevaLajJAnIo pachI manaHparyavajJAnI pachI avadhijJAnI pachI caudapUrvI pachI atizayavALA 4 aMzo zAstronA 0 18 ) 4 aMzo zAstronA 1 19 che.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrtha tathA saMgha saMbaMdhI 37. tIrtha be prakAranAM : (1) jaMgamatIrtha : sAdhu, sAdhvI (2) sthAvaratIrtha : daherAsara. 38. zatruMjayanuM cha ArAmAM pramANa : pahele Are 80 yojana, bIje Are 70 yojana, trIje Are 60 yojana, cothe Are pa0yojana ,pAMcame Are 12 yojana, cha Are 7 hAthano. vibhUSA karavI. (19) chatra tathA chatrI Adi rAkhavAM, (20) khaga, hathiyAra, lAkaDI Adi rAkhavAM. (21) muguTa rAkhavo. (22) cAmara rAkhavA. (23) ugharANI karavI. (24) vilAsa karavo. (25) parapuruSa tathA parastrI sAthe saMgama karavo. (26) mukhakoza na karavo. (27) azuddha zarIra rAkhavuM. (28) azuddha vastra paheravAM. (29) avidhipUrvaka darzanapUjAdi karavAM. (30) cittanI ekAgratA dhAraNa na karavI. (31) sacitta vastu bahAra mUkyA vagara AvavuM. (32) sAMdhyA vinAnuM uttarAsaMga na karavuM. (33) be hAtha na joDavA. (34) halakA prakAranAM pUjAnAM upakaraNo vAparavAM. (35) halakA prakAranAM pUjA mATe joitAM dravyo vAparavAM. (36) pUjAno anAdara karavo. (37) jinezvara pratye zatrubhAve vartanArAne vAravo nahIM. (38) devadravya khAvuM. (39) devadravya khAnAranI upekSA karavI. (40) chatI zaktie pUjAvaMdanAdimAM maMda Adara karavo. (41) devadravya khAnAranI nokarI karavI. (42) devadravya khAnArane zeTha tarIke svIkAravo, tenI AjJA Adi mAnya rAkhavI. 39. sAta kSetranAM nAma : (1) jinabiMba (2) jinamaMdira (3) jinAgama (jJAna) (4) sAdhu (5) sAdhvI (6) zrAvaka (7) zrAvikA. 40. devadravya aMge zrAddhajitakalpano pATha: devadravyanI vyavasthA karanArane eka rUpiyAnuM paracuraNa jo ituM hoya ane te potAnI pAsenA devadravyanI silakamAM hoya topaNa trIjA mANasane pAse rAkhyA sivAya teNe kADhavuM nahIM. (jaina zAsana varSa-1, aMka-11, pA.142) 41. derAsaranI daza moTI AzAtanA : (1) taMboLa khAvuM (2) pANI pIvuM (3) bhojana karavuM (4) viSayasevana karavuM (5) zayana karavuM (6) thuMkavuM (7) mAnuM karavuM (8) vaDInIti javuM (9) jugAra ramavo (10) pagarakhAM paheravAM. 43. utkRSTathI 84 AzAtanA : (1) lekha, baLakhA Adi nAMkhavA. (2) jugAra, pattAM Adi ramavAM. (3) kalaha karavo. (4) dhanurveda Adi kaLA zIkhavI. (5) pANInA kogaLA karavA. (6) pAnasopArI khAvAM. (7) pAna AdinA kUcA nAMkhavA. (8) gALo devI, (9) jhADo ke pezAba karavA. (10) snAna karavuM. (11) vALa oLavA. (12) nakha kADhavA. (13) lohI, mAMsa, parU Adi nAMkhavAM. (14) zekelAM dhAnyAdi khAvAM. (15) cAmaDI tathA cAmaDAM nAMkhavAM. (16) auSadha vagere khAvuM. (17) UlaTI karavI. (18) dAMtaNa karavuM. (19) pagacaMpI Adi karavI, (20) gAya, bheMsa, bakarI Adi pazuone bAMdhavA. (21-27) dAMta, kAna, nAka, nakha, gAla, mAthuM vagerenA mela nAMkhavA. (28) nidrA karavI. (29) maMtra, bhUta ane rAjA vagereno vicAra karavo. (30) vRddha puruSonA samudAyamAM AvI vAdavivAda karavo. (31) nAmAM, lekhAM lakhavAM. (32) dhana vagerenI vaheMcaNI karavI. (33) potAno jJAnabhaMDAra tyAM sthApavo. (34) paga upara paga caDhAvavA. (35) chANAM sthApavAM. (36) kapaDAM sUkAvavAM. (37) zAka vagere ugADavAM. (38) pApaDa va aMzo zAstronA 1 21 0 42. madhyamathI 42 AzAtanA : (1-10) upara jaNAvyA pramANe. (11) nATakaprekSaNakAdi jovAM. (12) paga upara paga caDhAvavA. (13) paga lAMbA karavA. (14) paraspara kajiyo karavo. (15) mazkarI karavI, (16) iSya-adekhAi karavI. (17) siMhAsana, koca, khurazI Adino upayoga karavo. (18) zarIra, keza AdinI va6 aMzo zAstronA 0 20 che.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaNavA. (39) vaDI ane zIrAvaDI karavI. (40) rAjA vagerenA bhayathI daherAsaramAM saMtAi rahevuM. (41) zokathI raDavuM. (42) vikathA karavI. (43) talavAra, bANa Adi hathiyAra ghaDavAM ke sajavAM. (44) gAya, bheMsa rAkhavI, tenuM dUdha kADhavuM. (45) tApaNI karavI. (46) annAdi rAMdhavAM. (47) nALuM pArakhavuM. (48) avidhithI athavA nisIhi kahyA vagara daherAsaramAM javuM. (49-52) chatra, cAmara, pagarakhAM, hathiyAra : A cArene sAthe lai daherAsaramAM javuM. (53) manane ekAgra na rAkhavuM. (54) zarIre tela Adi coLavuM, copaDavuM. (55) potAnAM citta puSpa, phaLAdi sAthe rAkhavAM. (56) hAra, vIMTI Adi alaMkAra tathA pAghaDI, sArAM kapaDAM vagere bahAra mUkI zobhA vinAnA thaine daherAsaramAM dAkhala thavuM. (57) bhagavaMtane jotAM ja hAtha na joDavA. (58) uttarAsaMga na rAkhavuM. (59) mukuTa dhAraNa karavo. (60) bukAnI Adi mukha upara bAMdhela hoya to te na choDavuM. (61) phUlanA hAratorA Adi zarIrathI dUra na karavA. (62) zarata karavI. (63) geDI-daDe 2mavuM. (64) paroNA Adine juhAra karavo. (65) bhAMDa, bhavaiyAnI ramata karavI. (66) huMkAro karIne koine bolAvavo. (67) levA-devAnI ugharANI karavI. lAMghavA besavuM. (68) raNasaMgrAma khelavo. (69) mAthAnA vALa judA karavA athavA mAthuM khaNavuM. (70) palAMThI vALIne besavuM. (71) pAvaDIe caDhavuM. (72) paga pahoLA karIne besavuM. (73) pipUDI ke sITI vagADavI. (74) pagano mela kADhavo. (75) kapaDAM jhATakavAM. (76) mAMkaDa, jU Adi vINIne nAMkhavA. (77) maithunakrIDA karavI. (78) bhojana karavuM. (79) levuM-devuM vagere vepAra karavo. (80) vaiduM karavuM. (81) pathArI tathA khATalo khaMkheravo. (82) guhya indriya ughADavI ke samAravI. (83) mukkAbAjI ke kUkaDA vagerenuM yuddha karAvavuM. (84) comAsAmAM pANI saMgharavuM, tethI snAna karavuM, pIvAne mATe pANInAM mATalAM vagere rAkhavAM. * 44. zrI supArzvanAtha tathA zrI pArzvanAtha bhagavAnane phaNA : zrI supArzvanAtha : eka, pAMca, nava phaNA. zrI pArzvanAtha : traNa, sAta, agiyAra phaNA. aMzo zAstronA 220 svapramAM phaNAnI zayyA dekhavAthI ane phaNIndra bhakti karyAthI phaNA karAya che. bIje karAtI nathI. (senaprazna pA. 172) * ga 45. jinezvaradevanI keTalA hAtha dUra rahI stuti karavI ? : jaghanya H jinezvaradevathI 9 hAtha dUra. utkRSTa : 60 hAtha dUra, madhyama : 9 hAthathI 60 hAthanI vacalA bhAgathI dUra ane jo daherAsara nAnuM hoya to jinezvaradevathI aDadho hAtha dUra rahIne stuti karavI. (keTalAka AcAryonA mate 1, 2, 3, 9, 10, 15, 18, 30, 40, 50 ane 60 hAtha H ema aneka prakAre avagraha che.) + 46. pAMca abhigama : abhigama eTale maMdira ke upAzrayamAM jatAM sAcavavAnI maryAdA. (1) sacittutyAga : khAna, pAnanI vastu tathA taMbola, sopArI Adi, gaLAmAM phUlano hAra hoya to teno tyAga karIne javuM. (sAthe lai javA nahIM.) (2) acittano atyAga : nANuM, vastra, AbhUSaNa Adine na tajavAM. (paherIne javuM) (3) (4) mananI ekAgratA rAkhavI : citta sthira rAkhavuM. uttarAsaMga : jamIna pUMjavA athavA mukhakoza bAMdhavA mATe rakhAtuM vastra eTale khesa rAkhIne javuM. (5) aMjalI joDIne namaskAra H prabhune dUrathI jotAMnI sAthe ja aMjalI joDI praNAma karavo ane 'namo jiNANaM' kahevuM. uparanA pAMca abhigama sAcavavA upayoga rAkhavo. 47. (1) caityavaMdanamAM rAkhavAnI traNa mudrA : yogamudrA : kamaLanA koza-DoDAnI jema paraspara AMgaLIonA saMklezavALI baMne hAthanI aMjalI karavI ane hAthanI koNI peTa upara rAkhavI te yogamudrA. A mudrAthI caityavaMdana, jaMkiMci, namunthuNaM, stavana (uvasaggahara) bolavuM. aMzo zAstronA 23 90
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53. saMghanI vyAkhyA : vItarAga bhagavAnanI AjJAyukta eka sAdhu, eka sAdhvI, eka zrAvaka, eka zrAvikA saMgha kahevAya che. bAkI AjJArahita game teTalA hoya to tene hADakAMno samudAya kahevAya che. (2) jinamudrA : tIrthaMkara bhagavAna je rIte kAussagnadhyAnamAM UbhA rahetA te rIte be paga vacce AgaLanA bhAgamAM cAra AMgaLanuM AMtaruM rAkhI ane pAchaLa pAnInA bhAge cAra AMgaLathI ochuM AMtaruM rAkhI jamaNA hAthamAM muhapattI ane DAbA hAthamAM odho agara caravaLo rAkhI baMne hAtha laTakatA rAkhavA te jinamudrA. A mudrAthI kAussagna karavAno hoya che. (3) muktAzuktimudrA : motInI chIpa jevI baMne hAthanI polI aMjalI karI lalATabhAge rAkhavI te muktAzuktimudrA. A mudrAthI jAvaMti ceiAiM, jAvaMta kevi sAhu ane jaya vIyarAyasUtranI be gAthA. A traNa sUtro bolavAM. 54. pAMcamA ArAnA cheDe rahenArA caturvidha saMghanAM nAma : (1) zrIduSNasahasUri ma. (2) phalyuzrI sAdhvI (3) nAgila zrAvaka (4) satyazrI zrAvikA. 55. saMghamAM pALavAnI cha "rI" : (1) roja ekAsaNuM karavuM (ekAhArI) (2) samyakatvadhArI (3) bhUzayanakArI (saMthAre sUvuM te) (4) sacittaparihArI (5) padacArI (page cAlavuM) (6) brahmacArI, 48. daza trika : (1) nisAhitrika (2) pradakSiNAtrika (3) praNAmatrika (4) dizAvarjitatrika (5) padabhUmipramArjana (6) varNAditrika (7) mudrAsika (8) praNidhAnatrika (9) pUjAtrika (10) avasthAtrika - A daza triko jinamaMdiramAM sAcavavI. sAdhu tathA cAritra saMbaMdhI 49, tattvatrayI : (1) sudeva (2) guru (3) sudharma. 56. sthApanAcAryanAM lakSaNa : eka Avarta-baLa arpe, be kleza Ape, traNa mAna Ape, cAra zatruno nAza kare, pAMca bhaya hare, cha mahAroga Ape, sAta rogano nAza kare. 50. ratnatrayI : (1) samyagujJAna (2) samyagadarzana (3) samyagucAritra. 57. dazapUrvadhara (kalpasUtra 8muM vyAkhyAna) : (1) Arya mahAgiri (2) Arya suhasti (3) zrI guNasuMdarasUri (4) zrI zyAmAcArya (5) zrI skaMdilAcArya (6) zrI revatImitrasUri (7) zrI dharma (8) zrI bhadragupta (9) zrIgupta (10) zrI vajasvAmI. 51. traNa supAtro : (1) uttamapAtra - sAdhu (2) madhyamapAtra- zrAvaka (3) jaghanyapAtra - avirata samyagudRSTi. 58. cha zrutakevaLI (caudapUrvI) : zrIjaMbusvAmI chellA kevaLI thayA te pachI (1) zrI prabhavasvAmI (2) zrI zayyabhavasvAmI (3) zrI yazobhadra (4) zrI saMbhUtivijaya (5) zrI bhadrabAhusvAmI (6) zrI sthUlabhadra. 52. pAtranA cAra prakAra : (1) jinezvara prabhu (ratna). (2) sAdhu munirAja (suvarNa). (3) dezavirati zrAvaka (rajata). (4) avirati samyagRSTi (trAMbuM). 9 aMzo zAstronA 0 24 ) va aMzo zAstronA 1 25 >
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa9. zrI jaMbusvAmI pachI sAdhuviccheda : (1) nigraMtha (2) snAtaka (3) pulAka - e traNano jaMbusvAmIthI viccheda thayo che. bakuza ane kuzIla sAdhuo zAsananA aMta sudhI raheze. (dharma saMbhA.2, pA.435) 63. mana:paryavajJAnI ane caudapUrvI nigodamAM jAya ? : mana:paryavajJAnI pramAdavasathI sUkSma nigodamAM jAya che. caudapUrvI paNa pramAdathI anaMtakALa nigodamAM rahe che. (zrI vimaLanAthacaritra pA. 131) 64. "sAdhvI" zrAvaka sAme vyAkhyAna karI zake ? niSedha che. (vividha praznottaramAM lakhyuM che). 60. zrI jaMbusvAmI pachI daza vastuno viccheda : (1) mana:paryavajJAna (2) paramAvadhijJAna - je utpanna thayA pachI aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna thAya te. (3) pulAkalabdhi - jenAthI cakravartInA sainyano paNa cUro karI zake. (4) AhArakazarIralabdhi (5) kSapakazreNi (6) upazamazreNi (7) jinakalpa (8) saMyamatrika: 1. parihAravizuddhi 2. sUkSmasaMparAya 3. yathAkhyAtacAritra. (9) kevaLajJAna (10) siddhigamana. zrI mahAvIrasvAmI pachI cosaTha varSe zrI jaMbusvAmI mokSe gayA. zrI mahAvIrasvAmI pachI ekaso sittera varSe bhadrabAhusvAmInA nirvANa pachI chellAM cAra pUrva arthathI rahita rahyAM. 65. caudapUrvI paNa anaMtabhava bhramaNa kare : suakevalI AhAraga, ujumai uvasaMtagAvi upamAyA / fhRti bhavananaM, tawtameva 3thA II II (guNasthAnaka kramAroha) zrutakevaLI, caudapUrvI, AhAraka zarIranI labdhivALA, Rjumati, mana:paryavajJAnI tathA upazAMtamoha eTale 11mA guNasthAnakavALA paNa pramAdanA yogathI te ja bhavanI pachI anaMtara cAre gativALA thaine anaMta bhavabhramaNa kare che. (prakaraNaratnasaMcaya bhA.1 samyaktvastavaprakaraNamAM pA.18 mAMthI) 61. zrI sthUlabhadrajInA svargagamana pachI viccheda : (1) chellA cAra pUrva (2) vajaRSabhanArA nAmanuM prathama saMghayaNa (3) samacaturagnasaMsthAna (4) mahAprANa dhyAna, mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI baso paMdara varSe zrI sthUlabhadrajI svarge gayA (kathAmAMthI). 66. sAtamAM guNaThANe AvazyakAdi kriyA niyata nathI : na hayapramattasAdhUnAM kriyApyAvazyakAdikA / niyatA dhyAnazaddhivAdyarcaratha: mRtam II 6/7 (adhyAtmasAra) artha : sAtamA guNaThANAvALA apramatta sAdhuone AvazyakAdika kriyA paNa niyamita (avazya karavAnI) nathI. kAraNa ke teo dhyAnathI (AtmasvarUpamAM ja saMtuSTa) ja zuddha che. teo dharmadhyAna athavA zukladhyAne karIne zuddha niraticAra cAritravALA che. aticArano abhAva hovAthI ja apramatta kahevAya che. teo kartavyane viSe kartavyanI buddhithI yukta eTale sarvadA sAvadhAna hoya che. 62. zrI vajasvAmI pachI viccheda : (1) saMghayaNacatuSka (2) dazamuM pUrva viccheda gayAM. mahAvIrasvAmInA nirvANathI pAMcaso coryAzI varSe zrI vajasvAmI thayA. te pachI cothuM ane pAMcamuM pUrva viccheda gayuM. tenA pahelAM bIjuM ane trIjuM pUrva viccheda gayAno kALa maLyo nathI - ema zrI prakaraNaratnasaMgrahanA kALasaptatikA prakaraNamAM lakheluM che. 67. sAtamAM guNaThANe mokSanI paNa abhilASA hotI nathI : etaccApramattasaMyatAdAk kartavyam / apramattAdInAM mokSe'pyanabhilASAt // (yogaprakAza svo.vR.pra.3 jayavI. arthamAM) 4 aMzo zAstronA 27 4 aMzo zAstronA 26
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha : A abhilASA ('jayavIyarAya'mAM karavAmAM AvelI mAMgaNIo) 'apramatta saMyata' (7muM guNaThANuM) thayA pahelAM rAkhavAnI che. kAraNa ke apramatta saMyatane to mokSanI paNa abhilASA rahetI nathI. te jIvane saMsAra ke mokSa ekeyanI abhilASA rahetI nathI. teo zubhAzubha (iSTa ke aniSTa) sarva bhAvomAM samAnabhAvavALA che. 68. aguru-laghu guNaparyAya-chaThANavaDiyAmAM SasthAna-SadguNa hAni-vRddhi : (dravyalokaprakAza pA.92) je guNa vaDe dravyamAM cha prakAranI hAni ane cha prakAranI vRddhinI vartanA hoya te agurulaghuguNa kahevAya ane te vaDe pravartatI cha prakAranI vRddhi vA hAni te agurulaghuparyAya kahevAya. te vRddhi-hAninA nAma A pramANe : (1) anaMtabhAga vRddhi (2) asaMkhyabhAga vRddhi (3) saMkhyabhAga vRddhi (4) saMkhyaguNa vRddhi (5) asaMkhyaguNa vRddhi (6) anaMtaguNa vRddhi. (1) anaMtabhAga hAni (2) asaMkhyabhAga hAni (3) saMkhyabhAga hAni (4) saMkhyaguNa hAni (5) asaMkhyaguNa hAni (6) anaMtaguNa hAni. A cha vRddhimAM sarve javAba rAzio anukrame moTA moTA pramANamAM ja prApta thai zake che. dhAro ke 10 e saMkhyAta che. 100 e asaMkhyAta che. 1000 e anaMta che ane nirNIta rAzi 1,00,000 (eka lAkha) che. (1) anaMtabhAga vRddhi : nirNIta rAzinA anaMtabhAga karIe. temAMno eka ja bhAga adhika hoya te anaMtabhAga vRddhi kahevAya. jema ke nirNIta rAzi 1,00,000no anaMtamo bhAga (eTale 1000)=100 Ave te adhika karatAM 1,00,100 e anaMtabhAga vRddhi kahevAya. (2) asaMkhyabhAga vRddhi H nirNIta rAzinA asaMkhyabhAga karIe. temAMno eka bhAga adhika hoya te asaMkhyabhAga vRddhi kahevAya. jema ke nirNIta rAzi 1,00,000no asaMkhyabhAga (eTale 100)=1000 Ave. te adhika karatAM 1,01,000 e asaMkhyabhAga vRddhi kahevAya. aMzo zAstronA 280 (3) saMkhyabhAga vRddhi H nirNIta rAzinA saMkhyAtabhAga karIne temAMno eka bhAga vadhe te saMkhyabhAga vRddhi kahevAya. jema ke nirNIta rAzi 1,00,000 no saMkhyAtamo bhAga (eTale/10)=10,000 Ave. te adhika karatAM 1,10,000 e saMkhyabhAga vRddhi kahevAya. (4) saMkhyaguNa vRddhi : nirNIta rAzine saMkhyAta rAzi vaDe guNIe ane je javAba Ave te saMkhyaguNa vRddhivALo kahevAya. jema ke nirNIta rAzine 1,00,000 ne saMkhyAta eTale 10 vaDe guNatAM 10 lAkha Ave te saMkhyaguNa vRddhi kahevAya (5) asaMkhyaguNa vRddhi : nirNIta rAzine asaMkhyAtmaka rAzi vaDe guNatAM je javAba Ave te asaMkhyaguNa vRddhi kahevAya. jemake nirNIta rAzi 1,00,000 ne asaMkhya eTale 100 vaDe guNatAM 1 kroDa Ave te asaMkhyaguNa vRddhi kahevAya. (6) anaMtaguNa vRddhi : nirNIta rAzine anaMtarAzi vaDe guNatAM je javAba Ave e anaMtaguNa vRddhi kahevAya. jema ke nirNIta rAzi 1 lAkhane anaMtaguNa eTale 1000 vaDe guNatAM 10 kroDa Ave te anaMtaguNa vRddhi kahevAya. have yathAyogya cha hAni-- > anaMtabhAga hAni : niyata rAzi eka lAkhane anaMtamA bhAga (1000) vaDe bhAgatA 100 Ave. te 1 lAkhamAMthI bAda karatAM 99,900 Ave. te anaMtabhAga hAni kahevAya. (2) asaMkhyabhAga hAni H niyata rAzi 1 lAkhane asaMkhya eTale 100 vaDe bhAgatAM 1000 Ave. te eka lAkhamAMthI bAda karatAM 99,000 Ave. te asaMkhyabhAga hAni kahevAya. (3) saMkhyabhAga hAni H niyata rAzi 1 lAkhane saMkhyAta eTale 10 vaDe bhAgatAM 10,000 Ave. te 1 lAkhamAMthI bAda karatAM 90,000 Ave. te saMkhyabhAga hAni kahevAya. (4) saMkhyaguNa hAni H have saMkhyaguNa hAni eTale saMkhyAtathI guNIne Avelo javAba mULarAzimAMthI ghaTADavo evo artha nathI, paraMtu guNa aMzo zAstronA 290 (1)
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale bhAga. evo ahIM pAribhASika artha che mATe niyatarAzinA saMkhyAta bhAga pADI temAMno eka bhAga rAkhavo. te saMkhyaguNa hAni kahevAya. (bIjA sarva bhAga ghaTADavA te) jema ke niyata rAzi eka lAkhanA saMkhyAta bhAga pADatAM saMkhyAta eTale 10thI bhAgatAM daza hajAra - daza hajAra jevaDo ekeka bhAga paDe tevA 10 bhAga paDe. temAMthI 9 bhAga bAda karI eka ja bhAga rAkhatAM 10 hajara rahe te saMkhyAtaguNa hAni kahevAya. (5) asaMkhyaguNa hAni niyata rAzi eka lAkhanA asaMkhyabhAga pADI 1 bhAga rAkhI bIjA sarva bhAga ghaTADavA te asaMkhya guNa hAni kahevAya. jema ke niyata rAzi eka lAkhanA asaMkhyAta bhAga pADavA mATe asaMkhyAta eTale 1OOthI bhAgye ekaekahajAra jevaDo ekeka bhAga Ave evA 1OObhAga AvyA. temAMthI 99 bhAga kADhatAM 100 jevaDo eka bhAga rahevA daie to te 1OOO e asaMkhyaguNa hAni kahevAya. anaMtaguNa hAni : niyata rAzi eka lAkhanA anaMta bhAga pADI eka bhAga rAkhI bIjI sarva bhAga ghaTADavA te anaMtagaNa hAni kahevAya. jema ke niyata rAzi eka lAkhanA anaMta bhAga pADavA mATe anaMta eTale 1000 vaDe bhAgatAM 100-100 jevaDA 1OOObhAga paDe. temAMthI 999 bhAga kADhatAM bAkIno eka bhAga 100 jevaDo rAkhIe to te 100 anaMtaguNa hAni kahevAya. (1) anaMtaguNa hAni - 1OO : anaMtabhAga vRddhi - eka lAkha ekaso. (2) asaMkhyaguNa hAni- 1000: asaMkhyabhAga vRddhi -1 lAkha 1 hajAra. (3) saMkhyaguNa hAni - 10,000: saMkhyabhAga vRddhi - 1 lAkha 10 hajAra. saMkhyabhAga hAni - 90,000 : saMkhyaguNa vRddhi - 10 lAkha. (5) asaMkhyabhAga hAni - 99,000 : asaMkhya guNa vRddhi - 1 koDa. (6) anaMtabhAga hAni - 99,900 : anaMtaguNa vRddhi - 10 kroDa. e pramANe anukrame aMka vRddhinI apekSAe A sthApanA lakhI che. anyathA hAnivRddhino anukrama to anaMtabhAgathI prAraMbhIne ja hoya che. 69. pAMca mahAvrata (rAtribhojanaviramaNa sahitanA bhAMgA 270) : (1) sarvathA prANAtipAtaviramaNa mahAvrata : bhAMgA-36 : prANAtipAta cAra prakAre. (1) sUkSma (2) bAdara (3) trasa (4) sthAvara = 4 prakAra, mana, vacana, kAyAthI tyAga 4 43 = 12. karaNa, karAvaNa, anumatirUpa tyAga 12 x 3 = 36 prakAra. sarvathA mRSAvAdaviramaNa mahAvrata : bhAMgA-36 : mRSAvAda cAra prakAre. (1) krodha (2) lobha (3) bhaya (4) hAsya = 4 prakAra. mana, vacana, kAyAthI tyAga 4 x 3 = 12. karaNa, karAvaNa, anumatirUpa tyAga 12 x 3 = 36 prakAra. sarvathA adattAdAnaviramaNa mahAvrata: bhAMgA-81 : adattAdAne nava prakAre. gAma, nagara ke araNyamAM ema 3 prakAre + alpa, bahu, aNu, pUla ema 4 prakAre + sacitta, acitta ema 2 prakAre = 9 prakAre. mana, vacana, kAyAthI tyAga 94 3 = 27. karaNa, karAvaNa, anumatirUpa tyAga 27 X 3 = 81 prakAra . (4) sarvathA maithunaviramaNa mahAvrata : bhAMgA-27: maithuna traNa prakAre. deva, manuSya, tiryaMca saMbaMdhI ema 3 prakAre. mana, vacana, kAyAnA yogathI guNatAM 3 X 3 = 9, karaNa, karAvaNa, anumatirUpa tyAga 9 x 3 = 27 prakAra. sarvathA parigrahaviramaNa mahAvrataH bhAMgA-54 : parigraha 6 prakAre. alpa, bahu, aNu, pUla, sacitta, acitta ema 6 prakAre, mana, vacana, kAyAno yogathI guNatAM 6 X 3 = 18. karaNa, karAvaNa, anumatirUpa tyAga 18 x 3 = 54 prakAra. (6) sarvathA rAtribhojanaviramaNa vrata : bhAMgA-36 : rAtribhojana cAra prakAre. azana, pAna, khAdima, svAdima ema 4 prakAre. mana, vacana, kAyAnA yogathI guNatAM 4 x 3 = 12. karaNa, karAvaNa, anumatirUpa tyAgathI guNatAM 12 x 3 = 36 prakAra, pahelA vratanA bhAMgA 36, bIjAnA 36 , trIjAnA 81, cothAnA 27, pAMcamAnA 54, chaThThInA 36 = 270. aMzo zAstronA ja 30 Se 4 aMzo zAstronA 0 31 0
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70. brahmacaryavratanI mahattA : koi mANasa koTI suvarNamudrAnuM dAna Ape agara suvarNanuM daherAsara baMdhAve tenA karatAM paNa brahmacaryavrata dhAraNa karanArane adhika puNya thAya che. 71. mahAvratonI pacIsa bhAvanAo : (1) ahiMsAvratanIH (1) iryAsamiti (2) manogupti (3) eSaNA samiti (4) AdAnanikSepaNasamiti ane (5) Alokita bhaktapAna. satyavratanI : (1) vicArIne bhASaNa (2) krodhatyAga (3) lobhatyAga (4) bhayatyAga ane (5) hAsyatyAga. asteyavratanI : (1) aniMdya vasatinuM yAcana. (2) vAraMvAra vasatinuM yAcana. (3) jarUra pUratA padArthanuM yAcana. (4) sAdharmika pAsethI grahaNa tathA yAcana. ane (5) gurubhagavaMtanI anujJA laine bhakta-pAna karavuM. brahmacaryavratanI : (1) strI, pazu, paMDaka(napuMsaka)vALA sthAne nahIM vasavuM. (2) rAgayukta strIkathA na karavI. (3) strIonAM aMgopAMga jovAM nahIM. (4) pUrve karelA viSayabhoga saMbhAravA nahIM. (5) kAmottejaka bhojanatyAga. (5) aparigrahavratanI : (1) sparza, rasa, gaMdha, varNa ane zabda - e pAMca indriyonA manojJa viSayo upara Asakti karavI nahIM ane aniSTa viSayo upara dveSa karavo nahIM. 73. saMyamanA sattara prakAra : (1 thI 5) pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAukAya ane vanaspatikAya saMyama : pRthvIkAya, apukAya, teukAya, vAukAya ane vanaspatikAyanI sukSma ke bAdara virAdhanA thai jAya tevI pravRtti na karavI. (6 thI 9) beindriya, te indriya, caurindriya ane paMcendriya saMyama : beindriya, te indriya, caurindriya ane paMcendriya jIvone paritApanA, kilAmaNA ke virAdhanA thAya tevI pravRtti na karavI. (10) ajIvakAyasaMyama : suMdara, dekhAvaDA, mohaka padArthono upayoga saMyamanA sAdhana tarIke paNa na karavo agara Thokara vAgavA AdinA prasaMge ajJAnavaza te paththara Adi para zvAnavRttine pradarzita karavArUpa dveSa na karavo. A rIte ajIvanA viSayamAM rAgadveSAdi na karavA. (11) prekSAsaMyama : pratyeka kArya karatAM pahelAM vicArapUrvaka cakSu paDilehaNAdino upayoga karavo. (12) upekSAsaMyama : samajAvavAnA vividha prayatno karavA chatAM saMyamanI sAdhanAmAM chatuM paNa vIrya nahIM phoravanAra tarapha agara sAvadya vyApAramAM pravartatA gRhastho tarapha upekSAbhAva keLavavo ane niravadya vyApAramAM tathA jJAnAdinI sAdhanAmAM aharniza udyata rahevA zubhAvaha preraNA karavI. (13) pramArjanAsaMyama : koi paNa vastune letAM mUkatAM agara besavA UThavA Adi kAyaceSTA karatAM ane aMdhArAmAM koi paNa pravRtti karatI veLAe rajoharaNa daMDAsaNa AdithI pUjavAno upayoga rAkhavo. (14) pariThApanAsaMyama : saMyamanI sAdhanAmAM anupayogI agara doSAvaha vastra, pAtra, aMzanAdinuM jIvanI virAdhanA na thavA pAme tema vidhipUrvaka paraThavavAno upayoga karavo. teno koi paNa hiMsAdinA sAdhana tarIke durupayoga na thavA pAme tenI takedArI rAkhavI. (15thI 17) mana, vacana, kAyAsaMyama mana, vacana, kAyAnI azubha pravRttione yathAzakya rokavA prayatnazIla thavuM. zubha pravRtti ane anuSThAnonA Asevana dvArA azubha yogonI pravRtti aTakAvavA upayukta thavuM. 72. bAvIsa pariSado : (1) sudhA (2) pipAsA (3) zIta (4) uSNa (5) DAMsa (6) acalaka (7) arati (8) strI (9) caryA (10) naidhikI (11) zayyA (12) Akroza (13) vadha (14) yAcanA (15) alAbha (16) roga (17) tRNasparza (18) mala (19) satkAra (20) prajJA (21) ajJAna (22) samyaktva. ddeg aMzo zAstronA ja 32 . va aMzo zAstronA 1 33
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74. sattara prakAranA saMyamano bIjo prakAra : (1 thI 5) hiMsA, asatya, corI, maithuna ane parigraha : e pAMceya AzravonI (navA baMdhananAM kAraNonI) virati karavI te pAMca prakAra. (6 thI 10) sparzanendriya vagere pAMca indriyono nigraha karavo arthAt tenA anukULa - pratikULa viSayo para rAga-dveSa nahIM karavo te pAMca prakAra. (11 thI 14) krodha, mAna, mAyA, lobha : e kaSAyono jaya eTale udayamAM AvelAne vaza nahIM thavuM ane udita na hoya tene utpanna nahIM karavA te cAra prakAra. (15 thI 17) mana, vacana, kAyAnI azubha pravRtti rUpI daMDonI virati eTale nirodha karavo te traNa prakAra. ema sattara prakAre saMyama karI zakAya che. tapasyA AsevI Atmika jJAnAdi guNonI prAptirUpa uttama lAbha meLavavAnA dhyeyane pahoMcI vaLavuM. (6) saMyama : anAdikALanA sAhajika thai gayelA azubha saMskArone AdhIna thai pramAdAdi azubha AcaraNamAM vartatA jatA AtmAne niyamita rAkhavo. viSaya-kaSAyAdinI pravRttithI sAvaceta rahevuM. (7) satya : tathya, pathya, mita, hitakArI ane vItarAgaprabhunI AjJA maryAdAne nahIM oLaMganAruM avasarocita bolavuM. zauca:bAhya pratibhAsika zarIrAdinI pavitratA karatAM vadhu mahattvavALI ane Adarza karaNIyarUpa AMtarika pravRttionI pavitratA mATe jAgRta rahevuM. maitrI Adi bhAvanAothI vizuddha aMtaHkaraNavALA banavuM. AkiMcana-niSparigraha : mUccha, mamatvabhAva utpanna thAya tevA mohaka padArthonuM grahaNa na karavuM. dharmanAM upakaraNono paNa vadhu paDato saMcaya na karavo. (10) brahmacarya : vyavahArika strI-puruSasaMyogarUpa maithunano sarvathA tyAga karI AtmAnI ciravizuddha sAhajika jJAnAdi guNonA AsevanarUpa dezomAM ramaNatA meLavavA prayatnazIla thavuM. 75. daza prakArano zramaNadharma : (1) kSAMti-kSamA : krodhane kAbUmAM rAkhavo. haDahaDatA anyAya, aparAdha karanAra upara paNa mAnasika ahitanI icchAsarakhI pedA na thavA devI. sva-para hitakAraka sahanazIlatAno sudaDha abhyAsa karavo. mArdava-namratA : mada, abhimAnano tyAga karavo. guNa-guNI upara anurAga buddhi keLavavI. yogya vinaya maryAdAnA abhyAsI banavuM. kuLa, jAti Adi ATheya madane sva-para hAnikAraka samajI varjavA. (3) Arjava-saraLatA : sarva prakAranA mAyA, daMbha, chaLa, prapaMca, kapaTa Adikano tyAga karavo. niSkapaTabhAve kathana-vartananI ekavAkyatA sAdhI Adarza mAnasika pavitratA jALavavI. (4) mukti-nilabhatA-saMtoSaH icchAmAtrano nigraha karI parama zAMti, sudhArasano AsvAda karavo. viSayasukhanI tRSNAne vadhAranArA sAMsArika padArthonI mohamAyAthI alaga thai sAhajika svasaMvedya sukhano anubhava karavo. tapa: indriyonA vikAro ane mAnasika azubha bhAvonA nirodhapUrvaka pUrvakarmano kSaya karanArI bAhya, abhyatara bhedavALI vividha 9 aMzo zAstronA * 34 ) 76. dezavidha sAdhu sAmAcArI : zloka : icchA micchA tahakkAro, AvassiyA ya nisihIyA / ApucchaNA ya paDipucchA, chaMdaNA ya nimaMtaNA // uvasaMpayA ya kAle, sAmAcArI bhave dasahA vi // 1 // icchakAra sAmAcArI : dIkSAparyAyamAM nAnA sAdhu pAse koi paNa kAma karAvavAnA prasaMge tenA hArdika abhiprAya-icchA tapAsavAno khyAla rAkhavo. (2) mithyAkAra sAmAcArI : pramAdAdi kAraNe jJAna, darzana, cAritrane hitakArI pravRttithI viparIta kAMi paNa AcaraNa thai jAya tenI hArdika zuddhipUrvaka pharIthI tevuM na thavAnI cokasAipUrvakanI "micchAmi dukkaDa" zabdanA prayogapUrvaka mAphI mAMgavI. va aMzo zAstronA 35 0
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 6 kAya: pRthvI, apU, tela, vAu, vanaspati ane trasa kAyanI jANe ajANe paNa thatI virAdhanAthI bacavuM. * 1 akathya : saMyamane anupayogI agara bAdhA karanAra padArthono tyAga karavo. * 1 gRhasthabhAjanatyAga: thALI vATakI loTo Adi dhAtunA vAsaNano tyAga karavo. 4 1 palaMga: khATalo, pathArI, taLAi Adi gRhasthocita sAmagrIno tyAga karavo. je 1 niSadhA : gRhasthane tyAM besavAno tyAga. $ 1 snAna H sarvathI ke dezathI zarIrazuddhino tyAga. 1 zobhA : sArA dekhAvaDA thavA mATe zarIra, vastra, vALa vagerenI TApaTIpa karavAno tyAga. (3) tathAkAra sAmAcArI : ajJAna, mohAdithI sAnabhAna bhUlelA aMtara AtmAne niSkAraNaparamavatsalatApUrvaka hitAvaha dharmanA upadeza dvArA sukhI banAvanAra gurudevanA vacanane zraddhApUrvaka "tahatti" zabdanA prayogapUrvaka svIkArI levuM. AvazyikI sAmAcArIH saMyamanA poSaNane anukULa AhAra-vihAra AdinI pravRtti mATe upAzrayamAMthI nIkaLatAM tema ja daherAsaramAMthI bahAra nIkaLatAM "AvasahI" bolavuM, jethI sAdhujIvananI tamAma caryA saMyamAnukULa hovAno khyAla jAgRta rahe. (5) naiSadhithI sAmAcArI : daherAsara, upAzrayamAM pesatAM mana, vacana, kAyAnA yogane ArAdhanAnA mArga para kendrita karavA "nisAhi" zabdanA prayogapUrvaka cAlu kriyA ke saMyamajIvana sivAya bIjA tamAma vyApAronA tyAgano khyAla rAkhavo. ApRcchanA sAmAcArI: koi paNa pravRtti mATe deva, guru ke vaDIlanI saMmati mATe upayogavaMta rahevuM. (7) pratikRcchanA : sAmAnyataH pravRtti karavA mATe AjJA lIdhelI hovA chatAM paNa kAryaprAraMbha vakhate punaH deva, guru ke vaDIlanI AjJA mAMgavA upayoga rAkhavo. (8) chaMdanA : potA mATe lAvela AhAra, pANI AdimAMthI bIjA sAdhuone bhakti mATe thoDuM-ghaNuM levA prArthanA karavI. (9) nimaMtraNA sAmAcArI : potAnA AtmAne kRtArtha karavAnI zubha kAmanAthI nAnA-moTA tamAma sAdhune AhAra-pANI Adi dvArA sevAbhakti karavA namrabhAve prArthanA karavI. (10) upasaMpadA sAmAcArI : jJAna, darzana, cAritranI vRddhi, nirmaLatA, sthiratAdi mATe svaccha choDI anya gacchamAM jaine vidhipUrvaka anya gurunI nizrA svIkAravI. 78. caraNasittarI ane karaNasittarI : vaya samaNadhamma saMjama veyAvaccaM ca baMbhaguttIo / nANAitiyaM tavakohaniggahAi caraNameyaM // pAMca mahAvrata, dasa prakArano zramaNa dharma, sattara prakAranuM saMyama, dasa prakAranI veyAvacca, nava brahmacaryanI gupti, jJAnAdi traNa, bAra prakArano tapa, krodhAdi cArano nigraha : A pramANe caraNa sittarI che. piMDavisohI samiI, bhAvaNa paDimA ya iMdiyaniroho / paDilehaNaM guttIo, abhiggahA ceva karaNaM tu // 1 // (zrI oghaniyukti bhASya gAthAnuM) (1 thI 4) piMDavizuddhi : vastra, pAtra, vasati ane AhAranI nirdoSa gaveSaNA karavI. (5 thI 9) pAMca samiti : (1) IryAsamiti (2) bhASAsamiti (3) - eSaNAsamiti (4) AdAna-nikSepasamiti (5) pAriSThApanikA samiti. A 5 samitinuM barAbara pAlana karavuM. (10 thI 21) bAra bhAvanA: (1) anitya (2) azaraNa (3) saMsAra (4) ekatva (5) anyatva (6) azuci (7) Azrava (8) saMvara (9) 4 aMzo zAstronA 37 77. sAdhunI pratijJAnAM aDhAra sthAno : >> 6 vrataH pAMca mahAvrata ane rAtribhojanaviramaNa vratanuM mana, vacana, kAyAthI barAbara pAlana karavuM. aMzo zAstronA 0 36 che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirjarA (10) loka (11) bodhidurlabha (12) dharmasvAkhyAta. (vistArathI pA. 91) (22 thI 33) bAra pratimAo : sAdhune viziSTa prakAre saMyamanI ujjavaLatA ane nirmaLatA meLavavA AsevavAlAyaka tapavizeSa, jenA bAra bheda (prakAra) che. zloka : mAsAI saMttatA, paDhamAi bitaia sattarAyadiNA / aharAi egarAI bhikkhUpaDimANa bArasagaM // 1 // bhAvArtha: 1 thI sAta sudhI (1) ekamAsikI (2) bemAsikI (3) traNamAsikI (4) cAramAsikI (5) pAMcamAsikI (6) chamAsikI (7) sAtamAsikI (8) prathama sAta ahorAtranI (9) bIjA sAta ahorAtranI (10) trIjA sAta ahorAtranI (11) eka (traNa) ahorAtranI (12) eka rAtrinI : ema bhikSuonI bAra pratimAo jANavI. (34 thI 38) pAMca indriyanonigraha : (1) sparzanendriya (2) rasanendriya (3) ghrANendriya (4) cakSurindriya (5) zrotrendriya : A pAMceya indriyanA viSayabhUta sArA ke khoTA rUpa, rasa, gaMdha, sparza ane zabda upara rAgadveSano tyAga karavo ane indriyonI pravRtti samabhAve keLavavI. (39 thI 63) paccIsa prakAranI paDilehaNA : vastra ke muhapattinI prati lekhanAnA dhyAnamAM rAkhavA lAyaka paccIsa prakAro + 1 dRSTipaDilehaNA, 6 Urdhva pakSoDA (purima), 9 akSoDA, 9 pakkhoDA. (pramArjanA) pratilekhanA karavAnI rIta- kai paDilehaNA 1. paheluM ane bIjuM pAsuM tapAsatAM 3. pahelA 3 purima vakhate 3. bIjA 3 purima vakhate pahelA 3 akSoDA karatAM pahelA 3 poDA karatAM kayA bola 1. sUtra, artha tattva karI sadahuM 3. samakita, mizra, mithyAtva, mohanIya pariharuM, 3. kAmarAga, sneharAga, daSTirAga, pariharuM, 3. sudeva, suguru, sudharma AdaruM. 3. kudeva, kuguru, kudharma pariharuM. aMzo zAstronA 38 0 bIjA 3 akboDA karatAM bIjA 3 pakSoDA karatAM trIjA 3 akboDA karatAM trIjA 3 pakSoDA karatAM 3. jJAna, darzana, cAritra AdaruM. 3. jJAna, darzana, cAritravirAdhanA pariha 3. mana, vacana, kAya gupti AdaruM. 3. mana, vacana, kAya daMDa pariha. 25. zarIranI paDilehaNA - paccIsa : 3. DAbA hAthanA 3 bhAganI paDilehaNA 3. hAsya, rati, arati pariharuM. 3. jamaNA hAthanA 3 bhAganI paDilehaNA 3. bhaya, zoka, durgaMchA pariharuM. 3. mastakanA bhAganI paDilehaNA 3. mukhanA bhAganI paDilehaNA. 3. hRdayanA bhAganI paDilehaNA 4. khabhA pAchaLanA vAMsAnA bhAge tathA kAMkhanI be maLI 4. (DAbA ane jamaNA khabhAnI upara nIce be paDakhe.) 3. DAbA paganI paDilehaNA 3. jamaNA paganI paDilehaNA. 25. sthAna 3. kRSNa, nIla, kApota, lezyA pariharu, 3. rasagArava, RddhigArava, zAtAgAravapariharuM. 3. mAyA, niyANa, mithyAtva zalya pariharu, 4. krodha, mAna, mAyA, lobha pariharuM 3. pRthvI, a, teu kAyanI rakSA karuM. 3. vAyu, vanaspati, trasakAyanI rakSA karuM. 25. bola vistArathI jANavA dharmasaM.bhA.1mAM pAnuM 462 thI 465mAM jovuM. (64 thI 66) traNa gupti : mana, vacana, kAyAnI azubha pravRtti rokavI. (67 thI 70) cAra prakAranA abhigraho : dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI abhigraha dhAravA. prayojana paDe je karAya te karaNa kahevAya. (prava. sAroddhAramAM pA. 67mAM lakhyuM che.) + 79. aDhAra hajAra zIlAMgaratha : dasa prakAranA zramaNadharmane (pAna 34mAM) dasa prakAranA pRthvIkAyAdithI guNatAM - pRthvIkAyAdi dasa - pRthvI, apU, teu, vAyu, vanaspati, beindriya, teindriya, caurindriya, paMcendriya, ajIva : A dasa bhedothI guNatAM 104 aMzo zAstronA 39 0 *
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 = 100, pharI tene pAMca indriya sAthe guNatAM 100 x 5 = 500, pharI tene cAra saMjJAthI guNatAM paOOx 4 = 2000, pharI tene mana, vacana, kAyAthI guNatAM 2000 x 3 = 6000, pharI tene karaNa, karAvaNa ane anumodanathI guNatAM 6000 x 3 = 18000. zloka : saraLa, goge, sannA, tri, pUrU samaUTdhane mA silaMga sahassANaM aThThArasagassa niSphattI // 1 // 80. bAra bhAvanAo : (1) anityabhAvanA : he jIva ! jagatamAM sarva saMyogo anitya che. jagatamAM AtmA eka ja sthira che. (2) azaraNabhAvanAH he jIva ! jagatamAM jIvane koi rakSaNa ApatuM nathI. sarvajJanA dharma sivAya jIvane paraloka jatAM bIjuM koi zaraNuM nathI. saMsArabhAvanAH he jIva ! A saMsAra vicitra che. je saMsAra janmamaraNa, aneka rogo, svArtha ane prapaMcanAM duHkhothI bharelo che tenA | upara moha zo ? tenAthI tane vairAgya kema thato nathI ? (4) ekatvabhAvanAH he jIva! tuM ekalo jabhyo che ane ekalo javAno che. ekalo karma kare che ane ekalo bhogave che. mATe mAruM mAruM karI kleza kema pAme che ? (5) anyatvabhAvanA : he jIva! tuM A dehathI, tArAM mA-bApathI, dhanathI taddana judo che. tAruM AnAthI kAMi hita nathI chatAM tuM tene tArA zA mATe mAne che? paralokamAM koi tArA kAmamAM AvavAnA nathI teno vicAra kara. azucibhAvanA : he jIva ! tuM je zarIra para moha karI rahyo che, rAta-divasa tenI ciMtA kare che te zarIra zemAMthI utpanna thayuM che, tenI aMdara kevA padArtho che, tenI aMdara keTalA rogo che, te TakavAnuM nathI : teno barAbara vicAra kara. A zarIra nAzavaMta che, rAkhyuM rahevAnuM nathI - Avo vicAra karavAthI zarIra upara vairAgya thAya. 9 aMzo zAstronA 40 ) (7) AzravabhAvanA : he jIva ! mithyAtva, avirati, kaSAya ane duSTa yoga : A cAra Azravo ja tArA saMsAranuM mULa che, tethI ja tuM anAdikALathI A saMsAramAM bhaTake che to tene dUra karavA puruSArtha kara . saMvarabhAvanAH he jIva ! saMsArakArAgRhamAMthI choDAvanAra sabhyatva, viratidharma, kaSAyano nigraha ane samiti-gutinuM nirmaLa pAlana : A cAra saMvaradharma ja che, te ja tArA AtmAnuM kalyANa karanAra che, paramamitro che mATe tArA jIvanamAM teno khUba Adara kara. (9) nirjarAbhAvanA : he jIva ! sakAmanirjarA karavAno anupama avasara pAmyo che to tuM sukhazIlatAno tyAga karI bAra prakAranA tapamAM udyamazIla bana, jethI badhAM karmo baLIne bhasma thAya. (10) lokasvarUpabhAvanA : he jIva! tuM cauda rAjalokanA svarUpano vicAra kara. temAM AvelA anaMta jIvo ane pudgalono vicAra kara. temanAM saMsthAna, AyuSya, sthiti vagereno vicAra kara, jethI tAruM capaLa mana sthira bane. (11) bodhidurlabhabhAvanAH he jIva! A jagatamAM moTuM rAja maLavuM, suMdara strIo maLavI vagere saMsAranI upabhoganI sAmagrI maLavI sahelI che, paraMtu jainadharmanI prApti thavI te ja durlabha che. tattvAtattvanA nirNayamAM nipuNa evI bodhi ja durlabha che. te tane maLI che te mahApuNyanA udaye maLI che to tenuM prANanI mAphaka rakSaNa kara ane satkAryathI saphaLa kara. | dharmasvAkhyAtabhAvanAH he jIva ! anaMta-upakArI zrI jinezvaradevoe bhavano uccheda karanAro evo suMdara kSamAdi daza prakArano dharma batAvyo che. kyAM jinamata ane kyAM asaMbaddha pralApa karanArA anya mato ? 81. cAra bhAvanA : (1) maitrIbhAvanA badhAye jIvanuM zubha thAo. pArakAnuM hita ciMtavavuM te. (2) pramodabhAvanA : guNa ane guNavAna pratye pakSapAta karavo te. (3) karuNAbhAvanAH saMsArathI pIDA pAmatAM prANIo para dayA karavI te. va aMzo zAstronA + 41 0
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) mAdhyazmabhAvanA nivAraNa na karI zakAya tevA doSo tarapha upekSA rAkhavI te. 82. bAra prakArano tapa (cha bAhya ane cha atyaMtara) : (1) anazana : upavAsa, AyaMbila, ekAsaNuM karavuM te. (2) UNodarI : potAnI bhUkha karatAM 2-5-7 koLiyA ochuM khAvuM te dravya-UNodarI, bhAvathI-jinavacananI bhAvanAthI krodhAdino pratidina tyAga karavo te. A baMne prakArano UNodarItapa sattvasAdhya che. vRttisaMkSepa : khAvAnI cIjonuM abhigrahapUrvaka niyamana karavuM te. AmAM icchAnirodha karavAno che. rasatyAga: (vigaityAga) cha vigaImAMthI yathAzakti pratijJApUrvaka tyAga karavo. AnAthI brahmacarya sahelAithI pALI zakAya che. (5) kAyakleza : zAstravidhi mujaba loca karAvavo. zarIrasevAno tyAga karavo. kAyakaSTakArI vIrAsanAdi Asano karavAM vagere. (6) saMlInatA : (1) indriyasalInatA : sArAnarasA viSayomAM rAgadveSa na karavo. (2) kaSAyasalInatA : udayamAM Avela kaSAyone niSphaLa karavA. (dA.ta. AMkha lAla na karavI, jIbhane kAbUmAM rAkhavI) kaSAyo sattAmAM paDyA che tene jagADavA nahIM. (3) yogasaMlInatA : azubha mana, vacana, kAyAnI pravRtti rokI zubhamAM pravRtti karavI te. (4) viviktasaMlInatA : strI, pazu, napuMsaka AdithI rahita sthAnamAM rahevuM te. uparanA cha prakAranA tapane bAhya evA dehane tapAvato hovAthI 'bAhyatapa' kahevAya che. ja cha atyaMtara tapa : prAyazcittatapa: mULa guNa (pAMca mahAvrato ane pAMca aNuvrato) uttara guNa(piMDavizuddhi - zikSavato vigere)mAM lAgelA aticAra- doSone gItArtha guru mahArAja pAse saraLa hRdaye pragaTa karI tenuM je prAyazcitta Ape te karavuM. vinayatapa: AcArya, upAdhyAya, ratnAdhika, jJAnI, tapasvI vagereno vinaya karavo. dA.ta. teo Ave tyAre UbhA thavuM, besavA Asana aMzo zAstronA 0 42 ) ApavuM, bahArathI Ave tyAre sAme levA javuM, bahAra jatA hoya tyAre mUkavA javuM, sAme besavuM nahIM, temanI icchA mujaba vartavuM te. vaiyAvaccatapaH dharmanA, saMyamanA ArAdhakanI annAdikathI bhakti karavI te. dA.ta. gocarIpANI lAvI ApavAM, paDilehaNa karavuM. Asana, saMthAro pAtharI Apavo, mAguM paraThavavuM, kApa kADhavo, upadhi upADavI, hAtha-paga dabAvavA, AjJApAlana Adi bhakti-bahumAna karavuM. (4) svAdhyAyatapa : guru mahArAjanI AjJA mujaba ane kALaveLAnA tyAgapUrvaka satu zAstronuM adhyayana bhaNavuM, bhaNAvavuM, arthaciMtana, anuprekSA Adi karavuM te. dhyAnatapa : cittane aMtarmuhUrta kALa sudhI eka vastumAM ekAgra karavuM te. dhyAnanA cAra prakAra che- (1) ArtadhyAna, (2) raudradhyAna, (3) dharmadhyAna, (4) zukladhyAna. (1) ArtadhyAna : du:khanA nimitte thAya te. (2) raudradhyAna : prANIvadhAdikamAM krUra cittanI pariNati te. (3) dharmadhyAna : bAra bhAvanA AdinA ciMtanathI ane jinAjJAnI bhAvanAthI zubha pariNatinI keLavaNI. dharmadhyAnanA cAra prakAra che. (1) jinezvara devanI AjJAno vAraMvAra vicAra karavo. (2) kaSAyanI paravazatAthI thatA nukasAnano vicAra karavo. (3) pApapuNyanA udayano vicAra karavo. (4) jagatanA svarUpano vicAra karavo. (4) zukladhyAna: karmanirjarAnA pradhAna kAraNabhUta AtmasvarUpano zuddhatama rIte - sUkSma rIte vicAra karavo te. uparanAM cAra dhyAnamAMthI prathamanAM be tiryaMcagati ane narakagati ApanArAM che ane chellAM be sagati ApanArAM che. dharmadhyAna ane zukladhyAna e be tapa che jyAre ArtadhyAna ane raudradhyAna e tapa nathI. (6). kAyotsargatapa: jinamudrAe UbhA rahI kAyAnI sthiratA, vANIthI mauna ane manathI dhyAna dharI kAussagganA ogaNIsa doSono tyAga karI kAussaga karavo te. A cha prakArano atyaMtara tapa kahevAya che ane te mokSaprAptino aMtaraMga hetu che. va aMzo zAstronA 1 43 che
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83. vaiyAvaccanA 10 prakAro : arihaMta, siddha, ceya, mujhe ya dharmo ya sAduM sUrIo / la, rALa, saMghe ya taddA, vaivAnAM bhave sadA / / (ratnasaMcaya pA.336) (bIjI rIte) : (1) jinezvara (2) AcArya (3) upAdhyAya (4) sAdhu (5) bALamuni (6) sthaviramuni (7) glAna (8) tapasvI (9) caitya ane (10) zramaNasaMgha. (16mI vIzasthAnaka pUjAmAM) 4 * 84. dasa prakAranA sthavira : (1) tapa (2) zruta (3) dhairya (4) dhyAna (5) dravya (6) guNa (7) paryAya (8) jJAna (9) svarUparamaNa (10) vayasthavira. 85. yogasaMgrahanA batrIsa prakAro : (1) ziSye vidhipUrvaka AcAryane AlocanA devI. (potAnA aparAdho niSkapaTabhAve gurune yathArtha kahI saMbhaLAvavA). (2) AcArye paNa ziSye kahelI AlocanA-aparAdha bIjAne nahIM jaNAvavA. (3) ApattinA prasaMgomAM paNa dharmamAM daDhatA keLavavI. (4) Aloka-paralokanA sukhanI apekSA vinA upadhAna (vividha tapa) karavA. (5) grahaNa ane AsevanarUpa be prakAranI zikSAnuM sevana karavuM. (vidhipUrvaka jJAna bhaNavuM ane kriyAmAM pramAda karavo nahIM.) (6) zarIranuM pratikarma (zuzruSA, zobhA vagere) nahIM karavuM. (7) bIjo jANe nahIM tema gupta tapa karavo. (8) nirlobhatA mATe yatna karavo, lobha tajavo. (9) pariSaho upasargo Adino jaya karavo, samabhAve sahevA, durdhyAna nahi karavuM. (10) saraLatA rAkhavI. (11) saMyamamAM tathA vrata vageremAM (mULa-uttara guNomAM) pavitratA rAkhavI. (aticAra nahIM sevavA.) (12) samyaktvanI zuddhi sAcavavI. (dUSaNAdi nahIM sevavuM.) (13) cittamAM samAdhi keLavavI. (rAga-dveSAdi nahIM karavA.) (14) AcAronuM pAlana karavuM. (dekhAva nahIM karavo.) (15) vinIta thavuM, mAna nahIM karavuM, karavAyogya darekano vinaya karavo. (16) dhairyavAna thavuM. (dInatA nahIM karavI.) (17) saMvegamAM (mokSanI ja eka sAdhanAmAM) tatpara aMzo zAstronA 44 20 rahevuM. (18) mAyAno tyAga karavo. (19) dareka anuSThAnomAM suMdara vidhi sAcavavI. (20) saMvara karavo. (navA karmabaMdhane bane teTalo aTakAvavo.) (21) AtmAnA doSono upasaMhAra (ghaTADo) karavo. (22) sarva paudgalika icchAonA virAga(tyAga)nI bhAvanA keLavavI. (23) mULa guNo(caraNasittarI)mAM vizeSa vizeSa paccakkhANa karavAM. (24) uttaraguNomAM savizeSa paccakkhANa karavAM. (25) dravyathI bAhya upadhi Adino ane bhAvathI aMtaraMga rAgadveSAdino tyAga karavo. (26) apramattabhAva keLavavo. (27) kSaNe kSaNe sAdhusAmAcArInuM pAlana karavuM. (28) zubhadhyAnarUpa saMvarayoga sevavo. (29) prANAMta vedanAnA udaye paNa manamAM-dharmamAM kSobha nahIM karavo. (30) paudgalika saMbaMdhonuM svarUpa samajavuM ane teno tyAga karavA mATe savizeSa paccakkhANa karavAM. (31) aparAdhonuM prAyazcitta karavuM. (32) aMtakALe ArAdhanA(saMlekhanA) karavI. 86. paDilehaNa-vidhi : (1) prathama, vajrane majabUta pakaDI traNa bhAga (Adi, madhya, aMta) buddhithI kalpI dRSTipaDilehaNa karavuM. tyAra bAda vasrane pheravI bIjI bAju dRSTipaDilehaNa karavuM. pachI paphoDavA - khaMkheravAnI kriyA karavI. trIjI vAra hAthapramArjanA karatAM bolo bolavA. (2) paDilehaNa karatAM vasra ane zarIra TaTTAra rAkhavuM eTale ke ubhaDaka page besI zarIra ke vastra paraspara avayavothI saMghaTTita na thAya tenuM dhyAna rAkhavuM. (3) sAdhune dararoja traNa pratilekhanA karavAno vidhi che. eka prabhAte, bIjI trIjA praharane aMte, trIjI sUryodayathI poNA prahare. > prathama paDilehaNA prabhAteH (1) muhapattI (2) coLapaTTo (upalakSaNathI kaMdoro) (3-4-5) eka kAmaLI ane be sutarAu kapaDAM (6-7) rajoharaNanI be niSadyA (aMdaranuM sutarAu ane uparanuM UnanuM odhAriyuM) (8) rajoharaNa (9) saMthAro (10) uttarapaTTo. ema kalpacUrNinA abhiprAye . (11) dAMDo - ema 11 vastunI pratilekhanA sUryodaya pahelAM karavI. aMzo zAstronA 45
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ kramaH temAM sahuthI pahelAM muhapattI, rajoharaNa, aMdaranI niSadyA, bahAranuM odhAriyuM, coLapaTTo(kaMdoro-Asana), kapaDAM, uttarapaTTo saMthAro ane dAMDo : ema nizIthacUrNimAM krama kahyo che. bIjI pratilekhanAmAM : divasanA trIjA praharanA aMte cauda upakaraNonuM paDilehaNa karavAnuM che. temAM prathama muha. coLa. pachI pAtarAno uparano guccho, caravaLI, jhoLI, paDalA, rajastrANa, nIceno guccho, nAnuM pAtra, moTuM pAtra pachI rajoharaNa ane traNa kapaDAM : ema caudanuM paDilehaNa karavuM. upara mujaba 11 ane 14 maLI 25 vastunI paDilehaNAne 25 prakAro kahevAya che ane anya mate muhapattInA 25 bola bolavApUrvaka muhapattI vagerenuM paDilehaNa thAya che. trIjI pratilekhanAmAM H sUryodaya pachI poNA prahare pAtrAM ane paDalAM, jhoLI, gucchA vagerenI paDilehaNA karavAnI che. * 87. paDilehaNAnA soLa varjya doSo : (1) nartana : zarIra ke vajrane paDilehaNa vakhate caMcaLa rAkhavuM ke karavuM. (2) valana : zarIra ke vastra avyavasthita rAkhavuM. (3) anubaMdha : vAraMvAra akboDA-pramArjanAdi karavA. (4) moli: khAMDaNImAM dhabAdhaba karatAM sAMbelAnI jema paDilehaNa karatAM upara-nIce, Aju-bAju, game tyAM vasra ke zarIra-avayavane avyavasthita saMghaSTita karavuM. (5) ArabhaTa : zAstrIya maryAdAthI viparIta paDilehaNa karavuM agara utAvaLe paDilehaNa karavuM. (6) saMmarda : vastrane pUruM kholyA sivAya jema-tema avyavasthitapaNe paDilehaNa karavuM. (7) prasphoTana : dhULa khaMkheravAnI ajayaNAthI vastrane jhApaTavA AdinI pravRtti karavI. (8) vikSepa : vastranuM paDilehaNa karIne eka bAju pheMkatA javuM agara kapaDAnA cheDAone addhara karavA. aMzo zAstronA 46 (9) vedikA : be DhIMcaNa para ke be DhIMcaNa nIce ke paganA sAMdhAo vacce hAtha rAkhIne, be hAtha vacce DhIMcaNa rAkhI ke eka DhIMcaNane be hAtha vacce rAkhI paDilehaNa karavuM. (10) prazithila : kapaDuM DhIluM pakaDavuM. (11) pralaMba : kapaDuM laTakatuM rAkhavuM. (12) lola : jamInane aDatuM kapaDuM rAkhavuM. (13) ekAmarza H vasane eka bAjuthI pakaDI addhara karI AkhuM kapaDuM halAvI paDilehaNa thai gayAnuM mAnavuM. (14) anekarUpa dhUnana : aneka kapaDAM bhegAM karI ekIsAthe khaMkherI paDilehaNa thai gayAnuM mAnavuM. (15) zaMkita gaNanA : akhoDA-pramArjanA keTalA thayA te yAda na rahevAthI AMgaLInA veDhe gaNatarI karavI. (16) vitathakaraNa : paDilehaNa karatAM paraspara vAto-vikathA karavI, paccakhkhANa ApavuM, vAMcanA ApavI ke levI vagere pravRtti karavI. uparanA doSo yathAzakya prayatne varlDavA. * + 88. sAdhunI upadhinA prakAra : (1) audhika ane (2) aupagrahika : ema be prakAre. aughika upakaraNanA cauda bheda : traNa kapaDAM : be sutarAu ane eka UnanuM eTale kAMbala, kAMbalano kapaDo ane paheravAno kapaDo. 1 rajoharaNa : karmarUpI bhAvaraja ane dhULa vagere dravyarajanI pramArjanAnuM sAdhana. 1 mukhapottikA (muhapattI) : bolatI vakhate jIvirAdhanAthI bacavA moDhA AgaLa rAkhavA mATenuM sAdhana. 1 mAtraka : saMyamanI zuddhi, vaDIlonI bhakti Adi mATe prAcIna kALamAM rakhAtuM pramANapUrvakanuM pAtra. * 1 coLapaTTa : lajjA Adine jItavA mATe paherAtuM ardha bhAganuM vastra. aMzo zAstronA 47 0
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 1 pAtra : saMyamanI jayaNA Adi mATe zAstrIya maryAdA pramANe upayogamAM AvatuM lAkaDAnuM pAtra. 1 pAtrabaMdha : jhoLI. 4 1 pAtrakezarIkA : pAtro pUjavAnI muhapattI, caravaLI. * 1 paDalA : jhoLI para rakhAtAM pallAM. 24 1 rajastrANa : pATA bAMdhatI vakhate vacce rakhAtuM vastra. * 1 gucchaka : pAnAM bAMdhyA pachI upara caDhAvavAno guccho. che 1 pAtrasthApana: pATAM mUkavAnuM Asana-nIceno guccho. kula-14. temAM sAta pAtronAM upakaraNo ane sAta bIjAM upakaraNo-14. aupagrahika upadhi nIce mujaba : 1 saMthAro, 1 uttarapaTTo, 1 rajoharaNanI aMdaranI niSadyA - sutarAu vastra. 1 rajoharaNanI bahAranI niSadyA-UnanuM vastra. 1 dAMDo. 1 varSAkalpa eTale comAsAmAM kAraNa prasaMge sAmAnya varasAdanI pharapharanI virAdhanAdithI bacavA vaparAtI kAMbala eTale bharavADanI dhAbaLI. ema kula-6, A uparAMta jarUra paDye jenAthI jJAna, darzana, cAritranI ArAdhanA; saMskAronI projjavale khIlavaNI thai zake tevAM badhAM sAdhanono samAveza aupagrahika upadhimAM thAya che. mukhavALAM pAtromAM jayaNA paNa sAcavI zakAya nahIM mATe pahoLA moMvALuM pADyuM hovuM joie. je jhoLI : pAnuM mUkyA pachI goThavAvyA bAda cAre cheDA cAra AMgaLa jeTalA laTakatA rahI zake teTalA mApanI hovI joie. je upara-nIceno guccho ane caravaLI : A traNenuM mApa 1 veMta 4 AMgaLanuM hovuM joie. che paDalA : unALAmAM traNe, comAsAmAM pAMca ane ziyALAmAM cAra hoya. je pallAM bhegAM karyAthI sUrya temAMthI na dekhAya tevA ghana vastranA pallAM banAvavAM. vaLI te pallAM komaLa sparzavALAM hovAM joie, jethI jIvavirAdhanAno saMbhava na rahe. te pallAM aDhI hAtha lAMbAM ane chatrIza AgaLa pahoLAM hovAM joie. je rajastrANa : pAtro bAMdhatI vakhate pradakSiNAkAre vacamAM cAra cAra AMgaLa je vastrono bhAga AvI rahe teTaluM mApa tenuM jANavuM. kapaDAM : be sutarAu ane eka UnanuM : ema traNe kapaDAM aDhI hAtha pahoLAM zarIra pramANa. rajoharaNa : dAMDImAM ghanatA hovI joie jethI jIvajaMtu bharAya nahIM. dazIo kAMbalanA TukaDAnA cheDAone vyavasthita karIne banAvela hoya. te dazIo komaLa sparzavALI ane vagara gaMDelI hovI joie tathA AkhA oghAnI jADAi aMguThAnA pahelA veDhA upara tarjanI AMgaLI vakrAkAre mUkavAthI je goLAi thAya teTalI hovI joie ane dazIo ATha AMgaLanI ane dAMDI covIza AMgaLanI maLI batrIza AMgaLanuM mApa rajoharaNanuM hovuM joie. kAraNa prasaMge ekanA pramANanI hInatA ke adhikatAe bIjAnuM pramANa vadhArI ke ghaTADI batrIza AMgaLanuM mApa jALavavuM joie. tenI upara aMdara ane bahAra hAthapramANa pahoLI be niSaghA caDhAvI traNa AMTA devA. muhapattI : eka veMta ane cAra AMgaLanuM mApa dareke potapotAnA hAthathI mApIne jALavavuM athavA kAjo kADhatI vakhate muhapattIne tIrtho rIte moMDhA AgaLa karI kaMThanA pAchaLanA bhAge gAMTha dai zakAya teTalI muhapattI rAkhavI. va aMzo zAstronA 0 49 0 89. upadhinuM pramANa : pAtrA : sAmAnyataH pAtrAnuM pramANa jaghanya, madhyama ane utkRSTa : ema traNa jAtanuM hoya che. je pAtrAno gherAvo traNa veMta ane cAra aMgula hoya te madhyama kahevAya ane tethI hIna hoya te jaghanya kahevAya ane tethI vadhAre hoya to utkRSTa kahevAya athavA potAnI gocarI-AhAranA pramANane anukULa je hoya tathA pAsuM goLa, samacorasa, paDaghIvALuM, azubha cihnothI rahita ane sArA varNAdivALuM hovuM joie tema ja jemAMthI vastu bahAra kADhatAM ke dhotAM hAtha na kharaDAya teTalAM pahoLAM moDhAvALAM pAnAM hovAM joie. sAMkaDA 1 aMzo zAstronA 0 48 )
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 coLapaTToH sthaviro mATe pAtaLo, yuvAnone mATe jADo, sthavironA coLapaTTAne bamaNo karyAthI ane yuvAnonA coLapaTTAne cAragaNo karyAthI hAthapramANe samacorasa thAya teTaluM mApa jANavuM. >> saMthAro ane uttarapaTTo : aDhI hAtha lAMbA ane eka hAthane cAra AMgaLa pahoLA jANavA. 4 dAMDo : potAnA zarIranI UMcAi pramANe eTale ke kAna ke nAsikAnA cheDA sudhIno jo ie. 90. sAdhuone audhika ane aupagrahika upadhi rAkhI zakAya : vikalpI munirAjo ne be prakAranI upadhi hoya che. eka audhika ane bIjI aupagrahika. saMyamanA pAlanamAM sahAyakArI evA nitya vaparAzanAM sAdhanone audhika upadhi gaNAya che ane aprApya, duSmApya Adi prasaMge sAdhuone jarUra paDye upayoga karAvavAnI pharaja bajAvavA samudAyanA nAyako je vadhArAnI upadhine saMgrahI rAkhe te aupagrahika upadhi gaNAya che. (vaMdittA sUtranI TIkAmAM pA. 9mAM) zrI AcArAMgasUtramAM sAdhunAM kapaDAM bAbata prastAve che. temAM jinakalpI, sthavirakalpI, snAtaka, nigraMtha Adi dareka prakAranA sAdhune AzrayIne cAra kapaDAM rAkhavAnuM audhika kathana che. tema zrI nizIthacUrNa, zrI oghaniyukti vagere aneka paMcAMgImAMnA maulika graMthomAM vikalpI munine AzrayIne cauda ane jarUra paDye ethIya vadhAre vastro rAkhavAnAM aneka vizeSa kathano paNa che. A zAstrIya vacanonA AdhAre sAdhuone audhika ane aupagrahika : ema be prakAranI upAdhi rAkhavAmAM koi prakAre potAnA AcAramAM bhraSTatA to prApta thatI nathI paraMtu tema vartavAmAM teone zrI jinAjJAnuM pAlana che. dhobIe dhotA-phUTavAthI chidro paDeluM hoya, atijIrNa thavAthI bIjA bIjA kharAba vargonA TukaDAthI sAMdheluM hoya, evuM vastra levAthI, zubha-azubha phaLa Ape che. arthAt vastranA navabhAga kalpIne jotAM tenA amuka bhAgomAM e doSo hoya to zubha ane amuka bhAgomAM hoya to azubha phaLa Ape che. e bhAgonuM svarUpa A pramANe che. divya | AsurI | divya mAnuSya | rAkSasa | mAnuSya divya | AsurI | divya vastranA svakalpanAthI cAra khUNAnA cAra bhAgo, cheDAnA be bhAgo, kinArInA madhyanA be bhAgo ane eka vastrano madhya bhAga : ema kula nava bhAgo kalpavA. temAM khUNAnA cAra bhAgone 'divya' cheDAnA (dazIonA) madhyanA be bhAgone "mAnuSya' ane kinArInA madhyanA be bhAgone "AsurI" ane madhyanA eka bhAgane 'rAkSasa" kahyo che. e bhAgomAM anukrame 'divya" bhAgamAM upara jaNAvelA aMjanAdi DAgha (lepa) vagere paikInuM koi dUSaNa hoya to te vastra levAthI sAdhune vastrApAtrAdikano suMdara (uttama) lAbha thAya. mAnuSyabhAgamAM dUSita hoya to madhyama lAbha thAya. 'AsurI" bhAgamAM dUSita hoya to bimArI thAya ane "rAkSasa" bhAgamAM dUSita hoya to maraNa thAya. (dharmasaMgraha bhA. 2 pA.139). (2) 92. sAta piMDeSaNA : (1) saMsRSTA : hAtha ane vAsaNa kharaDAya tevI gocarI vahoravI agara kharaDAyela hAthathI, vAsaNathI gocarI vahoravI. asaMsRSTA : hAtha ane vAsaNa na kharaDAya tevI gocarI vahoravI. (3) udghatAH gRhastha potAnA mATe rasoinA vAsaNamAMthI kADhI rAkhela hoya temAMthI vahoravuM. (4) alpalapA : je cIja vahoratAM hAtha ane vAsaNa na kharaDAya agara thoDA kharaDAya te cIja vahoravI. avagRhItA : gRhastha potAnA khAvA mATe thALI agara vATakImAM kADhI rAkhela rasoi vahoravI. 1 aMzo zAstronA 151 91. vastranA doSo : AMkhano suramo ke telanuM kAjaLa vagere aMjanavALuM, dIvAnI meza ke kAjaLa vagere aMjanavALuM, kAdava ityAdithI kharaDAyeluM, uMdara, kaMsArI vageree khAdheluM (karaDeluM), agnithI baneluM hoya, tuNanAre suNeluM hoya, aMzo zAstronA 50 )
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) pragRhItA : thALI pIrasI jamavAnA prasaMge hAthamAM koLIyo lai moDhAmAM mUkavAnI taiyArIprasaMganI taiyAra cIja vahoravI. (7) ujhitadharmikA : gRhasthanI daSTie nirupayogI chAMDavAlAyakanI gocarI vahoravI. 93. bhojananA prakAra : (1) siMhabhojana : eka bAjuthI vAparavuM te. (2) pratarabhojana : jevuM lIdhuM tevuM vAparavuM te. (3) hastibhojana : upekSAbhAvathI vAparavuM te. (4) kAkabhojana : cUMthIne vAparavuM te. (5) zRgAlabhojana : jyAM-tyAMthI vAparavuM te. A prakAromAM prathamanA traNa upAdeya che. bAkInA be heya che. arthAt hAthInI jema upekSAbhAve ke siMhanI jema eka bAjuthI ja bhojana karavuM te rasanAne jItavAno prabaLa upAya che. 94. pAMca prakAranA avagraha : (1) indra (2) cakravartI (3) rAjA (4) gharadhaNI (5) sAdhu. 95. avagrahamAM maryAdA : (paMcapratikramaNa mahesANAnI 1lI AvRttimAMthI) trIjA AvazyakanI muhapattI paDilehavI. pachI UbhA thaine be vAMdaNAM devAM, temAM bIjA vAMdaNA vakhate avagraha bahAra nIkaLavuM nahIM. bIjuM vAMdaNuM pUruM thaye 'icchA. saM .bha. devasiyaM AlouM ? icchuM' kahI 'jo me devasio aiyAro'no pATha pUro kahevo. pachI sAta lAkha ane aDhAra pApasthAnaka kahevAM pachI savvasavi kahI vIrAsane navakAra, karemi. kahI icchAmi paDikkamiuM, jo me devasio aiyAro0 kahI saMpUrNa vaMdittu kahevuM paNa temAM 'tassa dhamamsa ke.5.a.' e pada bolatAM UbhA thavuM ne avagrahanI bahAra jaine vaMdittu pUruM karavuM pachI be vAMdaNAM devAM. bIjA vAMdaNAmAM avagrahamAM aMzo zAstronA pa2 ja abbudghio khAmavo. pachI avagraha bahAra nIkaLIne be vAMdaNAM devAM. bIjuM vAMdaNuM pUruM thaye avagrahanI bahAra nIkaLI Ayariya uvajajhAe kahevuM. 96. locanI vidhi : prathama khamA. dai - 'icchAkAreNa saMdisaha bhagavan ! cai.vaM. karuM ?' guru kahe - 'kareha' pachI jagaciMtAmaNIthI mAMDI jayavIyarAya sudhI kahI muha. DilehI be vAMdaNAM dei khamA. dai icchAkAreNa saMdi. bhagavan ! loyaM parvakiMma ? guru kahe - 'paveha' icche. khamA. saMdisaha kiM bhaNAmi ? guru'vaMdittA paveha' icche. khamA. kesA me pajuvAsiyA icchAmo aNusakriM, guru - "duSkara karyuM iMgiNI sAhiya'. ziSya khamA. tumhANuM paveiyaM saMdisaha sAhUNaM paveemi ? guru - 'paveha' icchuM. khamA. navakAra gaNI khamA. tumhANuM paveiyaM sAhUNaM paveiyaM saMdisaha kAussagga karemi ? guru - 'kareha' icchuM. khamA. icchA. saMdi. bhagavan ! kesesu pajuvAsimANesu jaM samAM na ahiyAsiyaM kuiyaM kakkarAiye chIyuM juMbhAiyaM tassa ohaDAvaNIye karemi kAussagga, anna. eka logassa(sAgara.)no kAu. pArIne loga. khamA. avividha AzAtanA micchAmi dukkaDaM. ratnAdhika munivarone vaMdana karavuM. 4 + 97. loca-dravya ane bhAva : munio pAMca indriyono saMyama ane cAra kaSAyano nigraha : e nava prakArano bhAvaloca kare che ane dazamo mastakAdi kezano dravyaloca kare che. * anuSThAna tathA parva saMbaMdhI 98. anuSThAnanA pAMca prakAra : (1) viSAnuSThAna : dharmakriyA-ArAdhanAnA prasaMge ihalaukika mAna, pUjA, kIrti-prazaMsAdi bAbata lAbhanI apekSA rAkhavI. A anuSThAnathI jema jherathI tatkALa prANono nAza thAya che, tema suMdara cittanuM mAraNa thAya che ane karmanirjarAnA vipula lAbhanI apekSAe kIrtiaMzo zAstronA 53
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazaMsAdi tuccha lAbhanI icchA karavAthI uttamottama dharmakriyAnI laghutA thAya che. (2) garabAnuSThAna : dharmakriyAnI ArAdhanA karI paralaukika deva, devendra cakravartI AdinI bhogasaMpadA meLavavAnuM dhyeya rAkhavuM. AnAthI kAlAMtare pApAnubaMdhI puNyanA udaye maLatI saMpadAonA upabhogathI dhImA jheranI mAphaka AtmasvarUpano vadhu vyAghAta thAya che. (3) ananuSThAnaH dharmanI ArAdhanAmAM jarUrI evo satata jAgRta upayoga na hovo. AnAthI manamAM vyAmoha vadhu hovAnA kAraNe dharmakriyAnuM Asevana gADarIkApravAhatulya gharaDarUpa thai jAya che. tahetu anuSThAna : karAtI dharmakriyA pratye AMtarika bahumAnapUrvaka vizuddha bhAva-pariNAmanI prApti thAya te rIte vizuddha dharmakriyAnuM Asevana karavuM. AmAM zubhabhAvanuM prAdhAnya hoya che. (adhyAtmasAra pA. 146 parathI) taduhetuM anuSThAna mArgAnusArI puruSone sad anuSThAnanI prIti vaDe karIne hoya che ane te caramAvartane viSe (dharmanI yuvAvasthAno samaya) prApta thAya che. eTale dharma uparanA rAge karIne samagra asatakriyA lajajAkAraka thAya che. asatakriyA eTale asarvaze kahelI tathA avidhie karAtI kriyA mokSanA upAyabhUta nahIM hovAthI tene lajajAne mATe thAya che. tethI tevI kriyA te karato nathI. tethI karIne caramAvartane viSe dharmanA anurAgane lIdhe bIjAdikanA krame karIne yukta evuM A anuSThAna che. jinazAsanane viSe zuddha anuSThAna(kriyA)ne karanArA manuSyone joine tenA bahumAna(atyaMtaraprIti) ane prazaMsA(stuti) te vaDe karIne zuddha anuSThAna karavAnA viSayavALI kriyA karavAnI je icchA te ja 'bIja' rUpa che. dharmarUpI vRkSanuM satrazaMsArUpa "bIja' che. te zuddha anuSThAna karavAnI icchA svarUpa bIjano ja, 'AkAMkSAdika doSarahita satata manorathanI zreNInuM sahacArIpaNuM' e aMkura che. dharmanuM ciMtavana e aMkura che. satuzAstranuM zravaNa e 'aMdhakAMDa che. eTale te anuSThAnanI zuddhinI prAptinA hetuo kALa, vinaya vagere vikalatArahita utpattinAM sAdhanonI gaveSaNA te 'skaMdharUpa' kahela che. tevA aMzo zAstronA 54 ) anuSThAnane viSe vicitra prakAranI pravRttine 'patrAdika' sadeza tathA gItArtha guruno samAgama vagere kAraNonI samRddhine 'puSparUpa' kahela che. kALAdika jJAnanA ATha, darzananA ATha ane cAritranA ATha : ema covIze aMgo (upAyo) viSe zraddhA, AsevanAdi aneka prakAranI je pravRtti te parNa, zAkhA, pratizAkhAdikanI tulya kahI che. tathA gItArtha AcAryAdikano samAgama, zAstranuM zravaNa tathA abhyAsa vagere rUpa zuddha kAraNanI saMpatti vaDe yukta evo puruSa ja kALa, vinayAdi aMgonuM sevana karavAmAM samartha thAya che mATe te rUpa 'puSpa' dharmavRkSanAM puSponI samRddhi kahI che. sad dezanAdike karIne je bhAvadharma(samyakatva)nI prApti thAya te ja phaLa jANavuM. (5) amRtAnuSThAna : amRta anuSThAna : AgamamAM kahyA pramANe ja karavA vaDe karIne ane mokSanI ja abhilASApUrvaka cittanI zuddhi ane upayogathI je anuSThAna kareluM hoya te amRtAnuSThAna kahevAya che. sArI rIte zuddha bhAvathI jIvAdika padArthonI naya hetu vagere vaDe ciMtanakriyAnA viSe mananI ekAgratA hoya tathA kALa vinAdi vagere covIsa aMgo (AcAranA bhedo-upAyo)-mokSane viSe jIvanAprayojako e sarvanuM anyathA AcaraNa na thAya te amRtAnuSThAnanuM lakSaNa jANavuM. pratyeka dharmakriyAnA sevana prasaMge niSkAraNabaMdhu vItarAgaparamAtmAnI nitAMta kalyANakara upakArabuddhinA smaraNapUrvaka vizuddha bhAvanI pradhAnatA ane saMvegaraMganI vRddhi sAthe atyutkaTa pramodaharSano anubhava karavo - te amRtAnuSThAnanuM lakSaNa che. AnA sevanathI dharmakriyAnuM yathArtha phaLa saMpUrNapaNe prApta thAya che. A anuSThAnomAM prathamanAM traNa aprazasta-kharAba che, varjavAlAyaka che. temAM paNa prathamanAM be to vadhu anartha karanArAM che. cothuM anuSThAne bhAvanI zubhatAnA kAraNe kAMika sAruM che ane pAMcamuM anuSThAna AtmAne vAstavika ArAdhakabhAva prApta karAvI kriyAonuM mukhya phaLa ApanAruM che. 4 aMzo zAstronA & papa ?
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 99. kAussagganA ogaNIsa doSa : (1) ghoTakadoSa : ghoDAnI peThe paga UMcA rAkhe, vAMko paga rAkhe. (2) latAdoSa H jema vAyarAthI velaDI hAle tema zarIrane dhrujAve. (3) khaMbhAdidoSa : thAMbhalA pramukhane oThIMgaNa dai rahe te. (4) mAladoSa : upara meDI athavA mALa hoya tene mastaka TekAvI rahe te. (5) udhidoSa : gADAnI udhanI peThe aMguThA tathA pAnI meLavIne paga rAkhe che. (6) nigaDadoSa : beDImAM paga nAMkhyAnI peThe paga pahoLA rAkhe che. (7) bhilaDIdoSa : bhilaDInI peThe guhya sthAne hAtha rAkhe che. (8) khAliNadoSa : ghoDAnA cokaDAnI peThe hAtha rajoharaNayukta AgaLa rAkhe che. (9) vadhudoSa : navaparaNIta vadhUnI peThe mAthuM nIcuM rAkhe te. (10) laMbuttaradoSaH nAbhinI upara ane DhIMcaNathI nIce lAMbuM vastra rAkhe che. (11) stanadoSa : DAMsa, maccharanA bhayathI, ajJAnathI athavA lajajAthI hRdayane AcchAdana karI strInI peThe DhAMkI rAkhe te. (12) saMyatidoSa: zItAdikanA bhayathI sAdhvInI jema baMne skaMdha DhAMkI rAkhe eTale samagra zarIra AcchAdita rAkhe che. (13) bhamuhaMgulidoSa : AlAvo gaNavAne arthe athavA kAyotsarganI saMkhyA gaNavAne mATe aMgulI tathA pAMpaNanA cALA kare te. (14) vAyasadoSa : kAgaDAnI pere DoLA pherave te. (15) kapitthadoSa : paherelA vastra jU athavA prasvede karI malina thavAnA bhayathI koThanI peThe gopavI rAkhe te. (16) zirakaMpadoSa : yakSAvezitanI peThe mAthuM dhuNAve te. (17) mUkadoSa : mUMgAnI pere huM huM kare te. (18) madirAdoSa: AlAvo gaNatA madirA pIdhelAnI pere baDabaDATa kare te. (19) prekSyadoSaH vAnaranI pere AsapAsa joyA kare, oSTapuTa halAve te. 100.kAussagnanA soLa AgAra : (1) agninA upadravathI bIje sthAnake javuM paDe tathA vIjaLInA prakAzathI vastrAdi oDhavAM paDe. (2) bilADI, uMdara vagere ADA UtaratA hoya tathA paMcendriyajIvanuM chedana-bhedana thatuM hoya tethI bIjA sthAnake javuM paDe. (3) akasmAta coranI dhADa AvI paDe tethI athavA rAjAdikanA bhayathI bIje javuM paDe. (4) siMha vagere upadrava karatA hoya athavA sAdika DaMza karatA hoya athavA bhIMta paDe tevI hoya to tethI bIje javuM paDe. A cAra AgAra sivAya bIjA bAra AgAra annatthasUtramAM ApelA che te nIce pramANe (1) zvAsa levAthI. (2) zvAsa mUkavAthI. (3) udharasa AvavAthI. (4) chIMka AvavAthI. (5) bagAsuM AvavAthI. (6) oDakAra AvavAthI. (7) vAchUTa thavAthI. (8) bhramarI AvavAthI. (9) pittane lIdhe mUccha AvavAthI. (10) zarIranuM sUkSma rIte phuraNa thavAthI. (11) zarIramAM kapha vagereno sUkSma rIte saMcAra thavAthI, (12) sthira rAkhelI dRSTi sUkSma rIte pharakI javAthI. (upara mujaba cAra tathA bAra AgAra kAyotsarganA che. AgAra eTale chUTa. A soLa AgAra sevAi jAya to kAussagna bhaMgAto nathI : eTaluM ja, bAkI chUTa levA mATe A AgAro nathI - eTaluM yAda rAkhavuM.) (1) 101. "cha" Avazyaka kyAMthI kyAM sudhI kahevAya ? : sAmAyika : icchAkAreNa saMdisaha bhagavad ! devasia paDikkamaNe ThAuM - e sUrothI pratikramaNanI kriyA zarU thAya che. tyAMthI 'karemi bhaMtethI aticAranI ATha gAthAnA kAussagga sudhI paheluM "sAmAyika" Avazyaka kahevAya che. cauvisatthoH aticAranI ATha gAthAnA kAussagna pachI je logassa kahevAmAM Ave che te bIjuM "logassa" Avazyaka kahevAya che. (3) vAMdaNAM : logassa kahyA pachI muhapattI paDilehI be vAMdaNAM devAmAM Ave che te trIjuM "vAMdaNAM" Avazyaka kahevAya che. (4) paDikamaNuM : vAMdaNAM dIdhA pachI 'icchAkAreNa saMdisaha bhagavanuM ! devasiaM AlouM" kahI tyAMthI Ayariya uvajajhAya sudhI "pratikramaNa" va aMzo zAstronA + 57 0 4 aMzo zAstronA ja pa6 p.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. hAthanI muhapattIthI karavI. 3. rajoharaNanI muhapattIthI karavI. 3. paganA pAchaLanI bhUminI UbhA thatAM rajoharaNathI karavI. 17. - A 17 pramArjanA saMDAsA zabdathI saMbodhAya che. saMDAsA eTale sAMdhAo. sAMdhAonI pramArjanA thAya che. nAmanuM cothuM Avazyaka kahevAya che. pakhi, comAsI ane saMvatsarI pratikramaNa cothA AvazyakamAM samAveza thAya che. (5) kAussagga : Ayariya uvajajhAya kIdhA pachI be logassa, eka logassa ane eka logassano je kAussagna karavAmAM Ave che te pAMcamuM "kAussagga" Avazyaka kahevAya che. (6) paccakakhANa : A chaThuM Avazyaka kAussagna pachI karavAnuM che paraMtu devasi pratikramaNamAM te vakhate avasara nahIM rahevAthI pratikramaNanI zarUAtamAM "paccakakhANa" karI pAMcamuM Avazyaka pUruM thayA pachI te saMbhAravAmAM Ave che ane rAi pratikramaNamAM to te vakhate paccakhANa karavAmAM Ave che. 102.vAMdaNAMnAM paccIsa Avazyaka : 2 avanata, 1 yathAjAta mudrA, 12 Avarta, 4 zironamana, 3 gupti, 2 praveza, 1 niSkramaNa maLI kula 25 Avazyaka thayAM. 4 (1) avanata (aNajANaha bolatAM) (1) praveza-nizIhi kahI avagrahamAM praveza. 4 (6) Avarta (aho, kArya, kAya ane jarA-bhe-ja-va-Ni-jaM-ca bhe bolatAM) che (2) zironamana (saMphAsa ane khAmemi bolatAM) 4 (1) niSkramaNa (AvarsiAe kahI avagrahanI bahAra nIkaLavuM. kula 11 Avazyaka pahelA vAMdaNAmAM ane bIjA vAMdaNA vakhate avagrahanI bahAra nIkaLavAnuM na hovAthI niSkramaNa bAda karatAM 10 Avazyaka thayAM. baMne vAMdaNAMnAM 21, 1 yathAjAta mudrA ane mana, vacana, kAyAnI gukti maLI kula 25 Avazyaka thayAM. 104. sattara pramAjanA (saMDAsA) (dharmasaMgraha bhA.1 pA.483) jamaNA tathA DAbA pagone keDathI nIce sudhI tathA AgaLano madhyabhAga : ema AgaLanI traNa pramArjanA. e ja pramANe pAchaLanI traNa pramArjanA tathA avagrahamAM praveza karatAM traNavAra jamIna pramArjavI. e traNa maLI nava pramArjanA. vaLI jamaNA hAthanI nIcenI koNIthI uparano saMpUrNa hAtha cheka lalATa sudhI ane e ja pramANe DAbo hAtha lalATathI nIcenI koNI sudhI, ema be hAthanI be maLI agiyAra pramArjanA. DhIMcaNa upara muhapattI mUkatAM sAdhune traNa vakhata DhIMcaNanI pramArjanA ane odhA upara gurucaraNanI dhAraNA karI traNa vakhata oghAnI pramArjanA : ema kula sattara pramArjanA thAya che. gRhasthane DhIMcaNane badale kaTAsaNA ke caravaLA upara muhapanI sthApana karatAM traNa pramArjanA ane avagrahanI bahAra nIkaLatAM traNa pramArjanA : ema sattara pramArjanA kahI che. (paMcaprati. sArtha mahesANAvALI A.pA.541 parathI) jamaNA pagano keDathI nIceno paga paryata pAchalo sarvabhAga, pAchaLano keDano nIceno madhyabhAga, DAbA pagano keDa nIceno pAchalo paga paryata sarva bhAga : e traNane caravaLAthI pramArjavA. tevI ja rIte jamaNA paga, madhyabhAga ane DAbo paga A traNanA AgalA bhAgo paNa paga paryata pramArjavA : ema che. nIce besatI vakhate traNavAra bhUmi pUjavI ema nava. pachI jamaNA hAthamAM muhapattI lai tenAthI lalATanI jamaNI bAjuthI pramArjatA jatAM AkhuM lalATa, Akho DAbo hAtha tathA nIce koNI paryata tevI ja rIte DAbA hAthamAM muhapattI laine DAbI bAjuthI jatAM AkhuM lalATa, Akho jamaNo hAtha ane nIce koNI parvata, tyAMthI caravaLAnI dAMDIne muhapattI vaDe paMjavI ema agiyAra. 4 aMzo zAstronA 59 0 103. sattara pramArjanA (saMDAsA) : 3. paganA pAchaLanA bhAganI rajoharaNathI karavI. 3. paganA AgaLanA bhAganI rajoharaNathI karavI. 3. paganA AgaLanA bhAganI bhUminI rajoharaNathI karavI. aMzo zAstronA 4 58 che.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI traNa vAra caravaLAnA gucchA upara ema cauda ane UThatI vakhate traNa vAra avagraha bahAra nIkaLatAM kaTAsaNA upara pUjavuM - ema sattara pramArjanA. 105.iriyAvahIyA karatAM keTalAM pApo khamAvyAM che : jIvanA pa63 bheda che. tene abhihayA Adi 10 thI guNatAM pa63che. tene rAga ane dveSathI guNatAM pa630 x 2 = 11260 thayA. tene mana, vacana, kAyAthI guNatAM 112604 3 = 33780 thayA. tene karavuM, karAvavuM, anumodavuM ema 3 thI guNatAM 33780 x 3 = 1,01,340 thayA. tene atIta, anAgata, vartamAna ema 3 thI guNatAM 1,01,340 x 3 = 3,04,020. tene arihaMta, siddha, sAdhu, guru, deva ane AtmasAkSI ema 6 thI guNatAM 3,04,020x 6 = 18, 24, 120 thayA tathA koi ThekANe Abhoga ane anAbhoga ema 2 thI guNatAM 1824120 x 2 = 36,48, 240 gaNAvyA che. (prakaraNaratna saMcaya vicArasapratikA) A pramANe iriyAvahiyAnA mithyA duSkRtanuM pramANa zrutamAM kaheluM che. 107. sAdhu tathA zrAvakane kayA paccakhANa, kyAM sudhI adhika paccakakhANa thai zake ? : $ zrAvakane rAtre duvihAra, tivihAra ane covihAranuM paccakakhANa karAya che. - sAdhune duvihAranuM paccakakhANa kadApi hotuM nathI. che abhigrahapaccakkhANamAM tene mATe bhajanA che. che paDimA ane upadhAna vahetA zrAvakane ane sAdhune pANahAranuM paccakkhANa hoya che. navakArasI, porisI, sADhaporisI, purimaThuM, avaDha, upavAsa, nIvI ane vigai : e paccakkhANo poryA na hoya tyAM sudhI adhika adhika thai zake che. AyaMbila, abhigraha ane ekalaThANAnuM paccakkhANa pAryA pachI paNa (AhAra vAparyA agAu) adhika paccakakhANa thai zake che. 4 chaThTha, aThThama vagere paccakkhANa pUrvanI saMgAthe saMgata thatAM nathI. (jo DAtAM nathI) (zrI caMdramuniviracita zrI laghu pravacana sAroddhAranI gAthA 35 thI 38mAM prakaraNa ratnAkara bhA.3 mAMthI) 45 navakArazIno 1 upavAsa, 24 porisIno 1 upavAsa, 20 sADhaporisI ke 8 purimaNyano 1 upavAsa, 2 AyaMbila, 3 nIvI, 4 ekAsaNAM ke 8 biyAsaNAMno 1 upavAsa. apavAda mArge A paccakkhANo karavAthI upavAsanuM kArya sare che. (ratnasaMcayagraMtha gAthA-510-511mAM) 106.paccakakhANanuM phaLa : (1) navakArasI so varasanuM narakAyu dUra kare. (2) porisI eka hajAra varasanuM narakAyu dUra kare. (3) sADha porisI dasa hajAra varasanuM narakAyu dUra kare . (4) purimaThuM eka lAkha varasanuM narakAyu dUra kare. (5) ekAsaNuM dasa lAkha varasanuM narakAyu dUra kare. (6) nIvi eka koDa varasanuM narakAyu dUra kare. (7) ekalaThANuM daza kroDa varasanuM narakAyu dUra kare. (8) ekadatti so kroDa varasanuM narakAyu dUra kare. (9) AyaMbila eka hajAra kroDa varasanuM narakAyu dUra kare. (10) upavAsa dasa hajAra kroDa varasanuM narakAyu dUra kare. evI rIte eka eka upavAsanI vRddhine anukrame daza gaNo aMka vadhAravo. 108. 'cha' aThThAionAM nAma : (1) kArataka caumAsI (2) phAgaNa caumAsI (3) aSADha caumAsI (4) paryuSaNaparvanI (5) Aso mAsanI AyaMbilanI oLI (6) caitra mAsanI AyaMbilanI oLI - A be zAzvatI aThThAi che. 109.paryuSaNAparvanAM pAMca kartavyo : (1) amArikavartana (dayA pALavI) (2) sAdharmikavAtsalya (3) paraspara kSamApanA (4) aThThama tapa (5) caityaparipATI. 4 aMzo zAstronA 4 60 ) 4 aMzo zAstronA 1 61 0
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110.paryuSaNAnAM agiyAra kartavyo : (1) saMghapUjA (2) sAdharmika bhakti (3) caityamAM mahotsava karavo. rathayAtrA kADhavI. tIrthayAtrA karavI. (4) snAtramahotsava (5) devadravyanI vRddhi karavI (6) mahApUjA (7) rAtrijAgaraNa (8) zrutapUjA (AgamanI pUjA) (9) ujamaNuM (10) tIrthaprabhAvanAnuM kArya karavuM (11) prAyazcitta grahaNa karavuM. zrAvaka saMbaMdhI 111. mArgAnusArInA pAMtrIza guNa : (1) nyAyasaMpanna vaibhavaH jeNe potAnI saMpatti nyAyapUrvaka pedA karI hoya te. (2) ziSTAcAraprazaMsA : je ziSTa puruSanA vartanano prazaMsaka hoya. (3) samAna kula, zIlavALA anya gotrI sAthe vivAha karavo : jeno samAna kula, zIlavALA anya gotranA mANaso sAthe vivAha-saMbaMdha hoya te. (4) pApabhIru hoya te : je pApano bhaya rAkhato hoya te, prasiddha dezAcAra-AcaraNa rU5 : je bhojana, paheraveza Adi pracalita dezAcAra anusAra raheto hoya te. (6) avarNavAda nahIM bolavA te : je bIjAnI ane khAsa karI rAjA (rAjapuruSo) AdinI niMdA na karato hoya. (7) gRhastha kevA gharamAM rahevuM : jenuM rahevAnuM makAna bahu khullA, bahu gupta, gIca ke UMDANavALA bhAgamAM na hoya. avarajavara mATe aneka daravAjAvALuM na hoya. sArA pADozIvALuM hoya. (8) satsaMga-AcaraNa karavA rUpa : jene sadAcArI puruSano saMga hoya. (9) mAtA-pitAnI pUjA : je mAtA-pitAno bhaktipUrvaka AdarasatkAra karato hoya. (10) upadravavALA sthAnano tyAga : je yuddha, durmikSa ke rogacALA jevA upadravavALA sthAnano tyAga karanAra hoya. aMzo zAstronA 0 62 che. (11) lokaniMdita kAryamAM pravRtti nahIM karavA rUpa : je deza, kALa ane jAtinI apekSAe niMdya gaNAtI pravRtti na karato hoya. (12) AvakanA pramANamAM kharcaH potAnI Avaka anusAra kharca karato hoya. (13) vaibhavane anusAra veSa: potAnI saMpatti pramANe paheraveSa rAkhato hoya. (14) buddhinA ATha guNo meLavavA rU5 : (1) sArI vAta sAMbhaLavAnI icchA. (2) tene sAMbhaLavuM. (3) teno artha samajavo. (4) tene yAda rAkhavuM. (5) samajela arthane AdhAre tevA ja bIjA arthone samajavA tarka-vitarka karavA. (6) viruddha arthane dUra karavA. (7) arthanuM sAcuM jJAna karavuM. (8) tattvano nirNaya karavo - A ATha guNo buddhinA che. 2 zloka : zuzrUSA zravaNaM caiva, grahaNaM dhAraNaM tathA / Uho'poho'rthavijJAnaM, tattvajJAnaM ca dhIguNAH // (15) niraMtara dharmanuM zravaNa : je haMmezAM dharmazravaNa karato hoya. (16) ajIrNamAM bhojanano tyAga : ajIrNa jaNAtAM bhojanano tyAga kare . (17) kALe bhojana kare : kALe eTale bhUkha lAge tyAre zAMtabhAve prakRtine anukULa bhojana karato hoya. (18) trivarganI sAdhanA karavA rUpa : je dharma, artha, kAma : e traNene paraspara bAdhA na pahoMce tevI rIte sevana karato hoya. (19) atithinI bhakti : je atithi, sAdhu tathA garIbonI yathAyogya sevA, satkAra kare. (20) mithyAgrahano tyAga : je koi divasa abhiniveza, pUrvagraha, kadAgraha rAkhato na hoya. (21) guNano pakSapAta karavo : je guNono pakSapAtI hoya. (22) adeza ane akAla caryAno tyAga : je niSiddha dezamAM ke niSiddha samaye jato na hoya. (23) potAnA tathA paranA balAbalane jANavA rUpa : je svaparanA balAbalano jANakAra hoya. (24) vratadhArI tathA jJAnadhArI vRddhonI pUjA : je vratadhArI tathA jJAnavRddhonI sevA, pUjA, sanmAna karanAro hoya. va aMzo zAstronA 1 63
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) poSyavarganuM poSaNa : je poSyajana kuTuMba parivAranuM yathAyogya poSaNa karato hoya. (26) dIrghadarzIpaNuM : je dIrghadarzI hoya. (27) vizeSajJapaNArUpa : je vizeSajJa vivekI hoya. (28) kRtajJapaNArUpa : je kRtajJa-potA para karelA upakArane jANanAra hoya. (29) lokavallabhapaNArUpa : je lokomAM priya, lokono prema saMpAdana karanAra hoya. (30) salajjapaNArUpa: je lAja-maryAdAvALo hoya. (31) sadayapaNArUpa : je dayALu hoya. (32) saumyapaNArUpa : je saumya AkRtivALo hoya. (33) paropakAra karavArUpa : je paropakAraparAyaNa hoya. (34) aMtaraMgAri SaDU varganA tyAga karavArUpa : je kAma, krodha, lobha, mAna, mada ane matsara : e che aMtaraMga zatruono parihAra, nAza karavAmAM tatpara hoya. (35) indriyono jaya karavArUpa : jeNe indriyone vaza karI hoya tevo mANasa gRhasthadharmanuM pAlana karavA yogya thAya che. (8) sudAkSiNya : je koi mAMge enI icchAno bhaMga na thAya evA DaravALo hoya te. (9) lajjALu: manamAM zarama hovAthI kharAba kAmathI dUra rahevAvALo hoya te. (10) dayALu : prANImAtranI dayA ciMtavanAro. (11) madhyastha tathA saumyadeSTi : dharmatattvano jANakAra hoine doSono tyAga karavAvALo, sarve jIvo upara samadaSTi rAkhe te. (12) guNarAgI : guNa upara rAga ane nirguNa upara upekSA karavAvALo. (13) satkathI : jene dharmasaMbaMdhI vAta karavI priya hoya te. (14) supakSaghutta : jeno parivAra zIlavaMta tathA AjJAkArI hoya te. (15) sudIrghadarzI : thoDA parizramathI ghaNo lAbha thAya evuM kAma karavAvALo. (16) vizeSajJa : pakSapAtI na hovAthI vastuonI aMdaranA guNadoSone yathArtha rItie jANavAvALo. (17) vRddhAnuga : zuddha pariNata (heya-upAdeyano viveka) buddhivALA je sadAcArI hoya te vRddha kahevAya. dIkSAparyAya ke jJAnathI vRddha hoya tevA uttama puruSonI sevA karanAro ane teonI zikhAmaNane anusaranAro hoya te. (18) vinIta : potAnAthI vizeSa guNavALAnuM sanmAna karavAvALo. (19) kRtajJa : potAnA upara karelA upakArane na bhUlavAvALo. (20) parahitArthakArI: koi paNa lAbhanI AzA vagara upakAra karavAvALo. (21) labdhalakSa : sarva dharmakAryamAM sAvadhAna hoya. catura hoya. 112.zrAvaka(jainadharmarUpa dharmaratnane (pAmavA) grahaNa karavAmAM yogya adhikArI)nA ekavIza guNa : (1) akSudra : udAra citta. (2) rUpavAnaH jenA aMga, pratyaMga tathA pAMce indriya vikArarahita hoya. (3) prakRtisaumya H je pApakarmathI dUra raheto hoya ane jenA nokara cAkara Adi Azrita prasannatApUrvaka sevA karatA hoya. lokapriya : dAna, zIla, vinayAdi guNothI lokone prIti utpanna karanAra hoya. (5) akrUra : je manamAM saMkleza na rAkhe te. (6) bhIru : pApathI tathA apayazathI Dare te. (7) azaTha : je koine Thage nahIM te.. 9 aMzo zAstronA 0 64 ) 113. zrAvakanA mukhya cAra guNa : (1) bhadraka prakRti (2) vizeSa nipuNamati (3) nyAyamArgarati (4) deDhajinavacanasthiti. A cAra guNomAM nIce pramANe ekavIza guNono samAveza thAya che. (1) bhadraka prakRtimAMH (1) akSudra (2) prakRti saumya (3) akrUra (4) sudAkSiNya (5) dayALu (6) madhyastha saumyadRSTi (7) vRddhAnuga (8) vinIta - A 8 guNo hoya. va aMzo zAstronA 1 65 0
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) vizeSa nipuNamatimAM : (1) rUpavAna (2) sudIrghadarzI (3) vizeSajJa (4) kRtajJa (5) parahitArthakArI (6) labdhalakSa - A cha guNo hoya. (3) nyAya mArgaratimAM : (1) bhIru (2) azaTha (3) lajjALu (4) guNarAgI (5) satkathI - A pAMca guNa hoya. (4) deDhajinavacanasthitimAM : (1) lokapriya (2) supakSayukta - A be guNa hoya che. 114.zrAvakanAM bAra vratonuM svarUpa : 5 aNuvrata, 3 guNavrata, 4 zikSAvrata. munirAjanAM pAMca mahAvratathI nAnAM hovAthI tene aNuvrata kahevAya che. chaThThuM, sAtamuM ane AThamuM e pAMca aNuvratane guNa(phAyado) karanArA hovAthI tene guNavrata kahevAya che ane chellAM cAra vratomAM munipaNAnA pAlananI zikSA hovAthI zikSAvrata kahevAya che. (1) sthUla prANAtipAtaviramaNa vrata H A vratamAM niraparAdhI hAlatA cAlatA (trasa) jIvone mAravAnI buddhithI nahIM mAravAnI pratijJA karavAmAM Ave che. A vratanA pAMca aticAra jANavA, paNa AcaravA nahIM. (1) baMdha H gAya, baLada pramukha jAnavarone gADha baMdhanathI bAMdhavAM te. (2) vadha : krodhathI gAya ghoDA pramukha jAnavarone mAravAM te. (3) viccheda : baLada vagerenAM nAka, kAna chedAvavAM te. (4) atibhArAropaNa : baLada, ghoDA pramukha jAnavara upara jeTalo bojo te UMcakI zakatA hoya tenA karatAM vadhu bhAra bharavo te. (5) bhAta-pANIno viccheda : pALelAM jAnavarone roja khAvAnuM apAtuM hoya tenA karatAM ochuM ApavuM agara TAimathI moDuM ApavuM te. (2) sthUla mRSAvAdaviramaNa vrata H A vratamAM nIce jaNAvelAM pAMca moTAM jUTha nahIM bolavAnI pratijJA che. (1) kanyAlIka : kanyAsaMbaMdhI sagapaNa, vivAhAdimAM jUThuM bolavuM nahIM. tema ja sarva manuSyasaMbaMdhI paNa jUThuM bolavuM nahIM. aMzo zAstronA 66 (2) gavAlIka : gAya pazu vagere cAra pagavALAM jAnavara aMge dUdhasaMbaMdhI khoDakhAMpaNasaMbaMdhI jUThuM bolavuM nahIM. (3) bhUmyAlIka : bhUmi, khetara, makAna, dukAna agara vADI Adi bhUmi saMbaMdhI jUThuM bolavuM nahIM. bIjAnI jamIna upara potAno khoTo hakka karIne dabAvavI nahIM. (4) thApaNamoso : koie anAmata mUkavA ApelI thApaNa(dAgInA athavA rokaDa rakama vagere)ne oLavavI nahIM arthAt te levA Ave tyAre 'tuM mane kyAre ApI gayo che ?' ema bolavuM nahIM. (5) kUDIzAkha : hajAro rUpiyAno phAyado thato hoya topaNa khoTI sAkSI kadI pUravI nahIM. (koine dehanA daMDa, phAMsInI sajA thatI hoya te mATe asatya bolavuM paDe tenI jayaNA.) (3) sthUla adattAdAnaviramaNa vrata H A vratamAM nIce jaNAvela moTI corI karavI nahIM : (1) koine tyAM khAtara pADavuM nahIM tema ja bIjA pAse paDAvavuM nahIM. (2) gAMThe bAMdhelI koi amUlya vastu levI nahIM. (3) khIsuM kAtaravuM nahIM. (4) tALu toDavuM nahIM. (5) lUMTa karavI nahIM. (6) koinI paDI gayelI amUlya cIja levI nahIM. TUMkamAM rAja daMDe ane loka bhAMDe evI corI prANAMta kare paNa kadI karavI nahIM. trIjA vratamAM pAMca aticAra : (1) cora pAsethI corAu vastu sastI jANI-bUjhIne levI te. (2) corane corI karavAmAM madada karavI te. (3) sArI vastumAM bIjI khoTI vastu nAMkhIne ApavI. sArI dekhADIne khoTI ApavI te. (4) rAjyaviruddha sthAnamAM javuM agara dANacorI karavI te. (5) tola, mAna, mApAM ochAM-vadhatAM rAkhavAM te. (4) sthUla maithunaviramaNa vrata H A vratamAM puruSoe potAnI strImAM saMtoSa rAkhI parastrIno tyAga ane strIoe parapuruSano tyAga karavAno che tema ja deva, devI ane tiryaMca saMbaMdhI maithunano paNa tyAga karavAno che. cothA vratamAM pAMca aticAra : (1) aparigRhItAgamana : koie paNa je strIne grahaNa karI nathI evI strI sAthe gamana karavuM te. aMzo zAstronA 67 -
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) ivaraparigRhItAgamana : amuka divasa sudhI vezyA pramukhane koie rAkhI hoya tenI sAthe gamana karavuM te. (3) anaMgakrIDA: strIonAM aMgopAMga nirakhavAM tathA kAmavikAra vadhe evI ceSTA karavI te athavA maithunanAM aMga sivAyanAM aMgo vaDe kAmakrIDA karavI. (4) paravivAhakaraNa : potAnA putra, putrI sivAya pArakAnA vivAha karavA te. (5) tIvra kAma-abhilASA : kAmaceSTAmAM atitIvra icchA dhAraNa karavI te. (5) sthUla parigraha parimANa vrata : A vratamAM dhana, dhAnya, kSetra (jamIna), hATa, havelI, sonuM, rUpuM, halakI dhAtu, be pagavALA nokara, cAkara, cAra pagavALA pazu : A nava prakAranA parigrahanuM parimANa karavuM. parimANathI (dhArelI maryAdAthI) adhika thai jAya to dharmamArge vAparI nAMkhavuM. ja pAMcamA vratamAM pAMca aticAra : (1) dhana, dhAnya jyAre dhArelI dhAraNAthI adhika thai jAya tyAre dharmakhAtAmAM vAparavAnA badale putra, putrI agara strI AdinA nAme caDhAvI de te. (2) kSetramAM be kSetrone eka karI nAMkhI dhArelA parimANathI adhika rAkhe te. (3) sonuM, rUpuM paNa koinA nAma para AghuMpAchuM karI dhAraNA karatAM adhika rAkhe. (4) trAMbA, pittaLa vagere dhAtuomAM paNa e ja pramANe ADA avaLA nAme caDhAvI goTALA kare. (5) dAsa, dAsI, gAya, bheMsa vageremAM paNa maryAdAthI adhika rAkhI goTALA kare. dizAparimANa vrata : A vratamAM cAra dizA, cAra vidizA, Urdhva ane adho maLI daza dizAmAM amuka gAu sudhI javAno niyama karavo. (kAgaLa,tAra, chApAM vAMcavAnI jayaNA rAkhI zakAya che.) chaThThA vratanA pAMca aticAra : (1) maryAdA karatAM vadhAre UMcA javuM te. (2) maryAdA karatAM vadhAre nIcA javuM te. (3) cAra dizAnI maryAdAnuM ullaMghana karavuM te. (4) badhI dizAnA gAu bhegA karI eka dizAe vadhAre javuM arthAt rAkhelA pramANamAM potAnI icchA mujaba 4 aMzo zAstronA ja 68 . ochuM-vadhatuM karavuM te. (5) keTalA gAu rAkhyA che enI khabara na rahevAthI AgaLa javuM. bhogopabhogaviramaNa vrata : bhoga : bhojana vilepana vagere je ekavAra upayogamAM Ave che. upabhoga : je cIja vAraMvAra vaparAya jevAM ke vastra, alaMkAra, ghara, strI vagere bhoga ane upabhoganI vastunuM parimANa karavuM te mATe nIce jaNAvela cauda niyamone roja savAra-sAMja dhAravA ane saMkSepavA. cauda niyamanI vigata : (1) sacitta : divasamAM jeTalAM sacitta (jIvavALAM) dravya mukhamAM nAMkhavAM hoya tenI saMkhyA tathA vajana nakkI karavuM. (2) dravya : judAM judAM nAmavALI ane svAdavALI jeTalI cIjo khAvI hoya tenI saMkhyA rAkhavI. (dhAravI) (3) vigai : ghI, goLa, dUdha, dahIM, tela ane kaDA : e che vigaImAMthI niraMtara eka vigaIno (mULathI athavA kAcIno) tyAga karavo. vANaha : joDA, caMpala, mojAM vagerenI saMkhyA dhAravI. (5) taMbola : sopArI, elacI, cUraNa vagere mukhavAsa khAvAnuM mApa dhAravuM. (6) vaO: divasamAM ATalAM vastra paheravAnI saMkhyA dhAravI (dharma kAryamAM vAparavAnI jayaNA.). (7) kusuma : suMghavAnI vastunuM vajana dhAravuM. vAhanaH gADI, ghoDA, UMTa, moTara, Trena, TrAma, basa, vimAna, AgaboTa, nAvaDA Adi vAhanomAM besavAnI saMkhyA dhAravI. (9) zayyA : Asana, gAdI, khurazI, Tebala upara besavAnI saMkhyAnuM mApa dhAravuM. (10) vilepana : zarIre vilepana karavAnI vastunuM mApa dhAravuM. (11) brahmacarya : yathAzakti te viSe niyama karavo. (12) dizi : daze dizAmAM javAnI maryAdA bAMdhavI. va aMzo zAstronA + 69 0
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13)snAna : snAnanI gaNatarI karavI. (dharmakAryamAM jayaNA.) (14) bhaoNsu : bhojanapANImAM vajana dhAravuM. che pRthvIkAya : mATI, mIThuM, khAro, coka Adi vAparavAnuM parimANa(vajana) dhAravuM. >> akAyaH pANI pIvAnuM tathA vAparavAnuM mApa dhAravuM. (vajana) che teukAya: cUlA, dIvA, lAiTavagerenuM parimANa (saMkhyA) dhAravuM. vAukAya : paMkhA, hIMDolA, vastranI jhApaTa vagerenuM parimANa (saMkhyA) dhAravuM. 4 vanaspatikAya : upayogamAM AvatI lIlotarInuM nAma tathA tolathI parimANa karavuM. je trasakAya : amuka saMkhyAmAM nokara, cAkaro, pazuo rAkhavA. che asi H soya, kAtara, sUDI, charI, caNyuM, talavAra, astarA vagere zastro vAparavAnI saMkhyAnuM parimANa karavuM. 4 masiH khaDiyA, pena, kalama, penasila vagere vAparavAnI saMkhyA dhAravI. * kRSi : haLa, kuhADA, pAvaDI, kosa vagere vAparavAnI saMkhyAnuM parimANa karavuM. ja paMdara karmAdAnonAM nAma : (1) aMgArakarma : cUno, iMTa, naLiyAM vagere pakAvavAno vyApAra. vanakarma : jaMgala kApavAno, phaLa, zAka, lAkaDAM vagere vanaspatino vyApAra, kolasA karI vecavA. (3) zaTakarma : gADAM, haLa, pramukha taiyAra karI vecavAM. (4) bhATakakarma : gADI, ghoDA vagere bhADe pheravavA. (5) sphoTakakarma : suraMga phoDAvavI, khANa khodAvavI, kSetra, kUvA, vAva khodAvavAno dhaMdho karavo. (6) daMtavANijya : hAthIdAMta vagereno vyApAra. (7) lAkSavANijya : lAkha, guMdara vagereno vyApAra. (8) rasavANijya : ghI, tela, goLa vagereno vyApAra. (9) kezavANijya : pazu, paMkhInA vALa, pIMchAM vagereno vyApAra. 9 aMzo zAstronA * 70 ) (10) viSavANijya aphINa, somala, varacchanAga Adi jheranovyApAra. (11) yaMtrapilanakarma: mIla, jIna, saMcA, ghaMTI, ghANI vagereno vyApAra. (12)nilAMchanakarma baLada, ghoDA vagerene napuMsaka karavA tathA nAka, kAna Adi aMgopAMga chedavAno vyApAra, (13) davadAnakarmaHvanamAM, sImamAM koi paNa jagyAe agnidAha mUkavo. (14) jaLazoSaNakarmaH sarovara, taLAva vagerenAM pANI sUkAvI nAMkhavAM. (15) asatIpoSaNakarma : ramatane khAtara kUtarAM, bilADA, menA, popaTa vagere pALavA tathA vyApAra nimitte asatI strI, vezyAdikane poSavI. je sAtamA vratanA pAMca aticAra : (1) sacitta AhAra : sacitta vastu khAvI te. (2) sacittapratibaddha AhAraH sacitta vastunI sAthe vaLagelI vastu khAvI te. (3) apakva AhAra : nahIM pAkelI vastu khAvI te. (4) duSpakva AhAra : ardha kAcI ardhI pAkI vastu khAvI te. (5) tuccha auSadhi AhAra : khAvAmAM thoDuM Ave ane pheMkI devAnuM ghaNuM hoya evI bora, zeraDI, dADama, anAnasa ityAdi vastu khAvI te. upara mujaba AhArasaMbaMdhI pAMca aticAra tathA pAMca karma, pAMca vANijaya, pAMca sAmAnya karma : ema paMdara karmAdAnanA paMdara aticAra kula vIsa aticAra. anarthadaMDaviramaNa vrata : nAhaka, vinA svArthe jemAM ApaNane kazo lAbha thato na hoya evI kriyAo karI AtmAne daMDavo enuM nAma anarthadaMDa kahevAya. A vratamAM nIce jaNAvela vastuno tyAga karavA mATe pUrato upayoga rAkhavo : (1) koi pazu, pakSIne krIDA khAtara pALavA nahIM. (2) kUtarAM, bilADA, sApa, noLiyA Adine laDAvavAM nahIM, (3) hAthI, ghoDA, gheTA, kUkaDAnI ramata jovA javuM nahIM. (4) koine phAMsI apAtI hoya to tyAM jovA javuM nahIM ane te kAryanI anumodanA va aMzo zAstronA 71 0
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavI nahIM. (5) rAja kathA, dezakathA, bhaktakathA, bhojanakathA, strIkathA kadI karavI nahIM. (6) raste cAlatAM vinA kAraNe jhADanAM phaLa, phUla, pAMdaDAM toDavAM nahIM. (7) zataraMja, sogaThAbAjI, gaMjIphA Adi ramata ramavI nahIM. (8) ghaMTI, khANIyA, sAMbelA, haLa, kodArI, kosAdi hathiyAro taiyAra rAkhI mAMgyA ApavAM nahIM. (dAkSiNya lage jayaNA.) AThamA vratamAM pAMca aticAra : (1) kaMdarpa : kAmavikAra vadhe tevI ceSTA karavI, kuceSTA karavI. (2) kautkacya : kAma utpanna thAya tevI vArtAo karavI. (3) maukharyaH vAcALapaNAthI jema Ave tema ADAavaLAM asaMbaddha vAkyo bolavAM. (4) saMyuktAdhikaraNaH hiMsAvALAM upakaraNone joDIne taiyAra rAkhavAM. (5) bhogAtiriktatA : bhoga-upabhogamAM vaparAtI cIjo karatAM lobhathI vadhAre rAkhavI. (9) sAmAyika vrata: dararoja eka sAmAyika to karavI ja joie agara bAra mahinAmAM amuka sAmAyika karI ApavAno niyama A vratamAM karavo. navamA vratanA pAMca aticAra : (1) manodumbraNidhAna : manamAM khoTA vicAra karavA. (2) vacanaduSmaNidhAna : pApavALAM vacana bolavAM. (3) kAyaduSmaNidhAna : ajayaNAe kAyAne halAvavI, calAvavI, bhIMte oThIMgaNa daine besavuM. (4) anavasthAnadoSa : eka sthAna choDI bIje sthAne javuM. (5) smRtivihInatva : sAmAyika laine TAima jovo bhUlI jAya. athavA to sAmAyika pAravuM ja bhUlI jAya. (10) dezAvagAsika vrata : AkhI jiMdagInA mATe lIdhelAM vratonI vizALa maryAdAne A vratamAM atisaMkSepa karI levAmAM Ave che. mukhyatayA chaThThA vratamAM amuka gAu sudhI javAnI rAkhelI chUTane ati TUMkAvI devAmAM Ave che. hAla A vratamAM jaghanyathI ekAsaNuM karI savAra, sAMjanAM pratikramaNa sAthe vacamAM ATha sAmAyika karavAmAM Ave che. aMzo zAstronA 0 72 che. upAzrayathI ghera sudhI athavA gAmamAM amuka sthAna sudhI javAnI maryAdA nakkI karAya che. ja dazamA vratanA pAMca aticAra : (1) Anayanaprayoga : dhArelI bhUmi karatAM AgaLanI bhUmithI koi vastu maMgAvavI. (2) predhyaprayoga : dhArelI hadanI bahAra koi vastu mokalavI. (3) zabdAnupAta : zabdano avAja karIne hAjarI jaNAvavI. (4) rUpAnupAta: jALI vagere ThekANe AvI potAnI hAjarI jaNAvavI, (5) pudgalaprakSepa : kAMkaro nAMkhI pote ahIM che - ema jaNAvavuM. (11) pauSadhavrata : dara varSe divasa athavA rAtanA athavA rAtadivasanA cAra prahara athavA ATha praharanA amuka pauSadha karavA. pauSadhanA cAra prakAra : (1) AhArapauSadha : dezathI ane sarvathI hoya che. bAkInA 3 pauSadha sarvathI hoya che. dezathI AhArapauSadhamAM ekAsaNuM, nIvI, AyaMbila karAya che. sarvathI AhArapaSadhamAM cAre prakAranA AhArano tyAga karAya che. (2) zarIrasatkArapauSadha: pauSadha nimitte zarIrane zaNagAravuM nahIM. (3) avyApArapauSadha : koi paNa saMsArI vyApAra karavo nahIM. (4) brahmacaryapauSadha : brahmacaryanuM pAlana karavuM. agiyAramA vratanA pAMca aticAra : (1) apratilekhita zayyAH saMthArA Adi upadhinenapaDilehe, napramArje. (2) apramArjita duSpamArjita : saMthArA Adine paDilehe, pramArje to barAbara na paDilehe na pramArje. (3) uccAra apratilekhita : aMDila-mAnuM paraThavavAnI jagyAnI paDilehaNA tathA prArthanA kare ja nahIM. (4) uccAra apratilekhita - duSpatilekhita : caMDila-mAtrAnI jagyA paDilehe, pramArje paNa barAbara na kare. (5) pauSadhavidhi viparItatA : pauSadha samayasara le nahIM, moDo le ane vahelo pAre tathA pauSadhamAM pAraNAnI ciMtA kare. 4 aMzo zAstronA 73
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ karAvaNatyAgapaDiyA (10) urdiSTavarjakapaDimA. potAnA mATe nahIM banAveluM bhojana nahIM khAvuM. (11) zramaNabhUtapaDimA. (sAdhunI mAphaka gocarI javuM, loca karAvavo vagere.) 117.zrAvake rAkhavAnAM sAta dhotiyAM : (1) sAmAyikanuM (2) pUjAnuM (3) nahAvAnuM (4) bhojananuM (5) sUvAnuM (6) vaDInIti mATe javAnuM (7) bahAragAma javAnuM. (12) atithisaMvibhAga vrata : mukhya rItie ATha pahorano (ahorAtri cauvihAra upavAsa sahita) pauSadha karI pAraNe ekAsaNuM karI munirAjane vahorAvI jeTalI cIja munirAja vahorI jAya teTalI ja cIja pote vAparavI, A vratane atithisaMvibhAga vrata kahevAya che. A vrata varSamAM jeTalIvAra karavA bhAvanA hoya teTalIvAranI saMkhyA dhArI zakAya che. kadAca munirAjano joga na maLe to sAdharmikabhAione jamADIne paNa A vratanuM pAlana karavuM. (zrAddhaprati. vaMditu sUtrArtha pA.naM. 49 mAM che.) bAramA vratanA pAMca aticAra : (1) sacittanikSepa : sacitta (jIvavALI) vastu acitta vastumAM nAMkhIne vahorAvavI. (2) sacittapidhAnaH sacitta vastu vaDe DhAMkelI acitta vastu ApavI. (3) paravyapadeza : potAnI vastu bIjAnI che ane bIjAnI vastu potAnI che - ema kahI ApavI. (4) mAtsaryadAna : krodha, irSA ane abhimAnathI dAna Ape. (5) kAlAtikrama dAna : gocarIno kALa vItI gayA pachI munine AmaMtraNa karavA jAya ane gocarInA samaye gerahAjara rahe. 118.zrAvake sAta gaLaNAM rAkhavAnI vigata : (1) pANI gaLavAnuM (2) dUdha gALavAnuM (3) chAza gALavAnuM (4) ukALeluM pANI gALavAnuM (5) ghI gALavAnuM (6) tela gALavAnuM (7) ATo cALavA mATe, (havAlA, cAraNI, AMka).. 119.daza caMdaravAnI vigata : (1) jinabhavana (2) pauSadhazALA (3) sAmAyikazALA (4) cUlA upara (5) bhojanagRha (6) pANIyAre (7) valoNAnA sthAne (8) khAMDavAnA sthAne (9) pIrasavAnA sthAne (10) sUvAnI jagyAe. 115.zrAvakanA ekaso covIsa aticAra : eka thI cha vratanA darekanA 5 aticAra maLI 30 aticAra, sAtamA vratanA 20 aticAra, AThathI bAra vratanA darekanA 5 aticAra maLI 25 aticAra, jJAnAcAranA 8 aticAra, darzanAcAranA 8 aticAra, cAritrAcAranA 8 aticAra, vIryAcAranA 3 aticAra, tapAcAranA 12 aticAra, saMlekhanAnA 5 aticAra, samyaktvanA 5 aticAra - kula 124 aticAra. 120.zrAvakanA savAvasAnI dayAnI samajaNa : munirAja trasa tathA sthAvara ema baMne prakAranI dayA pALe eTale tene zAstramAM vIza vasAnI dayA pALanArA kahevAya che. emAMthI zrAvaka mAtra traNa jIvonI dayA pALI zake ane sthAvara jIvonI nahIM pALI zake eTale rahyA daza vasA. khetI, rasoi Adi AraMbha-samAraMbhathI nirdoSa trasa jIvo haNAya che eTale rahyA pAMca vasA. saMkalpathI paNa aparAdhIne haNavAnI chUTa rahevAthI pAMcamAMthI aDadhA ochA thatAM aDhI vasA rahyA. niraparAdhI jIvomAM svajanasaMbaMdhI agara potAne Azare rahelA pazu vagerenI evA prakAranI roganI davA karavI paDe ane temAM jIvo haNAya. tene sApekSa hiMsA kahevAya che. eTale teno aDhIvasAmAM aDadho bhAga ocho thatAM mAtra savA vasAnI dayA. (rUpiyAmAM eka AnI mAtra) zrAvaka-zrAvikAne hoi zake che ane te va aMzo zAstronA + 7pa 0 116.zrAvakanI agiyAra paDiyA : (1) darzana(samakita)paDimA (2) vratapaDiyA (3) sAmAyikapaDiyA (4) pauSadhapaDimA (5) kAyotsargapaDimA (6) brahmacaryapaDimA (7) saciratyAgapaDimA (8) AraMbhakaraNaparityAga5DimA (9) AraMbha 9 aMzo zAstronA 74 )
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa vratadhArIone ja hoya che. niraparAdhI trasa jIvone vinA apekSAe saMkalpapUrvaka hiMsA karavAno tyAga hoya che. karavI nahIM. (14) posahamAM pUMjyA-paDilehyA vinA laghunIti vaDInIti paraThavavI nahIM. (15) posahamAM koinI niMdA karavI nahIM. (16) posahamAM corasaMbaMdhI vAta karavI nahIM. (17) posahamAM strIonA aMgopAMga nIrakhIne jovAM nahIM, (18) posahamAM vagara posAti mAtA, pitA, putra, bhAi, strI vagere saMbaMdhIo sAthe vArtAlApa karavo nahIM. A aDhAra doSa posahamAM TALavA. 121. sAmAyikanA batrIza doSa : >> mananA daza : (1) vairI dekhI dveSa kare. (2) aviveka ciMtave. (3) artha na ciMtave. (4) manamAM udvega dhare. (5) yazanI vAMchA kare. (6) vinaya na kare. (7) bhaya citave. (8) vyApAra ciMtave. (9) phaLano saMdeha rAkhe. (10) niyANuM kare. 4 vacananA dazaH (1) kuvacana bole. (2) kaMkAza kare. (3) pApa-Adeza Ape. (4) lavAro kare. (5) kalaha kare. (6) Avo jAo kahe. (7) gALa bole. (8) bALaka ramADe. (9) vikathA kare. (10) hAMsI kare. kAyAnA bAraH (1) Asana capaLa (DagamagatA Asane besavuM). (2) cAre dizAe jue. (3) sAvadya pApavALAM kAma kare. (4) ALasa maraDe. (5) avinaye bese. (6) oThuM lai bese. (7) zarIrano mela utAre. (8) kharaja khaNe. (9) paga upara paga caDhAve. (10) aMga ughADuM mUke. (11) aMga DhAMke. (12) UMdhe. 123. eka sAmAyikamAM devagatinuM AyuSya keTaluM baMdhAya ? : bANuM kroDa, ogaNasATha lAkha, paccIsa hajAra, navaso paccIsa palyopamathI adhika devagatinuM AyuSya baMdhAya che ane ATha praharano posaha karanArane tethI trIzagaNuM baMdhAya che. 124. sAmAyikanI kiMmata : eka mANasa roja lAkha khAMDI sonAnuM dAna Ape ane eka mANasa roja sAmAyika kare to dAna ApanArA karatAM sAmAyika karanAro vadhI jAya che. 125.niyamane lAgatA cAra mahAna doSa : vratane (1) atikrama (2) vyatikrama (3) aticAra (4) anAcAra doSa lAge che. dAkhalA tarIke koie cauvihAra upavAsa karyo hoya have jyAre tene atitRSA lAge tyAre te pANI pIvAnI icchA kare te atikrama. je sthAnake pANI hoya te sthaLe jAya te vyatikrama, pANI pIvA mATe vAsaNamAMthI pyAlo bharI mukha AgaLa dhare paNa pIe nahIM te aticAra, jyAre te nIDarapaNe cauvihAra hovA chatAM pANI pIe te anAcAra kahevAya. 122. pauSadhanA aDhAra doSa : (1) posahamAM vrata vinAnA zrAvakanA gharanuM pANI na pIvuM. (2) posaha nimitte sarasa AhAra karavo nahIM. (3) uttarapAraNAne divase vividha prakAranI sAmagrI meLavavI nahIM. (4) posahamAM athavA posaha nimitte Agale divase dehavibhUSA karavI nahIM. (5) posaha nimitte vastra dhovarAvavAM nahIM. (6) posaha nimitte AbhUSaNa ghaDAvavAM nahIM tema ja posahamAM AbhUSaNa paheravAM nahIM. (7) posaha nimitte vastra raMgAvavAM nahIM. (8) posahamAM akALe zayana karavuM nahIM. nidrA levI nahIM. (rAtrine bIje prahare saMthArAporisi bhaNAvIne nidrA levI.) (9) posahamAM zarIra uparathI mela utAravo nahIM. (10) posahamAM sArI ke naThArI strIsaMbaMdhI kathA karavI nahIM. (11) posahamAM AhArane sAro ke naThAro kahevo nahIM. (12) posahamAM sArI ke naThArI rAjakathA ke yuddhakathA kahevI nahIM. (13) posahamAM dezakathA aMzo zAstronA 76 che. 126.jANavA-AdaravA-pALavA saMbaMdhI ATha bhAMgA : (Atmabodha saM. pA.477). (1) jeo viratinA svarUpane yathArtha samajatA nathI, svIkAratA nathI ane pAlana karatA nathI te sAmAnyathI saghaLA jIvo mithyASTi che. (2) jeo viratinA svarUpane yA dharmanA svarUpane jANatA nathI, va aMzo zAstronA 77 che
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128.dAnane dUSita karanArAM kAraNo : (1) anAdarathI ApavuM. (2) ghaNI vAra lagADIne ApavuM. (3) vAMkuM mukha karIne ApavuM. (4) apriya vacana bolIne (saMbhaLAvIne) ApavuM. (5) ApyA pachI pazcAttApa karavo. zloka : anAdaro vilambazca, vaimukhyaM vipriyaM vacaH / pazcAttApazca dAtuH syAd, dAnadUSaNapaJcakam // svIkAratA nathI, paNa pALe che te kaSTakriyA tapa, japa, zIla Adie karI kAyA gALe te mithyASTi ajJAna tapasvI. (3) jeo viratinA svarUpane jANatA nathI, svIkAre che paNa pALatA nathI te mithyASTi pArthasthAdi. (4) jeo jANatA nathI, paraMtu svIkAra kare che ane pAlana paNa kare che te mithyAdRSTi agItArtha muni. jeo jANe che, svIkAratA nathI paNa zIla Adi pAlana kare che (manathI) te samyagudRSTi anuttaravAsI deva. (6) jeo jANe che paraMtu svIkAra ane pAlana karatA nathI te samyagudRSTi zreNika Adi. (7) jeo jANe che, muni AdinA vrata svIkAre che paNa pALe nahIM, zuddha prarUpaNA kare, potAmAM munipaNuM sthApatA nathI evA jANa gItArtha te samakitI saMvegapakSI jANavA. jeo jANe, svIkAre, pALe evA jinamatanA jANa ratnatrayavaMta puruSo samakitI jANavA te dezavirati sarvavirati yukta AtmAo. prathamanA cAra bhAge vartatA mithyASTi hoya che. kAraNa ke teo samyagujJAnarahita che. pachInA traNa bhAge vartatA avirati samyagadaSTi che. kAraNa ke teo samyagRjJAnasahita che ane AThame bhAMge vartatA samyagRjJAnasahita viratino svIkAra kare che ane pAlana kare che teo dezavirati, sarvavirati yukta hoya che. 129.dAnane zobhAvanArAM kAraNo : (1) AnaMdanAM AMsu Ave. (2) romAMca khaDA thAya. (3) bahumAna pedA thAya. (4) priyavacana bole. (5) ApyA pachI anumodanA kare. ka zloka : AnandAzrUNi romAJcaM, bahumAnaM priyaM vacaH / tathAnumodanA pAtre, dAnabhUSaNapaJcakam // (8) 130.pAMca prakAranAM dAna : (1) abhayadAna (2) supAtradAna (3) anukaMpAdAna (4) ucitadAna (5) kIrtidAna.prathamanA be prakAranAMdAnathI bhogasukhapUrvaka mokSanI prApti thAya che ane aMtima traNa prakAranAM dAnathI kevaLa bhogasukhAdikanI prApti thAya che. dAna saMbaMdhI 127. dAna nahIM ApavAnAM cha lakSaNo : (1) ApavuM paDe eTale AMkho kADhe. (2) UMce jue. (3) vacce ADI-avaLI vAta kare. (4) vAMkuM mukha karIne bese. (5) mauna dhAraNa kare . (6) ApatAM ApatAM ghaNo samaya lagADe. 131.dAnezvarI jagaDu zAhanuM dAna : - vIzaLadene 2000muDA, pATaNanA rAjAne 80OOmuDA, siMdhanA rAjA hamIrane 12000 muDI, dilhInA rAjA mojudInane 21000 muDA, kaMdhAra dezanA rAjAne 12000muDA, gijhanInA sulatAnane 21000muDA, ujajaina rAjA madanavarmAne 18000 muDA, kAzI nareza pratApasiMhane 32000 muDA. ekaMdara - 1 lAkha, 24000 muDA anAja ApyuM. A sivAya 7 lAkha, 75000muDA anAja dAna ApyuM. jagaDu zAhe dukALanA vakhate jude jude sthaLe 112 sadAvrata kholyAM hatAM. temAM haMmezAM 5 lAkha mANasane jamADyA hatA. 18 kroDa dramakanuM dAna karyuM hatuM. (vairAgyamaMjarI pA. 87mAMthI) va aMzo zAstronA 1 79 0 4 aMzo zAstronA nI 78 .
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 koDInI 1 kAMkaNI, 4 kAMkaNIno 1 paiso, 16 paisAno 1 dramaka (pA rU.) thAya che. jagaDuzAhe bhadresaranuM derAsara banAvyuM. kula ekaso ATha derAsara baMdhAvyAM. moTA saMgha sAthe traNa vakhata zatruMjaya yAtrA karI. jJAna saMbaMdhI 132.cha upadhAnanAM nAmo : (1) paMcamaMgalamahAzrutaskaMdha. (2) pratikramaNa zrutaskaMdha. (3) zakastavanitthaNuM) (4) caityastava (5) nAmastava logassa) (6) zrutastava (puphakharavaradIvaDhe). dazAMga (8) aMtakRtadazAMga (9) anuttaropapAtika sUtra (10) praznavyAkaraNa (11) vipAkasUtra. (bAramuM aMga dRSTivAda che, je hAlamAM sarvathA anupalabdha che.) 4 bAra upAMga H (1) aupapAtika (2) rAjapraznIya (3) jIvAbhigama (4) prajJApanA (5) sUryaprajJapti (6) jaMbUDhIpaprajJapti (7) nirayAvalikA (8) kalpAvataMsikA (9) puSpikA (10) puSpacUlikA (11) vandIdazA (12) caMdraprajJapti. 4 daza prakIrNa graMtha : (1) catuHzaraNa (2) AturapratyAkhyAna (3) bhaktaparijJA (4) saMstAraka (5) taMduvaitAlika (6) gaNividyA (7) cArika mahApratyAkhyAna (8) maraNasamAdhi (9) gacchAcAra (10) devendra stava. >> cha dasUtra: (1) nizIthasUtra (2) kalpasUtra (3) vyavahArasUtra (4) jItakalpasUtra (5) mahAnizIthasUtra (6) dazAzrutaskaMdhasUtra. cAra mULa graMtha : (1) AvazyakasUtra (2) uttarAdhyayanasUtra (3) dazavaikAlikasUtra (4) oghaniryuktisUtra. 4 be svataMtra graMthaH (1) naMdIsUtra (2) anuyogadvArasUtra maLI kula 11 aMga, 12 upAMga, 10 prakIrNasUtra, 6 chedagraMtha, 4 mULagraMtha, 2 svataMtra-graMtha = 45. bAramA aMgamAM dRSTivAdamAM cauda pUrva Ave. 133.siddhAMtanI vyAkhyA cha prakAre : saMhitA ca padaM caiva, padArthaH padavigrahaH / cAlanA pratyavasthAnaM, vyAkhyA tantrasya SaDvidhA // 1 // taMtra(siddhAMta)nI vyAkhyA : (1) saMhitA (2) pada (3) padArtha (4) padavigraha (5) cAlanA (6) pratyavasthAna - A che prakAre thAya che. (1) saMhitA : zloka athavA sUtrAdino akhkhalitapaNe uccAra karavo. (2) pada : zloka athavA sUtramAM jeTalAM pado hoya tene alaga karavAM. (3) padArtha : alaga karela dareka padano artha karavo. (4) padavigraha : sAmAsika padone alaga karavAM. (5) cAlanA: vastunA samarthanamAM jeTalI zaMkAo zakya hoya teTalI dareka zaMkAo UbhI karavI. pratyavasthAnaH UbhI karelI athavA thayelI zaMkAonuM samAdhAna karavuM ane vastune sthira banAvavI tathA siddha karavI, 135. guNa paryAya dravyamAM : (prazamarati zlo. 269 rAjazekharavi.ma.). dareka dravyamAM koine koi dhama avazya rahelA hoya che. A dhama be prakAranA che : (1) sahabhAvI (2) kramabhAvI, (1) vastu jyArathI che tyArathI ane jayAM sudhI rahe tyAM sudhI vastunI sAthe ja rahenArA dharmo sahabhAvI che te guNa kahevAya che. (2) je dharmonuM parivartana thayA kare che te kramabhAvI eTale paryAya kahevAya che. dA.ta. pudgala dravyanA rUpa, rasa, gaMdha ane sparza : e dharmo sahabhAvI che mATe guNo che. paNa kRSNarUpa, zvetarUpa, madhurarasa, tikta rasa vagere dharmo kramabhAvI hovAthI paryAyo che. va aMzo zAstronA + 81 0 134.pistAlIza AgamanAM nAma : 4 agiyAra aMga: (1) AcArAMga (2) sUtrakRtAMga (3) ThANAMga (4) samavAyAMga (5) bhagavatIsUtra (6) jJAtAdharmakathA (7) upAsaka 1 aMzo zAstronA ja 80 )
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala dravyamAM rUpa, rasa, gaMdha vagere kAyama che. e na hoya evuM kyAreya banatuM nathI paNa kRSNarUpa, zvetarUpa vagere dharmo kAyama rahetA nathI. kyAreka kRSNa, zveta, lAlarUpa hoya che. kyAreka kRSNamAMthI zveta ane zvetamAMthI lAlarUpa banI jAya che. e pramANe madhura rasAdi vize paNa parivartana thayA kare che. AthI pudgalamAM rUpa, rasa vagere sahabhAvI guNo che ane kRSNa rUpa, madhurarasa vagere paryAyo eTale kramabhAvI guNo che. A pramANe AtmA vagere dravyomAM paNa guNaparyAyanI vicAraNA thai zake che. jaghanyathI 1 samayamAM ane utkRSTathI asaMkhya kALacakrapramANa kALe paNa paramANu Adi koi paNa vargaNAmAMnA koi paNa eka skaMdhamAM paryAya badalAya che. audArikAdi koi paNa vivakSita pudgalavargaNAmAMnA skaMdho avazya vaikriyAdi anya vargaNArUpe paNa pariName tema ja agrahaNavargaNArUpe paNa pariName tathA grahaNavargaNA te agrahaNavargaNA ane agrahaNavargaNA te grahaNavargaNArUpe pariName. kAraNa pudgalapariNAma vicitra che. (zatakapaMcama karmagraMthamAM pradezabaMdhamAM dharmava.nuM bhASAMtara) 136. saptabhaMgInuM svarUpa : (1) svAsti (2) syAdnAsti (3) svAsti-nAsti (4) syAdbhavaktavya (5) svAsti-avaktavya (6) syAdAsti-avaktavya (7) syAdasti-nAsti-avaktavya. syAt-pUrvaka jo vyavahAra karavAmAM Ave to ja evakAra-jakArano upayoga karI zakAya eTale uparanA sAte bhAMgAo evakAra-jakArasahitanA samajavA. bAkI emane ema asti-nAsti vagerenI vicAraNA karI zakAya che. ane te AMzika satyamAM Ave che paNa syAt sivAya jakArathI asti-nAstinI vicAraNA karanAra mithyA che. dravya, guNa, paryAyanA bhedAbhedane vyavasthita samajavA mATe saptabhaMgInI vicAraNA Avazyaka che. dravyArthika naya dravyAdi traNene abhinna mAne che ane paryAyArthika naya te traNene bhinna mAne che eTale te baMne nayane AzrayIne bhedAbhedanI saptabhaMgI nIce pramANe che : aMzo zAstronA 820 (1) paryAyArthika nayanI apekSAe dravyAdi (dravya, guNa, paryAya) traNa bhinna ja che. dravyArthika nayanI apekSAe dravyAdi traNa abhinna ja che. paryAyArthika ane dravyArthika nayanI kramika apekSAe dravyAdi traNa bhijJAbhinna che. (4) paryAyArthika ane dravyArthika nayanI yugapat-ekasAthe eka ja vakhate apekSAe dravyAdi traNa avaktavya che. (ekasAthe svataMtra be bhAvane eka ja zabda nathI samajAvI zakato e hakIkata che.) 'puSpadaMta' zabdathI sUrya ane caMdra ekasAthe eka ja vakhate samajAya che ane 'puSpadaMta' zabda paNa eka ja che paNa temAM sUrya ane caMdrano saMmizrita eTale joDAyelo bodha che. 'puSpadaMta' zabda sUrya-caMdrane judA judA samajAvI zakato nathI eTale bhedAbhedane svataMtra ekasAthe eka ja zabdamAM kahI zakAya nahIM - e avaktavya che. (5) paryAyArthika nayanI apekSAe eka aMza ane bIjo aMza ubhaya nayanI apekSAe ekasAthe vicArIe tyAre dravyAdika traNa bhinna ane avaktavya che. (6) dravyArthika nayanI apekSAe eka aMza ane bIjo aMza ubhaya nayanI apekSAe ekasAthe vicArIe tyAre dravyAdi traNa abhinna ne avaktavya che. (7) paryAyArthika ane dravyArthikanI kramika apekSAe eka aMza ane bIjo aMza ubhayanayanI apekSAe vicArIe tyAre dravyAdika traNa bhinna, abhinna, avaktavya che. (2) (3) A pramANe saptabhaMgI dareka sthaLe vicAravAthI spaSTa bodha thAya che. uparanA sAta bhaMgo yAt-pUrvakanA che. 'syAt' zabda dareka apekSAne samajAvI zake che. 137. 'sAta naya' digaMbara mata anusAra : (dravyaguNaparyAyano rAsa pA.naM. 69 thI 74) (1) naigamanaya : 'nigama' zabdano artha cAlu pracalita vyavahAra thAya che. tene anusarato je naya te naigamanaya kahevAya che. 'naigama' zabdano aMzo zAstronA 83 0
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha bIjI rIte paNa samajAvAya che. temAM naikagama zabda mukhya rAkhIne 'ka'no lopa thavAthI "naigama' zabda banyo che. teno artha evo che ke je naya aneka pramANothI vastunI vicAraNA kare che te naigama naya kahevAya che. A naya vastune sAmAnyathI vicAre che. vizeSathI vicAre che. sAmAnya-vizeSathI vicAre che. jyAM je rIte ThIka jaNAya, baMdhabesatuM Ave te rIte A naya kAma le che. >> jaMgalamAM mATI levA jatA kuMbhArane pUchavAmAM Ave ke hAlamAM zuM pravRtti cAle che ? to kuMbhAra kaheze ke - ghaDA banAvavAnI pravRtti cAle che. mATI lAvavAnI kriyAthI laine ghaDo taiyAra karavA sudhInI sarva pravRtti ghaDAnI che. temAM vizeSane mukhya rAkhIne naigamanaya vyavahAra calAve che ane tene mAnya rAkhe che. che koi mANasa potAnA gAmanA pAdaramAM Ave ane dhIre dhIre potAne ghera pahoMce tyAM sudhI tene pUchavAmAM Ave ke "kyAM AvyA?' to te potAnA gAmanuM nAma kahe. A vizeSamAM sAmAnya pradhAna rAkhIne kahevAmAM Ave che ne te naigamanaya mAnya rAkhe che. e ja pramANe gAmanI pAMca vyaktio koi sthaLe gai hoya tyAre paNa ema kahevAmAM Ave ke, amuka gAma AvyuM che. A paNa sAmAnya pradhAna rAkhIne kahevAmAM Ave che. koi eka suMdara vastramAMthI Dagalo banAvavAmAM Avyo hoya tene koi pUche ke A zuM che ? kahenAra kahe ke, A padArtha che, A acetana vastu che, A pudgala che, A audArika pudgala che, A vanaspatikAya che, A vastra che ane chevaTe A Dagalo che. A sarva uttaro sAcA che. temAM sAmAnya ane vizeSa baMne uttarottara cAlyA Ave che. naigamanaya A sarvane mAnya rAkhe che. o naigamanayanA traNa prakAra che(1) bhUtArthe vartamAnAropakAraka naigama. (2) bhaviSyArthe (vartamAnArthe) bhUtAtharopakAraka naigame. (3) bhUta, bhaviSyArthI vartamAnAropaka naigama. aMzo zAstronA 84 ) TUMkAM nAma : (1) bhUta naigama (2) bhAvi naigama (3) vartamAna naigama. (1) bhUta naigama : vizvamAM keTalAka vyavahAro evA cAle che ke, je prasaMgo banI gayAne varSo vItI gayAM hoya che. chatAM te prasaMganI ujavaNI loko karyA kare che ane te ujavaNI jANe te prasaMga cAlu na banato hoya e rIte karavAmAM Ave che. kharekhara te prasaMga cAlu hoto nathI. 4 Aso vadi amAvAsyAnA divasane 'dIvALI' tarIke oLakhavAmAM Ave che. zrI mahAvIrasvAmI bhagavAnano e nirvANadivasa che. pAvApurImAM soLa praharanI dezanA ApIne carama jinavara nirvANa pAmyA. bharatakSetramAMthI chellA e mahAdIpake vidAya lIdhI. jJAnakSetramAM mahAaMdhakAra vyApI gayo. upAsakoe dIpako pragaTAvyA ane dIvALInI pravRtti zarU thai. Aje paNa e divasanuM ArAdhana karatAM e prasaMga najara sAme khaDo thAya che. vartamAna dIpAvalinA divasane bhUtakALanA e vAstavika divasamAM Aropita karavo - e A bhUtanagamanuM kArya che. vartamAna divasomAM e bhUtakALanA divasane kheMcI lAvavAthI bhAvanAnI vRddhi thAya che. jANe sAkSAt e prasaMga cAlu na banato hoya ! evI pratIti bhaktanA hRdayamAM jAge che. $ ghoSa eTale gAyano vADo . e gaMgAnadIne kAMThe hoya che. gaMgAnA pravAhamAM vADo hoto nathI, chatAM gaMgAmAM ghoSa che ema kahevAya che. e sthaLe gaMgAne kAMThe ghoSa che ema kahevA pAchaLa rahasya che. jema gaMgA pavitra che, zItala che te pramANe vADo paNa pavitra ane zItala che. bIjA vADA karatAM A vADAmAM vizeSatA che, e vizeSatA gaMgAne kAMThe vADo che ema kahevAthI samajAta nahIM. e rIte dIvALIno prasaMga vItI gayAne hajAro varSa thayAM chatAM Aje 'dIvALI' che, Aje bhagavAna nirvANa pAmyA che - ema kahevAmAM bhAvanAnI vRddhi koi apUrva ane adbhuta thAya che. paNa jo ema kahevAmAM Ave ke Aje to kAMi nathI. badhA divasa va aMzo zAstronA + 85
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ jevo Ajano divasa che. dIvALI to be hajAra pAMcaso traNa varSa pahelAM hatI, Aje zuM che? to bhAvanA paDI jAya. eTale 'bhUtanaigama' A vAtane mAnya rAkhe che. * alaMkAra zAstramAM paNa lakSaNAvRttithI AvA prayogo svIkAryA che ane jyAM evA prayogonI AvazyakatA hoya tyAM jo sIdhesIdhI vAta karavAmAM Ave to kahenAra grAmya che. tenAmAM vizeSatA nathI - evuM spaSTa lAge che ane te doSa che eTale jyAM jevo zabdaprayoga vyAjabI hoya tyAM tevo ja zabdaprayoga karavo joie. bhAvi naigama: bhaviSyamAM je thavAnuM che ane vartamAnamAM tenI khAtarI ApI zakAya evuM che tyAM bhaviSyanI vAta vartamAnamAM karavI e A 'bhAvi naigama'nuM kArya che. je AtmA kevaLajJAna pAmela che paNa haju AyuSya bAkI che, bhavastha kevaLI che tene A siddha che' ema kahevAmAM Ave to te vyAjabI che - e pramANe A bhAvi naigamanaya kahe che. kAraNa ke bhavastha kevaLI e siddha thavAnA che emAM kAMi paNa zaMkA nathI. aMzataH siddha che eTale siddha kahevAmAM jarA paNa doSa nathI. >> zAstramAM siddhanA paMdara bhedo kahyA che temAM gRhasthaliMge siddha, anya liMge siddha vagere bhedo che te bhedonA daSTAMta tarIke bharata mahArAjA , valkalagIrI vagere kahevAmAM Ave che. jo A nayanI vAta svIkAravAmAM na Ave to uparanAM dRSTAMto geravyAjabI Thare, paNa ema nathI. gRhasthaliMge kevaLajJAna pAmelA bharata mahArAjA siddha thayA che tema anyaliMge kevaLajJAna varelA valkalacIrI siddha thayA che ema kahevAmAM jarA paNa geravyAjabIpaNuM nathI. bhAvi siddha thavAnA che teno vartamAnamAM Aropa karavAmAM Avyo che athavA vartamAna prayoga bhaviSyamAM nizcita thayelA bhAvane anulakSIne karavAmAM Avyo che. 'bhAvi naigama" e vAtane mAnya rAkhe che. aMzo zAstronA 0 86 che. (3) vartamAna naigama : A naigamanA vartamAnamAM je kArya cAlu hoya che tene AzrayIne che. je kArya cAlu hoya che temAM keTaloka bhAga thayo hoya che ane keTaloka bhAga thavAno bAkI hoya che : te baMnene vartamAnamAM kheMcI laine A naya vyavahAra calAve che. >> 'bhAta rAMdhe che" evo je vyavahAra che te A nayane AzrayIne che. cUlA upara raMdhAtA bhAtamAM keTalAka dANA sIjI gayA che, raMdhAI gayA che, keTalAka dANA sIjI rahyA che ane keTalAka dANA raMdhAvAnA bAkI che. temAMthI je dANAo raMdhAya che tene AzrayIne bhAta raMdhAya che e barAbara che paNa je dANAo raMdhAi gayA che ane je raMdhAvAnA che tene AzrayIne raMdhAya che ema kema kahevAya ? kharI rIte na kahevAya - ema lAge, paNa evo vyavahAra thato nathI. kahevuM ke thoDA dANA raMdhAyA che, thoDA raMdhAya che ane thoDA raMdhAze. paNa bhUtakriyA ane bhAvikriyAne vartamAnamAM samAvI daine bhAta raMdhAya che evo prayoga vyavahAramAM thAya che te vyavahArane naigamanaya mAnya rAkhe che. >> zaMkAH cUlA upara caDAvelA cokhA thoDA raMdhAyA che chatAM raMdhAya che' ema kahevAya che, paNa raMdhAyA che ema nathI kahevAtuM : temAM A naigamana je vartamAnamAM bhUta-bhaviSyano Aropa kare che e vyAjabI nathI paNa je eka kriyA zarU thai che tenuM chelluM phaLa na Ave tyAM sudhI vartamAnakALa ja che. bhUtakALa to 'rakriyAase sati mUta: jenA pachI kriyA cAlu rahevAnI nathI evo je chellI kriyAno virAma thAya tyAre gaNAya che. cUlA upara raMdhAtA bhAtamAM haju jayAM sudhI carama kriyAno virAma nathI thayo tyAM sudhI bhUta ke bhaviSyano e viSaya ja nathI eTale vartamAnamAM e baMneno Aropa karavAnI kAMi jarUra nathI. A pramANe naiyAyikanI zaMkA che. >> samAdhAna : naiyAyikanuM kahevuM eka daSTie upara uparathI ThIka gaNAya paNa e ja naiyAyikane kahevAmAM Ave ke raMdhAtA bhAta mATe pUchavAmAM Ave che, juo to, bhAta raMdhAi gayA ke nahIM ? va aMzo zAstronA + 87 0
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre tapAsa karanAra tapAsa karIne kaheze ke thoDA caDavA che ane thoDA bAkI che. aDadhA raMdhAyA che, thoDA vakhatamAM gaMdhAi jaze. A uttara asatya che ema to naiyAyikathI paNa kahI zakAze nahIM. jo tenA kahevA pramANe evo Agraha rAkhavAmAM Ave ke carama kriyAno virAma thAya tyAre ja bhUtakALano viSaya mAnavo to uttaramAM je 'thoDA raMdhAyA che' evo bhUtakALa jaNAvyo che e kahI zakAya nahIM. kAraNa ke haju kriyAo cAlu che. carama kriyA haju virAma thayela nathI. mATe vartamAnAropa naigamanayane mAnya rAkhIne vyavahAra karavo e vyAjabI che. saMgrahai naya saMgraho te, dvividha ogha visesa re, dravya saba avirodhiyAM jima, tathA jIva asesa re. / / 11 / / bahu. (2) saMgrahanaya : vizvamAM anaMtA padArtho che. darekanuM vyaktitva svataMtra che. chatAM vizvamAM te te padArthanuM vyaktitva gauNa karIne, sarakhA dharmo AgaLa karIne eka-bIjA padArthone ekarUpe oLakhavAmAM ane oLakhAvavAmAM Ave che. A kArya karanAra je vicAradhArA che tenuM nAma 'saMgrahanaya' che. 'satkRti kRti sao: / ' je meLavI le te saMgraha kahevAya. saMgrahanayanA be bheda che : (1) ogha saMgraha (2) vizeSa saMgraha. (1) ogha saMgraha eTale sAmAnya saMgraha. sAmAnya saMgraha 'sarva dravyo avirodhI che, eka che, sarvamAM satpaNuM sarakhuM che' - e pramANe mAne che. (2) vizeSa saMgraha - sarva jIvomAM caitanya ekasarakhuM hovAthI sarva jIvo samAna che, avirodhI che - evuM vizeSa saMgraha mAne che. sarva padArtho ekamAM AvI jAya e sarvathI utkRSTa saMgraha che. bAkI thoDA thoDA padArthone ekamAM samAvI deto saMgraha e avAMtara saMgraha che. sarvathI utkRSTa saMgraha eka prakArano che. avAMtara saMgrahanA ghaNA bhedo che. vyavahAra saMgraha viSaya bhedaka, timaja dvividha prasiddha re, dravya jIvAjIva bhASai, jIva bhaviyA siddha re. // 12 || bahu. aMzo zAstronA 88 0 (3) vyavahAranaya : saMgrahanayanI sAmI bAjue vicAra karato naya vyavahAranaya che. saMgrahanaya judA judA padArthone ekaThA karI vicAra kare che tyAre vyavahAranaya dareka padArthone chUTA pADIne vicAra calAve che. A naya kahe che ke badhA padArthone ekaThA karavAthI padArthonuM vyaktitva zuM che - e samajAtuM nathI. 'sat che' e kahevAmAtrathI jagata e zuM che - eno khyAla AvI zake nahIM eTale sat dravyanA be bheda che : eka jIvasvarUpa ane bIjo ajIvasvarUpa. jIvanA paNa be bheda che : eka saMsArI ane bIjo siddha. saMsArI jIvanA be bheda che : eka trasa ane bIjo sthAvara. Ama darekanA bhedo karI-karIne vyavahAranaya padArthone chUTA karIne samajAve che. saMgrahanayanA jema be prakAra che tema vyavahAranayanA paNa be prakAra che. sAmAnyasaMgrahane chUTo pADanAra vyavahAranaya e sAmAnyasaMgrahabhedaka vyavahAra kahevAya ane vizeSa saMgrahane chUTo pADanAra vyavahAranaya e vizeSasaMgrahabhedaka vyavahAra kahevAya. saMgrahanaya pramANe vyavahAranaya paNa sAmAnyasaMgrahabhedaka eka prakAre che ane vizeSasaMgrahabhedaka aneka prakAre che. saMgraha ane vyavahAra e baMnenuM kAryakSetra lagabhaga sarakhuM che. vivakSA upara te te nayanI mAnyatAono mukhya AdhAra che. be paramANu ekaThA maLIne eka krmaNuka thAya che. te dyaNuke be paramANune saMgrahyA che. temAMthI dareka paramANunI chUTI vicAraNA karIne samajAvavA e vyavahAranayanuM kArya che. jyAre baMne chUTA paramANuone bheLA karIne kSaNukamAM samAvI levA e saMgrahanayanuM kArya che. becAra yaluko ekaThA thaine banelA skandhamAM judA judA je yaNuko che tene oLakhAvavA e vyavahAranayanuM kArya che ane e dyaNukone eka skandha tarIke oLakhAvavA e saMgrahanayanuM kArya che. Ama sarva apekSAo uttarottara eka-bIjA nayanA kAryakSetramAM Ave che. sAmAnya-vizeSamAM paNa vacalA sarva sAmAnya-vizeSo apekSAdhIna hoya che. vartato RjusUtra bhAsai, artha nija anukUla re, paryaya kahai sRSima, manuSyAdika zUla re. // 13 || bahu. aMzo zAstronA 89 0
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) RjusUtranaya : bhUtakALa ke bhaviSyakALano vicAra karyA vagara vartamAnakALamAM vartatA padArthono vicAra karato naya RjusUtranaya che. vartamAnakALanA padArthono vicAra karato A naya potAne anurUpa je vicAra hoya te kare che paNa pArako vicAra karato nathI. OM bhUtakALamAM koi rAjA hoya ke bhaviSyamAM rAjA thavAno hoya to tene A naya rAjA kaheto nathI. vartamAnamAM rAjA hoya tene rAjA kahe che. A nayanA be bheda che : (1) sUkSma RjusUtra (2) sthUla RjusUtra. (1) sUkSma RjusUtraH dareka paryAyane kSaNika mAne che. kSaNe kSaNe dareka paryAya phare che. samaya phare eTale paryAya phare - e sUkSma dRSTie vicAra karavAthI spaSTa jaNAya che. (2) sthUla RjusUtra : lAMbA kALa sudhI rahetA paryAyane paNa mAnya rAkhe che. manuSya, deva vagere paryAyo che ne te A sthUla RjusUtrane mAnya che. > vyavahAranaya bhUta ane bhAvinA paryAyone vartamAnamAM mAnya rAkhe che. gata bhavamAM manuSya hoya tene paNa keTalAka prasaMge vartamAnamAM mAnava tarIke vyavahAranaya mAnya rAkhIne saMbodhe che. cothI nArakImAM yuddha karatAM rAvaNa ane lakSmaNane RjusUtranaya be nArakIo yuddha kare che eTaluM kahe che, paNa rAvaNa ane lakSmaNa yuddha kare che ema na kahe. jyAre vyavahAranaya e mAnya rAkhe che. sthUla RjusUtramAM ane vyavahAranayamAM A mukhya taphAvata che. eTale e baMnemAMthI koi ekane mAnavAthI bIjo nakAmo thato nathI ke ekabIjAnI mAnyatA bheLaseLa thai jatI nathI. zabda prakRti pratyayAdika, siddha mAnai zabda re, samabhirUDha vibhinna arthaka, kahai bhinnaja zabda re. / / 14 / / bahu. kriyA pariNata artha mAnai, sarva evaMbhUta re, navaI nayanA bheda iNipari, aThThAvIsa prabhUta re. // 15 || bahu. navaI naya ima kahiyA upanaya, tIna kahii sAra re, sAcalo zruta aratha parakhI, laho jasa vistAra re. // 16 || bahu. aMzo zAstronA 90 0 (5) zabdanaya : A naya vyAkaraNa-vyutpattisiddha je zabdo che, te sarva zabdone svIkAre che. prakRti-pratyayAdithI je zabdo je je arthamAM rUDha thayA hoya te sarvane mAnya rAkhavA e zabdanayanuM kAryakSetra che. paNa liMgabheda hoya ke vacanabheda hoya to tyAM samAna artha che ema A naya na mAne. liMgabheda ane vacanabhede arthabheda mAne. taTa:, taTI, taTam - e traNe zabdo samAna che. chatAM zabdanaya e traNenA artha judA judA che - ema kahe che. Apa: balam - baMne samAnArthaka zabda che. chatAM zabdanaya kahe che ke baMnenA arthamAM phera che. jo sarakhA-jarIpaNa phera na hoya tevA - artha na hoya to, liMgabheda ane vacanabheda thayela che - e ja kAraNe temAM arthabheda che e nizcita che. paryAyArthika RjusUtranayane zabdanaya kahe che ke, tuM jyAre kALabhede vastubheda svIkAre che to vacanabhede ane liMgabhede paNa vastubheda svIkAravo joie. RjusUtranayathI AgaLa zabdanaya samabhirUDha naya ane evaMbhUtanaya Ama zabdanI artha viSayaka vicAraNAmAM uttarottara sUkSma thatA jAya che. (6) samabhirUDhanaya : A naya zabdabhede paNa arthabheda mAne che. ghaTa zabdano artha ane kuMbha zabdano artha judo che. lokamAM je eka artha che te to zabdanayanI vAsanAne lIdhe che, kharekhara ema nathI. zabdanayane A naya kahe che ke jo liMgabhede ane vacanabhede artha phare che to zabdabhede artha kema na phare ? (7) evaMbhUtanaya : A naya te te zabdonA arthonI pravRtti thatI hoya to ja tyAM te zabdano upayoga karavo vyAjabI che nahIM to te zabdano upayoga mithyA che - ema kahe che. * * 138.sAta nayamAM ghaDAnuM ghaTADavuM : (tattvArthAdhigama sUtra bhA.1lo pA.98) 'ghaDA' upara sAteya naya sAmAnya rIte ghaTAvI batAvIe chIe. (1) naigamanaya : 'ghaDo' zabda bolavAthI bhUtakALano, bhaviSyakALano, vartamAnakALano, nAmarUpa, AkRtirUpa, dravyarUpa, bhAvarUpa, koi aMzo zAstronA 91
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa dhAtuno, mATIno, lAkaDAno, koi paNa AkArano, jagatamAM kyAMya paNa hoya, koi paNa kAmamAM Avato hoya, 'ghaDA' sivAyanA bIjI koi paNa ghaDAnA paryAyazabdathI bolAvAto hoya, nAno ke moTo hoya; ghaDo, ghaDI ke gharaDuM evI koi paNa jAtithI bolAvAto hoya, eka ke aneka hoya, tenI game te avasthA hoya eTale ke phUTelo ke bhAMgelo hoya; samasta jagatanA traNeya kALanA samagra ghaDAo athavA koI paNa eka amuka ghaDo hoya; te potAnuM kAma karato hoya ke na karato hoya, potAnI mAlikIno hoya ke bIjAnI mAlikIno hoya, upacarita hoya ke anupacarita hoya, dravyarUpa ke paryAyarUpa hoya, tirohita hoya ke Avirbhata hoya : mAtra ghaDo padArtha jyAM ane je rIte saMbhave te saghaLAno vyavahAra A naya kare che ane te dareka ThekANe 'ghaDA' zabdano vyavahAra karI zake che. saMgrahanaya : upara jaNAvyA mujabanA judA judA aneka prakAranA ghaDAonI vizeSatAone khAsa dhyAnamAM lIdhA vinA mAtra te sarvano ghaDA ane tenA paryAyazabdothI saMgraha karI leto hoya che. saMgraha; vyakti tarapha dhyAna na ApatA samUha ane tenI ekatA tarapha mukhyapaNe khyAla Ape che. vyavahAranayaH upara jaNAvelA ghaDAnA pratyeka prakArane ane tenI pratyeka vyaktine alaga alaga rIte vyavahAranA kAmamAM le che, jethI karIne 'vistRta lokavyavahAramAM judA judA ane judA judA prakAranA ghaDAno upayoga kevI rIte zakya bane' - te tarapha A nayanuM lakSya hoya che. naigamanayano samAveza bIjA-trIjA nayamAM thai zakavAnI zaMkA thaze. paraMtu te zaMkA barAbara nathI. saMgrahanaya sarvano jyAre saMgraha ane vyavahAranaya jyAre darekano vyaktigata vyavahAra nakkI kare che tyAre naigamaya e bheda pADato ja nathI. tethI koivAra te sAmAnya zabdathI vizeSa padArthano vyavahAra kare che. vizeSa zabdathI sAmAnya padArthano paNa vyavahAra kare che. tenI sAme koi paNa prakArano sAmAnya ke vizeSano bheda bhAsato nathI. 4 aMzo zAstronA ja 92 ) (4). RjusUtranaya : A naya upara jaNAvelA ghaDAno je koi prakAra vartamAnakALe je hoya te rIte tene svIkAre che. nAnA ghaDAne naigamanaya to ghaDAnI jAtinI apekSAe ghaDo paNa kahI nAMkhaze. paraMtu R jusUtranaya to ghaDI kaheze. kAraNa ke tenuM vartamAnasvarUpa ghaDInA prakAranuM che. uparanA traNeya nayo traNeya kALanI avasthAone dhyAnamAM le che. tyAre RjusUtranaya mAtra vartamAna avasthAne dhyAnamAM le che. eka vakhatano mitra vevAI thAya ane pAchaLathI zatru thAya to vyavahAranaya dareka vakhate tene traNamAMthI game te rIte oLakhaze ane vyavahAra karaze. paraMtu RjusUtranaya to je vakhate je avasthA haze tene ja mukhya gaNaze. vevAI vakhate mitra ke zatru mAnaze nahIM. zatru vakhate tene vevAi ke mitra khAsa karIne mAnaze nahIM. (5) zabdanaya : 'ghaDA' zabdanA jeTalA paryAyazabdo haze tathA liMgabheda, saMkhyAbheda, vacanabheda ane kArakabheda hovA chatAM ghaDAnuM vartamAnakALa je svarUpa haze tene "ghaDA' tarIke mAnaze. bhUta-bhaviSyanA, nAma, sthApanA, dravya, upacarita vagerene ghaDA mAnaze nahIM. ghaDo, ghaDI, ghaDakaDuM, kaLaza, kuMbha, kuMbhI, eka, be ke ghaNA ema judI judI avasthAmAM hoya te sarvane ghaDA zabdathI bolAvI zake che ane vacana, kALa, kA2ka, jAti vagerenA judA judApaNAnI apekSAe dareka ghaDA judA judA mAnaze. ghaDo ane ghaDA judA samajaze. "ghaDAnuM ane ghaDAmAM' e baMneyano artha judo samajaze. samabhirUDhanaya : A naya uparanA naye svIkArelA ghaDA zabdanA ghaTanarUpa vAcyArthIne ja svIkAraze. kuMbha-kaLazanA vAcyArthane judo mAnaze. ghaDavAthI thatI ghaTanakriyAthI thayelAne "ghaDo' kahezekalaza' potAnuM kalana karavA mATe tatpara rahevAnI kriyAthI thayelAne 'kalaza' kaheze ane pANI vagerene potAnAmAM kaMcana karavAnI - samAvavAnI kriyAne lakSIne thayelA padArthane "kuMbha" kaheze. (7) evaMbhUtanaya : uparano naya ghaTa, ghaTI, ghaTakaDuM, kalaza, kuMbha vagere zabdonA judA judA artho svIkAre che. paraMtu potapotAnuM kAma te karatA hoya ke na ye karatA hoya topaNa teone potapotAnA judA va aMzo zAstronA 93 >>
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ judA nAmathI bolAve che tyAre evaMbhUtanaya jayAre te te paryAyazabdano vAcyArtharUpa padArtha potAnA zabdanI vyutpatti pramANenI pravRtti karato hoya, te pravRttimAM ja hoya tyAre ja te paryAyazabdanA padArthane te padArtha kahe che. nyAyAdhIza nyAya cUkavavAnuM kAma karato hoya tyAre ja tene nyAyAdhIza tarIke mAne che. nyAya cUkavatI vakhate paNa jo tenAthI anyAya cUkavAi jAya to tene nyAyAdhIza kaheze nahIM. ghaDo padArtha potAnuM ghaDA tarIkenuM kAma bajAvato hoya tyAre tene "ghaDo' zabdathI bolAvaze, paNa jo te; te vakhate kalana karato hoya to tene ghaDo na kahetAM "kaLaza" kaheze paNa ghaDo kahI zakaze nahIM. kema ke ghaTanakriyA te; te vakhate karato nathI hoto. A uparathI sAmAnya khyAla Avaze. ame khAsa karIna" ke "khAsa" zabda vAparelA che teno bhAva e che ke koI paNa neya potAno abhiprAya mukhyapaNe pragaTa kare che. paraMtu tenI gauNatAmAM upacArathI bIjA dareka nayonA abhiprAyo garbhita rIte chupAyelA hoya che. jo ke tema na kare to te durnaya banI jAya che. naigamana, dezagrAhI, saMgrahanaya sAmAnyagrAhI, vyavahAranaya vizeSagrAhI, RjusUtranaya vartamAna vastugrAhI, zabdanaya vartamAna bhAvagrAhI, samabhirUDhanaya dareka zabdano bhinna artha grahaNa karanAra ane evaMbhUtanaya sva-sva-paryAyagrAhI che. (vizeSa nayavicAra pA. 112 mAM tathA 129 mAM che.) indra, puraMdara Adi dareka zabdano judo, judo ja artha che. (eka nathI e samabhirUDhanuM vacana che.) svaabhidhAyaka zabdathI je vAcya artha, te pramANe yathArtha kriyA kare te ja vastu che, bIjI nahIM. (e vacana evaMbhUtanayanuM che.) e pramANe saMgrahAdinAM vacana jANavAM. e nayono aMtarbhAva dravyArthika tathA paryAyArthika e be nayomAM karavo. athavA bAkInA nayomAM paNa yathAsaMbhava teono paraspara aMtarbhAva karavo. dravyArthika nayanA mate 'dravya ja vastu che. (paryAya nahIM) ane paryAyArthikanA mate 'paryAya ja vastu che' (dravya nahIM). tathA arpitana no mata vizeSavAdI che ane anarpita nayano mata sAmAnyavAdI che. (A be nayomAM paNa saMgrahAdi nayono aMtarbhAva thAya che athavA nizcaya-vyavahAra nayamAM paNa teono samAveza thAya che.) lokavyavahAramAM tatpara evo nizcayanaya to tene pAMcavarNavALo kahe che athavA vyavahAranA eka nayanA matane ja aMgIkAra kare che, kema ke te sarva vastune sarvanaya samUhamaya nathI grahaNa karI zakato ane nizcayanaya to je vastu jevA svarUpe che tene tevA svarUpe yathArthapaNe grahaNa kare che athavA sarva sukha jJAnane ja AdhIna che (kriyA vaDe zuM ?) ema jJAnanaya kahe che tathA kriyAnaya sarvasukha kriyAne ja AdhIna mAne che. A ubhaya matathI grahaNa karavuM te ja samyakatva che. 139. nayavicAra : (vizeSAvazyaka bhASya bhASAMtara bhA. 2 pA.505 mAMthI) sAmAnya ja vastu che. (vizeSa nathI. e saMgrahanAnuM vacana che.) vizeSo ja vastu che. (sAmAnya nathI e vyavahAranayanuM vacana che.) vartamAnakAlIna ja vastu che. (atIta, anAgatakAlIna nahIM e R jusUtranuM vacana che.) bhAvamAtra ja vastu che. (nAmAdi nahIM e zabdanayano mata che.) aMzo zAstronA 40 94 ) 140.nayonuM saMkSipta svarUpa : zAbdabodhamAM(zabdajanya jJAnamAM) AgamapramANathI jJAta vastunA anaMta aMzomAMthI je eka aMza, tenAthI anya badhA aMzonI gauNatAthI jJAtAno je abhiprAya tene naya kahevAya che. sva-abhipreta aMzathI itara aMzanA amalApane nayAbhAsa kahevAya che. naigama, saMgraha ane vyavahAra A traNe nayo dravyArthika kahevAya che tathA 28 jusUtro, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta A cAra no paryAyArthika kahevAya che. zabdAdi traNa nayone zabda naya paNa kahevAya che. (1) naigamanaya : (1) be dharmamAM (2) be dharmomAM athavA (3) dharma ane dharmamAM koi ekane gauNa karI bIjAne mukhyarUpe jaNAvanArA va aMzo zAstronA + 95 0
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhiprAyane naigamanaya kahevAya che. arthAt vastune jANavAnA aneka mArgone svIkAranAro naigamanaya che. (1) 'paryAyavat dravya vastu / ' ahIM paryAyavad dravya ane vastu A be dharmImAM vastune gauNa banAvI paryAyavad dravyane vizeSyarUpe arthAt mukhyapaNe jaNAvanAra naigamanaya che. (2) 'sat caitanyamAtmani / ' ahIM AtmAmAM rahelAM 'caitanya' ane 'sattva' A be dharmonuM jJAna thAya che. AtmAnuM jJAna e be dharmonA AzrayarUpe thAya che. sattvadharmanuM jJAna 'sat' padathI thAya che. caitanya dharmanuM jJAna 'caitanya' padathI thAya che. AtmAnuM jJAna 'Atman' padathI thAya che. 'caitanya' pada prathamAMta hovAthI te vizeSya che ane bAkInAM AtmA ane sattva arthane jaNAvanArAM mRtane Atman pada vizeSaNavAcakache. 'mat pada sattvaviziSTa caitanyane (jJAnane) samajAve che. jema AtmAmAM sattva che tema caitanyamAM paNa sattva che. caitanya AtmAthI kathaMcid abhinna che tema sattva paNa AtmAthI kaMthacid abhinna che. 'sat' padathI jaNAto sattvadharma caitanyanI jema vizeSyarUpe jaNAto nathI paraMtu vizeSaNarUpe jaNAya che. tethI spaSTa che ke ahIM AtmAnA caitanya ane sattva (vidyamAnatA) A be dharmomAMthI caitanyane mukhyarUpe ane sattvane gauNarUpe jaNAvanAro naigamanaya che. (3) 'kSaLame suthvI viSayAso nIva: / ' ahIM viSayAsakta jIva vizeSya che ane 'suI' A padathI jaNAtuM sukha e vizeSaNa che. sukha jIvano dharma-guNa che ane jIva pote dharmI che. ahIM dharmI-jIvanuM mukhyarUpe jJAna thAya che ane dharma-sukhanuM gauNarUpe jJAna thAya che. tethI dharma ane dharmImAMthI koi ekane gauNarUpe jaNAvanAra ahIM naigamanaya che. (2) saMgrahanaya : mAtra sAmAnyarUpe dravyane jaNAvanAra abhiprAyane saMgrahanaya kahevAya che. jema dharmAstikAyAdi dravyo bhinna nathI kAraNa ke sarvatra dravyatva che.' A rIte dravyatvarUpathI badhAM dravyone sAmAnyarUpe (abhijJarUpe) jaNAvanAra saMgrahanayanuM A dRSTAMta che. aMzo zAstronA 96 0 (3) vyavahAranaya : saMgrahanayathI jaNAvela sAmAnya vastuno niSedha karyA vinA vizeSarUpe bhinna jaNAvanAra abhiprAyane vyavahAranaya kahevAya che. "cavuM dravya tat pavidham " A rIte dravyane dravyatyena rUpathI sAmAnyatayA eka svIkArIne dharmAstikAyatvAdirUpe bhinna samajAvanAra vyavahAranayanuM A udAharaNa che. (4) RjusUtranaya : padArthanA vartamAna samayanA paryAyane ja mukhyarUpe jaNAvanAra abhiprAyane RjusUtranaya kahevAya che. jema 'vartamAnamAM sukha che.' ahIM A vAkya mAtra AtmadravyanA vartamAna sukharUpa paryAyane ja mukhyarUpe jaNAve che, paraMtu sukhanA AdhArabhUta Atmadravyane nahIM. tethI A RjusUtranayanuM udAharaNa che. (5) zabdanaya H kAla, kAraka, liMga, vacana, puruSa ane upasarga vagerenA bhedathI zabdanA arthane bhinna jaNAvanAra abhiprAyane zabdanaya kahevAya che. jema 'sumeru saMpUva mati bhaviSyati / ' ahIM bhUta, vartamAna ane bhaviSya A traNa kAlanA bhedathI sumerune bhinna mAnanAra zabdanayanuM udAharaNa che. (6) samabhirUDhanaya : zabdonI vyutpattinA bhedathI ekArthanA vAcaka (paryAyavAcI) zabdonA arthane bhinna mAnanAra abhiprAyane samabhirUDhanaya kahevAya che. jema phanDanAyu vRndaH, zanAt za:, pUrvAraLAt purasvaraH / ' ahIM zobhe te indra, samartha hoya te zakra ane zatrunA nagarano nAza karanAra te puraMdara : A rIte zabdonI vyutpatti bhinna hovAthI indra, zakra ane puradaMra zabdo paryAyavAcI hovA chatAM te te zabdanA arthane bhinnarUpe jaNAvanAra A samabhirUDhanayanuM udAharaNa che. (7) evaMbhUtanaya : zabdonI pravRttimAM kAraNabhUta kriyAviziSTa padArthane ja zabdArtha jaNAvanAra abhiprAyane evaMbhUtanaya kahevAya che. 'phrendranamanubhavajJindra: ' ahIM 'phrendra' zabdanI pravRttimAM kAraNabhUta kriyA zobhavAnI kriyA che. te kriyAviziSTa padArtha hoya to ja 'rUndu' zabdano artha indra kahevAya paraMtu tAdazakriyArahita avasthAmAM te indra na kahevAya - evuM jaNAvanAra A evaMbhUtanayanuM udAharaNa che. * aMzo zAstronA 970
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141.7 prakAre vyavahAranayathI jIvo : (1) azuddha vyavahAranayavALA jIvonI pAchaLa rAga, dveSa ane ajJAna A traNa zatrubhUta thaine anAdikALathI lAgelA che, jethI jIva azuddha thai rahyo che. azuddhapaNAnI cikAzathI jIvomAM samaye samaye anaMtAM karmonAM daLiyAM lAge che. A pramANe azuddha vyavahAranayathI jIvonuM sattA svarUpa che. (2) zubha vyavahAranayathI jIvo dAna, zIla, tapa, bhAva tathA deva, gurunI sevA, bhakti, pUjA, prabhAvanA, svAmIvAtsalya tathA vinaya, vaiyAvacca, paropakAra, karuNA, dayA ane sarve janone priya AcAravicAravALA hoya che. A rIte aneka prakAranA zubha vyavahAra rAkhavAvALA jIvo zubha vyavahAranayathI jANavA. (3) azubha vyavahAranayavALA jIvonI pariNati krodha, mAna, mAyA, lobha, viSaya, kaSAya, nidrA, irSyA, cADI, mUrchA, mamatA, hiMsA, jUTha, corI, maithuna vagere aneka prakAre hoya che. (4) uparita vyavahAranayathI jIvonI pariNati evI hoya che ke jethI dhana, kuTuMba, parivAra, dukAna, ghara, havelI, gAma, nagara, deza, videza, dAsa, dAsI, ghoDA, hAthI, rAjaRddhi, gADI, vAhana, bagIcA, kUvA, vAvaDI vagere aneka prakAranA padArtho AtmAthI bhinna hovA chatAM ajJAnapaNAthI potAnA karI mAne che. 'A badhuM mAruM, huM emano' evo mamatvabhAva rAkhIne AtmA ghaNAM prakAranAM pApathI lepAto rahe che. (5) anupacarita vyavahAranayavALA jIvo zarIrAdi paravastune potAnA AtmasvarUpathI bhinna jANavA chatAM pAriNAmika bhAvathI ekAkAra thai jaDa padArtho sAthe khIra-nIranI jema rahe che ane te mATe aneka prakAranA hiMsAdi pApAraMbho karIne AtmAne pApathI lepe che. je jIvonA pariNAma A uparokta pAMca vyavahAramAM vartatA hoya te jIvo prathama guNaThANAvALA mithyArdaSTi jANavA. (A azuddha vyavahAra nayanA pAMca uttarabheda thayA.) aMzo zAstronA 98 (6) zuddha vyavahAranayathI zubhAzubha karmamelathI anAdikALathI lepAyelo AtmA te karmamaLathI nirmaLa thavA mATe abhyAsa karanAro hoya che. (adhyA. pA.157mAM) nizcaya tathA vyavahAra naya : pahelA cha naye je kArya kare che te apavAde kAraNarUpa che ane sAtame evaMbhUta naye je kArya che te utkRSTa - utsarge nizcaya kAryarUpa che. tethI ja pahelA cha nayane vyavahAramAM gaNAya che ane sAtamo kAryarUpa evaMbhUtanaya tene nizcayanayamAM gaNyo che. * 142.kaSa, cheda, tApathI zuddha dharmanI parIkSA : (upAsaka dazAMga pRSTa-91 adhyayana-2 kAmadevAdhyayana pR.91 pratAkAra) "vidhipratiSedho kapa iti / '" ahiMsA, saMyama ane tapa vagerenuM vidhAna ane hiMsAdino niSedha te "ka". "tasaMbhavapAlanAceSTokticcheda iti / " vidhi ane pratiSedhanI utpatti ane tenA AcAro pAlana karavAnI ceSTAnuM pratipAdana te "cheda". "ubhayanibaMdhanabhAvavAdastApa iti|" vidhi ane pratiSedhanuM pariNAmI kAraNa jIvAdi bhAvanI prarUpaNA karavI te 'tApa' eTale syAdvAda vaDe jIvAdi bhAvonuM pratipAdana karavuM. jema suvarNanI kaSa, cheda ane tApa vaDe parIkSA karAya che tema dharmanI kaSAdi vaDe parIkSA karAya che. je dharma kapAdi vaDe nirdoSa che te zuddha dharma kahI zakAya che. (juo dharmabiMdu) (tattvo ane siddhAMto evAM batAvyAM hoya ke ethI vidhi-niSedha ane AcAra anuSThAna saMgata thai zake.) yathA caturbhiH kanakaM parIkSyate, nirgharSaNacchedanatApatADanaiH / tathaiva dharmo viduSA parIkSyate, zrutena zIlena tapodayAguNaiH // 1 // artha : jema nirgharSaNa, chedana, tApa ane tADana e cAra prakAre suvarNanI parIkSA karAya che tema zruta,zIla, tapa ane dayA e cAra guNothI sujJajana dharmanI parIkSA kare che. * aMzo zAstronA 99
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146. asvAdhyAya : ArkAthI svAtinakSatrano sUrya hoya te sivAyanA zeSa kALe alpa varasAda paDe topaNa baMdha thayA pachI traNa prahara sudhI asvAdhyAya gaNAya. (dharmasaMgraha bhA.ra mAM asvAdhyAyika prakaraNa ane pagAmasijA enA arthamAM) 143.matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI, caudapUrvIo keTalA bhava dekhe : (senaprazna 142 pA.58 mAMthI) praznaH "avadhijJAnI saMkhyAtA, asaMkhyAtA bhavane dekhe che. evI rIte mana:paryavajJAnI paNa dekhe che ane kevaLajJAnI nakkI anaMtabhava dekhe che. jAtismaraNajJAnI to niyamathI saMkhyAtA bhavane dekhe' ema AcArAMganI TIkAmAM kahela che tevI rIte caudapUrvIo asaMkhyAta bhava jANe ? uttara: "saMkhAie bhave" A gAthA gaNadharone AzrayIne Avazyaka sUtramAM kahI che. A anusAre bIjA paNa saMpUrNa caudapUrvIo asaMkhyAta bhava jANe - ema kahI zakAya che. kema ke zrutajJAnanuM tulyapaNuM che. | vividha praznottara bhAga 1lAmAM soLamAM praznanA uttaramAM (pA.8) jaNAve che ke, jatismaraNajJAna pAchalA nava bhava sudhI dekhe che te matijJAnano bheda che - A pramANe vinayadharacaritramAM lakheluM che. bhakSyAbhaThya saMbaMdhI 147. bAvIza abhakSyanAM nAma : (1) madha (2) mAkhaNa (3) madirA (4) mAMsa (5) vaDanA TeTA (6) uMbarAnA phaLa (7) kAkodumbarI (8) pIpaLAnI pIpaDI (9) pIpaLAnAM TeTAM (10) barapha (11) aphINa somala (sarva jAtanAM jhera) (12) karA (13) kAcI mATI (14) rAtribhojana (15) bahubIjavALI vastu (16) boLa athANAM (17) dvidaLa (kAcA dahIM, dUdha sAthe kaThoLa khAvuM te) (18) rIMgaNAM (19) ajANyAM phaLa (20) tuccha phaLa (guMdA, jAMbu, karamadAM, koThImaDA, khasakhasa, bora vagere) (21) calitarasa (jeno svAda bilakula bagaDI gayo hoya tevI vastu) (22) anaMtakAya (jemAM anaMta jIvo hoya te). 144.cauda tathA aDhAra vidyA : (dravyalokaprakAza tR.sarga. pA.386) (1) R Tveda (2) yajurveda (3) sAmaveda (4) atharvaveda - A cAra veda che. tenAM cha aMga che : (1) zikSA (2) kalpa (3) vyAkaraNa (4) chaMda (5) jyotiSa (6) niyukti - e cha vedanAM aMga che. ema cAra veda ane cha aMga tathA (1) mImAMsA (2) tarkazAstra (nyAyazAstra) (3) dharmazAstra (4) purANa - ema cauda vidyA kahevAya che. have temAM (1) Ayurveda (2) dhanurveda (3) gAMdharva (4) arthazAstra bheLavIe to e cArasahita aDhAra vidyAo kahevAya che. 148.batrIza anaMtakAyanAM nAma : (1) sUraNa (2) lasaNa (3) lIlI haLadara (4) baTATA (5) lIlo kacUro (6) zatAvarI (7) hIralIkaMda (8) kuMvAra (9) thora (10) gaLo (11) sakarIyA (12) vaMza kArelA (13) gAjara (14) luNI (15) loDhI (16) garamara (gIrI karNikA) (17) kumaLAM pAMdaDAM (18) kharasaiyo (19) thekanI bhAjI (20) lIlI motha (21) lulInA jhADanI chAla (22) khIloDA (23) amRtavelI (24) mULAnA kaMda (25) bhUmiphoDA (bilADInA Topa) (26) navA aMkurA (27) vatthalAnI bhAjI (28) suvera vela (29) pAlakanI bhAjI (30) kuNI AMbalI (31) ratALuM (32) pIMDALuM. 145.moTI cauda vidyAonAM nAma : (1) nabhogAminI (2) parazarIrapravezinI (3) rUpaparAvartanI (4) staMbhanI (5) mohanI (6) suvarNasiddhi (7) rajatasiddhi (8) rasasiddhi (9) baMdhathobhinI (10) zatruparAjayanI (11) vazIkaraNI (12) bhUtAdidamanI (13) sarvasaMpankarI (14) zivapadaprApaNI. 4 aMzo zAstronA 1 100 ) ve aMzo zAstronA 1 101
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha: zeraDIno rasa tathA kAMjInA pANIno kALa be praharano jANavo. 149. cAra abhakSya mahAvigai : (1) madha (2) mAkhaNa (3) mAMsa (4) madirA (dArU). 150.cha bhakSya vigai : (1) dUdha (2) dahIM (3) ghI (4) tela (pa) goLa (6) kaDAha (taLelI vastu). 154.comAsI kALanI vigata : nAma kA.su.1pathI phA.su.1pathI aSADha su. 15thI sukhaDIno kALa 1 mAsa 20 divasa 15 divasa kAmaLIno kALa 4 ghaDI re ghaDI 6 ghaDI ukALela pANIno kALa 4 prahara 5 prahara 3 prahara aSADha comAsAmAM AjanAM bhAMgelAM nALiyera, sopArI, badAma vagere bIje divase abhakSya thAya che. te ja divase bhAMgeluM te ja divase khape. samyakatva saMbaMdhI 151. aNAhArI vastunAM nAma : (1) agara (2) aphINa (3) lImaDAnAM pAMca aMgo (4) triphalA (5) kaDu (6) kariyAtuM (7) gaLo (8) bucakaNa (9) keraDAnAM mULa (10) dhamAso (11) boraDInI chAla mULa (12) citraka mULa (13) kherAla (14) sukhaDa (15) malayAgaru (16) jherI goTalI (17) aMbara (18) kasturI (19) rAkha (20) cUno (21) sUkI haLadara (22) AsagaMdhI (23) kaMda (24) ativiSanI kaLI (25) DhIkAmalI (26) sarva jAtanAM jhera (27) sAjIkhAra (28) upaleTa (29) guga (30) puMvADiyAnAM bI (31) eLiyo (32) cUNI phaLa (33) surokhAra (34) TaMkaNakhAra (35) gomUtra (36) hIrAbora (37) majITha (38) kaNayaranAM mULa (39) kuMvArI (40) thora (41) paMcamULa (42) khAro (43) phaTakaDI (44) moTI haraDe daLa (45) vakhamo (46) tagara (47) bAvaLanI chAla (48) boDathoDI (49) AchI (50) rIMgaNI (UbhI-beThI). 155. samyakatvanuM svarUpa : (1) sudeva: aDhAra doSathI rahita je koi hoya te ja sudeva kahevAya. te sivAya anyane deva tarIke mAnavA nahIM. (aDhAra doSa pAna 2 ane 8 mAM che.) suguru: pAMca mahAvrata ane chaThuM rAtribhojanaviramaNa : ema che vratanuM pAlana karanAra ane vItarAgakathita dharmanI ja prarUpaNA karanArA suguru kahevAya, te sivAya anyane guru tarIke mAnavA nahIM. sudharma : zrI vItarAgabhagavaMte kahelo ahiMsA, saMyama ane tapa jemAM pradhAna che ene ja sudharma kahevAya tevA ja dharmane dharma tarIke svIkAravo. uparanAM traNa tattvo upara aTala zraddhA rAkhavI tenuM ja nAma samakita che. uparokta samyakatvane dUSita karanArAM dUSaNo, aticAro tema ja kAraNa paDe rAkhavAmAM AvatA AgAro (chUTo) ane mithyAtvanA prakAro nIce darzAvyAM che. 152. dUdha-dahIM kyAM sudhI bhaNya : dUdhaH cAra prahara sudhI bhakSya che. dahIM: prabhAte meLaveluM soLa prahara sudhI bhakSya che. sAMje meLaveluM bAra prahara sudhI bhakSya che. 153. zeraDInA rasano kALa keTalo ? zeraDInA rasano kALa be praharano che. zrI caMdrasUrikRta laghu pravacana sAroddhAramAM kahyuM cheicchurse sovIre jAmadugam / 4 aMzo zAstronA 1 102 ) 156. samyakatvanAM pAMca dUSaNo-aticAro : (1) zaMkA : jinavacanamAM zaMkA karavI. (2) kAMkSA : anya matamAM javAnI abhilASA rAkhavI. va aMzo zAstronA 1 103 0
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) vicikitsA : dharmanA phaLano saMdeha ka2vo arthAt huM dharmakaraNI karuM, tenuM phaLa mane AvatA bhavamAM maLaze ke kema ? evo vicAra karavo. (4) mithyArdaSTiprazaMsA : anya dharmIonI prazaMsA karavI. (5) tatsaMstava : anya dharmo tathA kuliMgIono paricaya karavo. vyApArAdinA kAraNa sivAya uparanA pAMca aticAro TALavAthI samyaktva ati ujjavaLa bane che mATe te aticAro na lAge tema vartavuM. 157.samyaktvanA cha AgAro : koi kaTokaTInA prasaMge phasAi javAthI kAraNasara kudeva,kuguru, kudharmane namaskAra Adi karavA paDe to samyaktvano bhaMga na thAya mATe tenA cha AgAro (jayaNA-chUTa) rAkhavAmAM AvyA che. (1) rAjAbhiyoga H rAjA agara nagaranA mAlikanI AjJAthI karavuM paDe. (2) gaNAbhiyoga : janasamUhanA balAtkArathI karavuM paDe. (3) balAbhiyoga : cora AdinA kahevAthI karavuM paDe. (4) devAbhiyoga : devatA AdinA balAtkArathI karavuM paDe. (5) gurunigraha : guru Adi vaDIlanA kahevAthI karavuM paDe. (6) vRttikAMtAra : AjIvikAnA kAraNasara karavuM paDe. * 158.samakitanA saDasaTha bola : * cAra saddahaNA : (1) paramArthasaMstava - jIvAdika tattvanuM jANavuM. (2) paramArthajJAtRsevana - paramArthanA jANakAra evA jJAnI gurunI sevA karavI. (3) vyApannadarzanavarjana - hInAcArI evA kuguruno saMga nakaravo. (4) kudarzanavarjana - anyamithyAdarzanIno paricaya tyajavo. traNa liMga : (1) zuzruSA - dharma sAMbhaLavAnI abhiruci. (2) dharmarAga - bhUkhyo ane aTavI pharIne bahAra Avela brAhmaNane sArA ghebara maLatAM levAnI jevI icchA thAya tevI dharma meLavavAnI icchA. (3) vaiyAvacca - devagurunI bhakti-bahumAnAdi karavuM. daza prakArano vinaya : (1) arihaMtadevano (2) siddhabhagavAnano (3) jina-caityano (4) zruta-siddhAMtano (5) yatidharmano (6) sAdhu aMzo zAstronA 104 p mahArAjano (7) AcAryabhagavaMtano (8) upAdhyAyabhagavaMtano (9) pravacana - saMghano (10) samyagdarzana - samakitano. traNa zuddhi : (1) manazuddhi (2) vacanazuddhi (3) kAyazuddhi. pAMca dUSaNa : (1) zaMkA - jinavacanamAM zaMkA karavI. (2) kAMkSA - paramatanI vAMchA karavI. (3) vicikitsA dharmanA phaLano saMdeha dharavo. (4) mithyAtvInI prazaMsA karavI. (5) mithyAmatino paricaya karavo. AThaprabhAvaka H (1) zAstranA pAragAmI (2) apUrva dharmopadezaka (3) 52vAdIne niruttara karanAra (4) naimittika (5) tapasvI (6) maMtra ane vidyAmAM pravINa (7) siddhisaMpanna (8) zreSTha kavitA karanAra. - pAMca bhUSaNa : (1) jinazAsanamAM kuzaLatA (2) jinazAsananI prabhAvanA (3) tIrthasevA (4) dharmamAM nizcaLatA (5) zuddha devagurunI bhakti. - > pAMca lakSaNa : (1) upazama (2) saMvega (3) nirveda (4) anukaMpA (5) Astikya. > chayatanA H (1) paratIrthikAdine vaMdana-hAtha joDavA. (2) paratIrthine mAthuM namAvavuM. (3) kupAtramAM pAtranI buddhie bhaktipUrvaka dAna devuM te. (4) anupradAna-vAraMvAra dAna ApavuM. (5) AlApana. (6) saMlApana - A cha prakAre jayaNA pALavAthI, paratIrthine vaMdanAdi nahIM karavAthI samakita zobhe che. cha AgAra H (1) rAjAbhiyoga (2) gaNAbhiyoga (3) balAbhiyoga (4) devAbhiyoga (5) kAMtAravRtti - AjIvikAnI aNadhArI moTI Apatti (6) gurunigraha - vaDIlanA kAraNe pratijJAviruddha karavuM paDe. cha bhAvanA : (1) samakitane dharmavRkSanuM mULa. (2) dharmanagaranuM dvAra. (3) dharmamaMdirano pAyo . (4) dharmano AdhAra. (5) dharmanuM bhAjana. (6) dharmano nidhi mAne. cha sthAna : (1) jIva che. (2) jIva nitya che. (3) jIva karmano kartA che. (4) jIva karmano bhoktA che. (5) jIvano mokSa che. (6) mokSano upAya paNa che. + + + aMzo zAstronA 105 0
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159. samakitanA traNa prakAra : (1) rocaka samakita : siddhAMtane viSe kahelAM tattvo upara hetu tathA udAharaNa vinA je deDha AsthA thAya te rocaka samakita che. te upara kRSNanuM dRSTAMta - koino dIkSA mahotsava vagere. kAraka samakita: je pramANe siddhAMtathI sAMbhaLyuM hoya te pramANe gurunuM vAkya aMgIkAra karavuM te kAraka samakita kahevAya. tenA upara kAkajaMgha ane kokasanI kathA. dIpaka samakitaH mithyAdeSTi ke abhavya pote dharmakathAdika karI bIjAne bodha pamADe te mithyASTine dIpaka samakita kahevAya. rUdrAcAryanuM (aMgAramardaka) dRSTAMta. (upadeza bhASAMtara bhAga-1 mAMthI lIdhA che) vakhate kaMThamAM rahelI alaMbuzA nADImAM, bahAra anubhavelA padArtho jovAmAM ane anubhavavAmAM Ave che. A UMghanA aMtargatanI je dazA te bIjI svapradazA kahe che. A baMne dazA ajJAnarUpa che. tyAra pachInI trIjI jAgara dazA kahe che. jemAM AtmAmAM potAnuM jJAna hoya che. terame guNasthAnake A dazA saMpUrNa prApta thAya che. tyAra pachI caudamA guNasthAnakanA aMtathI siddhapaNAmAM haMmezAM ujAgara dazA hoya che. A dizAmAM AtmAmAM akhaMDa caitanyapaNuM ane saMpUrNa jJAyakapaNuM hoya che. A turyAvasthA samAdhi nAmanI cothI dazA che. ujAgaratA=vizeSa jAgRtadazA - samAdhi nAmanI cothI dazA. (vadhu mATe AnaMdaghanajInA 19mAM stavananI 3jI gAthAnA arthamAM) 160. samyakatva tathA zreNI keTalIvAra pAme ? : (zrI AtmabodhasaMgraha pA.213) mokSa na pAme tyAM sudhI saMsAramAM bhamatAM jIva sAsvAdana tathA upathamika samyaktva utkRSTathI pAMca vAra pAme. temAM eka to prathamasamyaktvalAbha kALe aMtarakaraNagata upathamika hoya ane upazamazreNI cAra vakhata pAme. te vakhate uparAmika samyakatva hoya ema pAMca vAra uparAmika samyaktvapAme. vedaka samyakatva ane kSAyika samakita e be eka ja vAra pAme. kSayopazama samakita mokSAvadhi saMsAra bhamatAM asaMkhyAtIvAra pAme. je prANI taddabhavamokSagAmI hoya te eka ja vAra upazamazreNI mAMDe. upazamathI UtarI kSapakazreNIe caDhe ane je taddabhavamokSagAmI na hoya te eka bhavamAM be vAra paNa koika jIva zreNI kare paNa te ja bhave siddhi vare nahIM. A saMsAramAM raheto thako jIva mokSa na pAme tyAM sudhI cAra vakhata upazamazreNI kare te vaLI eka bhavamAM be vAra kare ane kSapakazreNI to AkhA saMsAramAM eka ja vAra kare. (pA.207-208mAM) 162.ujAgara dazA : na suSuptiramohatvAnnApi ca svApajAgarau / kalpanAzilpavizrAntesturyA ca anubhavadazA // dazA cAra hoya che. pahelI suSupti(atizayana)dazA e mithyAtvIone hoya che, bIjI svapradazA samyagudRSTi jIvane hoya che, trIjI jAgRtadazA apramatta munione hoya che ane cothI ujAgaradazA uttarottara (AThamA guNaThANAthI) sayogI kevaLI paryata hoya che. AtmAnubhava avasthAmAM yogIone moha nAza thavAthI cothI dazA che. kAraNa ke anubhavI mohathI varjita che. tethI tene prathama atIva nidrAvALI suSupti dazA na hoya, tevI ja rIte svapra tathA jAgaradazA kalpanAyukta (saMkalpa-vikalpavALI) hoya che jyAre anubhavamAM kalpanAno abhAva hoya che. tethI mAtra tene cothI ujAgara dazA hoya che. zalAkApuruSa saMbaMdhI 163 tresaTha zalAkA puruSa : covIsa tIrthaMkara, bAra cakravartI, nave vAsudeva, nava prativAsudeva, nava baLadeva. 161. ujAgara dazA : cAra dazAo (avasthA) che. temAM darzanAvaraNI karmathI je ajJAnatArUpa UMgha Ave che te UMghavAnI sthiti te nidrA dazA. (1) UMgha AvI hoya te 1 aMzo zAstronA 106 ) ve aMzo zAstronA 1 107
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ kyAM gayA sAtamI narakamAM 164.covIza tIrthakaro : (1) 28Sabhadeva (2) ajitanAtha (3) saMbhavanAtha (4) abhinaMdana svAmI (5) sumatinAtha (6) padmaprabhasvAmI (7) supArzvanAtha (8) caMdraprabhasvAmI (9) suvidhinAtha (10) zItalanAtha (11) zreyAMsanAtha (12) vAsupUjayasvAmI (13) vimalanAtha (14) anaMtanAtha (15) dharmanAtha (16) zAMtinAtha (17) kuMthunAtha (18) aranAtha (19) mallinAtha (20) munisuvrata svAmI (2 1) naminAtha (22) nemanAtha (23) pArzvanAtha (24) mahAvIra svAmI. chaThThI narakamAM | chaThThI narakamAM chaThThI narakamAM 166.nava vAsudeva : nAma konA tIrthamAM (1) tripRSTha vAsudeva zreyAMsanAthasvAmInA samayamAM vicaratA (2) dvipRSTha vAsudeva vAsupUjayasvAmInA samayamAM vicaratA (3) svayaMbhU vAsudeva vimalanAthasvAmInA samayamAM vicaratA (4) puruSottama vAsudeva anaMtanAthasvAmInA samayamAM vicaratA (5) puruSasiMha vAsudeva dharmanAthasvAmInA samayamAM vicaratA (6) puruSapuMDarika vAsudeva aranAtha tathA mallinAthanA AMtarAmAM (7) zrI datta vAsudeva |aranAtha tathA mallinAthanA AMtarAmAM (8) zrI lakSmaNa vAsudeva munisuvratasvAmI tathA naminAthanA AMtarAmAM (9) zrI kRSNa vAsudeva nemanAthasvAmInA samayamAM vicaratA chaThThI narakamAM chaThThI narakamAM pAMcamI narakamAM 165. bAra cakravartIo : nAmu konA tIrthamAM kyAM gayA (1) bharata cakravartI RSabhasvAmI vicaratA mokSamAM (2) zrI saMgara cakravartI ajitanAthasvAmI vicaratA/mokSamAM (3) zrI mAvA cakravartI dharmanAthasvAmI tathA trIjA devalokamAM (4) zrI sanatkumAra zAMtinAthasvAmI AMtarAmAM trIjA devalokamAM baMne thayA (5) zrI zAMtinAthasvAmI zAMtinAthasvAmInA (6) zrI kuMthunAthasvAmI kuMthunAthasvAmInA mokSamAM (7) zrI aranAthasvAmI aranAthasvAmInA mokSamAM (8) zrI subhama cakravartI aranAtha tathA mallinAtha sAtamI narakamAM svAmInA AMtarAmAM thayA (9) zrI mahApadmasvAmI munisuvratasvAmI tathA mokSamAM cakravartI naminAthasvAmInA AMtarAmAM thayA (10) zrI haripheNa cakravartI naminAtha tathA mokSamAM neminAtha AMtarAmAM (11) zrI jayasena cakravartI naminAtha tathA mokSamAM neminAtha AMtarAmAM (12) zrI brahmadatta cakravartI nemanAtha tathA sAtamI narakamAM pArzvanAtha AMtarAmAM cothI narakamAM trIjI narakamAM 167. nava baLadeva : nAma konA tIrthamAM (1) zrI bala | badhAno samaya (ra) zrI vijaya vAsudeva mujaba (3) zrI bhadra samajavo. (4) zrI suprabha baLadeva vAsudevanA moTA bhAi hoya che. va aMzo zAstronA 1 109 0 | kyAM gayA mokSamAM mokSamAM mokSamAM mokSamAM aMzo zAstronA 108 5
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) (6) (7) (8) (9) zrI sudarzana zrI AnaMda zrI naMdana zrI padma (rAmacaMdra) zrI rAma (baLabhadra) | mokSamAM mokSamAM mokSamAM mokSamAM | pAMcamA devalokamAM 169.cAra ane trIza cakravartI, vAsudeva, baLadeva : mahAvidehamAM utkRSTathI aThyAvIsa vijayamAM aThyAvIsa cakravartI athavA aThyAvIsa vAsudeva ane aThyAvIsa baLadeva hoya ane te ja vakhate jaMbudvIpamAM utkRSTa kALe trIsa cakravartI Adi hoya. anyathA jaghanyathI cAra hoya to te mahAvidehamAM ja hoya. vaLI mahAvidehamAM jyAre aThyAvIsa vijayomAM aThyAvIsa cakravartI hoya tyAre bAkInI zeSa cAra vijayomAM cAra vAsudeva ane cAra baLadeva hoya paraMtu eka vijayamAM cakravartI ane vAsudeva na hoi zake - e niyamathI sarvatra gaNatarI karavI. (daMDaka prakaraNamAMthI) 170.cakravartInAM cAraso vIza ratno : dareka cakravartIne cakra, daMDa, carma, khaga, maNi, kAkINI ane chatra : e sAta ratna ekendriya tathA senApati, gAthApati, vArdhakI, purohita, azva, hasti ane strI : e sAta ratna paMcendriya maLI cauda ratno hoya che. utkRSTakALe trIsa cakravartI hovAthI jaMbudvIpamAM baso dasa ekendriya ane baso dasa paMcendriya ratna maLI coraso vIsa ratno cakravartInAM hoya che. 168.nava prativAsudeva : nAma | konA tIrthamAM kyAM gayA (1) zrI azvagrIva A badhAno samaya naraka gatimAM (2) zrI tAraka vAsudevanA samaya naraka gatimAM (3) zrI meraka mujaba samajavo. naraka gatimAM (4) zrI madhukaiTabha naraka gatimAM (5) zrI nizuMbha A badhA vAsudevonA naraka gatimAM (6) zrI balI zatruo hoya che. naraka gatimAM (7) zrI pradyAda naraka gatimAM (8) zrI rAvaNa naraka gatimAM (9) zrI jarAsaMgha niraka gatimAM upara mujaba 24 tIrthakara, 12 cakravartI, 9 vAsudeva, 9 baLadeva, 9 prativAsudeva maLI 63 zalAkApuruSa thayA. temanA pitA para, mAtA 61, zarIra 60, jIva pa9 che. te A rIte : zrI zAMtinAtha, zrI kuMthunAtha, zrI aranAtha e traNa tIrthakaro te ja zarIre cakravartIpaNuM pAmyA hovAthI traNa zarIra ochAM thavAthI zarIro 60 ane covIzamA zrI mahAvIrasvAmIno jIva tripRSTha vAsudeva hovAthI jIvo pa9 thAya che. traNa tIrthakaro ja cakravartI thavAthI temanI traNa mAtAonI saMkhyA ochI thatAM mAtAo 60thai paraMtu covIsamA tIrthaMkaranI eka mAtA devAnaMdA vadhu hovAthI saMkhyA 61 thai. have vAsudeva tathA baLadevanI mAtA judI chatAM pitA to eka ja hovAthI 60mAMthI 9 ochA thAya, paraMtu covIzamAM bhagavAnane to RSabhadatta paNa bIjA pitA hovAthI pitAnI saMkhyA bAvana thAya che. 171.tera aThThama cakravartInA : (kAlalokaprakAza sarga-31, gA.91-93, pA.357) digvijayamAM mAgadha, varadAma ane prabhAsa ; e traNa tIrtha, gaMgA ane siMdhu devI, vaitADhya kumAra deva, be guphAnA svAmI kRtamAla ane naphatamala deva, himavagiri deva, vidyAdhara rAjAo, nava nidhAno, rAjadhAnIpraveza ane abhiSeka - A tera prasaMge cakrI aTTama kare ane temAMnA traNa tIrtha tathA himavaMtaparvata : ema cAra ThekANe bANa mUke. (enaprazna pA.166mAM 11 (x be ochA) jaNAvyA che te jaMbudvIpaprajJaptinA AdhAre.) 172.akSauhiNI senAmAM saMkhyA : 21870 hAthI, 21870 ratha, 65610 ghoDA ane 109350 sainiko hoya che. (jayAnaMda kevaLIcaritrabhASAMtaramAMthI pA. 367) aMzo zAstronA % 110 che. vi aMzo zAstronA 1 111 )
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173. eka akSauhiNI : (dharma kalpadruma 4thA pallavamAM bhA.pA. 166). daza hajAra hAthI, tethI daza guNA ratha, tethI daza guNA azva, tethI daza guNA padAti vaDe eka akSauhiNI athavA agiyAra hajAra hAthI, ekavIsa hajAra ratha, nava lAkha yAdava, dasa lAkha azva ane chatrIsa lAkha udAra sevako vaDe eka akSauhiNI kahevAya. (4) mithyAtvAdi AtmadoSo 174.mithyAtvanA paMdara prakAra : (1) abhigrahika : pote grahaNa karelA kudharmane choDe ja nahIM. (2) anabhigrahika : sarva dharmane ekasarakhA mAnavA. (3) abhiniveza: khoTuM che evuM jANavA chatAM mAnapAnAdinI lAlasAnA kAraNe choDe nahIM. sAMzayikaH sarvajJanA vacanamAM zaMkA rAkhe arthAt sarvajJabhagavaMte Ama kahyuM te sAcuM haze ke kema - evuM vicAre. (5) anAbhogika: mukhyapaNe asaMjJI jIvone anupayogapaNe varte che te. (A pAMca prakAra thayA. bIjA dasa nIce pramANe.) (1) dharmane adharma kahevo. (2) adharmane dharma kahevo. (3) mAne unmArga kahevo. (4) unmArgane mArga kahevo. (5) sAdhune asAdhu kahevo. (6) asAdhune sAdhu kahevo. (7) jIvane ajIva kahevo. (8) ajIvane jIva kahevo. (9) mUrtine amUrta kahevo. (10) amUrtane mUrta kahevo. (3) laukika dharmagataH laukika parvo jevAM ke hoLI, baLeva, noratAM Adine lokottara parvanI buddhie mAne che. lokottara devagata : vItarAgadevane A loka ane paralokanA paudgalika sukhanA irAdAthI mAne-pUje te. (5) lokottara gurugataH kaMcana kAminInA tyAgI guruone ubhaya lokanA sukhanA irAdAthI mAne, AhArapANI Ape. (6) lokottara dharmagata : sarvajJa bhagavaMte kahelA dAna, zIla, tapa ane bhAvanArUpa dharmane ubhayalokanA paugalika sukha meLavavA mATe ArAdhe. gADha mithyAtva: Abhigrahika ane Abhinivezika : e be mithyAviparIta AgraharUpa hoi aneka bhavonI du:khanI paraMparAnA mULabhUta hovAthI AkarAM (gADha) che. bAkInAM traNa tevAM AkarAM nathI. kAraNa ke te potAnI ke upadezaka gurunI ajJAnatAne yoge thatAM hovAthI satya samajAvanArano yoga maLatAM TaLI jAya tevAM che ane temAM mithyA-durAgrahano abhAva hovAthI tenAthI krUra karmonI paraMparA paNa cAlatI nathI. asad durAgrahathI anarthakAraka pravRttio thAya che. (dharmasaMgraha pA. 112) 176.mithyAtvanA cAra prakAra : (1) prarUpaNA : jinabhASita arthathI avaLI prarUpaNA kare. (2) pravartana : laukika ane lokottara mithyAtvanI karaNI kare. (3) pariNAma manamAM jUTho haThavAda rAkhe ane kevaLIbhASita navatattvanA yathArtha arthanI zraddhA na kare. (4) pradeza : AtmAnI sAthe sattAmAM rahelI mohanIyakarmanI sAta prakRti. 175.mithyAtvanA cha prakAra : (1) laukika devagata : rAgI, dveSI, kudevane sudeva tarIke mAnavA. (2) laukika gurugata : aneka AraMbha-samAraMbhamAM rakta ane saMsAranA saMgIone guru tarIke mAne che. aMzo zAstronA 112 > 177.mithyAtvanA sAta prakAro : (upadezapada gA.28nI TIkAmAM bhA.pA.54) va aMzo zAstronA 1 113
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) ekAMtika (2) sAMzayika (3) vainayika (4) pUrvavyuAha (5) viparIta ruci (6) nisarga (7) mUDhadRSTi. 178.digaMbaramata tathA sthAnakavAsImatano utpattikALa : vIranirvANathI 609 varSe digaMbaramata nIkaLyo. teo A pistAlIza Agamane mAnatA nathI. vikrama saMvata 139mAM zivabhUti(sahasramalla)thI digaMbaramatanI utpatti thai. (upadeza prAsAda vyAkhyAna-239) vIranirvANathI 993 varSe zrI kAlikasUrie bhA.su.4 nI saMvacharI karI. eka hajAra varSe pUrvanuM sarvazruta viccheda thayuM. vIranirvANathI 980 varSe Agama pustakArUDha thayAM. (vi.saM. 510) vIranirvANathI 1990 varSe vi.saM. 1530nI AsapAsa sthAnakavAsI paMtha nIkaLyo. teo batrIsa Agamone mAne che. teo je Agamo mAnatA nathI te nIce mujaba. 'cha' chedasUtramAMthI (1) jItakalpa (2) mahAnizItha A be. cAra mUlagraMthamAMthI 1 oniryukti ane 10 prakIrNagraMtha maLI tera Agama mAnatAM nathI. terApaMthI agiyAra Agama mAne che. 179. kayA jIvomAM kayA prakAranuM mithyAtva saMbhave te : jAtibhavya jIvone mATe anAbhoga nAmanuM eka prakAranuM ja mithyAtva saMbhavita che. caramAvartane nahIM pAmelA bhavyo ke jeo durbhavyo tarIke oLakhAya che, teone tathA abhavya jIvone mATe anAbhogika ane Abhigrahika ema be prakAranAM mithyAtva saMbhavita che. caramapudgalaparAvartanA pahelA ardhabhAgathI kAMika vizeSa kALa sudhI (graMthibheda pUrve) bhavya jIvone Abhinivezika sivAyanAM cAra prakAranAM ane te pachInA kALamAM bhavya jIvone pAMceya saMbhave che. > Abhinivezika mithyAtvano udaya to samyagdarzananA vamana pachIthI ja saMbhave che. (samyagdarzana pA.16 mAMthI) va aMzo zAstronA 114 je jIvo samyagadarzanane pAmyA pachIthI koi arthavizeSanI bAbatamAM jANavA chatAM paNa bhagavAne pharamAvelA arthathI UlaTA arthanA AgrahI banI jAya che, teonA mithyAtvane ja Abhinivezika mithyAtva kahevAya che. nihnavone A Abhinivezika mithyAtva Ave che. (pA.19) jaina kahevAto paNa jo potAnA kulAcAranA AgrahathI AgamaparIkSAne bAdhita kare to te paNa Abhigrahika mithyAdaSTi che. 180. nava nihnavo (1) (2) cauda varSejamAlI thayo. karAtuM kArya kareluM na kahevAya mAnato. (vyA.7muM) soLa varSe tiSyagupta jIvanA chellA eka pradezamAM ja jIvasaMjJA mAnato. (vyA.19muM) have zrI mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI : baso cauda varSe avyaktavAdI ASADasUrinA ziSya thayA. yogAdikano apalApa karanAra. (vyA.262) (4) baso vIza varSe azvamitra(zUnyavAdI)thayo. samaye samaye uccheda mAnanAro. (vyA.269) (5) baso aThyAvIsa varSe gaMgadatta eka samaye be upayoga kahenAro thayo. (vyA.268) (6) pAMcaso cuMmALIza varSe nojIva (trirAzi) sthApanAro rohagupta thayo. (vyA.263) (7) pAMcaso coryAzI varSe goSTAmAhila spaSTa karma mAnanAra avasthitika thayo. (vyA.238) chaso nava varSe digaMbaramata sthApanAra sahasramala thayo. (vyA.239) ogaNIsaso nevuM varSe siddhAMta tathA pratimA khaMDana karanAra sthAnakavAsI luMkAmatI thayo. prathamanA sAta pravacananinavo thayA che. (vyA.240) (3) + (8) (9) (upadeza prAsAda vyAkhyAna-19 mAMthI) zrI mahAvIrasvAmInA kevaLajJAna pachI : * aMzo zAstronA 115
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185. bhAva athavA atyaMtara graMthi cauda : (1) mithyAtva (2) hAsya (3) rati (4) arati (5) bhaya (6) zoka (7) dugaMchA (2) puruSaveda (9) strIveda (10) napuMsakaveda (11) krodha (12) mAna (13) mAyA (14) lobha. 181. nava niyANAM : nivaM dhaNi nArI nara sura appappaviyAra appAvayArattam / saDhDhattaM daridattaM, vajjo nava niyANAim // (ratnasaMcaya graMthamAM gA.334) artha : (1) rAjA, (2) dhanavAna, (3) strI, (4) puruSa, (5) deva thAuM. (6) je devalokamAM potAnA zarIre ja pravicAra maithuna karAya che evA devalokamAM utpanna thAuM. (7) je devalokamAM bilakula pravicAra-maithuna nathI tyAM utpanna thAuM. (8) zrAvakanA kuLamAM utpanna thAuM. (9) daridra thAuM - A nava niyANAM varjavAyogya che. 186.dravya athavA bAhya graMthi nava : (1) dhana (2) dhAnya (3) hiraNya (4) suvarNa (5) kSetra (6) vAstu (7) kukhya (8) dvipada (9) catuSpada. upara lakhyA mujaba abhyatara graMthi 14 tathA bAhyagraMthi A baMne prakArane graMthi mAnelI che. tene choDIne nIkaLyA tene nigraMtha kahyA che. (prakaraNaratnasaMcaya bhAga 1lAnA paMcanigraMthi pAna-176) 182. sAta moTA vyasano : (1) jugAra (2) mAMsa (3) dArU (4) vezyA (5) zikAra (6) corI (7) pArakI strI. 183.tera kAThiyA ane SaDu ripu : (1) ALasa (2) moha (3) avajJA (4) mAna (5) krodha (6) pramAda (nidrA-madirApAnAdi) (7) kRpaNatA (8) bhaya (9) zoka (10) ajJAna (11) vyApa (Amatema joyA karavuM tathA manane bIje ne bIje ThekANe mokalavuM te.) (12) vikathA (rAjakathA, bhaktakathA, strIkathA, dezakathA) (13) viSayavAsanA. Sar3a ripu : (1) kAma (2) krodha (3) lobha (4) mAna (5) mada (6) matsara (harSa). zloka : Alassa mohAvaNNA, thaMbhA kohA pamAya kivaNNattA / bhayasogA aNNANA, vakkheva kuUhalA ramaNA // 1 // 187.nava bAhyagraMthi (parigraha) : khitta vatthU dhaNadhanna saMcao mittaNAi saMjogo / jANa sayaNAsaNANi ya dAsadAsI kuvviyaM ca // 350 // (ratnasaMcaya graMtha) artha: (1) kSetra (jamIna) (2) vAstu (ghara, hATa vagere) (3) sonuM, rUpuM vagere dhana ane dhAnyano saMcaya (4) mitra ane jJAtijanono saMyoga. (5) yAna (azva, hAthI, gAya, bheMsa vagere catuSpada) (6) zayana (zavyA, vastra vagere) (7) Asana (siMhAsana, pAlakhI vagere) (8) dAsa, dAsI vagere nokara (dvipada) tathA (9) kupya (tAMbu, pittaLa vagere dhAtu-gharavekarI) - A nava prakAranI bAhyagraMthi che. 184. ATha mada : (1) jAtimada (2) kuLamada (3) baLamada (4) rUpamada (5) tapamada (6) aizvaryamada (7) vidyAmada (8) lAbhamada. 188.maithunamAM jIvahiMsA : strIonI yonimAM garbhaja (manuSyo) utkRSTathI lakSapRthakatva eTale eka, be, traNathI cAvat nava lAkha utkRSTa jIvo te sivAya beindriya jIvo asaMkhyAtA ane saMmUrvicchama (manuSyo) paNa asaMkhyAtA Upaje che ane mare va aMzo zAstronA 117 0 aMzo zAstronA 1 116 )
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. te sarva jIvono nAza eka vakhatanA strIsaMbhogathI ekIsAthe thAya che. (dharmasaMgrahamAM tema ja saMbodhaprakaraNa trIjA adhikAramAM pATha che.) (1) ajJAna : hitAhitavivecanazaktino abhAva. (2) saMzaya : zubha pravRttinA AkharI pariNAmamAM zaMkA. (3) viparyaya : dhyeya-uddezyanuM vismaraNa. (4) rAga : anAtma padArtho para Asakti. (5) dveSa : paugalika padArthonA kAraNe manovyAkSepa. (6) smRtibhraMza : mAnasika dhAraNAno abhAva. (7) yogaduppaNidhAna : mana, vacana, kAyAnI azubha pravRtti. (8) dhamanAdara : sAdhavA lAyaka hitakArI pravRtti tarapha bedarakArI. zloka : prmaado'jnyaan-sNshy-vipryy-raagdvess-smRtibhrNsh-| -yogaduSpraNidhAna-dharmAnAdarabhedAdaSTavidhaH // (yogazAstravRtti pra.1 glo. 2) 189.hiMsAnA prakAra traNa : (1) svarUpahiMsA : aMtaHkaraNamAM dayAnA pariNAma vartatA chatAM bAhya kriyA karatAM je hiMsA thAya te svarUpahiMsA kahevAya che. (2) hetuhiMsA : kRSi vagerenA hetu mATe je hiMsA thAya che te hetuhiMsA kahevAya che. (3) anubaMdhahiMsA : aMtaHkaraNamAM kaluSita pariNAma vartatA nirdayapaNe je hiMsA thAya che te anubaMdhahiMsA kahevAya che. prathamAMgamAM kahyuM che ke koi munie akasmAta kAcuM luNa vahoryuM hoya te vahorAvanAra gRhastha jo pAchuM na le to munie tene jaLamAM ghoLIne pI javuM. tema karavAthI teNe zrI jinezvaranI AjJA pALelI hovAthI tene pRthvIkAya jIvanI hiMsA na lAge. te ja pramANe gRhasthane paNa jinapUjA vageremAM hRdayanI aMdara dayAbhAva hovAthI hiMsA lAgatI nathI. (upadezapada bhA. 2 pA.48). hiMsA hetu ayatanAbhAve, jIvavadhe te svarUpa; ANAbhaMga mithyAmatibhAve, te anubandhavirUpa. 19 (sImaMdharasvAmInA doDhaso gAthAnAstavanamAM cothIDhALamAM 19mI gAthA) tatparyAyavinAzo, duHkhotpAdastathA ca aMkalezaH | eSa vadho jinabhaNito, varjayitavya: prayatnana. (dharmabindu2/57 TIkA) (1) AtmAnA paryAyano nAza karavo (2) tene du:kha utpanna karavuM ane (3) kliSTa adhyavasAya karavo - e bhagavaMte hiMsA kahelI che. teno prayatna vaDe tyAga karavo. 191.pramAdanA pAMca prakAra : (1) madya : koi paNa padArthonuM vyasanarUpe gADha AsaktipUrvaka sevana. (2) viSaya : indriyonI vRttine poSaNa karavAnI vRtti. (3) kaSAya ? karmonA baMdhanane gADha karanArI mohaghelachAbharI vRtti. nidrA: indriya tathA mananI pravRttionI sustI - susta kAryapravRtti. (5) vikathA jJAna-dhyAnAdisivAyanI (kalyANamArgane bAdhaka)tamAma pravRtti. zloka : marja visayakaSAyA, nidA vikahA paMcamI bhaNiyA, ee paMca pamAyA, pADaMti ghora saMsAre. (saMbodhasittarI 55/73) (4) nidrA : i 190.pramAdanA ATha prakAra : pramAda eTale jJAna, darzana, cAritra sivAyanI pravRttimAM tatparatA dAkhavavI te. 4 aMzo zAstronA 1 118 6) 192.indriyonA viSayo ane vikAro : pAMca indriyonA tevIsa viSayo ane baso bAvana vikAro : (1) sparzanendriyanA ATha viSaya: (1) guru-bhAre (2) laghu-halako (3) zIta-ThaMDo (4) uSNa-garama (5) mRdu-poco (6) kaThina (7) snigdhacIkaNo (8) rUkSa-lUkho. va aMzo zAstronA 1 119 0
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) rasanendriyanA pAMca viSayaH (1) tikta-tIkho (2) kaTuka-kaDavo (3) kaSAya-tUro (4) Amla-khATo (5) madhura-mITho. (3) dhrANendriyanA be viSaya : (1) surabhi-sugaMdha (2) durabhi-durgadha. (4) cakSurindriyanA pAMca viSaya : (1) zveta-sapheda (2) rakta-lAla (3) pILo-pIta (4) harita-lIlo (5) kRSNa-kALo. (5) zrotrendriyanA traNa viSaya : (1) sacitta (2) acitta (3) mizra. uparanA 23viSayomAMthI zrotrendriyanA viSayone bAda karatAM bAkInA 20 viSayone sacittAdi 3 thI guNatAM 60 thAya. pharI zubha ane azubhathI guNatAM 120thAya ane tene rAga ane dveSathI guNatAM 240 thAya. have zrotrendriyanA 3 viSayone zubha ane azubhathI guNatAM 6 thAya. pharI rAga ane dveSathI guNatAM 12 thAya. A bAra bhedo ne uparanA baso cALIsa maLIne (2412=252) baso bAvana vikAra thAya. anusAra jagatanA padAthonI pariNati thavAnuM bhAna na hovAnA kAraNe maLelA jagatanA padArthone AtmAdhIna rAkhavA niraMtara vyAkuLatA thavI. zaThaH karmanAM baMdhanonI viSamatA bhUlI jai game tema jagatanA padArtho vadhu pramANamAM meLavavA vicAra, uccAra ane AcAramAM visaMvAdI vartana rAkhI ThagabAjI, daMbha, prapaMca, mAyA Adi sevI mohavAsanAne pUrNa karavA dhUnI pravRtti karavI tema ja jagatamAM bAhya dRSTie adharmI pApI tarIke nahIM oLakhAvavAno DoLa-dekhAva rAkhavo. (7) ajJa: anAdikAlIna mohavAsanAne AdhIna banI sukha, zAMti prApta karavA arthe tanatoDa prayatna, hADamArI ane doDadhAma karavA chatAM pariNAme nitAMta du:khadAyI karmonAM baMdhanomAM pote phasAi javuM. A jAtanI paristhiti; ajJAna dazA, sadupAyanI jANakArI na hovAnA kAraNe ja UbhI thAya che ane potAnI ja pravRttio potAne duHkhI banAvanArI nIvaDe che. (8) niSphaLa-AraMbhI : tattAtattva-heyopAdeyano viveka nahIM hovAnA kAraNe zubhAnuSThAno ke vyavahArika pravRttio tamAma lagabhaga AMdhaLo daLe ne kUtaruM cATI jAya' enI jema niSphaLa jevI karavI ke banAvI devI. kAraNa ke sanmArga ke sadupAyanI jANakArIne badale mithyA upAyomAM sadupAyonI buddhi hovAthI phaLane AzrayIne tamAma pravRtti kevaLa zrama, kheda upajAvanArI thAya che. zuddha zraddhA vinAnI kriyA chAra para lIMpaNa jevI hoi AzayazuddhinA abhAve suMdara pravRtti paNa AbhAsarUpe ja nIvaDe che. 193. bhavAbhinaMdInAM lakSaNa : (1) zudra : tuccha svabhAvavALA hovuM. saMsAranA kSaNabhaMgura tuccha padArthonI prAptithI malakAi javuM. vicAraNA tuccha hovI. (2) lobharati : saMsAranA mohaka padArthonI mamatAnA ghenamAM bhAnabhUlo banI paugalika padArthonI uttarottara vadhanArI tRSNAnI prabaLatAthI dhAMdhaliyuM jIvana gujAravuM. dIna : sAMsArika padArtho meLavavI, sAcavavA mATe haMmezAM mAnasika | dInatA darzAvavA rUpe paramukhaprekSI banyA rahevuM. (4) matsarI : viSayonA upabhogamAM ja jIvananI kRtArthatA hovAnI mAnyatAnA kAraNe bIjA pAse vadhu viSayopabhoganI sAmagrI nihALI adekhAi karavI, bIjAnI AbAdI ke caDhatI dazA sAMkhI na zakavI. puNyakarmanI vicitra lIlA vIsarI jai "mArA karatAM bIjo kema vadhu AbAdI bhogavI zake ?!' ityAdinIcI kakSAnA vicAro pedA karavA. bhayavAna : sAMsArika jaDa padArtho paranI vadhu mamatAnA kAraNe rakhe ne koI lai na jAya, koi lUMTI na jAya Adi vyAkuLatAthI nitAMta bhayavihavaLa dazA anubhavavI tathA zubhAzubha karmanA vipAka va aMzo zAstronA 1 120 ) 194.bhavAbhinaMdInAM vizeSa lakSaNo : (1) AhArane arthe : jo huM sAmAyika, pauSadha Adi dharmakaraNI karIza to jamavAnuM maLaze evI vicAraNAthI dharmakaraNI kare. (2) pUjAvAnA arthe : huM dharmakaraNI karIza to lokomAM pUjanIka banIza evo abhiprAya rAkhe. (3) upadhi arthe : vastrapAtrAdine arthe dharmakaraNI kare. va aMzo zAstronA 0 121 0
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha: (1) kAmanI icchA (2) meLavavAnI citA (3) smaraNa (4) guNakIrtana (5) udvega (6) pralapana (jema-tema bolavuM) (7) unmAda (8) aMgadAha vagere vyAdhino saMbhava (9) jaDatA (10) maraNa (kAmanI prApti nahIM thavAthI maravA taiyAra thAya.). (4) riddhigArava : zrAvaka potAnA karavA arthe jo huM dharmakaraNI karIza to A zrAvaka mArA thaze ane enAthI mAruM gujarAna thaze evI buddhie karIne dharmakaraNI karavI te. (5) zudra-agaMbhIra : pArakAnAM chidra khoLe . lokonA guNane DhAMke ane potAnA guNano utkarSa kare. (6) lobha : dhana, dhAnya, vastrAdi meLavavA mATe azakta rahe. (7) dIna: mAruM zuM thaze ? vagere AgAmI kALanI ciMtA kare. (8) matsara : pArakAnA guNane sahana na kare. (9) bhayavAna : paugalika vastunA viyogano bhaya rAkhe. (10) zaTha : daMbhI-kapaTI. (11) ajJAna : sarva vastuno ajANa. 198.asatya bolavAnAM nimitto : krodha, mAna, mAyA, lobha, kAmarAga, sneharAga, dRSTirAga, dveSa, hAsya, bhaya, lajjA, krIDA, rati, arati, dAkSiNya, vAcALapaNuM, viSAda (zoka) vagere koi duSTa AzayathI bolAya te saghaLuM asatya che. anyane nukasAna mATe thatuM hovAthI asatya mAnyuM che. tattvathI, saMtone hita kare te satya" evo artha kahelo che eTale arthopattithI bIjAne pIDA thAya tevuM satya vacana paNa asatya che. (dharmasaMgraha bhA.1, 2jA vratanA svarUpanI 26mI gAthA ane saMbodhaprakaraNamAM zrAddhavratAdhikAranI 16mI gA.) 15. narakanA cAra dvAra : catvAro narakadvArAH, prathamaM rAtribhojanam / parastrIgamanaM caiva, sandhAnAnantakAyike / (1) rAtribhojana (2) parastrIgamana (3) saMdhAna (boLa athANAM) ane (4) kaMdamULAdi anaMtakAyabhakSaNa - A cAra narakanAM dvAra che. 196. sAta prakAranA cora : corazcaurApako maMtrI, bhedajJAH kaannkkryii| manna: sthAna zaiva, vIra: savadha: mRta: I (nItizAstra) (1) corI karanAra. (2) corI karAvanAra. (3) e mATe gupta maMtraNA karanAra. (4) enA marmane jANanAra. (5) corInA mAlane kharIdanAra. (6) corane jamADanAra ane (7) corane raheThANa ApanAra. 199. tera kriyAsthAno : (1) arthakriyA : paugalika padArthonI jarUriyAta pUrNa karavA karAtI AraMbhAdi kriyA. (2) anartha : lAlasA khAtara ke prayojana vagara ajJAnAdithI karAtI AraMbhAdi kriyA. (3) hiMsA : AgaLapAchaLanA vairabhAvathI karAtI kriyA. (4) akasmAta : eka azubha AcaraNa karatAM sahasA jANabahAra bIjuM azubha AcaraNa thai jAya. jema ke ekane mAravA jatAM bIjo aDapheTamAM AvI jAya. (5) dRSTiviparyAsa: mitrane zatru agara zatrune mitra mAnI rAgadveSAdithI thatI kriyA. mRSA : kSaNika tuccha paugalika lAbha khAtara asatya bolavuM. (7) adattAdAna : mamatAthI saMmati vinA bIjAnI cIja levI. AdhyAtmika : nimitta-kAraNa na hoya chatAM mAtra mananA duSTa saMkalpothI mAnasika saMtApa anubhavavo. va8 aMzo zAstronA + 123 0 197. 10 kAmadazA : abhilASazcintAsmaraNe guNakIrtanaM tathodvegaH / pralapanamunmAdo rug jaDatA mRtyuH smaradazAstAH // (bhaktAmaranI 17mI gAthArthamAM) 4 aMzo zAstronA 1 122 )
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) mAnakriyA : vyavahArika caDhiyAtApaNAnI bhAvanAthI ghamaMDI banI bIjA prati tuccha vRtti dAkhavavI. (10) amitrakriyA : sattA adhikAra jamAvavAnI duSTa vRttine tAbe thai thoDA aparAdhe vadhu sajA karI rUAba dAkhavavo. (11) mAyAkriyA : mAnasika vAsanAo pUrNa karavA nAnA prakAranAM visaMvAdI vartano, ceSTAo karI bIjAne dAvapecamAM levA. (12) lobhakriyA : paudgalika padArthonI Asakti vadhu rAkhavI. agara potAnA svArthamAM ADe AvanAranuM bUruM karavAnI ceSTA. (13) iryApathikIkriyA : mana, vacana, kAyAnA sUkSma paNa spaMdana thatAM sudhI karmabaMdhananA kAraNabhUta yogonI pravRtti. uparanAM tera kriyAsthAno vAMcI pramAdAdi kAraNe paNa azubha vartana na thAya tenuM dhyAna rAkhavuM. 200.vIza asamAdhisthAno : (1) utAvaLathI cAlavuM, iryAsamiti vagara cAlavuM. (2) pUMjavA, pramArjavAnA upayoga vinA ajayaNAe besavuM. (3) vidhipUrvaka jayaNA pALavAnA upayoga vinA jematema pUMjI-pramArjIne vastu levI-mUkavI. (4) AgaMtuka sAdhuo sAthe kalaha-jhaghaDo karavo. (5) saMyamanAM upakaraNa sivAya bhogasukhArthe vadhupaDatAM Asana, zayana, pIThaphalakano niSkAraNa upayoga karavo. (6) ratnAdhika (dIkSAparyAyamAM vaDIla) guNIjananI sAme avinayathI bolavuM. (7) jJAnavRddha, vayovRddhAdino upaghAta karavo. (8) ajayaNAe pravartatAM jIvonI virAdhanA karavI. (9) cIDacIDiyo svabhAva rAkhI vAtavAtamAM krodha karavo. (10) vyavahArika nimittanA kAraNe thai gayela krodhanI paraMparA calAvavI. (11) mAnasika kSudratAne kAraNe koinI pITha pAchaLa niMdA karavI. (12) paLa pachI zuM thavAnuM che tenuM jJAna na hovA chatAM ajJAnavaza thai vAraMvAra 'A Ama ja che, A Ama ja thaze' evuM nizcayAtmaka bolavuM. (13) zrutajJAnanI bhakti-bahumAnanI lAgaNI jAgRta na hovAthI akALe svAdhyAya karavo. (14) bhUtakALamAM thai gayela kSatio ke banAvo yAda karI kaSAyonI udIraNA karavI. (15) asthaMDila bhUmi te aMzo zAstronA 124 lokonA saMcAra vinAnI bhUmi ke je sacitta hovAno saMbhava che te bhUmimAMthI sthaMDila bhUmimAM AvatAM paga mUMjavAnI jayaNA na karavI agara citta rajavALA hAthe gocarI vahoravI athavA azuddha pRthvI upara besavuM, UThavuM vagere karavuM. (16) vikAle (rAtre) UMcA svare bolavuM ke jethI asaMyata gRhastha saMsArakAryamAM pravarte agara hiMsaka garoLI vagere jaMtu jAgRta thai jAya athavA sAvadya bhASA bolavI, ajayaNAe bolavuM. (17) svabhAvathI vicitratAnA kAraNe jenI-tenI sAthe kSudra bAbatomAM paNa kaSAyane AdhIna thavuM. (18) svArtha ke irSyAdinA kAraNe samudAyamAM ekabIjAne ADuM-avaLuM samajAvI bheda, haTha, kusaMpa karAvavo. (19) vadhAre bhojana karavuM ke jethI anaiSaNA, asaMyamAdi aneka doSo utpanna thAya. savArathI sAMja sudhI mokaLe moDhe khAvuM athavA pramAdAdikathI devadravyAdikanuM bhakSaNa karavuM. (20) gocarImAM lAgatA doSono dhyAnapUrvaka parihAra karavAmAM prayatnazIla na thavuM. gocarInA doSonI jayaNA na karavI. + 201.ekavIsa zabala(kalaMka)sthAna : (1) hastamaithuna karavuM. (2) sAlaMbana eTale ke atikrama, vyatikrama ke aticArathI maithuna sevavuM athavA brahmacaryamAM doSa lagADavo. (3) rAtribhojana eTale rAtre vahoreluM divase vAparavuM agara divase vahoreluM rAtre (lagabhaga veLAe) vAparavuM. (4) AdhAkarmI doSavALI gocarI niSkAraNa vAparavI athavA svAda, lAlasA, tRpti mATe divasamAM ekathI vadhu vAra vAparavuM. (5) rAjapiMDa vahoravo. (6) krItadoSa - vecAtI lAvelI cIja vahoravI. (7) abhyAata doSavALI - sAdhu mATe khAsa sAme lAvelI cIja vahoravI. (8) prAmityadoSavALI - sAdhu mATe udhAre lAvelI cIja vahoravI. (9) Acchedya doSavALI - sAdhu mATe khAsa bIjA pAsethI jhUMTavI lAvelI cIja vahoravI. (10) tyAga karelI cIja vahoravI - vAparavI. (11) cha mAsanI aMdara eka gacchamAMthI bIjA gacchamAM javuM. (12) eka mAsanI aMdara traNa vAra nadI vagere UtaravuM. (13) eka mAsanI aMdara traNa vAra mAtRsthAna - mAyAkapaTa sevavuM. (14) jANI-joine pRthyAdika jIvonI hiMsA karavI. (15) jANI-joine mRSAvAda bolavo. (16) jANI-joine aMzo zAstronA 125
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ adattAdAna sevavuM. (17) sacittAdi doSavALI pRthvI upara besavuM. (18) jANyA pachI paNa gocarImAM sahasA anupayogathI AvI gayela kaMdamULa abhakSyAdi cIjo lAlasAthI vAparavI. (19) eka varasamAM dasa vAra udakalepa karavo eTale ke nAbhithI vadhAre pANIvALI nadI UtaravI. (20) eka varasamAM dasa vAra mAtRsthAna - mAyAkapaTa sevavuM. (21) kAcA pANIvALA hAthe vahorAvAtI gocarI levI. (uparanAM ekavIsa kAryo cAritrane zabala eTale DAgha-kalaMkathI kAbaracItaruM karanArAM hoi zabalasthAno kahevAya che. tethI te tyAga karavA yogya che.) aThTha nimittagAi, dilDa, pAya, taliphakha, bhoma ca, aMga, sara, lakhaNa, vaMjaNa, tivihaM, puNa hoi ikkikka. 427 sutta, atyaM, tadubhayaM ca pAvai sua guNatIsavihaM, gaMdhatva, naTTa, valtha, Au, dhaNubeya saMjui. 428 (2nasaMcaya graMtha pA. 171) 202.ogaNatrIsa pApazrutaprasaMga : pApanA kAraNabhUta zruta te pApagruta ane tenA prasaMgo eTale sevA (AcaraNa) te pApagrutaprasaMga. te sevavAdithI aticAra lAge che. ja nimittazAstranAM ATha aMgo(1) divya - vyaMtarAdi devonA aTTahAsya vagerenA phaLanuM varNana jemAM hoya. utpAta - rudhirano varasAda vagerenA phaLanuM varNana jemAM hoya. (3) aMtarikSa - AkAzamAM thatAM grahonA bhedanuM varNana jemAM hoya. (4) bhauma - bhUmikaMpAdi pRthvInA vikAranuM varNana jemAM hoya. aMga - zarIranI ceSTA uparathI tenA phaLanuM varNana jemAM hoya. svara - 'paMja' vagere svaro(ane pakSIo vagerenA svaro)nuM phaLa jemAM hoya. (7) vyaMjana - zarIra uparanA masa, tala vagerenuM phaLa jemAM hoya. (8) lakSaNa - aMganI rekhAo uparathI tenuM phaLa jemAM hoya. (hastarekhA) A nimittazAstranAM ATha aMgonA darekanA traNa traNa bhedo (1) sUtra (2) vRtti (arthanuM saMskRtamAM vistRta niyamana) ane (3) vArtika (vRttinA koi bhAganuM vizeSa spaSTIkaraNa) e traNathI guNatAM 24, saMgItazAstra 25, nRtyazAstra 26, vAstuvidyA (zilpazAstra) 27, vaidyaka(auSadhanuM) zAstra 28, dhanurveda(zastrakaLA jJApaka)zAstra 29. ('aMgavijjA pannA sUtramAM divyane badale svaprazAstra kaheluM che.) 4 aMzo zAstronA 126 Se 203.trIsa mohanIyasthAno : (1) krUratAthI pANImAM DubADIne strI vagere trasa jIvone haNavA. (2) hAthathI ke kapaDA vagerethI bIjAnuM mukha baMdha karIne (DUco daine, gaLe TuMpo daIne ke evI krUratA karIne)nirdayapaNe mArI nAMkhavA. (3) roSathI cAmaDAnI lIlI vAdhara vagerethI mastaka vIMTIne mArI nAMkhavA. (4) krUratAthI mastake mogara, hathoDo, dhaNa vagere mArIne mAthuM vagere phoDIne mArI nAMkhavA. (5) saMsArasamudramAM DUbatA prANIone rakSaNa karavAmAM samartha evA dharmanA nAyaka gaNadhara, AcArya vagerene haNavA. (6) chate sAmarthya kaThora pariNAmathI glAnanI auSadhAdi sevA na kare. (7) sAdhune ke mumukSune balAtkAre dharmabhraSTa kare. (dIkSA letAM roke). (8) mokSamArganI viparIta prarUpaNA ane sAdhu ke dharmasAdhanonI niMdA vagere karIne tenA upara bIjAone aruci asadUbhAva pragaTa karavA dvArA sva-parano apakAra kare. (lokone jaina zAsananA dveSI banAve.) (9) kevaLajJAna che ja nahIM athavA koi kevaLI bane ja nahIM vagere tIrthakaronI ke kevaLajJAnIonI niMdA kare. (10) AcArya, upAdhyAya vagere sAdhuvarganI (teonA jAti-jJAna vagerenI niMdA kare. (11) jJAnadAna vagerethI upakAra karatA potAnA upakArI AcArya, upAdhyAya, guru AdinI sevA-vaiyAvacca na kare. (12) punaH punaH nimittakathanAdi dvArA adhikaraNa (AhAra, upAdhi Adi) meLave. (13) tIrthano bheda (kusaMpa) karAve. (14) vazIkaraNAdi kare. (15) tyAga karelA bhogonI icchA kare. (16) vAraMvAra bahuzruta na hoya chatAM potAne bahuzruta ke tapa na karavA chatAM tapasvI tarIke jAhera kare. (17) ghaNAone agninA dhumADAmAM guMgaLAvIne mArI nAMkhe. (18) pote pApakarma karIne bIjAne zire caDAve. (19) potAnI upadhi-pATAne kapaTathI chupAve. (potAnA asad va aMzo zAstronA ja 127 -
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcaraNane kapaTathI chupAvI bIjAone Thage, potAne sadAcArImAM gaNAve.) (20) abhAvathI sabhAmAM satya bolanArane paNa juddo gaNAve. (21) nitya kalaha kare. (22) bIjAne vizvAsa utpanna karIne (aTavI vageremAM laI jaine) tenuM dhana vagere lUMTI le. (23) e ja rIte parane vizvAsa pamADIne tenI strIne lobhAve-lalacAve. (24) kumAra nahIM chatAM bIjAnI AgaLa potAne kumAra tarIke jaNAve. (25) e rIte brahmacArI nahIM chatAM potAne brahmacArI jaNAve. (26) jenI sahAyathI pote dhanADhya thayo hoya tenA dhanano lobha kare. (27) jenA prabhAvathI pote lokaprasiddha thayo hoya tene koi rIte aMtarAya kare. (28) rAjA , senApati, maMtrI, rASTraciMtaka Adi ghaNA jIvonA nAyakane haNe. (29) nahIM jovA chatAM kapaTathI 'huM devone dekhuM chuM" ema kahI lokomAM prabhAva vadhAre. (30) devonI avajJA kare arthAt 'viSayAMdha devonuM zuM prayojana che? huM ja deva chuM' ema bIjAone jaNAve. 206.aDhIdvIpamAM caMdra-sUrya : jaMbudvIpamAM 2 caMdra-2 sUrya, lavaNasamudramAM 4 caMdra-4 sUrya, dhAtakIkhaMDamAM 12 caMdra-12 sUrya, kAlodadhisamudramAM 42 caMdra-42 sUrya, ardha puSkaravaradvIpamAM 72 caMdra-72 sUrya = 132 caMdra-132 sUrya. aDhIdvIpanI bahAra caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArA badhA sthira che. teo sadA eka ja sthAne sthira rahe che. tethI temano prakAza eka lAkha yojana pramANa sthira rahe che. tethI divasa-rAtrinA kALamAnano vyavahAra saMbhavato nathI. caMdra, sUrya asaMkhya che eTale tenA indro paNa asaMkhya che. dravyAnuyoga saMbaMdhI kSetra 207.pRthvIthI jyotiSacakra (sUrya-caMdrAdi) keTaluM dura cAle che : (bRhatsaMgrahaNI gA.50 mI pA.126) meruparvatanI sapATI samIpe Avela samabhUlA pRthvInI sapATIthI 1600 gAuno eka yojana (pramANa-aMgulathI gaNAya che) evA 790yojana UMce jaIe tyAre jyotiSacakranI zarUAta thAya che. te sthaLe meruthI cAre bAju 1121 yojana dUra rahIne pharatuM 'tArAmaMDaLa' AveluM che. tenAthI 10 yojana UMce eTale samabhUtalAthI 20 yojana UMce prathama sUrya, tenAthI 80yojana UMce eTale samabhUtalAthI 880yojana UMce prathama caMdra. tenAthI 4 yojana UMce eTale samabhUtalAthI 884yojana UMce nakSatraparimaMDaLa. tenAthI 4 yojana UMce eTale samabhUtalAthI 888 yojana UMce budhAdika graho. tenAthI 3yojana UMce eTale samabhUtalAthI 891 yojana UMce zukrAdi graho. tenAthI 3 yojana UMce eTale samabhUtalAthI 894 yojana UMce bRhaspatyAdi. tenAthI 3 yojana UMce eTale samabhUtalAthI 897 yojana UMce maMgala prahAdi. tenAthI 3 yojana UMce eTale samabhUtalAthI 900 yojana UMce zanizcarAdi graho hoya che. eka tArAthI bIjA tArAnuM meru vyAghAtAzrayI aMtara meruno lagabhaga 10 hajArano vyAsa meLavatAM 12, 24ra yojana thAya che. 204. "cha" dravyo : (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) pudgalAstikAya (5) jIvAstikAya (6) kALa. 205.cauda rAjalokanuM pramANa : eka deva saudharma devalokathI hajAra bhAra loDhAnA goLAne potAnA sarva baLathI bhUmi upara pheMke tyAre te goLAne pRthvI para AvatA cha mAsa, cha divasa, cha prahara, cha muhUrta, cha ghaDI ane cha paLa jeTalo samaya lAge tyAre eka rAjanuM pramANa thAya. tevA cauda rAjaloka che. 208.jaMbuddIpanI jagati : A dvIpane pharato eka koTa che; je mULamAM 12 yojana pahoLo, upara 4 yojana pahoLo, 8 yojana UMco ane dvIpanI paridhi jeTalI laMbAIvALo va: aMzo zAstronA ja 129 4 aMzo zAstronA 1 128 65
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ valayAkAre rahelo te koTa che. tenejagati kahevAya che. tene vijaya, vijayavaMta, jayaMta ane aparAjita nAmanAM cAra dvAra che. (daMDakaprakaraNamAMthI) 209. Agama puruSa : zarIranAM aMgo upAMgo dakSiNapAda zrI AcArAMga sUtra zrI aupapAtika sUtra vAmapAda zrI sUtrakRtAMga sUtra zrI rAjapraznIya sUtra dakSiNajAnu zrI sthAnAMga sUtra zrI jIvAbhigama sUtra vAmajAnuM zrI samavAyAMga sUtra zrI prajJApanA sUtra dakSiNo zrI bhagavatI sUtra zrI sUryaprajJapti sUtra vAmoru zrI jJAtAdharmakathAga sUtra zrI caMdraprajJapti sUtra dakSiNabAhu zrI upAsakadazAMga sUtra zrI jaMbudvIpa sUtra vAmabAhu zrI aMtakRtadazAMga sUtra zrI nirayAvalikA sUtra nAbhi zrI anuttaropapAtika sUtra zrI kalpAvataMsikA sUtra vala zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI puSpikA sUtra grIvA zrI vipAka sUtra zrI puSpacUlikA sUtra zira zrI dRSTivAda sUtra zrI vRSNidazA sUtra 211. alokamahattAdRSTAMta (dravyalokaprakAza sarga.2 gAthA 30 thI 37) alokAkAza anaMta che. enI moTAInuM udAharaNa-asat kalpanAe : sudarzana nAmanA suragiri (meruparvata)nI daze dizAomAM koika 10 kautukI devo rahelA che ane mAnuSottara parvatane cheDe eTale meruparvatanA 22 lAkha yojana dUra ATha dizAone viSe bahirmukha karIne bahAranA dvIpa samudro tarapha mukha karIne) rahelI ATha digukumArIoe sahue ekasAthe pheMkelo balIpiMDa pRthvI upara paDyA vinA addharathI ja teomAMno koi eka deva je gati vaDe karIne zIdhra upADI le tevI zIdhragatie alokano aMta dekhavAnI icchAe te devo daze dizAomAM ekasAthe cAlavA mAMDe. have te vakhate koika gRhasthane 1 lAkha varSanA AyuSyavALo putra janmyo. punaH te putrane ghera paNa tevo ja 1 lAkha varSanA AyuSyavALo putra janmyo. vaLI e putrane paNa tevo ja putra janmyo. e pramANe sAta peDhIo sudhI lAkha lAkha varSanA AyuSyavALA putrano janma thato rahyo. have kALe karIne tevA prakAranA sAte putro maraNa pAmyA. tyAra bAda tenAM hADa, majajI , mAMsa vagere ane teonuM nAma paNa anukrame nAza pAmyuM. have e vakhate koika jijJAsu zrI sarvajJa bhagavaMtane prazna kare ke, he svAmin ! te devonuM agatakSetra (javAne bAkI rahela kSetra) ghaNuM che ke, gatakSetra (gayela-ullaMghana karela kSetra) ghaNuM che ? te vakhate zrI sarvajJa bhagavaMta uttara Ape ke ullaMghela kSetra ati alpa che ane bIjuM javAnuM bAkI rahela kSetra ghaNuM che. ane te ahIM ullaMghana karela kSetra, bAkI rahela kSetrathI anaMtamA bhAga jeTaluM alpa che. arthAtu haju anaMtaguNa kSetre javAnuM bAkI che.. 210.trasanADInuM svarUpa : (triSaSThizalAkApuruSacaritra, bIjuM parva, trIjA sargamAM 797 thI 800) adholoka, tiryakuloka ane UrdhvalokathI bheda pAmelA samagra lokanA madhyabhAgamAM cauda rAjalokapramANa Urdhva, adho lAMbI trasanADI che. te pahoLAimAM ne vistAramAM eka rAjalokapramANa che. e trasanADInI aMdara sthAvara ane trasa : baMne prakAranA jIvo che ane enI bahAra mAtra sthAvara (sUkSma) ja che. kula vistAra nIce sAta rAjalokapramANa madhyamAM, tiryaloke eka rAjalokapramANa, brahmadevaloka pAMca rAjalokapramANa ane paryate siddhazilAe eka rAjaloka che. sArI rIte pratiSThita thayelI AkRtivALo A loka koie karyo nathI ane koie dhAraNa karyo nathI. te svayaMsiddha nirAdhArapaNe AkAzamAM rahelo che. 212.pramANAMgula eTale zuM? (bRhatsaMgrahaNI gA.314 vizeSArthamAM pA.583) pramANAMgula utsadhAMgulathI aDhIMgaNuM vistAravALuM athavA eka utsadhAMgulathI pramANAMgula (kSetraphaLanA hisAbe) hajAragaNuM moTuM te va aMzo zAstronA 1 131 0 4 aMzo zAstronA 1 130 )
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA cAraso utsadhAMgula lAMbuM ane rA| utsadhAMgula pahoLuM te eka pramANAMgula kahevAya. anuyogadvAramAM eka pramANAMgulIya 1 yojanamAM rA yojanA (unsedhAMgulathI rA guNa vidhvaMbha vaDe) te 10 gAu pramANano pakSa mAnyo che. kamaLajevo hoya, mAtra te vanaspatikAyarUpe nahIM paraMtu pRthvIkAyanA jIvonAM zarIrathI banelo hoya che. jema pramANAMgula-niSpanna dasa yojana UMDA padmadrahamAM zrIdevInuM kamaLa pRthvIkAyasvarUpa che tema. have samudrane viSe utsadhAMgulathI hajAra yojana UMDAivALA sthaLamAM gotIrthAdi (te eka hajAra yojana UMDAivALAM) sthAnako AvelAM che. tatravartI kamaLopRthvIkAyatathA vanaspatikAya ema baMne jAtinAM vicAravAM. 213. zarIra, parvata, vimAnAdikanuM pramANa kayA aMgula vaDe mapAya : (bRhatsaMgrahaNI gAthA 314 mI pA.582 mAMthI) (1) AtmAMgulathI : vAstu, kUpa, talAvAdi. (2) utsadhAMgulathI : jIvonAM zarIro. (3) pramANAMgulathI : meru Adi zAzvata padArtho, gharmAdi naraka pRthvIo, saudharmAdi sarva vimAno, anya zAzvata dvIpasamudro mapAya che. che je je samaye je je ucita viziSTa manuSyo je pramANopeta gaNAtA hoya teonuM je AtmIya aMgula te ahIM AtmAgula levuM. A AtmAMgula te te kALanA puruSanA AtmIya aMgulAdhIna hovAthI kAlAdi bheda vaDe anavasthita hovAthI aniyata che. AtmAgula vaDe apAtI sarva vastu azAzvata hoya che. jyAre pramANAMgula vaDe mapAtI sarva vastuo zAzvata hoya che. 215.kuDava-prastha AdinuM mAna : (kAlalokaprakAza sarga-28, gA.71, pA.35mAM) 4 karSa (tolA)=1 pala, 3 pala ane ardha karma (3-18)=1 kuDava. 4 kuDava (12) pala)=1 prastha (50 tolA), 4 prastha=1 ADhaka (50 pala).. 4 ADhaka=1 droNa (200 pala), 16 droNa=1 khArI (3200 pala) 20 khArI-1 vAha (64000 pala) 214.pRthvIkAya ane vanaspatikAya : ema baMne jAtinAM kamaLo : (bRhatsaMgrahaNI gA.295 mI) utsadhAMgula te AThavAra javanA madhyabhAganI jADAi jeTalI lAMbI thAya teTalo utsadhAMgula kahevAya ane te utsadhAMgulathI cArasogaNuM karIe tyAre eka pramANAMgula thAya. A utsadhAMgule hajAra yojana UMDAivALA te samudradrahAdigata AvelA gotIrthAdi jaLAzayomAM A sAdhika hajAra yojana pramANavALAM pratyekavanaspatisvarUpa latA, kamaLo vicAravAM. (jaLathI kamaLa jeTaluM pANInI upara UMcuM rahe teTaluM adhikapaNuM jANavuM.) >> have jyAM utsadhAMgulathI nahIM paNa pramANAMgulathI niSpanna hajAra yojanA UMDAM samudrAdi sthAnakomAM kamaLonuM astitva hoya tyAM te kamaLo pRthvIkAyanA jIvothI pRthvIkAyasvarUpa ja vicAravAM. AkAra to sarva 9 aMzo zAstronA 132 ) 216.kALa karatAM kSetra sUkSma, tenAthI dravya ane tenAthI bhAva sUkSma : 4 pra. dravya, kSetra, kALa ane bhAva: e cAramAMthI koNa konAthI sUkSma ? 4 sa. eka AMkhanA palakArAmAMye asaMkhyAtA samaya thAya mATe e samayarUpa kALa sUkSma che ane te thakI vaLI kSetra ghaNuM ja sUkSma che. kema ke eka aMgulazreNI pramANa je kSetra temAMthI eka AkAzarUpa dravyanA je pradeza tene samaye samaye ekeko apaharatAM asaMkhyAtI utsarpiNI, avasarpiNI kALa vyatIta thai jAya, mATe kALa thakI kSetra ghaNuM sUkSma che. tathA kSetra thakI dravya sUkSma che, kAraNa ke ekeka AkAzapradezarUpa kSetramAM anaMtAnaMta pudgala dravyanA paramANuo avagAhI rahyA che. tathA dravyathI bhAve sUkSma che. kema ke ekekA pugala paramANuomAM vaLI anaMtA guNaparyAya rahyA che. e vicAra AcArAMganiryuktinI TIkAmAM tathA AvazyakamAM jANavo. va aMzo zAstronA ja 133
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ gati RSabhanArAca saMghayaNavALA azruta vaimAnika sudhI. OM vajaRSabhanArAca saMghayaNavALA siddhazilA sudhI. 217.sAta gati : (1) sthAvara sUkSma (2) sthAvara bAdara (3) vikasendriya (4) tiryaMca paMcendriya (5) devatA (6) nArakI (7) manuSya - ema aneka rIte sAta gati thAya che. (gotrakarmanivAraNapUjAnI 7mI pUjA) 218.sAtamI narakamAM keTalA rogo che ? : 5, 68,99,584 (pAMca kroDa, aDasaTha lAkha, navvANuM hajAra, pAMcaso coryAsI), ATalA rogo sAtamI narakano jIva ekalo bhogave che. 219.hAlamAM devagati ane naraka keTalA sudhI ? $ vartamAnamAM chevaTuM saMghayaNa hovAthI cAra devaloka sudhI UpajavuM thAya che. vartamAnamAM chevaTuM saMghayaNa hovAthI bIjI naraka sudhI jAya che. (bRhatsaMgrahaNI pA. 497) sAmAnyathI :che asaMjJIpaMcendriya, chevaTTA tiryaMca paMcendriya pahelI narakamAM jAya. >> bhUjaparisarpa bIjI naraka sudhI. che pakSI, khecaro (kAlikA saMghayaNavALA) trIjI naraka sudhI. OM siMhAdi cAra pagavALA (ardhanArAca saMghayaNavALA) cothI naraka sudhI. uraparisarpa (nArAca saMghayaNavALA) pAMcamI naraka sudhI. >> strI, strIratnAdi tathA RSabhanArAMca saMghayaNavALA chaThThI naraka sudhI jAya. je manuSya, matsya, taMduliyA matsya, vaja RSabhanArAcasaMghayaNavALA sAtamI naraka sudhI. 221. cosaTha indronAM nAma : bhavanapatinA-20, vyaMtaranA-16, vANavyaMtaranA-16, jayotiSanA2, vaimAnikanA-10= 64 indro. $ bhavanapatinA 20: dare ka bhavanapatinikoyamAM dakSiNa ane uttara ema be zreNIone AzrayIne banne indra hoya che : (1) asurakumAra=camara ane bali. (2) nAgakumAra=dhAraNa ane bhUtAnaMda. (3) vidhutakumAra=hari ane hariSaha. (4) suvarNakumAra=veNudeva ane veNudAhI. (5) agnikumAra=agnizikha ane agnimANavaka, (6) vAyukumAra=valaMba ane prabhaMjana, (7) svanitakumAra sughoSa ane mahAghoSa. (8) udadhikumAra=jalakAMta ane jalaprabha. (9) dvIpakumAra=pUrNa ane vasiSTha. (10) dikumAra.=amitagati ane amitavAhana. vyaMtaranA 16 : (1) kinnaromAM=kinnara-kiMguruSa, (2) kiMpuruSomAM= saphuruSa-mahApuruSa, 3) mahoragamAM atikA-mahAkAya. (4) gAMdharvomAMegItarati-gItayaza. (5) yakSomAM=pUrNabhadra-mANibhadra . (6) rAkSasomAM=bhIma-mahAbhIma. (7) bhUtomAM=surUpa-apratirUpa. (8) pizAcomAM=kAla-mahAkAla. vANavyaMtaranA 16 : (1) aprajJaptika=sannihita-samAna. (2) paMcaprazastika=dhAtA-vidhAtA. (3) RSivAdita=RSi-RSipAla. (4) bhUtavAdita=izvara-mahezvara. (5) kaMdita=suvatsa-vizAla. (6) mahAkaMdita hAsa-hAsati. (7) kuSmADo=zveta-mahAzveta. (8) pataka=patAka-patakapati. $ jyotiSanA 2 : (1) caMdra (2) sUrya, caMdra ane sUrya asaMkhya che eTale tenA indro paNa asaMkhya che. paraMtu ahIM jayotiSI be gaNela che. $ vaimAnikanA 10: (1) saudharmadevalokamAM-zakra. (2) izAna-izAna. (3) sanatkumAra-sanatkumAra. (4) mahendra-mahendra. (5) brahma aMzo zAstronA 1 135 ) 220. keTalA saMghayaNavALA kayA devalokamAM jAya ? : je chevaTTA saMghayaNavALA cAra devaloka sudhI. che kIlikA saMghayaNavALA lAMtaka vaimAnika sudhI. che. ardhanArA saMghayaNavALA sahasrAra vaimAnika sudhI. 4 nArAe saMghayaNavALA prANata vaimAnika sudhI. 4 aMzo zAstronA 134 )
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmA. (6) lAMtaka-lAMtaka. (7) mahAzukra-mahAzukra. (8) sahasrArasahasrAra. (9-10) Anata-prANatadevalokamAM-prANata. (11-12) AraNa-azrutadevalokamAM-Tyuta. (4) mahAzukra-sahasrAra=zabdasevI. (5) Anata-prANata-AraNa-ayyataHmanasevI. (6) pAMca anuttara-navaraiveyaka=viSayasevanathI rahita hoya che. devIonI utpatti bIjA devaloka sudhI ane temanI gati AThamA devaloka sudhI ja hoya che. tethI karIne trIjA ke tethI adhika devalokanA devo kAmAtura thAya tyAre A devIo temanI pAse pahoMcI jAya che ane sparzadivaDe temanI kAmavAsanA zAMta kare che. (zrI jayAnaMda kevalI caritrapA.naM. 19mAMthI). 224.eka indranA bhavamAM devIo keTalI thAya ? : be kroDAkoDa, paMcAsI lAkha kroDa, ekottera hajAra koDa, cAraso kroDa, aThThAvIsa kroDa, sattAvana lAkha, cauda hajAra baso ne paccIsa. (28571428,57, 14, 225) eka indranA bhavamAM ATalI devIo utpanna thai mRtyu pAme che. (bRhatsaMgrahaNI67) 222.eka kroDa sATha lAkha kaLazonuM varNana: bhavanapatinA vIza indronA-20, vyaMtaranA batrIsa indronA-32, vaimAnikanA dasa indronA-10, manuSyakSetranA ekaso batrIsa indronA-132 = 194 abhiSeka. asurakumAranI dasa indrANInA-10, nAgakumArAdi nava nikAyanI, cha dakSiNanI, cha uttaranI indrANInA maLI-12, vyaMtaranI cAra indrANInA4, jayotiSanI cAra indrANInA-4, saudharma ane izAnanI soLa indrANInA-16 = indrANInA 46 abhiSeka. sAmAnika devano-1, trAyasiMzaka devano-1, lokapAladevanA-4, aMgarakSaka devano-1, parSada devatAno-1, anikAdhipatino-1, prakIrNa devono-1 = 10 abhiSeka, badhA maLI kula 250 abhiSeka thAya. eka eka abhiSekamAM eka eka jAtinA ATha ATha hajAra kaLazo maLI 64000 thAya. emAM (1) suvarNa (2) rajata (3) ratna (4) suvarNa tathA ratna (5) suvarNa tathA rajata (6) rajata tathA ratna (7) suvarNa, rajata, ratna ane (8) mATInA ATha ATha hajAra kaLazo maLI kula 64000 (cosaTha hajAra). 64000 kaLazothI abhiSeka thAya tevA 250 abhiSeka hovAthI 6400 x 250 = 1, 60,00,00 (eka kroDa sATha lAkha) thAya. kaLazAnuM mApa paccIza yojana UMcA, bAra yojana pahoLA ane nALacuM eka yojananuM hoya che. 225.nalinI gulmavimAna : saudharma devalokamAM nalinIgulma vimAna che. (upadezaprAsAda bhA.4 vyAkhyAna-262 pA.297) 226.devagatimAM kayA kayA jIvo AvI AvI Upaje te : (bRhatsaMgrahaNI gA.150-158) asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA sarve manuSya ane tiryaMca yugaliko nitye potAnA AyuSya sarakhA athavA ochA AyuSyavALA izAna sudhInA devomAM utpanna thAya che. (paraMtu sanatakumArAdi uparanA devAmAM nahi) chappana aMtarlepanA jIvo bhavanapati ane vyaMtara e be nikAyamAM ja Upaje. (102 bheda) devakuru tathA uttarakurunA jIvo bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSa tathA izAna sudhI Upaje, temanuM AyuSya traNa palyopama sudhInuM hoya che. (128 bheda). 223. devonA viSayabhoga ane devIonI utpatti : (1) bhavanapati-vyaMtara-jyotiSka, saudharma ane izAna sudhInA devo manuSyanI mAphaka viSayasevana karavAvALA kAyasevI. (2) sanatakumAra-mahendra=sparzasevI. (3) brahmaloka-lAMta=rUpasevI. 16 aMzo zAstronA * 136 che. ve aMzo zAstronA ja 137 che
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ nava raiveyaka sudhI Upaje (jadhanyathI vyaMtara). chadmastha yati utkRSTathI sarvArtha siddha , caudapUrvI jaghanyathI lAMtake Upaje ane pramAdathI to nigodamAM paNa jAya. 227.devatAne nidrA hoya : (mahAvIracariyuM bhA. pA.451 mAMthI) trIjA aNuvrata upara vasudattanI kathAmAM cyavanakALa najIka AvavAthI vidyu--bhadevanI vicAraNAmAM mArAM be netro svabhAvathI ja nimeSarahita che te hamaNAM devapaNAmAM viruddha evuM mIMcAvuM ane ughADavuM kema kare che? mAruM citta nATaka vageremAM vyagra che. chatAM vairiNInI jema pApI nidrA vacce vacce avasara pAmIne kema mane upadrava kare che ? tevI rIte kahArayaNakozamAM pahelA samyaktva upara naravarmarAjAnA dRSTAMtamAM vijajIprabhadeva bhA.pA.11mAM, samarAditya kathAmAM chaThThA bhavamAM ahaMdatta AcAryanA vRttAMtamAM bhA.pA. 234mAM. harivarSa tathA ramyakSetranA jIvo bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSa tathA izAna sudhI Upaje, temanuM AyuSya be palyopama sudhInuM hoya che. (128 bheda) himavaMta-hairaNyavaMtanA jIvo bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSa tathA saudharma izAna sudhI Upaje. (126 bheda) - nijAyutulya eka palyopamanuM AyuSya hoya athavA hIna sthiti hoya. (gA.150). adhyavasAyavizeSathI gatimAM taratamapaNuM hoya che. saMmUrchAima tiryaMco bhuvanapati tathA vyaMtara e be nikAya sudhI ja Upaje. (102 bheda) (gA.151) (1) bAlatapasvI, (ajJAnatapa, mithyAtvInApaMcAgnipramukhatapamAM Asakta) (2) utkRSTaroSavALA (dvaipAyanaRSi agnikumAramAM UpajI dvArikA bALI te) (3) ahaMkAra karanArA ane (4) vera levAmAM Asakta jIvo marIne asurakumArAdi dasa bhuvanapati devamAM utpanna thAya che. (gA.152) nija nija kriyAmAM sthita evA(potapotAnA AgamamAM kahelI kriyAmAM rakta thayelA)o tApasa, caraka, parivrAjako jaghanyathI vyaMtaramAM ane utkRSTathI bhuvanapatithI brahmakalpa sudhI. (gA.154) (1) doraDAno phAMso khAvAthI. (2) viSanA bhakSaNathI. (3) pANI ane (4) agnimAM praveza karavAthI marelA. (pa-6) bhUkha, tRSAthI marelA. (7) virahAgninA du:khathI marelA ane (8) parvatanA zikhara uparathI paDavAthI marelA zubhabhAve marI vyaMtaramAM jAya che. (153) samyakatva-dezaviratisahita evA paryApta paMcendriya tiryaMco AThamAM sahasrAra devaloka sudhI Upaje, (154) dezavirati zrAvako ane gozALAnA matane anusaranArA AjIvaka mithyASTio marIne utkRSTathI bAramA devaloka sudhI utpanna thAya che. (jaghanyathI saudharmadevalokamAM). yatiliMgI sAdhuno veSa dhAraNa karanAra) mithyAdRSTi bAhyathI sAdhunI daza sAmAcArInA prabhAve (aMgAramardanAcAryanI jema) kriyAnA baLe utkRSTathI 1 aMzo zAstronA 1 138 ) 228.saMmUrchAima manuSyane UpajavAnAM cauda sthAno : (1) laghunIti (2) vaDInIti (3) zleSma (4) zarIranA melamAM (5) nAkanA melamAM (6) UlaTImAM (7) pittamAM (8) parumAM (9) lohImAM (10) vIryamAM (11) mRta kalevaramAM (12) strI-puruSanA saMbhogamAM (13) nagaranI khALamAM (14) sarva azucisthAnamAM. samaye samaye asaMkhya saMmUrchAima paMcendriya jIvo Upaje ane auve che. 229. sAta dhAtunAM nAma : (1) rasa (2) asthi (3) majjA (4) mAMsa (5) rudhira (6) meda (7) zukra. 230.kArpaNa zarIra : kArpaNa zarIra eka ja hoya. taijasa zarIra labdhinI apekSAvALuM sarvane nahIM paNa koikane ja hoya che. pAcanazakti kAmaNa zarIra karI zake che. (dravyalokaprakAzamAM pA.162 bhASAMtara, tattvArthabhASyamAMno pATha) va aMzo zAstronA ja 139 0
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231.kayA jIvane keTalA saMghayaNa hoya ? che garbhaja manuSyane cha saMghayaNa . garbhaja tiryaMcane che saMghayaNa. 4 saMmUrchAima paMcendriya manuSya, saMmUrchAima paMcendriya tiryaMca, vikasendriyane sevArta. devatA, nArakI ane ekendriyane saMghayaNa nathI. 232. "cha" saMsthAna : kone keTalA hoya? : (1) samacaturagna (2) codha (3) sAdi (4) kUbaDo (5) vAmana (6) huMDaka. che garbhaja manuSyane cha saMsthAna. che garbhaja tiryaMcane cha saMsthAna. je devone paheluM saMsthAna. >> vikasendriya, nArakI ane ekendriyane huMDaka saMsthAna. 233.pAMcamA ArAmAM saMghayaNa ane saMsthAna keTalA hoya ? : A ArAnA AdimAM saMvanana (saMghayaNa) ane saMsthAna chaye cha hoya che. paraMtu saMghayaNamAM kramathI viccheda thatAM chevaTe 'sevArta' rahe che. te AvI rIte- A avasarpiNImAM zrI sthUlabhadra svargavAsI thayA pachI paheluM saMghayaNa viccheda pAmyuM ane zrI vajasvAmInA svargavAsa pachI cAra saMghayaNa viccheda pAmyA. cothA ArAmAM janmelAno A pAMcamA ArAmAM mokSa saMbhave che paNa A pAMcamA ArAmAM janmelAne mokSanI prApti thatI nathI. (kAlalokaprakAza pA. pa92) zrI sthUlabhadranA svargavAsa pachI paheluM saMghayaNa tathA paheluM saMsthAna viccheda gayuM. (prakaraNaratnasaMgrahabhA.1lo, kAlasaptatikA prakaraNamAM pA. 41mAM) aparyApta sUkSmanI bhegI tathA sUkSmabAdara nigodanI bhegI) svakAsthiti jaghanyathI ane utkRSTathI ema baMne rIte aMtarmuhUrta pramANa che. (gA.49) sAmAnyathI sarva bAdaranI tema ja sarva bAdara vanaspatikAyanI svakAsthiti utkRSTathI asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI pramANa ane kSetrathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhya AkAzapradezatulya samaya pramANa ane jaghanyathI aMtarmuhUrta pramANa. (koi jIva uparAuparI bAdaranA bhavo kare, sUkSma na thAya to.) (gA. pa0) sAmAnyathI bAdara pRthvIkAyAdinI (apU, tela, vAyu, pratyeka, bAdara sAdhAraNa vanaspatikAyanI) pratyekanI alaga alaga utkRSTasvakAsthiti sittera koTAkoTI sAgaropama pramANa ane jadhanyathI aMtamuhUrta pramANa che. (gA.51) - sUkSma pRthvI kAyAdi cAranI ane sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAyanI darekanI judI judI svakAsthiti utkRSTathI asaMkhya lokAkAza pramANa asaMkhya utsarpiNI-avasarpiNI ane jaghanyathI aMtarmuhUrta pramANa che. sAmAnyathI sAdhAraNa vanaspatikAyamAtranI utkRSTa svakAsthiti aDhI pudgalaparAvartanakALa pramANe ane jaghanyathI aMtamuhUrta pramANa che. - jo paryApta-aparyAptarUpa vizeSaNanI apekSA karyA vinA sAmAnyathI sUkSmano kAyasthitikALa utkRSTathI asaMkhyAtI utsarpiNI, avasarpiNI ane jaghanyathI aMtarmuhUrta pramANa che. sUkSma bAdara paryApta ke aparyApta e koi paNa vizeSaNa vinAnA sAmAnyathI nigoda (sAdhAraNavanaspatikAya) jIva vAraMvAra nigodamAM utpanna thAya che. tenI kAyasthiti jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI kALane AzrayIne anaMta utsarpiNI avasarpiNI pramANa anaMtakALa ane kSetrathI aDhI pudgala parAvartanakALa che. A sAMvyavahArika jIvone AzrayIne che. kAraNa ke asAMvyavahArika jIvonI kAyasthiti to anAdinI che. paMcasaMgraha bhA.mAM pA.281 praznottarImAM pra.42nA javAbamAM sAmAnyathI nigodanI aDhI pudgala parAvartana (anaMta utsarpiNI avasarpiNI) bAdara nigodanI sittera koTAkoTI sAgaropama, sUkSma nigodanI asaMkhya utsarpiNI ane avasarpiNI ane paryApta nigoda tathA aparyApta nigodanI va aMzo zAstronA ja 141 ) 234.svakAsthiti : (paMcasaMgrahamAMthI). sarva aparyApta, paryApta-aparyApta sUkSma pRthvIkAyAdi cAra tathA sUkSmabAdara sAdhAraNa vanaspatikAya e darekanI alaga alaga (paryApta 1 aMzo zAstronA 1 140 )
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ svakAryasthiti utkRSTathI aMtarmuhUrta pramANa che. (1 kSullaka bhavamAM 256 AvalikA thAya che. 1 zvAsozvAsamAM 17thI adhika kSullakabhavo thAya che. 1 miniTamAM 1365 bhavo ane 1 kalAkamAM 81,920 bhavo thAya che.) 235.yoninI samaja : yoni eTale jIvane UpajavAnAM sthAnaka. te badhAM maLIne coryAzI lAkha utpattisthAna che. sthAnaka to te karatAM paNa vadhAre che. paNa varNa, gaMdha, rasa ane sparza vaDe karI jeTalAM sthAnaka sarakhAM hoya te eka sthAnaka gaNAya. tenI gaNatarI A pramANe che - pRthvIkAyanA mULabheda 350, tene pAMca varNa vaDe guNatAM 17pa0 thayA. be gaMdhe guNatAM-3500, pAMca rase guNatAM17500, ATha sparze guNatAM-1,40,000 thayA. pAMca saMsthAne guNatAMsAta lAkha bheda pRthvIkAyanA thayA. ema badhAnI gaNatarI karavI. 236.kulakoTI saMkhyA ! eka yonimAM aneka kula hoya. jema ke chANarUpa yonimAM kRmi, kITa, vRzcikakula vagere. vanaspatikAya-28 lAkha, pRthvI-12 lAkha, a-7 lAkha, teu-3 lAkha, vAuM-7 lAkha, beindriya-7 lAkha, teindriya-8 lAkha, carindriya-9 lAkha, tiryaMca paMcendriya jalacara-12 lAkha, khecara-12 lAkha, catuSpada-10 lAkha, uraparisarpa-10 lAkha, bhUjaparisarpa-9 lAkha=134|| lAkha, nAraka-25, deva-26, manuSya-12. kula 197 lAkha (eka kroDa sADI sattANuM lAkha) 237.yonisaMkhyA sAme kulakoTIsaMkhyA (lokaprakAzamAM) : yonisaMkhyA 7 lAkha 7 lAkha 7 lAkha 7 lAkha aMzo zAstronA 142 0 kAya kAya akAya teukAya vAyukAya kukoTIsaMkhyA 12 lAkha 7 lAkha 3 lAkha 7 lAkha pratyeka vanaspatikAya sAdhAraNa vanaspatikAya be indriyavALA jIvo traNa indriyavALA jIvo cAra indriyavALA jIvo tiryaMca paMcendriya jIvo nAraka deva manuSya 10 lAkha 14 lAkha 2 lAkha 2 lAkha 2 lAkha 4 lAkha 62 lAkha 4 lAkha 4 lAkha 14 lAkha 84 lAkha jalacara 28 lAkha 9 lAkha 12|| lAkha khecara - 12 lAkha catuSpada - 10 lAkha ura parisarpa - 10 lAkha bhuja parisarpa - 9 lAkha 1340 lAkha 25 lAkha 26 lAkha 12 lAkha 1976) lAkha - 3 lAkha 8 lAkha 238.eka putrane navaso pitA : prazna : bhagavatIsUtramAM eka putrane navaso pitA hoya - ema kahyuM che- te kevI rIte ? uttara : bAra muhUrta sudhI vIrya nAza pAmatuM nathI. tethI teTalA kALamAM navaso baLada vageree bhogavelI gAya vagerene je garbha utpanna thAya che te teTalAno putra gaNAya che - ema bhagavatIsUtramAM eka putrane navaso pitA kahyA che te upara mujaba ghaTe che. (senaprazna pA.naM. 118mAMthI) bIjI rIte- - koi dRDha saMghayaNavALI kAmAtura yuvAna strI te bAra muhUrtanI aMdara utkRSTathI navaso puruSo sAthe bhogo bhogave ane tethI je putra thAya te navaso pitAno putra thAya. (pravacanasAroddhAra, dvAra 246mAM gAthA-1078mAM bhAga bIjAmAM pA. 598mAM jaNAvyuM che.) aMzo zAstronA - 143 0
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALa 239.eka pUrvanAM varSa : sittera lAkha kroDa ane chappana hajAra kroDa varSanuM eka pUrva. coryAzI lAkhane coryAzI lAkhathI guNIe tyAre eka pUrva thAya. (84,00,000 X 84,00,000=70560,00,00,00,000). paryata dharmanuM astitva rahe che, avasarpiNInA trIjA ArAno ghaNo moTo bhAga paNa dharmarahitapaNe ja pasAra thayo che. jayAre mAtra coryAzI lAkha pUrva ane nevyAzI pakSa kALa bAkI rahyo tyAre to pahelA jinezvarano janma thAya te pachI paNa trAsI lAkha pUrva ane eka hajAra varSa vyatIta thaye dharmatIrthanI sthApanA thAya. AthI eka hajAra varSa jUna evA eka lAkha pUrva ane nevyAzI pakSa jeTalo samaya ja A avasarpiNInA trIjA ArAmAM dharmanuM astitva hatuM. 240. koNa kayA anaMte ? : abhavI - cothe anaMte, samakitathI bhraSTa ane siddho pAMcame anaMte. nIcenA bAvIsa - AThame anaMte (1) bAdara paryApta vanaspati (2) bAdara paryAptA (3) aparyAptA bAdara vanaspati (4) bAdara aparyAptA (5) sarva bAdara (6) sUthama aparyApta vanaspati (7) sUrma aparyAptA (8) sUkSma paryApta vanaspati (9) sUthama paryApta (10) sarva sUkSma (11) bhavi (12) nigoda (13) vanaspati (14) ekendriya (15) tiryaMca (16) mithyAdeSTi (17) avirati (18) sakaSAyI (19) chadmastha (20) sayogI (21) saMsArI (22) sarva jIvo. A bAvIsa AThame anaMte che ane teo ekabIjAthI adhika adhika che. (dravyalokaprakAzamAMthI pA.30 gAthA 209 thI 212) 243.avasarpiNInA "cha" ArAnuM varNana : 1. suSamasuSamA | cAra koDAkoDI sAgaropama 2. suSama | traNa koDAkoDI sAgaropama 3. suSamaduSama | be koDAkoDI sAgaropama (prathama tIrthaMkara, prathama cakravartIno janma thAya che.) 4. duSamasuSama | beMtAlIza hajAra nyune eka koDAkoDI sAgaropama (trevIsa tIrthaMkara, agiyAra cakravartI, nava vAsudeva, nava prativAsudeva ane nava baladeva thAya che.) 5. duSama ekavIsa hajAra varSano. 6. duSamaduSama | ekavIsa hajAra varSano. 4 avasarpiNImAM trIjA ArAnA nevAzI pakSa bAkI rahe tyAre pahelA jinezvara siddha thAya. 4 avasarpiNImAM cothA ArAnA nevyAzI pakSa bAkI rahe tyAre aMtima jinezvara siddha thAya. >> utsarpiNImAM trIjA ArAnA nevyAzI pakSa jAya tyAre pahelA jinezvarano janma thAya. $ utsarpiNImAM cotho Aro nevyAzI pakSa vItyA pachI aMtima jinezvarano janma thAya. (laghutrasamAsa pA. 173) 241.cAra prakAre uparAupara anaMtA : (1) abhavyajIva anaMtA che. (2) te thakI siddhanA jIva anaMtA che. (3) te thakI bhavya jIva anaMtA che. (4) te thakI jAtibhavya jIva anaMtA che. 242. utsarpiNI ane avasarpiNIkALamAM dharmanuM astitva kyAre ? : utsarpiNInA cothA ArAnA nevyAzI pakSa vyatIta thaye e utsarpiNInA covIsamA chellA tIrthapatino janma thAya. e tAraka vyAzI lAkha pUrva sudhI gRhasthavAsamAM rahyA pachI dIkSita banyA bAda eka hAra varSe kevaLajJAna pAmyA pachI eka hajAra varSa jUna eka lAkha pUrva jeTalo kALa vicarIne e tAraka nirvANa pAmyA. e pachIthI paNa saMkhyAta lAkha pUrva 244.palyopamanuM varNana : (1) bAdara uddhAra palyopama : saMkhyAtA samaya. eka vALanA bIjA khaMDa na thAya tevA samaye samaye kADhe. kahevA mAtra, kAmanA nahIM. va6 aMzo zAstronA ja 145 G? aMzo zAstronA 1 144 )
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) sUma uddhAra palyopama : saMkhyAta kroDa varasa. vAlAjhanA pRthvIkAya jIvanA zarIra jevaDA asaMkhyAta khaMDa kalpavA. samaye samaye kADhavA. dvIpa samudra mapAya. (3) bAdara addhA palyopama : saMkhyAtA koDAkoDI varasa. kahevAmAtra, kAmanA nahIM. vAlAjhanA ekeka khaMDa so so varase kADhavA. (4) sUkSma addhA palyopama : asaMkhyAta koDAkoDI varasa. vAlAjhanA asaMkhyAta khaMDa so so varase ekeka kADhavA. jIvanA AyuSya kAyasthiti-karmasthiti ane pudgalasthiti mApavA. (5) bAdarakSetra palyopama : asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI pramANa. vALanA vAlAjhe pRSTa je AkAzapradeza samaye samaye apaharatA. kahevAmAtra, kAmanA nahIM. (6) sUkSma kSetrapalyopama : bAda karatA asaMkhyAta pyAlAne vAlAjhe pharasyA ane aNa pharasyA. sarva AkAzapradezane samaye samaye apahare te pRthvI, apU, teu, vAyu, vanaspati ane trasakAyanA jIvanuM pramANa mapAya. 246. sopakrama-nirupakrama AyuSya : AyuSyanA upakramanA sAta prakAra - (1) adhyavasAya (2) nimitta (3) AhAra (4) vedanA (5) parAghAta (6) sparza (7) zvAsozvAsa - e sAta prakAre AyuSyano kSaya thAya che. ajjavasANa nimitte, AhAre veyaNA parAghAe, phAse ANApANu, sattavihaM jhie Au I II. (1) adhyavasAya : strI, puruSanA rUpa jovAthI rAga thAya ane te rAgathI mRtyu thAya te rAga adhyavasAya. je koi bhaya pedA thAya ane tethI mRtyu thAya te bhaya adhyavasAya. 4 koinA para sneha hoya ane teno viyoga sAMbhaLI mRtyu thAya te sneha adhyavasAya. rAga ane snehamAM phe2 zo ? rUpAdika jovAthI je prIti thAya te rAga ane sAmAnya rIte strI, putrAdika upara prIti thAya te sneharAga kahevAya. (2) nimitta : daMDa, zasa, rajaju, agni, jaLamAM patana, mUtra, purISano rodha, viSanuM bhakSaNa vagere kAraNathI AyuSyano kSaya thAya te. AhAra : ghaNuM khAvAthI, thoDuM khAvAthI, bilakula nahIM khAvAthI AyuSyano kSaya thAya te. vedanA : zULa vagere athavA netrAdikanA vyAdhithI AyuSyano kSaya thAya te. parAghAta : bhIMta, bhekhaDa vagere paDavAthI athavA vIjaLI vagere paDavAthI AyuSyano kSaya thAya te. sparza : viSAdinA samudraghAtathI tathA sarpa vagerenA sparza(daMza)thI AyuSyano kSaya thAya che. jema ke brahmadatta cakravartInA mRtyu pachI tenA putre strIratnane kahyuM ke, mArI sAthe vilAsa karo tyAre strIrane kahyuM ke- mAro sparza tuM karI zakIza nahIM, te vAta teNe sAcI mAnI nahIM tyAre strIratna eka azvane tenA pRSTathI kaTi sudhI sparza karyo eTale va aMzo zAstronA ja 147 ) 245. saMkhyAta-asaMkhyAta kALa : siddhAMtamAM sarvatra pUrvakoTithI AgaLa adhika sthiti dharAvanArA manuSya ane tiryaMcone saMkhyAnA AyuSyavALA tarIke vyavahAra karelo ja nathI. tene mATe A pramANe kahyuM che ke ahIM asaMkhyAta varSanA AyuSyavALAmAM je jaghanya sthitivALo kahela che, te sAtireka koDa pUrvanA AyuSyavALo samajavo. kema ke te ja pramANe (zrI bhagavatIsUtranA covIzamAM zatakamAM trIjA uddezAmAM kahyuM che) AgamamAM vyavahAra karelo che. A kAraNathI ja koDa pUrvathI adhika AyuSyavALAne cAritranI prApti ane muktigamanAdikano niSedha kahelo che. jaMbudvIpaprajJaptimAM kahyuM che ke cAra pyAlAnI prarUpaNAno je kALa tene paNa saMkhyAta kahevAya. (zrI kAlalokaprakAza sarga.29) eka samayathI AraMbhIne zIrSaprahelikA sudhIno kALa saMkhyAta kALa kahevAya che. palyopama vagere asaMkhyAtakALa kahevAya che ane pugalaparAvartAdika anaMtakALa kahevAya che. (zrI kAlalokaprakAza sarga. 28 pR.27) 4 aMzo zAstronA 1 146 )
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtra nimittarUpa ja bane, te zastrAdikanA AghAtathI paNa apUrNa AyuSya maraNa na pAme-te anapavartanIya AyuSya kahevAya che. dravyaAyuSya to badhAne avazya pUrNa karavuM ja paDe che. apavartanIya anAvartanIya sopakramI sopakramI nirupakramI (upadezaprAsAdabhASAMtara bhA.5 sthaMbha-23, vyAkhyAna-342 pAnA 289mAMthI) varSa tarata ja te azva sarva vIryanA kSayathI tatkALa mRtyu pAmyo. e ja pramANe eka loDhAnA puruSane sparza karyo to te paNa gaLI gayo. (7) zvAsozvAsa : dama vagere vyAdhinA lIdhe ghaNA zvAsozvAsa levAthI athavA zvAsa rUMdhAvAthI AyuSyano kSaya thAya te. A sAta prakAranA upakrama sopakramI AyuSyavALAne hoya che. je nirupakrama AyuSyavALA - devatA, nArakI, caramadehadhArI, tresaTha zalAkApuruSa, asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSyo, tiryaMco hoya che. bIjA jIvo sopakrama ane nirupakrama AyuSyavALA hoya che. che sopakrama AyuSyavALA jIvo potAnA AyuSyanA trIjA bhAge, navame bhAge, sattAvIzame bhAge athavA chevaTemaraNanA vakhate chellA aMtarmuhUrta AgaLanA bhavanuM AyuSya bAMdhe che. ahIM koi AcAryo sattAvIzamA bhAgathI upara paNa AvatA bhavanA AyuSyanA baMdhanI kalpanA kare che tema ja traNa traNa bhAganI kalpanA paNa chellA aMtarmuhUrta sudhI kare che. je nirupakrama AyuSyavALA jIvo - devatAo, nArakI, asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA tiryaMca ane manuSyo (yugaliko) potAnuM AyuSya cha mAsa bAkI rahe tyAre AgAmI bhavanuM AyuSya bAMdhe che. te sivAyanA bIjA nirupakramI AyuSyavALA (caramazarIrI sivAyanA) cakravartI, baLadeva Adi zalAkApuruSo potAnA AyuSyane trIje bhAge avazya AgAmI bhavanuM AyuSya bAMdhe che. 4 apUrNa AyuSya maraNa pAmanArA sarve jIvonuM AyuSya te sopakrama apavartanIya kahevAya che. je jIvane saMpUrNa AyuSyanA aMtasamaye zasaghAtAdino saMbaMdha na hoya tenuM AyuSya nirupakrama anAvartanIya kahevAya che. saMpUrNa AyuSya maraNa pAmanArA je jIvane zastraghAtAdi nimittano AyuSyanA aMta samaye saMbaMdha hoya te jIvanuM AyuSya sopakrama anapavartanIya kahevAya che. jIve pUrvabhavamAM AyuSyanI sthiti evI tIvra bAMdhI hoya ke jethI zastrAdikano AghAta lAgavA chatAM paNa te bAMdhelI AyuSyasthiti (kALa-AyuSya) pUrNa karIne ja maraNa pAme arthAt upakrama 9 aMzo zAstronA 148 ) 247.garbhaja paryAptA tiryaMconAM AyuSya tathA bIjAM AyuSya : (jIvavicArapraznottarI) krama nAma (1) ajagara ............... (2) UMTa ................... 253035 (3) uMdara .................. 2/1||/20 kabutara ................ 3/40 (5) kAcabA ................ 60/100 (6) kAcaMDA ................ 1 (7) kAgaDA .................... 1 0 (8) kIDI ..................1 va. ke 3 mA. 49 di. (9) kAna-karaMDIyA-vAgoLa ... 50. (10) kUkaDA ................. 40/60 (11) kUtarA .................12-13-26 (12) koyala................. 90 (13) koharU . (14) krauMca pakSI ............. 16 60 (15) garolI .. (16) garaDa.................. 100 va.thI adhika (17) khalIra ................ 100 va.thI adhika (18) gadheDA ................. 12/20/24 va aMzo zAstronA ja 149 -
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ de. - 50 o (48) meDhAM ... (49) menA ................. (50) mora ................ 6/50 (51) rIMcha ................ 2040 (52) varu................... 20 (53) rUpArela callI ......... 30 (54) zAmaLa-haraNavizeSa .... 25 (55) siMha .................. 20/70/10/120 (56) sasalA .. .............. 7/10 thI 1424 (57) vAgoLa ............... 16 (58) vAMdarA ................ 10/75 (59) ziyALa . 13/20 (60) sUvara .... ............. 5) (61) zamaLI ................ 50/150 (62) sarpa. 1201OOO (63) sArasa ................ 245060 (64) sAbara ................ sadI uparAMta (65) sUDA ..... 12 (66) haraNa ................. 24 (67) haMsa ................... 1/1O)300 (68) hAthI ................. 1O/120/125400 o o p (19) geMDA . 2022/1OO (20) gAya .................. 25/35 (21) gIdha .......... 1O/150 (22) ghoDA . .................25/48 60, 323864 (23) gheTA ................. 16 (24) ghuvaDa.................. pa0 (25) citA ................. 1680 (26) cakora ................. pa0 (27) cIlarI .... (28) jharakha . .............. 1Q (29) Dukkara ..... (30) tItara . ............. (31) deDakA . ............. (32) popaTa .... (33) papaiyA.. (34) bilADI ...... (35) bakarI ................. (36) bAja ... (37) bataka ................ (38) bakarA ............... (39) bagalA ............. (40) baLada .............. (41) bheMsa ................ (42) magaramaccha ............. (43) magara ................. (44) macchara-DAMsa ............ 4 mAsa (45) maMkoDA ................ 12 mAsa (46) mAchalI ............... 10 (47) mAchalA ............. 100 thI 1000 aMzo zAstronA x 150 ) \ - - - " che. 10 248.aDhAra bhAvadizA : (1) pRthvIkAya (2) apUkAya (3) teukAya (4) vAyukAya (5) agnabIja (6) mULabIja (7) skaMdhabIja (8) parvabIja (9) beindriya (10) teindriya (11) caturindriya (12) tiryaMca paMcendriya (13) saMmUricchama paMcendriya (14) karmabhUmi manuSya (15) akarmabhUmi manuSya (16) aMtarkaMpa manuSya (17) nArakI (18) deva. vi aMzo zAstronA 1 151 )
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 249.maraNa samaye kai vezyA : antarmuhUrte gate, antarmuhUrte zeSake caiva / lezyAbhiH pariNatAbhiH, jIvA gacchanti paralokam // (uttarA-34mA 60mI gAthA) bhAvArtha: (je lezyAmAM jIva mRtyu pAme che te vezyAvALAM sthAnomAM jIva utpanna thAya che.) aMtarmuhUrtanuM AyuSya jayAre bAkI rahela hoya tyAre parabhavalezyAnA pariNAma thAya che ane te vezyAthI yukta banelA jIvo paralokamAM jAya che. vizeSamAM tiryaMca ane manuSyo AgAmI bhavalezyAnuM aMtarmuhUrta gayA pachI paralokamAM jAya che jyAre deva ane nArakIo svabhavalezyAnuM aMtarmuharta bAkI rahela hoya tyAre paralokamAM jAya che. ke jIve sAdhya roganI peThe pUrve upakramayogya ja karma bAMdhyuM hoya che. jema sAdhyaroga upakrama sivAya lAMbe kALe nAza pAme che ane upakramathI zIdhra nAza pAme che. paNa asAdhya roga to maraNa thaye ja nAza pAme che tevI rIte karma paNa sAdhya athavA asAdhya ema baMne prakAranAM hoya che. amuka karma bAMdhatI vakhate upakrameyogya bAMdhyuM hoya che. te upakramanI sAmagrI prApta na thAya to jeTalI sthitinuM bAMdhyuM hoya teTalI sthiti paryaMta bhogavyA sivAya kSayapAmatuM nathI ane upakramanI sAmagrI prApta thAya to zIdhrapaNe aMtarmuhUrnAdi alpakALamAM ja pradezodaya vaDe bhogavAine nAza pAme che (sAdhyaroganI jema). paraMtu je karma nikAcitapaNe bAMdhyuM hoya che te karma bAMdhatI vakhate ja evuM asAdhya bAMdhyuM hoya che ke tene seMkaDo upakrama lAge topaNa te jeTalA kALa paryata bhogavavAnuM hoya teTalA kALaparyata bhogavyA vinA nAza pAmatuM nathI. 252.pAMca kAraNa : (1) kALa (2) svabhAva (3) bhavitavyatA (4) karma (5) puruSArtha. prakIrNaka 250.devatAo keTalAM kAraNathI manuSyalokamAM Ave ? : (1) tIrthaMkaranAM pAMca kalyANakamAM. (2) maharSionA tapanA prabhAvathI. (3) pUrva janmanA snehathI. 253. zauca pAMca prakAre : satyaM zaucaM, tapaH zaucaM, zaucamindriyanigrahaH / sarvabhUtadayA zaucaM, jalazaucaM tu paJcamam // satya, tapa, indriyanigraha, sarva jIvonIdayA zaucasvarUpa che, jyAre jaLathI thanAra zauca to pAMcamuM che. bAhyazuddhi jaLAdikathI, aMtaranI zuddhi jJAna, dhyAna (samyaka kriyA) tathA taparUpa pANIthI thAya che. duSkarmo duSkRta)nI zuddhi AlocanA, niMdAanegaetraNa prakAre thAya che. (viMzatisthAnakapadakathAda, mahendrapAlakathAnaka) 251.nikAcita karma : (vizeSAvazyakabhASyamAM bhA.2 pA.161) savvapagaINamevaM pariNAmavasA uvakkamo hojjA / pAtharanA tavasa nivaDyApi 2046 / vi.A.bhA. pariNAmavazAt anikAcita sarva prakRtino upakrama thAya che ane nikAcita karmano paNa prAyaH tapa vaDe upakrama thAya che. (pA.165). nanu tanna jahovaciyaM, tahANubhavao kayAgamAIyA / tappAogaM taM ciya teNa, ciyaM sajjharogovva // 2054 // aNuvakamao nAsai kAleNovakkameNa khippaMpi / kAleNevA'sajjho sajjhAsajjhaM tahA kammam // 2055 // 'karma jevuM bAMdhyuM hatuM tevuM upakramyA pachI anubhavAtuM nathI tethI akRtAgamAdi doSo thAya che" ema kahevAmAM Ave to te ayogya che. kema aMzo zAstronA * 152 ). (2) 254.cha Rtuo : (1) varSA : jUna-21 (Adra)thI ogaSTa-22 sudhI lagabhaga aSADha zrAvaNa mAsa. zarada : ogaSTa-23 thI okTobara-22 sudhI lagabhaga bhAdaravoAso mAsa. hemaMta : okTobara-23 thI Disembara-21 sudhI lagabhaga kAratakamAgasara mAsa. ve aMzo zAstronA 1 153 che.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) ziziraH Disembara-22 thIphebruArI-18 sudhI lagabhaga poSa-mahA mAsa. (5) vasaMta H phebruArI-19 thI eprila-19 sudhI lagabhaga phAgaNa-caitra mAsa. (6) grISma : eprila-20 thI jUna-20 sudhI lagabhaga vaizAkha-jeTha mAsa. + 255.sAta iti : (1) ativRSTi (ghaNo varasAda) (2) anAvRSTi (varasAda na thAya) (3) uMdarano upadrava (4) tIDano upadrava (5) popaTano upadrava (6) svacakrabhaya (potAnA rAjAnA sainyano bhaya) (7) paracakrabhaya - e sAta iti che. 256.vartamAna covIsImAM thayelA abhavyo : (1) saMgama nAmano deva. (2) kAlasaukarIka nAmano kasAi. (3) kapilA nAmanI dAsI. (4) aMgAramardaka AcArya. (5) pAlaka nAmano zrI kRSNa mahArAjAno putra. (6) zrI skaMdhaka sUrIzvarajInA pAMcaso ziSyo evA sAdhuone ghANImAM pIlanAra pAlaka nAmano daMDa rAjAno maMtrI. (7) pauSadhamAM rahelA zrI udAyI mahArAjane mArI nAMkhanAra vinayaratna. (8) dhanvaMtarI vaighano jIva - A AtmAo abhavya tarIke prasiddha che. 257.soLa zaNagAra H (bhojaprabaMdha bhASAMtara 5aa.32 mAMthI) (1) snAna (2) karNano alaMkAra (3) sArI veNI (4) puSpanI mALA (5) netramAM aMjana (6) gAla upara patraracanA (7) tilaka (8) mukhamAM tAMbula (9) kapALamAM pILa (10) oDhavAnuM suMdara vastra (11) zarIre caMdanano lepa (12) manohara kAMcaLI (13) hAthamAM lIlA mATe kamaLa (14) dAMtanI kAMti (15) nakhane lAla karavA (16) hAthapaganA taLiyAne aLatA vaDe raMgavA. 4 258.cauda AbharaNo : (1) hAra (2) ardhahAra (3) ekAvalI (4) kanakAvalI (5) ratnAvalI (6) muktAvalI (7) keyUra (bAjubaMdha) (8) kaDA (9) truTita aMzo zAstronA 154 0 (10) mudrA (vIMTI) (11) kuMDala (12) aMga para sAta tilaka (13) kapALamAM tilaka (14) mAthe cUDAmaNi. vividha viSaya vicAramALA bhA.7mAMthI : devatAne paNa jarAno saddabhAva hoya che, cyavanakALe tevAM cinho thavAthI. > bhagavAnanI dezanA samavasaraNamAM zrAvikA tathA devIo UbhI rahIne sAMbhaLe. > tIrthaMkaranA jIvone tathA ekAvatArI jIvone devalokane viSe maratAM pahelAM cha mAse cyavananAM cinho thatAM nathI. (ArtadhyAnAdika hotA nathI) paraMtu zAtAvedanIya karmano udaya rahe che. vAva, taLAva, kUvA ka2vAne mATe koi sAdhune pUche to hA kahevAthI ghaNA jIvonA ghAtathI pApa thAya, nA kahevAthI aMtarAya baMdhAya mATe hA-nA nahIM kahetA mauna dhAraNa kare. bahu pUche to kahe ke A bAbatamAM sAdhune bolavAno koi paNa prakArano adhikAra nathI. (1) sAtamI narakano vacalo apratiSThAna narakAvAso (2) jaMbudrIpa (3) pAlaka vimAna (4) sarvArthasiddhavimAna - A cAre lAkha lAkha yojananA kahelA che. paraMtu eka yojana utsedha aMgulanA pramANathI soLaso gAunA eka yojana pramANa jANavuM. vaMdana karanArAone tIrthaMkara bhagavaMto dharmalAbha Ape che. (ThANAMga sUtra vRttau) OM zrI vAsupUjyasvAmInA janma vakhate janmAbhiSekanA samaye batrIsa indro meru upara AvelA hatA tenuM kAraNa e hatuM ke alpa RddhivALA hovAthI batrIsa vyaMtarendrone aMdara gaNyA nathI. > mahAvidehakSetre dinarAtrinuM mAna sarakhuM hoya che tathA cha Rtuo sadAya hoya che. bhUtakALathI bhaviSyakALa anaMtagaNo vadhAre kahela che. > kevalIne dhyAna-AvazyakAdika hoya nahi. naraka tathA devagatimAMthI AvelA cakravartI thAya. manuSya tathA tiryaMcamAMthI thAya nahIM. (bhagavatI 12me zatake 9me uddeza tathA bRhatsaMgrahaNITIkAmAM) va aMzo zAstronA 155
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 zrI mahAvIrasvAmI manuSyamAMthI cakravartI thayela che te mahAvidehe AzcaryamAM gaNela che. (bhagavatI sUtre) gozALo 12me devaloke gayela che. (bhagavatI sUtra) >> jamAlI; sura, tiryaMca, manuSyane viSe pAMcavAra jai bodhibIja pAmI mokSe jaze, paMdara bhave siddha thaze. (bhagavatI sUtra) ceDA mahArAjA ane koNikanA mahAyuddhamAM ratha, muzala, mahAzIlA kaMTakathI eka divase 96 lAkha ane bIje divase 84 lAkha mANaso marANA hatA. temAM varuNa sArathI saudharma devaloka gayo che. teno mitra manuSyagatimAM gayo che. nava lAkha mAchalInA garbhamAM utpanna thayA ane bAkInA tiryaMca ane narakagatimAM gayA. (bhagavatI sAtame zatake navame uddeza) 4 vibhaMgajJAnavALAne avadhidarzana hoya nahIM tema karmagraMthamAM kahela che. paraMtu bhagavatI sUtramAM tathA pannavaNA sUtramAM avadhidarzana kaheluM che. vizeSa jJAnI jANe. (bhagavatI sUtra) che agni saLagAvanArane mahAraMbhI kahela che. paNa agni olavanArane nahIM. (bhagavatI sUtra) che samakitasahita chaThThI narake jAya. sAtamI narake samakita vamIne jAya. (bhagavatI sUtre). 4 zrosendriya ane cakSu indriya kAmI che. sparza, rasa tathA dhrANendriya bhogI che. (bhagavatI sUtra) 4 bhuvanapati pramukha nIcenA devatA uparanA devalokamAM jAya paNa arihaMta, arihaMtanA caityanuM (pratimAjInuM) ane sAdhunuM zaraNa karIne jAya; te sivAya jai zake nahIM. vIranuM zaraNuM lai camarendra gayela che. (bhagavatI sUtra) che zarIrane vosirAvyA vinA je mare che ane tenA zarIra vaDe je je duSTa kriyA thAya che temAM karma te zarIranA dhaNIne lAge che mATe tamAma vosirAvIne maravuM. (bhagavatI sUtre) che chaThThA ArAmAM paNa koi koi manuSyo samyaktane upArjana karaze te vakhate kSudra dhAnyanI utpatti thaze. tenuM bhojana karavAthI te manuSyo 1 aMzo zAstronA 1 156 ) svargamAM paNa jaze ane mAMsAhArI durgatimAM jaze. pAMcamA ArAnA cheDe je dharmano nAza kahevAmAM Avela che te dezavirati ane sarvaviratinI apekSAe kahela che. (bhagavatI sUtre) 4 he bhagavan ! brahmacaryadhArI sAdhune amAsuka, anekaNIya, AhAra pANI ApanAro zuM phaLa pAme che ? he gautama ! sAdhune (kAraNe) amAsuka annapAna ApanAro paNa bahukarmanI nirjarA kare che tema ja pApa thoDuM bAMdhe che. (bhagavatI sUtre). je jJAtAsUtramAM cilAtIputra dharma aNapAmya gayela che ane Avazyaka prakIrNakAdau AThame devaloke gayela che ane ArAdhaka thayela che. (jJAtAsUtramAM 8muM adhyayana) 4 devatAne nidrA na hoya. (rAyaparoNI sUtre jIvAbhigama vRtta) >> taMduliyo maccha marIne sAtamI narake jAya che. vaja-RSabha-nArAca saMghayaNa che tathA sahasrAra sudhInA koika devo meruvAvaDIomAM snAna karatAM marIne taMduliyA macchapaNe utpanna thAya che. 4 keTalAka vano ane ratno devalokane viSe vanaspatimaya che. (jIvAbhigama sUtra) 4 nadI, draha, meghanI garjanA, bAdara agni, jinezvaro, manuSyajanma, manuSyamaraNa, cha Rtuo : eTalA padArtho pistAlIza lAkha yojananA vistAravALA manuSyakSetra sivAya kyAMya paNa hotA nathI. (jIvAbhigama sUtra tathA kSetrasamAsa) che garbhamAM rahelo jIva azubhabhAve mare to trIjI naraka pRthvI sudhI jAya che paNa tethI vadhAre narake na jAya ane zubhabhAve mare to AThamA devaloka sudhI jAya. je jIva bhavane viSe bhramaNa karatAM cAravAra AhAraka zarIra kare to te ja bhavane viSe avazya muktimAM jAya che. (prajJApanAvRttimAM chatrIzamA samughAtamAM) AhAraka zarIra eka bhavamAM be vAra utkRSTathI karI zake che ane caudapUrvane dhAraNa karanArA je puruSe cothIvAra AhAraka zarIra kareluM hoya che, te ja bhavane viSe muktimAM jAya che. siddhAMtamAM paNa jaNAvela che ke je manuSya A saMsAramAM cothI va8 aMzo zAstronA + 157 0
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAra AhAraka zarIra kare che tenI niyamA te ja bhavamAM mukti thAya che. tene bIjI koi paNa gatimAM javuM paDatuM nathI. (pannavaNA sUtra) je vaikriya zarIrane viSe zukranAM pudgalo paNa vaikriya hovAthI devo manuSyonI strIo sAthe maithuna seve che chatAM garbha dhAraNa karI zake nahIM. (pannavaNA sUtra) kevalI samuddhAta karyA pachI aMtarmuhUrta jIve che. >> bAravratadhArI dezaviratidhara zrAvaka pAMcame guNasthAne vartato ane kevala samakitadhArI aviratidhara zrAvaka samakitathI paNa bArame devaloke jAya che eTale baMne bArame devaloke jAya che. cakravartInuM strIratna sAtamI narakapRthvIthI 1, teukAyathI 2, vAukAyathI 3, aNuttarovavAi devalokathI 4, asaMkhyAtA varSanA AyuSyavALA manuSya tathA tiryacathI 5, e pAMca varjIne bIjA tamAma daMDakathI AvIne Upaje. je aDhIdvIpane viSe zAzvata parvato 1357, tenA kUTo 2641, paraMtu pAMca merahita jANavA. * pAMcamo Aro zrAvaNa vadi pAMcame beTho che. chaThTho Aro paNa e ja tithie besaze. <> yugaliyA maraNa pAme tyAre tenA zarIrane bhAreDa pakSI samudramAM nAMkhe che tema temaRSabhacaritre kahyuM che ane keTalAka gaMgAdikamAM nAMkhe che ema jaMbudvIpapattimAM kahyuM che. che pAMcamA ArAnA AThamA udayamAM zrIprabhanAmanA yugapradhAna AcAryanA vakhatamAM kalaMkI thaze, te avasare hIyamAna samayamAM tIrtha kahetA derAsaro koika jagyAe haze ane sAdhu-sAdhvIo paNa bahu ja alpa haze te vakhate kalaMkI rAjA thaze. (mahAnizItha, nizItha sUtra) che paraMtu te kALane AvavAne haju sAta hajAra varSanI vAra che tenI vacce upakalaMkI ghaNA thaze. jevA ke allAuddIna khUnI Adi (dharmadviSI) rAjA thai gayA * sAmAyikamAM AhAra na thAya paNa poSahamAM AhAra thAya ane poSAtIne arthe karelo paNa AhAra kare. 4 aMzo zAstronA 1 158 ) sAdhue vRkSa nIce vaDInIti karavI nahIM. je sthAnakavAsI (DhuMDhIyA) rAtrie pANI rAkhavAnuM kyAM kahyuM che ema pUche to uttara Apavo ke bRhatukalpa pAMcame uddeza che vaLI satyasAgara nAmanI temanI ja navIna buka banAvela che-temAM che. rAtrie sUtI vakhate vikalpIo bAraNAM baMdha na kare to siMhAdika jAnavarothI, caurAdikathI, zatruothI saMyamanI ane AtmAnI virAdhanA thAya. mATe sthavirakalpIone avazya bAraNAM baMdha karavAM joie. ghoDA, sarpa, pADA, dravyasaMyogathI saMmUchima thayela hoya. tenuM AyuSya aMtamuhUrtanuM hoya che. je jinamaMdire, jinapratimA upara bhamarIo AdinuM ghara hoya ane tyAM sAravAra karanArA zrAvakanA abhAve sArA sAdhue pote ja tene dUra karavAthI alpa doSa lAge ane dUra na karavAthI moTuM prAyazcitta Ave. te ja bhavamAM kadApi kAle te muktigAmI hoya ane svAddhi nidrAno udaya hoya topaNa sAdhuveSa tene Ape nahIM, paraMtu jJAna vaDe karIne jANe ke- 'Ane sthAnaddhi nidrAno udaya thaze nahIM' to ja sAdhuveSa Ape, anyathA nahIM. 4 ardhapudgala parAvartanathI adhika saMsAra hoya te kRSNapAkSika ane alpakALa hoya te zuklapAkSika che. (dazAzrutaskaMdhe, upadezaratnAkara tathA dharmaparIkSAmAM paNa ema ja kahela che.) kriyArUci jIva nice bhavya ane zuklapAkSika hoya che. te samyaguSTi hoya ke mithyAdRSTi hoya paNa eka pudgalaparAvartanamAM nizca mokSe jaze. 4 iriyAvahI paDikamyA vinA caityavaMdana, svAdhyAya, dhyAnAdika karavAM kalpa nahIM. OM sarvajJabhagavaMte kahelA bAra prakAranA tapakarmamAM svAdhyAyamAna bIjo koi eka paNa tapa nathI. 4 jeno eka ja bhava bAkI rahelo hato te sAvaghAcArya utsutranI prarUpaNAthI adhika bhava karavAvALA thayA. brahmacaryathI patita thayela sAdhune vaMdana kare to anaMta bhavabhramaNano lAbha thAya - A hakIkata devatAe pUchavAthI zrI sImaMdharasvAmIe kahela che. va aMzo zAstronA 159 0
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 paramAdhAmI devatA marIne (1) manuSya (2) tiryaMca paMcendriya (3) bAdara pRthvIkAya (4) apUkAya (5) vanaspati - e pAMcane viSe Ave che ane mahAnizItha sutramAM kahela che ke paramAdhAmI marIne jala manuSya thAya che. che chagha0 gurue paNa kevalajJAnI sAdhvIne vaMdana karavuM nahIM tethI arNikAputra AcArya mahArAje puSpaculA sAdhvI(kevalI)ne vaMdana karela nathI. zrI mahAvIra svAmI bhagavAnanI prathama dezanA khAlI gai te bAbatamAM devo tathA manuSyo AvelA hatA tevo vicAra judA judA pustakomAM che. (ThANAMga sUtre, pravacana sAroddhAre, kalpasUtre devo, manuSyo tamAma AvelA hatA tema kahela che.) Avazyaka bRhadravRtti hAribhadrImAM ekalA devo ja Avela hatA tema kahela che. jAtinapuMsaka samyaktva pAme, vadhAre pAme nahIM. che zrI mahAvIra svAmI bhagavAnanAM mAtA-pitA Avazyaka sUtra abhiprAyathI cothe devaloke gayela che. AcArAMga sUtramAM bArame devaloke gayela kahela che. 4 prabhunA samavasaraNane viSe devIo UbhI rahIne prabhunI dezanA sAMbhaLe che. zrAvikAo besIne sAMbhaLe che. je draupadI rAjImatI pAse dIkSA lai bArame devaloke gayela che. (uttarAdhyayana sUtre bIje adhyayane) >> zreNika mahArAjAe bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAnI dezanA sAMbhaLI samakita meLavyuM che. (hema vIra caritra) sArA sAdhue pAsatkAdikanI paNa sAravAra karavI. lokApavAda mATe, potAne ucita sAcavavAne mATe ane tene sanmArge sthApana karavA mATe. cheabhavI sADAnava pUrva sudhI bhaNe che. (naMdIsUtre chApelI prate pA. 193, 399). 2aMtaravAcanAmAM tathA jaMbudvIpapannattimAM sughoSAnuM mAna eka jojananuM kahela che ane chUTaka patre bAra jojana mAna kahela che. 9 aMzo zAstronA * 160 ) 4 zrI mahAvIrasvAmInI dezanA sAMbhaLIne indrabhUti Adi brAhmaNoe jyAre dIkSA lIdhI tyAre temanA zarIra uparathI utArelI janoino samUha sADAtraNa maNa vajanano hato. (kalpasUtra aMtara vAcanAyAm) sanakumAra cakravartIe sAdhupaNAmAM soLa rogo sAtaso varSa sudhI sahana karyA che. RSimaMDalasUtra - (1) kharaja (2) AhAra (kSudhA) (3) aruci (4) AMkhamAM tIvra vedanA (5) khAMsI (6) zvAsa (7) javara - e sAta rogo sAtaso varSa sudhI sahana karyA che. 4 pauSadha pArI, pUjA karI pauSadha levo kahela che te paDimAdhara zrAvakane mATe che, bIjAne mATe nahIM. atyAre paDimAM baMdha che. (paMcAzaka sUtra) 4 utkRSTa caityavaMdana ivahI paDikamyA vinA na thAya. jaghanya, madhyama, iryAvahI paDikamyA vinA thAya. (caityavaMdanavRtta, pravacanasAroddhAre) je cAra narakamAM paramAdhAmIe karelI vedanA hoya che. pAMcamI narakamAM zastrothI anyonya karelI vedanA hoya che. sAtamI narake zastro vinA kSetrathI utpanna thayelI vedanA hoya che - ema triSaSTizalAkApuruSacaritre sAtame parve kahela che. sAmAyika beThAM beThAM le tathA pratikramaNa beThAM beThAM kare to eka AyaMbilanuM prAyazcitta Ave. (zrAddhajitakalpa.) * sAdhune nakha rAkhavAnI manAi che. kAraNa ke rAkhavAthI aneka duHkho UbhAM thAya che. mATe nakha utAravAthI doSa nathI. 4 sthAnaddhi nidrAno udaya thAya tyAre ati saMkaliSTa pariNAmathI divase joyelA arthane UMghamAM ne UMghamAM UThIne sAdhe che ane tene vAsudevathI ardhabaLa hoya che ane nidrAno viyoga hoya tyAre paNa te manuSyamAM bIjA puruSothI traNagaNuM ke cAragaNuM baLa hoya che. A nidrA narakagAmI jIvone hoya che. tivihAra upavAsa hoya to paraThavavAno AhAra tene kahyuM ane covihAra hoya to na kalpe. che AhAraka zarIra utkRSTathI mahAvideha sudhI jai zake che. vidyAcAraNa munio ane vidyAdharo naMdIzvaradvIpa sudhI jai zake. jaMghAcAraNo cakadvIpa sudhI jai zake che. (tasvArthavRttimAM) 4 aMzo zAstronA * 161 )
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ je zAstrokta vidhie jenAmAM tejalezyAnI zakti utpanna thAya che eTale ke je koine bALavAne mATe krodhathI prathama tejovezyA mUke che te ja pAcho prasanna thaine tenA pratye zItalezyA mUke che. (tasvArtha sUtravRttimAM) che jinezvara bhagavaMto prathama pauruSIne viSe dezanA Ape che. bIjI pauruSIne viSe gaNadhara dezanA Ape che. tyAra bAda loko ghera jAya che. pAchA cothA pahorane viSe saMpUrNa pauruSI jinezvara bhagavaMta dezanA Ape che. <> 194 aMka sudhI saMkhyAtA kahevAya che. te aMkanuM nAma zIrSaprahelikA che. tenI upara eka aMka vadhe to asaMkhyAta thAya. 4 aMzo zAstronA 1 162 )