Book Title: Agam 43 Uttarjjhayanam Chauttham Mulsuttam Mulam PDF File
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/003785/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ नमो नमो निम्मलदंसणस्स पू. आनंद-क्षमा-ललित-सुशील-सुधर्मसागर गुरुभ्यो नमः। ४३ उत्तरज्झयणं-चउत्थं । मनि दीपरत्नसागर Date : //2012 Jain Aagam Online Series-43 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ४३ | गंथाणक्कमो कमको अज्झयणं सुत्तं गाहा पिढेको ०१-४८ ०१-४८ विनयसुयं परीसहविभत्ती चाउरंगिज्जं ४९-९४ ४९-९५ ३ ०९५-११४ ०९६-११५ असंखयं ११५-१२७ ११६-१२८ अकाममरणिज्जं १२८-१५९ १२९-१६० १६०-१७७ १६१-१७८ खुड्डागनियंठिज्जं उरब्भिज्जं १७८-२०७ १७९-२०८ १४ काविलीयं २०८-२२७ २०९-२२८ १६ २२८-२८९ २२९-२९० १७ २९०-३२६ २९१-३२७ २१ ११ ३२७-३५८ ३२८-३५९ २३ ३५९-४०५ ३६०-४०६ २५ १३ ४०६-४४० ४०७-४४१ २८ १४ ४४१-४९३ ४४२-४९४ ३० १५ ४९४-५०९ ४९५-५१० ३३ १६ २-१२ ५१०-५२६ ५११-५३८ ३४ नमिपवज्जा दुमपत्तयं बहुस्सुयपुज्जं हरिएसिज्जं चित्तसंभूइज्जं उसुयारिज्जं सभिक्खुयं बंभचेरसमाहिठाणं पावसमणिज्जं संजइज्जं मियापुत्तिज्जं - महानियंठिज्जं समुद्दपालीयं रहनेमिज्जं केसिगोयमिज्जं पवयणमाया १७ ५२७-५४७ ५३९-५५९ ३७ १८ ५४८-६०० ५६०-६१३ ३९ १९ ६०१-६९८ ६१४-७१२ ४२ २० ६९९-७५८ ७१३-७७२ ४८ २१ ७५९-७८२ ७७३-७९६ ५२ २२ ७८३-८३१ ७९७-८४६ ५२ ८३२-९२० ८४७-९३५ ५६ २४ ९२१-९४७ ९३६-९६२ दीपरत्नसागर संशोधितः] ([1] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ २५ २६ २७ २८ २९ ३० तवमग्गगई चरणविही पायद्वाणं कम्पयडी ३४ लेसज्झयणं ३१ ३२ ३३ ३५ जण्णइज्जं सामायारी ३६ खलुंकिज्जं | मोक्खमग्गगई सम्मत्तपरक्कमे अणगारमग्गगई जीवाजीवविभत्ती [दीपरत्नसागर संशोधितः) १३-८८ [2] ९४८-९९१ ०९६३-१००६ ०९९२-१०४३ १००७-१०५८ १०४४-१०६० १०५९-१०७५ १०६१-१०९६ १०७६-१११११ १०९७ १११२-११८८ ११८९-१२२५ ११३५-११५५ १२२६-१२४६ ११५६-१२६६ १२४७-१३५७ १२६७-१२९१ १३५८-१३८२ १३८३-१४४३ १४४४-१४६४ १०९८ - ११३४ १२९२-१३५२ १३५३-१३७३ १३७४-१६४० १४६५-१७३१ ६३ ६६ ६९ ७० ७२ ७८ ८१ ८२ ८९ ९० ९४ ९५ [४३-उत्तरज्झयणं] Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ बालब्रह्मचारी श्री नेमिनाथाय नमः नमो नमो निम्मलदंसणस्स ॐ ह्रीं नमो पवयणस्स ४3 उत्तरज्झयणं-चउत्थं मूलसुत्तं - ० पढमं अज्झयणं-विनयसुयं ० [१] संजोगा विप्पमुक्कस्स , अनगारस्स भिक्खुणो । विनयं पाउकरिस्सामि , आनुपुट्विं सुणेह मे || [२] आणानिद्देसकरे, गुरुणमुववायकारए । इंगियागारसंपन्ने, से विनीए त्ति वच्चई ।। आणाऽनिद्देसकरे, गुरुणमनुववायकारए पडिनीए असंबुद्धे , अविनीए त्ति वुच्चई ।। जहा सुणी पूइक एणी, निक्कसिज्जई सव्वसो । एवं दुस्सीलपडि नीए, मुहरी निक्कसिज्जइ ।। [५] कणकुंडगं चइत्ताणं , विद्वं भुंजइ सूयरो एवं सीलं चइत्ताणं , दुस्सीले रमई मिए ।। सुणियाऽभावं साणस्स , सुयरस्स नरस्स य । विनए ठवेज्ज अप्पाणं इ च्छंतो हियमप्पणो || तम्हा वि नयमेसिज्जा, सीलं पडिलभेज्जओ । बुद्धपुत्त नियाग द्वी, न निक्कसिज्जइ कण्हुई ।। निसंते सिया अ मुहरी, बुद्धाणं अं तिए सया । अट्ठजुत्ताणि सिक्खिज्जा , निरहाणि उ वज्जए || अनुसासिओ न कुप्पिज्जा , खंतिं सेविज्ज पं डिए । खुड्डेहिं सह संसग्गिं , हासं कीडं च वज्जए || मा य चं डालियं कासी , बहुयं मा य आलवे । कालेणं य अहिज्जित्ता , तओ झाइज्ज एगओ ।। आहच्च चं डालियं कुट्ट , न निण्ह इज्ज कयाइ वि । कडं कडे त्ति भासेज्जा , अकडं नो कडे त्ति य ।। [१२] मा गलियस्सेव कसं , वयणमिच्छे पुणो पुणो । कसं व दद्रुमाइण्णे , पावगं परिवज्जए || [१३] अनासवा थूलवया कुसीला , मिपि चंडं पकरें ति सीसा । चित्ताणुया हु दक्खोववेया , पसायए ते हु दुरासयंपि ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [3] [४३-उत्तरज्झयण] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-१ [१४] नापुट्ठो वागरे किंचि कोहं असच्चं कुवेज्जा अप्पा चेव दमेयव्वो [१५] [१६] वरं मे अप्पा दं अप्पा दं तो सही होइ माऽहं परेहि दम्मंतो [१७] पडिनीयं च बुद्धाणं आवी वा जइवा रहस्से [१८] न पक्खओ न पुरओ न जुंजे ऊरुणा ऊरुं [१९] नेव पल्हत्थियं कुज्जा पाए पसारिए वाऽवि [२०] आयरिएहिं वाहित्तो पसायट्ठी नियाग ट्ठी, [२१] आलवंते लवं ते वा [२५] " चइऊणं आ सनं धीरो [२६] समरेसु अगारेसुं [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] " भासादोसं परिहरे न वेज्ज पुट्ठो सावज्जं अप्पणट्ठा परट्ठा वा 9 [२२] आसनगओ न पुच्छेज्जा, आगम्मुक्कडुओ सं तो, [२३] एवं वि नयजुत्तस्स, पुच्छमाणस्स सीसस्स [२४] मुसं परिहरे भिक्खू एगो एगत्थिए सद्धिं [२७] जं मे बुद्धाणुसासं मम लाभो त्ति पेहाए [२८] अनुसासनमोवायं, तो, [२९] हियं विगयभया बुद्धा वेसं तं होइ मूढाणं [३०] आसने उवचि द्वेज्जा, अप्पुट्ठाई निरु ट्ठाई, 3 " 3 " " ति, 3 " हियं तं म नए पण्णो 3 " पुट्ठो वा नालियं व धारेज्जा पियमप्पियं || अप्पा हु खलु दुद्दमो [4] अस्सं लोए प रत्थ य ।। संजमेण तवेण य बंधणेहिं वहि य ।। चिट्ठे गुरु तुसिणीओ न कयाइ उवचिट्ठे गुरुं सया ।। न निसीएज्ज कयाइ जओ जुत्तं पडिस्सुणे ।। नेव सेज्जाओ पुच्छिज्जा पंजलीउडो ।। सुत्तं अत्थं च तदुभयं वागरिज्ज जहासुयं ।। न य ओहारिणि वए 9 वाया अव कम्मुणा नेव कुज्जा कयाइवि ।। नेव किच्चाण पिट्ठओ सयणे नो पडिस्सुणे । पक्खपिंडं च संजए ति ॥ | I I I मायं च वज्जए सया ।। न निरट्ठे न मम्मयं उभयस्संतरेण वा ।। गिहसंधीसु य महापहे व चिट्ठे न संलवे || सीएण फरुसेण वा I पयओ य तं पडिस्सुणे || दुक्कडस्स य चोयणं I वेसं होइ असाहुणो ।। फरुपि अ नुसासणं खंतिसोहिकरं पयं ॥ अणुच्चे अकुए थिरे निसीएज्जऽप्पकुक्कुए II I वि | वि । वी । I | | I 1 I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ । [३१] कालेण निक्खमे भिक्खू , कालेण य पडिक्कमे कालं च विवज्जिता , काले कालं समायरे ।। [३२] परिवाडीए न चि द्वेज्जा, भिक्खू दत्तेसणं चरे । अज्झयणं-१ पडिरूवेण एसित्ता , मियं कालेण भक्खए || [३३] नाइदूरमणासन्ने, नन्नेसिं चक्खुफासओ एगो चि द्वेज्ज भत्त हा, लंघित्ता तं नइक्कमे ।। नाइउच्चे व नीए वा , नासन्ने नाइदूरओ । फासुयं परकडं पिं डं, पडिगाहेज्ज संजए || [३५] अप्पपाणेऽप्पबीयंमि, पडिच्छन्नंमि संवुडे समयं संजए भुंजे , जयं अपरिसाडियं || [३६] सुकडित्ति सुपक्कित्ति , सुच्छिन्ने सुहडे मडे । सुनिट्ठिए सुल द्धित्ति, सावज्जं वज्जए मु नी ।।। [३७] रमए पं डए सासं , हयं भदं व वाहए बालं सं मइ सासंतो , गलियस्सं व वाहए || [३८] खड्डुया मे चवेडा मे , अक्कोसा य वहा य मे । कल्लाणमनुसासंतो, पावदिद्वित्ति मन्नई ।। पुत्तो मे भाय नाइ त्ति , साहू कल्लाण मन्नई । पावदिटठि 3 अप्पाणं , सासं दासे त्ति मन्नई ।। न कोवए आयरियं , अप्पाणंपि न कोवए। बुद्धोवघाई न सिया , न सिया तोत्तगवेसए || आयरियं कुवियं नच्चा , पत्तिएण पसायए । विज्झवेज्ज पंजलीउडो , वएज्ज न पु णोत्तिय ।। धम्मज्जियं च ववहारं , बुद्धेहायरियं सया । तमायरंतो ववहारं , गरहं नाभिगच्छई ।। मनोगयं वक्कगयं , जाणित्तायरियस्स उ । तं परिगिज्झ वायाए , कम्मुणा उववायए || [४४] वित्ते अचोइए निच्चं , खिप्पं हवइ सुचोइए जहोवइ8 सुकयं , किच्चाई कुव्वई सया ।। [४५] नच्चा नमइ मेहावी , लोए कित्ती से जायए हवई किच्चाणं सरणं , भूयाणं जगई जहा || [४६] पुज्जा जस्स पसीयं ति, संबुद्धा पुव्वसंथुया । पसन्ना लाभइस्संति , विउलं अट्ठियं सुयं ।। [४७] स पुज्जसत्थे सुवि नीयसंसए, मनोरुई चिट्ठइ कम्मसंपया । तवोसमायारिसमाहिसंवुडे, महज्जुई पंच वयाइं पालिया ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [5] [४३-उत्तरज्झयण] Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [४८] स देवगंधव्वम नुस्सपुइए, चइत्तु देहं मलपंकपुव्वयं। सिद्धे वा हवइ सासए देवे आ अप्परए महि ढिए || त्ति बेमि • पढमं अज्झयणं सम्मत्तं . अज्झयणं-२ • बीयं अज्झयणं - परीसहविभत्ती ० [४९] सुयं मे आउसं तेणं भगवया एवमक्खायं। इह खलु बावीसं परीसहा समणेणं भगवया महावीरेणं कासवेणं पवेइया। जे भिक्खू सोच्चा नच्चा जिच्चा आ | ज भिक्खू साच्चा नच्चा जिच्चा अभिभूय भिक्खायरियाए परिव्वयंतो पुट्ठो नो विनिहन्नेज्जा। कयरे खलु ते बावीसं परिसहा समणेणं भगवया महावीरेणं कासवेणं पवेइया, जे भिक्खू सोच्चा नच्चा जिच्चा अभिभूयभिक्खायरियाए परिव्वयं तो पुट्ठो नो विनिहन्नेज्जा ? इमे खलु ते बावीसं परिसहा समणेणं भगवया महावीरेणं कासवेणं पवेइया , जे भिक्खू सोच्चा नच्चा जिच्चा अभिभूय भिक्खायरियाए परिव्वयंतो पुट्ठो नो विनिहन्नेज्जा ; तं जहा -दिगिंछापरीसहे, पिवासापरीसहे , सीयपरीसहे , उसिणपरीसहे, दंसमस गपरीसहे, अचेलपरीसहे, अरइपरीसहे, इत्थीपरीसहे, चरियापरीसहे , निसीहियापरीसहे , सेज्जापरीसहे , अक्कोसपरीसहे , वहपरीसहे , जायणापरीसहे , अलाभपरीसहे, रोगपरीसहे, तणफासपरीसहे, जल्लपरीसहे, सक्कारपुरक्कारपरीसहे, पण्णापरीसहे, अन्नाणपरीसहे, दंसणपरीसहे || [५०] परीसहाणं पविभत्ती , कासवेणं पवेइया । तं भे उदाहरिस्सामि , आन्पव्विं सणेह मे ।। [५१] दिगिंछापरिगए देहे , तवस्सी भिक्खू थामवं । न जिंदे न छिटावर न पए न पयावए ।। कालीपव्वंगसंकासे, किसे धम निसंतए । मायन्नो अस नपानस्स, अदीनमनसो चरे ।। तओ पुट्ठो पिवासाए , दोगुच्छी ल द्धसंजए । सीओदगं न सेविज्जा , वियडस्सेसणं चरे ।। [१४] छिन्नावाएसु पंथेसु , आउरे सुपिवासिए । परिसुक्कमुहेऽदीने, तं तितिक्खे परीसहं ।। [१५] चरंतं विरयं लूहं , सीयं फुसइ एगया नाइवेलं म नी गच्छे , सोच्चाणं जि नसासनं ।। [१६] न मे निवारणं अत्थि छवित्ताणं न विज्जई । अ हं तु अग्गिं सेवामि , इइ भिक्खू न चिंतए ।। [१७] उसिणं परियावेणं , परिदाहेण तज्जिए प्रिंसु वा परियावेणं , सायं नो परिदेवए || [१८] उण्हाहितत्ते मेहावी , सिणाणं नो वि पत्थए । गायं नो परिसिंचेज्जा , न वीएज्जा य अप्पयं ।। [१९] पुट्ठो य दंसमसएहिं , समरे व महामु नी । दीपरत्नसागर संशोधितः] [6] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ । नागो संगामसीसे वा , सूरो अभि भवे परं ।। [६०] न संतसे न वारेज्जा , मनं पि न पओसए उवेहे न हणे पाणे , भुजंते मंससोणियं ।। [६१] परिजुण्णेहिं वत्थेहिं , होक्खामि त्ति अचेलए । अज्झयणं-२ अदुवा सचे लए हो क्खं, इइ भिक्खू न चिंतए || [६२] एगयाऽचेलए होइ , सचेले यावि एगया । एयं धम्महियं नच्चा , नाणी नो परिदेवए ।। [६3] गामाणुगाम रीयं तं, अनगारं अकिंच नं । अरई अ नुप्पवेसेज्जा, तं तितिक्खे परीसहं ।। [६४] अरई पिट्ठओ किच्चा , विरए आयरक्खिए । धम्मारामे निरारं भे, उवसंते मु नी चरे ।। संगो एस मणूसाणं , जाओ लोगं मि इत्थिओ । जस्स एया परिन्नाय , सुकडं तस्स सामण्णं ।। [६६] एवमादाय मेहावी , पंकभूया उ इत्थिओ । नो ताहिं वि निहन्नेज्जा, चरेज्जत्तगवेसए ।। [६७] एग एव चरे लाढे , अभिभूय परीसहे । गामे वा नगरे वाऽवि , निगमे वा रायहाणिए || [६८] असमाणे चरे भिक्खू , नेव कुज्जा परिग्गहं । असंसत्ते गिहत्थेहिं , अनिएओ परिव्वए || सुसाणे सुन्नगारे वा , रुक्खमूले य एगओ । अकुक्कुओ निसीएज्जा , न य वित्तासए परं ।। तत्थ से चिट्ठमाणस्स , उवसग्गेऽभिधारए । संकामीओ न गच्छेज्जा , उद्वित्ता अन्नमास नं ।। [७१] उच्चावयाहिं सेज्जाहिं , तवस्सी भिक्खू थामवं । नाइवेलं विहन्निज्जा , पावदिट्ठी विहन्नई ।। [७२] पइरिक्कुवस्सयं लद्धं , कल्लाणं अ दुव पावयं । किमेगराई करिस्सइ ?, एवं तत्थऽहियासए ।। [७३] अक्कोसेज्जा परो भिक्खू , न तेसिं पडिसंजले । सरिसो होइ बालाण , तम्हा भिक्खू न संजले ।। [७४] सोच्चाणं फसुसा भासा , दारुणा गामकं टगा । तुसिणीओ उवेहेज्जा , न ताओ म नसीकरे ।। [७५] हओ न संजले भिक्खू , मपि न पओसए । तितिक्खं परमं नच्चा , भिक्खू धम्म समायरे || [७६] समणं संजयं दंतं , हणिज्जा कोs वि कत्थ वि । दीपरत्नसागर संशोधितः] [7] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-२ नत्थ जीवस्स नात्ति [७७] दुक्करं खलु भो ! निच्च [७८] गोयरग्गपविट्ठस्स, सेओ अगारवासुत्ति [७९] परेसु घासमेसेज्जा लद्धे पिण्डे अलद्धे वा अज्जेवाहं न लब्भामि जो एवं पडिसंचिक्खे [८१] नच्चा उप्पइयं दुक्खं [co] एवं पेहेज्ज संजए || अनगार भिक्खु सव्वं से जाइयं होइ नत्थि किंचि अजाइयं || हत्थे नो सुप्पसारए [८४] [८२] तेगिच्छं नाभिनंदेज्जा एवं खु तस्स सामण्णं [८३] अचेलगस्स लूहस्स एवं नच्चा न सेवंति [ ८५] किलिन्नगाए मेहावी घिसु वा परियावेणं [८६] वेएज्ज निज्जरापेही जाव सरीरभेउत्ति तणे सुयमाणस्स आयवस्स निवारणं अदीनो ठावए पन्नं, [२] [८९] से नूनं मए पुव्वं जेणाहं नाभिजाणामि [९३] [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] 3 [८७] अभिवायणं अब्भुट्ठाणं, जे ताइं पडिसेवं ति, [८८] अणुक्कसाई अप्पिच्छे [ ९९ ] निरट्ठगंमि विरओ " 3 9 रसेसु ना नुगिज्झेज्जा, नत्थि नू " 3 [१०] अह पच्छा उइज्जं ति, एवमस्सासि अप्पाणं 3 जो सक्खं नाभिजाणामि तवोवहाणमादाय, एवं पि विहरओ मे नं परे " लोए, " " 3 " " " " इइ भिक्खु न चिंतए || भोयणे परि नातप्पेज्ज पंडिए || निट्ठिए अवि लाभो सुए सिया | अलाभो तं न तज्जए || I " [8] पुट्ठो तत्थहियास || संचिक्खऽत्तगवेसए जं न कुज्जा न कारवे ।। ,संजयस्स तविस्सणो हुजा गायविराहा ।। अउला हवइ वेयणा तंतुजं तणतज्जिया ।। I I ॥ इड्ढी वाऽवी तवस्सिणो I पंकेण व रएण वा सायं नो परिदेव || आरियं धम्म ऽनुत्तरं जल्लं कारण धारए || सामी कुज्जा मंत सिंह अन्नाएसी अलोलु प्पे कम्माऽनाणफला कडा नवं ।। पुट्ठो केइ कण्हुई ।। कम्माऽनाणफला कडा नच्चा कम्मविवागयं || मेहुणाओ संवुडो | धम्मं कल्ला ण पावगं ।। पडिमं पडिवज्जओ I I I I I I | I | | छमं न निय ट्टई ।। I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अदुवा वंचिओ मित्ति, इइ भिक्खू न चिंतए ।। [९४] अभू जिणा अत्थि जिणा , अदुवाऽवि भविस्सई । मुसं ते एवमाहंसु , इइ भिक्खू न चिंतए ।। [९५] एए परीसहा सव्वे , कासवेण पवेइया । अज्झयणं-२ जे भिक्खू न विहम्मेज्जा , पुट्ठो केणइ कण्हुई ।। त्ति बेमि • बीअं अज्झयणं समत्तं . ० तइयं अज्झयणं-चाउरंगिज्जं . [१६] चत्तारि परमंगाणि दुल्लहाणिह जं तुणो । माणुसत्तं सुई सद्धा , संजमंमि य वीरीयं ।। [९७] समावन्नाण संसारे , नाणागोत्तासु जाइसु । कम्मा ना नाविहा कट्ठ , पुढो विस्संभया पया || [९८] एगया देवलोएसु , नरएसु वि एगया ए गया आसुरं कायं , अहाकम्मेहिं गच्छई ।। [९९] एगया खत्तिओ हो इ, तओ चं डालबुक्कसो । तओ कीडपयंगो य , तओ कुं थुपिपीलिया ।। [१००] एवमावट्टजोणीसु, पाणिणो कम्मकिव्विसा । न निविज्जं ति संसारे , सव्वढेसु व खत्तिया ।। [१०१] कम्मसंगेहिं सं मूढा, दुक्खिया बहुवेयणा । अमाणुसासु जोणीसु , विनिहम्मंति पाणिणो ।। [१०२] कम्माणं तु पहाणाए , आनुपुव्वी कयाइ उ । जीवा सोहिम नुप्पत्ता, आययंति मणुस्सयं ।। [१०३] मानुस्सं विग्गहं लटुं , सुई धम्मस्स दुल्लहा । जं सोच्चा पडिवज्जं ति, तवं खंतिमहिंसयं ।। [१०४] आहच्च सवणं लद्धं , सद्धा परमदुल्लहा । सोच्चा नेआउयं मग्गं , बहवे परिभस्सई ।। [१०५] सुइं च लद्धं सद्धं च , वीरियं पुण दुल्लहं । बहवे रोयमाणावि , नो य णं पडिवज्जए || [१०६] मानुसत्तंमि आयाओ , जो धम्म सोच्चा सद्दहे तवस्सी वीरीयं लद्धं , संवुडे निझुणे रयं ।। [१०७] सोही उज्जुयभूयस्स , धम्मो सुद्धस्स चिट्ठई निव्वाणं परमं जाइ , घयसित्तिव्व पावए || [१०८] विगिंच कम्मुणो हेउं , जसं संचिणु खंतिए । सरीरं पाढवं हिच्चा , उड्ढं पक्कमई दिसं ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [9] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१०९] विसालिसेहिं सीलेहिं , महासुक्का व दिप्पंता , [११०] अप्पिया देवकामाणं , उड्ढं कप्पेसु चि टुंति, जक्खा उत्तरउत्तरा । मन्जंता अपुणोच्च यं ।। कामरुव विउव्विणो । पुव्वा वाससया बहू ।। अज्झयणं-३ । । [१११] तत्थ ठिच्चा जहाठाणं , जक्खा आउक्खए चुया उति मा नुसं जोणिं , से दसंगेऽभिजायई ।। [११२] खेत्तं वत्थु हिरण्णं च , पसवो दासपोरुसं चत्तारि कामखं धाणि, तत्थ से उववज्जई ।। ११३] मित्तवं नायवं होइ , उच्चागोए य वण्णवं अप्पायंके महापन्ने , अभिजाए जसोबले ।। [११४] भोच्चा माणुस्सए भोए , अप्पडिरुवे अहाउयं पुव्विं विसुद्धसद्धम्मे , केवलं बोहि बुज्झिया ।। [११५] चउरंगं दुल्लहं नच्चा , संजमं पडिवज्जिया तवसा धुयकम्मसे , सिद्धे हवइ सासए || त्ति बेमि • तइयं अज्झयणं सम्मत्तं . ० चउत्थं अज्झयणं असंखयं . । । [११६] असंखयं जीवियं मा पमायए , जरोवणीयस्स हु नत्थि ताणं । एवं वियाणाहि जणे पमत्ते , किण्णु विहिंसा अजया गहिति ।। [११७] जे पावकम्मेहिं घनं म नूस्सा, समाययंती अमइं गहाय । पहाय ते पासपयट्टिए नरे , वेरानुबद्धा नरयं उर्वति ।। [११८] तेणे जहा संधिमुहे गहीए , सकम्मुणा किच्चइ पावकारी । ए वं पया पेच्च इहं च लोए, कडाण कम्माण न मोक्खो अत्थि ।। [११९] संसारमावन्न परस्स अट्ठा , साहारणं जं च करेइ कम्मं । कम्मस्स ते तस्स उ वेयकाले , न बंधवा बंधवयं उर्वति ।। [१२०] वित्तेण ताणं न लभे पमत्ते , इममि लोए अदवा परत्था । दीवप्पणढे व अ नंतमोहे, नेयाउयं दद्मदह्रमेव ।। [१२१] सत्तेस् यावी पडिबुद्धजीवी , नो वीससे पं डिए आस्पन्ने । घोरा मुहत्ता अबलं सरीरं , भारंडपखीव चरेऽपमत्तो ।। [१२२] चरे पयाइं परिसंकमाणो , जं किंचि पासं इह म न्नमाणो । लाभत्तरे जीवियं बूहइता , पच्छा परिन्नायमलावधंसी ।। [१२३] छंदं निरोहेण उवेइ मोक्खं , आसे जहा सिक्खियवम्मधारी । पुव्वाई वासाई चरेऽप्पमत्तो , तम्हा मुनी खिप्पमुवेइ मोक्खं ।। [१२४] स पुव्वमेवं न लभेज्ज पच्छा , एसोवमा सासयवाइयाणं । दीपरत्नसागर संशोधितः] [10] [४३-उत्तरज्झयण] Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ विसीयई सिढिले आउयम्मि , कालोवणीए सरीरस्स भेए || [१२५] खिप्पं न सक्केइ विवेगमे , तम्हा समुट्ठाय पहाय कामे । समिच्च लोयं समया महेसी , आयाणरक्खी व चरेऽप्पमत्तो ।। [१२६] मुहं मुहं मोहगुणे जयं तं, अनेगरूवा समणं चरं तं । अज्झयणं-४ फासा फुसं ति असमंजसं च , न तेसिं भिक्खू म नसा पठस्से ।। [१२७] मंदा य फासा बहुलोहणिज्जा , तहप्पगारेसु म नं न कुज्जा । रक्खिज्ज कोहं विणएज्ज माणं, मायं न सेवेज्ज पहेज्ज लोहं ।। [१२८] जे संखया तुच्छपरप्पवाई , ते पिज्जदोसा नुगया परज्झा । एए अहम्मे त्ति दुगुंछमाणो , कंखे गुणे जाव सरीरभेउ || त्ति बेमि • चउत्थं अज्झयणं सम्मत्तं . ० पंचमं अज्झयणं-अकाममरणिज्जं . [१२९] अन्नवंसि महोघंसि , एगे तिण्णे दुरुत्तरे तत्थ एगे महापन्ने , इमं पण्हमुदाहरे || [१३०] संतिमे य दुवे ठाणा , अक्खाया मारणं तिया । अ काममरणं चेव , सकाममरणं तहा || [१३१] बालाणं अकामं तु , मरणं असई भवे पंडियाणं सकामं तु , उक्कोसेण सई भवे || [१३२] तत्थिमं पढमं ठाणं , महावीरेण देसियं । कामगिद्धे जहा बाले , भिसं कूराइं कुव्वई ।। [१३३] जे गिद्धे कामभोगेसु , एगे कूडाय गच्छई । न मे दि डे परे लोए , चक्खुदिट्ठा इमा रई ।। [१३४] हत्थागया इमे कामा , कालिया जे अ नागया । को जाणइ परे लोए , अत्थि वा नत्थि वा पुणो ? ।। [१३५] जनेन सद्धिं होक्खामि , इइ बाले पगब्भई । कामभोगानुराएणं, केसं संपडिवज्जई ।। [१३६] तओ से दं डं समारभई , तसेसु थावरेसु य । अट्ठाए य अण द्वाए, भूयगामं विहिंसई ।। [१३७] हिंसे बाले मुसावाई , माइल्ले पिसुणे सढे भुंजमाणे सुरं मंसं , सेयमेयं ति मन्नई ।। [१३८] कायसा वयसा मत्ते , वित्ते गिद्धे य इत्थिस् । दुहओ मलं संचिणइ , सिसुनागु व्व मट्टियं ।। [१३९] तओ पुट्ठो आयंकेणं , गिलाणो परितप्पई । दीपरत्नसागर संशोधितः] [11] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-५ पभीओ परलोगस्स [१४०] सुया मे नरए ठाणा बालाणं कूरकम्माणं [१४१] तत्थोववाइयं ठाणं अहाकम्मेहिं गच्छं तो, [ १४२ ] जहा सागडिओ जाणं विसमं मग्गमोइणो [१४३] एवं धम्मं विउक्कम्मं बाले मच्चुमुहं पत्ते [ १४४] तओ से मरणं अ काम मरणं मई [१४५] एयं अकाममरणं एत्तो काममरणं [१४६] मरणं पि सपुण्णाणं विप्पसण्णमनाघायं, [ १४७ ] न इमं सव्वेसु भिक्खूसु नानासीला गारत्था [१४८] संति एगेहिं भिक्खूहिं गारत्थेहि य सव्वेहिं [१४९ ] चीराजिणं नगिणिणं याइं विनतायं [१५० ] पिंडोलए व्व दुस्सीले " तंमि, 3 [ दीपरत्नसागर संशोधितः] " " भिक्खाए वा गिहत्थे वा [१५१] अगारिसामाइयंगाई, पोसहं दुहओ पक्खं [१५२ ] एवं सिक्खासमावन्ने मुच्चई छविपव्वाओ [१५३] अह जे संवुडे भिक्खू सव्व दुक्खपणे वा [१५४] उत्तराइं विमोहाई " अहम्मं पडिवज्जिया अक्खे भग्गे व सोयई । बाले संतसई भया व " कम्माणुप्पेहि अप्पणो ।। असीलाणं च जा गई पगाढा जत्थ वेयणा || जहा मेयम सो पच्छा परितप्पई ।। नुस्सुयं बाला तु पवेइयं पंडियाणं सुणेह मे । जहा मेयम नुस्सुयं संजयाण वसीमओ ।। न इमं सव्वेसु गारिसु विसमसीला य भिक्खुणो ।। गारत्था संजमुत्तरा साहवो संजमुत्तरा ।। जडी संघाडि मुंड ति, समं हिच्चा महापहं I अक्खे भग्गं मि सोयई || I समाइणाइं जक्खेहिं [१५५] दीहाउया इ ढिमंता, हुणोववन्नसंकासा, अ [१५६] ताणि ठाणाणिं गच्छं ति, [12] जिए || दुस्सीलं परियागयं ।। नरगाओ न मुच्चई 3 सुव्व कम्मई दिवं ।। सढी कारण फासए एगरायं न हावए || गिहिवासे वि सुव्व गच्छे जक्खसलोगयं ॥ दोहं अन्नयरे सिया देवे वाऽवि महिड्दिए || जुईमंताणुपुव्वसो आवासाइं जसंसिणो || समिद्धा कामरूविणो | भुज्जो अच्चिमालिप्पभा ।। सिक्खित्ता संजमं तवं | I | I | I I I I I I I | I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ भिक्खाए वा गिहित्थे वा , जे सं ति परिनिव्वुडा ।। [१५७] तेसिं सोच्चा सपुज्जाणं , संजयाण वुसीमओ । न संतसंति मरणंते , सीलवंता बहुस्सुया || [१५८] तुलिया विसेसमादाय , दयाधम्मस्स खं तिए । विप्पसीएज्ज मेहावी , तहाभूएण अप्पणा ।। अज्झयणं-५ [१५९] तओ काले अभिप्पेए , सढ्ढी तालिसमं तिए । विणएज्ज लोमहरिसं , भेयं देहस्स कंखए ।। [१६०] अह कालं मि संपत्ते , आघायाय समुस्सयं । सकाममरणं मरई , तिण्हमन्नयरं म् नी ।। त्तिबेमि • पंचमं अज्झयणं समत्तं . । • छड़े अज्झयणं - खुड्डागनियंठिज्जं . [१६१] जावंतऽविज्जा पुरिसा, सव्वे ते दुक्खसंभवा । लुप्पंति बहुसो मूढा , संसारंमि अ नंतए || [१६२] समिक्ख पं डिए तम्हा , पास जाईपहे बहू । अप्पणा सच्चमेसेज्जा , मेति भूएस कप्पए || [१६३] माया पिया ण्हुसा भाया , भज्जा पुत्ता य ओरसा । नालं ते मम ताणाए , लुप्पंतस्स सकम्मुणा ।। [१६४] एयमढें सपेहाए , पासे समियदंसणे गेहिं सिणेहं च न कंखे पव्वसंथयं ।। [१६५] गवासं मणिकुं डलं, पसवो दासपोरुसं सव्वमेयं चइत्ताणं , कामरूवी भविस्ससि || [१६६] थावरं जंगमं चेव , धणं धन्नं उवक्खरं पच्चमाणस्स कम्मेहिं , नालं दुक्खाओ मोअणे ।। [१६७] अज्झत्थं सव्वओ सव्वं , दिस्स पाणे पिया उए । न हणे पाणिणो पाणे , भयवेराओ उवरए || [१६८] आयाणं नरयं दिस्स , नायएज्ज तणामवि । दोगुंछी अप्पणो पाए , दिन्नं भंजेज्ज भोयणं ।। [१६९] इहमेगे उ मन्नं ति, अप्पच्चक्खाय पावगं । आयरियं विदित्ताणं , सव्वदुक्खा विमुच्चई ।। [१७०] भणंता अकरें ता य बं धमोक्खपइण्णिणो । वायाविरियमेत्तेण, समासासेंति अप्पयं ।। [१७१] न चित्ता तायए भासा , कुओ विज्जा नुसासनं? | विसन्ना पावकम्मेहिं , बाला पंडियमाणिणो || दीपरत्नसागर संशोधितः] [13] [४३-उत्तरज्झयण] Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-६ [१७२] जे केई सरीरे सत्ता मनसा कायवक्केणं [ १७३ ] आवन्ना दीहमद्धाणं तम्हा सव्वदिसं पस्सं [१७४] बहिया उ ड्ढमादाय, पुव्वकम्मक्खयट्ठाए, [१७५] विविच्च कम्मुणो हेउं मायं पिंडस्स पाणस्स [१७६] सन्निहिं च न कुव्वेज्जा पक्खी पत्तं समादाय [१७७] एसणासमिओ लज्ज अप्पमत्तो पत्तेहिं ० [१७९] जहाssएसं समुद्दिस्स ओयणं जवसं देज्जा [१८०] तओ से पुट्ठे परिवूढे पीणिए विउले देहे [१८१] जाव न एइ आएसे अह पत्तं मि आएसे [१८२] जहा से खलु उरब्भे एवं बाले अहं [१८३] हिंसे बाले मुसावाई अन्नदत्तहरे तेणे [१८४] इत्थीविसयगिद्धे य माणे रं [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] 9 3 [१८५] अयकक्करभोइ य आउयं नरए कंखे [१८६] आसनं सय नं जाणं दुस्साहडं धणं हिच्चा [१८७] तओ कम्मगुरू जंतू अएव्व आगयाssएसे 3 मिट्ठे, " 3 " वण्णे रुवे य सव्वसो सव्वे ते दुक्ख इमं देहं 3 संसारंमि अ अप्पमत्तो परिव्वए || नावकखे कयाइ वि गामे अ नियओ चरे पिंडवायं गवेसए || [१७८] एवं से उदाहुअ नुत्तरनाणी, अनुत्तरदंसी अणुत्तरनाण । दंसणधरे अरहा नायपुत्ते, भगवं वेसालिए वियाहिए ।। त्ति बेमि छटुं अज्झयणं सम्मत्तं • • सत्तमं अज्झयणं- उरब्भिज्जं [14] भवा ।। नंत कालकंखी परिव्वए कडं लद्धूण भक्ख || लेवमाया संज माइ कं उदाहरे ।। निरवेक्खो परिव्वए || ० नु कोइ पोसेज्ज एलयं पोसेज्जावि सयं गणे || जय हो आएसं परिकंखए || ताव जीवइ दु सीसं छेत्तूण भुज्जई || आएसाए समीहिए ईहति नरयाउयं ।। अद्धामि विलोवए हरे सढे । महारंभपरिग्ग परिवूढे परंदमे ।। तुंडिल्ले चियलोहिए जहाएस व एलए || वित्तं कामे य भुंजिया बहु संचिणिया रयं ।। I पच्चुप्पन्नपरायणे मरणंतंमि सोयई || I I I I I I I T I I 1 I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-७ [१८८] तओ आउपरिक्खीणे आसुरीयं दिसं बाला [१९८९] जहा कागिणिए हेउं अपत्थं अं बगं भोच्चा [१९०] एवं मा नुस्सगा कामा एगो ऽत्थ लहई लाभं [१९३] एगो मूलं पि ववहारे उव मा एसा [१९४] मानुसत्तं भवे मूलं मूलच्छेण जीवाण [१९५] दुहओ गई बालस्स देवत्तं मा नुसत्तं च [१९६] तओ जिए सई होइ [१९१] अनेग वासा नउया, जाणि जयंति दुम्मेहा [१९२] जहा य तिन्नि वणिया 3 [ दीपरत्नसागर संशोधितः] सहस्सगुणिया भुज्जो आउं कामा य दिव्विया || जा सा पन्नवओ ठिई ऊणे मूलं घेत्तूण निग्गया एगो मूलेण आगओ ।। आओ तत्थ वाणिओ एवं धम्मे वियाणह || लाभो देवई भवे नरगतिरिक्खत्तणं धुवं ॥ आवई वहमूलिया जं जिए लोलुयासढे । विहिंदो दुल्लहा तस्स उम्मग्गा [१९७] एवं जियं सपेहाए मूल [१९८] वेमायाहिं सिक्खाहिं " हारित्ता, संति, उवेंति मा नुसं जोगिं [१९९] जेसिं तु विउला सिक्खा सीलवंता सविसेसा [२००] एवमद्दीणवं भिक्खू कण्णु जिच्चमेलिक्खं [२०१] जहा कुसग्गे उदगं एवं मा नुसग्गा कामा [२०२] कुसग्गमेत्ता इमे कामा कस्स हेउं पुराकाउं [२०३] इह कामा नियट्टस्स, सोच्चा नेयाउयं मग्गं [२०४] इह कामा नि पूइदेहनिरोहेणं, " " 3 " " " " 9 चुया देहा विहिंसगा गच्छंति अवसा तमं ॥ सहस्सं हार नरो राया रज्जं तु हारए || देवकामाण अं " तिए वाससयाउए । गए अद्धाए सुचिरादवि ।। डियं तुलिया बालं च पं मानुसं जोणिमिं ति जे ।। जे नरा गिहिसुव्वया कम्मसच्चा अत्तट्ठे अवरज्झई जं भुज्जो परिभसई II अत्तट्ठे नावरज्झई यट्ठस्स, भवे देवि त्ति मे सुयं || [15] | I I I I | I I | पाणिणो || हु मूलियं ते अइच्छिया अद्दीणा जं ति देवयं || अगारं च वियाणिया जिच्चमाणे न संविदे || समुद्देण समं मिणे देवकामाण अंतिए || सन्निरुद्धमि आउए I जोगक्खेमं न संविदे ? || I | T I I I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-७ [२०५] इड्ढी जुई जसो वण्णो जो जत्थ [२०६] बालस्स पस्स बालत्तं चिच्चा धम्मं अहं [२०७] धीरस्स पस्स धीरत्तं [२०८] तुलियाण बालभावं नुस्सेसु, मिट्ठे, चिच्चा अधम्मं धम्मि ० [२०९] अधुवे असासयं मि, [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] चइऊण बालभावं अबालं सेवई मु 3 • सत्तमं अज्झयणं सम्मत्तं अमं अज्झयण - काविलीयं.. [२१०] विजहित्तु पुव्वसंजोयं, असिणेह सिणेहकरेहिं, [२११] तो नाणदंसणसमग्गो तेसिं विमोक्खणट्ठा [२१२] सव्वं गंथं कलहं च [२१७] पाणे य नाइवाज्जा तओ से पावयं कम्मं सव्वेसु कामजाए [२१३] भोगामिसदोसविसन्ने, बाले य मंद मूढे, [२१४] दुप्परिच्चया इमे कामा असं सुव्वा साहू, [२१५] समणा मु एगे वयमाणा मंदा निरयं गच्छं ति, [२१६] न हु पाणवहं अणुजाणे, एवं आयरिएहिं अक्खायं, 3 [२१८] जगनिस्सिएहिं भू हिं सिर दंड [२१९] सुद्धेसणाओ नच्चाणं जायाए घासमेसेज्जा [२२०] पंताणि चेव सेवेज्जा " 3 " संसारंमि दुक्खपरा I I I किं नाम होज्ज तं कम्मयं ? जेणाहं दुग्गइं न गच्छेज्जा ।। न सिणेहं कहिंचि कुव्वेज्जा दोसपओसेहिं मुच्चए भिक्खू || हियनिस्सेसाय सव्वजीवाणं भाई मुनिवरो विगो || विप्पज तहाविहं भिक्खू पासमाणो न लिप्पई ताई ।। हियनिस्सेयसबुद्धिवोच्चत्थे I " 9 " " आउं सुहम नुत्तरे तत्थ से उववज्जई ।। अहम्मं पडिवज्जिया नरसु उववज्जई ।। सच्चधम्मानुवत्तिणो " देवेसु उववज्जई ।। " अबलं चेव पंडिए 3 [16] नि || तिबेमि बज्झई मच्छिया व खेलं ० ० I मि || I I नो सुजहा अधीरपुरिसेहिं जे तरं ति अतरं वणिया वा ।। पाणवहं मिया अयाणं ता । बाला पावियाहिं दिट्ठीहिं || मुच्चेज्ज कयाइ सव्वदुक्खाणं । जेहिं इमो साहुधम्मो पन्नत्तो ।। से समीइ त्ति वुच्चई ताई निज्जाइ उदगं व थलाओ ।। तसनामेहिं थावरेहिं च I मनसा वयसा कायसा चेव || तत्थ ठवेज्ज भिक्खू अप्पा रसगिद्धे न सिया भिक्खाए || सीयपिंडं पुराणकुम्मासं I | I I I I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अदु बुक्कसं पुलागं वा , जवणट्ठाए निसेवए मंथु ।। [२२१] जे लक्खणं च सुविणं च , अंगविज्जं च जे पउंजंति । न हु ते समणा वुच्चंति , एवं आयरिएहिं अक्खायं ।। [२२२] इह जीवियं अ नियमेत्ता, पब्भट्ठा समाहिजोएहिं । ते कामभोगरसगिद्धा , उववज्जति काए || अज्झयणं-८ [२२३] तत्तो वि य उव्वट्टित्ता , संसारं बहु अ नुपरियटति । बहुकम्मलेवलित्ताणं, बोही होइ सुदुल्लहा तेसिं ।। [२२४] कसिणंपि जो इमं लोयं , पडिपुण्णं दलेज्ज इ क्कस्स । तेणावि से न संतुस्से , इइ दुप्पूरए इमे आया ।। [२२५] जहा लाहो तहा लोहो , लाहा लोहो पव इढई । दोमासकयं कज्जं , कोडीए वि न नि ट्ठियं ।। [२२६] नो रक्खसीसु गिज्झेज्जा , गंडवच्छासु अनेगचित्तासु । जाओ पुरिसं पलोभित्ता , खेल्लंति जहा व दासेहिं ।। [२२७] नारीसु नोवगिज्झेज्जा , इत्थी विप्पजहे अ नगारे । धम्मं च पेसलं नच्चा , तत्थ ठवेज्ज भिक्खू अप्पाणं ।।। [२२८] इअ एस धम्मे अक्खाए , कविलेणं च विसुद्धपन्नेणं । तरिहिंति जे उ काहिं ति, तेहिं आराहिया दुवे लोग || त्ति बेमि __ • अट्ठमं अज्झयणं सम्मत्तं . ० नवमं अज्झयणं - नमिपव्वज्जा ० [२२९] चइऊण देवलोगाओ , उववन्नो माणुसं मि लोगं मि । उवसंत मोहणिज्जो, सरई पोराणियं जा इं ।। [२३०] जाइं सरित्तु भयवं , सयंसंबुद्धो अ नुत्तरे धम्मे । पुत्तं ठवेत्तु रज्जे , अभिनिक्खमई नमी राया || [२३१] से देवलोगसरिसे , अंतेउरवरगओ वरे भोए । भुंजित्तु नमी राया , बुद्धो भोगे परिच्चयई ।। [२३२] मिहिलं सपुरज नवयं, बलमोरोहं च परियणं सव्वं । चिच्चा अभिनिक्खं तो, एगंतमहिडढिओ भयवं ।। [२३३] कोलाहलगभूयं, आसी मिहिलाए पव्वयं तंमि । तइया रायरिसिं मि, नमिमि अभि निक्खमंतंमि ।। [२३४] अब्भुद्वियं रायरिसिं , पव्वज्जाठाणमुत्तमं । सक्को माहणरूवेण , इमं वयणमब्बवी ।। [२३५] किं नु भो ! अज्ज मिहिलाए , कोलाहलगसंकुला । सुव्वंति दारुणा सद्दा , पासाएसु गिहेसु य ? || दीपरत्नसागर संशोधितः] । [17] [४३-उत्तरज्झयण] Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-९ [२३६] एयमट्ठे निसामित्ता तओ नमी रायरिसी [२३७] मिहिलाए चेइए वच्छे पत्तपुफ्फफलोवेए, [२३८] वाएण हीरमाणं मि, दुहिया असरणा अत्ता [२३९] एयमहं निसामित्ता तओ नमिं रायरिसिं [ २४० ] एस अग्गी य वाऊ य भयवं अं तेउरं तेणं [ २४१] एयमट्ठे निसामित्ता तओ नमि रायरिसी [२४२] सुहं वसामो जीवामो मिहिलाए इज्झमाणीए [२४३] चत्तपुत्तकलत्तस्स, पियं न विज्जई किंचि [२४४] बहुं खु मुणिणो भद्दं सव्वओ विप्पमुक्कस्स [ २४५] एयमहं निसामित्ता तओ नमिं रायरिसिं [ २४६ ] पागारं कारइत्ताणं 1 उस्सूलए सयग्घीओ, [ २४७] एयमट्ठे निसामित्ता तओ नमी रायरिसी [ २४८] सद्धं नगरं किच्चा खंतिं निउणपागारं [२४९] धनुं परक्कमं किच्चा धिरं च केयणं किच्चाण [२५०] तवनारायजुत्तेण, मुनी विगयसंगामो [२५१] एयमहं निसामित्ता तओ नमिं रायरिसिं [२५२] पासाए कारइत्ताणं वालग्गपोइयाओ य [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] 3 बहूणं बहुगुणे सया ।। चेइयंमि म ऊकारणचोइओ देविंदं इणमब्बवी || सीयच्छाए म नोरमे " नोर एए कं दंति भो ! खगा || हेऊकारणचोइओ देविंदो इणमब्बवी ॥ एयं इज्झइ मं कीस णं नावपेक्खह || [18] दिरं कारणचोइओ देविंदं इणमब्बवी | जेसिं मो नत्थि किंचणं न मे इज्झइ किंचणं || निव्वावारस्स भिक्खुणो अप्पियं पि न विज्जई || अनगारस्स भिक्खुणो एगंतमनुपस्सओ ।। हेऊकारणचोइओ देविंदो इणमब्बवी ॥ गोपुरट्टालगाणि य तओ गच्छसि खत्तिया ।। ऊकारणचोइओ देविंदं इणमब्बवी । तवसंवरमग्गलं | | I I I | | | I I | I तितं दुप्पधंस || जीवं च इरियं सया I सच्चेण पलिमं थए || भित्तूण कम्मकंचुयं भवाओ परिमुच्चए || I कारणचोइओ देविन्दो इणमब्बवी ॥ वड्ढमाणगिहाणि य तओ गच्छसि खत्तिया ।। I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-९ [२५३] एयमट्ठे निसामित्ता तओ नमी रायरिसी [२५४] संसयं खलु सो कुणई जत्थेव गं तुमिच्छेज्जा, [२५५] एयम निसामित्ता तओ नमि रायरिसिं [२५६] आमोसे लोमहारे य नगरस्स खेमं काऊणं [२५७] एयमहं निसामित्ता तओ नमी रायरिसी [२५८] असइं तु म सेहिं, अकारिणोऽत्थ बज्झं ति, [२५९ ] एयमट्ठे निसामित्ता तओ नमि रायरिसिं [२६०] जे केई पत्थिवा तुज्झं वसे ते ठावइत्ताणं [२६१] एयमहं निसामित्ता तओ नमी रायरिसी [२६२] जो सहस्सं सहस्साणं एगं जिणेज्ज अप्पाणं [२६३] अप्पणामेव जुज्झाहि, अप्पणामेवमप्पाणं, [२६४] पंचिंदियाणि कोहं दुज्जयं चेव अप्पाणं [२६५] एयमट्ठे निसामित्ता तओ नमि रायरिसिं [२६६] जइत्ता विउले जन्ने 3 [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] 3 [ २६७ ] एयमट्ठे निसामित्ता तओ नमी रायरिसी [२६८] जो सहस्सं सहस्साणं तस्स वि संजमो सेओ [२६९] एयमट्ठे निसामित्ता तओ नमि रायरिसिं 3 हेऊकारणचोइओ देविंदं इणमब्बवी || जो मग्गे कुई घरं तत्थ कुव्वेज्ज सासयं ।। हेऊकारणचोइओ देविंदं इणमब्बवी || [19] मिच्छा दंडो प मुच्चई कारओ ज देविंदो इणमब्बवी ।। गठिभेए य तक्करे I तओ गच्छसि खत्तिया ।। ऊकारणचोइओ I हेऊकारणचोइओ देविंदो इणमब्बवी ।। नानमंति नराहिवा ! तओ गच्छसि खत्तिया ।। कारणच ओ देविंदं इणमब्बवी || संगामे दुज्जए जिए एस से परमो जओ || किं ते जुज्झेण बज्झओ ति ॥ इत्ता सुह मानं मायं तहेव लोहं सव्वं अप्पे जिए जियं || | उंजई I नो ॥ कारणचोइओ देविंदो इणमब्बवी ॥ भोइत्ता समणमाहणे I I ऊकारणचोइओ देविंदं इणमब्बवी ॥ मासे मासे गवं दए अदितस्स वि किंचण | हेऊकारणचोइओ देविंदो इणमब्बवी ।। | I I I ? | च I I दच्चा भोच्चा य ज च्चा य, तओ गच्छसि खत्तिया || | I I I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-९ [२७०] घोरासमं चइत्ताणं इहेव पोसहरओ [२७१] एयमहं निसामित्ता तओ नमी रायरिसी [२७२] मासे मासे तु जो बालो न सो सुक्खायधम्मस्स कालं अग्घइ सोलसिं ।। [२७३] एयमट्टं निसामित्ता हेऊकारणचोइओ तओ नमि रायरिसिं [२७७] पुढवी साली जवा चेव पडिपुण्णं नालमेगस्स [२७८] एयम निसामित्ता तओ नमिं रायरिसिं [२७९] अच्छेरगमब्भुद, असंते कामे पत्थेसि [ २८०] एयमट्ठे निसामित्ता तओ नमी रायरिसी [ २८१] सल्लं कामा विसं कामा कामे भोए पत्थमाणा [ २८२] अहे वयं ति कोहेणं माया गई पडिग्घाओ [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] [२७४] हिरण्णं सुवण्णं मणिमुत्तं कोसं च वड्ढाइत्ताणं, [ २७५ ] एयमट्ठे निसामित्ता तओ नमी रायरिसी [२७६] सुवण्णरुप्पस्स उ पव्वया भवे । 3 अन्नं पत्थेस आसमं भवाहि मणुयाहिवा ।। ऊकारणचोइओ देविंदं इणमब्बवी ॥ कुसग्गेण तु भुंज 3 3 " " नरस्स लुद्धस्स न तेहिं किंचि । [ २८३] अवउज्झिऊण माहणरूवं वंदइ अभित्थुणं तो, [ २८४] अहो ते निज्जिओ कोहो अहो निरक्किया माया [२८५] अहो ते अज्जवं साहु अहो ते उत्तमा खंती, 2 तओ गच्छसि खत्तिया ।। 3 कारणचोइओ दविदं इणमब्बवी || सिया 3 [20] देविंदो इणमब्बवी ॥ कंसं दूसं च वाह नं । हु भोए चयसि पत्थिवा हेऊकारणचोइओ देविंदो इणमब्बवी || ! इच्छा हु आगाससमा अनंतया || हिरण्णं पसुभिस्सह | इइ विज्जा तवं चरे || संकप्पेण विहं मसि || हेऊकारणचोइओ देविंदं इणमब्बवी || कामा आसीविसोवमा इमाहिं महुराहिं वग्गूहिं || I केलासमा असंखया । अकामा जं ति दोग्गई || अहमा गई लोभाओ दुहओ भयं ।। विउव्विऊण इं दत्तं I I अहो मा नो पराजिओ अहो लोभो वसीकओ || अहो ते साहु मद्दवं अहो ते मुत्ति उत्तमा ।। I | I | I I I I 1 I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-९ [ २८६] इहं सि उत्तमो भं लोगुत्तमुत्तमं ठाणं [२८७] एवं अभित्थुणं तो, पयाहिणं क रेंतो, [ २८८] तो वं दिऊण पाए आगासेणुप्पइओ, [ २८९] नमी नमेइ अप्पाणं ० ० [दीपरत्नसागर संशोधितः ] 3 " " 9 " चइऊणं गेहं च व [२९०] एवं करें ति संबुद्धा विणियदृंति भोगेसु, जहा से नमी रायरिसी नवमं अज्झयणं सम्मत्तं • दसमं अज्झयणं - दुमपत्तयं • " [२९१] दुमपत्तए पंडुयए जहा एवं मणुयाण जीवियं [२९२] कुसग्गे जह ओसबिं एवं मणुयाणं जीवियं [२९३] इइ इत्तरियं मि आउए विहुणाहि रयं पुरे कडं [२९४] दुल्लहे खलु माणुसे भवे गाढा य विवाग कम्मुणो [२९५] पुढविकायमइगओ, कालं संखाईयं [२९६] आउकायमइगओ, कालं संखाईयं [२९७] तेउकायमइगओ, कालं संखाई [२९८] वाउकायमइगओ, कालं संखाईयं [२९९] वणस्सइकायमइगओ, ते! कालमनंतदुरंतयं, [ ३००] बेइंदियकायमइगओ, कालं संखिज्जसं नियं, [ ३०१] तेइंदिकायमइगओ, इदेही, 9 " पच्छा होहिसि उत्तमो सिद्धिं गच्छसि नीरओ || रायरिसिं उत्तमाए सद्धाए दई सक्को ।। चक्कंकुसलक्खणे मु निवरस्स " " ललियचवलकुंडलतिरीडी ।। सक्खं सक्केण चोइओ सामण्णे पज्जुवट्ठिओ ।। पंडिया पवियक्खणा निवडइ राइगणाण अ च्छए " समयं गोयम ! मा पमायए ।। दुए, थोवं चिट्ठइ लं बमाणए समयं गोयम ! मा पमायए ।। जीवियए बहुपच्चवायए I समयं गोयम ! मा पमायए ।। चिरकालेण वि सव्वपाणिणं समयं गोयम ! मा पमाय उक्कोसं जीवो उ संवसे समयं गोयम ! मा पमायए ।। उक्कोसं जीवो उ संवसे 3 " समयं गोयम ! मा पमायए ।। उक्कोसं जीवो उ संवसे समयं गोयम ! मा पमायए || उक्कोसं जीवो उ संवसे समयं गोयम ! मा पमायए ।। उक्कोसं जीवो उ संवसे समयं गोयम ! मा पमायए । उक्कोसं जीवो उ संवसे समयं गोयम ! मा पमायए ।। उक्कोसं जीवो उ संवसे [21] I ' || I I ॥ त्ति बे | I I I | I I I | I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-१० कालं संखिज्जसं नियं, [३०२] चउरिंदियकायमइगओ, कालं संखिज्जसं नियं, [३०३] पंचिंदियकायमइगओ, सत्तट्ठभवगहणे, [ ३०४] देवे नेरइए अइगओ इक्केक्कभवगहणे, [ ३०५ ] एवं भवसंसारे " जीवो पमायबहुलो, [३०६] लद्धूणऽवि मा नुसत्तणं, बहवे दसुया मिलक्खुया, [३०७] लद्धूणऽवि आरियत्तणं, विगिलिंदियया ह दीसई [३०८] अहीणपंचेंदियत्तं पि से लहे " समयं गोयम ! मा पमाय ।। कुतित्थिनिसेवए ज ने, [३०९] लद्धूण वि उत्तमं सुइं सद्दहणा रवि दुल्लहा मिच्छित्तनिसेवए ज ने, समयं गोयम ! मा पमायए ।। [३११] परिजूरइ ते सरीरयं से सोयबले य हायई [३१२] परिजूरइ ते सरीरयं से चक्खुब यहा [३१३] परिजूरइ ते सरीरयं समयं गोयम ! मा पमायए ।। उक्कोसं जीवो उ संवसे समयं गोयम ! मा पमायए ।। उक्कोसं जीवो उ संवसे समयं गोयम ! मा पमायए ।। से घाणबले य हायई [३१४] परिजूरइ ते सरीरयं [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] उक्कोसं जीवो उ संवसे समयं गोयम ! मा पमायए ।। संसरइ सुहासुहिं कम्मेहिं समयं गोयम ! मा पमायए ।। [३१०] धम्मं पि हु सद्दहं तया, इह कामगुणेहिं मुच्छिया से जिब्भबले य हायई 3 " 3 3 3 " " " 2 " [३१५] परिजूरइ ते सरीरयं से फासबले य हायई [३१६] परिजूरइ ते सरीरयं से सव्वबले य हायई [३१७] अरई गं ड विसूइया, विहडइ विद्धंसइ ते सरीरयं [३१८] वोच्छिंद सिणेहमप्पणो, " 9 " " सा पंडुरा हवं ति समयं गोयम ! मा पमायए ।। I आरिअत्तं पु रवि दुल्लह समयं गोयम ! मा पमायए ।। अहीणपंचेंदिंयया हु दुल्हा समयं गोयम ! मा पमायए ।। I सा पंडुरया हवं ति समयं गोयम ! मा पमायए ।। केसा पं डुरया हवं ति ते समयं गोयम ! मा पमायए ।। | उत्तमधम्मसुई हु दुल्लहा । सा पंडुरया हवं ति समयं गोयम ! मा पमायए ।। I दुल्लहया कारण फासया | समयं गोयम ! मा पमायए ।। I केसा पंडुरया हवं ति समयं गोयम ! मा पमायए ।। I [22] I | I I I I सापं डुरया हवं ति ते | | समयं गोयम ! मा पमायए ।। आयंका विविहा फुसं ति समयं गोयम ! मा पमायए ।। कुमुयं सारइयं व पाणियं I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-१० से सव्वसिणेह वज्जिए, [ ३१९] चिच्चाण धनं च भारिय मावं तं पुणो विविए [ ३२० ] अवउज्झिय मित्तबं धवं, मा तं बिइयं गवेसए [ ३२१] न हु संपइ नेयाउए पहे जिणे अज्ज दिस्सई [ ३२२] अवसोहिय कं टगापहं, गच्छसि मग्गं विसोहिया " o [ दीपरत्नसागर संशोधितः] ० " [३२८] संजोगा विप्पमुक्क आयारं पाकरिस्सामि खेमं च सिवं अ नुत्तरं, [ ३२६] बुद्धे परिनिव्वुडे चरे संतीमग्गं च वूहए, [३२७] बुद्धस्स निसम्म भासिय रागं दोसं च छिं I समयं गोयम ! मा पमायए ।। [३२३] अबले जह भारवाह मा मग्गं विसमेऽवगाहिया I पच्छा पच्छाणुतावए, समयं गोयम ! मा पमायए ।। [३२४] तिण्णो हु सि अण्णवं महं, किं पुण चिट्ठसि तीरमागओ ? । अभितर पारं गमित्तए समयं गोयम ! मा पमायए ।। [ ३२५] अकलेवरसेणिं उस्सिया T सिद्धिं गोयम ! लोयं गच्छसि समयं गोयम ! मा पमायए ।। गामगए नगरे स संजए समयं गोयम ! मा पमायए ।। I सुकहियमट्ठपओवसोहियं । दिया, सिद्धिगई गए गोयमे ।। त्ति बेमि [ ३३०] अह पंचहिं ठाणेहिं थंभा कोहा पमाएणं [ ३३१] अह अ हिं ठाणेहिं अहस्सिरे सया दं [ ३३२] नासीले न विसीले अकोहणे सच्चरए [३३३] अह चोद्दसहिं ठाणेहिं अविनीए वुच्चई सो उ " 9 3 [ ३२९] जे यावि होइ निव्विज्जे अभिक्खणं उ ल्लवई, " " 3 " 5 3 दसमं अज्झयणं सम्मत्तं • इक्कारसमं अज्झयणं - बहुस्सुयपुज्जं • समयं गोयम ! मा पमायए ।। ओइण्णोस पहं महालयं " ते, समयं गोयम ! मा पमायए ।। पव्वइओ हि सि अ नगारियं । समयं गोयम ! मा पमायए ।। विउलं चेव धणोहसंचयं I समयं गोयम ! मा पमायए ।। 3 " 3 बहुम दिस्सइ मग्गदेसिए । " अनगारस्स भिक्खुण आनुपुव्विं सुणेह मे ।। द्धेद्धे निग्गहे । अविनीए अबहुस्सुए ।। जेहिं सिक्खा न लब्भई [23] रोगेणालस्सएण य ।। सिक्खासीलि त्ति वुच्चई न य मम्ममुदा ।। न सिया अइलोलुए सिक्खासीलि त्ति वुच्चई माणे संज निव्वाणं च न गच्छइ ।। I I I | T [४३-उत्तरज्झयणं] Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [३३४] अभिक्खणं कोही हवइ , पबंधं च पकुव्वई मेत्तिज्जमाणो वमइ , सुयं लभ्रूण मज्जई ।। [३३५] अवि पावपरिक्खेवी, अवि मित्तेसु कुप्पई । सुप्पियस्सावि मित्तस्स , रहे भासइ पावयं ।। [३३६] पइण्णवाई दुहिले , थद्धे लुद्धे अ निग्गहे । अज्झयणं-११ । - - - - - - असंविभागी अवियत्ते , अविनीए [३३७] अह पन्नरसहिं ठाणेहिं , सुविनीए त्ति वुच्चई नीयावित्ती अचवले , अमाई अकुऊहले ।। [३३८] अप्पं च अहिक्खिवई , पबंधं च न कुव्वई मेत्तिज्जमाणो भयई , सुयं ल न मज्जई ।। [३३९] न य पावपरिक्खेवी , नय मित्तेसु कुप्पई अप्पियस्सावि मित्तस्स , रहे कल्लाण भासई ।। [३४०] कलहडमरवज्जए, बुद्धे अ अभिजाइए हिरिमं पडिसंली ने, सुविनीए त्ति वुच्चई ।। [३४१] वसे गुरकूले निच्चं , जोगवं उवहाण पियंकरे पियवाई , से सिक्खं लडुमरिहई ।। [३४२] जहा संखं मि पयं निहियं दुहओ वि विरायइ एवं बहुस्सुए भिक्खू , धम्मो कित्ती तहा सुयं ।। [३४३] जहा से कं बोयाणं, आइण्णे कं थए सिया आसे जवेण पवरे , एव हवइ बहुस्सुए ।। [३४४] जहाऽऽइण्णसमारूढे, सूरे दढपरक्कमे उभओ नं दिघोसेणं, एवं हवइ बहुस्सुए || [३४५] जहा करेणुपरिकिण्णे , कुंजरे सद्विहायणे बलवंते अप्पडिहए , एवं हवइ बहुस्सुए ।। [३४६] जहा से तिक्खसिंगे , जायखंधे विरायई वसहे जुहाहिवई , एवं हवइ बहुस्सुए || [३४७] जहा से तिक्खदाढे , उदग्गे दुप्पहंसए सीहे मियाण पवरे , एवं हवइ बहुस्सुए ।। [३४८] जहा से वासुदेवे , संखचक्कगयाधरे अप्पडिहयबले जोहे , एवं हवइ बहुस्सुए || [३४९] जहा से चाउरं ते, चक्कवट्टी महि इढिए चउद्दसरयणाहिवई, एवं हवइ बहुस्सुए || [३५०] जहा से सहस्सक्खे , वज्जपाणी पुरं दरे सक्के दिवाहिवई , एवं हवइ बहुस्सुए || - - - _ । । । दीपरत्नसागर संशोधितः] [24] [४३-उत्तरज्झयण] Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [३५१] जहा से तिमिरविद्धंसे , उच्चिटुंते दिवायरे । जलंते व तेएण , एवं हवइ बहुस्सुए || [३५२] जहा से उडुवई चं दे, नक्खत्तपरिवारिए । पडिपुण्णे पुण्णमासीए , एवं हवइ बहुस्सुए || [३५३] जहा से सामाइ यंगाणं, कोट्ठागारे सुरक्खिए । अज्झयणं-११ स । । नानाधन्नपडिपुण्णे, एवं हवइ बहुस्सुए ।। [३५४] जहा सा दुमाण पवरा , जंबू नाम सुदंसणा अनाढियस्स देवस्स , एवं हवइ बहुस्सुए || [३५५] जहा सा नईण पवरा , सलिला सागरंगमा सीया नीलवं तपवहा, एवं हवइ बहस्सुए || [३५६] जहा से नगाण पवरे , सुमहं मं दरे गिरी नानोसहिपज्जलिए, एवं हवइ बहुस्सुए || [३५७] जहा से सयंभुरमणे , उदही अक्खओदए नानारयणपडिपुण्णे, एवं हवइ बहुस्सुए || [३५८] समुद्दगंभीरसमा दुरासया अचक्किया केणइ दुप्पहंसया सुयस्स पुण्णा विउलस्स ताइणो खवित्तु कम्मं गइम्त्तमं गया || [३५९] तम्हा सुयमहिद्विज्जा , उत्तमट्ठगवेसए जेणप्पाणं परं चेव , सिद्धि संपाउणेज्जासि || त्ति बेमि • इक्कारसमं अज्झयणं सम्मत्तं . . बारसमं अज्झयणं - हरिएसिज्ज . । [३६०] सोवागकुलसंभूओ, गुणुत्तरधरो मु नी । हरिएसबलो नाम , आसि भिक्खू जिइं दिओ ।। [३६१] इरिएसणभासाए, उच्चारसमिईसु य जओ आयाणनिक्खेवे , संजओ सुसमाहिओ ।। [३६२] मनगुत्तो वयगुत्तो , कायगुत्तो जिइं दिओ । भिक्खट्ठा बं भइज्जमि, जन्नवाडे उव विओ ।। [३६३] तं पासिऊणं एज्जं तं, तवेण परिसोसियं । पंतोवहिउवगरणं, उवहसंति अ नारिया ।। [३६४] जाईमयपडिथद्धा, हिंसगा अजिइं दिया । अबंभचारिणो बाला , इमं वयणमब्बवी ।। [३६५] कयरे आगच्छड़ दित्तरूवे ? काले विकराले फोक्कनासे । दीपरत्नसागर संशोधितः] [25] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ओमचे भूए संकरदूसं परिहरिय कं ठे ।। [३६६] कयरे तुम इय अदसंणिज्जे ? काए व आसाए इहमागओ सि ? | ओमचेलया पंसुपिसायभूया, गच्छक्खलाहि किमिहं ठिओ सि ? || [३६७] जक्खे तहिं तिंदुयरुक्खवासी, अनुकंपओ तस्स महामुनिस्स | पच्छायइत्ता नियगं सरीरं , इमाइं वयणाइं उदाहरित्था ।। अज्झयणं-१२ [३६८] समणो अहं संजओ बं भयारी, विरओ धणपयणपरिग्गहाओ । परप्पवित्तस्स उ भिक्खकाले , अन्नस्स अट्ठा इहमागओ मि || [३६९] वियरिज्जइ खज्जइ भुज्जई य अन्नं पभूयं भवयाणमेयं । जाणाहि मे जायणजीविण त्ति , सेसावसेसं लभऊ तवस्सी ।। [३७०] उवक्खडं भोयण माहणाणं , अत्तिट्ठियं सिद्धमिहेगपक्खं । न ऊ वयं एरिसमन्नपाणं , दाहामु तुझं किमिहं ठिओऽसि ? || [३७१] थलेसु बीयाइं व यंति कासगा , तहेव निन्नेसु य आससाए । एयाए सद्धाए दलाह मज्झं , आराहए पुण्णमिणं खु खित्तं ।। [३७२] खेत्ताणि अम्हं विइयाणि लोए , जहिं पकिण्णा विरुहं ति पुण्णा । जे माहणा जाइविज्जोववेया , ताई तु खेत्ताई सुपेसलाई ।। [३७३] कोहो य माणो य वहो य जेसिं , मोसं अदत्तं च परिग्गहं च । ते माहणा जाइविज्जाविहूणा , ताई तु खेत्ताइं सुपावयाई ।। [३७४] तुब्भेत्थ भो ! भारधरा गिराणं , अटुं न जाणेह अहिज्ज वेए । उच्चावयाई मुणिणो चरं ति, ताई तु खेत्ताइं सुपेसलाई ।। [३७५] अज्झावयाणं पडिकूलभासी , पभाससे किं नु सगासि अम्हं । अवि एवं वि नस्सउ अन्नपाणं, न य णं दाहामु तुमं नियं ठा || [३७६] समिईहि मज्झं सुसमाहियस्स , गुत्तीहि गुत्तस्स जिइं दियस्स । जड़ मे न दाहित्थ अहेसणिज्जं, किमज्ज जन्माण लहित्थ लाहं ? || [३७७] के इत्थ खत्ता उवजोइया वा , अज्झावया वा सह खं डिएहिं ? | एयं खुदं डेण फलएण हं ता, कंठमि घेत्तूण खलेज्ज जो णं ।। [३७८] अज्झावयाणं वयणं सुणेत्ता , उद्धाइया तत्थ बहू कुमारा । दंडेहिं वित्तेहिं कसेहिं चेव , समागया तं इसि तालयं ति || [३७९] रन्नो तहिं कोसलियस्स धूया , भद्द त्ति नामेण अ निंदियंगी । तं पासिया संजय हम्ममाणं , कुद्धे कुमारे परिनिव्ववेइ ।। [३८०] देवाभिओगेण निओइएणं , दिन्ना मु रन्ना म नसा न झाया । नरिंददेविंदभिवंदिएणं, जेणाणि वंता इसिणा स एसो ।। [३८१] एसो हु सो उग्गतवो महप्पा , जिइंदिओ संजओ बं भयारी । जो मे तया नेच्छइ दिज्जमाणिं ,पिउणा सयं कोसलिएण रन्ना || [३८२] महाजसो एस महा नुभागो, घोरव्वओ घोरपरक्कमो य । दीपरत्नसागर संशोधितः] [26] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ मा एयं हीलेह अहीलणिज्जं , मा सव्वे तेएण भे निद्दहेज्जा || [३८३] एयाइं तीसे वयणाइं सोच्चा , पत्तीइं भद्दाइं सुभासियाइं । इसिस्स यावडियट्ठयाए जक्खा कुमारे वि निवारयति ।। [३८४] ते घोरुरूवा ठिय अं तलिक्खे, असुरा तहिं तं ज नं तालयं ति । ते भिन्नदेहे रुहिरं वमं ते, पासित्तु भद्दा इणमाहु भुज्जो || अज्झयणं-१२ [३८५] गिरिं नहेहिं खणह , अयं दं तेहिं खायह । जायतेयं पाएहिं हणह , जे भिक्खु अवमन्नह || [३८६] आसीविसो उग्गतवो महेसी , घोरव्वओ घोरपरक्कमो य । अगनिं व पक्खं द पयंगसेणा , जे भिक्खुयं भत्तकाले वहेह || [३८७] सीसेण एयं सरणं उवेह , समागया सव्वजणेण तुब्भे । जइ इच्छह जीवियं वा ध नं वा, लोगपि एसो कुविओ डहेज्जा ।। [३८८] अवहेडियपिटिसउत्तमंगे, पसारिया बाहु अकम्मचिट्टे । निब्भेरियच्छे रुहिरं वमं ते, उड्ढंमुहे निग्गयजीहनेत्ते ।। [३८९] ते पासिया खं डिय कट्ठभूए , विमणो विसण्णो अह माहणो सो । इसिं पसाएइ सभारियाओ , हीलं च निं द च खमाह भं ते! ।। [३९०] बालेहिं मूढेहिं अयाणएहिं , जं हीलिया तस्स खमाह भं ते! । महप्पसाया इ सिणो हवं ति, न हु मु नी कोवपरा हवं ति || [३९१] पुव्विं च इण्डिं च अ नागयं च, मणप्पदोसो न मे अत्थि कोइ । जक्खा हु वेयावडियं करें ति, तम्हा ह एए निहया कुमारा || [३९२] __ अत्थं च धम्मं च वियाणमाणा , तुब्भं न वि कुप्पह भूइपन्ना । तुब्भं तु पाए सरणं उवेमो , समागया सव्वजणेण अम्हे || [३९३] अच्चेमु ते महाभाग ! न ते किंच न न अच्चिमो भुंजाहि सालिमं करं , नाणवंजण संजुयं ।। [३९४] इमं च मे अत्थि पभूयमन्नं , तं भुंजसू अम्ह अ नुग्गहट्ठा । बाढं त्ति पडिच्छड़ भत्तपा नं, मासस्स ऊ पारणए महप्पा ।। [३९५] तहियं गं धोदयपुप्फवासं, दिव्वा तहिं वसुहारा य वुट्ठा । पहयाओ दुं दुहीओ सुरेहिं , आगासे अहो दा नं च घुटुं ।। [३९६] सक्खं खु दीसइ तवोविसेसो , न दीसई जाइविसेस कोई । सोवागपुत्तं हरिएससाहुं , जस्सेरिसा इ इढि महा नुभागा || [३९७] किं माहणा! जोई समारभंता, उदएण सोहिं बहिया विमग्गहा ? | जं मग्गहा बाहिरियं विसोहिं , न तं सुइ टुं कुसला वयं ति ।। [३९८] कुसं च जूवं तणकठ्ठमग्गिं , सायं च पायं उदगं फुसं ता । पाणाइं भूयाइं विहेडयं ता, भुज्जोऽवि मं दा पकरेह पावं ।।। [३९९] कहं चरे भिक्खु ! वयं जयामो ? पावाइं कम्माइं पणुल्लयामो । दीपरत्नसागर संशोधितः] [27] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अक्खाहि णे संजय जक्खपूइया , कहं सुइट्ट कुसला वयं ति || [४००] छज्जीवकाए असमारभं ता, मोसं अदत्तं च असेवमाणा । परिग्गहं इत्थिओ मा न मायं , एयं परिन्नाय चरं ति दं ता || [४०१] सुसंवुडा पंचहिं संवरेहिं , इह जीवियं अ नवकंखमाणा । वोसहकाओ सुइचत्तदेहा , महाजयं जय ई जन्नसि टुं ।। अज्झयणं-१२ [४०२] के ते जोई के व ते जोइठाणे ? का ते सुया किं व ते कारिसंगं ? | एहा य ते कयरा सं ति भिक्खू! कयरेण होमेण हुणासि जोइं ? || [४०३] तवो जोई जीवा जोइठाणं , जोगा सुया सरीरं कारिसंग । कम्म ए हा संजमजोगसं ती, होमं हुणामि इसिणं पसत्यं ।। [४०४] के ते हरए के य ते सं तितित्थे ? कहिं सिणाओ व रयं जहासि ?| आइक्ख णे संजय जक्खपूइया , इच्छामो नाउं भवओ सगासे || [४०५] धम्मे हरए बं भे सं तितित्थे, अनाविले अत्तपसन्नलेसे । जहिं सिणाओ विमलो विसुद्धो , सुसीइभूओ पजहामि दोसं ।। [४०६] एयं सिणाणं कुसलेहि दिदं , महासिणाणं इसिणं पसत्थं । जहिं सिणाया विमला विसुद्धा , महारिसी उत्तमं ठाणं पत्ते ।। त्ति बेमि • बारसमं अज्झयणं सम्मत्तं . ० तेरसमं अज्झयणं - चित्तसंभूइज्जं . [४०७] जाईपराजिओ खलु , कासि नियाणं तु हत्थिणपुरं मि । चुलणीए बं भदत्तो, उववन्नो परम गुम्माओ || [४०८] कंपिल्ले सं भूओ, चित्तो पुण जाओ पुरिमतालं मि । सेट्ठिकुलंमि विसाले , धम्मं सोऊण पव्वइओ || [४०९] कंपिल्लंमि य नयरे , समागया दो वि चित्तसं भूया । सुहदुक्खफलविवागं, कहेंति ते एक्कमेक्कस्स ।। [४१०] चक्कवट्टी महि इढीओ, बंभदत्तो महायसो । भायरं बहुमा नेनं, इमं वयणमब्बवी ।। [४११] आसीमो भायरा दोऽवि , अन्नमन्नवसानगा । अन्नमन्नमनुरत्ता, अन्नमन्नहिएसिणो ।। [४१२] दासा दसण्ण ये आसी, मिया कालिंजरे नगे । हंसा मयंगतीराए , सोवागा कासिभूमिए [४१३] देवा य देवलोगं मि, आसि अम्हे महि इढिया । इमा णो छ ट्ठिया जाई , अन्नमन्नेण जा वि ना ।। [४१४] कम्मा नियाणपगडा , तुमे राय! विचिं तिया । दीपरत्नसागर संशोधितः] [28] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ तेसिं फलविवागेण , विप्पओगमुवागया ।। [४१५] सच्चसोयप्पगडा, कम्मा मए पुरा कडा ते अज्ज परिभुंजामो , किं नु चित्तेवि से तहा ।। [४१६] सव्वं सुचिण्णं सफलं नराणं, कडाण कम्माण न मोक्ख अत्थि । अत्थेहिं कामेहिं य उत्तमेहिं , आया ममं पुण्णफलोववेए || [४१७] जाणासि संभूय ! महा नुभागं, महिइढियं पुण्णफलोववेयं । अज्झयणं-१३ चित्तं पि जाणाहि तहेव रायं ! इड्ढी जुई तस्सवि अप्पभूया ।। [४१८] महत्थरूवा वयणप्पभूया , गाहाणुगीया नरसंघमज्झे । जं भिक्खुणो सीलगुणोववेया , इह जयं ते समणोऽ म्हि जाओ || उच्चोअए मह कक्के य बं भे, पवेइया आवसहा य रम्मा । इमं गिहं चित्तध नप्पभूयं, पसाहि पंचालगुणोववेयं ।। [४२०] नदे॒हिं गीएहिं य वाइएहिं , नारीजणाहिं परिवारयं तो । भुंजाहि भोगाइ इमाइ भिक्खू , मम रोयई पव्वज्जा हु दुक्खं ।। [४२१] तं पुव्वनेहेण कयाणुरागं , नराहिवं कामगुणेसु गिद्धं । धम्मस्सिओ तस्स हियाणुपेही , चित्तो इमं वयणम्दाहरित्था ।। [४२२] सव्वं विलवियं गीयं , सव्वं नर्से विडम्बियं । सव्वे आभरणा भारा , सव्वे कामा दुहावहा || [४२३] बालाभिरामेसु दुहावहेसु , न तं सुहं कामगुणेसु रायं । विरत्तकामाण तवोधणाणं , जं भिक्खुणं सीलगुणे रयाणं ।। नरिंद जाई अहमा नराणं , सोवागजाई दुहओ गयाणं । जहिं वयं सव्वज नस्स वेस्सा , वसीअ सोवागनिवेस नेसु ।। [४२५] तीसं य जाईइ उ पावियाए वुच्छा म सोवागनिवेस नेसु । सव्वस्स लोगस्स दुगंछणिज्जा , इहं तु कम्माइं पुरे कडाइं ।। [४२६] सो दाणिसिं राय महा नुभागो, महिड्ढिओ पुण्णफलोववेओ । चइत्तु भोगाइं असासयाइं , आदानहेडं, अभिनिक्खमाहि ।। [४२७] इह जीवीए राय असासयं मि, धणियं तु पुण्णाइं अकुव्वमाणो । से सो यई मच्चुमुहोवणीए , धम्म अकाऊण परंमि लोए ।। [४२८] जहेह सीहो व मियं गहाय , मच्चू नरं नेइ हु अं तकाले । न तस्स माया व पिया व भाया , कालंमि तम्मसहरा भवं ति ।। [४२९] न तस्स दुक्खं विभयं ति नाइओ, न मित्तवग्गा न सुया न बंधवा [४२४] एक्को सयं पच्चणुहोइ दुक्खं , कत्तारमेव अणुजाइ कम्मं ।। [४३०] चिच्चा दुपयं च चउप्पयं च , खेत्तं गिहं धणधन्नं च सव्वं । सकम्मबीओ अवसो पया इ, परं भवं सुंदरं पावगं वा ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [29] [४३-उत्तरज्झयण] Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-१३ | दायारमन्नं अणुसंकमं ति ॥ [४३२] उवणिज्जई जीवियमप्पमायं, वण्णं जरा हरइ नरस्स राय ! I पंचालराया! वयणं सुणाहि मा कासि कमाई महालयाई || [४३१] [४३४] [४३३] अहं पि जाणामि जहेह साहू भोगा इमे संग करा हवंति, हत्थिणपुरंमि चित्ता [ ४३५ ] [४३६] [४३७] [४३८] [४३९] [४४०] [४४२] कामभोगेसु गिद्धेणं तस्स में अपडिकं जाणमाणो वि जं धम्मं कामभोगे मच्छिओ ।। नागो जहा पंकजलावसन्नो थलं नाभिसमे तीरं I | " एवं वयं कामगुणेसु गिद्धा न भिक्खुणो मग्गम नुव्वयामो || अच्चेइ कालो तूरं ति राइ, न यावि भोगा पुरिसाण निच्चा उविच्च भोगा पुरिसं चयं ति, दुमं जहा खीणफलं व पक्खी ।। जइ तं सि भोगे चइउं असत्तो धम्मे ठिओ सव्वपयाणुकं पी, न तुज्झ भोगे चइऊण बुद्धी मोहं कओ एत्तिउ विप्पलावो पंचालरायाऽवि य बं भदत्तो, अज्जाई कम्माई करेहि रायं । तो होहिसि देवो इओ विउव्वी ।। गिद्धोसि आरं भपरिग्गहेसु । गच्छामि रायं! आमंतिओ सि । साहुस्स तस्स वयणं अकाउं I अनुत्तरे भुंजिय कामभोगे अणुत्तरे सो नरए पविट्ठो ।। [४४१] चित्तोऽवि कामेहि विरत्तकामो, उदग्गचारित्ततवो महेसी । अनुत्तरं संजमं पालइत्ता, अनुत्तरं सिद्धिगइं गओ || ि [४४३] तं एक्कगं तुच्छसरीरगं से भज्जा य पुत्तोवि य नायओव [४४४] [ ४४५ ] 3 ० [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] 3 3 तस्स, " " " " " ! जं मे तुमं साहसि वक्कमेयं I जे दुज्जया अज्जो ! अम्हारिसेहिं ।। नरवई महि ड्ढीयं I " द चिईगयं दहियं उ पावगेणं 3 3 " 3 बेमि • तेरसमं अज्झयणं सम्मत्तं • चउद्दसमं अज्झयणं-उसुयारिज्जं देवा भवित्ताण पुरे भवं मि केई चुया एगविमा नवासी पुरे पुराणे उसुयारनामे खाए समिद्धे सुरलोगरम् ।। सकम्मसेसेण पुराकएणं कुलेसुदग्गेसु य ते पसूया निव्विण्णसंसारभया जहाय, जिनिंदमग्गं सरणं पवन्ना || पुमत्तमागम्म कुमार दोsवि, पुरोहिओ तस्स जसा य पत्ती विसालकित्ती य तहोसुयारो रायऽत्थ देवी कमलावई य ।। जाईजरामच्चुभयाभिभूया, बहिंविहाराभिनिविट्ठचित्ता संसारचक्कस्स विमोक्खण ट्ठा, दट्ठूण ते कामगुणे विरत्ता ।। [30] नियाणमसुहं कडं || इमं एयारिसं फलं ० I I I I I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [४४६] पियपुत्तगा दोन्नि वि माहणस्स , सकम्मसीलस्स पुरोहियस्स । सारित्तु पोराणिय तत्थ जाइं , तहा सुचिण्णं तवसंजमं च ।। [४४७] ते कामभोगेसु असज्जमाणा , माणुस्सएसुं जे यावि दिव्वा । मोक्खाभिकंखी अभिजायस ड्ढा, तातं उवागम्म इमं उदाहु ।। [४४८] असासयं दह्र इमं विहारं , बहुअंतरायं न य दीहमाउं । तम्हा गिहंसि न रइं लभामो , आमंतयामो चरिस्सामु मो नं ।। [४४९] अह तायगो तत्थ मणीण तेसिं , तवस्स वाघायकरं वयासी । इमं वयं वेयविओ वयं ति, जहा न होई असुयाण लोगो ।। अज्झयणं-१४ [४५०] अहिज्ज वेए परिविस्स विप्पे , पुत्ते परि दुप्प गिहंसि जाया । भोच्चाण भोए सह इत्थियाहिं , आरण्णगा होह मुनी पसत्था ।। [४५१] सोयग्गिणा आयगुणिं धणेणं, मोहानिला पज्जलणाहिएणं । संतत्तभावं परितप्पमाणं, लालप्पमाणं बहुहा बहुं च || पुरोहियं तं कमसोऽणु नंतं, नीमंतयंतं च सुए धणेणं । जहक्कम कामगुणेहिं चेव , कुमारगा ते पसमिक्ख वक्कं ।।। [४५३] वेया अहीया न भवं ति ताणं, भुत्ता दिया नि ति तमं तमेणं । जाया य पुत्ता न हवं ति ताणं, को नाम ते अणुमन्नेज्ज एयं ? [४५४] खणमित्तसक्खा बहुकालदुक्खा, पगामदुक्खा अ निगामसुक्खा । संसारमोक्खस्स विपक्खभूया, खाणी अनत्थाण 3 कामभोगा ।। [४५५] परिव्वयंते अ नियत्तकामे, अहो य राओ परितप्पमाणे । अन्नप्पमत्ते धणमेसमाणे, पप्पोत्ति मच्चुं पुरिसे जरं च ।। [४५६] इमं च मे अत्थि इमं च नत्थि, इमं च मे किच्चमिमं अकिच्चं । तं एवमेवं लालप्पमाणं , हरा हरंति त्ति कहं पमाओ ? || [४५७] धनं पभूयं सह इत्थियाहिं , सयणा तहा कामगुणा पगामा । धनं पभयं सही तवं कए तप्पड़ जस्स लोगो , तं सव्व साहीणमिहेव तुब्भं ।। [४५८] धणेण किं धम्मधुराहिगारे , सयणेण वा कामगुणेहिं चेव । समणा भविस्सामु गुणोहधारी, बहिं विहारा अभिगम्म भिक्खं ।। [४५९] जहा य अग्गी अरणी असं तो, खीरे घयं तेल्लमहा ति लेस् । एमेव जाया सरीरंसि सत्ता , संमुच्छई नासइ नावचिढे ।। [४६०] नोइंदियग्गेज्झ अमुत्तभावा, अमुत्तभावा वि य होइ निच्चो । अज्झत्थहे निययस्स बं धो, संसारहेउं च वयं ति बं धं ।। [४६१] जहा वयं धम्म अजाणमाणा , पावं पुरा कम्ममकासि मोहा । ओरुब्भमाणा परिरक्खियं ता, तं नेव भज्जोऽवि समायरामो || [४६२] अब्भाहयंमि लोगं मि, सव्वओ परिवारिए । दीपरत्नसागर संशोधितः] [31] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अमोहाहिं पडं तीहिं, गिहंसि न रइं लभे ।। [४६३] केण अब्भाहओ लोगो , केण वा परिवारिओ । का वा अमोहा वुत्ता , जाया चिंतावरो हमे ।। [४६४] ___ मच्चुणाऽब्भाहओ लोगो , जराए परिवारिओ । अमोहा रयणी वुत्ता , एवं ताय विजाणह ।। [४६५] जा जा वच्चइ रयणी , न सा पडिनियत्तई । अहम्मं कुणमाणस्स , अफला जं ति राइओ ।। [४६६] जा जा वच्चइ रयणी , न सा पडिनियत्तई । धम्मं च कुणमाणस्स , सफला जं ति राइओ ।। अज्झयणं-१४ [४६७] एगओ संवसित्ताणं , दुहओ सम्मत्तसंजुया । पच्छा जाया गमिस्सामो, भिक्ख [४६८] जस्सऽत्थि मच्चुणा सक्खं, जस्स वऽत्थि पलायणं । जो जाणे न मरिस्सामि , सो हु कंखे सुए सिया ।। [४६९] अज्जेव धम्म पडिवज्जयामो , जहिं पवन्ना न पुणब्भवामो । अनागयं नेव य अत्थि किंचि , सद्धा खमं नो विणइत्तु रागं ।। [४७०] पहीणपुत्तस्स हु नत्थि वासो , वासिडि! भिक्खायरियाइ कालो । साहाहिं रुक्खो लहई समाहिं , छिन्नाहि साहाहिं तमेव खाणुं ।। [४७१] पंखाविहणो व्व जहेह पक्खी , भिच्चाविहणो व्व रणे न रिंदो । विवन्नसारो वणिओ व्व पोए , पहीणपुत्तो मि तहा अहंपि ।। सुसंभिया कामगुणा इमे ते , संपिंडिआ अग्गरसाप्पभूया । भुंजामु ता कामगुणे पगामं , पच्छा गमिस्सामु पहाणमग्गं ।। [४७३] भुत्ता रसा भोइ ! जहाइ णे वओ , न जीवियद्वा पजहामि भोए । लाभं अलाभं च सुहं च दुक्खं , संचिक्खमाणो चरिस्सामि मोनं ।। [४७४] मा हु तुमं सोयरियाण सं भरे, जुण्णो व हंसो पडिसोत्तगामी । भुंजाहि भोगाई मए समाणं , दुक्खं खु भिक्खायरिया विहारो || [४७५] जहा य भोई तणुयं भुयंगो , निम्मोयणिं हिच्च पलेइ मुत्तो । एमए जाया पयहं ति भोए, तेऽहं कहं ना नगमिस्समेक्को ? || [४७६] छिंदित्तु जालं अबलं व रोहिया , मच्छा जहा कामगुणे पहाय । धोरेयसीला तवसा उदारा , धीरा ह भिक्खायरियं चरं ति ।। [४७७] नहेव कुंचा समइक्कम्मंता , तयाणि जालाणि दलित्तु हंसा । पलेंति पुत्ता य पई य मज्झं , तेऽहं कहं ना नुगमिस्समेक्का ।। [४७८] पुरोहियं तं ससुयं सदारं , सोच्चाऽभिनिक्खम्म पहाय भोए । कुडुंबसारं विउलुत्तमं च , रायं अभिक्खं समुवाय देवी ।। [४७९] वंतासी पुरिसो रायं ! न सो होइ पसंसिओ । दीपरत्नसागर संशोधितः] [32] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ माहणेण परिच्चत्तं , धनं आयाउमिच्छसि ।। [४८०] सव्वं जगं जइ तुहं , सव्वं वाऽवि ध नं भवे । सव्वं पि ते अपज्जत्तं , नेव ताणाय तं तव ।। [४८१] मरिहिसि रायं जया तया वा , मनोरमे कामगुणे पहाय । एक्को हु धम्मे नरदेव ! ताणं, न विज्जई अन्नमिहेह किंचि ।। [४८२] नाहं रमे पक्खिणि पंजरे वा , संताणछिन्ना चरिस्सामि मो नं । अकिंचणा उज्जुकडा निरामिसा , परिग्गहारंभनियत्तदोसा ।। [४८३] दवग्गिणा जहा रण्णे , इज्झमाणेसु जं तुसु । अन्ने सत्ता पमोयं ति, रागद्दोसवसं गया ।। अज्झयणं-१४ [४८४] एवमेव वयं मूढा , कामभोगेसु मुच्छिया । डज्झमाणं न बुज्झामो , रागद्दोसग्गिणा जगं ।। [४८५] भोगे भोच्चा वमित्ता य , लभूयविहारिणो । आमोयमाणा गच्छं ति, दिया कामकमा इव || ___ इमे य बद्धा फं दंति, मम हत्थऽज्जमागया । वयं च सत्ता कामेसु , भविस्सामो जहा इमे ।। [४८७] सामिसं कुललं दिस्सा , बज्झमाणं निरामिसं । आमिसं सव्वमुज्झित्ता, विहरिस्सामो निरामिसा ।। [४८८] गिद्धोवमे उ नच्चाणं , कामे संसारव ड्ढणे । उरगो सुवण्णपासे व्व , संकमाणो तणुं चरे ।। नागो व्व बंध नं छित्ता, अप्पणो वसहिं वए । एयं पत्थं महारायं ! उस्सुयारि त्ति मे सुयं ।। [४९०] चइत्ता विउलं रज्जं , कामभोगे य दुच्चए । निव्विसया निरामिसा , निन्नेहा निप्परिग्गहा ।। [४९१] सम्मं धम्मं वियाणित्ता , चिच्चा कामगुणे चरे । तवं पगिज्झऽहक्खायं , घोरं घोरपरक्कमा ।। [४९२] ___ एवं ते कमसो बुद्धा , सव्वे धम्मपरायणा । जम्ममच्चुभउव्विग्गा, दुक्खस्संतगवेसिणो ।। [४९३] सासणे विगयमोहाणं , पव्विं भावणभाविया । अचिरेणेव कालेण , दुक्खस्संतमुवागया ।। [४९४] राया सह देवीए , माहणो य पुरोहिओ । माहणी दारगा चेव , सव्वे ते परिनिव्वुडे । त्ति बेमि • चउद्दसमं अज्झयणं सम्मत्तं . ० पन्नरसमं अज्झयणं - सभिक्खुयं . दीपरत्नसागर संशोधितः] [33] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-१५ मोनं चरिस्सामि समिच्च धम्मं, सहिए उज्जुकडे नियाणछिन्ने । संथवं जहिज्ज अकामकामे, अन्नायएसी परिव्वए स भिक्खू || [४९६] ओवरयं चरेज्ज लाढे विरए वेयवियाssयरक्खिए I " I " पन्ने अभिभूय सव्वदंसी, जे कम्हिवि न मुच्छि स भिक्खू ।। [४९७] अक्कोसवहं विइत्तु धीरे मुनी चरे लाढे निच्चमायगुत्ते अव्वग्गमणे असंपहिट्ठे, जे कसिणं अहियासए स भिक्खू || पंत सयणासणं भइत्ता सीउन्हं विविहं च दंसमसगं अव्वग्गमणे असंपहिट्ठे, जे कसिणं अहियास स भिक्खू ।। " नो सक्कियमिच्छई न पूयं, नो वि य वं दणगं कुओ पसंसं ? । [ ४९५] [४९८] [४९९ ] [५०३] I [५०० ] से संजए सुव्व तवस्सी सहिए आयगवेस सभ II जेण पुणो जहाइ जीवियं मोहं वा कसिणं नियच्छई नरनारिं हे सया तवस्सी, न य कोऊहलं उवेइ स भिक्खू || छिन्नं सरं भोमं अंत लिक्खं, सुमिणं लक्खणं दंडं वत्थुविज्जं । अंगवियारं सरस्स विजयं, जे विज्जाहिं न जीवइ स भिक्खू || [५०२] मंतं मूलं विविहं वेज्जचिं तं [५०१] I 3 I वमनविरेयणधुमनेत्तसिणाणं । आउरे सरणं तिगिच्छियं च, तं परिन्नाय परिव्वए स भिक्खू || खत्तियगण उग्गरायपुत्ता, माहणभोई य विविहा य सिप्पिणो नो तेसिं वयइ सिलोगपूयं तं परिन्नाय परिव्वए स भिक्खू ।। [५०४] गिहिणो जे पव्वइएण दि ट्ठा, अप्पवइएण व संथुया हविज्जा | तेसिं इहलोइयफल ट्ठा, जो संथवं न करेइ स भिक्खू || [५०५] सयणासणपानभोयणं, विविहं खाइमं साइमं परेसिं लद्धुं । अदए पडिसेहिए नियं ठे, जे तत्थ न पउस्सई स भिक्खू ।। [५०६ ] जं किंचि आहारपा नगं विविहं खाइमसाइमं परेसिं लध्धुं जो तं तिविहेण नाणुकं पे, मनवयकायसुसंवुडे स भिक्खू ।। आयामगं चेव जवोदणं च सीयं सोवीर जवोदगं च पिंडं नीरसं तु, पंतकुलाई परिव्वए जे स भिक्खू ।। सद्दा विविहा भवं ति लोए दिव्वा माणुस्सा तिरिच्छा भीमा भयभेरवा उराला, जो सोच्चा न विहिज्जई स भिक्खू ।। [५०९] वादं विविहं समिच्च लोए सहि खेयाग य कोवियप्पा पन्ने अभिभूय सव्वदंसी वसंते अविहेड स भिक्खू II असिप्पजीवी अगिहे अमित् जिइदिए सव्वओ विप्पमुक्के अणुक्कसाई लहुअप्पभक्खी चिच्चा गिहं एगचरे स भिक्खु ।। I नो ही | I 3 [५०७ ] [५०८] [५१०] [दीपरत्नसागर संशोधितः ] 5 " 3 9 [34] | 5 I त्ति बेमि [४३-उत्तरज्झयणं] Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ • पन्नरसमं अज्झयणं सम्मत्तं . ० सोलसमं अज्झयणं - बंभचेरसमाहिठाणं . [५११] सुयं मे आउसं ! तेणं भगवया एवमक्खायं । इह खलु थेरेहिं भगवं तेहिं दस बंभचेरसमाहिठाणा पन्नत्ता, जे भिक्खू सोच्चा निसम्म संजमबहुले संवरबहुले समाहिबहुले गुत्ते गुत्तिंदिए गत्तबंभयारी सया अप्पमत्ते विहरेज्जा । [५१२] कयरे खलु ते थेरेहिं भगवंतेहिं रदस बंभचेरसमाहिठाणा पन्नत्ता ? जे भिक्खू सोच्चा निसम्म संजमबहुले संवरबहुले समाहिबहुले गुत्ते गुत्तिंदिए गुत्तबं भयारी सया अप्पमत्ते विहरेज्जा। इमे खल ते थेरेहिं भगवं तेहिं दस बं भचेर समाहि ठाणा पन्नता , जे भिक्खू सोच्चा निसम्म संजमबहुले संवरबहुल समाहिबहुले गुत्ते गुत्तिंदिए गुत्तबंभयारी सया अप्पमत्ते विहरेज्जा तं जहा विवित्ताई सयणासणाइं सेवित्ता हवइ से निग्गं थे नो इत्थीपसुपं डग संसत्ताई अज्झयणं-१६ सयणासणाइं सेवित्ता हवइ से निग्गं थे, तं कहमिति चे त् आयरियाऽऽह निग्गं थस्स खलु इत्थिपसुपं डगसंसत्ताई सयणासणाई सेवमाणस्स बं भयारिस्स बं भचेरे संका वा कंखा वा विइगिच्छा वा समुप्पज्जिज्जा, भेदं वा लभेज्जा , उम्मायं वा पाउणिज्जा , दीहकालियं वा रोगायकं हवेज्जा , केवलिपन्नत्ताओ धम्माओ भंसेज्जा। तम्हा नो इत्थीपसुपंडगसंसत्ताइ सयणासणाइं सेवित्ता हवइ से निग्गंथे । [५१३] नो इत्थीणं कहं कहित्ता हवइ से निग्गं थे, तं कहमिति चे त् ? आयरियाऽऽह , निग्गंथस्स खल इत्थीणं कहं कहेमाणस्स बंभयारिस्स बंभचेरे संका वा जाव धम्माओ भंसेज्जा। तम्हा नो इत्थीणं कहं कहेज्जा | [५१४] नो इत्थीणं सद्धिं सन्निसेज्जागए विहरित्ता हवइ से निग्गं थे। तं कहमिति चेत् ? आयारियाऽऽह, निग्गंथस्स खलु इत्थीहिं सद्धिं सं निसेज्जागयस्स बं भयारिस्स बं भचेरे संका वा जाव धम्माओ भंसेज्जा। तम्हा खलु नो निग्गंथे इत्थीहिं सद्धिं सन्निसेज्जागए विहरेज्जा । [५१५] नो इत्थीणं इंदियाइं मनोहराइं मनोरमाइं आलोइत्ता निज्झाइत्ता हवइ से निग्गन्थे, तं कहमिति चेत् ? आयरियाऽऽह, निग्गंथस्स खलु इत्थी णं इंदियाइं मनोहराई मनोरमाइं आलोएमाणस्स निज्झायमाणस्स बंभयारिस्स बंभचेरे संका वा जाव धम्माओ भंसेज्जा। तम्हा खलु नो निग्गं थे इत्थीणं इंदियाइं मनोहराई मनोरमाइं आलोएज्जा निज्झाएज्जा ।। [५१६] नो निग्गंथे इत्थीणं कुड्डं तरंसि वा दूसं तरंसि वा भित्तं तरंसि वा कूइयसदं वा रुइयसई वा गीयसई वा हसियसई वा थणियसई वा कं दियसबं वा विलवियसई वा सणेत्ता हवइ से निग्गंथे, तं कहमिति चे त् ? आयरियाऽऽह निग्गं थस्स खलु इत्थीणं कुड्डं तरंसि वा दूसं तरंसि वा भित्तंतरंसि वा जाव विलवियसदं वा सुणेमाणस्स बं भयारिस्स बंभचेरे संका वा जाव धम्माओ भंसेज्जा। तम्हा खल नो निग्गं थे इत्थीणं कुड्डंतरंसि वा जाव कंदियसई वा विलवियसदं वा सणेमाणे विहरेज्जा । [५१७] नो निग्गंथे पुव्वरयं पुव्वकीलियं अ नुसरित्ता हवइ से निग्गं थे, तं कहमिति चे त्? आयरियाऽऽह निग्गंथस्स खलु इत्थीणं पुव्वरयं पुव्वकीलियं अनुसरमाणस्स बंभयारिस्स बंभचेरे संका वा कंखा वा विइगिच्छा वा समुप्पज्जिज्जा, भेदं वा लभेज्जा, उम्मायं वा पाउणिज्जा, दीहकालियं वा रोगायंकं [दीपरत्नसागर संशोधितः] [35] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ हवेज्जा, केवलिपन्नत्ताओ धम्माओ भंसेज्जा। तम्हा खलु नो निग्गं थे पुव्वरयं पुव्वकीलियं अनुसरेज्जा । [५१८] नो निग्गंथे पणीयं आहारं आहारित्ता हवइ से निग्गं थे, तं कहमिति चे त् ? आयरियाऽऽह । निग्गंथस्स खलु पणीयं आहारं आहारे माणस्स बंभयारिस्स बंभचेरे संका वा जाव धम्माओ भंसेज्जा। तम्हा खलु नो निग्गंथे पणीयं आहारं आहारेज्जा ।। [५१९] नो अइमायाए पा नभोयणं आहोरेत्ता हवइ से निग्गं थे, तं कहमिति चे त् ? आयरियाऽऽह। निग्गं थस्स खलु अइमायाए पा नभोयणं आहारेमाणस्स बं भयारिस्स बं भचेरे संका जाव धम्माओ भंसेज्जा। तम्हा खलु नो निग्गंथे अइमायाए पानभोयणं आहारेज्जा । [५२०] नो विभूसानुवादी हवइ से निग्गंथे, तं कहमिति चेत् ? आयरियाऽऽह, विभूसावत्तिए विभूसियसरीरे इत्थिज नस्स अभिलसणिज्जे हवइ , तओ णं तस्स इत्थिज नेणं अभिलसिज्जमाणस्स बंभयारिस्स बं भचेरे संका वा जाव भंसेज्जा। तम्हा खलु नो नीग्गं थे विभूसा नुवादी हविज्जा । [५२१] नो सद्दरूवरसगंधफासानुवादी हवइ से निग्गं थे, तं कहमिति चे त् ? आयरियाऽऽह, निग्गंथस्स खलु सद्दरूवरसगं धफासानुवादिस्स बं भयारिस्स बं भचेरे संका वा कंखा वा विइगिच्छा वा अज्झयणं-१६ - - ___ - समुपज्जिज्जा, भेदं वा लभेज्जा, उम्मायं वा पाउणिज्जा, दीहकालियं वा रोगायंकं हवेज्जा केवलिपन्नत्ताओ धम्माओ भंसेज्जा। तम्हा खलु नो सद्दरूवरसगं धफासानुवादी भवेज्जा से निग्गं थे । दसमे बं भचेरसमाहिठाणे हवइ । [भवंति य इत्थ सिलोगा। तं जहा :-] [५२२] जं विवित्तमणाइण्णं , रहियं इत्थिजणेण य बंभचेरस्स रक्खट्ठा , आलयं तु निसेवए || [५२३] मनपल्हायजननी, कामरागविवढढणी बंभचेररओ भिक्खू , थीकहं तु विवज्जए ।। [५२४] समं च संथवं थीहिं , संकहं च अभिक्खणं बंभचेररओ भिक्खू , निच्चसो परिवज्जए ।। [५२५] अंगपच्चंगसंठाणं, चारुल्लवियपेहियं बंभचेररओ थीणं , चक्खुगिज्झं विवज्जए || [५२६] कूइयं रुइयं गीयं , हसियं थणियं कंदियं । बंभचेररओ थीणं , सोयगिज्झं विवज्जए || [५२७] हासं कि इडं रइं दप्पं , सहसावित्तासियाणि य । बंभचेररओ थी णं, नानुचिंते कयाइ वि ।। [१२८] पणीयं भत्तपा नं तु , खिप्पं मयविवढ्ढणं । बंभचेररओ भिक्खू , निच्चसो परिवज्जए || [५२९] धम्मलद्धं मियं काले , जत्तत्थं पणिहाणवं । नाइमत बंभचेररओ सया || [५३०] विभूसं परिवज्जेज्जा , सरीरपरिमंडनं । ____बंभचेररओ भिक्खू , सिगारत्थं न धारए || दीपरत्नसागर संशोधितः] [36] [४३-उत्तरज्झयण] Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [५३१] सद्दे रुवे य गं धे य , रसे फासे तहेव य पंचविहे कामगुणे , निच्चसो परिवज्जए || [५३२] आलोओ थीजणाइण्णो , थीकहा य म नोरमा । संथवो चेव नारीणं , तासिं इं दियदरिसणं ।। [५३३] कूइयं रुइयं गीयं , हासभुत्तासियाणि य । पणीयं भत्तपा नं च , अइमायं पा नभोयणं ।।। [५३४] गत्तभूसणमिटुं च , कामभोगा य दुज्जया नरस्सऽत्तगवेसिस्स, विसं तालउडं जहा ।। [१३५] दुज्जए कामभोगे य , निच्चसो परिवज्जए । संकाठाणाणि सव्वाणि , वज्जेज्जा पणिहाणवं ।। [५३६] धम्माराम चरे भिक्खू , धिइमं धम्मसारही । धम्मारामरते दं ते, बंभचेरसमाहिए || अज्झयणं-१६ [५३७] देवदानवगंधव्वा, जक्खरक्खसकिंनरा । बंभयारिं नमसं ति, दुक्करं जे करं ति तं ।। [५३८] एस धम्मे धुवे निच्चे , सासए जि नदेसिए । सिद्धा सिज्जंति चाणेणं, सिज्झिस्संति तहावरे || त्ति बेमि . सोलसमं अज्झयणं सम्मत्तं . ० सत्तरसमं अज्झयणं - पावसमणिज्जं . [५३९] जे केइ उ पव्वइए नियं ठे, धम्मं सुणित्ता वि नओववन्ने । सुदुल्लहं लहिउं बोहिलामं , विहरेज्ज पच्छा य जहासुहं तु ।। [१४०] सेज्जा दढा पाउरणं मि अत्थि, उप्पज्जई भोत्तु तहेव पाउं । जाणामि जं वट्टइ आउसु त्ति! किं नाम काहामि सुएण ? भंते! ।। [१४१] जे केई उ पव्वइए, निद्दासीले पगामसो । भोच्चा पेच्चा सुहं सुवइ , पावसमणि त्ति वच्चई ।। [५४२] आयरियउवज्झाएहिं, स्यं वि नयं च गाहिए । ते चेव खिंसई बाले , पावसमणि त्ति वच्चई ।। [१४३] आयरियउवज्झायाणं, सम्मं नो पडितप्पइ । अप्पडिपूयए थद्धे , पावसमणि त्ति वुच्चई ।। [५४४] संमद्दमाणे पाणाणि , बीयाणि हरियाणि य । असंजए संजय मन्नमाणो, पावसमणि त्ति वुच्चई ।। [१४५] संथारं फलगं पीढं , निसेज्जं पायकं बलं । अप्पमज्जियमारुहइ, पावसमणि त्ति वुच्चई ।। [५४६] दवदवस्स चरई , पमत्ते य अभिक्खणं । दीपरत्नसागर संशोधितः] [37] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-१७ [ ५४७ ] पडिलेहेइ पमत्ते [ ५४८] पडिलेहेइ पत्ते [५५०] [५५१] [५५९] [५४९] बहुमाई पमुहरे [५५२] [५५४] उल्लंघणे य चंडे य पडिलेहा अ नाउत्ते, [५५६] संथारए अ नाउत्ते, [५५३] दुद्ध-दही- विगईओ, अरए य तवोकम्मे अत्यंतंमि य सुरं चोइओ पडिचोएइ, गुरुं पारिभावए निच्चं, o 3 [५५५ ] आयरियपरिच्चाई, गाणंगणि दुब्भू सयं गेहं परिच्चज्ज [५५८] एयारिसे पंचकुसील [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] 5 असंविभागी अ चियत्ते, विवादं च उदीरेइ वुग्गहे कलहे रत्ते अथिरासने कुक्कु आसणंमि अ नाउत्ते, ससरक्खपाए सुवई " [५६०] कंपिल्ले नयरे राया [ ५६१] हयाणीए गयाणीए पायत्ताणीए महया निमित्तेण य ववहरइ [ ५५७] संनाइपिंड जेमेइ गिहिनिसेज्जं च वाहेइ, नाणं संज ओ नामं पावसमणि त्ति वुच्चई || अवउज्झइ पायकं बलं पावसमणि त्ति वुच्चई || से किंचि ह निसामिया 9 " पावसमणि त्ति वुच्चई आहारेई अभिक्खणं पावसमणि त्ति वुच्चई ।। आहारेई अभिक्खणं पावसमणि त्ति वुच्चई || परपासंडसेवए पावसमणि त्ति वुच्चई || परगेहंसि वावरे मि, I I पावसमणि त्ति वुच्चई ।। छ सामुदायिं पावसमणि त्ति वुच्चई || रूवंधरे मु निपवराण हे द्विमे । अयंसि लोए विसमे व गरहिए, न से इहं नेव प रत्थ लोए ।। जे वज्ज एए सया उ दोसे सुव्वए होइ मुणीण मज्झे I अयंसि लोए अमयं व पूइए आराहए दुहओ लोगमिणं ।। त्ति बे से o सत्तरसमं अज्झयणं सम्मत्तं • अट्ठारसमं अज्झयणं- 'संजइज्जं' • पावसमणि त्ति वुच्चई ।। द्धे अ निग पावसमणि त्ति वुच्चई || अहम्मे अत्तपन्नहा पावसमणि त्ति वुच्चई || जत्थ तत्थ निसीयई पावसमणि त्ति वु चई सेज्जं न पडिलेह " 9 " [38] I ऊदिण्णबलवाहणे मिगव्वं उव निग्गए || रहाणी तहवे य सव्वओ परिवारिए || I I I | | I I I I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [५६२] मिए छुहित्ता हयगओ , कंपिल्लुज्जाण केसरे । भीए सं ते मिए तत्थ , वहेइ रसमुच्छिए || [५६३] अह केसरं मि उज्जाणे , अनगारे तवोध ने । सज्झायज्झाणसंजुत्ते, धम्मज्झाणं झियायइ ।। [५६४] अप्फोवमंडवंमि, झायई झवियासवे तस्सागए मिगे पासं , वहेइ से नराहिवे ।। [५६५] अह आसगओ राया , खिप्पमागम्म सो तहिं हए मिए उ पासित्ता , अनगारं तत्थ पासई ।। [५६६] अह राया तत्थ संभं तो, अनगारो म णाऽऽहओ । मए उ मं दपुण्णेणं, रसगिद्धेण घित्तुणा ।।। [५६७] आसं विसज्जइत्ताणं , अनगारस्स सो निवो विनएण वं दए पाए , भगवं! एत्थ मे खमे ।। म सा ताह । अज्झयणं-१८ [५६८] अह मोणेण सो भगवं , अनगारो झाण मस्सिओ । रायाणं न पडिमं तेइ, तओ राया भयद्दओ || [५६९] संजओ अहम स्सीति, भगवं वाहराहि मे । कुद्धे तेएण अ नगारे, डहेज्ज नरकोडिओ || [५७०] अभओ पत्थिवा ! तुब्भं , अभयदाया भवाहि य । अनिच्चे जीवलोगं मि, किं हिंसाए पसज्जसि ? ।। [५७१] जया सव्वं परिच्चज्ज , गंतव्वमवसस्स ते अनिच्चे जीवलोगं मि, किं रज्जं मि पसज्जसि ।। [५७२] जीवियं चेव रूवं च , विज्जुसंपायचंचलं । जत्थ तं मुज्झसि रायं ! पेच्चत्थं नावबुज्झसे ।। [५७३] दाराणि य सुया चेव , मित्ता य तह बं धवा । जीवंतमनुजीवंति, मयं नाणुव्वयं ति य ।। [५७४] नीहरंति मयं पुत्ता , पितरं परमक्खिया । पितरो वि तहा पुत्ते , बंधू रायं तवं चरे || [५७५] तओ तेण ऽज्जिए दव्वे , दारे य परिरक्खिए । कीलंतऽन्ने नरा रायं , हद्वतुट्ठमलंकिया ।।। [१७६] तेणावि जं कयं कम्मं , सुहं वा जइ वा दुहं । कम्मुणा तेण संजुत्तो , गच्छई उ परं भवं ।। [५७७] सोऊण तस्स सो धम्मं , अनगारस्स, अंतिए । महया संवेगनिव्वेदं , समावन्नो नराहिवो || [५७८] संजओ चइउं रज्जं , निक्खंतो जि नसासने । गद्दभालिस्स भगवओ , अनगारस्स अं तिए || दीपरत्नसागर संशोधितः] [39] [४३-उत्तरज्झयण] Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [५८१] [५७९] चिच्चा रहूं पव्वइए , खत्तिओ परिभासइ । जहा ते दीसई रूवं , पसन्नं ते तहा मणो || [५८०] किं नामे किं गोत्ते , कस्सट्ठाए व माहणे ? । कहं पडियरसी बुद्धे ? कहं वि नीए त्ति वुच्चसि ? ।। संजओ नाम नामेणं , तहा गोत्तेण गोयमो । गद्दभाली ममायरिया , विज्जाचरणपारगा ।। [५८२] किरियं अकिरियं वि नयं, अन्नाणं च महामु नी । एएहिं चउहिं ठाणेहिं , मेयन्ने किं पभासई ? ।। [५८३] इइ पाउकरे बुद्धे , नायए परि निव्वुए । विज्जाचरण संपन्ने , सच्चे सच्चपरक्कमे ।। [५८४] पडति नरए घोरे , जे नरा पावकारिणो दिव्वं च गई गच्छं ति, चरित्ता धम्ममारियं ।। अज्झयणं-१८ [५८५] मायाबुइयमेयं तु , मुसा भासा निरत्थिया । संजममाणोऽवि अहं , वसामि इरियामि य ।। [५८६] सव्वेए विइया मज्झं , मिच्छादिट्ठी अ नारिया । विज्जमाणे परे लोए , सम्म जाणामि अप्पयं ।। [५८७] अहमासि महापाणे , जुइमं वरिससओवमे । जा सा पालि महापाली, दिव्वा वरिससओवमा ।। [५८८] से चुए बं भलोगाओ, मानुस्सं भवमागए । अप्पणो य परेसिं च , आउं जाणे जहा तहा ।।। [५८९] नाणा रुइं च छं दं च , परिवज्जेज्ज संज ओ । अणट्ठा जे य सव्वत्था , इइ विज्जाम नुसंचरे ।। [५९०] पडिक्कमामि पसिणाणं , परमंतेहि वा पुणो । अहो उ ट्ठिए अहोरायं , इइ विज्जा तवं चरे ।। [५९१] जं च मे पुच्छसी काले , सम्म सुद्धेण चेयसा । ताई पाउकरे बुद्धे , तं नाणं जि नसासने ।।। [५९२] किरियं च रोयई धीरे , किरियं परिवज्जए रय पारवज्जए । दिट्ठीए दि द्वीसंपन्ने, धम्म चर सुदुच्चरं ।। [१९३] एयं पुण्णपयं सोच्चा , अत्यधम्मोवसोहियं । भरहोऽवि भारहं वासं , चिच्चा कामाइ पव्वए ।। [५९४] सगरोऽवि सागरं तं, भरहवासं नराहिवो । इस्सरियं केवलं हिच्चा , दयाइ परिनिव्वुडे || [५९५] चइत्ता भारहं वासं , चक्कवट्टी महि इढिओ । पव्वज्जमब्भुवगओ, मघवं नाम महाजसो ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [40] [४३-उत्तरज्झयण] Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [५९६] सणंकुमारो मणुस्सिं दो, चक्कवट्टी महि इढिओ । पुत्तं रज्जे ठवेऊणं , सोऽवि राया तवं चरे ।। [५९७] चइत्ता भारहं वासं , चक्कवट्टी महि ढिओ । संती सं तिकरे लोए , पत्तो गइम नुत्तरं ।। [५९८] इक्खागरायवसभो, कुंथू नाम नरीसरो विक्खायकित्ती भगवं , मुक्खं गओ अनु त्तरं ।। [५९९] सागरंत जहित्ताणं, भरहं नरवरीसरो अहो य अरयं पत्तो , पत्तो गइम नुत्तरं ।। [६००] चइत्ता भारहं वासं , चक्कवट्टी महिड्ढिओ । चइत्ता उत्तमे भोए , महापउमे दमं चरे ।। [६०१] एगच्छत्तं पसाहित्ता , महिं मा ननिसूरणो । हरिसेनो म नस्सिंदो, पत्तो गइम नत्तरं ।। अज्झयणं-१८ [६०२] अन्निओ रायसहस्सेहिं , सुपरिच्चाई दमं चरे । जयनामो जि नक्खायं, पत्तो गइम नुत्तरं ।। [६०३] दसण्णरज्जं मुदियं , चइत्ताणं म् नी चरे । दसण्णभद्दो निक्खं तो, सक्खं सक्केण चोइओ || [६०४] नमी नमेइ अप्पाणं , सक्खं सक्केण चोइओ । चइऊण गेहं वइदेही , सामण्णे पज्जुव हिओ ।। । [६०५] करकंडू कलिंगेसु , पंचालेसु य दुम्मुहो नमी राया विदेहेसु , गंधारेसु य नग्गई ।। [६०६] एए न रिंदवसभा, निक्खंता जि नसासने । पुत्ते रज्जे ठवेऊणं , सामण्णे पज्जुव ट्ठिया ।।। [६०७] सोवीररायवसभो, चइत्ताण मु नी चरे । उद्दायणो पव्वइओ , पत्तो गइम नुत्तरं ।। [६०८] तहेव कासीराया वि सेओ सच्चपरक्कमो । कामभोगे परिच्चज्ज , पहणे कम्ममहाव नं ।। [६०९] तहेव विजओ राया , अणट्ठा कित्ति पव्वए । रज्जं तु गुणसमिद्धं , पयहित्त् महाजसो ।। [६१०] तहेवुग्गं तवं किच्चा , अव्वक्खित्तेण चेयसा । महब्बलो रायरिसी , आदाय सिरसा सिरिं ।। [६११] कहं धीरो अहेऊहिं , उम्मत्तो व महिं चरे ? । एए विसेसमादाय , सूरा दढपरक्कमा ।। [६१२] अच्चंतनियाणखमा, सच्चा मे भासिया वई ___ अतरिं तरं तेगे तरिस्सं ति अ नागया ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [41] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [६१३] कहं धीरे अहेऊहिं , अत्ताणं परियावसे । सव्वसंगविनिम्मुक्के, सिद्धे भवइ नीरए । त्ति बेमि ___ • अट्ठारसमं अज्झयणं सम्मत्तं . ० एगूणवीसइमं अज्झयणं - मियापत्तिज्जं . [६१४] सुग्गीवे नयरे रम्मे , काननुज्जाणसोहिए । राया बलभद्दि त्ति , मिया तस्स ऽग्गमाहिसी ।। [६१५] तेसिं पुत्ते बलसिरी , मियापुत्ते त्ति विस्सुए । अम्मापिऊण दइए , जवराया दमीसरे ।। [६१६] नंदने सो उ पासाए , कीलए सह इत्थिहिं । देवे दोगुं दगे चेव , निच्चं मुइयमा नसो || [६१७] मणिरयणकोट्टिमतले, पासायालोयणढिओ । अज्झयणं-१९ आलोएड नगरस्स , चउक्कत्तियचच्चरे || [६१८] अह तत्थ अइच्छं तं, पासई समणसंजयं तवनियमसंजमधर, सीलड्ढं गुणआगरं ।। [६१९] तं पेहई मियापुत्ते , दिट्ठीए, अनिमिसाए उ । कहिं मन्नेरिसं रूवं , दिट्ठपुव्वं मए पुरा || [६२०] साहुस्स दरिसणे तस्स , अज्झवसाणंमि सोहणे । ___ मोहं गयस्स सं तस्स, जाईसरणं समुप्पन्नं ।। [६२१] देवलोग चुओ संतो मानसं भवमागओ सण्णिनाणे समुप्पन्ने जाइं सरइपुराणयं [६२२] जाईसरणे समुप्पन्ने , मियापुत्ते महि इढिए । सरई पोराणियं जाइं , सामण्णं च पुरा कयं ।। [६२३] विसएस अरज्जं तो, रज्जंतो संजमं मि य । अम्मापियरं उ वागम्म, इमं वयणमब्बवी ।। णि मे पंच महव्वयाणि | नरएसु दुक्खं च तिरिक्खजोणिसु । निविण्णकामो मि महण्णवाओ । अणुजाणह पव्वइस्सामि अम्मो ।। [६२५] अम्मताय! मए भोगा , भुत्ता विसफलोवमा । पच्छा कडुयविवागा , अनुबंधदुहावहा || [६२६] इमं सरीरं अ निच्चं, असुइं असुइसंभवं । असासयावासमिणं, दुक्खकेसाण भायणं ।। [६२७] असासए सरीरं मि, रइं नोवलभामहं दीपरत्नसागर संशोधितः] [42] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ पच्छा पुरा व चइयव्वे , फेणबुब्बुयसंनिभे ।। [६२८] मानुस्सित्ते असारं मि, वाहीरोगाण आलए । जरामरघत्थंमि, खणंपि न रमामहं ।। [६२९] जम्म दुक्खं जरा दुक्खं , रोगाणि मरणाणि य । अ हो दुक्खो हु संसारो , जत्थ कीसं ति जं तवो || [६३०] खेत्तं वत्थु हिरण्णं च , पुत्तदारं च बं धवा । चइत्ताणं इमं देहं , गंतव्वमवसस्स मे ।। [६३१] जहा किं पागफलाणं, परिणामो न सुं दरो । एवं भुत्ताणं भोगाणं , परिणामो न सुं दरो ।। [६३२] अद्धाणं जो महंतं तु , अप्पहेज्जो पवज्जई । गच्छंतो सो दुही होइ , छुहातण्हाए पीडिओ || [६३३] एवं धम्मं अकाऊणं , जो गच्छड़ परं भवं अज्झयणं-१९ गच्छंतो सो दुही होइ , वाही रोगेहिं पीडिओ ।। [६३४] अद्धाणं जो महंतं तु , सपाहेज्जो पवज्जई । गच्छंतो सो सुही होइ , छुहातण्हाविवज्जिओ ।। [६३५] एवं धम्म पि काऊणं , जो गच्छड़ परं भवं । गच्छंतो सो सुही होइ , अप्पकम्मे अवेयणे ।। [६३६] जहा गेहे पलित्तं मि, तस्स गेहस्स जो पहू । सारभंडाणि नीणेइ , असारं अवउज्झइ ।। एवं लोए पलित्तं मि, जराए मरणेण य अप्पाणं तारइस्सामि , तुब्भेहिं अणुमन्निओ || [६३८] तं बिं तऽम्मापियरो, सामण्णं पुत्त ! दुच्चरं । गुणाणं तु सहस्साई , धारेयव्वाइं भिक्खुणो ।। [६३९] समया सव्वभूएसु , सत्तुमित्तेस् वा जगे पाणाइवायविरई, जावज्जीवाए दुक्करं ।। [६४०] निच्चकालप्पमत्तेणं, मुसावायविवज्जणं भासियव्वं हियं सच्चं , निच्चाउत्तेण दुक्करं ।। [६४१] दंतसोहणमाइस्स, अदत्तस्स, विवज्जणं अणवच्चेसणिज्जस्स, गिण्हणा अवि दुक्करं ।। [६४२] विरई अब भचेरस्स, कामभोगरसन्नुणा । उग्गं महव्वयं , बंभ, धारेयव्वं सुदुक्करं ।। [६४३] धणधन्नपेसवग्गेसु, परिग्गहविवज्जणं । सव्वारंभपरिच्चाओ, निम्ममत्तं सुदुक्करं || [६४४] चउव्विहे वि आहारे , राईभोयणवज्जणा । दीपरत्नसागर संशोधितः] [43] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ सन्निहीसंचओ चेव , वज्जेयव्वो सुदुक्करं ।। [६४५] छुहा तण्हा य सीउण्हं , दंसमसगा य वेयणा । अक्कोसा दुक्खसेज्जा य , तणफासा जल्लमेव य ।। [६४६] तालणा तज्जणा चेव वहबंधपरीसहा | दक्खं भिक्खायरिया , जायणा य अलाभया ।। [६४७] कावोया जा इमा वित्ती , केसलोओ य दारुणो । दुक्खं बंभव्वयं घोरं , धारेउं य महप्पणो ।। [६४८] सुहोइओ तुम पुत्ता ! सुकुमालो सुमज्जिओ । न हुसी पभू तुमं पुत्ता ! सामण्णमनुपालिया ।।। [६४९] जावज्जीवमविस्सामो, गुणाणं तु महब्भरो गुरुओ लोहभारु व्व , जो पुत्ता होइ दुव्वहो || [६५०] आगासे गंगसोउ व्व , पडिसोउ व्व दुत्तरो । अज्झयणं-१९ बाहाहिं सागरो चेव , तरियव्वो य गुणोदही ।। [६५१] वालुयाकवलो चेव , निरस्साए उ संजमे असिधारागमनं चेव , दुक्करं चरिउं तवो || [६५२] अहीं वेगं तदिट्ठीए, चरित्ते पुत्त ! दुक्करे । जवा लोहमया चेव , चावेयव्वा सुदुक्करं ।। [६५३] जहा अग्गिसिहा दित्ता , पाउं होइ सुदुक्करा । तहा दुक्करं करेउं जे , तारूण्णे समणत्तणं ।। जहा दुक्खं भरेउं जे , होइ वायस्स कोत्थलो । तहा दुक्खं करेउं जे , कीवेणं समणत्तणं ।। [६५५] जहा तुलाए तोलेउं , दुक्करो मं दरो गिरी । तहा नियं नीसंकं , दुक्करं समणत्तणं ।। [६५६] जहा भुयाहिं तरिउं , दुक्करं रयणायरो । तहा अ नुवसंतेणं, दुक्करं दमसागरो || [६५७] भुंज माणुस्सए भोगे , पंचलक्खणए तुमं । भत्तभोगी तओ जाया ! पच्छा धम्म चरिस्ससि ।। [६५८] सो बिंतऽम्मापियरो , एवमेयं जहा फुडं इह लोए निप्पिवासस्स , नत्थि किंचि वि दुक्करं ।।। [६५९] सारीरमानसा चेव , वेयणाओ अनं तओ । मए सोढाओ भीमाओ , असइं दुक्खभयाणि य ।। [६६०] जरामरणकांतारे, चाउरते भयागरे मए सोढाणि भीमाणि , जम्माणि मरणाणि य || [६६१] जहा इहं अग नी उण्हो , एत्तोऽनंतगणो तहिं । दीपरत्नसागर संशोधितः] [44] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ नरएसु वेयणा उण्हा , अस्साया वेड्या मया ।। [६६२] जहा इमं इहं सीयं , एत्तोऽनंतगुणो तहिं । नरएसु वेयणा सीया , अस्साया वेड्या मए || [६६३] कंदंतो कंदुकुं भीसु, उद्धपाओ अहोसिरो ह्यासणे जलं तंमि, पक्कपुव्वो अ नंतसो || [६६४] महादवग्गिसंकासे, मरुमि वइरवालुए कलंबवालुयाए य , दड्ढपुव्वो अ नंतसो || [६६५] रसंतो कंदुकुं भीसु, उड्ढं बद्धो अब धवो । करवत्तकरकयाईहिं, छिन्नपुव्वो अ नंतसो ।।। [६६६] अइतिक्खकंटगाइण्णे, तुंगे सिं बलिपायवे । खेवियं पास बढेणं, कड्ढोकड्ढाहिं दुक्करं ।। [६६७] महाजंतेसु उच्छू वा , आरसंतो सुभेरवं । अज्झयणं-१९ पीडिओ मि सकम्मेहिं , पावकम्मो अ नंतसो || [६६८] कूवंतो कोलसुणएहिं , सामेहिं सबलेहि य पा डिओ फालिओ छिन्नो , विप्फुरंतो अ नेगसो ।।। [६६९] असीहिं अयसिवण्णाहिं , भल्लेहिं पट्टिसेहि य । छिन्नो भिन्नो विभिन्नो य , ओइण्णो पावकम्मणा ।। [६७०] अवसो लोहरहे जुत्तो , जलंते समिलाजुए । चोइओ तोत्तजुत्तेहिं , रोज्झो वा जह पाडिओ || [६७१] हुयासणे जलं तंमि, चियासु महिसो विव दड्ढो पक्को य अवसो , पावकम्मेहिं पाविओ ।। [६७२] बला संडासतुं डेहिं, लोहतुंडेहिं पक्खिहिं विलुतो विलवं तोऽहं, ढंकगिद्धेहिंऽनंतसो || [६७३] तण्हाकिलंतो धावं तो, पत्तो वेयरिणिं नदिं । जलं पाहिं ति चिं तंतो, खुरधाराहिं विवाइओ ।। [६७४] उण्हाभितत्तो संपत्तो , असिपत्तं महाव नं । असिपत्तेहिं पहुं तेहिं, छिन्नपव्वो अ नेगसो ।। [६७५] मुग्गरेहिं मुसंढीहिं , सूलेहिं मुसलेहिं य गया संभग्गगत्तेहिं , पत्तं दुक्खं अनंतसो || [६७६] खुरेहिं तिक्खधारेहिं , छुरियाहिं कप्पणीहि य । कप्पिओ फालिओ छिन्नो , उक्कित्तो य अ नेगसो || [६७७] पासेहिं कूडजालेहिं , मिओ वा अवसो अहं वाहिओ बद्धरुद्धो वा , बहू सो चेव विवाइओ || [६७८] गलेहिं मगरजालेहिं , मच्छो वा अवसो अहं दीपरत्नसागर संशोधितः] [45] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं- १९ उल्लिओ फालिओ गहिओ 3 [६७९] वीदंसएहिं जालेहिं गहिओ लग्गो बद्धो य [६८०] कुहाडफरसुमाईहिं, कुट्टओ फालिओ छिन्नो [६८१] चवेडमुट्ठिमाईहिं, ताडिओ कुट्टिओ भिन्नो [६८२] तत्ताइं तं बलोहाई, पाइओ कलकलं [६८३] तुहं पियाइं ताई, मंसाई, खाइओ मि समंसाइं [ ६८४] तुहं पिया सुरा सीहू पाइओ मि जलं [ ६८५ ] निच्चं भीएण तत्थे परमा दुहसंबद्धा [६८६] तिव्वचंडप्पगाढाओ, महब्भयाओ भीमाओ [६८७] जारिसा मा नुसे लोए एत्तो अ नंतगुणिया, [६८८] सव्वभवेसु अस्साया निमेसंतरमित्तंपि, तीओ, [ ६८९ ] तं बिं तऽम्मापियरो, नवरं पुण सामण्णे [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] [ ६९०] सो बेइ अम्मापियरो पडिकम्मं को कुणई [६९१] एगब्भूए अरण्णे वा एवं धम्मं चरिस्सामि [ ६९२] जहा मिगस्स आयंको अच्चंत रुक्खमूलं मि, [६९३] को वा से ओसहं देइ को से भत्तं च पा [ ६९४] जया य से सुही होइ भत्तपानस्स अट्ठाए, [ ६९५] खाइत्ता पाणियं पाउं " 3 ण, 3 " " " " " " " " वड्ढईहिं दुमो विव लेप्पाहिं सउणो विव मारिओ य अ कुमारेहिं अयं पिव I चुण्णिओ य अ नंतसो || ताई सीसयाणि य आरसंतो सुभेरवं ।। | खंडाई सोल्लगाणि य मारिओ य अ नंतसो || नरसु दुक्खवेयणा ।। वेयणा वेड्या मए जं साया नत्थि वेयणा ।। नं वा वसाओ रुहिराणि य ।। दुहिण वहिण य वेणा वेड्या मए || घोराओ अइदुस्सहा नर वेड्या मए || ताया! दीसं ति वेयणा नंतसो || I तच्छिओ य अनंतसो || 9 अग्गिवण्णाइऽनेगसो || ओय महूणि य छंदेणं पुत्त ! पव्वया दुक्खं निप्पडिकम्मा || एवमेयं जहा फुडं अरण्णे मियपक्खिणं ? [46] कोणं ताहे " जहा उ चरई मिगे संजमेण तवेण य ।। महारणंमि जायई चिगिच्छिई ।। को वा से पुच्छई सुहं तया गच्छ गोयरं वल्लराणि सराणि य ।। वल्लरेहिं सरेहिं य आहरित्तु पणामए ? || I || I I I I I I | I I I I I I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ मिगचारियं चरित्ताणं , गच्छई मिगचारियं ।। [६९६] एवं समुट्ठि ए भिक्खु , एवमेव अ नेगए । मिगचारियं चरित्ताणं , उइढं पक्कमई दिसं ।। [६९७] जहा मिए एग अ नेगचारी अनेगवासे धुवगोयरे य । एवं मुनी गोयरियं पविढे । __नो हीलए नो वि य खिसएज्जा ।। [६९८] मिगचारियं चरिस्सामि , एवं पुत्ता जहासुहं । अम्मापिऊहिंऽणुन्नाओ, जहाइ उवहिं तहा ।। [६९९] मिगचारियं चरिस्सामि , सव्वदुक्खविमोक्खणिं । तुब्भेहिं अं ब! अ Sणुन्नाओ, गच्छ पुत्त ! जहासुहं ।। [७००] एवं सो अम्मापियरो , अनुमाणित्ताण बहुविहं । ममत्तं छिं दई ताहे , महानागो व्व कंचुयं ।। अज्झयणं-१९ [७०१] इड्ढी वित्तं च मित्ते य , पुत्तदारं च नायओ । रेणुयं व पडे लग्गं , निडुणित्ताण निग्गओ ।। [७०२] पंचमहव्वयजुत्तो, पंचसमिओ तिगुत्तिगुत्तो व । सब्भिंतरबाहिरओ, तवोकम्मंसि उज्जुओ ।। [७०३] निम्ममो निरहंकारो , निस्संगो चत्तगारवो । समो य सव्वभूएसु , तसेसु थावरेसु य ।। [७०४] लाभालाभे सुहे दुक्खे , जीविए मरणे तहा समो निं दापसंसासु, तहा मा नावमानओ || [७०५] गारवेसु कसाएसु , दंडसल्लभएसु य नियत्तो हाससोगाओ , अनियाणो अबं धणो ।।। [७०६] अनिस्सिओ इहं लोए , परलोए अ निस्सिओ । वासीचंदनकप्पो य , असने अ नसने तहा ।। [७०७] अप्पसत्थेहिं दारेहिं , सव्वओ पिहियासवे । अज्झप्पज्झाणजोगेहिं, पसत्थदमसासने || [७०८] एवं नाणेण चरणेण , दंसणेण तवेण य । भावनाहि य सुद्धाहिं , सम्मं भावेत्तु अप्पयं ।। [७०९] बहुयाणि उ वासाणि , सामण्णमनुपालिया । मासिएण उ भत्तेण , सिद्धिं पत्तो अ नुत्तरं ।। [७१०] एवं करं ति संबुद्धा , पंडिया पवियक्खणा । विणियद्वृति भोगेसु , मियापुत्ते जहा रिसी ।। [७११] महापभावस्स महाजसस्स मियाइ पुत्तस्स निसम्म भासियं दीपरत्नसागर संशोधितः] [47] [४३-उत्तरज्झयण] Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ तवप्पहाणं चरियं च उत्तमं गइप्पहाणं च तिलोगविस्सतं ।। [७१२] वियाणिया दुक्खविवद्धणं धणं ममत्तबधं च महाभयावहं । सुहावहं धम्मधुरं अ नुत्तरं धारेज्ज निव्वाणगुणावहं महं ।। त्ति बेमि एगूणवीसइमं अज्झयणं सम्मत्तं . ० विंसइमं अज्झयणं - महानियंठिज्जं . । [७१३] सिद्धाणं नमो किच्चा , संजयाणं च भावओ अत्यधम्मगइं तच्चं , अनुसिद्धिं सुणेह मे ।। [७१४] पभूयरयणो राया , सेणिओ मगहाहिवो विहारजत्तं निज्जाओ , मंडिकुच्छिंसि चेइए || [७१५] नानादुमलयाइण्णं, नानापक्खिनिसेवियं नानाकुसुमसंछन्नं, उज्जाणं नं दनोवमं || [७१६] तत्थ सो पासई साहुं , संजयं सुसमाहियं । । अज्झयणं-२० निसन्नं रुक्खमूलं मि, सुकुमालं सुहोइयं ।। [७१७] तस्स रूवं तु पासित्ता , राइणो तं मि संजए । ___ अच्चंतपरमो आसी , अउलो रूवविम्हओ ।। [७१८] अहो वण्णो अहो रूवं , अहो अज्जस्स सोमया । अ हो खं ती अहो मुत्ती , अहो भोगे असंगया ।। [७१९] तस्स पाए उ वं दित्ता, काऊण य पयाहिणं । नाइदूरमणासन्ने, पंजली पडिपुच्छई ।। [७२०] तरुणोऽसि अज्जो ! पव्वइओ , भोगकालंमि संजया । उवढिओऽसि सामण्णे , एयमटुं सुणेमि ता || [७२१] अनाहो मि महारायं ! नाहो मज्झ न विज्जई । अनु कंपगं सुहिं वावि , कंचि नाभिसमेमहं ।। [७२२] तओ सो पहसिओ राया , सेणिओ मगहाहिवो । एवं ते इ इढिमंतस्स, कहं नाहो न विज्जई ? ।। [७२३] होमि नाहो भयंताणं , भोगे भुंजाहि संजया ! | मित्तनाईपरिवुडो, मानुस्सं खु सुदुल्लहं || [७२४] अप्पणा वि अ नाहोऽसि, सेणिया! मगहाहिवा । अप्पणा अ नाहो सं तो, कस्स नाहो भविस्ससि ? || [७२५] एवं वुत्तो नरिं दो सो , सुसंभंतो सुविम्हिओ । वयणं अस्सुयपुव्वं , साहुणा विम्हयं नि ओ ।। [७२६] अस्सा हत्थी म नुस्सा मे , पुरं अं तेउरं च मे । भुंजामि मा नुसे भोगे , आणा इस्सरियं च मे ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [48] [४३-उत्तरज्झयण] Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [७२७] एरिसे सं पयग्गंमि, सव्वकामसमप्पिए । कहं अणाहो भवइ ? मा ह भं ते! मुसं वए || [७२८] न तुम जाणे अ नाहस्स, अत्थं पोत्थं च पत्थिवा । जहा अ नाहो भवई , सनाहो वा नराहिव ! ।। [७२९] सुणेह मे महाराय ! अव्वक्खित्तेण चेयसा । जहा अ नाहो भवई , जहा मेयं पवत्तियं || [७३०] कोसंबी नाम नयरी , पुराण पुरभेयणी । तत्थ आसी पिया मज्झं पभूयधनसंचओ ।। [७३१] पढमे वए महारायं ! अउला मे अच्छिवेयणा । अहोत्था विउलो दाहो , सव्वगत्तेस् पत्थिवा || [७३२] सत्थं जहा परमतिक्खं , सरीरविवरंतरे । आवीलिज्ज अरी कुद्धो , एवं मे अच्छिवेयणा || [७३३] तियं मे अं तरिच्छं च , उत्तमंगं च पीडई । अज्झयणं-२० इंदासणिसमा घोरा , वेयणा परमदारुणा ।। [७३४] उवट्ठिया मे आयरिया , विज्जामंततिगिच्छगा । अबीया सत्थकुसला , मंतमूलविसारया ।। [७३५] ते मे तिगिच्छं कुव्वं ति, चाउप्पायं जहाहियं । न य दुक्खा विमोयं ति, एसा मज्झ अ नाहया ।। [७३६] पिया मे सव्वसारंपि , दिज्जाहि मम कारणा । य दुक्खा विमोएइ , एसा मज्झ अ नाहया ।। [७३७] माया वि मे महाराय ! पुत्तसोगदुहट्टिया । न य दुक्खा विमोएइ , एसा मज्झ अ नाहया ।। [७३८] भायरो मे महाराय ! सगा जेट्टक निहगा । न य दुक्खा विमोयं ति, एसा मज्झ अ नाहया ।। [७३९] भइणीओ मे महाराय ! सगा जेट्ठक निट्ठगा । न य दुक्खा विमोयं ति, एसा मज्झ अ नाहया ।। [७४०] भारिया मे महाराय ! अनुरत्ता अणुव्वया । अंसुपुण्णेहिं नय नेहिं, उरं में परिसिंचई ।। [७४१] अन्नं पा नं च ण्हाणं च , गंधमल्लविलेवणं । मए नायमनायं वा , सा बाला नोवभुजई ।। [७४२] खणं पि मे महाराय ! पासाओ मे न फिट्टई । न य दुक्खा विमोएइ , एसा मज्झ अ नाहया ।। [७४३] तओऽहं एवमाहंसु , दुक्खमाहु पुणो पुणो वेयणा अ नुभविउं जे , संसारंमि अ नंतए || दीपरत्नसागर संशोधितः] [49] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [७४४] सयं च जइ मुच्चेज्जा , वेयणा विउला इओ । खंतो दं तो निरारं भो, पव्वए अ नगारियं ।।। [७४५] एवं च चिं तइत्ताणं, पासुत्तो मि नराहिवा ! | परीयदृतीए राईए , वेयणा मे खयं गया ।। [७४६] तओ कल्ले पभायं मि, आपुच्छित्ताण बं धवे । खंतो दं तो निरारं भो, पव्वइओ अन गारियं ।।। [७४७] ततोऽहं नाहो जाओ , अप्पणो य परस्स य । सव्वेसिं चेव भूयाणं , तसाणं थावराण य || [७४८] अप्पा नई वेयरणी , अप्पा मे कूडसामली । अ प्पा कामदुहा धे नू, अप्पा मे नं दनं व नं ।। [७४९] अप्पा कत्ता विकत्ता य दुहाण य सुहाण य अ प्पा मित्तममित्तं च , दुप्पट्ठिय सुपट्ठिओ ।। [७५०] इमा हु अन्ना वि अ नाहया निवा! तमेगचित्तो निहुओ सुणेहि । अज्झयणं-२० नि यंठधम्मं लहीयाण वी जहा , सीयंति एगे बहुकायरा नरा || [७५१] जो पव्वइत्ताण महव्वयाइं , सम्मं च नो फासयई पमाया । अनिग्गहप्पा य रसेसु गिद्धा , न मूलओ छिन्नइ बं धनं से || [७५२] आउत्तया जस्स न अत्थि काइ , इरियाए भासाए तहेसणाए । आयाणनिक्खेवदुगुंछणाए, न वीरजायं अ नजाइ मग्गं ।।। [७५३] चिरं पि से मुं डरुई भवित्ता , अथिरव्वए तवनियमेहिं भढे । चिरं पि अप्पाण किलेसइत्ता , न पारए होइ हु संपराए ।। [७५४] पोल्ले व मुट्ठी जह से असारे , अयंतिए कूडकहाव ने वा । राढामणी वेरुलियप्पगासे , अमहग्घए होइ हु जाणएसु || [७५५] कुसीललिंग इह धारइत्ता , इसिज्झयं जीविय बूहइत्ता । असंजए संजय लप्पमाणे, विनिग्घायमागच्छड़ से चिरंपि ।। [७५६] विसं तु पीयं जह कालकूडं , हणाइ सत्थं जह कुग्गहीयं । ए सो वि धम्मो विसओव वन्नो, हणाइ वेयाल इवाविवन्नो || [७५७] जे लक्खणं सुविण पउंजमाणे , निमित्तकोऊहलसंपगाढे । कुहेडविज्जासवरदारजीवी, न गच्छई सरणं तं मि काले ।। [७५८] तमंतमेणेव उ से असीले , सया दुही विप्परिया सुवेइ । संधावई नरगतिरिक्खजोणिं , मोनं विराहेत्त् असाहरुवे ।। [७५९] उद्देसियं कीयगडं नियागं , न मुंचई किंचि अ नेसणिज्जं । अ ग्गी विवा सव्वभक्खी भवित्ता , इत्तो चुए गच्छइ कट्ट पावं || [७६०] न तं अरी कंठ छेत्ता करे इ, जं से करे अप्पणिया दुरप्पा । से नाहि इं मच्चुमुहं तु पत्ते , पच्छानुतावेण दयाविहूणो || दीपरत्नसागर संशोधितः] [50] [४३-उत्तरज्झयण] Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-२० [७६१] [७६२] [ ७६३] [७६४] [७६५] [७६७] [७७०] निरत्थया नग्गरुई उ तस्स जे उत्तमट्ठे विवज्जा समेइ । इमे वि से नत्थि परं वि लोए, दुहओ वि से झिज्जइ तत्थ लोए ।। एमेवऽहा छं दकुसीलरूवे, मग्गं विराहित्तु जिणुत्तमाणं कुररी विवा भोगरसाणुगिद्धा I निरट्ठसोया परियावमेइ || सोच्चाण मेहावि सुभासियं इमं मग्गं कुसीलाण जहाय सव्वं चरित्तमायारगुणन्निए ओ निरासवे संखविया ण कम्मं एवग्गदंतेऽवि महातवोध ने, महानियंठिज्जमिणं महासुयं [७६६] तुट्ठो य सेणिओ राया अना हत्तं जहाभूयं, ० ० [ ७७३] चंपाए पालिए नाम महावीरस्स भगवओ [ दीपरत्नसागर संशोधितः] " [ ७७४] निग्गंथे पावयणे पोएण ववहरं ते, [७७५] पिहुंडे ववहरं तस्स, तं ससत्तं इगिज्झ [ ७७६] अह पालियस्स घरणी 3 3 9 9 [ ७६८ ] तं सि नाहो अ नाहाणं, " इणमुदाहु कयंजली सुट्टु मे वदंसियं ।। तुझं सुद्धं खु मनुस्स जम्मं, लाभा सुलद्धा य तुमे महेसी ! । " [ ७६९] पुच्छिऊण मए तुब्भं, निमंतिया य भोगेहिं एवं थुणित्ताण से रायसीहो सओरोहो य सपरियणो सबंधवो, [७७१] ऊससियरोमकूवो, अभिवंदिऊण सिरसा अइयाओ नराहिवो || [७७२] इयरो वि गुणसमिद्धो, तिगुत्तिगुत्तो तिदंडविरओ य । विहग इव विप्पमुक्को, विहरड़ वसुहं विगयमोहो । त विंसइमं अज्झयणं सम्मत्तं • एगविंसइमं अज्झयणं समुपायं " हा सबंधवा य, जं भे ठिया मग्गे जि नुत्तमाणं ।। सव्वभूयाण संजया I खामेमि ते महाभाग ! इच्छामि अ नुसासितं ।। झाणविग्घाओ य जो कओ । तं सव्वं मरिसेहि मे ॥ 3 " 3 अनुत्तरं संजम पालियाणं उवेइ ठामं विउलुत्तमं धुवं ॥ महामुनी महापइन्ने महासे से काहए महया वित्थरेणं ।। I [51] अनुसासनं नाणगुणोववेयं । महानियंठाण व पहेणं ।। | अनगारसीहं परमाइ भत्तीए धम्मानुरत्तो विमलेण चेयसा ।। काऊण य पयाहिणं I - साव आसि वाणिए । सीसे सो उ महप्पणो || साव से वि कोविए । I ० पिहुंडं नगरमागए ।। वाणिओ I इ धूरं । सदेसमह पत्थिओ || समुद्दमि पवई । [४३-उत्तरज्झयणं] Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अह बालए तहिं जाए , समुद्दपालि त्ति नामए ।। [७७७] खेमेण आगए चं पं, सावए वाणिए घरं । संवड्ढई धरे तस्स , दारए से सुहोइए || [७७८] बावत्तरी कलाओ य , सिक्खई नीइकोविए । जोव्वणेण य संपन्ने सुरुवे पियदंसणे || [७७९] तस्स रूववइं भज्जं , पिया आणेइ रूविणिं । पासाए कीलए रम्मे , देवो दोगुं दओ जहा ।। [७८०] अह अन्नया कयाई , पासायालोयणे ठि ओ | वज्झ मं डणसोभागं, वज्झं पासइ वज्झगं ।। [७८१] तं पासिऊण संविग्गो , समद्दपालो इणमब्बवी । अहोऽसुभाण कम्माणं , निज्जाणं पावगं इमं ।। [७८२] संबुद्धो सो तहिं भगवं , परमसंवेगमागओ । आपुच्छऽम्मापियरो, पव्वए अ नगारियं ।। अज्झयणं-२१ [७८३] जहित्तु सग्गं थ महाकिलेसं, महंतमोहं कसिणं भया णगं । परियायधम्म चऽभिरोयएज्जा, वयाणि सीलाणि परीसहे य ।। [७८४] अहिंस सच्चं च अतेणगं च , तत्तो य बं भं अपरिग्गहं च । पडिवज्जिया पंच महव्वयाणि, चरिज्ज धम्म जि नदेसियं विदू ।। [७८५] सव्वेहिं भूएहिं दया नुकंपी, खंतिक्खमे संजयबं भयारी | सावज्जजोगं परिवज्जयं तो, चरिज्ज भिक्खू सुसमाहिइंदिए ।। कालेण कालं विहरेज्ज रहे , बलाबलं जाणिय अप्पणो य । सीहो व सद्देण न सं तसेज्जा वयजोग सुच्चा न असं भमाहु ।। [७८७] उवेहमाणो उ परिव्वएज्जा , पियमप्पियं सव्व तितिक्खएज्जा | न सव्व सव्वत्थऽभिरोयएज्जा , न यावि पूयं गरहं च संजए || [७८८] अनेगच्छंदामिह मा नवेहिं, जे भावओ से पगरेइ भिक्खू । भयभेरवा तत्थ उइंति भीमा, दिव्वा मणुस्सा अदुवा तिरिच्छा ।। [७८९] परीसहा दुव्विसहा अ नेगे, सीयंति जत्था बहुकायरा नरा | से तत्थ पत्ते न वहिज्ज भिक्खु , संगामसीसे इव नागराया ।। [७९०] सीओसिणा दंसमसा य फासा , आयंका विविहा फुसं ति देहं । अकुक्कुओ तत्थऽहियासएज्जा , रयाइ खेवेज्ज पुराक डाइं ।। [७९१] पहाय रागं च तहेव दोसं , मोहं च भिक्ख सययं वियक्खणो । मेरु व्व वाएण व अकं पमाणो, परीसहे आयगुत्ते सहेज्जा ।। [७९२] अणुन्नए नावणए महेसी , न यावि पूयं गरहं च संजए | से उज्जुभावं पडिवज्ज संजए , निव्वाणमग्गं विरए उवेइ ।। [७९३] अरइरइसहे पहीणसंथवे , विरए आयहिए पहाणवे । दीपरत्नसागर संशोधितः] [52] [४३-उत्तरज्झयण] Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-२२ परमट्ठपएहिं चिट्ठई [७९४] विवित्तलयणाइ भएज्ज ताई इसीहिं चिण्णाई महायसेहिं [७९५] सन्नाणनाणो गए महेसी अनुत्तरे नाणधरे जसंसी [ ७९६ ] दुविहं खवेऊण य पुण्णपावं छिन्नसोए अममे अकिंचणे || निरोवलेवाइं असंथडाई | काण फासेज्ज परीसहाई ।। अनुत्तरं चरितं धम्मसंचयं । भास सुरवं तलिक्खे ।। निरंगणे सव्वओ विप्पमुक्के । रित्ता समुद्दे व महाभवोघं, समुद्दपाले अपुणागमं गए || तिबेमि एगविंसइमं अज्झयणं सम्मत्तं इस अज्झणं - रहनेमिज्जं ० [७९७] सोरियपुरंमि नयरे वसुदेव त्ति नामेणं [७९८] तस्स भज्जा दुवे आसी [७९९] सोरियपुरंमि नयरे वि " तासिंदोहं दुवे पुत्ता [ दीपरत्नसागर संशोधितः] 3 [८००] तस्स भज्जा सिवा नाम भगवं अरि नेमि त्ति [८०१] सोऽरिट्ठनेमिनामो उ अट्ठसहस्सलक्खणधरो, [८०२] वज्जरिसहसंघयणो, तस्स राईक [८०३] अह सा रायवरकन्ना सव्वलक्खणसंपन्ना, [८०४] अहाह जणओ तीसे इहागच्छउ कुमारो, [८०५ ] सव्वोसहीहिं हविओ " [८०८] चउरंगिणीए से आरूढो सोहए अहियं [८०७] अह ऊसिएण छत्तेण दसारचक्केण तओ, ए, दिव्वजुयलपरिहिओ, [८०६ ] मत्तं च गं धहत्थिं च तुरिया सन्निनाणं " 3 " " " 3 " आसि राया महि o ढिए । रायलक्खणसंजुए ।। रोहिणी देवई तहा । आसि राया महि [53] इट्ठा रामकेसवा | सुसीला चारुपेहणी । विज्जुसोयामणिप्पा || वासुदेवं हि ड्ढियं । जो से कन्नं द दामिऽहं || कयकोउयमंगलो | " ढिए । रायलक्खणसंजुए ।। तसे पुत्तो महासो । लोगनाहे दमीसरे || लक्खणस्सरसंजुओ । गोयमो कालगच्छवी ॥ समचउरंसो झसोयरो | भज्जं जायइ केसवो || आभरणेहिं विभूसिओ II वासुदेव गं । सिरे चूडामणी जहा ।। चामराहिय सोहिए । सव्वओ परिवारिओ || रइयाए जहक्कमं । दिव्वेणं गग नं फुसे || [४३-उत्तरज्झयणं] Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [८०९] एयारिसाए इ ड्ढीए, जुत्तीए उत्तमाइ य । नियगाओ भव नाओ, निज्जाओ वण्हिपुंगवो ।। [८१०] अह सो तत्थ निज्जं तो, दिस्स पा ने भयढुए । वाडेहिं पंजरेहिं च , सन्निरुद्ध सुदुक्खिए ।। [८११] जीवियंतं तु सं पत्ते, मंसट्ठा भक्खियव्वए | पासित्ता से महापन्ने , सारहिं इणमब्बवी ।। [८१२] कस्स अट्ठा इमे पाणा , एए सव्वे सुहेसिणो । वाडेहिं पंजरेहिं च , सन्निरुद्धा य अच्छहिं ? || [८१३] अह सारही तओ भणई , एए भद्दा उ पाणिणो । तुज्झं विवाहकज्जं मि, भोयावेउं बहू ज नं ।। [८१४] सोऊण तस्स वयणं , बहुपाणिविनासणं । चिंतेइ से महापन्नो , सानुक्कोसे जिएहिं ऊ ।। [८१५] जइ मज्झ कारणा एए , हम्मति सुबहू जिया । अज्झयणं-२२ न मे एयं तु निस्सेसं , परलोगे भविस्सई ।। [८१६] सो कुं डलाण जुयलं , सुत्तगं च महायसो । आभरणाणि य सव्वाणि , सारहिस्स पणामए ।। [८१७] मनपरिणामो य कओ , देवा य जहोइयं समोइण्णा । सव्वड्ढीइ सपरिसा , निक्खमणं तस्स काउं जे || [८१८] देवमनुस्सपरिवुडो, सिबियारयणं तओ समारुढो । निक्खमिय बारगाओ , रेवययंमि हिओ भगवं ।। [८१९] उज्जाणं संपत्तो , ओइण्णो उत्तमाउ सीयाओ । साहस्सीइ परिवुडो , अह निक्खमई उ चित्ताहिं ।। [८२०] अह से सुगं धगंधीए, तुरियं मउकुंचिए । सयमेव लुचई केसे , पंचमुट्ठीहिं समाहिओ ।। [८२१] वासुदेवो य णं भण ई, लुत्तकेसं जिइं दियं । इच्छियमनोरहं तुरियं , पावसु तं दमीसरा ।। [८२२] नाणेणं दंसणेणं च , चरित्तेणं तहेव य । खंतीए मुत्तीए , वड्ढमाणो भवाहि य ।। [८२३] एवं ते रामकेसवा , दसारा य बहू ज ना | अरिट्ठनेमि वं दित्ता, अभिगया बारगापुरिं ।।। [८२४] सोऊण रायकन्ना , पव्वज्जं सा जि नस्स उ । नीहासा य निरा नंदा, सोगेण उ सम् च्छिया ।। [८२५] राईमई विचिं तेइ, धिरत्थु मम जीवियं । जा हं तेण परिच्चत्ता , सेयं पव्वइउं मम || दीपरत्नसागर संशोधितः] [54] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [८२६] अह सा भमरसं निभे, कच्चफणगपसाहिए । सयमेव लुचई केसे , धिइमंता ववस्सिया ।। [८२७] वासुदेवो य णं भणइ , लुत्तकेसं जिइं दियं । संसारसागरं घोरं , तर कन्ने ! लहुं लहूं ।। [८२८] सा पव्वइया सं ती, पव्वावेसी तहिं बहूं । सयणं परियणं चेव , सीलवंता बहुस्सुया ।। [८२९] गिरिं रेवतयं जं ती, वासेणल्ला उ अं तरा । वासंते अं धयारंमि, अंतो लयणस्स साठिया ।। [८३०] चीवराई विसारं ती, जहा जाय त्ति पासिया । रहनेमी भग्गचित्तो , पच्छा दिट्ठो य तीइ वि ।। [८३१] भीया य सा तहिं द ई, एगते संजयं तयं । बाहाहि काउ संगोप्फं , वेवमाणी निसीयई ।। [८३२] अह सोऽवि रायपुत्तो , समुद्दविजयंगओ । अज्झयणं-२२ भीयं पवेवियं द हूं, इमं वक्कं उदाहरे ।। [८३३] रहनेमी अहं भद्दे ! सुरुवे चारुभासिणी !। ममं भयाहि सुत नु, न ते पीला भविस्सई ।। [८३४] एहि ता भुजिमो भोए , माणुस्सं खु सुदुल्लहं । भत्तभोगी तओ पच्छा , जिनमग्गं चरिस्सिमो ।। [८३५] दहण रहनेमिं तं भग्गुज्जोयपराजियं । राइमई असं भंता, अप्पाणं संवरे तहिं ।। [८३६] अह सा रायवरकन्ना , सुट्ठिया नियमव्वए । जाई कुलं च सीलं च , रक्खमाणी तयं वए || [८३७] जइ सि रुवेण वेसमणो , ललिएण नलकुब्बरो । तहा वि ते न इच्छामि , जइऽसि सक्खं पुरंदरो ।। धिरत्थु तेऽजसोकामी , जो तं जीवियकारणा | वंतं इच्छसि आवेउं , सेयं ते मरणं भवे ।। [८३९] अहं च भोगरायस्स , तं च सि अं धगवण्हिणो | मा कुले गं धणा होमो , संजमं निहओ चर ।। [८४०] जइ तं काहिसि भावं , जा जा दिच्छसि नारिओ । वायाविद्धो व्व हडो , अहिअप्पा भविस्ससि ।। [८४१] गोवालो भं डवालो वा , जहा तद्दव्व नि स्सरो | एवं अ निस्सरो तं पि , सामण्णस्स भविस्ससि ।। [८४२] कोहं मा नं निगिण्हित्ता , मायं लोभं च सव्वसो | इंदियाइं वसे काउं , अप्पाणं उवसंहरे ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [55] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [८४३] तीसे सो वयणं सोच्चा , संजयाए सुभासियं । अंकुसेण जहा नागो , धम्मे संपडिवाइओ ।। [८४४] मनगुत्तो वयगुत्तो , कायगुत्तो जिइं दिओ | सामण्णं निच्चलं फासे , जावज्जीवं दढव्वओ ।। [८४५] उग्गं तवं चरित्ताणं , जाया दो न्नि वि केवली । सव्वं कम्मं खवित्ताणं , सिद्धिं पत्ता अ नुत्तरं ।। [८४६] एवं करें पंडिया पवियक्खणा । विणियति भोगेसु , जहा सो पुरिसोत्तमो || त्ति बेमि • बाइसइमं अज्झयणं सम्मत्तं . ० तेविसइमं अज्झयणं-केसिगोयमिज्जं . [८४७] जिणे पासि त्ति नामेण संबुद्धप्पा य सव्वन्नू , अरहा लोगपूइओ । धम्मतित्थयरे जि ने ।। , अज्झयणं-२३ [८४८] तस्स लोगपईवस्स , आसि सीसे महायसे । केसी कुमारसमणे , विज्जाचरणपारगे ।। [८४९] ओहिनाणसुए बुध्धे , सीससंघसमाउले । गामाणुगामं रीयं ते, सावत्थिं पुरमागए || [८५०] तिंदुयं नाम उज्जाणं , तंमि नगरमं डले । फासुए सिज्जसंथारे , तत्थ वासमुवागए || [८५१] अह तेणेव कालेणं , धम्मतित्थयरे जि ने । भगवं वद्धमाणु त्ति , सव्वलोगंमि विस्सुए ।। [८५२] तस्स लोगपईवस्स , आसि सीसे महायसे | भगवं गोयमे नामं , विज्जाचरणपारए || [८५३] बारसंगविऊ बुद्धे , सीससंघसमाउले । गामानुगामं रीयं ते, सेऽवि सावत्थिमागए ।। [८५४] कोढगं नाम उज्जाणं , तंमी नगरमं डले । फासुए सिज्जसंथारे , तत्थ वासमुवागए || [८५५] केसी कुमारसमणे , गोयमे य महायसे । उभओऽवि तत्थ विहरिंसु , अल्लीणा सुसमाहिया ।। [८५६] उभओ सीससंघाणं , संजयाणं तवस्सिणं । तत्थ चिं ता समुप्पन्ना , गुणवंताण ताइणं ।। [८५७] केरिसो वा इमो धम्मो , इमो धम्मो व केरिसो ? | आयारधम्मपणिही, इमा वा सा व केरिसी ? || [८५८] चाउज्जामो य जो धम्मो , जो इमो पंचसिक्खिओ । दीपरत्नसागर संशोधितः] [56] [४३-उत्तरज्झयण] Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ देसिओ वद्धमाणेण पासेण य महामु नी ।। [८५९] अचेलओ य जो धम्मो , जो इमो सं तरुत्तरो । एगकज्जपवन्नाणं, विसेसे किं नु कारणं ? ।। [८६०] अह ते तत्थ सीसाणं , विन्नाय पवितक्कियं । समागमे कयमई , उभओ केसिगोयमा || [८६१] गोयमे पडिरुव न्नू, सीससंघसमाउले । जेहें कुलमवेक्खं तो, तिंदुयं व नमागओ || [८६२] केसी कुमारसमणे , गोयमं दिस्समागयं । पडिरुवं पडिवत्तिं , सम्मं संपडिवज्जई ।। [८६३] पलालं फासुयं तत्थ , पंचमं कुसतणाणि य । गोयमस्स निसेज्जाए , खिप्पं संपणामए ।। [८६४] केसी कुमारसमणे , गोयमे य महायसे | उभओ निसण्णा सोहंति, चंदसूरसमप्पभा ।। अज्झयणं-२३ [८६५] समागया बह तत्थ , पासंडा कोउगा मिया । गिहत्थाणं अ नेगाओ, साहस्सीओ समागया ।। [८६६] देवदानवगंधव्वा, जक्खरक्खसकिंनरा | अदिस्साणं च भूयाणं , आसी तत्थ समागमो ।। [८६७] पुच्छामि ते महाभाग ! केसी गोयममब्बवी । तओ केसि बुवं तं तु , गोयमो इणमब्बवी ।। [८६८] पुच्छ भं ते! जहिच्छं ते , केसिं गोयममब्बवी । तओ केसी अणुन्नाए , गोयमं इणमब्बवी ।। [८६९] चाउज्जामो य जो धम्मो , जो इमो पंचसि क्खिओ | देसिओ वद्धमाणेणं , पासेण य महामु नी ।। [८७०] एगकज्जपवन्नाणं, विसेसे किं नु कारणं ? । धम्मे दुविहे मेहावी , कहं विप्पच्चओ न ते ? ।। [८७१] तओ केसि बुवं तं तु , गोयमो इणमब्बवी । पन्ना समिक्खए धम्मं , तत्तं तत्तवि निच्छियं ।। [८७२] पुरिमा उज्जुजडा उ , वंकजडा य पच्छिमा । मज्झिमा उज्जुपन्ना उ , तेण धम्मे दुहा कए ।। [८७३] पुरिमाणं दुव्विसोज्झो उ , चरिमाणं दुर नुपालओ | कप्पो मज्झिमगाणं तु , सुविसोज्झो सुपालओ ।। [८७४] साह गोयम! पन्ना ते , छिन्नो मे संसओ इमो । अन्नो वि संसओ मज्झं , तं मे कहसु गोयमा ! ।। [८७५] अचेलगो य जो धम्मो , जो इमो सं तरुत्तरो । दीपरत्नसागर संशोधितः] [571 [४३-उत्तरज्झयणं] Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-२३ देसिओ वद्धमाणेण [८७६] एगकज्जपवन्नाणं, लिंगे दुवि मेहाव 5 [८७७] तओ केसिं बुवाणं तु विन्नाणेण समागम्म [८७८] पच्चयत्थं च लोगस्स जत्तत्थं गहणत्थं च [८७९] अह भवे पइन्ना उ नाणं च दंसणं चेव [८८०] साहु गोयम ! पन्ना ते अन्नोऽवि संसओ मज्झं [८८१] अनेगाणं सहस्साणं [८८२] एगे जिए जिया पंच दसहा उ जिणित्ताणं [८८३] सत्तू य इइ के वुत्ते तओ केसिं बुवंतं तु [८८४] एगऽप्पे अजिए सत्तू जिणित्तु जहानायं [८८५] साहु गोयम ! पन्ना ते अन्नोऽवि संसओ मज्झं तेय ते अहिगच्छं ति, [८८६] दीसंति बहवे लोए मुक्कपासो लहुब्भूओ [८८७] ते पासे सव्वसो छित्ता मुक्पासो लहुब्भूओ [८८८] पासा य इइ के वुत्ता तओ केसिं तं [८८९] रागद्दोसादओ तिव्वा [८९०] साहु गोयम ! पन्ना [८९२] [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] छिं दित्ता जहानाय [८९१] अंतो पासेण य महाजसा || विसेसे किं नु कारणं कहं विप्पच्चओ न ते ? " अन्नोऽवि संसओ मज्झं हिअयसंभूया, फलेइ विसभक्खी णं, तं लयं सव्वसो छित्ता " " 3 " 9 " 3 9 " " [58] चरित्तं चेव निच्छए || छिन्नो मे संसओ इमो । तं हसु गोयमा मज्झे चिट्ठसि गोयमा कहं ते निज्जिया तुमे गोयमो इणमब्बवी । धम्मसाहणमिच्छ्रियं ॥ विहविगप्प लोगे लिंगपओयणं ।। ? I मोक्खसब्भूयसाहणा । हं तं विहरसी मु " पंच जिए जिया दस । सव्वसत्तू जिणामऽहं ।। ? केसी गोयममब्बवी । गोयमो इणमब्बवी ॥ कसाया इं दियाणि य । विहराम अहं नी । मु छिन्नो मे संसओ इमो । तं मे कहसु गोयमा ! || " पासबद्धा सरीरिणो । लया चिठ्ठइ गोयमा सा उ उद्धरिया कहं || हिंण उवायओ । विहरामि अहं मु नी! ।। कहसु गोयमा ! || ! | ? 11 ? केसी गोयममब्बवी । गोयमो इणम ब्बवी || पासा भयंकरा | विहरामि जहक्कमं ॥ छिन्नो मे संसओ इमो । तं ! || ! | नी! | ? 11 उद्धरित्ता समूलियं । [४३-उत्तरज्झयणं] Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ विहरामि जहानायं , मुक्को मि विसभक्खणं ।। [८९३] लया य इइ का वुत्ता ? केसी गोयममब्बवी । तओ केसिं बुवंतं तु , गोयमो इणमब्बवी ।। [८९४] भवतण्हा लया वुत्ता , भीमा भीमफलोदया । तमुच्छित्तु जहानायं , विहरामि महाम् नी! ।। [८९५] साह गोयम ! पन्ना ते , छिन्नो मे संसओ इमो । अन्नोऽवि संसओ मज्झं , तं मे कहसुं गोयमा ! ।। [८९६] संपज्जलिया घोरा , अग्गी चि दुइ गोयमा ! | जे डहं ति सरीरत्थे , कहं विज्झाविया तुमे ? || [८९७] महामेहप्पसूयाओ, गिज्झ वारि जलुत्तमं । सिंचामि सययं देहं , सित्ता नो डहं ति मे ।। [८९८] अग्गी य इइ के वुत्ता , केसी गोयममब्बवी । तओ केसि बुवंतं तु , गोयमो इणमब्बवी ।। अज्झयणं-२३ [८९९] कसाया अग्गिणो वुत्ता , सुयसीलतवो जलं | सुयधाराभिहया सं ता, भिन्ना ह न डहं ति मे ।। [९००] साह गोयम ! पन्ना ते , छिन्नो मे संसओ इमो । अन्नोऽवि संसओ मज्झं , तं मे कहस् गोयमा ! ।। [९०१] अयं साह स्सिओ भीमो , दुवस्सो परिधावई । जंसि गोयम ! आरुढो , कहं तेण न हीरसि ? || [९०२] पधावंतं निगिण्हामि , सुयरस्सीससमाहियं । न मे गच्छइ उम्मग्गं , मग्गं च पडिवज्जई ।। [९०३] आसे य इइ के वुत्ते ? केसी गोयममब्बवी । तओ केसिं बुवंतं तु , गोयमो इणमब्बवी ।। [९०४] मनो साह स्सिओ भीमो , दुहस्सो परिधावई । तं सम्मं तु निगिण्हामि , धम्मसिक्खाइ कं थगं ।। [९०५] साह गोयम ! पन्ना ते , छिन्नो मे संसओ इमो । अन्नोऽवि संसओ मज्झं , तं मे कहस् गोयमा ! ।। [९०६] कुप्पहा बहवे लोए , जेहिं नासं ति जं तुणो । अद्धाणे कहं वर्ल्ड तो, तं न नाससि गोयमा ! ? || [९०७] जे य मग्गेण गच्छंति , जे य उम्मग्गपट्ठिया । ते सव्वे वेड्या मज्झं , ते न नस्सामहं मु नी! ।। [९०८] मग्गे य इइ के वुत्ते , केसी गोयममब्बवी । तओ केसि बुवंतं तु , गोयमो इणमब्बवी ।। [९०९] कुप्पवयणपासंडी, सव्वे उम्मग्गपट्ठिया । दीपरत्नसागर संशोधितः] [59] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-२३ सम्मग्गं तु जि नक्खायं, [९१०] साहु गोयम ! पन्ना अन्नोऽवि संसओ मज्झं [९११] महाउदगवेगेण, सरणं ग इं पइट्ठा य [ ९१२] अत्थि एगो महादीवो महाउदगवेगस, तं [९१३] दीवे य इइ के वुत्ते तओ केसिं [९१४] जरामरणवेगेणं, धम्मो दीवो पइट्ठा य [९१५] साहु गोयम ! पन्ना ते अन्नोऽवि संसओ मज्झं [ ९१६] अन्नवंसि महोहंसि [९१८] नावा य इइ का वुत्ता तओ केसिं वंतंतु [९१७] जा उ अस्साविणी नावा जा निरस्साविणी नावा [९१९] सरीरमाहु नाव त्ति संसारो अण्णवो वुत्तो [९२१] अंधयारे तमे घोरे को करिस्सइ उज्जोयं [ ९२२] उग्गओ विमलो भा [९२०] साहु गोयम ! पन्ना ते अन्नोऽवि संसओ मज्झं सो करिस्सइ उज्जोयं [९२३] भानु य इइ के वुत्ते [ ९२४] उग्गओ खीणसंसारो " जंसि गोयममारूढो कहं पारं गमिस्ससि सो करिस्सइ उज्जोयं [ ९२५] साहु गोयम ! पन्ना [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] " [९२६] सारीरमानसे दुक्खे " " एस मग्गे हि उत्तमे ॥ छिन्नो मे संसओ इमो । तं मे कहसु गोयमा वुज्झमाणाण पाणिणं । दीवं कं मन्नसी ? मुनी ! || वारिमज्झे महालओ । " अन्नोऽवि संसओ मज्झं " गई तत्थ न विज्जई || ? केसी गोयममब्बवी | गोयमो इणमब्बवी || वुज्झमाणाण पाणिणं । 9 " " " " 3 " " " ? नू, ? केसिमेवं बुवंतं तु गोयमो इणमब्बवी ।। गई सरणमुत्तमं ।। छिन्नो मे संसओ इमो । तं कहसु गोयमा नावा विपरिधावई । [60] ! || ? ।। न सा पारस्स गामिणी । सा उ पारस्स गामिणी || ? केसी गोयममब्बवी | गोयमो इणमब्बवी ॥ जीवो वुच्चइ नाविओ । जं तरंति महेसिणो || छिन्नो मे संसओ इमो । तं मे कहसु गोयमा चिट्ठति पाणिणो बहू सव्वलोयंमि पाणिणं || I ! || ! || सव्वलोयपभंकरो । सव्वलोयंमि पाणिणं || केसी गोयममब्बवी | सव्व जि नभक्खरो । सव्वलोयंमि पाणिणं || छिन्नो मे संसओ इमो । तं मे कह गोयमा ! ।। बज्झमाणाण पाणिणं । [४३-उत्तरज्झयणं] Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-२३ खेमं सिवम नाबाहं, ठाणं किं मन्नसी [९२७] अत्थि एगं धुवं ठाणं लोगग्गं जत्थ नत्थि जरामच्चू [९२८] ठाणे य इइ के वुत्ते केसिमेवं बुवंत तु [ ९२९] निव्वाणं ति अबाहं ति खेमं सिवं अ नाबाहं, [ ९३०] तं ठाणं सासयं वासं जं संपत्ता न सोयं [९३१] साहु गोयम ! पन्ना नमो ते संसायातीत [ ९३२] एवं तु संसए छिन्ने अभिवंदित्ता सिरसा [९३३] पंचमहव्वयं धम्मं, पुरिमस्स पच्छिमं मि, [९३४] केसीगोयमओ निच्चं सुयसीलसमुक्कसो, [९३५] तोसिया परिसा सव्वा ० [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] O [९३६] अट्ठ पवयणमायाओ पंचेव य समिईओ [९३७] इरियाभासेसणाssदाने, मनगुत्ती वयगुत्ती [९३८] एयाओ अट्ठ समिईओ दुवालसंगं जिणक्खायं [ ९३९] आलंबणेण कालेणं " " 9 चउकारणपरिसुद्धं, [ ९४०] तत्थ आलं बणं नाणं काले य दिवसे वुत्ते [ ९४१] दव्वओ खेत्तओ चेव जयणा चउव्विहा वृत्ता " " 3 पडवज्जइ भावओ । मग्गे तत्थ सुहावहे ।। तंमि आसि समागमे । महत्थत्थविनिच्छओ || सम्मग्गं समुवट्ठिया । " संया ते पसीयं तु, भयवं केसिगोयमे ।। ति बे तेविंसइमं अज्झयणं सम्मत्तं • चविसइमं अज्झयणं - पवयणमाया • ति, 3 9 " ! ? मुनी ! | मि दुरारुहं । वाहिणो वेयणा तहा ।। ? केसी गोयममब्बवी । गोयमो इणमब्बवी ॥ सिद्धी लोगग्गमेव य । जं तरंति महेसिणो || [61] लोगग्गंमि दुरारुहं । भवोहंतकरा मुनी ।। छिन्नो मे संसओ इमो । सव्वसुत्तमहोयही ।। केसी घोरपरक्कमे । महायसं । गोयमं समिई गुत्ती तहेव य । तओ गुत्ती आहिआ ।। उच्चारे समि ई इय । कायगुतीय अट्ठा || समासेण वियाहिया । मायं जत्थ उ पवयणं ।। मग्गेण जयणाइ य । संज इरियं रिए || दंसणं चरणं तहा । मग्गे उप्पहवज्जिए || कालओ भावओ तहा । तं मे कित्तयओ सुण || [४३-उत्तरज्झयणं] Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [९४२] दव्वओ चक्खुसा पेहे , जुगमित्तं च खेत्तओ । कालओ जाव री एज्जा, उवउत्ते य भावओ ।। [९४३] इंदियत्थे विवज्जित्ता , सज्झायं चेव पं चहा | तम्मुत्ती तप्पुरक्कारे , उवउत्ते रियं रिए ।। [९४४] कोहे मा ने य मायाए , लोभे य उवउत्तया । हासे भये मोहरिए , विकहासु तहेव य ।। [९४५] एयाइं अट्ठ ठाणाई , परिवज्जितु संजए । असावज्जं मियं काले , भासं भासिज्ज पन्नवं ।। [९४६] गवसणाए गहणे य परिभोगेसणा य जा । आहारोवहिसेज्जाए, एए तिन्नि विसोहए ।। [९४७] उग्गमुप्पायणं पढमे , बीए सोहेज्ज एसणं । परिभोयंमि चउक्कं , विसोहेज्ज जयं जई ।। [९४८] अहोवहोवग्गहियं, भंडगं दुविहं मु नी । अज्झयणं-२४ गिण्हंतो निक्खिवं तो वा , पउंजेज्ज इमं विहिं ।। [९४९] चक्खुसा पडिलेहित्ता , पमज्जेज्ज जयं जई । आइए निक्खिवेज्जा वा , दुहओऽवि समिए सया ।। [९५०] उच्चारं पासवणं , खेलं सिंघाण जल्लियं । आहारं उवहिं देहं , अन्नं वावि तहाविहं ।। [९५१] अनावायमसंलोए, अनावाए चेव होइ संलोए । आवायमसंलोए, आवाए चेव संलोए || [९५२] अनावायमसंलोए, परस्सऽनुवघाइए । समे अज्झुसिरे वाऽवि, अचिरकालकयंमि य ।। [९५३] विच्छिन्ने दुरमोगढे , नासन्ने बिलवज्जिए | तसपाणबीयरहिए, उच्चाराईणि वोसिरे ।। [९५४] एयाओ पं च समिईओ , समासेण वियाहिया । एत्तो य तओ गुत्तीओ , वोच्छामि अ नुपुव्वसो ।। [९५५] सच्चा तहेव मोसा य , सच्चमोसा तहेव य । चउत्थी असच्चमोसा य , मनगुत्ति चउव्विहा ।। [९५६] संरंभसमारंभे, आरंभे य तहेव य । मनं पवत्तमाणं तु , नियत्तेज्ज जयं जई ।। [९५७] सच्चा तहेव मोसा य , सच्चमोसा तहेव य । ___ चउत्थी असच्चमोसा य , वइगुत्ती चउव्विहा ।। [९५८] संरंभसमारंभे, आरंभे य तहेव य । वयं पवत्तमाणं तु नियत्तेज्ज जयं जई ।।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [62] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [९५९] ठाणे निसीयणे चेव , तहेव य तुयट्टणे । उल्लंघणे पल्लंघणे, इंदियाण य जुजणे ।। [९६०] संरंभसमारंभे आरं भंमि तहेव य । कायं पवत्तमाणं तु , नियत्तेज्ज जयं जई ।। [९६१] एयाओ पंच समिईओ , चरणस्स य पवत्तणे । गुत्ती नियत्तणेऽवुत्ता , असुभत्थेसु सव्वसो || [९६२] एआओ पवयणमाया , जे सम्मं आयरे मु नी । सो खिप्पं सव्वसंसारा , विप्पसुच्चई पं डिए || त्ति बेमि • चविंसइमं अज्झयणं सम्मत्तं . ० पंचविंसइमं अज्झयणं - जण्णइज्जं . [९६३] माहणकुलसंभूओ, जायाई जमज न्जंमि, आसि विप्पो महायसो । जयघोसे त्ति नामओ ।। अज्झयणं-२५ | इंदियग्गामनिग्गाही, मग्गगामी महामु नी । गामाणुग्गामं रीयंते , पत्तो वाणारसिं पुरि ।। [९६५] वाणारसीए बहिया , उज्जाणंमि म नोरमे । फासुए सेज्जसंथारे , तत्थ वासमुवागए || [९६६] अह तेणेव कालेणं , पुरीए तत्थ माहणे ।। विजयघोसे त्ति नामेण , जण्णं जयइ वेयवी ।। [९६७] अह से तत्थ अ नगारे, मासक्खमणपारणे । विजयघोसस्स ज एणंमि, भिक्खमट्ठा उव द्विए ।। [९६८] समुवट्ठियं तहिं सं तं, जायगो पडिसेहए | न हु दाहामि ते भिक्खं , भिक्खू! जायाहि अन्नओ ।। [९६९] जे य वेयविऊ विप्पा , जन्नमट्ठा य जे दिया । जोइसंगविऊ जे य , जे य धम्माण पारगा ।। जे समत्था समुद्धत्तुं , परं अ प्पाणमेव य । तेसिं अन्नमिणं देयं , भो भिक्खू ! सव्वकामियं ।। [९७१] सो तत्थ एवं पडिसिद्धो , जायगेण महामु नी । न वि रु द्वो न वि तु हो, उत्तमट्ठगवेसओ ।। [९७२] नऽन्नÉ पाणहेउँ वा , नवि निव्वाहणाय वा । तेसिं विमोक्खण द्वाए, इमं वयणमब्बवी ।। [९७३] नवि जाणासि वेयमुहं , नवि जन्माण जं मुहं । नक्खत्ताण मुहं जं च , जं च धम्माण वा मुहं ।। [९७४] जे समत्था समुद्धत्तुं , परं अ प्पाणमेव य । [९७० दीपरत्नसागर संशोधितः] [63] [४३-उत्तरज्झयण] Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ न ते तुमं वियाणासि , अह जाणासि तो भण ।। [९७५] तस्सऽक्खेवपमोक्खं तु , अचयंतो तहिं दिओ । सपरिसो पंजली होउं , पुच्छई तं महामु नी ।। [९७६] वेयाणं च मुहं बूहि , बूहि जन्नाणं जं मुहं । नक्खत्ताण मुहं बूहि , बूहि धम्माण वा मुहं ।। [९७७] जे समत्था समुद्धत्तुं , परं अ प्पाणमेव य । एयं मे संसयं सव्वं , साहू! कहसु पुच्छिओ ।। [९७८] अग्गिहुत्तमहा वेया , जन्नट्ठी वेयसा मुहं । नक्खत्ताणं मुहं चं दो, धम्माण कासवो मुहं ।। [९७९] जहा चं दं गहाईया , चिटुंती पंजलीउडा । वंदमाणा नमसं ता, उत्तमं म नहारिणो ।। [९८०] अजाणगा जन्नवाई , विज्जामाहणसंपया । मूढा सज्झायतवसा , भासच्छन्ना इवऽग्गियो ।। अज्झयणं-२५ [९८१] जो लोए बं भणो वुत्तो अग्गी व महिओ जहा । सया कुसलसंदिढं , तं वयं बूम माहणं ।। [९८२] जो न सज्जइ आगं तुं, पव्वयंतो न सोय ई । रमइ अज्जवयणं मि, तं वयं बूम माहणं ।। [९८३] जायरूवं जहामटुं निद्धतमलपावगं । रागदोसभयाईयं, तं वयं बूम माहणं ।। [९८४] तवस्सियं किसं दं तं अवचियमंससोणियं । सुव्वयं पत्तनिव्वाणं , तं वयं बूम माहणं ।। [९८५] तसे पाणे वियाणेत्ता , संगहेण य थावरे । जो न हिंसइ तिविहेणं , तं वयं बूम माहणं ।। [९८६] कोहा वा जइ वा हासा , लोहा वा जइ वा भया । मुसं न वयई जो उ , तं वयं बूम माहणं ।। [९८७] चित्तमंतमचित्तं वा , अप्पं वा ज न गिण्हाइ अदत्तं जे , तं वयं बूम माहणं ।। [९८८] दिव्वमानुसतेरिच्छं, जो न सेवइ मेहुणं । मनसा कायवक्केणं , तं वयं बूम माहणं ।। [९८९] जहा पोमं जले जायं , नोवलिप्पइ वारिणा । एवं अलित्तं कामेहिं , तं वयं बूम माहणं ।। [९९०] अलोलुयं मुहाजीविं , अनगारं अकिंचणं । असंसत्तं गिहत्थेसु , तं वयं बूम माहणं ।। [प्र०] [जहित्ता पुव्वसंजोगं , नाइसंगे य बं धवे । दीपरत्नसागर संशोधितः] [64] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ जो न सज्जइ भोगेसु , तं वयं बूम माहणं ] [९९१] पसुबंधा सव्ववेया ज टुं च पावकम्मुणा | न तं तायं ति दुस्सीलं , कम्माणि बलवं ति हि ।। [९९२] नवि मुं डिएण समणो , न ॐकारेण बं भणो । न मु नी रण्णवासेणं , कुसचीरेण न तावसो ।। [९९३] समयाए समणो होइ , बंभचेरेण बं भणो । नाणेण य मु नी होइ , तवेण होइ तावसो || [९९४] कम्मुणा बं भणो हि , कम्मुणा होइ खत्तिओ । वईसो कम्मुणा होइ , सुद्दो हवइ कम्मुणा ।। [९९५] एए पाउकरे बुद्धे , जेहिं होइ सिणायओ । सव्वकम्मविनिम्मुक्कं, तं वयं बूम माहणं ।। [९९६] एवं गुणसमाउत्ता , जे भवं ति दिउत्तमा । ते समत्था समुद्धत्तुं , परं अ पाणमेव य ।। अज्झयणं-२५ [९९७] एवं तु संसए छिन्ने , विजयघोसे य माहणे । समुदाया तयं तं तु , जयघोसं महामु निं ।। [९९८] तुढे य विजयघोसे , इणमुदाहु कयंजली । माहणत्तं जहाभूयं , सुद् मे उवदंसियं ।। [९९९] तुब्भे जइया जन्नाणं , तुब्भे वेयविऊ विऊ । जोइसंगविऊ तुब्भे , तुब्भे धम्माण पारगा ।। [१०००] तुब्भे समत्था समुद्धत्तुं , परं अ प्पाणमेव य । तयनुग्गहं करेहऽम्हं , भिक्खेणं भिक्खु उत्तमा ।। [१००१] न कज्जं मज्झ भिक्खेणं , खिप्पं निक्खमसू दिया ! । मा भमिहिसि भयाव त्ते, घोरे संसारसागरे ।। [१००२] उवलेवो होइ भोगेसु , अभोगी नोवलिप्प इ । भोगी भमई संसारे , अभोगी विप्पमुच्चई ।। [१००३] उल्लो सु क्को य दो छूढा , गोलया मट्टियामया । दोऽवि आवडिया कु इडे, जो उल्लो सोऽत्थ लग्गई ।। [१००४] एवं लग्गं ति दुम्मेहा , जे नरा कामलालसा | विरत्ता उ न लग्गं ति, जहा से सुक्के गोलए || [१००५] एवं से विजयघोसे , जयघोसस्स अं तिए । अनगारस्स निक्खं तो, धम्म सोच्चा अ नुत्तरं ।। [१००६] खवित्ता पुव्वकम्माइं , संजमेण तवेण य । जयघोसविजयघोसा, सिद्धिं पत्ता अ नुत्तरं ।। त्ति बेमि दीपरत्नसागर संशोधितः] [65] [४३-उत्तरज्झयण] Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . पंचविंसइम अज्झयणं सम्मत्तं . ० छव्वीसइमं अज्झयणं - सामायारी ० [१००७] सामायारिं पवक्खामि , सव्वदुक्खविमोक्खणिं । जं चरित्ताण निग्गं था, तिण्णा संसारसागरं ।। [१००८] पढमा आवस्सिया नाम , बिइया य निसीहिया । आपुच्छणा य तइया , चउत्थी पडिपुच्छणा ।। [१००९] पंचमी छं दणा नाम , इच्छाकारो य छ सत्तमो मिच्छाकारो उ , तहक्कारो य अ दुमो ।। [१०१०] अब्भुट्ठाणं च नवमं , दसमी उवसंपया । सा दसंगा साहूणं , सामायारी पवेइया ।। [१०११] गमने आवस्सियं कुज्जा , ठाणे कुज्जा निसीहियं । आपुच्छणं सयंकरणे , परकरणे पडिपुच्छाणं ।। [१०१२] छंदणा दव्वजाएणं , इच्छाकारो य सारणे । अज्झयणं-२६ मिच्छाकारो य निं दाए, तहक्कारो पडिस्सुए ।। [१०१३] अब्भुट्ठाणं गुरुपूया , अच्छणे उवसंपया । एवं दुपंचसंजुत्ता , सामायारी पवेइया ।। [१०१४] पुव्विल्लंमि चउब्भाए , आइच्चमि समुट्ठिइए । भंडयं पडिलेहित्ता , वंदित्ता य तओ गुरुं ।।। [१०१५] पुच्छिज्जा पंजलिउडो , किं कायव्वं मए इहं ? | इच्छं निओइउं भं ते!, वेयावच्चे व सज्झाए ।। [१०१६] वेयावच्चे निउत्तेण , कायव्वं अगिलायओ । सज्झाए वा निउत्तेण , सव्वदुक्खविमोक्खणे ।। [१०१७] दिवसस्स चउरो भागे , भिक्खु कुज्जा वियक्खणो | तओ उत्तरगुणे कुज्जा , दिनभागेसु चउसु वि ।। [१०१८] पढमं पोरिसि सज्झायं , बीयं झाणं झियायई । तइयाए भिक्खायरियं , पुणो चउत्थीइ सज्झायं ।। [१०१९] आसाढे मासे दुपया , पोसे मासे चउप्पया । चित्तासोएसु मासेसु , तिप्पया हवइ पोरिसी ।। [१०२०] अंगुलं सत्तरत्तेणं , पक्खेणं च दुरंगुलं । वड्ढए हायए वाऽवि , मासेणं चउरंगुलं ।। [१०२१] आसाढबहुले पक्खे , भद्दवए कत्तिए य पोसे य । फग्गुणवइसाहेसु य , बोद्धव्वा ओमरत्ताओ ।। [१०२२] जेठामुले आसाढसावणे , छहिं अंगुलेहिं पडिलेहा । दीपरत्नसागर संशोधितः] [66] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अट्ठहि बी इयतयंमि, तइए दस अ द्वहिं चउत्थे ।। [१०२३] रतिं पि चउरो भागे , भिक्खू कुज्जा वियक्खणो | तओ उत्तरगुणे कुज्जा , राइभाएसु चउसु वि ।। [१०२४] पढमं पोरिसि सज्झायं , बीयं झाणं झियायई । तइयाए निद्दमोक्खं तु , चउत्थी भुज्जो वि सज्झायं ।। [१०२५] जं नेइ जया रत्तिं , नक्खत्तं तं मि नहचउब्भाए | संपत्ते विरमेज्जा , सज्झायं पओसकालं मि ।। [१०२६] तम्मेव य नक्खत्ते , गयणं चउब्भाग सावसेसंमि | वेरत्तियंपि कालं , पडिलेहित्ता मु नी कुज्जा ।। [१०२७] पुव्विल्लंमि चउब्भाए , पडिलेहित्ताण भं डयं | गुरुं वं दित्तु सज्झायं , कुज्जा दुक्खविमोक्खणं ।। [१०२८] पोरिसीए चउब्भाए , वंदित्ताणं तओ गुरुं । अपडिक्कमित्ता कालस्स , भायणं पडिलेहए ।। [१०२९] मुहपोत्तिं पडिलेहित्ता , पडिलेहिज्ज गोच्छगं | अज्झयणं-२६ गोच्छगलइयंगुलिओ, वत्थाई पडिलेहए ।। [१०३०] उड्ढं थिरं अतुरियं , पव्वं ता वत्थमेव पडिलेहे । तो बिइयं पप्फोडे , तइयं च पुणो पमज्जिज्जा ।। [१०३१] अनच्चावियं अवलियं , अनानुबंधिं अ मोसलिं चेव । छप्पुरिमा नव खोडा , पाणीपाणिविसोहणं ।। [१०३२] आरभडा सं मद्दा, वज्जेयव्वा य मोसली तइया । पप्फोडणा चउत्थी , विक्खित्ता वेड्या छ ही ।। [१०३३] पसिढिलपलंबलोला, एगामोसा अ नेगरूवधुणा | कुणइ पमाणि पमायं , संकिय गणणोवगं कुज्जा ।। [१०३४] अनूनाइरित्तपडिलेहा, अविवच्चासा तहेव य । पढमं पयं पसत्थं , सेसाणि 3 अप्पसत्थाई ।। [१०३५] पडिलेहणं कुणं तो, मिहो कहं कुणइ ज नवयकहं वा । देइ व पच्चक्खाणं , वाएइ सयं पडिच्छइ वा ।। [१०३६] पुढवी-आउक्काए, तेऊ-वाऊ-वणस्सइ-तसाणं । पडिलेहणा अपम त्तो, छण्हं पि विराहओ होइ ।। [१०३७] तइयाए पोरिसीए , भत्तं पा नं गवेसए । छण्हं अन्नतरा गंमि, कारणंमि समु ट्ठिए ।। [१०३८] वेयण वेयावच्चे , इरियट्ठाए य संजम द्वाए | तह पाणवत्तियाए , छटुं पण धम्मचिं ताए ।। [१०३९] निग्गंथो धिइमं तो, निग्गंथी वि न करेज्ज छहिं चेव । दीपरत्नसागर संशोधितः] [67] [४३-उत्तरज्झयण] Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-२६ ठाणेहिं उ इमेहिं [१०४०] आयंके उवसग्गे पाणिदया तवहेउं [१०४१] अवसेसं भं डगं गिज्झा परमद्धजोयणाओ, [१०४२] चउत्थीए पोरिसीए [१०४३] पोरिसीए चउब्भाए 3 " सज्झायं च तओ कुज्जा पडिक्कमित्ता कालस्स [१०४४] पासवणुच्चारभूमिं च काउस्सग्गं तओ कुज्जा [१०४५] देवसियं च अईयारं नाणे य दंसणे चेव [१०४६ ] पारिय काउस्सग्गो, [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] [ १०५२] आगए कायवोस्सग्गे देवसियं त् अईयारं [१०४७] पडिक्कमित्ताण निस्सल्लो काउस्सग्गं तओ कुज्जा [१०४८] सिद्धाणं संथवं किच्चा थुइमंगलं च काऊणं [१०४९] पढमं पोरिसि सज्झायं तइयाए निद्दमोक्खं तु [१०५०] पोरिसीए चउत्थीए सज्झायं तु तओ कुज्जा [१०५१] पोरिसीए चउब्भा ए, विहारं विहरे मु " " काउस्सग्गं तओ कुज्जा [१०५३] राइयं च अईयारं नामि दंसणंमि य [१०५४] पारियकाउस्सग्गो, इयं त् अईयारं [१०५५] पडिक्कमित्तु निस्सल्लो काउस्सग्गं तओ कुज्जा [ १०५६] किं तवं पडिवज्जामि इक्कमणा य से होइ ।। तितिक्खया बं भचेरगुत्तीसु । सरीवोच्छेयणट्ठाए || चक्खुसा पडिले | नी । निक्खिवित्ताण भायणं । " " " " J ?, " " सव्वभावविभावणं || पडिक्कमित्तु कालस्स कालं तु पडिलेहए ।। [68] वंदिताण तओ गुरुं । सेज्जं तु पडिलेह || पडिलेहिज्जा जयं जई । सव्वदुक्खविमोक्खणं ।। चिंतिज्जा अ नुपुव्वसो । चरित्तंमि तहेव य ।। वंदित्ताण तओ गुरुं । आलोएज्ज जहक्कम्मं || वंदिताण तओ गुरुं । सव्वदुक्खविमोक्खणं ।। वंदिताण तओ गुरुं । कालं संपडिलेह || बिइयं झाणं झियायई । सज्झायं तु चउत्थिए || कालं तु पडिलेहि ए । अबोहंतो असंजए || वंदिताण तओ गुरुं । वंदिताण तओ गुरुं । आलोएज्ज जहक्कम्मं || सव्वदुक्खविमोक्खणे । सव्वदुक्खविमोक्खणं ॥ चिंतिज्ज अ नुपुव्वसो । चरित्तंमि तवंमि य || वंदित्ताण तओ गुरुं । सव्वदुक्खविमोक्खणं ॥ एवं तत्थ विचिं तए । [४३-उत्तरज्झयणं] Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ काउस्सग्गं तु पारित्ता , करिज्जा जि नसंथवं ।। [१०५७] पारियकाउस्सग्गो, वंदित्ताण तओ गुरुं । तवं संपडिवज्जेत्ता , कुज्जा सिद्धाण संथवं ।। [१०५८] एसा सामायारी , समासेण वियाहिया । जं चरित्ता बहू जीवा , तिण्णा संसारसागरं ।। त्ति बेमि • छव्वीसइमं अज्झयणं सम्मत्तं . • सत्तावीसइमं अज्झयणं - खलुंकिज्जं . [१०५९] थेरे गणहरे गग्गे , मुनी आसि विसारए | आइण्णे गणिभावं मि, समाहिं पडिसंधए || [१०६०] वहणे वहमाणस्स , कंतारं अइवत्तई । जोगे वहमाणस्स , संसारो अइवत्तई ।। [१०६१] खलुंके जो उ जोएड् , विहम्माणो किलिस्सई । असमाहिं च वेएइ , तोत्तओ य से भज्जई ।। अज्झयणं-२७ [१०६२] एगं डसइ पुच्छं मि, एगं विं धइऽभिक्खणं । एगो भंजइ समिलं , एगो उप्पहप द्विओ ।। [१०६३] एगो पडइ पासेणं , निवेसइ निविज्जई। उक्कुद्दइ उप्फिडइ , सढे बालगवी वए || [१०६४] माई मुद्धेण पडइ , कुद्धे गच्छइ पडिप्पहं । मयलक्खेण चिट्ठई , वेगेण य पहावई ।। [१०६५] छिन्नाले छि दई सेल्लिं , दुईतो भंजए जुगं | सेऽवि य सुस्सुयाइत्ता , उज्जाहित्ता पलायए ।। [१०६६] खलुंका जारिसा जोज्जा , दुस्सीसा वि हु तारिसा | जोइया धम्मजाणं मि, भज्जंती धिइदुब्बला || [१०६७] इढ्ढीगारविए एगे , एगेऽत्थ रसगारवे । सायागारविए एगे , एगे सुचिरकोहणे ।। [१०६८] भिक्खाऽऽलसिए एगे , एगे ओमाणभीरुए थद्धे । एगे च अनुसासंमि, हेऊहिं कारणेहि य ।। [१०६९] सो वि अं तरभासिल्लो, दोसमेव पकुव्वई । आयरियाणं तु वयणं , पडिकूलेइ अ भिक्खणं ।। [१०७०] न सा ममं वियाणाइ , न वि सा मज्झ दाहिई । निग्गया होहिई मन्ने , साहू अन्नोऽत्थ वज्जउ ।। [१०७१] पेसिया पलिउंचं ति, ते परियं ति समं तओ | ___रायवेटिं च मन्जं ता, करेंति भिउडिं मुहे ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [69] [४३-उत्तरज्झयण] Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१०७२] वाइया संगहिया चेव भत्तपाणेहिं पोसिया । जायपक्खा जहा हंसा , पक्कमति दिसो दिसि ।। [१०७३] अह सारही विचिं तेइ, खलुंकेहिं समागओ | किं मझं दु इसीसेहिं?, अप्पा मे अवसीयई ।। [१०७४] जारिसा मम सीसा उ , तारिसा गलिगद्दहा । गलिगद्दहे जहित्ताणं , दढं पगिण्हई तवं ।। [१०७५] मिउमद्दवसंपन्नो, गंभीरो सुसमाहिओ | विहरइ महिं महप्पा , सीलभूएण अप्पणा ।। त्ति बेमि • सत्तावीसइमं अज्झयणं सम्मत्तं . • अहावीसइमं अज्झयणं - मोक्खमग्गगई . [१०७६] मोक्खमग्गगई तच्चं , चउकार [१०७७] नाणं च दंसणं चेव , सुणेह जि नभासियं । नाणदंसणलक्खणं ।। चरित्तं च तवो तहा । अज्झयणं-२८ एस मग्गु त्ति पन्नत्तो , जिणेहिं वरदंसिहिं ।। [१०७८] नाणं च दंसणं चेव , चरित्तं च तवो तहा । एयं मग्गम नुप्पत्ता, जीवा गच्छं ति सुग्गई ।। [१०७९] तत्थ पंचविहं नाणं , सुयं आभिनिबोहियं । ओहिनाणं तु तइयं , मणनाणं च केवलं ।। [१०८०] एयं पंचविहं ना णं, दव्वाण य गुणाण य । पज्जवाणं च सव्वेसि , नाणं नाणीहिं देसियं ।। [१०८१] गुणाणं आ सओ दव्वं , एगदव्वस्सिया गुणा । लक्खणं पज्जवाणं तु , उभओ अस्सिया भवे ।। [१०८२] धम्मो अहम्मो आगासं , कालो पुग्गल-जं तवो | एस लोगो त्ति पन्नत्तो , जिणेहिं वरदंसिहिं ।। [१०८३] धम्मो अहम्मो आगासं , दव्वं इक्किक्कमाहियं । अनंताणि य दव्वाणि , कालो पुग्गलजं तवो ।। [१०८४] गइलक्खणो उ धम्मो , अहम्मो ठाणलक्खणो । भायणं सव्वदव्वाणं , नहं ओगाहलक्खणं ।। [१०८५] वत्तणालक्खणो कालो , जीवो उवओगलक्खणो | नाणेणं दंसणेणं च , सुहेण य दुहेण य ।। [१०८६] नाणं च दंसणं चेव , चरित्तं च तवो तहा । वीरियं उवओगो य , एयं जीवस्स लक्खणं ।। [१०८७] सबंधयार-उज्जोओ, पभा छायाऽऽतवो इ वा । दीपरत्नसागर संशोधितः] [70] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ वण्णरसगंधफासा, पुग्गलाणं तु लक्खणं ।। [१०८८] एगत्तं च पुहत्तं च , संखा संठाणमेव य । संजोगा य विभागा य , पज्जवाणं तु लक्खणं ।। [१०८९] जीवाऽजीवा य बं धो य , पुण्णं पावाऽऽसवो तहा | संवरो निज्जरा मोक्खो , संतेण तहिया नव ।। [१०९०] तहियाणं तु भावाणं , सब्भावे उवएसणं । भावेणं सद्दहं तस्स, सम्मत्तं, तं वियाहियं ।। [१०९१] निसग्गुवएसरुई, आणारुई सुत्त-बीयरुइमेव । अभिगम-वित्थाररुई, किरिया-संखेव धम्मरुई ।। [१०९२] भूयत्थेणाहिगया, जीवाऽजीवा य पुण्ण पावं च । सह सं मुझ्यासव संवरो, रोएइ उ निस्सग्गो ।। [१०९३] जो जि नदिढे भावे , चउव्विहे सद्दहाइ सयमेव । एमेव नन्नह त्ति य , स निसग्गरुई त्ति नायव्वो || [१०९४] एए चेव उ भावे , उवइढे जो परेण सद्दहई । अज्झयणं-२८ छउमत्थेण जिणेण व , उवएसरुइ त्ति नायव्वो ।। [१०९५] रागो दोसो मोहो , अन्नाणं जस्स अवगयं होइ । आणाए रोयंतो , सो खल आणारुई नामं ।।। [१०९६] जो सुत्तमहिज्जं तो, सुएण ओगाहई उ सम्मत्तं । अंगेण बहिरेण व , सो सुत्तरुई त्ति नायव्वो ।। [१०९७] एगेण अ नेगाई, पयाइं जो पसरई उ सम्मत्तं । उदए व्व तेल्लबिं दू, सो बीयरुई त्ति नायव्वो ।। [१०९८] सो होइ अभिगमरुई , सुयनाणं ज स्स अत्थओ दिहुँ । एक्कारस अंगाई , पइण्णगं दि द्विवाओ य ।। [१०९९] दव्वाण सव्वभावा , सव्वपमाणेहिं जस्स उवलद्धा । सव्वाहिं नयविहीहिं , वित्थाररुइ त्ति नायव्वो ।। [११००] दंसणनाणचरित्ते, तवविनए सच्चसमिइगुत्तीसु । जो किरियाभावरुई , सो खल किरियारुई नाम ।। [११०१] अनभिग्गहियकुदिट्ठी, संखेवरुइ त्ति होइ नायव्वो । अविसारओ पवयणे , अणभिग्गहिओ य सेसेस् ।। [११०२] जो अत्थिकायधम्म , सुयधम्मं खलु चरित्तधम्मं च । सद्दहइ जिणाभिहियं , सो धम्मरुइ त्ति नायव्वो ।। [११०३] परमत्थसंथवो वा , सुदिट्टपरमत्थसेवणं वा वि | वावन्नकुदंसणवज्जणा, य सम्मत्तसद्दहणा ।। [११०४] नत्थि चरित्तं सम्मत्तविहणं , दंसणे उ भइयव्वं । सर दीपरत्नसागर संशोधितः] [71] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ सम्मत्तचरित्ताई, जुगवं पुव्वं व सम्मत्तं ।। [११०५] नादंसणिस्स नाणं, नाणेण विणा न हं ति चरणगुणा | अगुणिस्स नत्थि मोक्खो , नत्थि अमोक्खस्स निव्वाणं ।। [११०६] निस्संकिय-निक्कंखिय-निव्वितिगिच्छा अमूढदि ट्ठी य । उववूह थिरीकरणे, वच्छल्ल पभावणे अ दु ।। [११०७] सामाइयऽत्थ पढमं , छेदोवद्वावणं भवे बीयं । परिहारविसुद्धीयं, सुहुमं तह संपरायं च ।। [११०८] अकसायं अ हक्खायं, छउमत्थस्स जि नस्स वा । एयं चयरित्तकरं , चारित्तं होइ आहियं ।। [११०९] तवो य दुविहो वुत्तो , बाहिरंऽब्भतरो तहा । बाहिरो छव्विहो वुत्तो , एवमभितरो तवो ।। [१११०] नाणेण जाणई भावे , दंसणेण य सद्दहे । चरित्तेण निगिण्हाइ , तवेण परिसुज्झई ।। [११११] खवेत्ता पुव्वकम्माइं , संजमेण तवेण य । अज्झयणं-२८ सव्वदुक्खपहीणट्ठा, पक्कमति महेसिणो || त्तिबेमि ० अट्ठावीसइमं अज्झयणं सम्मत्तं . ० एगणतीसइमं अज्झयणं - सम्मत्तपरक्कमे ० [१११२] सुयं मे आउसं ! तेण भगवया एवमक्खायं । इह खलु सम्मत्तपरक्कमे नाम अज्झयणे समणेणं भगवया महावीरेणं कासवेणं पवेइए , जं सम्मं सद्दह इत्ता पत्ति याइत्ता रोयइत्ता फासित्ता पालइत्ता तीरिता कित्तइत्ता सोहइत्ता आराहित्ता आणाए अ नुपालइत्ता बहवे जीवा सिझंति बुज्झंति मुच्चंति परिनिव्वायंति सव्वदुक्खाणमंतं करेंति । [१११३] तस्स णं अयमढे एवम्माहिज्जइ , तं जहाः- संवेगे, निव्वेए , धम्मसद्धा , गुरुसाहम्मियसुस्सूसणया, आलोयणया , निं दणया, गरिहणया , सामाइए , चउव्वीसत्थ ए, वं दणए, पडिक्कमणे, काउस्सग्गे , पच्चक्खाणे , थयथुईमंगले , कालपडिलेहणया , पायच्छित्तकरणे , खमावयणया , सज्झाए, वायणया , पडिपुच्छणया , परियट्टणया , अणुप्पेहा , धम्मकहा , सुयस्स आराहणया एगग्गमनसंनिवेसणया, संजमे , तवे , वोदाणे , सुहसाए , अप्पडिबद्धया , विवित्तसयणासणसेवणया , विणियट्टणया, संभोगपच्चक्खाणे, उवहिपच्चक्खाणे, आहारपच्चक्खाणे,.... कसायपच्चक्खाणे, जोगपच्चक्खाणे, सरीरपच्चक्खाणे, सहायपच्चक्खाणे, भत्तपच्चक्खाणे, सब्भावपच्चक्खाणे, पडिरूवणया, वेयावच्चे, सव्वगुणसंपन्नया, वीयरागया, खंती, मुत्ती, मद्दवे, अज्जवे, भावसच्चे, करणसच्चे , जोगसच्चे , म नगुत्तया, वयगुत्तया , कायगुत्तया , म नसमाधारणया, वयसमाधारणया, कायसमाधारणया , नाणसंपन्नया , दंसणसंपन्नया , चरित्तसंपन्नया , सोइं दियनिग्गहे, चक्खिंदियनिग्गहे, घाणिं दियनिग्गहे, जि भिदियनिग्गहे, फासिं दियनिग्गहे, कोहविजए , मा नविजए, मायाविजए, लोहविजए, पेज्जदोसमिच्छादसणविजए, सेलेसी, अकम्मया ।। [दीपरत्नसागर संशोधितः] [72] [४३-उत्तरज्झयण] Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१११४] संवेगेणं भं ते! जीवे कि जणयइ ? | संवेगेणं अ नुत्तरं धम्मसद्धं जणयइ । अनुत्तराए धम्मसद्धाए संवेगं हव्वमागच्छइ । अ नंतानुबंधिकोहमानमायालोभे खवेइ । नवं च कम्मं न बंधइ । तप्पच्चइयं च णं मिच्छत्तविसोहिं काऊण दंसणाराहए भवइ । दंसणविसोहीए य णं विसुद्धाए अत्थेगइए तेणेव णं भवग्गहणेणं सिज्झं ति बुज्झंति विमुच्चंति परिनिव्वायंति सव्वदुक्खाणमंतं करेंति । विसोहीए य णं विसुद्धाए तच्चं पुणो भवग्गहणं नाइक्कमइ । [१११५] निव्वेएणं भंते जीवे किं जणयइ ?| निव्वेएणं दिव्वमाणुस तेरिच्छिएसु कामभोगेसु निव्वेयं हव्वमागच्छड़ । सव्वविसएसु विरज्जइ । सव्वविसएसु विरज्जमाणे आरं भपरिच्चायं करेइ । आरंभपरिच्चाय करेमाणे संसारमग्गं वोच्छिंदइ, सिद्धिमग्गं पडिवन्ने य हवइ । [१११६] धम्मसद्धाए णं भं ते! जीवे किं जणयइ ? धम्मसद्धाए णं सायासोक्खेसु रज्जमाणे विरज्जइ । आगारधम्मं च णं चयइ अ नगारिए णं जीवे सारीरमा नसाणं दुक्खाणं छेयणभेयण संजोगाईणं वोच्छेयं करेइ अव्वाबाहं च सुहं निव्वत्तेइ ।। [१११७] गुरुसाहम्मियसुस्सूसणाए णं भं ते! जीवे किं जणयइ ? | गुरुसाहम्मियसुस्सूसणाए णं वि नयपडिवत्तिं जणयइ । वि नयपडिवन्ने य णं जीवे अ नच्चासायणसीले नेरइयतिरिक्खजोणिय मणुस्सदेव-दुग्गईओ निरंभई । वण्णसंजलणभत्तिबमा नयाए माणुस्सदेवगईओ निबंधई, सिद्धिं सोग्गइं च अज्झयणं-२९ विसोहेइ । पसत्थाइं च णं वि नयमूलाइं सव्वकज्जाइं साहेइ । अन्ने य बहवे जीवे विणिइत्ता भवइ । [१११८] आलोयणाए णं भंते! जीवे किं जणयइ? | आलोयणाए णं मायानियाण-मिच्छादंसणसल्लाणं मोक्खमग्गविग्घाणं अ नंतसंसारबंधणाणं उद्धरणं करेइ । उज्जुभावं च जणयइ | उज्जुभाव - पडिवन्ने य णं जीवे अमाई इत्थीवेयं नपुंसगवेयं च न बं धइ । पुव्वबद्धं च णं निज्जरेइ । [१११९] निंदणयाए णं भंते ! जीवे किं जणयइ ? | निंदणयाए णं पच्छाणुतावं जणयइ । पच्छाणुतावेणं विरज्जमाणे करणगुणसेढिं पडिवज्जइ । करणगुणसेढीपडिवन्ने य णं अ नगारे मोहणिज्जं कम्मं उग्घाएइ । [११२०] गरहणयाए णं भं ते! जीवे कि जणयइ ? गरहणयाएणं अपरक्कारं जणयइ । अपुरक्कारगए णं जीवे अप्पसत्थेहिंतो जोगेहिंतो नियत्तेइ, पसत्थे य पडिवज्जइ । पसत्थजोगं पडिवन्ने य णं अनगारे अनंतघाइपज्जवे खवेइ । [११२१] सामाइएणं भं ते! जीवे किं जणयइ ? सामाइएणं सावज्जजोगविरई जणयह । [११२२ चउव्वीसत्थएणं भंते! जीवे किं जणयइ ? चउवीसत्थएणं दंसणविसोहिं जणयइ । [११२३] वंदनएणं भंते! जीवे किं जणयइ ? वंदणएणं नीयागोयं कम्म खवेइ | उच्चागोयं कम्मं निबं धड़ । सोहग्गं च णं अपडिहयं आणा [११२४] पडिक्कमणेणं भं ते! जीवे किं जणयइ ? पडिक्कमणेणं वयछिद्दाणि पिहेइ । पिहियवयछिद्दे पुण जीवे निरुद्धासवे असबलचरित्ते अट्ठसु पवयणमायासु उवउत्ते अपुहत्ते सुप्पणिहिए विहरइ । [११२५] काउसग्गेणं भंते! जीवे किं जणयइ ? काउ० तीयपड़प्पन्नं पायच्छित्तं विसोहेइ । विसुद्धपायच्छित्ते य जीवे निव्वुयहियए ओहरियभरुव्वं भारवहे पसत्थज्झाणोवगए सुहं सुहेणं विहरइ । [११२६] पच्चक्खाणेणं भंते! जीवे किं जणयइ ? | पच्चक्खाणेणं आसवदाराई निरु भइ । दीपरत्नसागर संशोधितः] [73] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ पच्चक्खाणेणं इच्छानिरोहं जणयइ इच्छानिरोहं गए य णं जीवे सव्वदव्वेसु वि नीयतण्हे सीइभूए विहरई । ___ [११२७] थयथुइमंगलेणं भं ते! जीवे किं जणयइ ? । थ यथुइमंगलेणं नाणदंसणचरित्तबोहिलाभं जणयइ | नाण-दंसणचरित्तबोहिलाभसंपन्ने य णं जीवे अं तकिरियं कप्पविमाणोववत्तिगं आराहणं आराहेइ । [११२८] कालपडिलेहणयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? | कालपडिलेहणयाए नाणावरणिज्जं कम्मं खवेइ । [११२९] पायच्छित्तकरणेणं भं ते! जीवे किं जणयइ ? | पा यच्छित्त करणेणं पावकम्मविसोहिं जणयइ । निरइयारे आवि भवइ । सम्मं च णं पायच्छित्तं पडिच्छित्तं पडिवज्जमाणे मग्गं च मग्गफलं च विसोहेइ, आयारं च आयारफलं च आराहेइ । [११३०] खमावणयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ? | खमावणयाए णं पल्हायणभावं जणयइ । पल्हायणभावमुवगए य सव्वपाणभूयजीवसत्तेसु मित्तीभावं उ प्पाएइ मित्तीभावमुवगए यावि जीवे भावविसोहिं काऊण निब्भए भवइ । [११३१] सज्झाएणं भंते! जीवे किं जणयइ ? | सज्झाएणं नाणावरणिज्जं कम्मं खवेइ । [११३२] वायणाए णं भं ते जीवे किं जणयइ ? | वायणाए निज्जरं जणयइ | स्यस्स य अनुसज्जणाए अनासायणे, वट्टए । सुयस्स अनुसज्जणाए अनासायणाए वट्टमाणे तित्थधम्म अवलंबइ । अज्झयणं-२९ तित्थ धम्मं अवलंबमाणे महानिज्जरे महापज्जवसाणे भवइ । [११३३] पडिपुच्छणयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? | पडिपुच्छणाए णं सुत्तत्थ तदुभयाई विसोहेछ । कंखामोहणिज्जं कम्मं वोच्छिंदड । [११३४] परियट्टणाए णं भं ते! जीवे किं जणयइ ? | प रियट्टणाए णं वंजणाई जणयइ , वंजणलद्धिं च उप्पाइए | __[११३५] अणुप्पेहाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? | अणुप्पेहाए आउयवज्जाओ सत्तकम्मप्पगडीओ घणियबंधणबद्धाओ सिढिलबंधणबद्धाओ पकरेइ । दीहकाल द्विइयाओ हस्सकाल द्विइयाओ पकरेइ । तिव्वाणुभावाओ मंदाणुभावाओ पकरेइ । बहुपएसग्गाओ अप्पपएसग्गाओ पकरेइ, आउयं च णं कम्मं सिया बंधइ, सिय नो बंधइ । असायावेयणिज्जं च णं कम्मं नो भुज्जो भुज्जो उवचिणाइ । अ नाइयं च णं अनवदग्गं दीहमद्धं चाउरंत संसारकंतारं खिप्पामेव वीइवयइ । [११३६] धम्मकहाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? | धम्मकहाए णं कम्म-निज्जरं जणयइ । धम्मकहाए णं पवयणं पभावेइ | पवयण पभावेणं जीवे आगमेसस्स भद्दत्ताए कम्मं निबं धड़ । [११३७] सुयस्स आराहणयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? | सुयस्स आराहणाए णं अन्नाणं खवेइ न य संकिलिस्सइ । [११३८] एगग्गमनसंनिवेसणयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? | एगग्गमन-संनिवेसणयाए णं चित्तनिरोहं करेइ । [११३९] संजमेणं भंते! जीवे किं जणयइ? | संजमेणं अणण्हयत्तं जणयइ । [११४०] तवेणं भंते! जीवे किं जणयइ? | तवेणं वोदाणं जणयइ । [११४१] वोदाणेणं भंते! जीवे किं जणयइ ? | वो दाणेणं अकिरियं जणयइ । अकिरियाए दीपरत्नसागर संशोधितः] [74] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ भवित्ता तओ पच्छा सिज्झइ, बुज्झइ, मुच्चइ परिनिव्वायइ सव्वदुक्खाणमंतं करेइ । [११४२] सुहसाएणं भंते ! जीवे किं जणयइ ? | सु हसाएणं अणुस्सुयत्तं जणयइ । अणुस्सुयाए णं जीवे अनुकंपाए अणुब्भडे विगयसोगे चरित्तमोहणिज्जं कम्म खवेइ । [११४३] अप्पडिबद्धयाए णं भंते जीवे किं जणयइ ? अप्पडिबद्धयाए निस्संग्गत्तं जणयइ । निस्संगत्तेणं जीवे एगे एगग्गचित्ते दिया य राओ य असज्जमाणे अप्पडिबद्धे यावि विहरइ । [११४४] विवित्तसयणासणयाए णं भंते ! जीवे किं जणयइ ? | वि वित्तसयणासणयाए णं चरित्तगुत्तिं जणयइ | चरित्तगुत्ते य णं जीवे विवित्ताहारे दढचरित्ते एगं तरए मोक्खभावपडिवन्ने अविहं कम्मगंहिँ निज्जरेइ । [११४५] विनियट्टणयाए णं भंते ! जीवे किं जणयइ ? | वि नियट्टणयाएणं पावकम्माणं अकरणयाए अब्भुढेइ । पुव्वबद्धाण य निज्जरणयाए पावं नियत्तेइ । तओ पच्छा चाउरं त संसारकं तारं वीईवयइ । [११४६] संभोगपच्चक्खाणेणं भंते! जीवे किं जणयइ ? | संभोग पच्चक्खाणे णं आलंबणाइं खवेइ । निरालं बणस्स य आय यट्ठिया योगा भवं ति । सएणं लाभेणं संतूस्सइ , परलाभं नो आसादेइ , नो तक्केड, नो पीहेइ, नो पत्थेइ, नो अभिलसइ । परलाभं अणास्सायमाणे अतक्केमाणे अपीहेमाणे अपत्थेमाणे अनभिलसमाणे दुच्चं सुहसेज्जं उवसंपज्जित्ता णं विहरइ । अज्झयणं-२९ [११४७] उवहिपच्चक्खाणेणं भंते ! जीवे किं जणयइ ? | उ वहिपच्चक्खाणेणं अपलिमं थं जणयइ । निरुवहिए णं जीवे निक्कंखे उवहिमंतरेण य न संकिलिस्सई ।। [११४८] आहारपच्चक्खाणेणं भंते ! जीवे किं जणयइ ? | आ हार पच्चक्खाणेणं जीवियासंसप्पओगं वोच्छिंदइ । जीवियासंसप्पओगं वोच्छिंदित्ता जीवे आहारमंतरेणं न संकिलिस्सइ । [११४९] कसायपच्चक्खाणेणं भंते! जीवे किं जणयइ ? | कसाय पच्चक्खाणेणं वीयरागभावं जणयइ । वीयरागभावं पडिवन्नेऽवि य णं जीवे समसुहदुक्खे भवइ ।। [११५०] जोगपच्चक्खाणेणं भंते ! जीवे किं जणयइ ? | जो गपच्चक्खाणेणं अजोगत्तं जणयइ । अजोगी णं जीवे नवं कम्मं न बंधइ, पुव्वबद्धं च निज्जरेइ । [११५१] सरीरपच्चक्खाणेणं भंते ! जीवे किं जणयइ ? सरीर पच्चक्खाणेणं सिद्धाइ सयगुणकित्तणं निव्वत्तेइ । सिद्धाइ सयसगुणसंपन्ने य णं जीवे लोगग्गमुवगए परमसुही भवइ । [११५२] सहायपच्चक्खाणेणं भंते ! जीवे किं जणयइ ? सहायपच्चक्खाणे णं एगीभावं जणयइ । एगीभावभूए य जीवे एगत्तं भावेमाणे अप्पसद्दे अप्पझंझे अप्पकलहे अप्पकसाए अप्पतुमंतुमे संजमबहुले संवरबहुले समाहिए यावि भवइ । [११५३] भत्तपच्चक्खाणेणं भंते! जीवे किं जणयइ ? भत्तपच्चक्खाणेणं अनेगाइं भवसयाई निरंभइ । [११५४] सब्भावपच्चक्खाणेणं भंते! जीवे किं जणयइ ? | सब्भाव पच्चक्खाणे णं अनियहि जणयड़ । अनियट्टि पडिवन्ने य अनगारे चत्तारि केवलिकम्मंसे खवेइ , तं जहा- वेयणिज्ज आउयं नामं गोयं, तओ पच्छा सिज्झइ बज्झइ मच्चइ सव्वदुक्खाणमंतं करेइ । [११५५] पडिरूवयाए णं भंते ! जीवे किं जणयइ ? | प डिरूवयाए णं लाघवियं जणयइ । दीपरत्नसागर संशोधितः] [75] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ लघुभूए णं जीवे अप्पमत्ते पागडलिंगे पसत्थलिंगे विसुद्धसम्मत्ते सत्तसमिइसमत्ते सव्वपाणभूयजीवसत्तेसु वीससणिज्जरूवे अप्पडिलेहे जिइंदिए विउलतवसमिइसमन्नागए यावि भवइ । [११५६] वेयावच्चेणं भंते! जीवे किं जणयइ ? | वेयावच्चेणं तित्थयरनामकम्मं निबं धइ । [११५७] सव्वगुणसंपन्नयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? | सव्वगुणसंपन्नयाए अपुनरावत्तिं जणयइ । अपुनरावत्तिं पत्तए य णं जीवे सारीरमानसाणं दुक्खाणं नो भागी भवइ । [११५८] वीयरागयाए णं भंते जीवे किं जणयइ ?० नेहाणुबंधणाणि तण्हाणुबं धणाणि य वोच्छिंदइ, मणुन्नामणुन्नेसु सद्दफरिसरूवरसगंधेसु सच्चित्ताचित्तमीसएसु चेव विरज्जइ । [११५९] खंतीए णं भंते ! जीवे किं जणयइ ?। खं तीए णं परीसहे जिणइ । [११६०] मुत्तीए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? मुत्तीए णं अकिंचणं जणयइ । अकिंचणे य जीवे अत्थलोलाणं पुरिसाणं अपत्थणिज्जो भवइ । [११६१] अज्जवयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? | अज्जवयाए णं काउज्जुययं भावुज्जुययं भासुज्जुययं अविसंवायणं जणयइ । अविसंवायणसंपन्नयाए णं जीवे धम्मस्स आराहए भवइ । [११६२] मद्दवयाए णं भंते ! जीवे किं जणयइ ? | म दवयाए णं अनुस्सियत्तं जणयइ । अनुस्सियत्तेण जीवे मिउमद्दवसंपन्ने अट्ठ मयट्ठाणाइं निट्ठावेइ । [११६३] भावसच्चेणं भंते! जीवे किं जणयइ ? | भावसच्चेणं भावविसोहिं जणयइ । अज्झयणं-२९ भावविसोहिए वट्टमाणे जीवे अरहं तपन्नत्तस्स धम्मस्स आराहणयाए अब्भुढेइ । अरहं त पन्नत्तस्स धम्मस्स आराहणयाए अब्भद्वित्ता परलोगधम्मस्स आराहए भवइ । [११६४] करणसच्चेणं भंते! जीवे किं जणयइ ? | करणसच्चेणं करणसत्तिं जणयइ । करणसच्चे वट्टमाणे जीवे जहावाई तहाकारी यावि भवइ । [११६५] जोग सच्चेणं भंते ! जीवे किं जणयइ ? | जो गसच्चेणं जोगं विसोहेइ । [११६६] मनगुत्तयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? | मणगुत्तयाए जीवे एगग्गं जणयइ । एगग्गचित्ते णं जीवे मणगुत्ते संजमाराहए भवइ । [११६७] वयगुत्तयाए णं भंते ! जीवे किं जणयइ ? | व यगुत्तयाए निव्वियारं जणयइ । निव्वियारे णं जीवे वइगुत्ते अज्झप्पजोगसाहणजुत्ते यावि विहरइ । [११६८] कायगुत्तयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? | कायगत्तयाए संवरं जणयड़ । संवरेणं कायगुत्ते पुणो पावासवनिरोहं करेइ । [११६९] मनसमाहारणयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? मनसमाहारणयाए एगग्गं जणयइ । एगग्गं जणइत्ता नाणपज्जवे जणयइ । नाणपज्जवे जणइत्ता सम्मत्तं विसोहेइ, मिच्छत्तं च निज्जरेइ । [११७०] वइसमाहारणयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? वइसमाहार० णं वइसमाहारणं दंसणपज्जवे विसोहेइ । वइसमादंसणपज्जवे विसोहित्ता सुलहबोहियत्तं निव्वत्तेइ, दुल्लहबोहियत्तं निज्जरेइ । [११७१] कायसमाहारणयाए णं भंते जीवे किं जणयइ ? | का यसमाहारणयाए णं चरित्तपज्जवे विसोहेइ | चरित्तपज्जवे विसोहिता अहक्खायचरित्तं विसोहेइ । अहक्खायचरित्तं विसोहेता चत्तारि केवलिकम्मसे खवेइ । तओ पच्छा सिज्झइ बुज्झइ मुच्चइ परिनिव्वायइ सव्वदुक्खाणमंतं करेइ । ___ [११७२] नाणसंपन्नयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? | नाणसंपन्नयाए णं जीवे सव्वभा - दीपरत्नसागर संशोधितः] [76] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ वाहिगमं जणयइ । नाणसंपन्ने णं जीवे चाउरं ते संसारकंतारे न विणस्सइ । नाणवि नय- तवचरित्तजोगे संपाउणइ, ससमयपरसमयविसारए य असंधायणिज्जे भवइ । [११७३] जहा सूइ ससुत्ता पडिया वि न विनस्सइ । तहा जीवे ससुत्ते संसारे न विनस्सइ ।। [११७४] दंसणसंपन्नयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? दंसण संपन्नयाए णं भवमिच्छत्त छेयणं करेइ, परं न विज्झायइ । परं अविज्झाएमाणे अ नुत्तरेणं नाणदंसणेणं अप्पाणं संजोएमाणे सम्म भावेमाणे विहरइ । [११७५] चरित्तसंपन्नयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ? चरित्त संपन्नयाए णं सेलेसीभ जणयइ । सेलेसिं पडिवन्ने य अ नगारे चत्तारि केवलिकम्मसे खवेइ । तओ पच्छा सिज्झइ बुज्झइ मुच्चइ परिनिव्वायइ सव्वदुक्खाणमंत करेइ । [११७६] सोइंदियनिग्गहेणं भंते! जीवे किं जणयइ ? सोइंदिय निग्गहेणं मणुन्नामणुन्नेसु सद्देसु रागदोसनिग्गहं जणयइ । तप्पच्चइयं कम्मं न बंधइ, पुव्वबद्धं च निज्जरेइ । [११७७] चक्खिंदियनिग्गहेणं भंते ! जीवे किं जणयइ ? चक्खिंदियनिग्गहेणं मणन्ना - रागदोसनिग्गहं जणयइ । तप्पच्चइयं कम्मं न बंधइ, पव्वबद्धं च निज्जरेइ । [११७८] घाणिदिय निग्गहेणं भंते ! जीवे किं जणयइ ? घाणिदियनिग्गहेणं मणुन्ना - अज्झयणं-२९ मणुन्नेसु गं धेसु रागदोसनिग्गहं जणयइ , तपच्चइयं कम्मं न बंधइ , पुव्वबद्धं च निज्जरेइ । [११७९] जिभिदियनिग्गहेणं भंते ! जीवे किं जणयइ ? जिभिंदियनिग्गहेणं मणुन्ना मणुन्नेसु रसेसु रागदोसनिग्गहं जणयइ , तप्पच्चइयं कम्मं न बंधइ , पुव्वबद्धं च निज्जरेइ । [११८०] फासिंदियनिग्गहेणं भंते ! जीवे किं जणयइ ? | फा सिदियनिग्गहेणं मणुन्नामणुन्नेसु फासेसु रागदोसनिग्गहं जणयइ , तप्पच्चइयं कम्मं न बंधइ , पुव्वबद्धं च निज्जरेइ । १८१] कोहविजएणं भंते! जीवे किं जणयइ ? | कोहविजएणं खंतिं जणयइ, कोहवेयणिज्जं कम्मं न बंधइ, पुव्वबद्धं च निज्जरेइ । [११८२] मानविजएणं भंते! जीवे किं जणयइ ? मानविजएणं मद्दवं जणयइ , मानवेयणिज्जं कम्मं न बंधइ, पुव्वबद्धं च निज्जरेइ । [११८३] मायाविजएणं भंते ! जीवे किं जणयइ ? मायाविजएणं अज्जवं जणयइ । मायावेयणिज्जं कम्मं न बंधइ, पव्वबद्धं च निज्जरेइ । [११८४] लोभविजएणं भंते! जीवे किं जणयइ ? लोभविजएणं संतोसं जणयइ, लोभवेयणिज्जं कम्मं न बंधइ, पुव्वबद्धं च निज्जरेइ । [११८५] पिज्जदोसमिच्छादसणविजएणं भंते ! जीवे किं जणयह ? | पिज्जदोसमिच्छादंसणविजएणं नाणदंसणचरित्ताराहणयाए अब्भुढेइ । अट्ठविहस्स कम्मस्स कम्मगिंठिविमोयणयाए तप्पढ याए जहाणपव्वीए अ दावीसइविहं मोहणिज्जं कम्मं उग्घाएड , पंचविहं नाणावरणिज्जं, नवविहं दंसणा वरणिज्जं, पंचविहं अंतराइयं, एए तिन्नि वि कम्मसे जुगवं खवेइ । तओ पच्छा अनुत्तरं कसिणं पडिपुण्णं निरावरणं वितिमिरं विसुद्धं लोगालोगप्पभा सगं केवलवरनाणदंसणं समुप्पा डेइ जाव सजोगी भवइ , ताव ईरियावहियं कम्मं निबंधइ सुहफरिसं दुसमयठि ईयं । तं पढमसमए बद्धं , बिइयसमए वेइयं, तइयसमए दीपरत्नसागर संशोधितः] [77] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ निज्जिण्णं, तं बद्धं पुट्ठे उदीरियं वेइयं निज्जिण्णं, सेयाले य अकम्मं चावि भवइ । [११८६] अह आउयं पालइत्ता अं तोमुहुत्तद्धावसेसाए जोगनिरोहं करेमाणं सुहुमकिरिय अप्पडिवाइं सुक्कज्झाणं झायमाणे तप्पढमयाए मणजोगं निरुं भइ, वइजोगं निरुं भइ, कायजोगं निरुं भइ, आनपान निरोहं करेइ, ईसिपंचरहस्सक्खरुच्चारणट्ठाए य णं अ नगारे समुच्छइन्नकिरियं अनियि सुक्कज्झाणं झियायमाणे वेयणिज्जं आउयं नामं गोत्तं च एए चत्तारि वि कम्मंसे जुगवं खवेइ । [११८७] तओ ओरालियं कम्माई सव्वाहिं विप्पजहणाहिं विप्पजहित्ता उज्जुसेढिपत्ते अफुसमाणगई उड्ढं एगसमएणं अविग्गहेणं तत्थ गं ता सागरोवउत्ते सिज्झइ बुज्झइ जाव अं तं करेइ । [११८८] एस खलु सम्मत्तपरक्कमस्स अज्झयणस्स अट्ठे समणेणं भगवया महावीरेणं आघविए पन्नविए परुविए दंसिए उवदंसिए । त्ति बेमि एगूणतीसइमं अज्झयणं सम्मत्तं • इमं अज्झयणं - तवमग्गगई • अज्झयणं - ३० O o [११८९] जहा उ पावगं कम्मं खवेइ तवसा भिक्खू [११९०] पाणिवहमुसावाया, राईभोयणविरओ, [११९१] पंचसमिओ तिगुत्तो अगारवो य निस्सल्लो [११९२ ] एएसिं तु विव खवेइ उ जहा भिक्खू [११९३] जहा महातलायस्स [दीपरत्नसागर संशोधितः ] [११९७ ] इत्तरिय मरणकाला य इत्तरिय सावकखा [११९८ ] जो सो इत्तरियतवो सेढितवो पयरतवो [११९९ ] तत्तो य वग्गवग्गो मनइच्छियचित्तत्थो, " " " रागदोससमज्जियं । मेगग्गमणो सुणे । अदत्तमेहुणपरिग्गहा विरओ । जीवो भवइ अ ज्जासे, 3 उस्सिंचणा तवणाए [१९९४] एवं तुं संजयस्सावि भवकोडीसंचियं कम्मं [११९५] सो तवो दुविहो वुत्तो बाहिरब्भंतरो तहा । एवमभिंत तवो || बाहिरो छव्विहो वुत्तो [१९९६] अनसनमूणोयरिया, भिक्खायरिया य रसपरिच्चाओ । कायकिलेसो संलीणया य बज्झो तवो होइ । अनसना दुविहा भवे । निरवकंखा उ बिइज्जिया । सो समासेण छव्विहो । " 3 3 नासवो || दिओ । नासवो || [78] अकसाओ जिइं जीवो होइ अ रागदोससमज्जियं । तमेगग्गमणो सुण । सन्निरुद्धे जलागमे । कमेणं सोसणा भवे ॥ पावकम्मनिरासवे । तवसा निज्जरिज्जइ || घनो य तह होइ वग्गो य । पंचमो छ नाव हो ओ पइण्णतवो । इत्तरिओ । I | | I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१२००] जा सा अ नसना मरणे , दुविहा सा वियाहिया । सवियारमवियारा, कायचिटु पई भवे | [१२०१] अहवा सपरिकम्मा , अपरिकम्मा य आहिया । नीहारिमनीहारी, आहारच्छेअओ दोसु वि । [१२०२] ओमोयरणं पंचहा , समासेण वियाहियं । दव्वओ खेत्तकालेणं , भावेणं पज्जवेहि य । । [१२०३] जो जस्स उ आहारो , तत्तो ओमं त् जो करे | जहन्नेणेगसित्थाई, एवं दव्वेण ऊ भवे । [१२०४] गामे नगरे तह रायहाणि निगमे य आगरे पल्ली । खेडे कब्बड दोणम्ह पट्टण मडंब संबाहे । । [१२०५] आसमपए विहारे , संनिवेसे समायघोसे य । थलिसेनाखंधारे, सत्थे संवट्टकोट्टे य । [१२०६] वाडेसु व रत्थासु य, घरेसु वा एवमित्तियं खेत्तं । कप्पइ उ एवमाई , एवं खेत्तेण उ भवे । [१२०७] पेडा य अद्धपेडा , गोमुत्ति पयंगविहिया चेव । अज्झयणं-३० संबुक्कावट्टाय य गंतुं पच्चागया छट्ठा । । [१२०८] दिवसस्स पोरुसीणं, चउण्डंपि उ जत्तिओ भवे कालो ।। एवं चरमाणो खलु , कालोमाणं मुणेयव्वं । । [१२०९] अहवा तइयाए पोरिसीए , ऊणाइ घासमेसं तो। चऊभागूणाए वा , एवं कालेण ऊ भवे । [१२१०] इत्थी वा पुरिसो वा , अलंकिओ वा नालंकिओ वावि ।। अन्नयरवयत्थो वा , अन्नयरेणं व वत्थेणं । । [१२११] अन्नेण विसेसेणं , वण्णेणं भावम नुमुयंते उ । एवं चरमाणा खलु , भावोमाणं मुणेयव्वं । । [१२१२] दवे खेत्ते काले भावंमि य आहिया उ जे भावा । एएहि ओमचरओ , पज्जवचरओ भवे भिक्खू । । [१२१३] अट्ठविहगोयरग्गं तु , तहा सत्तेव एसणा | अभिग्गहा य जे अन्ने , भिक्खायरियमाहिया । । [१२१४] खीरदहिसप्पिमाई, पणीयं पा नभोयणं । परिवज्जणं रसाणं तु , भणियं रसविवज्जणं । । [१२१५] ठाणा वीरासणाईया , जीवस्स उ सुहावहा । उग्गा जहा धरिज्जं ति, कायकिलेसं तमाहियं । । [१२१६] एगंतं अना वाए, इत्थीपसु विवज्जिए | सयनासन सेवणया, विवित्त सयनासनं । । दीपरत्नसागर संशोधितः] [79] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१२१७] एसो बाहिरगं तवो, समासेण वियाहिओ | अब्भिंतरं तवं एत्तो , वुच्छामि अ नुपुव्वसो । । [१२१८] पायच्छित्तं वि नओ, वेयावच्चं तहेव सज्झाओ । झाणं च विउस्सग्गो , एसो अ भिंतरो तवो । । [१२१९] आलोयणारिहाईयं, पायच्छित्तं तु दसविहं । जं भिक्खू वहई सम्मं , पायच्छित्तं तमाहियं । । [१२२०] अब्भुट्ठाणं अंजलिकरणं गुरुभत्तिभावसुस्सूसा, विनओ एस वियाहिओ । । [१२२१] आयरियमाईयंमि वेयावच्चो य दसविहे । आसेवणं जहाथामं , वेयावच्चं तमाहियं । । [१२२२] वायणा पुच्छणा चेव , तहेव परियट्टणा । अणुप्पेहा धम्मकहा , सज्झाओ पं चहा भवे । । [१२२३] अट्टरुद्दाणि वज्जित्ता , झाएज्जा सुसमाहिए । धम्मसुक्काइं झाणाई , झाणं तं तु बुहा वए । । [१२२४] सयनासन ठाणे वा , जे उ भिक्खू न वावरे | अज्झयणं-३० कायस्स विउस्सग्गो , छट्ठो सो परिकित्तिओ । । [१२२५] एवं तवं तु दुविहं , जे सम्मं आयरे मु नी । सो खिप्पं सव्वसंसारा , विप्पमुच्चइ पंडिओ || त्ति बेमि • तीसइमं अज्झयणं सम्मत्तं . • एगतीसइमं अज्झयणं - चरणविही . [१२२६] चरणविहिं पवक्खामि , जीवस्स उ सुहावहं । जं चरित्ता बहू जीवा , तिण्णा संसारसागरं । । [१२२७] एगओ विरइं कुज्जा , एगओ य पवत्तणं । असंजमे नियतिं च , संजमे य पवत्तणं । । [१२२८] रागदोसे य दो पावे , पावकम्मपवत्तणे | जे भिक्खू रुंभई निच्चं , से न अच्छड़ मं डले । । [१२२९] दंडाणं गारवाणं च , सल्लाणं च तियं तियं । जे भिक्खू चयई निच्चं , से न अच्छइ मं डले । । [१२३०] दिव्वे य जे उवसग्गे , तहा तेरिच्छमा नुसे | जे भिक्खू सहइ निच्चं , से न अच्छइ मं डले । । [१२३१] विगहाकसायसन्नाणं, झाणाणं च दुयं तहा । जे भिक्खू वज्जई निच्चं , से न अच्छइ मं डले । । [१२३२] वएसु इं दियत्थेसु, समिईसु किरियासु य । दीपरत्नसागर संशोधितः] [80] [४३-उत्तरज्झयण] Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ जे भिक्खू जयई निच्चं , से न अच्छड़ मंडले । । [१२३३] लेसासु छसु काएसु , छक्के आहारकारणे । जे भिक्खू जयई निच्चं , से न अच्छड़ मंडले । । [१२३४] पिंडोग्गहपडिमासु, भयहाणेसु सत्तसु । जे भिक्खू जयई निच्चं , से न अच्छड़ मंडले । । [१२३५] मदेसु बं भगुत्तीसु, भिक्खुधम्ममि दसविहे । जे भिक्खू जयई निच्चं , से न अच्छड़ मंडले । । [१२३६] उवासगाणं पडिमासु , भिक्खूणं पडिमासु य । जे भिक्खू जयई निच्चं , से न अच्छड़ मंडले । । [१२३७] किरियासु भुयगामेसु , परमाहम्मिएसु य । जे भिक्खू जयई निच्चं , से न अच्छइ मंडले । । [१२३८] गाहासोलसएहिं तहा असंजमं मि य । जे भिक्खू जयई निच्चं , से न अच्छड़ मंडले । । [१२३९] बंभंमि नायज्झयणेसु , ठाणेसु य समाहिए । जे भिक्खू जयई निच्चं , से न अच्छइ मंडले । । अज्झयणं-३१ [१२४०] एगवीसाए सबले , बावीसाए परीसहे । जे भिक्खू जयई निच्चं , से न अच्छड़ मंडले । । [१२४१] तेवीसाए सूयगडे , रूवाहिएम सुरेसु अ । जे भिक्खु जयई निच्चं , से न अच्छड़ मंडले ।। [१२४२] पणवीसभावणासु, उद्देसेसु दसाइणं । जे भिक्खू जयई निच्चं , से न अच्छड़ मंडले ।। [१२४३] अनगारगुणेहिं च , पगप्पंमि तहेव य । जे भिक्खू जयई निच्चं , से न अच्छई मंडले ।। [१२४४] पावसुयपसंगेसु, मोहठाणेसु चेव य । जे भिक्खू जयई निच्चं , से न अच्छड़ मंडले ।। [१२४५] सिद्धाइगुणजोगेसु, तेत्तीसासायणासु य । जे भिक्खू जयई निच्चं , से न अच्छइ मंडले ।। [१२४६] इइ एएसु ठाणेसु , जे भिक्खू जयई सया । खिप्पं सो सव्वसंसारा, विप्पमुच्चड़ पंडिओ || त्ति बेमि • एगतीसइमं अज्झयणं सम्मत्तं . . बत्तीसइमं अज्झयणं पमायद्वाणं . [१२४७] अच्चंतकालस्स समूलगस्स, सव्वस्स दुक्खस्स उ जो पमोक्खो । तं भासओ मे पडिपुण्णचित्ता , सुणेह एगं तहियं हियत्थं ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [81] [४३-उत्तरज्झयण] Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१२४८] नाणस्स सव्वस्स पगासणा ए, अन्नाणमोहस्स विवज्जणाए | सखएणा ए, एगतसोक्खं समवेइ मोक्खं ।। [१२४९] तस्सेस मग्गो गुरुविद्धसेवा , विवज्जणा बालज नस्स दूरा | सज्झायएगंतनिसेवणा य , सुत्तत्थसंचिंतणया धिई य ।। [१२५०] आहारमिच्छे मियमेसणिज्जं , सहायमिच्छे निउणत्थबुद्धिं । निकेयमिच्छेज्ज विवेगजोग्गं , समाहिकामे समणे तवस्सी ।। [१२५१] न वा लभेज्जा निउणं सहायं , गुणाहियं वा गुणओ समं वा । एगो वि पावाइं विवज्जयं तो, विहरेज्ज कामेसु असज्जमाणो ।। [१२५२] जहा य अं डप्पभवा बलागा , अंडं बलागप्पभवं जहा य । एमेव मोहययणं खु तण्हा , मोहं च तण्हाययणं वयं ति ।। [१२५३] रागो य दोसो वि य कम्मबीयं , कम्मं च मोहप्पभवं वयं ति । कम्मं च जाइमरणस्स मूलं , दुक्खं च जाईमरणं वयं ति ।। [१२५४] दुक्खं हयं जस्स न होइ मोहो , मोहो हओ जस्स न होइ तण्हा | तण्हा हया जस्स न होइ लोहो, लोहो हओ जस्स न किंचणाई ।। [१२५५] रागं च दोसं च तहेव मोहं , उद्धत्तुकामेण समूलजालं | अज्झयणं-३२ जे जे उवाया पडिवज्जियव्वा , ते कित्तइस्सामि अहा नुपुव्विं ।। [१२५६] रसा पगामं न निसेवियव्वा , पायं रसा दित्तिकरा नराणं । दित्तं च कामा समभिद्दवं ति, दुमं जहा साउफलं व पक्खी ।। [१२५७] जहा दवग्गी पउरिं धणे वणे , समारुओ नोवसमं उवेइ । एविंदियग्गी वि पगामभोइणो, न बं भयारिस्स हियाय कस्सई ।। [१२५८] विवत्तसेज्जासणजंतियाणं, ओमासणाणं दमिइं दियाणं | न रागसत्तू धरिसेइ चित्तं , पराइयो वाहिरिवोसहेहिं ।। [१२५९] जहा बिरालावसहस्स मूले , न मूसगाणं वसही पसत्था | एमेव इत्थीनिलयस्स मज्झे , न बं भयारिस्स खमो निवासो || [१२६०] न रूवलावण्णविलासहासं , न जंपियं इंगियपेहियं वा । इत्थीण चित्तंसि निवेसइत्ता , दहूं ववस्से समणे तवस्सी ।। [१२६१] अदंसणं चेव अपत्थणं च , अचिंतणं चेव अकित्तणं च । इत्थीजनस्सारियझाणजुग्गं, हियं सया बं भवए रयाणं ।। [१२६२] कामं तु देवीहिं विभूसियाहिं , न चाइया खोभइडं तिगुत्ता । तहा वि एगं तहियं ति नच्चा , विवित्तवासो मणिणं पसत्थो । [१२६३] मोक्खाभिकंखिस्स वि मा नवस्स, संसारभीरुस्स ठियस्स धम्मे । नेयारिसं दुत्तरमत्थि लोए , जहित्थिओ बालम नोहराओ ।। [१२६४] एए य संगे समइक्कमित्ता , सुदुत्तरा चेव भवं ति सेसा | जहा महासागरमुत्तरित्ता , नई भवे अवि गं गासमाना || [दीपरत्नसागर संशोधितः] [82] [४३-उत्तरज्झयण] Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-३२ [१२६५ ] कामाणुगिद्धिप्पभवं खुदुक्खं जे काइयं मा नसियं च किंचि [१२६६] जहा य किं पागफला मनोरमा, ते खुड्डए जीविय पच्चमाणा [१२६७ ] जे इं दियाणं विसया मणुन्ना, सव्वस्स लोगस्स सदेवगस्स । तस्संतगं गच्छइ वीयरागो || रसेण वण्णेण य भुज्जमाणा । एओवमा कामगुणा विवागे || न तेसु भावं निसिरे कया ई । न या मणुन्नेसु मणं पि कुज्जा, समाहिकामे समणे तवस्सी ।। ति, तं रागहेउं तु मणुन्नमाहुं । समो य जो तेसु य वीयरागो ।। ति, [१२६८] चक्खुस्स रूवं गहणं वयं अन्नहुं, [१२६९] रूवस्स चक्खुं गहणं वयं रागस्स हेउं समणुन्नमाहुं [१२७०] रूवेसु जो गिद्ध मुवेइ तिव्वं रागाउरे से जह वा पयंगे [१२७१] जे यावि दोसं समुवेइ तिव्वं दुद्दतदोसेण सएण जं [१२७२] एगंतरत्ते रुइसि रुवे " दुक्खस्स सं पीलमुवेइ बाले, [१२७३] रुवानुगासानुगए य जीवे चित्तेहि ते परितावेइ बाले पदुट्ठचित्तो य चिणाइ कम् [१२८०] रूवे विरत्तो म ओव न लिप्प भवमज्झे ऽवि 9 [ दीपरत्नसागर संशोधितः] " " नई ते न मुनी विरागो ।। चराचरे हिंसइ गरुवे | पीलेइ अत्तट्ठगुरु किलिट्टे ।। उप्पायने रक्खणसन्निओगे । संभोगकाले य अतित्तिलाभे ।। " मि, अ [१२७४] रुवानुवाएण परिग्गहेण विओगे य कहं सुहं से [१२७५] रुवे अतित्ते य परिग्गहं सत्तोवसत्तो न उवेइ तुट्ठि । दोसे दुही परस्स लोभाविले आययई अदत्तं ॥ [१२७६] तण्हाभिभूयस्स अदत्तहारिणो, रुवे अतित्तस्स परिग्गहे य । मा यामुसं व ड्ढइ लोभदोसा, तत्थावि दुक्खा न विमुच्चई से II [१२७७] मोसस्स पच्छा य पुरत्थओ य पयोगकाले यदुही दुरं ते । एवं अदत्ताणि समाययं तो, रूवे अतित्तो दुहिओ अ निस्सो || [१२७८] रूवानुरत्तस्स नरस्स एवं कुत्तो सुहं होज्ज कयाइ किं चि ? । तत्थोवभोगेऽवि किलेसदुक्खं, निव्वत्तई जस्स कण दुक्खं ।। 2 [१२७९] एमेव रूवं मि गओपओसं उवेइ दुक्खोहपरंपराओ । जं से पुणो होइ दुहं विवागे ।। " एएण दुक्खोहपरंपरेण । जलेण वा पोक्खरिणी पलासं । " " आलोयलोले समुवेइ मच्चुं ॥ तंसि क्खणे से उ उवेइ दुक्खं । " न किं चि रूवं अवरज्झई से ।। अतालिसे से कुणई पओसं । " " " चक्सुस्स रूवं गहणं वयंति । दोसस्स हेउं अमणुन्नमाहुं ॥ अकालियं पावइ सेवि नासं । संतो, " " [१२८१] सोयस्स सद्दं गहणं वयंति तं रागहेतु मणुन्नमाहु | " तं दोसहेउं अमणुन्नमाहु, समो य जो तेसु स वीरागो ।। [83] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१२८२] सदस्स सोयं गहणं वयंति , सोयस्स सदं गहणं वयंति । रागस्स हेउं समणुन्नमाहू , दोसस्स हेउं अमणुन्नमा ।। [१२८३] सद्देसु जो गिद्धिमुवेइ तिव्वं , अकालियं पावइ से वि नासं | रागाउरे हरिणमिगे व मुद्धे , सद्दे अतित्ते समुवेइ मच्च॑ ।। [१२८४] जे यावि दोसं समुवेइ तिव्वं , तंसि क्खणे से 3 उवेइ दुक्खं । दुदंतदोसेण सएण जं तू, न किं चि सदं अवरज्झई से ।। [१२८५] एगंतरत्ते रुइरंसि सद्दे , अतालिसे से कुणई पओसं | दुक्खस्स सं पीलमुवेइ बाले , न लिप्पई ते न मुनी विरागो ।। [१२८६] सद्दानुगासानुगए य जीवे , चराचरे हिंसइड नेगरुवे । चित्तेहि ते परितावेइ बाले , पीलेइ अतद्वगुरु किलिडे ।। [१२८७] सद्दानुवाएण परिग्गहेण , उप्पायणे रक्खणसन्निओगे । वए विओगे य कहं सुहं से , संभोगकाले य अतित्तिलाभे ।। [१२८८] सद्दे अतित्ते य परिग्गहं मि, सत्तोवसत्तो न उवेइ तुहिँ | स्स , लोभाविले आययई अदत्तं ।। [१२८९] तण्हाभिभूयस्स अदत्तहारिणो , सद्दे अतित्तस्स परिग्गहे य । अज्झयणं-३२ मायामसं व ड्ढइ लोभदोसा , तत्थावि दुक्खा न विमुच्चई ।।। [१२९०] मोसस्स पच्छा य पुरत्थओ य , पओगकाले य दुही दुरं ते । एवं अदत्ताणि समाययं तो, सद्दे अतित्तो दुहीओ अ निस्सो || [१२९१] सद्दानुरत्तस्स नरस्स एवं , कुत्तो सुहं होज्ज कयाइ किंचि ? | तत्थोवभोगे वि किलेसदुक्खं , निव्वत्तई जस्स कएण दुक्खं ।। [१२९२] एमेव सदं मि गओ पओसं , उवेइ दुक्खोहपरंपराओ । पदुद्दचित्तो य चिणाइ कम्मं , जं से पुणो इ दुहं विवागे ।। [१२९३] सद्दे विरत्तो म नुओ विसोगो , एएण दुक्खोहपरंपरेण | न लिप्पए भवमझे वि सं तो, जलेण वा पोक्खरिणीपलासं ।। [१२९४] घाणस्स गंधं गहणं वयंति , तं रागहेउं तु मणुन्नमाहु । तं दोसहेउं अमणुन्नमाह , समो य जो तेसु स वीयरागो ।। [१२९५] गंधस्स घाणं गहणं वयंति , घाणस्स गंधं गहणं वयंति । रागस्स हेउं समणुन्नमाहु , दोसस्स हेउं अमणुन्नमाहु ।। [१२९६] गंधेसु जो गिद्धिमुवेइ तिव्वं , अकालियं पावइ से वि नासे | रागाउरे ओसहगं धगिद्धे, सप्पे बिलाओ विव निक्खमं ते ।। [१२९७] जे यावि दोसं समुवेइ तिव्वं , तंसि क्खणे से उ उवेइ दुक्खं । दुईतदोसेण सएण जं तू, न किंचि गंधं अवरज्झई से ।। [१२९८] एगंतरते रुइरंसि गं धे, अतालिसे से कुणई पओसं | दुक्खस्स संपीलमुवेइ बाले , न लिप्पई तेण म् नी विरागो || [दीपरत्नसागर संशोधितः] [84] [४३-उत्तरज्झयण] Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१२९९] गंधानुगासानुगए य जीवे , चराचरे हिंसइs नेगरुवे । चित्तेहि ते परितावेइ बाले , पीलेइ अत्तद्वगुरु किलिट्टे ।। [१३००] गंधाणुवाएण परिग्गहेण , उप्पायणे रक्खणसन्निओगे | वए विओगे य कहं सुहं से , संभोगकाले य अतित्तिलाभे ।। [१३०१] गंधे अतित्ते य परिग्गहं मि, सत्तोवसत्तो न उवेइ तु हिं । अतुढिदोसेण दुही परस्स , लोभाविले आययई अदत्तं ।। [१३०२] तण्हाभिभूयस्स अदत्तहारिणो , गंधे अतित्तस्स परिग्गहे य । मायामुसं व ड्ढइ लोभदोसा, तत्थावि दुक्खा न विमुच्चई से ।। [१३०३] मोसस्स पच्छा य पुरत्थओ य , पओगकाले य दुही दुरं ते । एवं अदत्ताणि समाययं तो, गंधे अतित्तो दुहिओ अ निस्सो ।। [१३०४] गंधानुरत्तस्स नरस्स एवं , कुत्तो सुहं होज्ज कयाइ किंचि । तत्थोवभोगे वि किलेसदुक्खं , निव्वत्तई जस्स कएण दुक्खं ।। [१३०५] एमेव गं धंमि गओ पओसं , उवेइ दुक्खोहपरंपराओ | पदुद्दचित्तो य चिणाइ कम्मं , जं से पुणो होइ दुहं विवागे ।। [१३०६] गंधे विरत्तो म नुओ विसोगो , एएण दुक्खोहपरंपरेण | अज्झयणं-३२ न लिप्पई भवमज्झे वि सं तो, जलेण वा पोक्खरिणीपलासं ।। [१३०७] जिहाए रसं गहणं वयंति , तं रागहेउं तु मणुन्नमाहु । तं दोसहेउं अमणुन्न माहु, समो य जो तेसु य वीयरागो ।। [१३०८] रसस्स जिब्भं गहणं वयंति , जिब्भाए रसं गहणं वयंति | रागस्स हेउं समणुन्नमाहु , दोसस्स हेउं अमणुन्नमाहु ।। [१३०९] रसेसु जो गिद्धिमुवेइ तिव्वं , अकालियं पावइ से वि नासं | रागाउरे बडिसविभिन्नकाए , मच्छे जहा आमिसभोगगिद्धे ।। [१३१०] जे यावि दोसं समुवेइ तिव्वं , तंसि क्खणे से उ उवेइ दुक्खं । दुइंतदोसेण सएण जं तू, न किंचि रसं अवरज्झई से ।। [१३११] एगंतरत्ते रुइरंसि रसे , अतालिसे से कुणई पओसं | दुक्खस्स संपीलमुवेइ बाले , न लिप्पई तेण मु नी विरागो ।। [१३१२] रसान्गासानगए य जीवे , चराचरे हिंसइ नेगरुवे | चित्तेहि ते परितावेइ बाले , पीलेइ अत्त द्वगुरु किलि द्वे ।। [१३१३] रसानुवाएण परिग्गहेण उप्पायणे रक्खणसन्निओगे | वए विओगे य कहं सुहं से , संभोगकाले य अतित्तिलाभे ।। [१३१४] रसे अतित्ते य परिग्गहं मि, सत्तोवसत्तो न उवेइ तुहि । अतुढिदोसेण दुही परस्स , लोभाविले आययई अदत्तं ।। [१३१५] तण्हाभिभूयस्स अदत्तहारिणो , रसे अतित्तस्स परिग्गहे य | ___ मायामसं व ड्ढइ लोभदोसा, तत्थावि दुक्खा न विमुच्चई से || [दीपरत्नसागर संशोधितः] [85] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-३२ [१३१६] मोसस्स पच्छा य पुरत्थओ य एवं अदत्ताणि समाययं तो, [१३१७] रसानुरत्तस्स नरस्स एवं तत्थोवभोगे वि किलेसदुक्खं [१३१८] एमेव रसं मि गओ पओसं पदुट्ठचित्तो य चिणाइ कम्मं तो, [१३१९] रसे विरत्तो म ओ विग न लिप्पई भवमज्झे वि सं [१३२०] कायस्स फासं गहणं वयंति तं दो अन्नमाहु, [१३२१] फासस्स कायं गहणं वयंति रागस्स हे समणुन्नमाहु [१३२२] फासेसु जो गिद्धइमुइ तिव्वं रागाउरे सीयजलावसन्ने " 3 [१३२३] जे यावि दोसं समुवेइ तिव्वं [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] 9 " 3 पओगकाले यदुही दुरं ते । रसे अतित्तो दुहिओ अ निस्सो ।। कुत्तो सुहं होज्ज कयाइ किंचि । " एवं अदत्ताणि समाययं तो, [१३३०] फासानुरत्तस्स नरस्स एवं तत्थोवभोगेवि किलेसदुक्खं " [१३३१] एमेव फासं मि गओ पओसं पदुट्ठचित्तो य चिणाइ कम्मं " " निव्वत्तई जस्स कएण दुक्खं ।। उवेइ दुक्खोहपरंपराओ । जं से पुणो होइ दुहं विवागे || " " " दुद्दतदोसेण सएण जं तू, न किंचि फासं अवरज्झई से ।। अतालिसे से कुणई पओसं । [१३२४] एगंतरत्ते रुइरंसि फासे दुक्खस्स संपीलमुवेइ बाले न लिप्पई तेण मुनी विरागो || चराचरे हिंसइ नेगरुवे | पीलेइ अत्त ट्ठगुरु किलि ट्ठे ।। उपाय रक्खणसन्निओगे । संभोगकाले य अतित्तिलाभे ॥ मि, सत्तोवसत्तो न वेइ तुट्ठि । लोभाविले आययई अदत्तं ॥ [१३२५] फासानुगासानुगए य जीवे चित्तेहि ते परितावेइ बाले [१३२६] फासानुवाएण परिग्गहेण व विओगे य कहं सुहं से [१३२७] फासे अतित्ते य परिग्गहं दोसे दुही परस्स [१३२८] तण्हाभिभूयस्स अदत्तहारिणो, फासे अतित्तस्स परिग्गहे य । मायामुसं व ड्ढइ लोभदोसा, तत्थावि दुक्खा न विमुच्चई से ।। य पओगकाले यदुही दुरंते । फासे अतित्तो दुहिओ अ निस्स ।। कुत्तो सुहं होज्ज कयाइ किंचि ? | निव्वत्तई जस्स कण दुक्खं ।। उवेइ दुक्खोहपरंपराओ । [१३२९] मोसस्स पच्छा य पुरत्थओ " जं से पुणो होइ दुहे विवागे ।। 3 [१३३२] फासे विरत्तो म ओ विसोगो एएण दुक्खोहपरंपरेण । जलेण वा पोक्खरिणीपलासं ।। न लिप्पई भवमज्झे वि सं तो, [86] " " तं रागहे ं तु मणुन्नमा । " समो य जो तेसु य वीयरागो ।। कायस्स फासं गहणं वयंति । " एएण दुक्खोहपरंपरेण । जलेण वा पोक्खरिणीपलासं ॥ 9 दोसस्स हे अमणुन्नमाहु || अकालिय पाव से वि नासं । गाहग्गहीए महिसे विवन्ने || तंसि क्खणे से उ उवेइ दुक्खं । " 3 [४३-उत्तरज्झयणं] Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१३३३] मनस्स भावं गहणं वयंति , तं रागहेउं तुं मणुन्नमाहु । तं दोसहेउं अमणुन्नमाह , समो य जो तेसु स वीयरागो ।। [१३३४] भावस्स म नं गहणं वयंति , मनस्स भावं गहणं वयंति । रागस्स हेउं समणुन्नमाह , दोसस्स हेउं अमणुन्नमाह् ।। [१३३५] भावेसु जो गिद्धिमुवेइ तिव्वं , अकालियं पावइ से वि नासं | रागाउरे कामगुणेसु गिद्धे , करेणुमग्गावहिए गजे वा ।। [१३३६] जे यावि दोसं समुवेइ तिव्वं , तंसि क्खणे से उ उवेइ दुक्खं | दुदंतदोसेण सएण जंतू , न किंचि भावं अवरज्झई से ।। [१३३७] एगतरत्ते रुइरंसि भावे , अतालिसे से कुणई पओसं | दुक्खस्स संपीलमुवेइ बाले , न लिप्पई तेण म् नी विरागो ।। [१३३८] भावानुगासानुगए य जीवे , चराचरे हिंसइड नेगरुवे । चित्तेहि ते परितावेइ बाले , पीलेइ अत्त द्वगुरु किलि द्वे ।। [१३३९] भावानुवाएण परिग्गहेण , उप्पायणे रक्खणसन्निओगे | वए विओगे य कहं सुहं से , संभोगकाले य अतित्तिलाभे ।। [१३४०] भावे अतित्ते य परिग्गहं मि, सत्तोवसत्तो न उवेइ तुहि । अज्झयणं-३२ अतुढिदोसेण दुही परस्स , लोभाविले आययई अदत्तं ।। [१३४१] तण्हाभिभूयस्स अदत्तहारिणो , भावे अतित्तस्स परिग्गहे य | मायामसं व पुढइ लोभदोसा, तत्थावि दुक्खा न विमुच्चई से ।। [१३४२] मोसस्स पच्छा य पुरत्थओ य , पओगकाले य दुही दुरंते । एवं अदत्ताणि समाययं तो, भावे अतित्तो दुहिओ अ निस्सो || [१३४३] भावानुरत्तस्स नरस्स एवं , कुत्तो सुहं होज्ज कयाइ किंचि | तत्थोवभोगे वि किलेसदुक्खं , निव्वत्तई जस्स कएण दुक्खं ।। [१३४४] एमेव भावं मि गओ पओसं , उवेइ दुक्खोहपरंपराओ | पदुद्दचित्तो य चिणाइ कम्मं , जं से पुणो होइ दुहं विवागे ।। [१३४५] भावे विरत्तो म नुओ विसोगो , एएण दुक्खोहपरंपरेण । न लिप्पई भवमज्झे वि संतो , जलेण वा पोक्खरिणीपिलासं ।। [१३४६] एविंदियत्था य म नस्स अत्था, दुक्खस्स हे मनुयस्स रागिणो । ते चेव थोवं पि कयाइ दुक्खं न वीयरागस्स करें ति किंचि ।। [१३४७] न कामभोगा समयं उवें ति, न यावि भोगा विगई उवें ति | जे तप्पओसी य परिग्गही य , सो तेस् मोहा विगइं उवेइ ।। [१३४८] कोहं च मा नं च तहेव मायं , लोहं दुगुच्छं अरइं रइं च | हासं भयं सोगपमित्थिवेयं , नपुंसवेयं विविहे य भावे ।। [१३४९] आवज्जई एवम नेगरुवे, एवंविहे कामगुणेसु सत्तो । अन्ने य एयप्पभवे विसेसे , कारुण्णदीणे हिरिमे वइस्से ।। [दीपरत्नसागर संशोधितः] [87] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१३५०] कप्पं न इच्छिज्ज सहायलिच्छू , पच्छानुतावेण तव्वप्पभावं | ए वं वियारे अमियप्पयारे , आवज्जई इं दियचोरवस्से || [१३५१] तओ से जायं ति पओयणाइं , निमज्जिउं मोहमहण्णवं मि | सुहेसिणो दुक्खविणोयणट्ठा , तपच्चयं उज्जमए य रागी ।। [१३५२] विरज्जमाणस्स य इं दियत्था, सद्दाइया तावइयप्पगारा | न तस्स सव्वे वि मणुन्नयं वा , निव्वतयंती अमणुन्नयं वा ।। [१३५३] एवं स संकप्पविकप्पणासुं , संजायई समयमुव द्वियस्स | अत्थे असंकप्पयओ तओ से , पहीयए कामगुणेसु तण्हा ।। [१३५४] सो वीयरागो कयसव्वकिच्चो , खवेइ नाणावरणं खणेणं । तहेव जं दंसणमावरेइ , जं चं तरायं पकरेइ कम्मं ।। [१३५५] सव्वं तओ जाणइ पासए य , अमोहणे होइ निरं तराए । अनासवे झाणसमाहिजुत्ते , आउक्खए मोक्खमुवेइ सुद्धे ।। [१३५६] सो तस्स सव्वस्स दुहस्स मु क्खो, जं बाहई सययं जं तुमेयं । दीहामयं विप्पमुक्को पसत्थो , तो होइ अच्चं तसुही कयत्थो ।। [१३५७] अनाइकालप्पभवस्स एसो, सव्वस्स दुक्खस्स पमोक्खमग्गो । अज्झयणं-३२ वियाहिओ जं समुविच्च सत्ता , कमेण अच्चंतसुही भवंति || त्ति बेमि • बत्तीसइमं अज्झयणं सम्मत्तं . ० तेत्तीसइमं अज्झयणं कम्मपयडी . [१३५८] अटुं कम्माई वोच्छामि , आनुपुव्विं जह क्कम । जेहिं बद्धो अयं जीवो , संसारे परिव दुई । [१३५९] नाणस्सावरणिज्जं, दंसणावरणं तहा । वेयणिज्जं तहा मोहं , आउकम्मं तहेव य ।। [१३६०] नामकम्मं च गोयं च , अंतरायं तहेव य । ए वमेयाइ कम्माइं , अद्वेव उ समासओ || [१३६१] नाणावरणं पं चविहं, स्यं आभि निबोहियं । ओहिनाणं च तइयं , मणनाणं च केवलं ।। [१३६२] निद्दा तहेव पयला , निद्दानिद्दा पयलपयला य । तत्तो य थीणगिद्धी उ , पंचमा होइ नायव्वा ।। [१३६३] चक्खुमचक्खूओहिस्स, दंसणे केवले य आवरणे । एवं तु नवविगप्पं , नायव्वं दंसणावरणं ।। [१३६४] वेयणीयंपि य दुविहं , सायमसायं च आहियं । सायस्स उ बहू भेया , एमेव असायस्स वि ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [88] [४३-उत्तरज्झयण] Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१३६५] मोहणिज्जंपि दुविहं , दंसणे चरणे तहा । दंसणे तिविहं वुत्तं , चरणे दुविहं भवे ।। [१३६६] सम्मत्तं चेव मिच्छत्तं , सम्मामिच्छत्तमेव य । एयाओ तिन्नि पयडीओ , मोहणिज्जस्स दंसणे ।। [१३६७] चरित्तमोहणं कम्मं , दुविहं तं वियाहियं । कसायमोहणिज्जं तु , नोकसायं तहेव य ।। [१३६८] सोलसविहभेएणं, कम्मं तु कसायजं । सत्तविहं नवविहं वा , कम्मं च नोकसायजं ।। [१३६९] नेरइयतिरिक्खाऊ, मणुस्साउं तहेव य । देवाउयं चउत्थं तु , आउकम्मं चउव्विहं ।। [१३७०] नामकम्मं तु दुविहं , सुहमसुहं च आहियं । सुहस्स उ बहू भेया , एमेव असुहस्स वि ।। [१३७१] गोयं कम्मं दुविहं , उच्चं नियं च आहियं । उच्च अ द्वविहं होइ , एवं नीयं पि आहियं ।। [१३७२] दाने लाभे य भोगे य , उवभोगे वीरिए तहा । पंचविहमंतरायं, समासेण वियाहियं || अज्झयणं-३३ [१३७३] एयाओ मूलपयडीओ , उत्तराओ य आहिया । पएसग्गं खेत्तकाले य , भावं च उत्तरं सुण ।। [१३७४] सव्वेसिं चेव कम्माणं , पएसग्गमनंतगं । गंठियसत्ताईयं, अंतो सिद्धाण आहियं ।। [१३७५] सव्वजीवाण कम्मं तु , संगहे छद्दिसागयं । सव्वेसु वि पएसेसु , सव्वं सव्वेण बद्धगं ।। [१३७६] उदहीसरिसनामाण, तीसई कोडिकोडीओ । उक्कोसिया ठिई होइ , अंतोमुहत्तं जहन्निया ।। [१३७७] आवरणिज्जाण दुण्हंपि , वेयणिज्जे तहेव य । अंतराए य कम्मं मि, ठिई एसा वियाहिया ।। [१३७८] उदहीसरिसनामाणं, सत्तरं कोडिकोडीओ | मोहणिज्जस्स उक्कोसा , अंतोमहत्तं जहन्निया ।। [१३७९] तेत्तीस सागरोवमा , उक्कोसेण वियाहिया । ठिइ उ आउकम्मस्स , अंतोमुत्तं जहन्निया ।। [१३८०] उदहीसरिसनामाण, वीसई कोडिकोडीओ । नामगोत्ताणं उक्कोसा , अंतो मुहत्तं जहन्निया ।। [१३८१] सिद्धाणऽनंतभागो य , अनुभागा हवं ति उ । सव्वेसु वि पएसग्गं , सव्वजीवेसु इच्छियं ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [89] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१३८२] तम्हा एएसिं कम्माणं , अनुभाग वियाणिया । एएसिं संवरे चेव , खवणे य जए बुहो || त्तिबेमि • तेत्तीसइमं अज्झयणं सम्मत्तं । ० चउतीसइमं अज्झयणं - लेसज्झयणं । [१३८३] लेसज्झयणं पवक्खामि , आपव्विं जहक्कम । छण्हपि कम्मलेसाणं , अनभावे सणेह मे ।। [१३८४] नामाइं वण्णरसगं ध फासपरिणामलक्खणं ठाणं । ठिइं गईं आउं य , लेसाणं त् सुणेह मे ।। [१३८५] किण्हा नीला य काऊ य , तेऊ पम्हा तहेव य । सुक्कलेसा य छट्ठा य , नामाइं तु जहक्कम ।। [१३८६] जीमूयनिद्ध संकासा, गवलरिद्वग संनिभा । खंजंजण नयननिभा, किण्हलेसा उ वण्णओ ।। [१३८७] नीलासोग संकासा, चासपिच्छ समप्पभा । वेरुलियनिद्ध संकासा, नीललेसा उ वण्णओ || [१३८८] अयसीपुप्फ संकासा, कोइलच्छ दसंनिभा । अज्झयणं-३४ पारेवयगीवनिभा, काऊलेसा 3 वण्णओ ।। [१३८९] हिंगुलयधाउ संकासा, तरुणाइच्च सन्निभा । पईवनिभा, तेऊलेसा उ वण्णओ ।। [१३९०] हरियालभेय संकासा, हलिद्दाभेय समप्पभा । सणासण कुसुमनिभा, पम्हलेसा उ व एणओ ।। [१३९१] संखंककुंद संकासा, खीरपूर समप्पभा । रययहार संकासा, सुक्कलेसा उ वण्णओ ।। [१३९२] जह कडुय तुंबगरसो, निंबरसो कडुय रोहिणिरसो वा । एत्तो वि अ नंतगुणो, रसो य किण्हाए नायव्वो ।। [१३९३] जह तिगडुयस्स य रसो, तिक्खो जह हत्थिपिप्पलीए वा । एत्तो वि अ नंतगुणो, रसो उ नीलाए नायव्वो || [१३९४] जह तरुण अंबगरसो, तवरकविट्ठस्स वावि जारिसओ । एत्तो वि अनंतगुणो , रसो उ काऊए नायव्वो ।। [१३९५] जह परिणयं बगरसो, पक्ककविठ्ठस्स वावि जारिसओ । एत्तो वि अनंतगुणो , रसो उ तेऊए नायव्वो ।। [१३९६] वरवारुणीए व रसो , विविहाण व आसवाण जारिसओ । महुमेरगस्स व रसो , एत्तो पम्हाए परएणं ।। [१३९७] खज्जूर मुद्दियरसो, खीररसो खं ड सक्कररसो वा । दीपरत्नसागर संशोधितः] [90] [४३-उत्तरज्झयण] Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ एत्तो वि अनंतगुणो , रसो उ सुक्काए नायव्वो ।। [१३९८] जह गोमडस्स गं धो, सुणगमडस्स व जहा अहिमडस्स | एत्तो वि अनंतगुणो , लेसाणं अप्पसत्थाणं ।। [१३९९] जह सुरहि कुसुमगंधो, गंधवासाण पिस्समाणा णं । एत्तो वि अनंतगुणो , पसत्थलेसाण तिण्हंपि ।। [१४००] जह करगयस्स फासो , गोजिब्भाए य सागपत्ताणं । एत्तो वि अनंतगुणो , लेसाणं अप्पसत्थाणं ।। [१४०१] जह बूरस्स व फासो , नवनीयस्स व सिरीसकुसुमाणं । एत्तो वि अनंतगुणो , पसत्थलेसाण तिण्हपि ।। [१४०२] तिविहो व नवविहो वा , सत्तावीसइविहेक्कसीओ वा | दुसओ तेयालो वा , लेसाणं होइ परिणामो ।। [१४०३] पंचासवप्पमत्तो, तीहिं अगुत्तो छसुं अविरओ य । तिव्वारंभ परिणओ, खुद्दो साहसिओ नरो ।। [१४०४] निबंधस परिणामो, निस्संसो अजिइं दिओ । एयजोगसमाउत्तो, किण्हलेसं तु परिणमे ।। [१४०५] इस्सा अमरिस अतवो , अविज्ज माया अहीरिया । अज्झयणं-३४ गेही पओसे य सढे , पमत्ते रसलोलए सायगवेसए य ।। [१४०६] आरंभओ अविरओ , खुद्दो साहस्सिओ नरो । एयजोग समाउत्तो, नीललेसं तु परिणमे ।। [१४०७] वंके वंकसमायारे , नियडिल्ले अ नुज्जुए । पलिउंचग ओवहिए, मिच्छदिट्ठी अ नारिए । [१४०८] उप्फालगदुहृवाई य , तेणे यावि य मच्छरी । एयजोग समाउत्तो, काऊलेसं तु परिणमे ।। [१४०९] नीयावित्ती अचवले , अमाई अकुऊहले । विनीय विनए दं ते, जोगवं उवहाणवं ।। [१४१०] पियधम्मे दढधम्मे ऽवज्जभीरु हिएसए | एयजोग समाउत्तो, तेऊलेसं त् परिणमे ।। [१४११] पयणु कोहमाणे य , मायालोभे य पयणुए । पसंतचित्ते दं तप्पा, जोगवं उवहाणवं ।। [१४१२] तहा य पयणुवाई य , उवसंते जिइं दिए । एयजोग समाउत्तो, पम्हलेसं तु परिणमे ।। [१४१३] अट्टरुद्दाणि वज्जित्ता , धम्मसुक्काणि झायए | पसंतचित्ते दं तप्पा, सा [१४१४] सरागे वीयरागे वा , उवसंते जिइं दिए । दीपरत्नसागर संशोधितः] [91] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ एयजोगसमाउत्तो, सुक्कलेसं तु परिणमे ।। [१४१५] असंखिज्जाणोसप्पिणीण, उस्सप्पिणीण जे समया । संखाईया लोगा , लेसाण हवं ति ठाणाई ।। [१४१६] मुहुत्तद्धं तु जहन्ना , तेत्तीसा सागरा मुहुत्त ऽहिया | उक्कोसा होइ ठिई , नायव्वा किण्हलेसाए ।। [१४१७] मुहुत्तद्धं तु जहन्ना , दस उदही पलियमसंखभागमब्भहिया उक्कोसा इ ठिई, नायव्वा नीललेसाए || [१४१८] मुहुत्तद्धं तु जहन्ना, तिण्णुदही पलियमसंखभागमब्भहिया । उक्कोसा होइ ठिई , नायव्वा काउलेसाए ।। [१४१९] मुहुत्तद्धं तु जहन्ना, दोण्णुदही पलियमसंखभागमब्भहिया । उक्कोसा होइ ठिई , नायव्वा तेउलेसाए || [१४२०] मुहत्तद्धं तु जहन्ना , दस हों ति य सागरा मुहत्तऽहिया । उक्कोसा होइ ठिई , नायव्वा सुक्कलेसाए || [१४२१] मुहुत्तद्धं तु जहन्ना तेत्तीसं सागरा मुहुत्त ऽहिया । उक्कोसा होइ ठिई नायव्वा सक्कलेसाए || [१४२२] एसा खलु लेसाणं , ओहेण ठिई उ वण्णिया होइ । अज्झयणं-३४ चउसु वि गईसु एत्तो , लेसाण ठिइं तु वोच्छामि ।। [१४२३] दस वाससहस्साई , काउए ठिई जहन्निया होइ । तिण्णुदही पलिओवमं , असंखभागं च उक्कोसा ।। [१४२४] तिण्णुदही पलिओवमं , असंखभागो जहन्नेण नीलठिई । दसउदही पलिओवमं असंखभागं च उक्कोसा || [१४२५] दसउदही पलिओवमं असंखभागं जहन्निया होइ । तेत्तीससागराइं उक्कोसा , होइ किण्हाए लेसाए || [१४२६] एसा नेरइयाणं , लेसाण ठिई उ वण्णिया होइ । तेणं परं वोच्छामि , तिरियमनुस्साण देवाणं ।। [१४२७] अंतोमहत्तमद्धं, लेसाण ठिई जहिं जहिं जाउ । तिरियाण नराणं वा , वज्जित्ता केवलं लेसं ।। [१४२८] मुहुत्तद्धं तु जहन्ना , उक्कोसा होइ पुव्वकोडीओ । नवहिं वरिसेहिं ऊणा , नायव्वा सुक्कलेसाए ।। [१४२९] एसा तिरियनराणं , लेसाण ठिई उ वण्णिया होइ । तेण परं वोच्छामि , लेसाण ठिई उ देवाणं ।। [१४३०] दस वाससहस्साइं , किण्हाए ठिई जहन्निया होइ । पलियमसंखिज्जइमो, उक्कोसो होइ किण्हाए ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [92] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१४३१] जा किण्हाए ठिई खलु , उक्कोसा सा उ समयमब्भहिया | जहन्नेणं नीलाए , पलियमसंखं च उक्कोसा ।। [१४३२] जा नीलाए ठिई खलु , उक्कोसा सा उ समयमब्भहिया । जहन्नेणं काऊए , पलियमसंखं च उक्कोसा ।। [१४३३] तेण परं वोच्छामि , तेऊलेसा जहा सुरगणाणं । भवणवइवाणमंतर जोइसवेमाणियाणं च ।। [१४३४] पलिओवमं जहन्नं , उक्कोसा सागरा उ दु ण्हऽहिआ | पलियमसंखेज्जेणं, होइ भागेण तेऊए ।। [१४३५] दसवाससहस्साइं, तेऊए ठिई जहन्निया होइ । दुन्नुदही पलिओवम असंखभागं च उक्कोसा ।। [१४३६] जा तेऊए ठिई खलु , उक्कोसा सा उ समयमब्भहिया । जहन्नेणं पम्हाए , दस उ मुहत्त ऽहियाइं उक्कोसा ।। [१४३७] जा पम्हाए ठिई खलु , उक्कोसा सा उ समयमब्भहिया । जहन्नेणं सुक्काए , तेत्तीस मुत्तं अ ब्भहिया ।। [१४३८] किण्हा नीला काऊ , तिन्नि वि एयाओ अहम्मलेसाओ । एयाहिं तिहिवि जीवो , दुग्गइं उववज्जई बहुसो || [१४३९] तेऊ पम्हा सुक्का , तिन्निवि एयाओ धम्मलेसाओ । अज्झयणं-३४ एयाहि तिहिवि जीवो , सुग्गइं उववज्जई ।। [१४४०] लेसाहिं सव्वाहिं , पढमे समयं मि परिणयाहिं तु , । न ह कस्सइ उववाओ , परे भवे अत्थि जीवस्स || [१४४१] लेसाहिं सव्वाहिं , चरिमे समयं मि परिणया हिं तु | न हु कस्सइ उववाओ , परे भवे होइ जीवस्स || [१४४२] अंतमुहुत्तंमि गए , अंतमुहुत्तंमि सेसए चेव । लेसाहि परिणयाहिं , जीवा गच्छं ति परलोयं ।। [१४४३] तम्हा एयासि लेसाणं , अनुभावे वियाणिया । अप्पसत्थाओ वज्जित्ता , पसत्थाओऽहिट्ठिए मु नी || त्तिबेमि • चउतीसइमं अज्झयणं सम्मत्तं ० . पणतीसइमं अज्झयणं - अणगारमग्गगई . [१४४४] सुणेह मे एगग्गमणा , मग्गं बुद्धेहिं देसियं । जमायरंतो भिक्खू , दुक्खाणंतकरे भवे ।। [१४४५] गिहवासं परिच्चज्ज , पवज्जामस्सिए मु नी । इमे संगे वियाणिज्जा , जेहिं सज्जं ति मा नवा ।। [१४४६] तहेव हिंसं अलियं , चोज्जं अब भसेवणं । दीपरत्नसागर संशोधितः] [931 [४३-उत्तरज्झयण] Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ इच्छाकामं च लोभं च , संजओ परिवज्जए ।। [१४४७] मनोहरं चित्तघरं , मल्लधूवेण वासियं । सकवाडं पं डुरुल्लोयं, मनसा वि न पत्थए ।। [१४४८] इंदियाणि उ भिक्खुस्स , तारिसंमि उव्वस्सए | दुक्कराई निवारेउं , कामरागविवड्ढणे ।। [१४४९] सुसाणे सुन्नगारे वा , रुक्खमूले व इक्कओ । पइरिक्के परकडे वा , वासं तत्थ ऽभिरोयए ।। [१४५०] फासुयंमि अ नाबाहे, इत्थीहिं अ नभिक्षुए । तत्थ संकप्पए वासं , भिक्खू परमसंजए ।। [१४५१] न सयं गिहाई कुव्विज्जा , नेव अन्नेहिं कारए | गिहकम्मसमारंभे, भूयाणं दिस्सए वहो ।। [१४५२] तसाणं थावराणं च , सुहमाणं बादराण य । तम्हा गिहसमारं भं, संजओ परिवज्जए || [१४५३] तहेव भत्तपा नेसु, पयणे पयावणेसु य । पाणभूयदयढाए, न पए न पयावए || [१४५४] जलधन्ननिस्सिया जीवा , पुढवीकट्ठनिस्सिया । हम्मति भत्तपा नेसु, तम्हा भिक्खू न पयावए || अज्झयणं-३५ [१४५५] विसप्पे सव्वओ धारे , बहुपाण विनासणे । नत्थि जोइसमे सत्थे , तम्हा जोइं न दीवए ।। [१४५६] हिरण्णं जायरूवं च , मनसा वि न पत्थए । विरए कयविक्कए || [१४५७] किणंतो कइओ होइ , विक्किणंतो य वाणिओ | कयविक्कयंमि वढें तो, भिक्खू न भवइ तारिसो ।। [१४५८] भिक्खियव्वं न केयव्वं , भिक्खुणा भिक्खुवित्तिणा । कयविक्कओ महादोसो , भिक्खवित्ती सुहावहा ।। [१४५९] समुयाणं उंछमेसिज्जा , जहासुत्तमनिंदियं । लाभालाभंमि संतुढे , पिंडवायं चरे म् नी ।। [१४६०] अलोले न रसे गिद्धे , जिब्भादंते अमु च्छिए | न रसट्ठाए भुंजिज्जा , जवणट्ठाए महामु नी ।। [१४६१] अच्चणं रयणं चेव , वंदनं पूयणं तहा । इड्ढीसक्कारसम्माणं, मनसा वि न पत्थए ।। [१४६२] सुक्कं ज्झाणं झियाएज्जा , अनियाणे अकिंच ने | वोसट्ठकाए विहरेज्जा , जाव कालस्स पज्जओ ।। [१४६३] निज्जूहिऊणं आहारं , कालधम्मे उव ट्ठिए | दीपरत्नसागर संशोधितः] [94] [४३-उत्तरज्झयण] Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ जहिऊण मा नुसं बों विं, पहू दुक्खा विमुच्चई ।। [१४६४] निमम्मे निरहंकारो , वीयरागो अ नासवो । संपत्तो केवलं नाणं , सासयं परि निव्वुए || त्ति बेमि . पणतीसइमं अज्झयणं सम्मत्तं . • छत्तीसइमं अज्झयणं - जीवाजीवविभत्ती ० [१४६५] जीवाजीवविभत्तिं, सणेह मे एगम ना इओ | जं जाणिऊण भिक्खू , सम्म जयइ संजमे ।। [१४६६] जीवा चेव अजीवा य , एस लोए वियाहिए । अजीव देसमागासे , अलोए से वियाहिए ।। [१४६७] दव्वओ खेत्तओ चेव , कालओ भावओ तहा । परूवणा तेसिं भवे , जीवाणमजीवाण य ।। [१४६८] रूविणो चेव अरूवी य , अजीवा दुविहा भवे । अरूवी दसहा वुत्ता , रूविणो य चउव्विहा ।। [१४६९] धम्मत्थिकाए तद्देसे , तप्पएसे य आहिए | अहम्मे तस्स देसे य , तप्पएसे य आहिए ।। [१४७०] आगासे तस्स देसे य , तप्पएसे य आहिए | अज्झयणं-३६ अद्धासमए चेव , अरूवी दसहा भवे ।। [१४७१] धम्माधम्मे य दो चेव , लोगमित्ता वियाहिया । लोगालोगे य आगासे , समए समयखेत्तिए ।। [१४७२] धम्माधम्मागासा, तिन्नि वि एए अ नाइया । अपज्जवस्सिया चेव , सव्वद्धं तु वियाहिया ।। [१४७३] समए वि संतई पप्प , एवमेव वियाहिए | आएसं पप्प साइए , सपज्जवसिए वि य ।। [१४७४] खंधा य खंधदेसा य , तप्पएसा तहेव य । परमाणुणो य बोद्धव्वा , रूविणो य चउव्विहा ।। [१४७५] एगत्तेण पुहुत्तेण खंधा य परमाणु य । लोएगदेसे लोए य . भइयव्वा ते उ खेत्तओ ।। [सुहमा सव्वलोगं मि, लोगदेसे य बायरा | इत्तो कालविभागं तु , तेसिं वुच्छं चउव्विहं ।। [१४७६] संतई पप्प तेs नाई, अपज्जवसिया वि य । ठिइं पडुच्च साइया , सपज्जवसिया वि य ।। [१४७७] असंखकालमुक्कोसं, इक्कं समयं जह न्नयं । अजीवाण य रूवीणं , ठिई एसा वियाहिया ।। ] दीपरत्नसागर संशोधितः] [95] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१४७८] अनंतकालमुक्कोसं, इक्कं समयं जह न्नयं । अजीवाण य रूवीणं , अंतरेयं वियाहियं ।। [१४७९] वण्णओ गंधओ चेव , रसओ फासओ तहा । संठाणओ य विण्णेओ , परिणामो तेसिं पंचहा || [१४८०] वण्णओ परिणया जे उ , पंचहा ते पकित्तिया । किण्हा नीला य लोहिया , हालिद्दा सुक्किला तहा ।। [१४८१] गंधओ परिणया जे उ , दुविहा ते वियाहिया | सुब्भिगंध परिणामा , दुब्भिगंधा तहेव य ।। [१४८२] रसओ परिणया जे उ , पंचहा ते पकित्तिया | तित्त-कडुय-कसाया, अंबिला महरा तहा ।। [१४८३] फासओ परिणया जे उ , अट्ठहा ते पकित्तिया । कक्खडा मउया चेव , गुरुया लहया तहा || [१४८४] सीया उण्हा य णिद्धा य , तहा लुक्खा य आहिया । इय फास-परिणया एए , पुग्गला समुदाहिया ।। [१४८५] संठाणओ परिणया जे उ , पंचहा ते पकित्तिया । परिमंडला य वट्टा य , तंसा चउरंसमायया ।। [१४८६] वण्णओ जे भवे किण्हे , भइए से 3 गंधओ । अज्झयणं-३६ रसओ फासओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१४८७] वण्णओ जे भवे नीले, भइए से 3 गंधओ | रसओ फासओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१४८८] वण्णओ लोहिए जे उ , भइए से 3 गंधओ | रसओ फासओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१४८९] वण्णओ पीयए जे उ , भइए से 3 गंधओ | रसओ फासओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१४९०] वण्णओ सुक्किले जे उ , भइए से 3 गंधओ । रसओ फासओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१४९१] गंधओ जे भवे सुब्भी , भइए से 3 वण्णओ । रसओ फासओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१४९२] गंधओ जे भवे दुब्भी , भइए से 3 वण्णओ । रसओ फासओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१४९३] रसओ तित्तए जे उ भइए से 3 वण्णओ । गंधओ फासओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१४९४] रसओ कडुए जे उ , भइए से उ वण्णओ । गंधओ फासओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] 196] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१४९५] रसओ कसाए जे उ , भइए से उ वण्णओ । गंधओ फासओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१४९६] रसओ अंबिले जे उ , भइए से उ वण्णओ | गंधओ फासओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१४९७] रसओ महरए जे उ , भइए से 3 वण्णओ । गंधओ फासओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१४९८] फासओ कक्खडे जे उ , भइए से उ वण्णओ | गंधओ रसओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१४९९] फासओ मउए जे उ , भइए से उ वण्णओ । गंधओ रसओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१५००] फासओ गुरुए जे उ , भइए से उ वण्णओ | गंधओ रसओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१५०१] फासओ लहुए जे उ , भइए से 3 वण्णओ । गंधओ रसओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१५०२] फासओ सीयए जे उ , भइए से उ वण्णओ | गंधओ रसओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१५०३] फासओ उण्हए जे उ , भइए से 3 वण्णओ | अज्झयणं-३६ गंधओ रसओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१५०४] फासओ निद्धए जे उ , भइए से 3 वण्णओ । गंधओ रसओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१५०५] फासओ लुक्खए जे उ , भइए से 3 वण्णओ । गंधओ रसओ चेव , भइए संठाणओ वि य ।। [१५०६] परिमंडल-संठाणे, भइए से उ वण्णओ । गंधओ रसओ चेव , भइए फासओ वि य || [१५०७] संठाणओ भवे वट्टे , भइए से उ वण्णओ । गंधओ रसओ चेव , भइए फासओ वि य ।। [१५०८] संठाणओ भवे तंसे भइए से 3 वण्णओ । गंधओ रसओ चेव , भइए फासओ वि य ।। [१५०९] संठाणओ जे चउरंसे , भइए से 3 वण्णओ । गंधओ रसओ चेव , भइए फासओ वि य ।। [१५१०] जे आययसंठाणे भइए से 3 वण्णओ। गंधओ रसओ चेव , भइए फासओ वि य ।। [१५११] एसा अजीव-विभत्ती , समासेण वियाहिया । इत्तो जीवविभत्तिं , वुच्छामि अ नुपुव्वसो ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [971 [४३-उत्तरज्झयणं] Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१५१२] संसारत्था य सिद्धा य , दुविहा जीवा वियाहिया । सिद्धा नेगविहा वुत्ता , तं मे कित्तयओ सुण ।। [१५१३] इत्थी पुरिस-सिद्धा य , तहेव य नपुंसगा | सलिंगे अ न्नलिंगे य , गिहिलिंगे तहेव य ।। [१५१४] उक्कोसोगाहणाए य , जहन्नमज्झिमाइ य । उड्ढे अहे य तिरियं च , समुद्घमि जलं मि य ।। [१५१५] दस य नपुंसएस, बीसं इत्थियास् य । पुरिसेसु य अट्ठसयं , समए ने गेण सिज्झइ ।। [१५१६] चत्तारि य गिहिलिंगे , अन्नलिंगे दसेव य । सलिंगेण अट्ठसयं , समए ने गेण सिज्झइ ।। [१५१७] उक्कोस्सोगाहणाए य , सिझंते जुगवं दुवे । चत्तारि जह न्नाए, जवमज्झेइत्तरं सयं ।। [१५१८] चउरुड्ढलोए य दुवे समुद्दे , तओ जले वीसमहे तहेव य । सयं च अदुत्तरं तिरिय लोए, समए नेगेण सिज्झइ धुवं । [१५१९] कहिं पडिहया सिद्धा ?, कहिं सिद्धा पइट्ठिया ?, | कहिं बोंदि चइत्ताणं ?, कत्थ गंतूण सिज्झइ ? ।। [१५२०] अलोए पडिहया सिद्धा , लोयग्गे य पइट्ठिया । अज्झयणं-३६ इ हं बोदिं चइत्ताणं , तत्थ गंतूण सिज्झइ ।। [१५२१] बारसहिं जोयणेहिं , सव्वद्वस्सुवरिं भवे । ईसिपब्भार-नामा उ , पुढवी छत्त-संठिया ।। [१५२२] पणयाल सयसहस्सा, जोयणाणं तु आयया । तावइयं चेव वित्थिण्णा , तिगुणो साहिय परिरओ ।। [१५२३] अट्ठजोयण-बाहल्ला, सा मज्झं मि वियाहिया । परिहायति चरिमंते , मच्छिपत्ताउ त नुयरी ।। [१५२४] अज्जुणसुवण्णगमई, सा पुढवी निम्मला सहावेणं । उत्ताणगच्छत्तयसंठिया य , भणिया जि नवरेहिं ।। [१५२५] संखं ककुंद संकासा, पंडुरा निम्मला सुहा । सीयाए जोयणे तत्तो , लोयंतो उ वियाहिओ ।। [१५२६] जोयणस्स उ जो तत्थ , कोसो उवरिमो भवे । तस्स कोसस्स छब्भाए , सिद्धाणोगाहणा भवे ।। [१५२७] तत्थ सिद्धा महाभागा , लोगग्गंमि पइद्विया । भवप्पपंचओ मुक्का , सिद्धिं वरगइं गया ।। [१५२८] उस्सेहो जस्स जो होइ , भवंमि चरिमं मि उ । तिभागहीना तत्तो य , सिद्धाणोगाहणा भवे || दीपरत्नसागर संशोधितः] [98] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१५२९] एगत्तेण साइया , अपज्जवसिया वि य । पुहत्तेण अ नाइया, अपज्जवसिया वि य ।। [१५३०] अरूविणो जीवघ ना, नाणदंसण-सन्निया । अउलं सुहं संपत्ता , उवमा जस्स नत्थि उ ।। [१५३१] लोगेगदेसे ते सव्वे , नाणदंसण-सन्निया । संसारपारनित्थिण्णा, सिद्धिं वरगई गया ।। [१५३२] संसारत्था उ जे जीवा , दुविहा ते वियाहिया । तसा य थावरा चेव , थावरा तिविहा तहिं ।। [१५३३] पुढवी आउ-जीवा य , तहेव य वणस्सई । इच्चेए थावरा तिविहा , तेसिं भेए सणेह मे ।। [१५३४] दुविहा पुढवी जीवा य , सुहमा बायरा तहा । पज्जत्तं अ पज्जत्ता, एवमेए दुहा पुणो ।। [१५३५] बायरा जे उ पज्जत्ता , दुविहा ते वियाहिया । सण्हा खरा य बोधव्वा , सण्हा सत्तविहा तहिं ।। [१५३६] किण्हा नीला य रुहिरा हालिद्दा सुक्किला तहा । पंडुपणग मट्टिया, खरा छत्तीसई विहा ।। [१५३७] पुढवी य सक्करा वालुया य , उवले सिला य लोणूसे | अज्झयणं-३६ अय तंब तउय सीसग , रुप्पसवण्णे य वइरे य ।। [१५३८] हरियाले हिंगुलुए , मनोसिला सासगंजण-पवाले । अब्भपडल ऽभवालय, बायरकाए मणिविहाणा ।। [१५३९] गोमेज्जए य रुयगे , अंके फलिहे य लोहियक्खे य । मरगय मसारगल्ले, भुयमोयग इंदनीले य ।। [१५४०] चंदन गेरुय हंसगब्भे, पुलए सोगंधिए य बोधव्वे । चंदप्पह वेरुलिए, जलकंते सूरकंते य ।। [१५४१] एए खरपुढवीए , भेया छत्तीसमाहिया । एगविहमनाणत्ता, सुहमा तत्थ वियाहिया ।। [१५४२] सुहुमा य सव्वलोगंमि, लोगदेसे य बायरा | इत्तो कालविभागं तु , वुच्छं तेसिं चउव्विहं ।। [१५४३] संतई पप्प ऽनाईया, अपज्जवसिया वि य । ठिइं पडुच्च सा ईया, सपज्जवसिया वि य ।। [१५४४] बावीस सहस्साइं, वासाणुक्कोसिया भवे । आउठिई पुढवीणं , अंतोमुहुत्तं जह न्निया ।। [१५४५] असंखकालमुक्कोसा, अंतोमुहुत्तं जह न्निया । कायठिई पुढवीणं , तं कायं तु अमुंचओ ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [991 [४३-उत्तरज्झयणं] Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१५४६] अनंतकालमुक्कोसं, अंतोमुहत्तं जह न्नयं । विजढंमि सए काए , पुढवी जीवाण अंतरं ।। [१५४७] एएसिं वण्णओ चेव , गंधओ रस-फासओ । संठाणदेसओ वावि , विहाणाइं सहस्सओ ।। [१५४८] दुविहा आउजीवा 3 , सुहमा बायरा तहा । पज्जत्तं अ पज्जत्ता, एवमेए दुहा पुणो ।। [१५४९] बायरा जे उ पज्जत्ता , पंचहा ते पकित्तिया । सुद्धोदए य उस्से य , हरतनू महिया हिमे ।। [१५५० एगविहमनाणत्ता, सुहमा तत्थ वियाहिया | सुहुमा सव्वलोगं मि, लोगदेसे य बायरा ।। [१५५१] संतई पप्पणाइया , अपज्जवसिया वि य । ठिइं पडुच्च साइया , सपज्जवसिया वि य ।। [१५५२] सत्तेव सहस्साइं , वासाणुक्कोसिया भवे । आउठिई आऊणं , अंतोमुत्तं जह न्नियं ।। [१५५३] असंखकालमुक्कोस, अंतोमुहुत्तं जह न्नयं | कायठिई आऊणं , तं कायं तु अमुंचओ || [१५५४] अनंतकालमुक्कोसं, अंतोमुहुत्तं जह न्नयं । अज्झयणं-३६ विजढंमि सए का ए, आउजीवाण अंतरं ।। [१५५५] एएसिं वण्णओ चेव गंधओ रस-फासओ । संठाणादेसओ वावि , विहाणाइं सहस्ससो ।। [१५५६] दुविहा वणस्सई जीवा , सुहमा बायरा तहा । पज्जत्तं अ पज्जत्ता, एवमेए दुहा पुणो ।। [१५५७] बायरा जे उ पज्जत्ता , दुविहा ते वियाहिया । साहारण सरीरा य , पत्तेगा य तहेव य ।। [१५५८] पत्तेग-सरीराउ नेगहा ते पकित्तिया । रुक्खा गुच्छा य गुम्मा य , लया वल्ली तणा तहा ।। [१५५९] वलया पव्वगा कुहणा , जलरुहा ओसही तहा । हरियकाया उ बोधव्वा , पत्तेगाइ वियाहिया ।। [१५६०] साहारण सरीराओ, नेगहा ते पकित्तिया । आलुए मूलए चेव , सिंगबेरे तहेव य ।। [१५६१] हिरिली सिरिली स स्सिरिली, जावई के य कंदली । __ पलंडु ल्हसुण कंदे य , कंदली य कुहुव्वए || [१५६२] लोहि णीहू य थीहू य, कुहगा य तहेव य । कण्हे य वज्जकंदे य , कंदे सूरणए तहा ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [100] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१५६३] अस्सकण्णी य बोधव्वा , सीहकण्णी तहेव य । मुसुंढी य हलिद्दा य , नेगहा एवमायओ ।। [१५६४] एगविहमनाणत्ता, सुहमा तत्थ वियाहिया । सुहमा सव्वलोगं मि, लोगदेसे य बायरा ।। [१५६५] संतई पप्पणाइया , अपज्जवसिया वि य । ठिई पडुच्च साइया , सपज्जवसिया वि य ।। [१५६६] दस चेव सहस्साइं , वासाणुक्कोसिया भवे । वणस्सईणं आउं तु , अंतोमुहत्तं जह न्नयं ।। [१५६७] अनंतकालमुक्कोसा, अंतोमुहुत्तं जह न्निया । कायठिई पणगाणं , तं कायं तु अमुंचओ ।। [१५६८] असंखकालमुक्कोस, अंतोमुहत्तं जह न्नयं । विजढंमि सए काए , पणगजीवाण अंतरं ।। [१५६९] एएसिं वण्णओ चेव , गंधओ रस-फासओ । संठाणादेसओ वावि , विहाणाइं सहस्ससो ।। [१५७०] इच्चेए थावरा तिविहा , समासेण वियाहिया । इत्तो उ तसे तिविहे , वुच्छामि अ नुपुव्वसो ।। [१५७१] तेऊ वाऊ य बोधव्वा , उराला य तसा तहा | अज्झयणं-३६ इच्चेए तसा तिविहा , तेसिं भेए सणेह मे || [१५७२] दुविहा तेऊ जीवा उ , सुहमा बायरा तहा । पज्जत्तमपज्जत्ता, एवमेए दुहा पुणो ।। [१५७३] बायरा जे उ पज्जत्ता , नेगहा ते वियाहिया । इंगाले मुम्मुरे अग नी, अच्चिजाला तहेव य ।। [१५७४] उक्का विज्जू य बोधव्वा , नेगहा एवमेयओ । एगविहमनाणत्ता, सुहुमा ते वियाहिया ।। [१५७५] सुहुमा सव्वलोगं मि, लोगदेसे य बायरा । इत्तो कालविभागं तु , तेसिं वुच्छं चउव्विहं ।। [१५७६] संतई पप्पणाइया , अपज्जवसिया वि य । ठिइं पडुच्च साइया , सपज्जवसिया वि य ।। [१५७७] त्तिन्नेव अहोरत्ता , उक्कोसेण वियाहिया । आउठिई तेऊणं , अंतोमुहुत्तं जह न्नियं ।। [१५७८] असंखकालमुक्कोसा, अंतोमुह्त्तं जह न्निया । कायठिई तेऊणं , तं कायं तु अमुंचओ ।। [१५७९] अनंतकालमुक्कोसं, अंतोमुहुत्तं जह न्नयं । विजढंमि सए काए , तेऊ जीवाण अंतरं ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [101] [४३-उत्तरज्झयण] Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१५८०] एएसिं वण्णओ चेव , गंधओ रस-फासओ । संठाणादेसओ वावि , विहाणाइं सहस्ससो ।। [१५८१] दुविहा वाउजीवा उ , सुहुमा बायरा तहा । पज्जत्तमपज्जत्ता, एवमेव दुहा पुणो ।। [१५८२] बायरा जे उ पज्जत्ता , पंचहा ते पकित्तिया । उक्कलिया मंडलिया , घनगुंजा सुद्धवाया य ।। [१५८३] संवट्टगवाए य , नेगहा एवमायओ | एगविहमनाणत्ता, सुहमा तत्थ वियाहिया ।। [१५८४] सुहमा सव्वलोगं मि, लोगदेसे य बायरा । इत्तो कालविभागं तु , तेसिं वच्छं चउव्विहं ।। [१५८५] संतइं पप्पणाइया , अपज्जवसिया वि य । ठिइं पडुच्चं साइया , सपज्जवसिया वि य ।। [१५८६] तिन्नेव सहस्साइं , वासाणुक्कोसिया भवे । आउठिई वाऊणं , अंतोमुहत्तं जह न्निया ।। [१५८७] असंखखालमुक्कोसा, अंतोमुहुत्तं जहन्निया । कायठिई वाऊणं , तं कायं तु अमुचओ || [१५८८] अनंतकालमुक्कोसं, अंतोमुहुत्तं जहन्नयं । अज्झयणं-३६ विजढंमि सए काए , वाऊजीवाण अंतरं ।। [१५८९] एएसिं वण्णओ चेव गंधओ रस-फासओ । संठाणादेसओ वावि , विहाणाइं सहस्ससो ।। [१५९०] उराला य तसा जे उ , चउहा ते पकित्तिया । बेइंदिया-तेइंदिया, चउरो पंचिंदिया चेव ।। [१५९१] बेइंदिया उ जे जीवा , दुविहा ते पकित्तिया । पज्जत्तं अ पज्जत्ता, तेसिं भे ए सुणेह मे ।। [१५९२] किमिणो सोमंगला चेव , अलसा माइवाहया । वासीमुहा य सिप्पीया , संखा संखणगा तहा ।। [१५९३] पल्लोयाणुल्लया चेव , तहेव य वराडगा । जलूगा जालगा चेव , चंदना य तहेव य ।। [१५९४] इइ बेइंदिया एए नेगहा एवमायओ । लोगेगदेसे ते सव्वे , न सव्वत्थ वियाहिया ।। [१५९५] संतई पप्पणाइया , अपज्जवसिया वि य । ठिइं पडुच्च साइया , सपज्जवसिया वि य ।। [१५९६] वासाई बारसा चेव , उक्कोसेण वियाहिया । बेइंदिय आउठिई, अंतोमुहत्तं जहन्निया ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [102] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-३६ [१५९७] संखिज्जकालमुक्कोसा, बेइंदिय कायठिई [१५९८] अनंतकालमुक्कोसं, बेइंदिय-जीवाणं, [१५९९ ] एएसिं वण्णओ चेव संठाणादेसओ वावि [ १६०० ] तेइंदिया उ जे जीवा पज्जत्तं अ पज्जत्ता, [१६०१] कुंथुपिवीलिउद्दंसा, तणहारा कट्ठहारा य [१६०२] कप्पासऽट्ठिमिजाया, सदावरी य गुम्मी य [१६०३] इंदगोवसमाइया, 9 लोगेगदेसे ते सव्वे [१६०४] संतई पप्पणाइया ठिइं पडुच्च साइया [१६०५] एगूणपन्नहोरत्ता, तेइंदिय [१६०९] [दीपरत्नसागर संशोधितः ] " 9 आउठिई, [१६०६] संखिज्जकालमुक्कोसा, तेइंदिय-कायठिई, [१६०७] अनंतकालमुक्कोसं, तेइंदिय-जीवाणं, 3 [१६०८] एएसिं वण्णओ चेव संठाणादेसओ वावि चाउरिंदिया उ जे जीवा पज्जत्तं अ पज्जत्ता, [१६१०] अंधिया पोत्तिया चेव भमरे कीडपयंगे य [१६११] कुक्कुडे सिंगिरीडी य डोले भिंगिरीडी य [१६१२] अच्छिरे माहले अच्छि ओहिंजलिया जलकारी य [१६१३] इय चउरिंदिया एए अंतोमुहुत्तं जहन्निया । तं कायं अचओ ।। तु अंतोमुहुत्तं जहन्नयं । अंतरं च वियाहियं ।। गंधओ रस - फासओ । विहाणाई सहस्ससो || विहाते पकित्तिया । सिं सुह मे ।। उक्कलुद्देहिया तहा । " 3 " अंतोमुहुत्तं जहन्निया ।। अंतोमुहुत्तं जहन्निया । तं कायं तु अचओ || अंतोमुहुत्तं जहन्नयं । अंतरं त् वियाहियां ।। गंधओ रस - फासओ । विहाणाई सहस्सो || " 5 मालूगा पत्तहारगा ।। तिंदुगात समिजा । न सव्वत्थ वियाहिया || अप्पज्जवसिया वि य । सप्पज्जवसिया विय ।। उक्कोसेण वियाहिया । बोधव्वा इंदगाइया ।। गावमाओ । " 3 दुविहाते पकित्तिया । सिं सुह मे || मुच्छिया मसगा तहा । रोड ढिंकुणे कुंकणे तहा ।। नंदावत्ते य विच्छु | विरिली अच्छिवेह || विचित्ते चित्तपत्तए । नियया तंब बगाइया || गहा एवमायओ । लोगस्स एगदेसंमि ते सव्वे परिकित्तिया [103] ।। [४३-उत्तरज्झयणं] Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१६१४] संतइ पप्प णाइया अपज्जवसिया वि य । ठिइं पडुच्च साइया , सपज्जवसिया वि य ।। [१६१५] छच्चेव य मासा उ , उक्कोसेण वियाहिया । चरिंदिय आउठिई , अंतोमुहुत्तं जहन्निया ।। [१६१६] संखिज्जकालमुक्कोसं, अंतोमुहुत्तं जह न्नियं । चरिंदिय कायठिई , तं कायं तु अमुंचओ ।। [१६१७] अनंतकालमुक्कोसं, अंतोमुत्तं जहन्नयं । विजढमिं सए काए , अंतरं च वियाहियं ।। [१६१८] एएसिं वण्णओ चेव , गंधओ रस-फासओ । संठाणादेसओ वावि , विहाणाइं सहस्ससो ।। [१६१९] पंचिंदिया उ जे जीवा , चउव्विहा ते वियाहिया । ने रइया तिरिक्खा य , मनुया देवा य आहिया ।। [१६२०] नेरइया सत्तविहा , पुढवीसु सत्तसु भवे । रयणाभा सक्कराभा, वालुयाभा य आहिया ।। [१६२१] पंकाभा धुमाभा , तमा तमतमा तहा | इइ नेरइया एए , सत्तहा परिकित्तिया ।। [१६२२] लोगस्स एगदेसं मि, ते सव्वे उ वियाहिया । अज्झयणं-३६ इत्तो कालविभागं तु , तेसिं वुच्छं चउव्विहं ।। [१६२३] संतइं पप्पणाइया , अपज्जवसिया वि य । ठिइं पडुच्च साइया , सपज्जवसिया य ।। [१६२४] सागरोवममेगं तु , उक्कोसेण वियाहिया । पढमाए जह न्नेणं, दसवाससहस्सिया || [१६२५] तिन्नेव सागराऊ , उक्कोसेण वियाहिया । दोच्चाए जह न्नेणं, एगं तु सागरोवमं ।। [१६२६] सत्तेव सागराऊ , उक्कोसेण वियाहिया । तइयाए जह न्नेणं, तिन्नेव सागरोवमा || [१६२७] दस सागरोवमाऊ , उक्कोसेण वियाहिया । चउत्थीए जह न्नेणं, सत्तेव सागरोवमा || [१६२८] सत्तरस सागराऊ , उक्कोसेण वियाहिया । पंचमाए जह न्नेणं, दस चेव सागरोवमा ।। [१६२९] बावीस सागराऊ , उक्कोसेण वियाहिया । छट्ठीए जह न्नेणं, सत्तरस सागरोवमा || [१६३०] तेत्तीसं सागराऊ , उक्कोसेण वियाहिया । सत्तमाए, जहन्नेणं, बावीसं सागरोवमा ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [104] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१६३१] जा चेव य आउठिई , नेरइयाणं वियाहिया । सा तेसिं कायठिई , जहन्नुक्कोसिया भवे ।। [१६३२] अनंतकालमुक्कोसं, अंतोमुह्त्तं जहन्नयं । विजढंमि सए का ए, नेरइयाणं तु अंतरं ।। [१६३३] एएसिं वण्णओ चेव , गंधओ रस-फासओ । संठाणादेसओ वावि , विहाणाइं सहस्ससो ।। [१६३४] पंचिंदियतिरिक्खाओ, दुविहा ते वियाहिया । सम्मुच्छिम-तिरिक्खाओ, गब्भवक्कंतिया तहा ।। [१६३५] दुविहा वि ते भवे तिविहा , जलयरा थलयरा तहा | ख हयरा य बोधव्वा , तेसिं भेए सणेह मे ।। [१६३६] मच्छा य कच्छभा य , गाहा य मगरा तहा । सुंसुमारा य बोधव्वा , पंचहा जलयरा ssहिया ।। [१६३७] लोएगदेसे ते सव्वे , न सव्वत्थ वियाहिया । इत्तो कालविभागं तु , तेसिं वुच्छं चउव्विहं ।। [१६३८] संतई पप्पणाइया , अपज्जवसिया वि य । ठिइं पडुच्च साइया , सपज्जवसिया वि य ।। [१६३९] एगा य पुव्वकोडी उ , उक्कोसेण वियाहिया । अज्झयणं-३६ आउठिई जलयराणं , अंतोमुहत्तं जहन्निया ।। [१६४०] पुव्वकोडिपुहत्तं तु , उक्कोसेण वियाहिया । कायठिई जलयराणं , अंतोमुहुत्तं जहन्निया ।। [१६४१] अनंतकालमुक्कोसं, अंतोमुहुत्तं जहन्नयं । विजढंमि सए काए , जलयराणं अंतरं ।। [१६४२] एएसिं वण्णओ चेव , गंधओ रस-फासओ । संठाणादेसओ वावि , विहाणाइं सहस्ससो ।। [१६४३] चउप्पया य परिसप्पा , दुविहा थलयरा भवे । चउप्पया चउव्विहा , ते मे कित्तयओ सुण ।। [१६४४] एगखुरा दुखुरा चेव , गंडीपया सणप्पया | हयमाइ गोणमाइ , गयमाइ सीहमाइणो ।। [१६४५] भुओरगपरिसप्पा य , परिसप्पा दुविहा भवे । गोहाई अहिमा ई य , एक्केक्का नेगहा भवे ।। [१६४६] लोएगदेसे ते सव्वे , न सव्वत्थ वियाहिया । इत्तो कालविभागं तु , तेसिं वुच्छं चउव्विहं ।। [१६४७] संतइं पप्पणाइया , अपज्जवसिया वि य । ठिइं पडुच्च साइया , सपज्जवसिया वि य ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [105] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-३६ [१६४८] पलिओवमाइं ति न्नि उ आउट्ठिई थलयराणं " [१६४९] पलिओवमाइं ति न्नि उ 3 [१६५०] कायठिई थलयराणं पुव्वकोडिपुहत्तेणं अंतोमुहुत्तं जहन्निया ।। अनंतकालमुक्कोसं, [ १६५१] विजढंमि सए का चम्मे य लोमपक्खी य [१६५२] विययपक्खी य बोधव्वा लोएगदेसे ते सव्वे [१६५३ ] संतई पप्पणाइया ठिइं पडुच्च साइया [१६५४ ] पलिओवमस्स भागो आउठिई खराणं [१६५५] असंखभागो पलियस्स पुव्वकोडी पुहत्तेणं [ १६५६ ] कायठिई खहयराणं अनंतकालमुक्कोसं, [१६५७] एएसिं वण्णओ चेव संठाणादेसओ वावि [१६५८] मनुया दुविह भेया उ 3 संमुच्छिमा य मणुया [१६५९ ] गब्भवक्कंतिया जे उ 3 कम्मअकम्मभूमा य [१६६०] पन्नरस-तीसइविहा, संखा उ कमसो तेसिं [दीपरत्नसागर संशोधितः] " " 3 " 3 " " 3 " [१६६१] समुच्छिमाण एसेव लोगस्स एगदेसं मि, [१६६२] संतई पप्पणाइया ठिइं पडुच्च साइया [१६६३] पलिओवमाइं ति न्नि उ आउट्ठई मनुयाणं, [ १६६४] पलिओवमाइं ति न्नि उ, पुव्वकोडि णं, अंतर सिमं भवे I अंतोमुहुत्तं जहन्नयं ।। थलयराणं अंतरं तु तइया समुग्गपक्खिया । पक्खिणो य चउव्विहा । न सव्वत्थ वियाहिया । अपज्जवसिया वि य । सपज्जवसिया विय ॥ असंखेज्जइमो भवे । अंतोमुहुत्तं जहन्निया ।। उक्कोसेण उ साहिया । अंतोमुहुत्तं जहन्निया ।। अंतरं तेसिमं भवे । उक्कोसेण वियाहिया । अंतोमुहुत्तं जहन्निया ।। उक्कोसेण वियाहिया । 3 भेओ होइ वियाहिओ । सव्वे विवियाहिया || अपज्जवसिया वि य़ । सपज्जवसिया विय ।। उक्कोसेण वियाहिया । अंतोमुहुत्तं जहन्निया ।। उक्कोसेण वियाहिया । अंतोमुहुत्तं जहन्निया ।। [106] अंतोमुहुत्तं जहन्नयं ।। गंधओ रस- फासओ । विहाणाइं सहस्सओ || ते मे कित्तयओ सुण । गब्भवक्कंतिया तहा ।। तिविहा ते वियाहिया । अंतरद्दीवया तहा || भेया दुअट्ठवीस ई । इइ एसा वियाहिया || I I [४३-उत्तरज्झयणं] Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१६६५] कायठिई मणुयाणं , अंतरं तेसिमं भवे । अनंतकालमुक्कोसं, अंतोमुहत्तं जहन्नयं ।। [१६६६] एएसिं वण्णओ चेव , गंधओ रस-फासओ । संठाणादेसओ वावि , विहाणाइं सहस्ससो ।। [१६६७] देवा चउव्विहा वुत्ता , ते मे कित्तयओ सुण । भोमिज्ज वाणमंतर , जोइस वेमाणिया तहा ।। [१६६८] दसहा उ भव नवासी, अट्ठहा व नचारिणो | पंचविहा जोइसिया , दुविहा वेमाणिया तहा ।। [१६६९] असुरा नाग-सुवण्णा, विज्जू अग्गी य वियाहिया | दीवोदहि-दिसा वाया , थणिया भव नवासिणो ।। [१६७०] पिसाय-भूया जक्खा य , रक्खसा कि न्नरा किंपुरिसा | महोरगा य गंधव्वा , अट्ठविहा वाणमंतरा ।। [१६७१] चंदा सूरा य नक्खत्ता, गहा तारागणा तहा । दि या विचारिणो चेव , पंचहा जोइसालया ।। [१६७२] वेमाणिया उ जे देवा , दुविहा ते पकित्तिया । कप्पोवगा य बोधव्वा कप्पाईया तहेव य || [१६७३] कप्पोवगा य बारसहा , सोहम्मीसाणगा तहा । अज्झयणं-३६ सणंकुमार माहिंदा, बंभलोगा य लंतगा ।। [१६७४] महासुक्का सहस्सारा , आणया पाणया तहा । आरणा अच्चुया चेव , इइ कप्पोवगा सुरा ।। [१६७५] कप्पाईया उ जे देवा , दुविहा ते वियाहिया । गेविज्जानुत्तरा चेव , गेविज्जा नवविहा तहिं ।। [१६७६] हेट्ठिमारुट्ठिमा चेव , हेट्ठिमामज्झिमा तहा । हेट्ठिमाउवरिमा चेव , मज्झिमाहेट्ठिमा तहा ।। [१६७७] मज्झिमा मज्झिमा चेव , मज्झिमाउवरिमा तहा | उवरिमा हेट्ठिमा चेव , उवरिमामज्झिमा तहा ।। [१६७८] उवरिमाउवरिमा चेव , इय गेविज्जगा सुरा । विजय वेजयंता य , जयंता अपराजिया ।। [१६७९] सव्वट्ठसिद्धगा चेव , पंचहाऽनुत्तरा सुरा । इइ वेमाणिया एए , नेगहा एवमायओ ।। [१६८०] लोगस्स एगदेसं मि, ते सव्वे परिकित्तिया । इत्तो कालविभागं त् , तेसिं वच्छं चउव्विहं ।। [१६८१] संतइं पप्प ऽणाइया, अपज्जवसिया वि य । ठिइं प डुच्च साइया , सपज्जवसिया वि य ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [107] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-३६ [ १६८२] साहियं सागरं इक्कं भोज्जाणं जह न्नेणं, [१६८३] पलिओवममेगं तु वंतराणं जह [१६८४] पलिओवममेगमं तु पलिओवमट्ठभागो, [१६८५] दो चेव सागराई नेणं, 3 सोहम्मंमि जह न्नेणं, [दीपरत्नसागर संशोधितः ] [१६८६] सागरा साहिया दु ईसाणंमि जह [१६८७] सागराणि य सत्तेव सकुमारे जह नेणं, [१६८८] साहिया सागरा सत्त माहिंदंमि जह न्नेणं, [ १६८९] दस चेव सागराई बंभलोए जह नेणं, [१६९०] चउद्दस सागराई [१६९८] चउवीसं सागराई " " नेणं, लंतगंमि जह नेणं, [१६९१] सत्तरस सागराई महा [१६९२] अट्ठारस सागराई सहस्सारंमि जहन्नेणं, [१६९३] सागरा अउणवीसं तु आणयंमि जह नेणं, [ १६९४] वीसं तु सागराई न्नि, 1 " जहन्नेणं, पाणयमि ज नेणं, [१६९५] सागरा इक्कवीसं तु आरणमि जहन्नेणं, [१६९६] बावीसं सागराई अच्चमि जहन्नेणं, [१६९७] तेवीसं सागराई पढमंमि जहन्नेणं, 3 " " बिइयंमि जहन्नेणं, 3 " उक्कोण ठिई भवे । दसवाससहस्सिया ।। उक्कोण ठिई भवे । दस वाससहस्सिया ।। वासलक्खेण साहियं । इसे जहनिया || उक्कोसेण वियाहिया । एगं च पलिओवमं || उक्कोसेण वियाहिया । साहियं पलिओवमं ॥ उक्कोसेण ठिई भवे । नागवा || उक्कोण ठिई भवे । साहिया दु न्नि सागरा ।। उक्कोसेण ठिई भवे । सत्त उ सागरोवमा || उक्कोसेण ठिई भवे । [108] दस उ सागरोवमा || उसे ठिई भवे । चउद्दस सागरोवमा || उक्कोण ठिई भवे । सत्तरस सागरोवमा || उक्कोण ठिई भवे । अट्ठारस सागरोवमा || उक्कोसेण ठिई भवे । सागरा अउणवीस || उक्कोण ठिई भवे । वीसई सागरोवमा ।। उक्कोण ठिई भवे । सागरा इक्कवीसई ।। कोण ठिई भवे । बावीसं सागरोवमा || उक्कोण ठिई भवे । तेवीसं सागरोवमा || [४३-उत्तरज्झयणं] Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [१६९९] पणवीसं सागराइं , उक्कोसेण ठिई भवे । तइयंमि जहन्नेणं, चउवीसं सागरोवमा ।। [१७००] छव्वीसं सागराइं , उक्कोसेण ठिई भवे | चउत्थंमि जहन्नेणं, सागरा पणवीसई ।। [१७०१] सागरा सत्तवीसं तु , उक्कोसेण ठिई भवे । पंचमंमि जहन्नेणं, सागरा उ छवीसई ।। [१७०२] सागरा अट्ठवीसं तु , उक्कोसेण ठिई भवे | छटुंमि जहन्नेणं, सागरा सत्तवीसई ।। [१७०३] सागरा अउणतीसं तु , उक्कोसेण ठिई भवे । सत्तमंमि जहन्नेणं, सागरा अट्ठवीसई ।। [१७०४] तीसं तु सागराइं , उक्कोसेणं ठिई भवे । अट्ठमंमि जहन्नेणं, सागरा अउणतीसई ।। [१७०५] सागरा इक्कतीसं तु , उक्कोसेण ठिई भवे । न वमंमि जहन्नेणं, तीसई सागरोवमा || [१७०६] तेत्तीसं सागराइं , उक्कोसेण ठिई भवे । चउसु पि विजयाईसु , जहन्नेणेक्कतीसई ।। [१७०७] अजहन्नमनुक्कोसं, तेत्तीसं सागरोवमा । अज्झयणं-३६ महाविमाणे सव्वढे , ठिई एसा वियाहिया ।। [१७०८] जा चेव उ आउठिई , देवाणं तु वियाहिया । सा तेसिं कायठिई , जहन्नमुक्कोसिया भवे ।। [१७०९] अनंतकालमुक्कोसं, अंतोमुहुत्तं जहन्नयं । विजढंमि सए काए , देवाणं हुज्जं अंतरं ।। [१७१०] एएसिं वण्णओ चेव , गंधओ रस-फासओ । संठाणादेसओ वावि , विहाणाइं सहस्ससो ।। [१७११] संसारत्था य सिद्धा य , इइ जीवा वियाहिया । रूविणो चेव ऽरूवी य , अजीवा दुविहा वि य ।। [१७१२] इय जीवमजीवे य , सोच्चा सद्दहिऊण य । सव्वनयाणं अनु मए, रमेज्ज संजमे मु नी ।। [१७१३] तओ बहूणि वासाणि , सामण्णमनुपालिया | इमेणं कम्मजोगेणं , अप्पाणं संलिहे मु नी ।। [१७१४] बारसेव उ वासाइं , संलेहक्कोसिया भवे । संवच्छरं मज्झिमिया , छम्मासा य जहन्निया ।। [१७१५] पढमे वासचउक्कं मि, विगइं नि ज्जूहणं करे । बिइए वासचउक्कं मि, विचित्तं तु तवं चरे ।। दीपरत्नसागर संशोधितः] [109] [४३-उत्तरज्झयणं] Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयणं-३६ [१७१६] एगंतरमायामं, तओ संच्छरद्धं तु [१७१७] तओ संवच्छरद्धं तु परिमियं चेव आयामं [१७१८] कोडीसहियमायामं, मासद्धमासिणं तु [१७१९] कंदप्पमाभिओगं, ओ दुई [१७२०] मिच्छादंसणरत्ता, इय जे मरंति जीवा [१७२१] सम्मद्दंसणरत्ता, इय जे मरंति जीवा [१७२२] मिच्छादंसणरत्ता, इय जे मरंति जीवा [१७२३] जिनवयणे अ नुरत्ता, अमला असंकिलट्ठा विम्हावेंतो य परं [ १७२७] मंता जोगं काउं सायरस इड्ढिहे ं, [१७२८] नाणस्स केवलीणं [ दीपरत्नसागर संशोधितः ] 9 3 " 5 " 3 [१७२४] बालमरणाणि बहुसो, अकाममरणाणि चेव य बहु 3 2 कट्टु संवच्छरे मु आहारेणं तवं चरे ।। किव्विसियं मोहमासुरत्तं च । मरणमि विराहिया होंति । मरिहंति ते वराया जिनवयणं जे न जाणंति ।। [१७२५] बहुआगम-विण्णाणा, समाहिउप्पायगा य गुणगाही । एएणं कारणं [१७२६] कंदप्पकुक्कुयाई तहा सीलसहाव अरिहा आलोयणं सोउं ।। " कट्टु संवछरे दुवे | " हासविगहाहिं । कंदप्पं भाव नं कुणइ || भूइकम्मं च जे पउंजंति । अभिओगं भाव नं कुणइ II धम्मायरियस्स संघसाहूणं । माई अवण्णवाई किब्बिसियं भाव नं कुणइ II [१७२९] अनुबद्धरोसपसरो, तह निमित्तंमि होइ पडिसेवी । एएहिं कारणेहिं आसुरियं भाव नं कुण || [१७३०] सत्थगहणं विसभक्खणं च, जलणं च जलपवेसो य । अनायारभंडसेवी, जम्मणमरणाणि बंधंति || [१७३१] इइ पाउकरे बुद्धे " नया हिंस गा । तेसिं पुण दुल्लहा बोही II अनियाणा सुक्कलेसमोगाढा । तेसिं सुलहा भवे बोही ।। सनियाणा कण्हलेसमोगाढा | तेसिं पुण दुल्लहा बोही ।। जिनवयणं जे करेंति भावेणं । ते होंति-परित्त-संसारी ॥ 1 " नाइविगिट्ठे तवं चरे || विगिट्ठे तु तवं चरे । तंमि संवच्छरे करे || नी । याणि । [110] ना पर निव्वु । छत्तीसं उत्तरज्झाए, भवसिद्धिय संमए ।। त्ति बेमि [४३-उत्तरज्झयणं] Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . छत्तीसइमं अज्झयणं सम्मत्तं . मुनि दीपरत्नसागरेण संशोधिताः सम्पादिताश्च “उत्तरज्झयणं मूलसुत्तं” सम्मत्तं || 43 | उत्तरज्झयणं-चउत्थं मूलसुत्तं सम्मत्तं | दीपरत्नसागर संशोधितः] [111] [४३-उत्तरज्झयणं]