________________
273
તારા હોવાને લીધે જ,જેઓમાં પોતપોતાના અભિમાનને લીધે,પરસ્પરના અનિષ્ટો કરવાના વિચારો થાય છેઅને જેને લીધે દુઃખોની પરંપરા નો વરસાદ થાય છે.
હે ચિત્ત,તું તારી ખટપટ ત્યજી દે તો-જેમ પ્રભાતમાં સૂર્યના પ્રકાશથી,કમલિની સુંદર રીતે ખીલે છે, તેમ,હૃદયમાં જ્ઞાનના પ્રકાશથી,સઘળી શુભ સ્થિતિઓ સારી રીતે વિકાસ થાય. તું તારી ખટપટ ત્યજી દે તો-આ હૃદય-Í આકાશ,મોહનરૂપી ઝાકળથી તથા રજોગુણ-રૂપી ધૂળથી, અત્યંત રહિત થઈને,જ્ઞાન-રૂપી સૂર્યના પ્રકાશથી જોડાઈ શોભવા લાગે, વિકલ્પોના સમૂહો આવી પડે નહિ અને આનંદ આપનારી શાંત,અત્યંત પવિત્ર અને પ્રિય લાગે એવી મૈત્રી હૃદયમાં પ્રગટ થાય.
હે ચિત્ત તું તારી ખટપટ ત્યજી દે તો ચિન્તા-વિવેકને લીધે બળીને ભસ્મ થઇ જાય,અજ્ઞાનનો ક્ષય થતાં, હૃદયમાં જ્ઞાનનો પ્રકાશ થાય,અને હૃદય-સ્વચ્છ,ગંભીર,ક્ષોભ વિનાનું થઇ સમાનતાને પ્રાપ્ત થાય. તું તારી ખટપટ ત્યજી દે તો-જીવ,સ્વસ્થતા થી પરિપૂર્ણ,આનંદમય અને અંદર શીતળ થઈને રહે, અજ્ઞાનનો નાશ થવાથી,અંદર જ્ઞાનના પ્રકાશો સંપૂર્ણ પ્રગટ થાય અને તેથી સઘળું સ્થાવર-જંગમ જગત બાધિત થઈને આત્માના એક દેશમાં જ રહે.
હે ચિત્ત,તું,જો નષ્ટ થઇ જાય તો-આનંદ-રૂપ અને ભરપૂર આકારવાળા,આત્મ-સ્વ-રૂપની ભાવના થાય, કે જે,ભાવના -આશાઓના પાશોને અનુસરનારા દેહાભિમાનીઓને થતી નથી. તું,જો નષ્ટ થઇ જાય તો-જેમ, બળી ગયેલાં પાંદડામાં -તેઓના રસ પાછા આવતા નથી, તેમ નાશ પામેલા સંસારના જરા-મરણ-રૂપી મોટા માર્ગોમાં પુરુષો પાછા આવે નહિ, અને આત્મા-રૂપી વૃક્ષમાં એવો લાંબો આરામ મળે, કે જે મળ્યા પછી પાછું ભ્રમણ કરવું .બાકી ના રહે.
હે સઘળી આશાઓવાળા ચિત્ત,તું જો નાશ પામી જાય તો-સધળી આશાઓ આપનાર બાબતનો નાશ થતાં, ઉપર કહેલી અને બીજી પણ ઘણીધણી સંપત્તિઓ પ્રાપ્ત થાય. હે ચિત્ત,એક તારા રહેવાનો પક્ષ અને બીજા તારા નષ્ટ થઈ જવાનો પક્ષએ બંનેમાંથી જે પક્ષ લેવાથી પરમ કલ્યાણ -તારા જોવામાં આવતું હોય તે પક્ષને સ્વીકારી લે. પણ હું ધારું છું કે-તને નષ્ટ થઈને આભા-રૂપે રહેવામાં જ સુખ છે,માટે તે સુખ લેવા માટે દ્વૈત થી રહિત, આત્મા-સ્વ-રૂપ ની જ ભાવના તું કર.હે ચિત્ત,પ્રાપ્ત થઈ શકે તેવા સુખનો ત્યાગ કરવો તે તો મૂઢપણું જ કહેવાય.
જો આત્માના પ્રતિબિંબ વાળું તારું સ્વરૂપ કે જેથી તું જીવે છે, તે જો સાચું હોયતો તને કોણ નષ્ટ કરવા ઈચ્છે? પરંતુ હું સાચેસાચું કહું છું કે-એ આત્માના પ્રતિબિંબવાળું તારું સ્વરૂપ મુદ્દલે છે જ નહિ. તું મુદ્દલે છે જ નહિ,માટે "હું જીવું છું" એવા ખોટા વિશ્વાસથી તું સુખ માની લે નહિ. તું પ્રથમ પણ નહોતું અને હમણાં પણ નથી જ,જ્યાં સુધી,ભ્રાંતિ હતી-ત્યાં સુધી જ તારી સ્થિતિ હતી, પણ હમણાં વિચાર કરવાથી અને ભ્રાંતિનો સદંતર નાશ થવાથી હવે તારી સત્તા છે જ નહિ.
ચિત્ત,જ્યાં સુધી યથાર્થ વિચાર કરવામાં ના આવે ત્યાં સુધી જ તું તારા રૂપથી રહી શકે છે, પણ યથાર્થ વિચાર કરવામાં આવે કે તરત જ તું વિપક્ષોથી રહિત થઈને બ્રહ્મ-રૂપ થઇ જાય છે. જેમ પ્રકાશના અભાવથી અંધારું થાય છે તેમ વિચારનો અભાવ થવાથી તું (ચિત્ત) થયું છે, અને વિચારથી તું નષ્ટ થઇ જાય છે. હે મિત્ર,આટલા સમય સુધી હું અલ્પ વિવેકવાળો હતો, તેથી જ તારી વૃદ્ધિ થઇ હતી, કે જે વૃદ્ધિ દુઃખોના જ કારણરૂપ હતી,તારી વૃદ્ધિ થી જ -સુખ-દુઃખ આદિ ઢંઢો જોવામાં આવતાં હતાં, કે જે તંદ્વો,આ સંસારમાં આદિ તથા અંત વાળાં હોવાથી,મિથ્યા જ છે.
