________________
આ. દેવશ્રી યશોભદ્રસૂરીશ્વરજી મ. સા.ની
આ દેશમાં પહાડો પણ છે અને નદીઓ પણ છે. પરંતુ તેમાંને કેાઈ પહાડ ૧૪૦૦ ફૂટથી ઊંચે નથી અને કઈ નદી ૫૦ માઈલથી લાંબી નથી. પહાડે ઘણુંખરા સૂકા અને પથરાવાળા છે તથા નદીઓ ઘણીખરી સૂકી અને ભાંભળી જળવાળી છે. વહેણની દષ્ટિએ આ દેશની નદીઓ બે પ્રકારની છે. એક ઉત્તર તરફ વહી રણમાં પડનારી (સમાનારી) અને બીજી દક્ષિણ તરફ વહી સમુદ્રને મળનારી.
આ દેશની જમીન મેટે ભાગે રેતાળ અને પત્થરાલી છે, એટલે તેમાં જુવાર, બાજરી, મગ, મઠ, તલ અને ગુવારને પાક થાય છે. કેટલાંક સ્થળે ઘઉં-ચણા, ચીકુ, પપૈયા, આંબા પણ પાકે છે અને રૂનું વાવેતર પણ થાય છે, પરંતુ જેને વિશેષ પાણી જોઈએ તેવી કઈ વસ્તુ અહીં પાકતી નથી.
આ દેશ ખેતી પ્રધાન છે અને તેને મુખ્ય આધાર વરસાદ ઉપર છે, પણ તેની સરેરાશ ૧૦ ઈંચ કરતાં વધારે હોતી નથી અને કેટલીકવાર તે તે તદ્દન રીસાઈ પણ જાય છે. આ સંયોગોમાં લેકેને પિતાની આજીવિકા મેળવવા માટે ખૂબ પરિશ્રમ કરે પડે એ સ્વાભાવિક છે. આ દેશના ૧૦ થી ૧૨ લાખ મનુષ્યો આજે ધંધાથે પરદેશમાં વસે છે, તેની ભીતરમાં પણ આજ કારણ રહેલું છે.
આ દેશને આસમાની-સુલતાની અને સામને કરવાને
