Tulsi Shabda Kosh Part 01

Author(s): Bacchulal Avasthi
Publisher: Books and Books

Page 526

514
तुलसी शब्द-कोश
नाचे : भूकृ००ब० । नृत्य कर उठे । 'सगुन सब नाचे ।' मा० १.३०४.३ नाचें : नाचहिं । नाच रहे हैं । 'हंडन के झुड झूमि झूमि झुकरे से नाचे ।' कवि०
नाचो : नाच्यो। 'फिरि बहु नाच न नाच्यो।' विन० १६३.१ नाच्यो : भूक००कए० (सं० नृत्त:>प्रा० नच्चिओ । नाच उठा, नृत्य किया।
___ 'अब तव कालु सीस पर नाच्यो।' मा० ६.६४.७ नाज : अनाज । 'सौंघे जग जल नाज ।' दो० १४६ नाजु : नाज+कए । खाद्य पदार्थ । 'कंद मूल फल अमिय नाजु ।' गी० २.७.२ नाठी : भूक०स्त्री० (सं० नष्टा>प्रा० नट्ठा=नट्ठी) । नष्ट हो गयी । 'मूनि अति __ बिकल मोहँ मति नाठी ।' मा० १.१३५.५ नाठे : भूकृ०० (सं० नष्ट>प्रा० नट्ठ=नट्ठय) । दुष्ट, विकृत । 'जूझिबे जोगु
न ठाहरु नाठे ।' कवि० ६.२८ नात : सं०० (सं० ज्ञातित्व>प्रा० णाइत्त) । सम्बन्ध, सगापा । 'होइ नात यह
ओर निबाहू ।' मा० २.२४.६ नाता : नात । 'मानउँ एक भगति कर नाता।' मा० ३.३५.४ नाती : सं०० (सं० नप्त = नप्तक>प्रा० नत्तिअ) । पुत्र अथवा पुत्री का पुत्र; __ पौत्र या दौहित्र । 'उत्तम कुल पुलस्ति कर नाती।' मा० ६.२०.३ नाते : नाते से, सम्बन्ध से । केहि नाते मानिऐ मिताई।' मा० ६.२१.२ नाते : नाता+ब० । 'जहं लगि नाथ नेह अरु नाते ।' मा० २.६५.३ नातो : नाता+कए । एक सम्बन्ध । 'नातो नेह जानियत ।' कवि० ७.१६६ नात्र : (सं० न+अत्र) इसमें नहीं । 'नात्र संशयं ।' मा० ३.४.२४ नाथ : सं०० (सं.)। (१) स्वामी (२) पति । मा० २.६५.३ नाथा : नाथ । मा० १.२१०.१० नाथु, थू : नाथ+कए । एकमात्र स्वामी । 'चलन चहत बन जीवन नाथ् ।'
मा० २.५८.३ नाद : सं०पू० (सं०) । शब्द, ध्वनि, रव, घोष । मा० २.६२.८ नादा : नाद । मा० २.१६०.३ नादू : नाद+कए० । 'सुनि न जाइ पुर आरत नादू ।' मा० २.८१.३ नाना : अव्यय (सं.)। अनेक, बहुत, विविध । 'जलचर थलचर नभचर नाना ।'
मा० १.३.४ नानाकार, रा : वि० । विविध आकारों वाले । नानाकार सिलीमुख धाए ।' मा०
६.६१.२ 'नाना आयुध नानाकारा ।' मा० ३.१८.५ नानायुध : विविध आयुध । मा० ६.४०