________________
૧૦
સૂત્રોના રહસ્યો બાર ગુણો થાય છે. આ બાર ગુણોનો વિસ્તાર કરીએ તો પરમાત્માના ૩૪ અતિશયો પણ થાય છે, જે સમવાયાંગ સૂત્ર નામના આપણા આગમશાસ્ત્રમાં જણાવ્યા છે.
અરિહંત પરમાત્માના ચોત્રીશ અતિશયો કયા કયા છે ? જ. જન્મથી ચાર, કર્મના ક્ષયથી અગિયાર અને દેવના ઓગણીસ મળીને કુલ ૩૪
અતિશય ગણાય છે. જન્મથી ચાર અતિશય : અરિહંત પ્રભુને જન્મની સાથે જ ઉત્પન્ન થયેલા ચાર અતિશયો હોય છે ? (૧) તીર્થંકરપ્રભુનું શરીર રોગ, પરસેવો અને મેલ વગરનું હોય છે તથા
અદ્ભુત રૂપવાળું હોય છે. (૨) પ્રભુનો શ્વાસોચ્છવાસ કમળ જેવો સુગંધી હોય છે. (૩) પ્રભુના માંસ અને લોહી ગાયના દૂધ જેવા સફેદ હોય છે. (૪) પ્રભુના આહાર જમવાની ક્રિયા) તથા નિહાર (શૌચક્રિયા) બીજા લોકો
આંખેથી જોઈ શકતા નથી. કર્મના ક્ષયથી અગિયાર અતિશય અરિહંત પ્રભુને જ્ઞાનાવરણીય વગેરે કર્મોનો - ક્ષય થઈ ગયો હોવાથી નીચે પ્રમાણે અગિયાર અતિશયો ઉત્પન્ન થયા હોય છે : (૧) દેવો સમવસરણ રચે છે, જે એક યોજનાનું હોય છે. જેમાં કરોડો દેવતા
વગેરે સમાઈ શકે છે. (૨) પ્રભુની વાણી અર્થગંભીર હોય છે. વળી એક યોજન સુધી સંભળાય છે.
તેને દેવો, મનુષ્યો અને તિર્યંચો (પશુ-પક્ષી વગેરે) પોતપોતાની ભાષામાં સમજી શકે છે. પ્રભુની આસપાસના ૧૨૫ યોજન=પ00 ગાઉમાં કોઈને રોગ વગેરે
થાય નહિ. (૪) જન્મ-જાત વૈરી પ્રાણીઓ (ઉંદર-બિલાડી જેવા) પરસ્પરના વૈરને ભૂલી
જાય છે. (૫) ઉંદર-તીડ વગેરેનો ઉપદ્રવ થતો નથી. (૬) મારી પ્લેગ-કોલે) થાય નહિ, (૭) અતિવૃષ્ટિ (હદ ઉપરાંતનો વરસાદ) થાય નહિ. (૮) અનાવૃષ્ટિ (જરાયે વરસાદ ન પડવો) થાય નહિ. (૯) દુકાળ (અન્ન-પાણી સંપૂર્ણ ન મળવા) થાય નહિ. (૧૦) રાજાના પોતાના રાજમાં આંતરિક બળવો અગર શત્રુ રાજા દ્વારા યુદ્ધ
થાય નહિ. (૧૧) પ્રભુના મસ્તકની પાછળ દેદીપ્યમાન ભામંડલ’ હોય.
