________________
૧૨૦
સૂત્રોના રહસ્યો વાગવા યોગ્ય કાયાના બાર દાંપા (૧) અયોગ્યાસન દોષઃ પગ ઉપર પગ ચડાવીને બેસવું તે અયોગ્ય આસન ગણાય
તે રીતે સામાયિકમાં બેસીએ તો દોષ લાગે. અસ્થિરાસનદોષ : આસન ઉપર અસ્થિર રહીને અથવા ડગમગતી અસ્થિર જગ્યાએ બેસીને સામાયિક કરીએ કે એવા અસ્થિર આસન ઉપર બેસીને સામાયિક કરીએ કે જ્યાંથી ઊઠવાની ફરજ પડે, તો આ અસ્થિરાસન નામનો
દોષ લાગે. (૩) ચલદષ્ટિદોષ : સામાયિકમાં બેઠા બેઠા નિષ્કારણ ચારે બાજુ જોયા કરીએ,
ડાફોળિયા મારીએ તો ચલદષ્ટિદોષ લાગે. સાવઘક્રિયા દોષ : સામાયિકમાં ઘરકામની, વેપારધંધાની કે શાળાના લેસન વગેરેની વાતો કરીએ, ઇશારા કરીએ કે તે અંગેના કાર્યો કરીએ તો સાવઘક્રિયા
દોષ લાગે. (૫) આલંબન દોષ : સામાયિકમાં ભીંત, થાંભલા વગેરેનો ટેકો દઈને બેસીએ તો
આલંબન દોષ લાગે. ટટ્ટાર-અપ્રમત્તપણે આરાધના કરવી જોઈએ. આકુંચન-પ્રસારણ દોષ : ચાલુ સામાયિકમાં હાથ-પગ લંબાવીએ, ઊંચા-નીચા કરીએ, સંકોચીએ તો આ દોષ લાગે. આળસ દોષ : સામાયિકમાં આળસ મરડીએ, બગાસાં ખાઈએ, તો આ દોષ
લાગે. (૮) મોટનદોષ સામાયિક દરમ્યાન હાથ-પગ મરડીએ, હાથ કે પગની આંગળીઓના
ટચાકા ફોડીએ કે તેવી કોઈ રમત કરીએ તો આ મોટન દોષ લાગે. (૯) મલ દોષ : સામાયિકમાં નખ કાપીએ. શરીર ઉપરનો મેલ દૂર કરીએ. આંખ
કાનનો મેલ કાઢીએ તો આ મલ દોષ લાગે. (૧૦) વિસ્મરણ દોષઃ સામાયિક દરમ્યાન સ્વાધ્યાય-ધ્યાન-વાંચન-જાપ વગેરે કરવાને
બદલે આળસુની જેમ બેઠા રહીએ, પ્રમાદ કરીએ તો આ વિસ્મરણદોષ લાગે. (૧૧) નિદ્રાદોષ : સામાયિકમાં ઊંધીએ, ઝોકાં ખાઈએ તો નિદ્રા દોષ લાગે. (૧૨) વસ્ત્ર-સંકોચન દોષ : સામાયિક દરમ્યાન વસ્ત્રની ઘડી કરવાથી, સંકોરવાથી,
આઘાપાછા વગર કારણે કર્યા કરવાથી આ વસ્ત્રસંકોચન નામનો દોષ લાગે છે. કાયાના આ બારદોષમાંથી એક પણ દોષ લાગી ન જાય તેની કાળજી લેવી જોઈએ.
આ રીતે દસ મનના, દસ વચનના અને બાર કાયાના, એ બત્રીસ દોષમાંથી એક પણ દોષ ન લાગે તે રીતે સામાયિક કરવું જોઈએ.
આપણે પેલા પુણીયા શ્રાવકની વાત ક્યાં નથી સાંભળી ? જે પુણીયા શ્રાવકનું સામાયિક ખરીદવા ગયેલા મગધના સમ્રાટ શ્રેણિકને નિરાશા મળી હતી.
નરકના કાતિલ દુઃખોનું વર્ણન સાંભળીને ધ્રૂજી ઊઠેલા મહારાજા શ્રેણિકે પોતાની
