________________
(૩)
લાલ
૧૧૮
સૂત્રોના રહસ્યો જમા કરી દે છે. જીવનભર કાળો પુરુષાર્થ કરીને ય જીવ કેટલા અબજ રૂપિયા કમાય? અને આ સામાયિકથી એક જ મિનિટમાં દેવાયુના કેટલા બધા સુખ પ્રાપ્ત કરી શકાય?
કરોડો જન્મ સુધી તીવ્ર તપ કરતા પણ જીવ જે કર્મોને ખપાવી શકતો નથી, તે કર્મોને સમભાવથી યુક્ત આત્મા અધ ક્ષણમાં ખપાવી શકે છે.
સામાયિકમાં ૩ર દોષમાંનો એકપણ દોષ ન લાગી જાય તેની કાળજી રાખવી જોઈએ.
સામાયિકમાં દસ મનના, દસ વચનના અને દસ કાયાના - એમ જે ૩ર દોષો ત્યાગવાના હોય છે, તે નીચે પ્રમાણે છે.
ત્યાગવી યોગ્ય મનના દસ દોષ | (૧) અવિવેક દોષ : સામાયિક દરમ્યાન આત્માનું હિત થાય તેવા જ વિચારો કરવા
જોઈએ. પણ જો તે સિવાયના વિચારો કરીએ તો આ અવિવેક દોષ લાગે. યશકીર્તિ દોષ હું સામાયિક કરીશ તો લોકો મારી વાહ-વાહ કરશે. મને યશ મળશે. આવી ઇચ્છાથી સામાયિક કરે તો યશકીર્તિ દોષ લાગે. લાભ-વાંછા દોષ : સામાયિકના બદલામાં કોઈપણ જાતના ધન-લાભની ઈચ્છા
રાખવી તે લાભ-વાંછા દોષ. (૪) ગર્વ દોષ બીજા બધા કરતાં હું સારું સામાયિક કરું છું. હું બધા કરતાં ચડિયાતો
છું આવી રીતનું અભિમાન કરે તો ગર્વ દોષ લાગે. (૫) ભય દોષ ઃ બધા સામાયિક કરે છે ને હું સામાયિક નહિ કરું તો લોકો શું કહેશે ?
મારા માટે બીજા શું વિચારશે ? આવા ભયથી સામાયિક કરે ત્યારે આ ભય દોષ
લાગે. (૬) નિદાન દોષઃ સામાયિક કરીને, તેના ફળ તરીકે સાંસારિક સુખની ઇચ્છા કરવી
તે નિદાન દોષ ગણાય. સંશય દોષ ઃ જે સામાયિક કરી રહ્યો છું, તેનું ફળ મને મળશે કે નહિ? સામાયિકનું કોઈ ફળ હશે કે નહિ ? વગેરે રીતે સામાયિકના ફળની બાબતમાં
શંકા કરવી તે સંશય દોષ. (૮) રોષ દોષ: શત્રુને દેખીને સામાયિકમાં ગુસ્સ-તિરસ્કાર વગેરે કરવો. અથવા તો
કોઈપણ કારણથી ઉત્પન્ન થયેલા ગુસ્સામાં ને ગુસ્સામાં સામાયિક કરવું તે રોષ
દોષ કહેવાય. (૯) અવિનય દોષ : જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર અને તેના ધારક મહાત્માઓ વગેરે પ્રત્યે
શ્રદ્ધા કે વિનય વિના સામાયિક કરવું. તે અવિનય દોષ (૧૦) અબહુમાન દોષ : ભક્તિ બહુમાન-ઉલ્લાસ વિના સામાયિક કરવું તે અબહુમાન
દોષ.
ઉપરના દસે દોષોમાંથી એક પણ દોષ સામાયિક કરતા ન લાગી જાય તેની પૂર્ણ કાળજી લેવી જરૂરી છે.
