________________
પ્રકરણ બા
[ ૧૨૫
દુઃખી થને ચારે દિશામાં નિરીક્ષણ કરે છે, પર ંતુ પ્રભાતે ક્યાંય પણ મદનસુંદરીના પગલાં દેખાતા નથી. શ્રી શ્રીચ કે’ વિચાયું, મને ઉદ્યોતના બહાને ભ્રમિત કરીને, કાઇએ પ્રિયાનુ હરણ કર્યું છે, પરંતુ તે કેવી રીતે ત્યાં રહી શકશે.'
જ્યાં કવિની કલ્પના પણ પહેાંચી શક્તિ નથી અને કાઇ પણ મનુષ્ય મનથી પણ વિચારી શકતા નથી, તે કાર્યાં પૂર્વીકૃત ક` રૂપી વિધિ કરે છે, અધતિને ઘટિત કરે છે. અને સુંદર થયેલાને બગાડી નાખે છે. એ પ્રમાણે વિધાતા કરે છે. જે વિધિએ લખ્યુ` હાય, તેજ સ્કુરાયમાન સાળલાકને થાય છે! તેા ધીર દુ:ખમાં કાયર થતા નથી.’ એ પ્રમાણે ઉત્સુક ચિત્તવાળા ઉપાયને ચિંતવે છે, કાના મનેસ્થેાની ખત્રના થતી નથી? મ' અનેારથા કાના ફળ્યા છે? કાનેલે કામાં મુખ છે? ક્રાણુ ભાગ્યથી ખ’ડિત થયા નથી? ધૂર્તો પણ ખલનાને પામે છે.' રાયાગ:
તત્ત્વને જાણુનાર્ એમ વિચારીને આગળ પ્રયાણ કરે છે. કનકપુર નગરના સરેાવરની પાળે, વડવૃક્ષની છાયામાં ક્ષણવાર ઉધ્યા હતા. તે નગરીનેા રાજા કનકધ્વજ દૈવયોગથી પુત્રીએ મૃત્યુ પામ્યા હતા. મંત્રીઓએ રાજ્યની અધિષ્ટાયિકા દેવીની આરાધના કરતાં, દેવીએ કહ્યું, ‘પંચદિવ્યને અધિવાસિત કરે।! જેના મસ્તક ઉપર હસ્તિની અભિષેક કરે, તેને તમે રાજા તરીકે સ્થાપજો.' તે પંચદિવ્ય ત્રણુ દિવસ નગરમાં ભ્રમણ કરીને, નગર બહાર આવ્યા ! શ્રી ‘શ્રીચંદ્ર' જ્યાં ઉષ્મા હતા ત્યાં આવીને હસ્તિનીએ તેમના ઉપર કળશના અભિષેક કર્યા સ્વયં અત્રે હેષારવ કર્યાં, છત્ર મસ્તક ઉપર પેાતે ગાઠવાઇ ગયું | અને ચામર પેાતાની મેળેવી વીંઝાવા લાગ્યા ! જાગીને તેમણે વિચાયુ. ‘આ શું હશે.’
