________________
કૃષ્ણાદિ-૪ લેશ્યા હોય છે.
(૧) અપસ્એકે૦ (૨) અ૫૦બેઇ૦ (૩) અપર્યાપ્તતેઇન્દ્રિય (૪) અપર્યાપ્તચઉરિન્દ્રિય (૫) અપર્યાપ્તઅસંજ્ઞીપંચેન્દ્રિય (૬) પર્યાપ્તસૂક્ષ્મએકેન્દ્રિય (૭) પર્યાપ્ત બાદરએકેન્દ્રિય (૮) પર્યાપ્તબેઇન્દ્રિય (૯) પર્યાપ્તતેઇન્દ્રિય (૧૦) પર્યાપ્તચઉરિન્દ્રિય અને (૧૧) પર્યાપ્તઅસંજ્ઞીપંચેન્દ્રિયજીવો ભવસ્વભાવે જ અશુભ પરિણામવાળા હોવાથી કૃષ્ણાદિ-૩ અશુભલેશ્યા જ હોય છે. શુભલેશ્યા હોતી નથી. (૫)
-: જીવસ્થાનકમાં બંધસ્થાન :
એકીસાથે બંધાતા કર્મના સમૂહને બંધસ્થાન કહે છે. સાત-આઠકર્મનું બંધસ્થાન :
સંસારીજીવો અનાદિકાળથી માંડીને નવમા ગુણઠાણા સુધી જ્યારે આયુષ્ય ન બંધાતું હોય ત્યારે આયુષ્ય વિના જ્ઞાનાવરણીયાદિ-૭ કર્મોને બાંધે છે અને આયુષ્યકર્મ એકભવમાં એક જ વાર અંતર્મુહૂર્તકાળ સુધી જ બંધાય છે. તેથી જ્યારે આયુષ્યકર્મ બંધાતું હોય ત્યારે એકીસાથે આઠકર્મો બંધાય છે. તે વખતે ૮ કર્મનું બંધસ્થાન હોય છે અને તે સિવાયના કાળમાં સતત જ્ઞાનાવરણીયાદિ-9 કર્મો એકી સાથે બંધાય છે. તે વખતે ૭ કર્મોનું બંધસ્થાન હોય છે.
આઠકર્મના બંધસ્થાનનો કાળ જઘન્યથી અને ઉત્કૃષ્ટથી અંતર્મુહૂર્ત છે. કારણકે આયુષ્યકર્મ જઘન્યથી અને ઉત્કૃષ્ટથી અંતર્મુહૂર્ત સુધી જ બંધાય છે અને જ્યારે આયુષ્ય બંધાય છે ત્યારે જ આઠકર્મો બંધાય છે. તેથી આઠકર્મના બંધસ્થાનનો કાળ અંતર્મુહૂર્ત છે.
સાતકર્મના બંધસ્થાનનો કાળ જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત અને ઉત્કૃષ્ટથી અંતર્મુહૂર્તન્યૂન પૂર્વક્રોડવર્ષનો ત્રીજો ભાગ અધિક છમાસ
૪૯
