________________
(૮)
-: જીવસ્થાનકમાં સત્તાસ્થાન :એકીસાથે સત્તામાં રહેલા કર્મના સમૂહને સત્તાસ્થાન કહે છે.
સર્વે સંસારીજીવને અનાદિકાળથી માંડીને ૧૧મા ગુણઠાણા સુધી આઠ કર્મની સત્તા હોય છે. ૧૨મા ગુણઠાણે મોહનીય વિના સાત કર્મની સત્તા હોય છે. તથા ૧૩મા અને ૧૪મા ગુણઠાણે ચાર અઘાતી કર્મની જ સત્તા હોય છે. એટલે આઠ, સાત અને ચાર કુલ-૩ સત્તાસ્થાન હોય છે.
આઠ કર્મની સત્તા સ્થાનનો કાળ અભવ્યની અપેક્ષાએ અનાદિઅનંત છે. અને ભવ્યની અપેક્ષાએ અનાદિ-સાંત છે. કારણકે અભવ્યને અનાદિકાળથી આઠે કર્મની સત્તા હોય છે અને કયારેય ક્ષણમોહાદિ ગુણઠાણાને પ્રાપ્ત કરવાનો નથી. તેથી એક પણ કર્મની સત્તાનો નાશ થવાનો નથી. એટલે આઠે કર્મની સત્તા અનંતકાળ રહેવાની છે. એટલે અભવ્યને આઠ કર્મની સત્તા અનાદિ-અનંત છે. અને ભવ્યને અનાદિકાળથી આઠ કર્મની સત્તા છે પરંતુ કાલાન્તરે ક્ષીણમોહ ગુણઠાણ પ્રાપ્ત થવાનું હોવાથી મોહનીયકર્મની સત્તાનો નાશ થવાનો છે. તેથી આઠ કર્મના સત્તાસ્થાનનો અંત આવવાનો છે. તેથી ભવ્યને આઠકર્મની સત્તા અનાદિ-સાત છે.
સાત કર્મની સત્તાસ્થાનનો કાળ જઘન્યથી અને ઉત્કૃષ્ટથી અંતર્મુહૂર્ત છે. કારણકે સાતકર્મની સત્તા ૧૨મા ગુણઠાણે જ હોય છે અને તે ગુણઠાણાનો કાળ જઘન્યથી અને ઉત્કૃષ્ટથી અંતર્મુહૂર્ત જ છે. એટલે સાતકર્મની સત્તાસ્થાનનો કાળ પણ જઘન્યથી અને ઉત્કૃષ્ટથી અંતર્મુહૂર્ત છે.
ચાર કર્મની સત્તાસ્થાનનો કાળ જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત અને ઉત્કૃષ્ટથી દેશોનપૂર્વક્રોડવર્ષ છે. કારણકે જે મનુષ્ય પોતાનું આયુષ્ય અંતર્મુહૂર્ત જ બાકી રહે છે. ત્યારે ઘાતકર્મોનો ક્ષય કરીને કેવલજ્ઞાનને
