________________
મિથ્યાત્વગુણસ્થાનકમાં કર્મનો બંધ મિથ્યાત્વાદિ-૪ હેતુથી થાય છે. સાસ્વાદનાદિ-૪ ગુણસ્થાનકમાં કર્મનો બંધ અવિરતિ વગેરે ૩ હેતુથી થાય છે. પ્રમત્તાદિ-૫ ગુણસ્થાનકમાં કર્મનો બંધ કષાયાદિ૨ હેતુથી થાય છે અને ઉપશાંતમોહાદિ-૩ ગુણસ્થાનકમાં કર્મનો બંધ એક જ યોગહેતુથી થાય છે.
વિવેચન :- કર્મવિપાકમાં કહ્યા મુજબ હાસ્ય-રતિ, શોક-અરતિ, ભય-જુગુપ્સા, સ્ત્રીવેદ, પુરુષવેદ અને નપુંસકવેદ એ નવ નોકષાય છે અને અનંતાનુબંધી-૪, અપ્રત્યાખ્યાનાવરણ-૪, પ્રત્યાખ્યાનાવરણ-૪ અને સંજ્વલન-૪ એ ૧૬ કષાય છે. એટલે કષાય ૯+૧=૨૫ પ્રકારે છે અને ગાથાનં૦૪ માં કહ્યા મુજબ યોગ-૧૫ પ્રકારે છે. એટલે કુલ મિથ્યાત્વ-પ+અવિરતિ-૧૨+કષાય-રપમ્યોગ-૧૫=૫૭ બંધહેતુ થાય છે.
-: ગુણસ્થાનકમાં બંધહેતુ - ગુણસ્થાનકમાં મૂળબંધહેતુ :
મિથ્યાત્વગુણઠાણે કર્મબંધના કારણો (૧) મિથ્યાત્વ (૨) અવિરતિ (૩) કષાય અને (૪) યોગ છે.
સાસ્વાદનાદિ-૪ ગુણઠાણે કર્મબંધના કારણો (૧) અવિરતિ (૨) કષાય અને (૩) યોગ છે. તેમાં સાસ્વાદનગુણઠાણે અનંતાનુબંધીનો અને મિશ્રાદિ ગુણઠાણે અપ્રકષાયનો ઉદય હોવાથી વિરતિ હોતી જ નથી. તેથી અવિરતિના કારણે કર્મ બંધાય છે, અને દેશવિરતિગુણઠાણે ત્રસકાયની વિરતિ હોય છે પણ તે અલ્પાંશે હોવાથી વિરતિની વિવફા કરાતી નથી. એટલે અહીં વિરતિ શબ્દથી સર્વવિરતિની વિવક્ષા કરાઈ છે. તેથી દેશવિરતિગુણઠાણે પણ અવિરતિના કારણે કર્મ બંધાય છે. તેમજ કષાયોદયના કારણે અને યોગના કારણે પણ કર્મ બંધાય છે. તેથી સાસ્વાદનાદિ-૪ ગુણઠાણે કર્મબંધના હેતુ-૩ છે
૨૦૮ છે
