Book Title: Sanmati Prakaran
Author(s): Sukhlal Sanghavi, Bechardas Doshi, Shantilal M Jain
Publisher: Gyanodaya Trust

View full book text
Previous | Next

Page 233
________________ तृतीय काण्ड : गाथा-४९ ८९ अजीव तत्वके अन्तर्गत धर्मास्तिकाय आदिका अस्तित्व युक्तिसे सिद्ध हो सकता है, परन्तु उनका स्वरूप तो अन्तत आगमवादपर ही आश्रित है। आल आदि तत्त्वामे भी अमुक १२॥ युक्तिसाध्य हो सकता है, परन्तु उनका अमुक भाग आगमवादका ही विषय होता है। अत इन दोनो वादोको विषयमर्यादा समझकर ही प्रत्येक तत्वका निरूपण करनेमे उस-उस वादका यदि अवलम्बन लिया जाय, तोश्रोताओको जन प्रवचनके अपर आदरशील बनाया जा सकता है, अन्यया असम्भव, असगति आदिदोष देखकर वे शास्त्र के अपरकी अपनी श्रद्धा भी शायद खो बैठे। नयवादको चर्चा परिसुद्धो नयवानो आगममेत्तत्थसाहो हो । सो चैव दुणिगिण्णो दोणि विपक्से विधागई ॥ ४६॥ जावइया वणवहा तावइया चेव होति यवाया । जावइया णयवाया तावइया चेव परसमय। ॥४७॥ जं काविलं दरिसणं एवं दवष्ट्रियरा वत्तवं ।। सुद्धोणतणार उ परिसुद्धो पज्जवविधप्पो ॥४८॥ दोहि विणएहिणीअं सत्थमुलूएणतह वि मिच्छत । जं सविसअप्पहाणतणेण अण्णोण्णणिरक्खा ॥ ४६॥ अर्थ परिशुद्ध नयवाद केवल श्रुतप्रमाणक विषयका साधक बनता है, और यदि वह गलत रूपसे रखा जाय तो दोनो पक्षोका पात करता है। जितने वचनोक मार्ग है उतने ही नयवाद है और जितने नयवाद है उतने ही परसमय है। जो कापिल (कपिल द्वारा कहा गया साख्य) दर्शन है वह द्रव्यास्तिकका वक्तव्य है। शुद्धोदनके पुत्र अर्थात् बुद्ध का दर्शन तो परिशुद्ध पर्यायनयका विकल्प है। યદ્યપિ ઝનૂન મર્યાત્ જગાવને વોનો નવો અપને શાસ્ત્ર વર્શની प्ररूपणा की है, फिर भी वह मिथ्यात्व अर्थात् अप्रमाण है, क्योकि ये दोनो नय अपने-अपने विषयकी प्रधानता के कारण परस्पर एक-दूसरेसे निरपेक्ष है।

Loading...

Page Navigation
1 ... 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281