________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શું હું તમારો પરિચય પામી શકું?”
ભગવન, હું અહીંના સિન, રાજાની પુત્રી કમલિની છું.. અને આ મારો ભાઈ છે...” અડધું સાચું ને અડધું ખોટું બોલી નાંખ્યું. મુનિએ જરા તીખા સ્વરમાં કહ્યું :
રાજકુમારી, તમારા કવિત્વ પર ઉન્માદનું આવરણ છે. તમારા સૌન્દર્યમાં તમારું વિષ છુપાયેલું છે. તમે અહીં આવ્યાં છે, અને વંદન કરી આશીર્વાદ માગ્યા છે, એટલે આશીર્વાદ આપું છું... તમને સુમતિ પ્રાપ્ત હો...”
રાજ કુમારી હસી પડી. ધીમેથી. તેના હાસ્યમાં મનને મોહી લે તેવો પરાગ હતો. તે બોલી : “યોગી, “સુમતિ'ના અર્થમાં ભેદ રહેલો છે. અનુરાગનું સુખ એ વિરાગનું દુઃખ છે! પ્રત્યેક મનુષ્ય પોતાને સાચા માર્ગ પર સમજે છે. એના મત મુજબ બીજા સિદ્ધાન્ત પર વિશ્વાસ કરવાવાળા ખોટા માર્ગ ઉપર હોય છે.'
“પરંતુ સત્ય એક છે - વાસ્તવિકતાનું જ્ઞાન, માર્ગ તે જ સાચો છે કે જેનાથી શાન્તિ અને સુખ મળે.' શિખીકુમારનો સ્વર ગંભીર હતો. તપશ્ચર્યાનું તેજ એમના મુનિવેશને આલોકિત કરતું હતું. મુનિની મોટી મોટી આંખોમાં શાન્તિની જ્યોતિ હતી. મુનિની દૃષ્ટિ ક્ષણભર રાજકુમારીની આંખો સાથે મળી ગઈ. વાસના તપશ્ચર્યાની. સામે ધ્રુજી ઊઠી. કુમારીએ અનુભવ કર્યો કે એ જેમની સામે બેઠી છે, એ ઉચ્ચ કોટિના મુનિ છે. તે બોલી : “શાન્તિ અને સુખ! મુનિવર, અકર્મયતાનું બીજું નામ છે શાન્તિ... અને સુખની વ્યાખ્યા એક નથી, અનેક છે...”
મુનિએ વિચાર્યું, ‘આ રાજકુમારી માત્ર સુંદરી જ નથી, સાથે સાથે વિદુષી પણ છે! એનામાં વિચારશક્તિ છે, સાથે સાથે પ્રતિભા પણ છે. મુનિવર થોડી ક્ષણો મૌન રહ્યા, પછી દઢતાથી કહ્યું. '
“તું ઠીક કહે છે. શાન્તિ અકર્મણ્યતાનું બીજું નામ છે... અને અકર્મણ્યતા જ મુક્તિ છે. મુક્તિમાં પરમ શાન્તિ છે. કારણ કે ત્યાં સંપૂર્ણ અકર્મયતા છે. એની મુક્તિ જ અમારું ધ્યેય છે. એટલે મેં શાન્તિનું બીજું નામ અકર્મયતા આપ્યું, તે ઠીક જ છે, પરંતુ સુખ તો એક જ છે... બહારની દુનિયાને ત્યજી અંતરાત્મામાં રમાતા કરવી... આત્માનું પોતાનું શાશ્વત સુખ!'
કમલિનીએ સાહસ કરીને કહ્યું : “સુખ એટલે તૃપ્તિ.. અને તૃપ્તિ ત્યાં જ થવાની કે જ્યાં ઇચ્છા હશે, વાસના હશે!'
કેટલોક સમય મુનિ મૌન રહ્યા. પછી તેમણે ગંભીરતાથી કહ્યું : “તું સુખની જે વાત કરે છે તે સુખાભાસ છે. વાસ્તવિક સુખ તે નથી, શાશ્વત સુખ તે નથી, પરંતુ કર્મોનાં બંધનમાં જકડાયેલો મનુષ્ય, માયાવી સુખોને સાચા સુખો માનીને એની પાછળ દોડે છે અને ક્યારેય એ માયાવી સુખોના ઉપભોગમાં તૃપ્તિ થતી નથી. તૃપ્તિ
४४८
ભાગ-૧ * ભવ ત્રીજો
For Private And Personal Use Only
