________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પરંપરામાં, બૌદ્ધ પરંપરામાં અને ઈસાઈધર્મ, ઈસ્લામધર્મ વગેરેમાં પણ દેવોનું વર્ણન મળે છે, પરંતુ એમાં એટલો વિસ્તાર નથી, એટલી સૂક્ષ્મ માહિતી નથી.
અહીં હું માત્ર દેવો અને દેવલોકો અંગેની માહિતીની અનુક્રમણિકા જ આપીશ. જે આગમોમાં, શાસ્ત્રોમાં આ માહિતી ઘેરાયેલી છે, તે ગ્રંથોનાં નામ સૂચવીશ. જિજ્ઞાસુ મહાનુભાવો એ ગ્રંથોનું અધ્યયન-પરિશીલન કરી શકશે.
દેવોના ચાર પ્રકાર : ૧. ભવનપતિ, ૨. વ્યંતર, ૩. જ્યોતિષ્ક, ૪. વૈમાનિક,
જ ચારે પ્રકારનાં દેવોનાં જઘન્ય (ઓછામાં ઓછું) અને ઉત્કૃષ્ટ (વધારેમાં વધારે) આયુષ્ય. (આ આયુષ્યો “પલ્યોપમ” અને “સાગરોપમના કાળ-માપમાં બતાવવામાં આવેલાં છે. એનો સામાન્ય અર્થ “અસંખ્ય વર્ષ” થાય છે.
ભવનપતિ દેવલોકના ઉત્તર-દક્ષિણ એવા બે વિભાગ. દરેક વિભાગના ૧૦૧૦ અવાંતર વિભાગ. દરેક વિભાગનો ૧-૧ ઇન્દ્ર. કુલ ૨૦ ઇન્દ્રો.
છે. ઉત્તર દિશાના ઇન્દ્રોનાં ભવનો તથા દક્ષિણ દિશાના ઇન્દ્રોનાં ભવનોનું વર્ણન.
જ એ ભવનોનાં સ્થાન, પ્રમાણ (ગણિતની દષ્ટિએ) અને આકાર.
જ ભવનપતિ દેવોનાં ચિહ્નો શરીરના રંગ, વસ્ત્રનાં રંગ, તેમના ઇન્દ્રાના સામાનિક દેવો તથા રક્ષક દેવોનું વર્ણન.
ક વ્યંતરદેવલોકનાં ૧૭ ઇન્દ્રોનાં નામ, ભવન, અને ભવનોના આકાર, પ્રમાણ વગેરે.
ધજાઓમાં વ્યંતર દેવોનાં ચિહ્ન. વ્યંતરદેવોના શરીરનો રંગ. જ વાણ-વ્યંતરદેવોનું સ્વરૂપ. તેમના આઠ ભેદ, તેમનાં સ્થાન. તેમના ૧૬ ઇન્દ્રોનાં નામ,
છે ભવનપતિ અને વૈમાનિક દેવલોકમાં ૧૦ પ્રકારના દેવો. (ઇક, સામાનિક, સલાહકાર, ત્રણ પર્ષદાના દેવ, અંગરક્ષક, લોકપાલ, સૈનિક, પ્રજા, સેવક અને કિલ્બિષિક) આ દસ પ્રકારના દેવોનું સ્વરૂપ-વર્ણન. જ ઇન્દ્રના સાત પ્રકારનાં સૈન્યોનું વર્ણન.
જ્યોતિષ દેવોનું સ્થાન. આ પૃથ્વીથી જ્યોતિષ વિમાનોનું અંતર. મેરુપર્વતથી અને અલોકથી જ્યોતિષ વિમાનોનું અંતર.
જ્યોતિષ દેવલોકનાં વિમાનોની સંખ્યા, તેમનો આકાર અને બનાવટ. એ વિમાનોની લંબાઈ, પહોળાઈ અને ઊંચાઈનાં માપ.
- જ્યોતિષ દેવોની ગતિ, સમૃદ્ધિ અને તેમનાં વૈક્રિય રૂપો.
૪૬૮
પરિશિષ્ટ - ૧ ૪ સ્વર્ગ
For Private And Personal Use Only
