Raghuvilasa Natakam

Author(s): Ramchandra Mahakavi,
Publisher: Bharatiya Vidya Bhavan

Page 59

४२
महाकविश्रीरामचन्द्रसरिरचितं विभीषणः - ( सखेदम् ) लङ्कोपरोधेऽप्यविषादिनी दशा दशाननस्य ? । भवतु तावत् । एहि समयोचितं किमपि देवं विज्ञपयामः । ( इति परिक्रामन्ति । )
(ततः प्रविशति रावणः कलकण्ठस्त्रिजटा च ।) रावणः-त्रिजटे ! सीतां प्रति निःप्रत्याशीभूतोऽस्मि ।
त्रिजटा-अदिचदुरा खु सीदा जाणादि सव् पि मायापयोगं । जाव सच्चकं जेव वणेयरो न विवजदि न दाव भट्टिणं अणुसरदि । रावणः
आधाय सर्वसुभगां सुमेधसा वेधसा जनकतनयाम् ।
सामग्री न गुणानामियं मृषोद्या श्रुतिर्विहिता ॥३॥ [ कैलकण्ठः -देव!
रसः कापि कचिद् गन्धो रूपं कचन सुन्दरम् ।
रसो गन्धश्च रूपं च नारङ्गे त्रितयं स्थितम् ॥ ४॥ चलकमलविलासाभ्यासिनी नेत्रपत्रे,
दशनवसनभूमिबन्धुजीवं दुनोति । स्मरभरपरिरोहत्पाण्डिमारूढगूढ
द्युतिविजितमृगाङ्का मोदते गण्डभित्तिः ॥५॥ अपि च
वैदेहीपदयुगली दृष्टवती भगवती न खल लक्ष्मीः ।
कथमपरथा निवासप्रीतिं पङ्केरुहे कुर्यात ? ॥६॥ उपेक्ष्य लवणक्षयं, चिरमपास्य तीवं तपो,
निरुध्य चपलं मनः, प्रतिनिषिध्य कर्मान्तरम् । विरञ्चिरुपदीविधौ चतुरबुद्धिरिद्वौजसं,
दशास्यमुपसेवितुं घटितवान् विदेहात्मजाम् ॥ ७ ॥ बिभीषणः-( सभयम् ) देव ! [किमपि ] विज्ञपयितुकामोऽस्मि । रावणः-[विज्ञपय ] | त्रिजटे ! जानकीसपर्यासुखमनुभव ।
(त्रिजटा निष्क्रान्ता।। विभीषणः-( सविनयम् ) देव !
१) अतिचतुरा खलु सीता जानाति सर्वमपि मायाप्रयोगम् । यावत् सत्यमेव वनेचरो न विपद्यते न सावत् स्वामिनं अनुसरति । २)अत्रान्तरे मूलादर्शसत्वं चतुर्णवतितमं पत्रं नष्टमस्तीत्यतस्तत्स्थानपूर्तिरूद्वारानुसारेणात्र विहिताऽस्ति ।