________________
શાસ્ત્રાર્થ સભા
રાજપંડિત રાજીખુશીથી બેસી ગયા. .
વાદી પંડિત પિતાને પરિચય આપવા માંડ્યો. “દેશભરમાં એવો કયો પડિત છે, એ કો અભાગી માણસ છે કે જે દીપંકર શાસ્ત્રીનું નામ ન જાણુતે હેય. એ દીપકર હું પોતે. તમે જોઈ રહ્યા છો તેમ હું મસ્તકે દીપ ધારણ કરતા હોવાથી મારું નામ દીપકર સાર્થક બને છે. કોઈને શંકા થશે કે આ દીપ હું શા સારૂ માથે ધારણ કરી રહ્યો છું તેના જવાબમાં જણાવવાનું કે આખી દુનિયા, અજ્ઞાનરૂપી અંધકારમાં આથડી રહી છે. ઘણાં ઘણાં માણસે, પૂરતો પ્રકાશ ન મળવાથી આડે માર્ગે ઉતરી પડે છે. એમને બચાવી લેવાની બુદ્ધિથી મેં આ માથા ઉપર બળતી મશાલ મૂકી છે. મૂખ સંસારીઓને સીધે-સાચો રાહ બતાવ એ જ મારે શુભાશય છે. બીજી વાત એ પણ છે કે હું પેટે મજબૂત પાટે બાંધું છું. એ પાટો ધાતુનો બનેલો છે. શા સારુ મારે એમ કરવું પડે છે ? તમને કલ્પના પણ ન આવે એટલે જ્ઞાનનો ભાર આ પેટમાં ભર્યો છે. રખેને જ્ઞાન બહાર ચાલ્યું જાય, નદી કે તળાવની ભેખડ ભાંગતાં પાણી નીકળી જાય છે તેમ જ્ઞાન, બુદ્ધિ, વિદ્યા આ પેટમાંથી બહાર નીકળવા જ ન પામે એટલા સારુ પહેલેથી જ આ મજબૂત પાળ બાંધી રાખી છે. મેં આજ સુધીમાં ઘણું પંડિતેને હરાવ્યા છે. શાસ્ત્રાર્થમાં અનેક સ્થળે દિગવિજ મેળવ્યા છે. લોકે મને સર્વશાસ્ત્રજ્ઞ કહે છે. અહીં સાત સાત દિવસ થયા આવ્યો છું, છતાં શાસ્ત્રાર્થ કરવાની કોઈની હીમ્મત ન ચાલી એ જ બતાવે છે કે મારી સામે મેદાનમાં આવીને ઊભું રહેવું એ રમતવાત નથી. આજે પણ, જે તે ખરે કે કેણ કમ્મર કસીને ઊભો રહે છે ?” .
. શ્રમણને બેલવાને વારો આવે ત્યારે માત્ર એક જ પંક્તિમાં, બેઠા બેઠા જ એમણે પતાવી નાખ્યું: “મારે પિતાને પરિચય આપવા જેવું કંઈ જ નથી. હું પંડિત નથી. હું સંયમ
