________________
४०
પ્રબુદ્ધ જીવન
એપ્રિલ, ૨૦૧૭
રહેવાનો જ વળી. બોલાતા શબ્દોનું પણ એવું જ છે. મૌન અને હું તમને પૂછું છુંહવે હું શું કરું? અહીં વિરમું? ચિંતનના પડખા સેવીને આવેલા શબ્દો ભાવનું ભાથું લાવે છે. તે તમે કહેશો: તમને સુખ ઉપજે તેમ કરો. તો લ્યો આ વિરમ્યા. હૈયાના બોલ હોય છે અને કાન સુધી જ નહિ હૈયા લગી પહોંચવાની તમને પણ સુખ ઉપજશે. અને મને પણ... * * * પહોંચ લઈને આવે છે. વાણીના ધોધની નહિ ભાવના ઝરણાની ૧૮,૬૪, મનીષ કાવેરી, મનીષ નગર, ચાર બંગલા, અંધેરી (વેસ્ટ) ભાઈબંધી માગીએ.
મુંબઈ-૪૦૦ ૦૫૩. મોબાઈલ : ૯૮૨૦૬૧૧૮૫૨.
પ્રારબ્ધ અને પુરુષાર્થ ઘનટવરભાઈ દેસાઈ
ઈશ્વરે દરેક જીવાત્માને ચાર શક્તિઓ આપેલ છે. તે ચારેય ખરેખર શ્રદ્ધાપૂર્વક માનીએ અને તેનામાં પૂરો વિશ્વાસ રાખીએ તો ઓછીવત્તી માત્રામાં દરેક જીવાત્મામાં જોવા મળે છે. આ શક્તિઓ જરૂર પ્રભુ તમારી હૂંડી સ્વીકારે. નરસિંહ મહેતાએ પણ ચોવીસ યોગ્ય સમયે, યોગ્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવામાં આવે તો તે વ્યક્તિનું કલાક પ્રભુ ભક્તિનો પુરુષાર્થ કરેલ અને તેની અખૂટ શ્રદ્ધા તથા જીવન સાર્થક થયું ગણાય. આ ચાર પરિબળો-આત્મબળ, મનોબળ, સંપૂર્ણ શરણાગતીને કારણે પ્રભુએ તેની બધી જ જવાબદારીઓ સંકલ્પબળ અને પ્રારબ્ધબળ, એ પ્રમાણે દરેક જીવાત્મામાં પ્રભુએ ઉપાડી લીધી. ઘણાંના નસીબ ખૂબ જ બળવાન હોય તો તેને ઓછી મૂકેલ છે. ગીતામાં ત્રણ યોગ : કર્મયોગ, જ્ઞાનયોગ અને ભક્તિયોગ મહેનતે વધુની પ્રાપ્તિ થાય અને જેના નસીબ નબળા હોય તેને સૂચવેલ છે અને પ્રભુએ પોતે કહેલ છે કે આ સર્વેનો કર્તા, હર્તા અને ખૂબ મહેનત પછી પણ ખૂબ જ અલ્પ પ્રાપ્તિ થાય તે હકીકત છે, ભોકતા તે પોતે જ છે. પ્રબળ પુરુષાર્થ કરતો હોવા છતાં ઘણી વખત પરંતુ પુરુષાર્થ કર્યા સિવાય કોઈને પ્રાપ્તિ થાય તેવું માનવું જોઇએ માણસ પોતાના પ્રારબ્ધબળને કારણે સફળ અથવા તો નિષ્ફળ થતો નહીં. આવી શ્રદ્ધા અને શરણાગતી અત્યંત કઠિન છે અને તે પણ હોય છે. દરેક વ્યક્તિએ પોતે પુરુષાર્થ કરી આગળ વધવાનું હોય છે. જીવાત્મા ઉપર પ્રભુની કૃપા સિવાય શક્ય થતું નથી. તમારું મનોબળ પ્રારબ્ધમાં હશે તો જરૂર થશે એવું માનીને પુરુષાર્થ ન કરવો તે માણસની અને સંકલ્પબળ ખૂબ જ દઢ હોય અને તેને માટે ‘ઇસપાર યા ઉપાર’ પોતાની આળસનું લક્ષણ છે. બહુ જૂના વખતની એક કવિતામાં કવિએ જેવો નિર્ણય કરી તમારો જીવ હોડમાં મૂકો તો અત્યંત કટોકટી કહેલ છે કે “અરે! પ્રારબ્ધ તો ઘેલું, રહે તે દૂર માંગે તો, ન માંગે વખતે ઈશ્વર તમારી મદદે આવે તે ચોક્કસ છે, પરંતુ પૂરેપૂરી કસોટી દોડતું આવે, ન વિશ્વાસે કદી રહેજે.” આ કવિતામાં જે કહેલ છે તેનો વિના તે આવતો નથી. ‘કરેંગે યા મરેંગે' આ મંત્ર જીવનમાં ઉતારીએ સાચો અર્થ પ્રારબ્ધ ઉપર વિશ્વાસ મૂકી બેસી રહેવાય નહીં તે છે. કર્મ અને પ્રબળ પુરુષાર્થથી આપણું કર્તવ્ય નિભાવતા રહીએ તો વહેલો કર્યા સિવાય પ્રારબ્ધનું બળ સારું કે ખરાબ મળે નહીં. God helps મોડો તે તમારી વહારે ચોક્કસ આવશે તેવી શ્રદ્ધા તમારામાં હોવી them, those who help themselves.' જે માણસ પુરુષાર્થ કરે જરૂરી છે, પરંતુ પ્રબળ પુરુષાર્થ અને અડગ શ્રદ્ધા સિવાય તે શક્ય તેને પ્રભુનો સાથ મળે, વગર પુરુષાર્થે પ્રભુ કોઈ કૃપા કરતો નથી, નથી. ચલના જીવન કી કહાની, રુકના મોત કી નિશાની.” પડ્યા રહેવાથી જીવનમાં અનેક નાના મોટા પ્રસંગ આવતાં હોય છે અને ઘણાં પ્રભુ મળતો નથી. સતત કર્મ કરો અને તે યોગ્ય કર્મ હશે તો જરૂર ગંભીર નિર્ણયો લેવા પડે ત્યારે તેમાં શ્રદ્ધાપૂર્વક આપણાં અંતરાત્માના વહેલી મોડી પ્રભુકૃપા થશે.
અવાજને સાંભળીએ અને તે પ્રમાણે આપણે પુરુષાર્થ કરતાં રહીએ પુરુષાર્થ સિવાય પ્રારબ્ધ પ્રાપ્ત થતું નથી. તમો તમારો ધર્મ, અને તે દરમ્યાન પ્રભુને વિનંતી કરતાં રહીએ કે તમો મને સાચી તમારી ફરજ અને તમારી જવાબદારી નિષ્ઠાપૂર્વક સંભાળો તો તે દિશામાં લઈ જશો. તેના તરફની આપણી શ્રદ્ધા ડગે નહીં તે અત્યંત ઈશ્વરને ગમે અને તેના ફળસ્વરૂપે તમોને યોગ્ય પ્રારબ્ધ પ્રાપ્ત થાય. જરૂરી છે. ઘરમાં બેસી રહી માળા ફેરવ્યા કરો અને સારા પ્રારબ્ધની રાહ જોયા પ્રારબ્ધ અને પુરુષાર્થ બન્ને જીવમાત્રનાં જીવનમાં અગત્યનો ભાગ કરો તો તે કદી મળે નહીં. પ્રભુમાં શ્રદ્ધા હોવી તે અત્યંત જરૂરી છે, ભજવે છે, પરંતુ પુરુષાર્થ પહેલાં અને પછી પ્રારબ્ધ તેવો પ્રભુનો પરંતુ તે આવીને આપણને ન્યાલ કરી દેશે તેવી અપેક્ષા રાખવી તે નિયમ છે. આપણે સૌ ઈશ્વરાધીન જીવો આપણું કર્તવ્ય બજાવતાં અયોગ્ય છે. નરસિંહ મહેતા જેવા પ્રભુના અનન્ય ભક્ત જેણે બધું રહીએ, પુરુષાર્થ કરતાં રહીએ અને તેનાં ફળની આશા રાખ્યા સિવાય પ્રભુ ઉપર છોડી દીધું હોય અને પ્રભુમાં તેની અડગ શ્રદ્ધા હોય તેવા આપણી ફરજ બજાવતાં રહીએ તો “પ્રારબ્ધ તો ઘેલું, રહે તે દૂર માંગે તો, જીવાત્માને પ્રભુ ઓળખી જાય છે અને તેને ઉગારી લે છે. એટલી ન માંગે તો દોડતું આવે” એ વાત સાચી સાબિત થાય. આ વિષયમાં જીવમાત્ર શ્રદ્ધા અને એટલો આત્મવિશ્વાસ ભાગ્યે જ આપણામાં આવે એટલે પોતાની ક્ષમતા મુજબ પુરુષાર્થ કરી પ્રારબ્ધ પ્રભુ ઉપર છોડે તો ચોક્કસ આપણે તો આપણું કર્મ કરતાં રહેવું સાથે સાથે પ્રભુને સ્મરણમાં તેનો યોગ્ય પ્રતિસાદ મળે અને જીવન સાર્થક થાય. * * * રાખી જે કાંઈ થઈ રહેલ છે તે ઈશ્વરને કારણે થઈ રહેલ છે તેવું
મોબાઈલ: ૯૩૨૧૪૨૧૧૯૨.
