Prabuddha Jivan 2009 11

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 9

નવેમ્બર, ૨૦૦૯
પ્રવૃત્તિઓને શાંત કરી, શરીરને શાંત, પ્રતિમાની માફક સ્થિર અને શિથિલ કરવું. શરીરની અંદર ચાલતી સ્વયં-સંચાલિત ક્રિયાઓ (autonomous activities) સિવાય બીજી બધી પ્રવૃત્તિ બંધ કરી, સ્થિર આસનમાં બેસીને મનને એકાગ્ર કરવા માટે શ્વાસ-પ્રેક્ષા કરવી. ભૂતકાળની સ્મૃતિ અને ભવિષ્યકાળની કલ્પનાને બદલે માત્ર વર્તમાનમાં રહેવાનો અભ્યાસ કરવો. મનને એકાગ્ર કરવાનો સઘન પ્રયાસ કરવો. સતત અભ્યાસ કરવાથી મન એકાગ્ર થઈ શકે છે.
શરીરને શાંત, સ્થિર અને શિથિલ કરીને, મનને એકાગ્ર કરીને, હવે બર્હિત્મામાંથી અંર્તભામાં પ્રવેશ કરવો. ચિત્તની ચેનલ ચેન્જ કરી એને અંતેમુખ બનાવો. શરીરના ગ્રંથિતંત્ર અને આત્માના ચૈતન્ય કેન્દ્રો પર ધ્યાન એકાગ્ર કરવા ચિત્તને ત્યાં લઈ જાઓ. ગ્રંથિતંત્ર અને ચૈતન્ય કેન્દ્રોના સ્થાન
ચૈતન્ય કેન્દ્ર જ્ઞાન કેન્દ્ર
જ્યોતિ કેન્દ્ર દર્શન કેન્દ્ર
વિશુદ્ધિ કેન્દ્ર આનંદ કેન્દ્ર તેજસ કેન્દ્ર શક્તિ કેન્દ્ર
(Endocrine gland) ગ્રંથિ તંત્ર
પ્રબુદ્ધ જીવન
સ્થાન
મસ્તકનો ઉપરનો ભાગ લલાટની મધ્યમાં
પીનીયલ (pineal પીચ્યુટરી (piutary) બે ભૃકુટિઓની વચ્ચે થાઈરોઈડ (thyroid) ગળું
થાઈમસ (thymus) છાતીની મધ્યમાં એડ્રીનલ (adrenal)ઘૂંટીની પાછળ ગોનાડ્સ (gonads) કરોડરજ્જુનોઅંતિમ ભાગ પ્રત્યેક ગ્રંથિમાંથી ચોક્કસ પ્રકારના હોર્મોન્સનો અવિરત પ્રવાહ વહેતો હોય છે જે આપણા નાડીતંત્ર (nervous system) ને વિવિધ પ્રકારના રાસાયણ સંદેશાઓ આપી પ્રવૃત્તિઓ કરાવે છે. આ સંદેશાઓ મુજબ મધ્ય-મગજમાં રહેલી લીમ્બીક સિસ્ટમ (Central lurricic system) મોટર નાડી દ્વારા અલગ છે. જો ગ્રંથિતંત્ર-પર એકાગ્ર ચિત્તે વિધાયકશુભ ભાવનાઓનું ધ્યાન કરવામાં આવે તો હોર્મોન્સમાં રાસાયણિક પરિવર્તન આવે છે. અશુભ ભાવનાઓનું રૂપાંતરણ શુભ સંદેશાઓમાં થઈ જાય છે અને અશુભ પાપકારી ક્રિયાઓ પર અંકુશ આવી જાય છે. આમ પ્રભાવશાળી Counter Command દ્વારા અશુભ કર્મમાંથી બચી શકાય છે. કર્મનું વિષચક્ર નબળું પડે છે. આજનું વિજ્ઞાન આ વાત સિદ્ધ કરે છે. અવચેતન મન (sub-conscious mind) ને પ્રભાવિત કરી નકારાત્મક વૃત્તિ અને ભાવનાઓમાંથી મુક્તિ મેળવી શકાય છે.
અત્યાર સુધી આપણે સ્થૂળ જગતમાં જ પ્રયોગો કર્યા છે. હવે બહુ અગત્યનો પ્રયોગ છે-સ્થૂળમાંથી સૂક્ષ્મની યાત્રા. એ છે આભા મંડળના શુદ્ધિકરણની પ્રક્રિયા. ત્રણ માઠી લેશ્યાના અશુભ રંગોનું શુભ પ્રકાશિત રંગોમાં રૂપાંતરણ કરવાની પ્રક્રિયા છે-વૈશ્યા ધ્યાન. ગંદા રંગો પર શુભ પવિત્ર રંગના પ્રભાવશાળી પ્રતિ તરંગનું (Counter Waves) ધ્યાન કરવાથી આભામંડળ શુદ્ધ થાય છે. બાયાદિના અધ્યવસાયી મંદ પડે છે. આ એક અદ્ભૂત અને સંપૂર્ણ વૈજ્ઞાનિક પ્રક્રિયા છે જેનાથી આભામંડળના રંગોના તરંગોનું રૂપાંતરણ કરી શકાય છે. આ પ્રક્રિયાને આધ્યાત્મિક રંગ આપવા ચતુર્વિંશતિ સત્ત્વવ–ચોવીસ તીર્થંકરોની સ્તુતિ-લોગસ્સના પાઠના
અંતિમ ચરણનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. ‘ચંદેસુ નિમ્મલયરા, આઈએસુ અહિયં પયાસયા સાગરવરગંભીરા, સિહા સિદ્ધિમમદિસંતુ,'
૯
અર્થાત્ ચંદ્રથી પણ અધિક નિર્મલ, સૂર્યથી પણ અધિક પ્રકાશ કરવાવાળા, સાગરથી પણ વધુ ગંભીર એવા કે સિદ્ધ ભગવાન! મને પણ સિદ્ધિ આપો-કર્મનું વિષચક્ર તોડવાની શક્તિ આપો જેથી હું કર્મબંધનમાંથી મુક્ત થઈ સિદ્ધ-બુદ્ધ-મુક્તામા બની જાઉં.
શુભ રંગ-તરંગોના ધ્યાન માટે ત્રણ પ્રકારના મંત્રો આમાંથી મળે છે. (૧) ચંદેસુ નિમ્મલયરા. આ મંત્રનું ધ્યાન એકાગ્ર ચિત્તે લલાટના મધ્યભાગ-જ્યોનિક પર કરી જ્યાં ભાવના ઉત્પન્ન થાય છે. સાથે ભાવના કરો કે પૂનમના ચંદ્ર જેવો સંપૂર્ણ શીતલ નિર્મલ ચંદ્ર મારા લલાટમાં ચમકતા સફેદ રંગના તરંગો પ્રકાશિત કરી રહ્યો છે. મારી આજુબાજુ નિર્મલ-પવિત્ર શ્વેત રંગનું આભામંડળ બની ગયું છે. કષાયના, મોહના, રાગદ્વેષના, ઈર્ષાના, વેર-ઝેરના વિષય-વિકાર-કામ-વાસના આવેશમાં, આવેગો, ઉત્તેજનાઓ શાંત-પ્રશાંત-ઉપશાંત થઈ રહ્યા છે. શુક્લ લેશ્યાના તરંગોથી હું પરમ પવિત્રતાનો-શાંતિનો અનુભવ કરી રહ્યો છું.
(૨) ‘આઈએસુ અદિયં પયાસથરા-આ મંત્રનું ધ્યાન બંને ભૃકુટિઓની વચ્ચે-દર્શન કેન્દ્ર પર અરુણ રંગની સાથે કરો. દર્શન કેન્દ્ર ૫૨ સૂર્યોદય થઈ રહ્યો છે. એના અરુણ કિરણો મને તેજસ્વી બનાવે છે. તેજસ વૈશ્યાના તરંગોથી મારી મલિનતા દૂર થઈ રહી છે, કષાયરૂપી તિમિર દૂર થઈ ગયું છે ને મારા સમસ્ત અસ્તિત્વમાં પ્રકાશ ફેલાઈ ગયો છે.
૩. ‘સાગરવર ગંભીરા’-આ મંત્રનું ધ્યાન માથાના ઉપરના ભાગમાં-જ્ઞાનકેન્દ્રમાં કરો. સાથે ચમકતા પીળા રંગનો અનુભવ કરો. હું મહાસાગર જેવો ગંભીર બની રહ્યો છું. સુખ-દુઃખ, નિંદાસ્તુતિ, માન-અપમાન, સફ્ળતા-નિષ્ફળતા, સંયોગ-વિયોગ, હર્ષશોક આદિ દ્વન્દ્વોથી મુક્ત સમતાના મહાન સાગરમાં આત્માનંદનો અનુભવ કરી રહ્યો છું.
આમ આ ઉત્તમ રંગના તરંગો આપણા સૂક્ષ્મ તેજસ શ૨ી૨ દ્વારા અંતરાત્માને પહોંચે છે ત્યારે કર્મની શક્તિ મંદ પડી જાય છે, એક અતિ પ્રભાવક શક્તિ જાગૃત થાય છે અને આત્માનું શુદ્ધિકરણ થતું જાય છે. નિકાચિત સિવાયનો કર્મો જશ થાય છે. અશુભ ક્રર્મોનું શુભ કર્મોમાં સંક્રમણ થાય છે. શુદ્ધ આત્માનો આનંદ અને શક્તિનો અનુભવ થવા લાગે છે. આત્માને સાક્ષાત્કાર થાય છે અને આમ કર્મનું વિષચક્ર નબળું પડી તૂટતું જાય છે. (આ લેખ પૂ. આચાર્યશ્રી મહાપ્રજ્ઞ, મારા પૂ. પિતાશ્રી સ્વ. જેઠાભાઈ ઝવેરી તથા મારા મુનિ-બંધુ પ્રો. મુનિ શ્રી મહેન્દ્રકુમારજીના પુસ્તકો-સત્સંગ આદિ ઉપરથી અને મારા લઘુબંધુ અરુણાના સહયોગથી લખ્યો છે. ૭૫મી પર્યુષણ વ્યાખ્યામાળામાંતા. ૨૦-૮-૨૦૦૯ના રોજ આપેલું વક્તવ્ય
અર્હમ્, ૨૬૬, સાયન (પૂર્વ), ગાંધી મારકેટ પાસે, મુંબઈ- ૪૦૦૦૨૨. ટેલિફોન : ૨૪૦૪૨૦૪૨. મોબાઈલ : ૯૮૨૧૬૮૧૦૪૬.