________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1.6067/57 Posted at Patrika Channel sorting office Mumbai-400 001. On 16th of every month * Regd. No.MH/MR/SOUTH-146/2009-11 | PAGE No. 28 PRABUDHHA JIVAN DATED 16 NOVEMBER, 2009 વિદાય લઈ ચૂક્યા છે અને હું બે દાયકાથી-કદાચ યે કહાની હૈ દીયે ત્રણ દાયકા પણ હોઈ શકે-ટકી ગઈ છું.' કી ઔર તુફાન કી કેન્સરના દર્દીઓ અથવા જેમના સ્વજનો કેન્સરગ્રસ્ત છે તે સહુને ડંકાની ચોટ પર કહી રહી હતા-સરિતાના વહેણમાં તરવાનું વિસ્તૃત થઈ ગયું જિતેન્દ્ર શાહ છું કે કેન્સર સામેના યુદ્ધમાં હિંમત બિલ્કલ ન હારશો. હતું. મેં મનોમન નક્કી કર્યું કે અસ્તિત્વના ખાલીપાને આશા-આસ્થાનો દીપ પ્રજ્વલિત રાખશો તો જ સભર કરવા કોઈ સર્જનાત્મક કાર્યમાં લાગી જવું. [કેથે રાઈન રસેલ-રિચ 42 વર્ષીય અમેરિકન લેખિકા સમજાશે કે કેન્સર પછી પણ જીવન છે અને તેને બચપણથી જ સાહિત્યનો ગાંડો શોખ મને છે. બત્રીસ વર્ષે તે બ્રેસ્ટ-કેન્સરની વ્યાધિમાં સપડાયો. પુખની જેમ મહેકતું રાખવું આપણા જ હાથમાં છે. વળગ્યો હતો. તેમાં માંદગીને કારણે પ્રકૃતિ અંતર્મુખ તેમનું પુસ્તક The Red Devil-Memoir અનેક પ્રકારની સારવાર પછી પણ હું કોઈ પણ બનતી ચાલી અને પંખીને ઉડવા આકાશ મળે તેમ પ્રકારની ગંભીર આડઅસરમાંથી બચી ગઈ છું. હું સાહિત્ય-લેખન તરફ વળી ગઈ. સાહિત્ય-જગતમાં of Beating odds ૨૦૦૧માં પ્રસિદ્ધ થયું ? (લેખિકાની આ અંગત માન્યતા છે કે હોર્મોન્સ સ્થાન મળ્યા પછી ત્રણ-ત્રણ (i) Allure (ii) esq અને તે સાથે તેઓ સાહિત્ય-જગતમાં વિખ્યાત થઈ સપ્રેસરની સારવારને કારણે તે ગંભીર પ્રકારની આડ (i) 17 સામયિકોના સંપાદનની જવાબદારી પણ ગયા. તે પુસ્તકમાં બ્રેસ્ટ કેન્સરની સામે તેમણે કરેલા અસરમાંથી બચી ગયા હતા.) બીજા હુમલા પહેલાં માથા પર આવી ગઈ. કેન્સરના ગરીબ દર્દીઓને યુદ્ધના યાદગાર સ્મરણચિત્રો છે. દર્દીને પડકારવાની અન્ય વ્યક્તિઓ જેવી જ હું સાધારણ દેખાતી હતી. સારવારના અભાવે મેં મારી આંખો સામે મરતા હિંમત આપતા આ શબ્દચિત્રો પ્રેરણાદાયી છે. દર્દી હોવાના કોઈ ચિહ્ન મારા અંગ પર દેખાતા જોયા હતાં. તેવા દર્દીઓ માટે ફંડ એકઠું કરવા ઈન્ટરનેટ પર આવેલ તેમની સાથેની એક મુલાકાતના નહોતા, પરંતુ બીજા હુમલાએ મને છિન્નભિન્ન કરી અનેક પ્રવૃત્તિઓનો પ્રારંભ કર્યો. કેટલાક અંશ અહીં પ્રસ્તુત છે.] નાંખી. કેન્સરની ગાંઠો વિકસવા લાગી-હાડકા બરડ નવી નવી ભાષા જાણવાનો-સમજવાનો મને બ્રેસ્ટ-કેન્સરની સામે હું યુદ્ધ ચઢી તે દરમ્યાન થવા લાગ્યા. કરોડરજ્જુ જાણે સંપૂર્ણ ભાંગી ચૂકી શોખ હતો. આ શોખને કારણે જ હિન્દી ભાષાનું અને કવિધ સારવારમાંથી મારે પસાર થવું પડ્યું. હતી અને ગર્ભસ્થ બાળક-ભૂણ જેવી મારી દેહાકૃતિ શિક્ષણ મેળવવા ઉદેપુર-રાજસ્થાનમાં એક વર્ષ રહી ટેમોલીફેન, રેડિયેશન, કોમોથેરેપી, હોરમોન થવા લાગી. અગણિત લોકોએ માની લીધું મને વિદાય ત્યાંના સારા-માઠા અનુભવોને વ્યક્ત કરવા સપ્રેસર વગેરે પ્રકારની સારવાર મારે લેવી પડી. આપવાનો સમય આવી ચૂક્યો હતો; પરંતુ નો, તેમના Dreaming in Hindi પુસ્તક લખ્યું. આ બધી સારવાર જાણે ઓછી હોય તેમ મારે બોન- ભાગ્યમાં હજી લાંબી રાહ જોવાનું લખાયું હતું! લાંબી અને કષ્ટદાયક માંદગીને કારણે મેરો ટ્રાન્સપ્લાન્ટમાંથી પણ પસાર થવું પડ્યું જે ખરેખર કઈ સારવાર કામ કરી ગઈ અથવા અનેકાનેક ડૉક્ટર્સના પરિચયમાં આવી. મેં એક વાત એક પ્રકારની હાઈ ડોઝવાળી કેમોથેરેપી જ ગણી સારવારથી પણ પરે તેવી કોઈ શુભેરછા કે આશિષ મનમાં નોંધી. કેન્સર જેવા અસામાન્ય રોગ બાબત શકાય. સારવાર બાદ મને લાગ્યું કે મેં કેન્સર પર કામ કરી ગઈ તે હું જાણતી નથી, પરંતુ કંઈક ડૉક્ટર્સ પાસે હંમેશાં સંપૂર્ણ જ્ઞાન નથી હોતું. તેમના વિજય મેળવી લીધો પરંતુ તેને વિજય ગણી શકાતો ચમત્કાર અવશ્ય સર્જાયો. બીજા હુમલાના કેટલાક સલાહ-સૂચનને અવગણવાની ભૂલ આપણે ન કરીએ હોય તો તે તદન પોકળ વિજય હતો. ટ્રાન્સપ્લાન્ટના વર્ષો પછી હું ફરી ઊભી થઈ અને જીવનની રાહ પર પરંતુ તેમને ભગવાન માની બેસવાની ભૂલ તો ત્રણ વર્ષ બાદ અને મારી માતાના મૃત્યુના એક વર્ષ ટટ્ટાર ચાલવા લાગી. બિલકુલ કરવા જેવી નથી હોતી. વૈકલ્પિક સારવાર બાદ કેન્સરે મારા પર ફરી જોરદાર હુમલો કર્યો. બીજા હુમલા પછી હું મારી જાતને-મારા (Alternate Medicine) બાબત પણ ડૉક્ટર્સ સાથે અહીં એક અંગત લાગણી વ્યક્ત કર્યા સિવાય જીવનને કઈ રીતે ગોઠવી શકી તે પ્રશ્ન પણ મને ખુલ્લા મનથી ચર્ચા કરી લેવી વ્યાજબી ગણાય. એક રહી નથી શકતી. હું દિલથી માનતી આવી છું કે ફરી વારંવાર પૂછાયો છે. વાત કેન્સરના દર્દીએ મનમાં ભંડારી રાખવી અનિવાર્ય હમલા પાછળ માત્ર શારીરિક કારણો જ નહોતા. ત્રાસદાયક માંદગી અને તેવી જ અથવા તેથી ગણાય. અશાંત અને ઉપદ્રવી લગ્નજીવને અને વહાલી પણ વધારે ત્રાસદાયક સારવારના અંધકારભર્યા કૅન્સરનો રોગ કંઈ ઈશ્વરે આપેલ મૃત્યુદંડ માતાના અચાનક અવસાને જાણે મારી ભીતરને કોરી સમયને અજવાળવા, ઉજળો કરવા મેં એક ‘આભાર નથી-બિલકલ નથી. લાખો માણસો કેન્સર સાથે ખાધ અને કૅન્સરના બીજા હમલારૂપે તે બહાર સંહિતા' તૈયાર કરવાનું નક્કી કર્યું. જે કોઈ વ્યક્તિ પણ સામાન્ય જીવન વ્યતિત કરે જ છે. આવ્યું. આ તો માત્ર મારી માન્યતા છેઃ સાચી છે કે અથવા જે કોઈ સંજોગ માટે મારા મનમાં ‘આભાર'ની કૅન્સરના બીજા હુમલા પછી અને નવા જુસ્સા ખોટી તે માત્ર ઉપરવાળો જાણે છે ! આવા વિષમ લાગણી પ્રકટતી તે બધા જ સંજોગ અને વ્યક્તિની સાથે કાર્યરત થયા પછી એક પ્રશ્નનો ઉત્તર આપવો કાળમાં પણ મારી જિજીવિષા અને મારી ખુમારીએ મેં એક યાદી તૈયાર કરી. અને દિલથી તે સહુનો મને ખરેખર ગમે છે. લોકો પ્રેમથી મને પૂછે છે: મને ટકી રહેવાની પ્રેરણા આપી. આભાર માનતી રહી. માંદગી ગંભીર પ્રકારની હોવા ‘કેવું છે તમારું હાલનું જીવન ?' મારો ઉત્તર એક કૅન્સર સામેના બે દાયકાના યુદ્ધ દરમ્યાન લોકો છતાં હું મજાની જિંદગી જીવી રહી હતી તેની પ્રતીતિ જ હોય છે: “જીવનની ક્ષણે ક્ષણને માણી રહી છું.' કરી અને ફરી મારા કૅન્સર-સ્ટેજ બાબત પૃચ્છા કરતા આ યાદીએ મને કરાવી. આ કાર્ય આટલા વર્ષોથી રહેતા. મારો ઉત્તર રહેતોઃ “કદાચ ચોથા સ્ટેજમાં આજે પણ ચાલુ જ છે. “માતૃછાયા અપાર્ટમેન્ટ', ગ્રાઉન્ડ ફ્લોર, પ્રવેશી ચૂકી છે અને ડૉક્ટર્સની ધારણા મુજબ હવે બીજા હુમલા પછી મારે પક્ષે થોડી આત્મખોજ Opp નં. 57, અરૂણોદય સોસાયટી, વધુમાં વધુ બે વર્ષની મહેમાન ગણાઉં. દુઃખ સાથે મેં ચાલુ કરી. અહેસાસ કર્યો કે અત્યાર સુધી જીવન- અલકાપુરી, વડોદરા-૩૯૦ 007. કહી રહી છું કે મને મહેમાને કહેનાર કેટલાક ડૉક્ટર સરિતાને કાંઠે બેસી મેં માત્ર છબછબીયા જ કર્યા (M) 099258-35527 (R) (080) 41520901 Printed & Published by Nirooben Subodhbhai Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works, 312/A, Byculla Service Industrial Estate, Dadaji Konddev Cross Rd, Byculla, Mumbai-400 027. And Published at 385, SVP Rd., Mumbai-400004. Temporary Add.: 33, Mohamadi Minar, 14th Khetwadi. Mumbai-400004. Tel.: 23820296. Editor: Dhanwant T. Shah.
